απο την εκδοση, MALATESTA: Η Ζωη και οι Ιδεες, εκδ.Verne Richards, Λονδινο: Freedom Press, 1965

Μιας και αληθευει οτι ο ανθρωπος ειναι κοινωνικο ον, η υπαρξη του οποιου εξαρταται απο τις συνεχιζομενες φυσικες και πνευματικες σχεσεις μεταξυ των ανθρωπων, οι σχεσεις αυτες ειτε θα βασιζονται στην συμπαθεια, την αλληλεγγυη και την αγαπη, ειτε στην εχθροτητα και την αντιπαλοτητα. Εαν λοιπον το καθε ατομο σκεφτεται μονο την ευημερια του, ή ισως εκεινη της οικογενειας του ή της ομαδας των γειτονων του, τοτε προφανως θα βρεθει αντιμετωπο με αλλα ατομα, και ειτε θα επικρατησει, ειτε θα αφανιστει. Ως καταπιεστης αν επικρατησει, ως καταπιεζομενος αν χασει. Η φυσικη αρμονια, ο φυσικος εκεινος γαμος αυτου που ειναι καλο για τον καθενα με το καλο του συνολου, ειναι μια εφευρεση της ανθρωπινης τεμπελιας, η οποια υποθετει πως η επιτευξη οσων επιθυμει να κατακτησει αμεσα, θα συμβει αυτοματα, χαρη σε καποιον φυσικο νομο. Ομως στην πραγματικοτητα, ο φυσικος Ανθρωπος βρισκεται σε διαρκη πολεμο με τους ομοιους του αναζητωντας την καλυτερη και υγειεστερη τοποθεσια, την ευφοροτερη γη, και με το περασμα του χρονου την εκμεταλλευση των πολλων και διαφορετικων ευκαιριων που παρουσιαζει η κοινωνικη ζωη σε καποιους. Αυτος ειναι και ο λογος που η ανθρωπινη ιστορια βριθει απο περιστατικα βιας, πολεμων, καταστροφων (περα απο την αμειλικτη εκμεταλλευση της εργασιας των αλλων), καθως και αμετρητων μορφων τυραννιας και σκλαβιας.

Εαν το ανθρωπινο πνευμα χαρακτηριζεται μονο απο το αναλγητο ενστικτο της θελησης να κυριαρχει κανεις και να κερδοσκοπει εις βαρος αλλων, η ανθρωποτητα θα ειχε παραμεινει στην βαρβαρη κατασταση της και η εξελιξη της φυσικης ταξης οπως εχει καταγραφει απο την ιστορια, ή και στον δικο μας καιρο, θα ειχε καταστει αδυνατη. Η ταξη αυτη, ακομα και στην χειροτερη εκφανση της, δεν ειναι παρα μια μορφη τιθασευσης του τυραννικου πνευματος συνοδευομενη απο την ελαχιστη δυνατη κοινωνικη αλληλεγγυη που ειναι απαραιτητη για μια περισσοτερο πολιτισμενη και προοδευτικη ζωη.

Ευτυχως ομως, ο Ανθρωπος διαθετει και ενα αλλο αισθημα που τον φερνει πιο κοντα στον γειτονα του, το συναισθημα της συμπαθειας, της ανεκτικοτητας και της αγαπης, και χαρη σε αυτα η ανθρωποτητα εξελιχθηκε ωστε να ειναι περισσοτερο πολιτισμενη. Ετσι γεννηθηκε η ιδεα που στοχευει στην δημιουργια της κοινωνιας ως αληθινης συναντησης αδερφων και φιλων, με σκοπο ολων το κοινο καλο.

Η εμφανιση αυτου του αισθηματος που εκφραζεται απο τα ετσι αποκαλουμενα ηθικα διδαγματα και το οποιο, εφοσον εξελισσεται, αρνειται την κυριαρχη ηθικη, η οποια αντικαθιστα την υψηλη ηθικη, ειναι ενα θεμα μελετης που ισως να ενδιαφερει τους φιλοσοφους και τους κοινωνιολογους, χωρις ομως να μειωνει το γεγονος πως ειναι αληθινο. Δεν εχει σημασια αν παρακινειται απο την πρωτογονη, φυσιολογικη ερωτικη παρορμηση για την αναπαραγωη του ανθρωπινου ειδους, ή την ικανοποιηση που φερνει η συντροφικοτητα με αλλους ανθρωπους, ή ακομη απο τα πλεονεκτηματα που φανερωνονται στον αγωνα εναντια στον κοινο εχθρο και στην εξεγερση εναντια στον τυραννο ολων, ή και στην επιθυμια για ελευθερο χρονο, ειρηνη και σιγουρια που χρειαζονται ακομα και οι νικητες, ή ισως για ολους αυτους και εκατο ακομη συνδυασμενους λογους. Ειναι αληθινο και αποτελει ειναι η εξελιξη και η αναπτυξη του που μας δινουν ελπιδες για το μελλον της ανθρωποτητας.

