Κατά την Ισπανική Επανάσταση του 1936 ο κινηματογράφος και η διασκέδαση κολλεκτιβοποιήθηκαν από τους εργαζομένους. Η CNT και η FAI κατήργησαν την ιδιωτική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής κινηματογραφικών ταινιών. Αμέσως η παραγωγή αυξήθηκε εκπληκτηκά.

Απόδοση από τα Ισπανικά.

Πρωτότυπο κείμενο: http://archivo.cnt.es/Documentos/cineyanarquismo/home.htm

Η κολλεκτιβοποίηση της κινηματογραφικής βιομηχανίας ξεκίνησε το Ιούλη του 1936 και συνεχήστικε μέχρι το Μάη του 1937. Η παραγωγή αυξήθηκε εκπληκτικά και έφτασε τις ενενήντα ταινείες σε ένα χρόνο. Η παραγωγή περιελάμβανε ντοκιμαντέρ, δράματα, κωμωδίες, όλες υψηλής ποιότητας.

Ντοκιμαντέρ που ενημέρωναν το κόσμο για τη κοινωνική επανάσταση και γυρίστηκαν τότε περιλαμβάνουν: το επαναστατηκό κίνημα στη Βαρκελώνη, οι συλλογικότητες της Αραγκόνας, Αγωνίζονται στο Μέτωπο, Αντιφασιστικός Στρατός στην Αραγωνία, οι Αετοί του IAF, Μαδρίτη ο τάφος του φασισμού.

Δυστηχώς μεγάλο μέρος του κινηματογραφικού υλικού χάθηκε, όπως μια σειρά ντοκιμαντέρ με τίτλο Estampas guerreras. Την εποχη εκείνη κατά τη διάρκεια του πολέμου εθνικιστικές ομάδες κατέστρεφαν τα αρνητικά των φιλμ με μανία.

Ένας σημαντικός άνθρωπος για το κολλεκτιβοποιημένο κινηματογράφο της εποχής ήταν ο Armand, σεναριογράφος, ηθοποιός, και σκηνοθέτης από το 1913, άριστος γνώστης της επαναστατικής μεθόδου παραγωγής.

Μια κομμούνα παραγωγής ταινιών είχε εγκατασταθεί και στο Παρίσι και παρήγαγε τη ταινία La Commune. Μόνο το πρώτο μέρος τελείωσε. Το δεύτερο δεν μπόρεσαν να το τελειώσουν λόγω του πολέμου.

Σημαντική ταινία εκείνης της ιστορικής περιόδου ήταν και Ο Αναρχοσυνδικαλιστής.

Ένωση των Γραφικών Τεχνών, των Επικοινωνιών και της ψυχαγωγίας στη Μαδρίτη – CNT / AIT

Στο πρωτότυπο κείμενο υπάρχουν σύνδεσμοι προς περισσότερα κείμενα στα Ισπανικά με περισσότερες πληροφορίες.

archivo.cnt.es/Documentos/cineyanarquismo/home.htm

Μια ταινία που ξεχωρίζει στην ιστορία του αναρχικού σινεμά κατά την Ισπανική Επανάσταση είναι η Κρέα Από Άγρια Ζώα του σκηνοθέτη Armand (τον βλέπουμε στη φωτό).

1936: Μια ιστορική κινηματογραφική ταινεία του αναρχικού κινήματος γυρίζεται, η Κρέας από άγρια ζώα. Το φιλμ παραλίγο να χαθεί, μα αποκαταστάθηκε το 1991-1992 χάρις στις προσπάθειες του Ferran Alberich. Οι φήμες έλεγαν πως η ταινία δεν είχε ολοκληρωθεί ποτέ, μα ένα έγγραφο του σκηνοθέτη Armand αποδικνύει πως αυτό δεν είναι αλήθεια.

Τα γυρίσματα γινόντουσαν, μεταξύ άλλων, και στο κήπο του Retiro. Τα γυρίσματα τα έκανε ο Armand μετά από ημέρες εξουθενωτικής εργασίας.

Οι πρώτες σκηνές γυρίστηκαν στις 16 Ιουλιου 1936. Ο Armand ήταν ο συγγραφέας, ο σκηνοθέτης, και ερμηνευτής της ταινίας. Οι άνθρωποι που ασχολιόντουσαν με τα γυρίσματα σε κάποια στιγμή ενώ δουλεύαν πάνω στη ταινία άκουσαν φήμες για μια φασιστική επίθεση αλλά τόσο πολύ ήταν αποροφημμένοι από τη ταινία που δεν έδωσαν σημασία. Λίγο αργότερα άκουσαν στο ραδιόφωνο ενός γείτονα την επιβαιβέωση της φήμης.

Κυριακή 19 Ιουλίου τα γυρίσματα έχουν μια πρωσωρινή παύση καθώς τους ζητήθηκε να βοηθήσουν. Γίνονται εχθροπραξίες, μεταξύ των οποίων και η Έδρα του Βουνού στη Μαδρίτη, στην οποία φαίνεται να είναι αυτόπτης μάρτυρας.

Ωστόσο η ταινία έπρεπε να συνεχιστεί. Πολλοί άνθρωποι που δουλεύουν γι’αυτή εξαρτώνται από αυτή για την επιβίωσή τους και την επιβίωση των παιδιών τους. Παίρνεται η απόφαση να συνεχίσουν τα γυρίσματα.

Συχνά στα γυρίσματα δεν πήγαιναν όλοι οι ηθοποιοί επειδή πολλοί είχαν μείνει ακόμα στο μέτωπο και πολεμούσαν. Είχαν και άλλα προβλήματα όμως: είχαν λιοντάρια τα οποία θα έπεζαν κι αυτά στη ταινία, αλλά δεν είχαν αρκετό κρέας για να τα ταΐσουν! Ο προπονητής ήταν ο Georges Marck, και μαζί με τον ηθοποιό Marlene Gray ασχολιόνταν με το πρόβλημα. Τελικά η ανοιδιοτελής στοίριξη των συμπολοιτών με τις κουζίνες τους έλυσε το πρόβλημα και τα λιοντάρια τελικά πήραν μέρος στη ταινία με επυτιχία.

Βράδυ μετά από μια μέρα κοπιαστικής εργασίας έφτασε ένας σύντροφος στα μέρη των γυρισμάτων και τους είπε πως μόλις τελειώσει το φιλμ θα ήταν καλό να μεταβούν στο μέτωπο του πολέμου. Η Cotiella με τη βοήθεια της συντρόφου Jerez οργάνωσε μιά ομάδα και η δουλειά πάνω στη ταινία επυταχήνθικε.

Τα γυρίσματα τελικά τελείωσαν. Όσοι Γάλλοι έπερναν μέρος στη ταινία γύρισαν στη Γαλλία, μαζί με τα λιοντάρια. Ο αποχαιρετισμός ήταν συναρπαστικός. Το κύρος των Ισπανών αντιφασιστών στη Μαδρίτη ενισχύθηκε πολύ όταν η ταινία έφτασε στο Παρίσι, καθώς η ταινία έδειχνε την αδελφική αλλυλεγγύη των Ισπανών αναρχικών και αντιφασιστών. Τέτοιες προσπάθειες δίνουν πολύ σημαντικό κύρος στο εξωτερικό για το επαναστατικό κίνημα.

Ο παραγωγός της ταινίας ήταν ο Arturo Carballo με σκηνοθεσία και σεναριογραφία από τον Armand Guerra. Διεύθυνση παραγωγής: Andres Rojas. Φωτογραφία από τον Thomas Duch και ηθοποιοί οι εξής: Pablo Alvarez Rubio, Marlene Gray, Georges Marck, Tina de Jarque, Alfredo Corcuera, αλλά και ο ίδιος ο Armand Guerra.

Γλώσσα της πρωτότυπης ταινίας η Ισπανική. Διάρκεια (της ανασχηματισμένης έκδοσης του 1992): 71 λεπτά.

Σύνοψη του σεναρίου της ταινίας:

Το περιβάλλον της ταινοίας είναι η διασκέδαση. Ο Paul αφηγείται την ιστορία ενός πυγμάχου (μποξέρ) που είναι ερωτευμένος με την γυναίκα του Aurora, μια τραγουδίστρια καμπαρέ, και έχουν μια εξωσυζηγική σχέση. Γίνεται διαζύγιο και ο πυγμάχος πέφτει σε κατάθλιψη και χάνει ένα αγώνα πυγμαχίας (μποξ). Αργότερα προτείνεται γάμος, μα δεν συμφωνεί. Γϊνεται επίθεση, και αποδικνύεται πως ο δράστης της επίθεσης ήταν υπάλληλος του θηριοδαμαστή λόγω ζήλιας. Στο τέλος όλα τελειώνουν καλά.

(((όποια/όποιος ξέρει καλύτερα ισπανικά ας βοηθήσει!)))

archivo.cnt.es/Documentos/cineyanarquismo/carne_fieras.htm

Οι εργαζόμενοι της κινηματογραφικής βιομηχανίας της Ισπανίας πήραν τα μέσα παραγωγής στα χέρια τους το 1936 και έκτοτε η παραγωγή αυξήθηκε και έγινε ποιοτικότερη. Η εμπειρία του αναρχισμού στο κινηματογράφο ήταν μοναδική.

Στις 23 Ιουλίου του 1936 οι εργαζόμενοι της Βαρκελώνης συγκροτούνται και κολλεκτιβοποιούν τη βιομηχανία δημόσιου θεάματος: κινηματογράφος, θέατρο, μουσική…

Πραγματώνουν την έννοια του ελευθεριακού κομμουνισμού και συνασπίζονται στο συνέδριο της CNT στη Σαραγόσα τον Μάιο του 1936.

Η ιδιωτική ιδιοκτησία καταργείται, το κράτος εξαφανίζεται, και με αυτό εξαφανίζεται και ο χωρισμός των ανθρώπων σε εκμεταλευτές και εκμεταλευόμενους, σε άρχοντες και σε σκλάβους. Το αποτέλεσμα αυτής της κοινωνικής επανάστασης στις τέχνες του θεάματος ήταν ένα νέο θέατρο, μια νέα μουσική, ένας νέος κινηματογράφος.

Η παραγωγή ταινιών αυξάνεται εκπληκτικά, η ποιότητα είναι υψηλότερη, και η πολυφωνία βρίσκει έκφραση. Η βιομηχανία της ψυχαγωγίας βρίσκεται πλέον στα χέρια των εργαζομένων, των καλλιτεχνών, των τεχνικών, και όσων ασχολούνται με το σχεδιασμό, τη παραγωγή, τη διανομή, και τη προβολή των ταινιών και των άλλων παραγωγών του θεάματος. Παρέχονται θέσεις απασχόλησης και διέξοδο στην ελεύθερη δημιουργική έκφραση. Ενώ στο παρελθόν οι εργαζόμενοι γνώριζαν μόνο ανυσηχία και ανασφάλεια, μετά τη κολλεκτιβοποίηση όλοι έχουν θέσεις εργασίας. Υπάρχουν δέκα χιλιάδες εργαζόμενοι στη βιομηχανία του θεάματος!

Η κολλεκτιβοποιημένη κινηματογραφική βιομηχανία οργανώθηκε στην αναρχοσυνδικαλιστική εταιρεία παραγωγής SIE Films. Άλλες αναρχικές ομάδες, όπως η FAI, το AIT, η SIA, δημιούργησαν τις δικιές τους οργανώσεις παραγωγής.

Από την ένωση συνδικάτων της Μαδρίτης δημιουργούνται δύο νέες οργανώσεις παραγωγής ταινιών: η Spartacus και η FRIEP Films. Στη Βαρκελώνη το CNT καταφέρνει και παίρνει υπό τον έλεγχό του και διαχειρίζεται τα Estudios Orphea και το Trilla. Στη Μαδρίτη το συνδικάτο χρησιμοποιεί τις εγκαταστάσης της Ballesteros και της CEA.

Κατά την περίοδο από τον Αύγουστο του 1936 ως τον Ιούνη του 1937 βγαίνουν 84 κινηματογραφικοί τίτλοι από τους αναρχοσυνδικαλιστές. Σε ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα καμιά άλλη ομάδα δεν έχει καταφέρει να παράγει τόση φιλμογραφία. 60 ταινίες παράγωνται στη Βαρκελώνη και 24 στη Μαδρίτη, η οποία αντιπροσωπεύει περίπου το ένα τρίτο του συνολικού αριθμού που παράχθηκε στη ζώνη των ρεπουμπλικάνων κατά τα έτη 1936 έως 1939. Η μετέπειτα αναρχική παραγωγή ταινιών πληχθηκε σοβαρά μετά τη καταστολή που εξαπέλυσαν εναντίων της CNT και της FAI τα κόμματα και τα συνδικάτα που ελέγχονταν από τους μαρξιστο-σταλινικούς στα γεγονότα του Μαϊου του 1937.

Η κινηματογραφική τέχνη απέκτησε νέες μορφές και ανανεωμένο λόγο αφού ελευθερώθηκε από την ομογενοποιημένη κουλτούρα που με τρομοκρατία συντηρούσε το καπιταλιστικό κράτος της αστικής τάξης.

Η ταινία Dawn of Hope του Sau Antonio αποτελεί προηγούμενο για αυτό που μετέπειτα έγινε γνωστό ως Ευρωπαϊκός νεο-ρεαλισμός. Γυρισμένη το 1937 με παραγωγή της SIE Films, θεωρείται από τους κριτικούς μία από τις σημαντικότερες ταινίες και ιστορική στιγμή των εκατό χρόνων του ισπανικού κινηματογράφου.

Η ταινία διηγείται τη πραγματικότητα που περιβάλλει έναν εργαζόμενο στη Βαρκελώνη όταν κλείνει το εργοστάσιο που εργαζόταν και μετά από περιπέτειες και κακουχίες αναπτύσσει σχέσεις με συμμαθητές που έχουν αρχίσει να οργανώνονται και να πηγαίνουν στη Πορεία της Πείνας προς τη προτεύουσα.

Η ταινία Aurora de Esperanza είναι αναμφίβολα ένα απο τα μεγάλα κοσμήματα τέχνης και συλλογικό αποτέλεσμα του φαινομένου της κολλεκτιβοποίησης που εφαρμόζει η CNT, μετά το ξέσπασμα της επανάστασης στις 19 Ιούλη του 1936.

Antonio Artero

Απόδοση από το Ισπανικό πρωτότυπο: http://archivo.cnt.es/Documentos/cineyanarquismo/anarq_cine_unic.htm

Στην εικόνα βλέπουμε γραφικό υλικό για την Aurora de Esperanza.

archivo.cnt.es/Documentos/cineyanarquismo/anarq_cine_unic.htm

Ο Armand Guerra ήταν ένας αναρχικός που αφιέρωσε τη ζωή του στο κινηματογράφο και την Ισπανική Επανάσταση. Μικρός ήταν ιεροψάλτης σε εκκλησία, μα μόλις κατάλαβε καλά τους παπάδες τους παράτησε και δε ξαναπάτησε ποτέ σε εκκλησία. Έγινε δημοσιογράφος, σκηνοθέτης, ηθοποιός, παραγωγός, μα πολλά από αυτά που ήθελε να κάνει δεν τα ολοκλήρωσε λόγω φτώχειας. Αυτά που μας άφησε πάντως θεωρούνται εξαιρετικά έργα.

Γεννήθηκε ως José M Estíbalis Calvo στη Βαλένσια το Γενάρη του 1886 και έγινε γνωστός ως Armand Guerra.

Η οικογένειά του δεν γνωρίζει τους γονείς του ή τη προέλευσή του, το μόνο που ξέρουν είναι οτι είχε έναν μικρότερο αδελφό, τον Vicente. Εργάστηκαν μαζί για κάποιο χρονικό διάστημα, μέχρι που πριν την Ισπανική Επανάσταση ο Vicente πήγε στις ΗΠΑ και απο εκεί στο Μεξικό. Έκτοτε δεν ξανάκουσαν ποτέ για αυτόν.

Τα νεανικά του χρόνια ο Armand τα πέρασε με ιερείς και μοναχούς. Ήταν ψάλτης στην εκκλησία του Αγίου Νικόλα της Βαλένσιας, και έκανε και μαθήματα εκεί. Πίστευε τότε σε όλα τα μυστήρια της θρησκείας και σε έναν πανίσχυρο Θεό. Αργότερα, αισθάνθηκε αηδία από τη στάση των εκπροσώπων της Εκκλησίας κι έτσι εγκατέλειψε τα πάντα και αφιερώθηκε στη δημοσιογραφία και το θέατρο, και δεν ξαναπάτησε ποτέ σε εκκλησία.

Μετά για πολλά χρόνια δεν ξέρουμε τι έκανε.

Το 1913 ήταν στο Παρίσι και ασχολήθηκε με τις κηνιματογραφικές ταινίες Les miséres de l’aiguille (με πρωταγωνιστή τον Musidora), Un cri dans la jungle, Le vieux docker, La Commune I (με κονδύλια από το συναιτερισμό Le Cinéma du People, Το Σινεμά των Ανθρώπων, όπου εργαζόταν).

Το 1917 έγινε η Ρωσική Επανάσταση και πήραν την εξουσία οι Μπολσεβίκοι. Εκείνη τη χρονιά, ή ίσως δυο χρόνια πριν ή μετά, υπάρχει πιθανότητα να ήταν εκεί, μα δεν υπάρχει κάποιο έγγραφο. Πάντως ο Armand σίγουρα μιλούσε πολύ καλά ρώσικα.

Από το 1919 ή το 1920 μέχρι το 1923 ο Armand γράφει πως είναι νέος και ενθουσιώδης για το επάγγελμά του. Ταξιδεύει σε όλη την Ευρώπη και μέρος της Μικράς Ασίας (στη Τουρκία έκανε ένα ντοκιμαντέρ), αλλά και στη Βόρεια Αφρική. Εργάστηκε σε πολλές χώρες.