Η “θεληση του Θεου”, οι “φυσικοι νομοι”, οι “ηθικοι νομοι”, η “κατηγορικη προστακτικη” των Καντιανων, ακομη και το “συμφερον ξεκαθαρα αντιληπτο ” των Ωφελιμιστων, δεν ειναι παρα μεταφυσικες φαντασιωσεις που δεν οδηγουν κανεναν πουθενα. Αντανακλουν μονο την αξιεπαινη επιθυμια του ανθρωπινου μυαλου να θελει να δωσει εξηγησεις για τα παντα, να θελει να φτασει στην ουσια των πραγματων. Θα μπορουσαν να γινουν αποδεκτες μονο ως προσωρινες υποθεσεις για περαιτερω ερευνα, αν δεν επροκειτο, στις περισσοτερες περιπτωσεις, για την ανθρωπινη ταση να μην παραδεχεται την αγνοια προτιμωντας κοσμικες εξηγησεις που στερουνται οποιουδηποτε ουσιαστικου περιεχομενου, απο το να παραδεχτει απλα ο,τι “δεν γνωριζει”.

Οποιες και αν ειναι οι εξηγησεις που μπορει να επιλεξει να δωσει, ή να μην δωσει κανεις, το προβλημα παραμενει αθικτο: η επιλογη μεταξυ της αγαπης ή του μισους, μεταξυ της αδελφικης συνεργασιας και του πατροκτονου αγωνα, μεταξυ του “αλτρουισμου” και του “εγωισμου.”

Οι αναγκες, οι προτιμησεις, οι προσδοκιες και τα ενδιαφεροντα της ανθρωποτητας δεν ειναι ποτε ιδια, ουτε και αρμονικα απο την φυση τους. Συχνα ειναι διαμετρικα αντιθετα και ανταγωνιστικα. Απο την αλλη ομως, η ζωη καθε ανθρωπου ειναι τοσο βαθια εξαρτημενη απο την ζωη των αλλων ανθρωπων ωστε να ηταν ανυποφορη, ακομη και αν υποθεσουμε οτι θα ηταν ευκολοτερο να απομονωθει κανεις και να ζησει την ζωη του. Η κοινωνικη αλληλεγγυη ειναι μια πραγματικοτητα απο την οποια κανεις δεν μπορει να αποδρασει: μπορει να γινει αποδεκτη ελευθερα και συνειδητα με μοναδικη συνεπεια το οφελος ολων των συσχετιζομενων, ή μπορει να γινει δεκτη διστακτικα, συνειδητα ή αλλιως, και σε αυτη την περιπτωση να εκδηλωθει με την υποταγη του ενος στον αλλο, και την εκμεταλλευση καποιου απο αλλους.

Ενας μεγαλος αριθμος πρακτικων προβληματων προκυπτουν καθημερινα στις ζωες μας, τα οποια μπορουν να λυθουν με διαφορους τροπους, αν και οχι ταυτοχρονα παντα. Ετσι, μπορει καποιος να προτιμα την μια λυση αντι της αλλης. Εαν το ατομο ή η ομαδα εχουν τετοια δυναμη ωστε να επιβαλλουν την προτιμηση τους στους αλλους, θα επιλεξουν την λυση εκεινη που εξυπηρετει καλυτερα τα συμφεροντα και τις προτιμησεις τους, ενω οι αλλοι θα πρεπει να υποταχθουν θυσιαζοντας τις δικες τους επιθυμιες. Αλλα αν δεν διαθετει κανεις την δυνατοτητα να υποχρεωνει αλλους να δρουν εναντια στην βουληση τους, υποθετωντας παντα οτι δεν ειναι παντα εφικτο ή δεν θεωρειται βολικη η αποδοχη περισσοτερων απο μια λυσεων, τοτε βασει αμοιβαιων υποχωρησεων πρεπει να καταληγουμε σε εκεινες τις συμφωνιες που εξυπηρετουν καλυτερα ολους και προσβαλλουν λιγοτερο τα συμφεροντα, τις προτιμησεις και τις επιθυμιες των μεμονομενων ατομων.

Η ιστορια μας διδασκει, η καθημερινη παρατηρηση της ζωης τριγυρω μας διδασκει, πως οπου η βια δεν βρισκει πεδιο εκδηλωσης [στις ανθρωπινες σχεσεις] τα παντα διευθετουνται με τον καλυτερο δυνατο τροπο διασφαλιζοντας τα συμφεροντα ολων οσων εμπλεκονται σε αυτες. Αλλα οπου παρεμβαινει η βια, η αδικια, η καταπιεση και η εκμεταλλευση θριαμβευουν ανεμποδιστες.

Ειναι γεγονος πως η ανθρωπινη ζωη ειναι αδυνατη χωρις τα κερδη απο την εργασια αλλων, και πως υπαρχουν δυο μονο τροποι για να επιτευχθει αυτο: ειτε μεσω της αδελφικης, ισοτιμης και ελευθερης συνεργασιας, στην οποια η αλληλεγγυη εκφραζεται συνειδητα και ελευθερα ενωνοντας ολη την ανθρωποτητα, ειτε με την αντιπαλοτητα ολων εναντιων ολων, οπου οι νικητες επικρατουν εις βαρος ολων καταπιεζοντας και εκμεταλλευομενοι τους υπολοιπους….

Θελουμε να δημιουργησουμε μια κοινωνια στην οποια οι ανθρωποι θα θεωρουνται αδελφια μεταξυ τους και με την αμοιβαια υποστηριξη τους θα κατορθωσουν την σπουδαιοτερη ευημερια και ελευθερια, καθως και την φυσικη και διανοητικη εξελιξη ολων…

Δυνατοτερος ειναι ο λιγοτερο απομονωμενος ανθρωπος, και περισσοτερο ανεξαρτητος ειναι εκεινος που εχει τις περισσοτερες επαφες και φιλιες, και κατα συνεπεια ευρυτερο πεδιο επιλογης των στενοτερων συνεργατων του. Εξελιγμενος περισσοτερο ειναι εκεινος που μπορει με τον καλυτερο τροπο να αξιοποιησει την κοινη κληρονομια των Ανθρωπων, καθως και τα επιτευγματα των συγχρονων του.

Παρα τα ποταμια αιματος, παρα τις απεριγραπτες κακουχιες και τους επιβαλλομενους εξευτελισμους, παρα την εκμεταλλευση και την τυραννια εις βαρος των πιο αδυναμων (βασει καποιας προσωπικης ή κοινωνικης ανωτεροτητας), παρα την αντιπαλοτητα και ολες τις συνεπειες της, τα ζωτικα και προοδευτικα χαρακτηριστικα της ανθρωπινης κοινωνιας πηγαζουν απο το συναισθημα της συμπαθειας και την αισθηση της κοινης σε ολους ανθρωπινοτητας που σε ηρεμες περιοδους θετουν τα ορια του αγωνα περα απο τα οποια δεν μπορει κανεις να δρασει χωρις να προκαλεσει την βαθια απεχθεια και την γενικοτερη καταδικη. Αυτο που μεσολαβει ειναι η ηθικη.

Ο επαγγελματιας ιστορικος της παλιας σχολης μπορει να προτιμα να παρουσιαζει τους κοπους της ερευνας του ως εντυπωσιακα γεγονοτα, συγκρουσεις μεγαλης κλιμακας μεταξυ εθνων και ταξεων, πολεμους, επαναστασεις, τα δημοσια και τα παρασκηνιακα δρωμενα της διπλωματιας και συνομωσιες, ομως αυτο που ειναι πραγματικα σημαντικο ειναι οι αμετρητες επαφες μεταξυ ατομων και ομαδων που συνιστουν και την αληθινη ουσια της κοινωνικης ζωης. Και αν καποιος εξετασει οσα συμβαινουν στο βαθος της, στην προσωπικη καθημερινη ζωη των μαζων, ανακαλυπτει πως περα απο τον αγωνα για καλυτερες εργασιακες συνθηκες, υπαρχει και η διψα για κυριαρχια, ανταγωνισμο, και φθονο και ολα εκεινα τα βλαβερα παθη που προκαλουν τις συγκρουσεις μεταξυ των ανθρωπων. Αλλα υπαρχει και η κοινωφελης εργασια, η αλληλοβοηθεια, η ακαταπαυστη και εθελοντικη ανταλλαγη εξυπερετησεων, η τρυφεροτητα, η αγαπη, η φιλια και ολα εκεινα που φερνουν τους ανθρωπους πιο κοντα στην αδελφοσυνη. Και ειναι παντα οι ανθρωποι που συλλογικοποιουν την εξελιξη ή την παρακμη, την ζωη ή τον θανατο, αναλογα με το αν ειναι η αλληλεγγυη και η αγαπη, ή το μισος και η αντιπαλοτητα, που κυριαρχουν στις υποθεσεις της κοινοτητας. Πραγματι, η ιδια η υπαρξη οποιασδηποτε κοινοτητας δεν θα ηταν εφικτη αν τα κοινωνικα συναισθηματα, τα οποια εγω αποκαλω τα καλα παθη, δεν ηταν ισχυροτερα απο τα αντιθετα τους.