Από το 1920 ή το 1923 μέχρι το 1932 ήταν στη Γερμανία. Έκανε έργα για το στούντιο UFA στο Βερολίνο (Babelsberg). Κάνει όλες τις δουλειές που έχει μια ταινία: ροτουλαντόρας, μεταγλώττιση, σκηνοθέτης, παραγωγός, σεναριογράφος, ηθοποιός. Το 1925, στις αρχές της δεκαετίας των talkies, έκανε δοκιμές στη Βαλένσια και το 1926 έφτιαξε ντοκιμαντέρ με ήχο. Έζησε στο Βερολίνο δώδεκα χρόνια μα πάντα πήγαινε και στην Ισπανία να δει την οικογένειά του. Το 1932 φεύγει από τη Γερμανία και επιστρέφει πίσω στη Μαδρίτη λόγω της νέας φασιστικής νομοθεσίας που πέρασε ο Χίτλερ.

Το 1932 παντρεύεται με την Isabel Anglada Sovelino που γεννήθηκε στη Μαδρίτη στις 5 Μάρτη 1902.

Το 1934 στις 21 Μάρτη γεννήθηκε η κόρη τους, Vicenta.

Από το 1932 ως το 1935 ο Armand Guerra μαζί με τον αδελφό του Vicente εργάζονται για το Cine Popular Español (Ισπανικός Λαϊκός Κινηματογράφος). Προσπάθησε να ανοίξει ένα στούντιο παραγωγής ταινιών στη Βαλένσια και τη Μαδρίτη, μα απέτυχε λόγω έλλειψης χρημάτων.

Στις 16 Ιουλίου του 1936 αρχίζει να δημιουργεί τη ταινία Carne de fieras (Κρέας από άγρια ζώα) στη Μαδρίτη (δείτε περιγραφή της ταινίας στο Indymedia Αθήνας: http://athens.indymedia.org/front.php3?lang=el&article_id=1019470 ). Το φασιστικό πραξικόπημα είχε μόλις αρχίσει. Ως αναρχικός απο ιδεολογική άποψη, ο Armand Guerra συνεργάστηκε στο πόλεμο με το CNT-FAI. Συχνά άφηνε τα γυρίσματα της ταινίας μισοτελειωμένα για να συμμετάσχει στο μέτωπο. Όπλα του όμως ήταν και η πένα, ως δημοσιογράφος, και η κάμερα, ως σκηνοθέτης.

Στις 18 Ιουλίου του 1936 γράφει το βιβλίο A través de la metralla, όπου ο Armand Guerra εξιστορεί τη πραγματικότητα του πολέμου, κομμάτια του οποίο εμφανίζονται σε ένα περιοδικό, και ολόκληρο το βιβλίο τυπώνεται από τον εκδότη Guerri στη Βαλένσια και διανέμεται σε όλη την Ιβηρία. Υπάρχουν ακόμη μερικά αντίτυπα στην Ισπανία, μα είναι σπάνια, και υπάρχουν μόνο μερικές φωτοτυπίες των εφημερίδων της εποχής που αναφέρονταν σε αυτό. Σύμφωνα με το Διευθυντή της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου της Βαλένσιας, οι εκδότες αυτού του βιβλίου ήταν αναρχικοί που είχαν τα δικά τους εργαστήρια και πιεστήρια στη Βαλένσια.

Στις 27 Σεπτέμβρη του 1936 αρχίζει τη πρώτη του μεγάλη ταινία που θα αποτελέσει ένα έπος για το επαναστατικό κίνημα, που αργότερα έγινε το έργο Estampas guerreras, αλλά σήμερα έχει χαθεί.

Το 1937 ήδη γινόνταν βομβιστικές επιθέσεις φασιστών στη Μαδρίτη κι έτσι η οικογένεια του Armand αναγκάζεται να φύγει. Στις 19 Νοέμβρη φτάνουν στο Παρίσι με διαβατήριο από τη Βαλένσια.

Από το Νοέμβρη μέχρι το Φλεβάρη του 1939 ο Armand είχε χωριστεί από την οικογένειά του, η οποία ήταν στο Παρίσι. Δεν πήγαινε ποτέ να τους δει, για να μην τους βάλει σε κίνδυνο, καθώς πάντα προστάτευε την οικογένειά του. Πιστεύεται πως ο Armand ήταν στη Βαλένσια όλο αυτό το διάστημα. Τελικά το Φλεβάρη του 1939 επέστρεψε στο Παρίσι να δει την οικογένειά του, χωρίς χαρτιά, και γκρεμίστηκε κάτω άρρωστος. Όταν ξανασηκώθηκε, πέθανε ξαφνικά από εγκεφαλικό στις 10 Μάρτη του 1939, σε ηλικία 53 ετών. Η κόρη του, η Vicenta, ήταν πέντε ετών.

Vicenta Estíbalis

το κομμάτι για το συναιτερισμό Uccea θα μεταφραστεί λίαν συντόμως…

archivo.cnt.es/Documentos/cineyanarquismo/armand_guerra.htm

Γράμμα του αναρχικού ισπανού σκηνοθέτη Armand Guerra προς περιοδικό της εποχής όπου περιγράφει πως ξεκίνησε μια αναρχική κουπερατίβα παραγωγής ταινιών.

Κάτι για το συνεταιρισμό Uccea – (Popular Film, 28/03/35)

Σε ένα ενδιαφέρον άρθρο του Popular Film, τεύχος 447, που εκδόθηκε στις 14 Μαρτίου 1935, με τίτλο Elogio de la cooperación (Ο έπαινος της συνεργασίας) και υπογράφεται από τον V. Gómez de Enterría. Ο συγγραφέας μου κάνει τη τιμή να αναφέρεται σε παλιότερο άρθρο μου στο περιοδικό που δημοσιεύτηκε πριν μερικά χρόνια. Ευχαριστώ πραγματικά, και αυτό μου δείχνει πως υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που ακολουθούν κάτι που δείξαμε στη ισπανική ταινία μας confraternidad (αδελφότητα).

Θα ήθελα να δημοσιευτεί αυτό στο περιοδικό, ελπίζοντας να έχω τύχη ανάμεσα στις πολυδιαβασμένες στήλες και τις σελίδες που δεν είναι φτιαγμένες για να εξυπηρετούν τη πεζογραφία μου, έστω και σε μια μικρή γωνία του περιοδικού.

Πρώτον, θα ήθελα να εκφράσω τα συγχαρητήριά μου στον Κ. V. Gómez de Enterría για τον ενθουσιασμό του στην ενθάρρυνση της Uccea, την ύπαρξη της οποίας μάλλον θα γνώριζε λόγω του άρθρου μου misantropía cinematográfica (μισανθρωπικός κινηματογράφος).

Η ίδρυση του συναιτερισμού μου στο Παρίσι, που ο συνάδελφος αναφέρεται σε αυτόν, και είχε την άδεια από το Le Cinéma du Peuple, δεν ήταν μακριά από το obra de titanes (το έργο των τιτάνων). Το θέμα ήταν πως λόγω των ιδιομορφιών της γεωφραφίας, το Παρίσι δεν ήταν μέρος της ισπανικής επικράτειας, και ως εκ τούτου δεν μπορούσε να λάβει το ισπανικό στοιχείο. Είναι πραγματικά μια ευκαιρία για την ανάπτυξη πρωτοβουλιών.

Μετά την επιτυχία που είχα – επιτρέψτε μου να κάνω κουρέλι τη μετριοφροσύνη μου! – Ο μόνος ηθοποιός, σκηνοθέτης, και σεναριογράφος που εξυπηρετούσε την Ισπανία το 1913 στο Παρίσι, με τη δική μου ταινία Un grito en la selva με σκηνοθεσία και πρωταγωνιστή τον εαυτό μου, πήγα να καλωσορίσω τον Bidamant, τότε γραμματέα της Ένωσης Συνδικαλιστικών Οργανώσεων της Γαλλίας, και μου μίλησε για τη σκοπιμότητα των γυρισμάτων ταινιών κοινωνικού ενδιαφέροντος, για την αντιμετώπιση της αστικής ανοησίας οτι οι μεγαλοεκδότες εξυπηρετούν το κοινωνικό σύνολο. Έψαχνα τρόπους ανανέωσης του κινηματογράφου – και ιδού! – Μου πρότεινε να θεσπιστεί ένας συναιτερισμός της εργατικής τάξης, με θέμα το ημερομίσθιο των 25 φράγκων.

Αγνοήστε τις λεπτομέρειες της οργάνωσης και την ανάπτυξη του καταστατικού, το γράμμα μου δεν είναι για αυτά. Το ενδιαφέρον είναι οτι, δύο μήνες μετά τη συνομιλία μας, εγώ είμουν ήδη στα εργαστήρια Lux Film στο Παρίσι (bulevar Jourdan), στα γυρίσματα της πρώτης ταινίας της Cooperativa Le Cinéma du Peuple, με μετοχικό κεφάλαιο 500.000 φράγκα πλήρως καταβληθέν (20.000 μετοχές από 25 φράγκα). Θα πρέπει να προσθέσω οτι οι μέτοχοι ήταν οι εργαζόμενοι.

Η πρώτη ταινία την οποία είχα τη τιμή να ξεκινήσω με πρωταγωνιστή την Musidora ήταν η Les miséres de l’aiguille. Αυτή ακολουθήθηκε από την Le vieux docker (Ο λιμενεργάτης). Ως σύμβουλος ασχολιόμουν και με την ιστορική ακρίβεια των ταινιών κι έτσι είχα τα λογοτεχνήματα του μεγάλου Γάλλου λογοτέχνη Lucien Descaves.

Όλες οι ταινίες της κουπερατίβας, συμπεριλαμβανομένης της La Commune (Η Κομμούνα), έγιναν δεκτές με ιδιαίτερο ενθουσιασμό από όλους, και ήταν διπλή επιτυχία: τέχνης και εμπορίου, καθώς είχαν και εμπορική επιτυχία ακόμα και σε άτομα ανεξαρτήτως ιδεολογίας. Ήδη είχε ολοκληρωθεί το σενάριο για το δεύτερο μέρος, όταν ο ευρωπαϊκός πόλεμος έφερε τη καταστροφή στη κουπερατίβα. Οι εθνικιστικές ομάδες έκαψαν τα αρνητικά των φιλμ. Έκτοτε επισκέφτηκα σχεδόν όλα τα κράτη της Ευρώπης και μέρος της Μικράς Ασίας και της Αφρικής, και εργάστηκα σε πολλές χώρες. Αλλά ποτέ δεν βρήκα την ευκαιρία να οργανώσω σε συνεργασία με άλλους κάτι παρόμοιο με αυτό που είχαμε κάνει στο Παρίσι.

Το 1925 εργάστηκα στο Βερολίνο πάνω στις πρώτες δοκιμές ομιλούντων ταινιών με ήχο, τις οποίες παρουσίασα στη Βαλένσια στις αρχές του Μάη του 1926. Δώδεκα χρόνια έμεινα στη Γερμανική πρωτεύουσα έως ότου έφυγα όταν οι νέοι νόμοι που πέρασε ο Χίτλερ με ανάγκασαν να επιστρέψω στην Ισπανία, καθώς πλέον στη Γερμανία δεν είχα κανένα δικαίωμα ως αλλοδαπός να πιάσω οποιαδήποτε δουλειά.

Και είμαι τώρα εδώ, στην όμορφη γη μας, όπου οι ισπανόφονες παραγωγές γίνονται από λίγα άτομα με πολύ θέληση, ενώ προσπαθώ να φέρω εδώ τις τεράστια ανάπτυξη που υπήρχε εκεί στις ψυχρές περιοχές της Βόρειας Ευρώπης.

Δεν θέλω να τελειώσω το γράμμα μου χωρίς να πω πως όλα τα είδη ισπανικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων ανέλαβαν και εκπλήρωσαν τεράστιο έργο.

Armand Guerra

Βαλένσια, 22 Μάρτη 1935

archivo.cnt.es/Documentos/cineyanarquismo/armand_guerra.htm

Στη Στουτγάρδη της Γερμανίας έχει ιδρυθεί ελεύθερο σχολείο όπου τα παιδιά μαθαίνουν δίχως εξουσιαστικές δόμες ή εξαναγκασμό. Η επανάσταση ξεκινά από την εκπαίδευση!

Φανταστείτε… ένα άλλο σχολείο είναι εφικτό!

Το ελεύθερο ενεργό σχολείο της στουργάρδης (Freie Aktive Schule Stuttgart) ακολουθεί τη φιλοσοφία οτι:

“Είναι θαύμα πως η περιέργεια έχει διασωθεί ακόμα στα παιδιά που μεγαλώνουν με τις σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας. Ευτυχώς η περιέργεια δεν έχει ακόμα κατασταλεί εντελώς. Τα παιδιά χρειάζονται την ελευθερία για να μάθουν. Δίχως αυτή δεν γίνεται τίποτα.”
Άλμπερτ Αϊνστάιν

Τον Σεπτέμβρη του 2002 άρχισαν οι διαδικασίες ίδρυσης του ελεύθερου ενεργού σχολείου της Στουτγάρδης σε ιδιόκτητο κτήριο αφού ξεπεράστηκαν διάφορα εμπόδια για να γίνει δημοτικό σχολείο. Τελικά άνοιξε τις πόρτες του το Σεπτέμβρη του 2006. Σε αυτό σπουδάζουν παιδιά μέχρι και την δέκατη τάξη.

Το σχολείο ιδρύθηκε από οχτώ οικογένειες που αναζητούσαν νέες παιδαγωγικές ιδέες και ήθελαν να επιτρέψουν στα παιδιά να ρυθμίσουν μόνα τους τη μάθησή τους.

Η Maria Montessori συναντήθηκε με τους Ehepaar Rebeca και Mauricio Wild που εδώ και 28 χρόνια λειτουργούσαν ένα ελεύθερο σχολείο στον Ισημερινό (νότια αμερική), κι έτσι επιβαιβέωσε πως οι νέες εκπαιδευτικές ιδέες μπορούν πράγματι να εφαρμοστούν.

Το πιο σημαντικό άτομο σε ένα σχολείο είναι το παιδί, μα και ο γονιός είναι επίσης σημαντικός. Πρέπει πρώτα ο γονιός, για να στείλει το παιδί του σε ελεύθερο σχολείο, να αποφασίσει πως είναι σημαντικό να μπορεί το παιδί να ακολουθήσει το δικό του μοντέλο μάθησης.

Τα παιδιά θέλουν να μάθουν, γιατί η μάθηση είναι κάτι το φυσικό. Αν η μάθηση γίνεται σύμφωνα με τη θέληση και την ιδιοσυγκρασία του παιδιού τότε το παιδί μεγαλώνει και μαθαίνει δίχως διατταραχές. Δεν υπάρχει ανάγκη εξαναγκασμού για κάτι που όλα τα παιδιά νοιώθουν φυσική ανάγκη να κάνουν – να μάθουν! Αρκεί να υπάρχει η κατάλληλη υποστήριξη.

Κάθε άτομο είναι ελεύθερο και θέλει να γίνει σεβαστό ως ελεύθερο άτομο από τους άλλους. Έτσι και τα παιδιά, μπορούν να μάθουν μέσα σε μια κοινότητα που τα σέβεται ως ελεύθερα άτομα και δεν τα εξαναγκάζει σε τίποτα. Έτσι μεγαλώνουν και μαθαίνουν να σέβονται και την ελευθερία των άλλων. Η εμπειρία της συμμετοχής σε μια ομάδα είναι πολύ σημαντικό στοιχείο της ελεύθερης εκπαίδευσης, καθώς και η εμπειρία πως το να κάνεις λάθος είναι επιτρεπτό. Η μάθηση είναι διασκεδαστική και απότερος σκοπός είναι η εμπειρία και όχι η παπαγαλία.

“Ο στόχος της εκπαίδευσης δεν πρέπει να είναι να γεμίζει το μυαλό του παιδιού με στεγνές πληροφορίες μα να δημιουργεί το ίδιο το παιδί ευκαιρίες μάθησης και να ανακαλύψει τους άλλους ανθρώπους και να είναι σε θέση να κάνει καινούργια πράγματα” – Jean Piaget Ελβετός ψυχολόγος 1896-1980

Στο ελεύθερο ενεργό σχολείο της στουτγάρδης (FAS) η εκμάθηση είναι μια αυτο-διαδικασία ανάπτηξης. Το παιδί λέει “βοηθήστε με να το κάνω μόνος μου”. Βοηθάμε το παιδί να καταστρώσει ένα εσωτερικό σχέδιο αυτο-ανάπτυξης σύμφωνα με τη θέλησή του και τη φυσική του τάση για μάθηση.

Στο σχολείο FAS τα παιδιά μαθαίνουν με τον δικό τους ρυθμό και χρησιμοποιούν τα υλικά και την υποστήριξη του σχολείου σύμφωνα με τη πρωσοπικότητά τους. Η μάθηση είναι ενεργή, γίνεται μέσα από δραστηριότητες και χρεισιμοποιούντε και οι πέντε αισθήσεις. Υπάρχουν δωρεάν παιχνίδια και γίνεται ομαδική εργασία. Τα παιδιά έχουν δημοκρατική συμμετοχή μέσα στη σχολική ζωή. Επίσης τα παιδιά που έχουν μάθει κάτι μπορούν να βοηθήσουν και τα υπόλοιπα να το μάθουν, κι έτσι το παιδί συχνά μαθαίνει από τα άλλα παιδιά. Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες υποστηρίζονται καταλλήλως και γίνεται πλήρης ενσωμάτωσή τους στη σχολική κοινότητα.

Οι βαθμοί στο σχολείο FAS δεν είναι αριθμοί. Δεν υπάρχουν βαθμοί με την εξουσιαστική έννοια της λέξης. Υπάρχουν πιστοποιητικά και γραπτές εκθέσεις. Υπάρχουν και κοινές συνεδριάσεις-συνελεύσεις δασκάλων, παιδιών, γονιών.

Η εκπαίδευση στο σχολείο περιλαμβάνει και οικολογική εργασία, καθώς και δραστηριότητες που βοηθούν τα παιδιά να καταλάβουν όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως θρησκεύματος ή άλλων χαρακτηριστικών κουλτούρας.