Η υπαρξη συναισθηματων τρυφεροτητας και συμπαθειας μεταξυ των ανθρωπων, καθως και η ιδια η εμπειρια και η συνειδητοποιηση των ατομικων και κοινωνικων πλεονεκτηματων που προκυπτουν απο την αναπτυξη αυτων των αισθηματων, εχουν εμπνευσει την δημιουργια αντιληψεων για την “δικαιοσυνη”, και το “σωστο”, και την “Ηθικη”, τα οποια παρα τις χιλιες αντιφασεις τους, τα ψεματα και την υποκρισια που υπηρετει ποταπα ενστικτα, συνιστουν εναν στοχο, ενα ιδεωδες προς το οποιο πορευεται η ανθρωποτητα.

Η “ηθικη” αυτη ειναι ευθραστη και σχετικη, διαφερει αναλογα με την εποχη, τους διαφορετικους ανθρωπους, τις ταξεις και τα ατομα. Υπαρχουν ανθρωποι που την χρησιμοποιουν ωστε να διευκολυνουν τα προσωπικα τους συμφεροντα και εκεινα των οικογενειων τους, της ταξης ή της χωρας τους. Αγνοωντας ομως οτι, η, τυποις, “ηθικη”, εξυπηρετει μονο την υπερασπιση των προνομιων και της βιας της αρχουσας ταξης. Αλλα παντα διατηρηται κατι που αφορα το συνολικο συμφερον και την κοινη προσπαθεια ολης της ανθρωποτητας, ασχετα απο ταξεις και φυλες.

Η μπουρζουαζια κατα την διαρκεια της ηρωικης της περιοδου, οταν ενιωθε ακομη πως αποτελουσε μερος του λαου και αγωνιζονταν για την χειραφετηση, διακρινονταν απο υπεροχες χειρονομιες αγαπης και αυταπαρνησης, και οι καλυτεροι μεταξυ των στοχαστων και των μαρτυρων της ειχαν το σχεδον προφητικο οραμα αυτου του ειρηνικου, αδελφικου και ευημερου μελλοντος για το οποιο αγωνιζονται σημερα [1909] οι σοσιαλιστες. Ομως αν ο αλτρουισμος και η αλληλεγγυη ηταν τα συναισθηματα των καλυτερων απο αυτους, το μικροβιο του ατομισμου (με την εννοια των διαπροσωπικων αντιπαραθεσεων), η αρχη της αντιπαλοτητας (σε αντιθεση προς την αλληλεγγυη), και η εκμεταλλευση ανθρωπου απο ανθρωπο, ηταν μερη της προγραμματικης της, προκαλωντας αναποφευκτα εναν σωρο ολεθριων συνεπειων. Η ατομικη ιδιοκτησια και η αρχη της εξουσιας, συγκεκαλυμμενες απο τις νεες μεταμφιεσεις του καπιταλισμου και του κοινοβουλευτισμου, αποτελουσαν παντα τον πυρηνα του προγραμματος αυτου, προκαλωντας, και οπως συνεβη παντα σε αναλογες περιπτωσεις, την καταπιεση, την δυστυχια και τον απανθρωπισμο των μαζων.

Ενω τωρα πια που η αναπτυξη του καπιταλισμου και του κοινοβουλευτισμου εχει αποδωσει καρπους, και η μπουρζουαζια εχει εξαντλησει ολα τα γενναιοδωρα συναισθηματα και τις προοδευτικες προθεσεις της στον πολιτικο και οικονομικο ανταγωνισμο, υποχρεωνεται να υπερασπιστει τα προνομια της με την βια και την απατη, ενω οι φιλοσοφοι της δεν μπορουν να την υπερασπιστουν πια απεναντι στις σοσιαλιστικες επιθεσεις παρα μονο αναφερομενοι, εντελως ατοπα, στον αοριστο νομο του φυσικου ανταγωνισμου.