“Τα παδιά μαθαίνουν όλη την ώρα σα τρελά, μέχρι να πάνε σχολείο” – Jean Liedloff

www.fas-stuttgart.de/

H Aτυπη FAI και οι πρόσφατες διώξεις στην Ιταλία

Στις 22 Οκτώβρη 2007 συνελήφθηκαν 4 άτομα στην Περούτζια ως μέλη της εξεγερσιακής αναρχικής FAI (informale)

Τα ονόματα των συλληφθέντων είναι:

Michele Fabiani, 20 ετών, Andrea Di Nucci, 20 ετών, Dario Polinori, 21 ετών, Damiano Corrias, 25 ετών, και Fabrizio Reali Roscini, 42 ετών.

Σύμφωνα με τα ιταλικά ΜΜΕ “συνδέονται” με την FAI (informale), την άτυπη Ομοσπονδία Αναρχικών, και κατηγορούνται βάσει του νόμου 270β (περί τρομοκρατίας) του ιταλικού ποινικού κώδικα, ως “ένωση με διεθνή ή εγχώρια τρομοκρατική δράση με σκοπό την ανατροπή της δημοκρατικής τάξης”.

Με αφορμή τις τελευταίες συλλήψεις παραθέτουμε λίγα στοιχεία για την FAI (informale) και τις κατασταλτικές κινήσεις του ιταλικού κράτους.

* Για τις προηγούμενες διώξεις εξεγερσιακών αναρχικών στην Ιταλία: http://www.archiv.abc-berlin.net/entfesselt/italien/repression_in_italy_en.pdf (μπροσούρα του αναρχικού μαύρου σταυρού Βερολίνου – ABC Berlin)

* Για τις διώξεις του 1996 (στα ελληνικά): http://www.geocities.com/anarcores/weir.html

* Ένας απολογισμός για τα 4 χρόνια δράσης της FAI (informale) http://www.325collective.com/FAI.pdf

* Γράμμα του Gabriel Pombo da Silva (κρατούμενου στο Aachen) http://www.325collective.com/autonomy_letter-gabriel-fai.html

* The finger and the moon (για την επιχειρηση Θερβάντες) http://www.325collective.com/social-control_finger_moon.html

* Ένα αρχείο των προκηρύξεων της FAI (informale) http://apa.online.free.fr/article.php3?id_article=243

* Ανοιχτή επιστολή στο αναρχικό/αντιεξουσιαστικό κίνημα http://italy.indymedia.org/news/2003/12/452964.php

Απαραίτητη σημείωση: η FAI (Federazione Anarchista Informale) ουδεμία σχέση έχει με τους αναρχοσυνδικαλιστές/αναρχοκομμουνιστές της FAI (Federazione Anarchica Italiana) όπως ουδεμία σχέση έχει με το ιταλικό ταχυδρομικό ταμιευτήριο (επίσης FAI). Πιο συγκεκριμένα οι γραφειοκράτες της FAI κατηγορούν ως πράκτορες/προβοκάτορες τους συμμετέχοντες στην FAI (informale), με ανακοινώσεις και συνεντεύξεις τους σε καθεστωτικά ΜΜΕ. Η άτυπη FAI είναι ένα ανοιχτό, αποκεντρωμένο δίκτυο ατόμων και ομάδων που εφαρμόζουν την άμεση δράση και το σαμποτάζ ενάντια στο κράτος και το κεφάλαιο.

Πως ξεκίνησαν όλα:

Οκτώβρης 1999: Αποστολή εκρηκτικού μηχανισμού στην ελληνική πρεσβεία και στο εμπορικό επιμελητήριο της Μαδρίτης και σε ένα υποκατάστημα της City Bank στη Βαρκελώνη, στην Ισπανία. Εκρηκτικοί μηχανισμοί στο ελληνικό γραφείου τουρισμού και σε στρατόπεδο των carabinieri (ιταλική στρατιωτική αστυνομία) στο Μιλάνο, για λογαριασμό της Διεθνούς Αλληλεγγύης, σε υποστήριξη του αναρχικού Ν. Μαζιώτη που συνελήφθη στην Αθήνα.

22 Απριλίου 2000: εκρηκτικός μηχανισμός στέλνεται σε δημοσιογράφο της Razon στην Μαδρίτη σε αλληλεγγύη με τους κρατουμένους των FIES.

25 Ιουνίου 2000: Εμπρηστικός μηχανισμός τοποθετείται στην εκκλησία του San Ambrogio στο Μιλάνο από τη Διεθνή Αλληλεγγύη, σε υποστήριξη των κρατουμένων στα FIES.

7 Ιουνίου 2000: Δυο εκρηκτικοί μηχανισμοί στέλνονται στα δικαστήρια της Βαλένθια στην Ισπανία από τη Διεθνή Αλληλεγγύη σε υποστήριξη των κρατουμένων στα FIES.

18 Δεκεμβρίου 2000: Δυναμίτης στον καθεδρικό του Μιλάνου. Δράση της Διεθνούς Αλληλεγγύης σε υποστήριξη των κρατουμένων στα FIES.

Ιούλης 2001. Εκρηκτικοί κι εμπρηστικοί μηχανισμοί στέλνονται στους Carabinieri (ένας εκ των οποίων τραυματίζεται) και στον νομάρχη της Γένουας, στο κανάλι TG4 και στον Leoncavallo (ενα δέμα γεμάτο σκατά σκυλιού) στο Μιλάνο, σε ένα κατάστημα της Benetton στο Ponzano Veneto και στην ένωση αστυνομικών της Βαρκελώνης. Μια βόμβα σε ποδήλατο για την αστυνομία της Μπολόνια. Την ευθύνη για όλες τις ενέργειες αναλαμβάνει η «Συνεργασία Πυρός και Τεχνουργημάτων (Περιστασιακά Θεαματική)» ενάντια στη σύνοδο των G8 στη Γένουα.

25 Φεβρουαρίου 2001: Μηχανάκι-Βόμβα εκρήγνυται στα αρχηγεία της αστυνομίας στην μνήμη του Carlo Giuliani κι ενός νεαρού Roma που δολοφόνησαν οι μπάτσοι σε μπλόκο.

10 Δεκεμβρίου 2002: Έκρηξη δυο βομβών έξω από το αρχηγείο της αστυνομίας στη Γένουα. Ανάληψη ευθύνης από την Ταξιαρχία 20 Ιούλη, στην μνήμη του Carlo Giuliani κι ενάντια στην αστυνομική βία.

Δεκέμβρης 2002: Πέντε εκρηκτικοί μηχανισμοί στέλνονται στα γραφεία της Iberia, El Pais, RAI στην Ρώμη και TG5 στο Μιλάνο, σε αλληλεγγύη με τους κρατουμένους στα FIES. Ανάληψη ευθύνης από τους πυρήνες ενάντια στο κεφάλαιο, το κράτος και τα κελιά τους (CCCCC).

17 Ιουνίου 2003: Μια βόμβα εξουδετερώνεται έξω από το ινστιτούτο Θερβάντες στη Ρώμη, σταλμένη από τους CCCCC και πάλι.

8 Οκτωβρίου 2003: Έκρηξη βόμβας έξω από τα γραφεία της Iberia στη Ρώμη από τους Ένοπλους Πυρήνες για τη Διεθνή Αλληλεγγύη, σε υποστήριξη των αγωνιζόμενων ενάντια στο καθεστώς FIES.

Σχηματισμός της FAI (informale)

21 Δεκέμβρη 2003: Δυο βόμβες έξω από το σπίτι του Prodi, προέδρου του Ε.Ε. Λίγες μέρες μετά, το γουρούνι θα δεχτεί κι έναν εμπρηστικό μηχανισμό. Τις επόμενες μέρες, ακολουθεί μπαράζ εναντίον κτιρίων θεσμών της Ε.Ε: η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η Eurojust, τα κεντρικά γραφεία του Ευρωπαϊκού Λαικού Κόμματος και τα γραφεία ενός βουλευτή του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος. Γέννηση της FAI.

30 Μαρτίου 2004: Δυο βόμβες εκρήγνυνται εναντίον του αστυνομικού μεγάρου της Sturla (στη Γένουα). Ανάληψη ευθύνης από την Ταξιαρχία 20 Ιούλη.

2 Απριλίου 2004: Αποστολή εκρηκτικών δεμάτων σε μάνατζερς της DAP από την FAI/Ένοπλοι Πυρήνες για τη Διεθνή Αλληλεγγύη.

29 Οκτωβρίου 2004: Έκρηξη βόμβας εναντίον γραφείων της Manpower στο Μιλάνο. Ανάληψη ευθύνης από την FAI/Μητροπολιτικοί Πυρήνες.

10/11 Δεκεμβρίου 2004: Αποστολή δυο εκρηκτικών δεμάτων στα γραφεία αστυνομικής ένωσης (SAPPE) και στον εθνικό σύνδεσμο των carabinieri στη Ρώμη, από τη FAI/Ένοπλοι Πυρήνες για τη Διεθνή Αλληλεγγύη.

2004: Εμπρησμοί εναντίον φορτηγών με γούνες ζώων στη Κρεμόνα από την FAI/Ζωική Ανταρσία.

3 Μαρτίου 2005: Εμπρησμοί εναντίον στρατοπέδων των carabinieri στο Pra και στο Voltri (Γένουα) και στο Monti (Μιλάνο), απειλητικά τηλεφωνήματα στο φεστιβάλ του Sanremo, από την FAI/Ταξιαρχία 20 Ιούλη και τη FAI/Συνεργασία Πυρός και Τεχνουργημάτων (Περιστασιακά Θεαματική) ενάντια στις φυλακές και στην μνήμη του Marcello Lonzi, δολοφονημένου από τους δεσμοφύλακες.

6 Μαρτίου 2005: Βόμβα στο δικαστήριο της Ostia στη Ρώμη, από την FAI/Επαναστατικός Πυρήνας Horst Fantazzini.

Μάης 2005: Τρεις εκρηκτικοί μηχανισμοί στέλνονται στο διευθυντή της CPT στη Μόντενα, στην αστυνομία του Λέτσε και στην πυροσβεστική του Τορίνο, από την FAI/Narodnaja Volya (σ.τ.μ. Λαική Θέληση: προεπαναστατική ρωσσική οργάνωση τερροριστών) στα πλαίσια της καμπάνιας αλληλεγγύης στους μετανάστες.

Οκτώβρης 2005: Δυο βόμβες στέλνονται στο RIS στην Πάρμα και στο δήμαρχο της Μπολόνια, Cofferati. Ανάληψη ευθύνης από την FAI/Συνεργασία Πυρός και Τεχνουργημάτων (Περιστασιακά Θεαματική).

2 Ιούνη 2006: Δυο βόμβες στέλνονται στα εκπαιδευτήρια των carabinieri στο Fossano, από την FAI/Ανώνυμη Χαοτική Ανταρσία.

Ιούλης 2006: Αποστολή τριών εκρηκτικών δεμάτων στον Beppe Fossati, διευθυντή της εφημερίδας Torino Cronaca, στην εταιρία Coerna που εμπλέκεται με τα κέντρα προσωρινής κράτησης μεταναστών στο Τορίνο, και στον Chiamparino, δήμαρχο του Τορίνου, από την FAI/Συνεργασία Πυρός και Τεχνουργημάτων (Περιστασιακά Θεαματική).

Κι ένας απολογισμός για τα τέσσερα χρόνια της FAI (informale):

«Σ αυτά τα τέσσερα χρόνια, παρά την έλλειψη τεχνικών μέσων και μέσων επικοινωνίας, καταφέραμε να περάσουμε μέσα από τα ΜΜΕ ένα σαφές μήνυμα για το τι είναι οι αναρχικοί και ενάντια σε τι αγωνίζονται. Έτσι αυξήσαμε τις πιθανότητες να επικοινωνήσουμε με κοινωνικά στρώματα που διαφορετικά θα ήταν δύσκολο να προσεγγίσουμε.

Σ αυτά τα τέσσερα χρόνια καμία ομάδα δεν εντοπίστηκε και δεν καταστράφηκε από τον εχθρό.

Σ αυτά τα τέσσερα χρόνια, δεν αναπτυχθήκαμε και δεν καταφέραμε (αν και ελπίζουμε να κάνουμε λάθος) να κερδίσουμε τις καρδιές των νέων ανθρώπων που τώρα προσεγγίζουν την αναρχική ιδέα και παλινδρομούν μεταξύ των παλιών οργανώσεων που έχουν διατηρήσει μόνο τη δομή τους, και τους νέους εμπρηστές που είναι μόνο λόγια και απειλές στην επαναστατική ρητορική τους.

Σ αυτά τα τέσσερα χρόνια δεν καταφέραμε να απλώσουμε το σχέδιό μας πέραν του ιταλό-γλωσσου κινήματος.»

Επιμέλεια-Μετάφραση: «Ραδιενέργεια», Οκτώβρης 2007

Η Εσκάντα είναι μια αυτόνομη αντικαπιταλιστική κολλεκτίβα στην Ισπανία, μια χώρα με παράδοση στην λαϊκή αυτονομία αλλά και τον αναρχισμό. Με έντονες οικολογικές ευαισθησίες, η Εσκάντα οργανώνει σεμινάρια κατασκευής ανεμογεννήτριας και καλλιεργεί το δικό της κήπο. Δεκτοί γίνονται και επισκέπτες, αρκεί να έχουν όρεξη για δουλειά και αντοχή στην έλλειψη ανέσεων που φαντάζουν τριτοκοσμικές στην καταναλωτική συνείδηση όσων δεν έχουν ζήσει σε παρόμοιο χώρο.

Η Εσκάντα (Escanda, που σημαίνει: συντονισμός) είναι μια διεθνής κολλεκτίβα στο μικρό αγροτικό χωριό Ρονζόν (Ronzon, τόσο μικρό που έχουμε μόλις δύο γείτονες) τέσσερα χιλιόμετρα έξω από τη κομόπολη Πόλα ντε Λένα της Αστώριας στην βόρεια Ισπανία μεταξύ της θάλασσας και των βουνών Καντάβρια, σε μια περιοχή με ωκαιάνιο κλίμα που έχει παράδωση στα ριζοσπαστικά πολιτικά κινήματα (όπως την επανάσταση των εργατών στα ορυχεία του 1934 που πότισε με αίμα ο Φράνκο αλλά και τη μετέπειτα ενεργή αντίσταση ενάντια στη δικτατωρία). Η Εσκάντα, με διαδυκτιακή παρουσία στη διεύθυνση www.escanda.org, είναι ένας χώρος για την επικοινωνία μεταξύ ομάδων και ανθρώπων, δικτύων και κινημάτων· ένας χώρος για τη πράξη και το πειραματισμό όσων θέλουν να ζουν μαζί, δίχως εμπορικές σχέσεις και με οριζόντιες δομές. Η κοινή μας καταγωγή είναι τα αντιεξουσιαστικά, αντικαπιταλιστικά λαϊκά κινήματα, με έμφαση στο περιβάλλον. Δουλεύουμε για την οικολογική και συνεργατική παραγωγή των τροφίμων και της ενέργειας που καταναλώνουμε. Ωστόσο, δεν αρνούμαστε τη σύγχρονη τεχνολογία που η επιστήμη έχει κάνει διαθέσιμη. Μας αρέσει και ο κινηματογράφος και τα ηχοσυστήματα όπως και τα σπιτικά φαγητά που φτιάχνουμε!

Είναι μια βάση οπου οι άνθρωποι μπορούν να συναντιώνται για να μιλήσουν, να σχεδιάσουν κοινές δράσεις, να βρουν άλλους για να δουλέψουν σε κάτι κοινό ή να γνωριστούν. Είμαστε μέρος ενός παγκόσμιου κινήματος ενάντια στο καπιταλισμό και προσπαθούμε να εκπαιδεύσουμε το κοσμο πάνω σε θέματα ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και κοινωνικής αλλαγής. Έχουμε οργανώσει αντικαπιταλιστικές ημερίδες, επικοινωνούμε με το κόσμο μέσα από ελεύθερα μέσα αντιπληροφόρησης (σ.τ.μ: βάζουν σύνδεσμο στο Indymedia), έχουμε πάρει μέρος σε δράσεις κοινωνικής ανυπακοής αλλά και σε άμεση δράση, και έχουμε παράγει αρκετές εκδόσεις…

Παρόλο που υπάρχουμε ως Εσκάντα μόνο για 5 χρόνια, έχουμε ήδη αναπτύξει:

Ανανεώσιμη καθαρή ενέργεια: Γράψαμε μια έρευνα πάνω στη χρήση ανανεώσιμων μορφών ενέργειας στο τόπο μας. Οργανώσαμε μια ημερίδα με θέμα “Ανανεώσιμη ενέργεια και κοινωνική αλλαγή”, και παραδίδουμε μαθήματα κατασκευής ανεμογεννήτριας. Επίσης προσπαθούμε να αναπτύξουμε τη χρήση ανανεώσιμων μορφών ενέργειας στη περιοχή μας.

Λαϊκή εκπαίδευση: Οργανώσαμε μια διεθνής ημερίδα με θέμα τη λαϊκή εκπαίδευση, και κάνουμε δουλειά με τοπικά σχολεία και άλλες σχολές.

Κήπος οικολογικής καλλιέργειας: Ο όμορφος κήπος που έχουμε μας δίνει το φαγητό μας, τα φαρμακευτικά μας βότανα, έναν ευχάριστο χώρο για βόλτα, και έναν τρόπο επαφής με την φύση και μάθησης. Έχουμε οργανώσει μαθήματα καλλιέργειας, και είμαστε μέρος του δικτύου ‘Wwoof’.

Διεθνής λαϊκή δικτύωση: Στην Εσκάντα γίνεται πάρα πολύ άτυπη δικτύωση ανάμεσα σε άτομα από διάφορους χώρους, όπως διάφορα πολιτικά δίκτυα και ομάδες όπως η Carbon Trade Watch, το Trapese και η Prol-position.

Η πολιτική μας δράση βασίζεται στην ιδέα πως η κοινωνική αλλαγή θα έρθει από αυτοοργανωμένη λαϊκή πάλη ενάντια στην καταπίεση οποιασδήποτε μορφής. Θέλουμε η Εσκάντα να είναι ένας χώρος συνεχούς ζύμωσης, ανοικτός σε ανθρώπους από οπουδήποτε στο κόσμο, ένας χώρος οπου οργανώσεις και ακτιβιστές μπορούν να ανταλλάζουν εμπειρίες, γνώσεις, δεξιοτεχνείες, ιδέες και να μαθαίνουν ο ένας από τον άλλο. Δεν βλέπουμε την Εσκάντα ως μια προσπάθεια απόδρασης από τη κοινωνία, αλλά ως ένα μέσο για να εμβαθύνουμε τη συμμετοχή μας σε παγκόσμια δίκτυα αλλυλεγγύης και αντίστασης. Μαθαίνουμε μαζί πως να μειώσουμε την εξάρτησή μας από τις αγορές και το κράτος, και το κάνουμε αυτό με οργανική καλλιέργεια, ανανεώσιμη ενέργεια, οικολογική διάχειρηση του δάσους, και αυτόνομες επικοινωνίες.

Η Εσκάντα δεν είναι κατάληψη. Η γη πάνω στην οποία λειτουργεί ο χώρος μας ανήκει σε ένα ίδρυμα το οποίο ιδρύθηκε όταν δυο αδελφές που ήταν ιδιοκτήτριες γης στη περιοχή πέθαναν δίχως να αφήσουν απογόνους. Το ίδρυμα ελέγχεται από τον Δήμαρχο της κομόπολης Πόλα ντε Λένα, ηγέτες πολιτικών κομμάτων της αντιπολίτευσης, και συμμετέχουν επίσης ένας αντιπρόσωπος των δασκάλων και ένας αντιπρόσωπος των γεωργών. Μας πήρε πάρα πολύ χρόνο και εξαιρετική προσπάθεια για να μπορέσουμε να αποκτήσουμε την εμπιστοσύνη τους και να τους πείσουμε να μας επιτρέψουν να χρησιμοποιήσουμε το χώρο αυτό για τις ιδέες μας. Η μακροπρόθεσμη επιτυχία της Εσκάντα εξαρτάται από τις καλές μας σχέσεις με την τοπική κοινωνία και από τα αποτελέσματα των προσπαθειών μας.

Αν θέλετε να επικοινωνήσετε μαζί μας, θα βρείτε την διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μας και το τηλέφωνό μας στην εξής σελίδα: http://www.escanda.org/contacto.php

Αν θέλετε να μας επισκευθείτε, μπορείτε να έρθετε εύκολα, αλλά θα πρέπει να μας το πείτε από πριν γιατί οι χώροι είναι μικροί και τα άτομα πολλά. Οι επισκέπτες δεν χρειάζεται να δώσουν χρήματα, μα υπάρχει στη κουζίνα ένα κουτί για προσφορές αν θέλετε να μας βοηθήσετε με τα διάφορα έξοδα. Κάθε βδομάδα υπάρχει και ένα διαφορετικό άτομο που δέχεται τους επισκέπτες, απαντά ερωτήσεις, και τους δείχνει τους χώρους μας. Ευελπιστούμε πως όσο μείνετε μαζί μας θα βγείτε έξω στο χωριό να γνωρίσετε τους χωρικούς και τους γείτονές μας. Το χτίσημο καλών σχέσεων με τη τοπική κοινωνία είναι βασικό μέρος της εργασίας μας στην Εσκάντα. Πρέπει να ξέρετε πως η ατομική σας συμπεριφορά θα έχει επιπτώσεις στις απόψεις που έχουν οι γεωργοί του χωριού για την Εσκάντα, κι έτσι θα ήταν καλό να φέρεστε λογικά και να χαμογελάτε, λέγοντας στο κόσμο πόσο ωραία είναι η Εσκάντα.

Η Εσκάντα, πρέπει να ξέρετε, δεν είναι μέρος για τουρισμό. Εδώ γίνεται δουλειά, και προσπαθούμε κάθε μέρα να δουλεύουμε. Κάθε βδομάδα στη κουζίνα υπάρχει ένα χαρτί με δουλειές που πρέπει να γίνουν. Όλοι οι άνθρωποι που συμμετέχουν στην Εσκάντα πρέπει να αναλαμβάνουν τρεις με τέσσερις εργασίες κάθε βδομάδα, και αυτό είναι το ελάχιστο. Αν δεν φτάνουν τα άτομα για όλες τις εργασίες, τότε ο καθένας πρέπει να αναλάβει περισσότερες δουλειές, μερικές από τις οποίες μπορεί να είναι: το μαγείρεμα, η καθαριότητα (και στις τουαλέτες), η ανακύκλωση, το μάζεμα αυγών από το κοτέτσι και η φροντίδα των πουλιών (κότες και χήνες), η φροντίδα και το πότισμα του κήπου καλλιέργειας, και άλλα πολλά! Επειδή όμως τα άτομα που έρχονται εδώ μπορεί να είναι απο πολύ διαφορετικούς ρυθμούς ζωής και ζώνες ώρας, με διαφορετικές ώρες ύπνου και ξυπνήματος, ο θόρυβος πρέπει να αποφεύγεται καθώς όλες τις ώρες μπορεί να υπάρχουν άτομα που κοιμούνται. Θα πρέπει επίσης να ξεχάσετε και τα όποια απομεινάρια καταναλωτισμού σας και τις ανέσεις σας. Κανείς εδώ στην Εσκάντα δεν υπηρετεί τους άλλους, κι έτσι μην περιμένετε άμεση τουριστικού τύπου εξυπηρέτηση αν κοπεί για λίγο η πρόσβαση στο διαδίκτυο, αν δεν υπάρχει ζεστό νερό ή και καθόλου νερό (το νερό της βρύσης της περιοχής δεν πίνεται, παίρνουμε νερό από μια πηγή και το βάζουμε σε ένα μεγάλο δοχείο, αν το βρείτε άδειο θα πρέπει εσείς να πάτε να το γεμίσετε από τη πηγή), αν δεν μπορείτε να βρείτε γάλα για το καφέ σας ή σοκολάτες. Υπάρχει ένα πλυντήριο ρούχων, μα δεν δουλεύει πάντα. Αν οι επισκέπτες είναι πολλοί, ίσως θα πρέπει να βάλετε μια σκηνή μπροστά από το χώρο μας για να κοιμώσαστε. Μπορεί να μην βρίσκετε που να παρκάρετε το αυτοκίνητό σας, αν έρθετε με αμάξι.

Κάθε Πέμπτη απόγευμα έχουμε γενική συνέλευση. Συζητάμε θέματα της κολλεκτίβας αλλά και θέματα οικονομικής φύσεως. Αυτές οι συνελεύσεις είναι πολύ σημαντικές για την Εσκάντα, και οι διάφορες ομάδες επίσης ενημερώνουν η μία την άλλη για την έκβαση διάφορων δράσεων και εργασιών. Οι νέοι επισκέπτες έχουν δικαίωμα να παρευρεθούν για ορισμένο λόγο για να μας πουν τι προτίθονται να κάνουν στην Εσκάντα.

Στο χώρο μας γενικά δεν καπνίζουμε τσιγάρα. Αν καπνίζετε, κάντε το έξω, εκτός κι αν όλοι οι παρευρισκόμενοι σε ένα δωμάτιο συμφωνούν (όπως για παράδειγμα στο δωμάτιο κινηματογράφου το βράδυ).

Προσπαθούμε να τρώμε ότι καλλιεργούμε στο κήπο μας, αλλά αυτά δεν φτάνουν. Κάθε Παρασκευή πρωί πηγαίνουμε στη πόλη να αγοράσουμε μερικά τρόφιμα που δεν μπορούμε να φτιάξουμε, και κάθε εξάμηνο κάνουμε από μια μεγάλη παραγγελία βιολογικών τροφίμων. Γενικά παραγγέλνουμε σπόρους, ζυμαρικά, φασόλια, ξηρούς καρπούς. Ένας έμπορας κοντά στην Οβιέντο μας δίνει λίγο φαγητό δωρεάν. Ότι μένει από το φαγητό το κομποστοποιούμε και με τα αποφάγια επίσης αναζωογονούμε και το χώμα του κήπου μας.

Για να επικοινωνήσετε μέσω τηλεφώνου κινητού η σταθερού όσο μένε στην Εσκάντα, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μια κάρτα διεθνών τηλεφωνικών κλήσεων των 5 ευρώ που μπορείτε να αγοράσετε όταν πάτε στην κομόπολη Πόλα ντε Λένα. Εσείς θα πρέπει να πληρώσετε για τα τηλεφωνήματά σας. Αν χρησιμοποιήτε πάρα πολύ το διαδίκτυο στην Εσκάντα, παρακαλούμε να μας βοήθησετε να πληρώσουμε και το λογαριασμό. Μόνο οι υπολογιστές στο χώρο των τηλεφώνων μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πρόσβαση στο διαδίκτυο, οι άλλοι υπολογιστές στα γραφεία είναι μόνο για εργασίες που έχουν σχέση με τις δράσεις μας.

Για να έρθετε θα πρέπει να μας το πείτε από πριν, γιατί οι χώροι είναι μικροί και τα διαθέσιμα αγαθά που έχουμε είναι πολύ λίγα και δεν θα έφταναν για πάρα πολλά άτομα. Δυο βδομάδες αφότου έχετε έρθει, θα σας ρωτήσουμε πόσο παραπάνω θέλετε να μείνετε, και τι προτίθεστε να κάνετε όσο είσαστε στην Εσκάντα. Ενώ εμείς συζητούμε και αποφασίζουμε σχετικά με την παραμονή σας, θα πρέπει να φύγετε από το δωμάτιο όπου γίνεται αυτή η συζήτηση. Αν τελικά αποφασίσετε να μείνετε για λίγους μήνες, ή ακόμα και να γίνετε μέλος της κολλεκτίβας, παρακαλούμε να το συζητήσετε με το άτομο που αναλαμβάνει να απαντά τις ερωτήσεις των επισκεπτών για να σας εξηγήσει τις σχετικές διαδικασίες.

Περισσότερες πληροφορίες για επισκέπτες μπορείτε να διαβάσετε (στα Αγγλικά) στο κείμενο http://www.escanda.org/downloads/guia_visitantes/visitors%20guide%20english.pdf (υπάρχει και στα Ισπανικά)

www.escanda.org/

Έφυγε από τη κοινωνία και έζησε στην ερημιά της Αυστραλίας το 19ο αιώνα, οργανώνοντας συνεχή πεσίματα στους τότε μπάτσους. Οι μπάτσοι τον σκότωσαν χωρίς καν μια δίκη, παρόλο που ο ίδιος δεν σκότωσε ποτέ κανέναν.

Ο Ben Hall θεωρούνταν από τους βρετανούς επικύνδινος εγκληματίας. Στη πραγματικότητα ήταν ένας ευγενικός άνθρωπος που βλέπωντας τις αδικίες της εποχής του αποφάσισε να περάσει στην επανάσταση. Εγκατέλειψε τη κοινωνία και πήγε να ζήσει στην ερημιά, μαθαίνοντας να βρίσκει μόνος του τροφή και νερό και να κοιμάται στην ύπαιθρο κρυμμένος από τους διώκτες του. Αφιέρωσε τη ζωή του σε αυτό που θεωρούσε υποχρέωσε κάθε επαναστάτη: τις συνεχείς επιθέσεις στους μπάτσους της εποχής. Παρόλ’ αυτά, δεν σκότωσε ποτέ κανέναν και δεν ήθελε να τραυματίσει κανέναν. Το μόνο που ήθελε ήταν να ανοίξει το δρόμο για μια κοινωνική επανάσταση. Ίσως γι’αυτό και τον σκότωσαν με άγριο τρόπο, χωρίς καν μια δίκη.

Γεννήθηκε το 1837 στην τότε βρετανική Αυστραλία σε μια φτωχή οικογένεια με πατέρα άγγλο προλετάριο και μητέρα μια ιρλανδή (οι ιρλανδοί τότε ήταν όλοι προλετάριοι). Για λόγους επιβίωσης μέσα στη φτώχεια τους αναγκάζονταν να κλέβουν για να μπορούν να συντηρούν τον Ben και τα άλλα παιδιά τους. Οι μπάτσοι τους έπειασαν και τους έστειλαν εξορία σε άλλη πόλη. Αφού δεν είχαν που να μείνουν, αναγκάστηκαν να γίνουν καταληψίες ενός εγκατελειμένου χωραφιού και εκεί έφτιαξαν μια πρόχειρη καλύβα. Ο πατέρας βρήκε μερικά άγρια άλογα και γελάδες στους γύρω λόφους και τα εξημέρωσε για να έχουν γάλα και ζώα. Άρχισε να πουλάει στη πόλη μέρος της παραγωγής, μα είχε συνεχώς προβλήματα με τους μπάτσους λόγω της κατάληψης.

Τελικά ο πατέρας του Ben δεν άντεξε άλλο τη παρενόχληση των μπάτσων και μετανάστευσαν σε άλλη πόλη. Εκεί βρήκε δουλειά σαν εργάτης σε στάβλους, και ήταν πολύ εργατικός. Υπήρχε αρκετή δουλειά, και τελικά μπόρεσαν να πάρουν ένα μικρό σπίτι για το γιό τους, τον Ben, όταν αυτός παντρεύτηκε.

Η γυναίκα που παντρεύτηκε ο Ben είχε αδελφό τον Frank Gardiner, ο οποίος ζούσε από ληστείες και είχε μάθει να επιζεί μόνος του στην Αυστραλιανή ύπαιθρο μακριά από τη κοινωνία (και το χέρι του νόμου). Ο Ben, μην ξεχνώντας ποτέ τη τάξη του και τη παρενόχληση των μπάτσων ενάντιά στην οικογένειά του όσο ήταν καταληψίες, αποφάσισε να παραδειγματιστεί από τον αδελφό της γυναίκας του και εγκατέλειψε τη πόλη για να ζήσει στην ερημιά.

Στην ύπαιθρο ο Ben γνώρισε τον αδελφό της γυναίκας του, Frank, μαζί με πολλούς άλλους ανθρώπους που ζούσαν στην ερημιά ληστεύοντας όποιον πλούσιο πέρναγε από τους ερημικούς δρόμους. Ο Ben έβλεπε τη ληστεία των πλουσίων ως μέσο κοινωνικής δικαιωσύνης, και όχι απλά ως μέσο πρωσοπικής επιβίωσης. Ίσως γιαυτό η κυβέρνηση έδωσε ειδική εντολή στους μπάτσους να πιάσουν τον Ben κατά προτίμηση, παρόλο που υπήρχαν πολλοί άλλοι ληστές στη περιοχή.

Μαζί με τον Frank και άλλους 9 ληστές, ο Ben λήστεψε μια χρηματοαποστολή χρυσών νομισμάτων που παιρνούσε από το δρόμο που είχαν στήσει καρτέρι. Οι μπάτσοι τους συνέλλαβαν μα κατάφεραν να διαφύγουν.

Η ομάδα του Ben και του Frank έκανε έφοδο σε μια μικρή πόλη που σύχναζαν πλούσιοι σε ένα ξενοδοχείο και τους κράτησαν όλους όμηρους για τρεις ημέρες, χωρίς να πειράξουν κανέναν. Μόνη εξαίρεση οι μπάτσοι: όσους μπάτσους βρήκαν στη πόλη τους κλείδωσαν μέσα στα κελιά του αστυνομικού τους τμήματος. Οι ληστές δεν λήστεψαν κανέναν απλό άνθρωπο κατά τη διάρκεια που ήλεγχαν τη πόλη, καθώς ο σκοπός τους ήταν να πάρουν τη τοπική κοινωνία με το μέρος τους εναντίων των μπάτσων.

Μετά ο Ben μαζί με τους συντρόφους του λήστεψαν άλλη μια χρηματοαποστολή χρυσών νομισμάτων που περνούσε από κοντινό δρόμο. Ήρθε νέα εντολή από τη κυβέρνηση στους μπάτσους να τελειώνει αυτό το θέμα. Ο διοικητής της μπατσαρίας εξήγησε στη κυβέρνηση των βρετανών πως δεν υπήρχαν νόμοι για να μπορέσουν να πιάσουν εύκολα τέτοιους ληστές χωρίς δίκη, και πως οι ληστές ήταν έξυπνοι και δεν άφηναν αποδείξεις πίσω τους κι έτσι θα ήταν καλύτερα να αποφύγουν τη δίκη με κάποιο ειδικό νόμο. Η κυβέρνη αμέσως έγραψε και πέρασε ένα νέο νόμο κατά παραγγελία του διοικητή της μπατσαρίας της αυστραλίας, σύμφωνα με τον οποίο οι μπάτσοι μπορούσαν να πυροβολήσουν και να σκοτώσουν όποιον θέλουν χωρίς δίκη.

Οι ομάδα του Ben και του Frank συνέχισε τις επιθέσεις της παρόλο το κυνηγητό των μπάτσων. Έκαναν πάνω από 100 ληστείες πλουσίων, και έκαναν εφόδους σε 21 πόλεις όπου κράτησαν όμηρους πλούσιους και μπάτσους. Τόσο πολύ ενεργοί ληστές ήταν, που τα τραίνα στο ημερίσιο πρόγραμμά τους έγραφαν “το τραίνο θα περάσει στις οκτώ, εκτός κι αν πέσει θύμα ληστείας του Ben Hall”.

Δυστηχώς κάποια στιγμή ένας σύντροφος της ομαδας του πρόδωσε τον Ben στους μπάτσους. Τους είπε από πού θα παιρνούσε μια συγκεκριμένη ώρα, κι έτσι του έστησαν ενέδρα. Όταν ο Ben εμφανίστηκε μόνος να περπατάει στην ύπαιθρο το απόγευμα της 5ης Μάη 1865, οκτώ μπάτσοι που ήταν κρυμμένοι και οπλισμένοι με διπλόκανα τουφέκια του επιτέθηκαν ξαφνικά. Ο Ben δεν ήθελε να σκοτώσει κανέναν και προσπάθησε να διαφύγει δίχως να πυροβολήσει, μα οι μπάτσοι τον πυροβόλησαν 30 φορές ενώ αυτός έτρεχε. Θάφτηκε στις 7 Μάη 1865.

Μέχρι σήμερα πολλοί άνθρωποι στην Αυστραλία συνεχίζουν να επισκέπτονται το τάφο του για να αφήσουν λουλούδια.

Ένας συγγενής του Ben που ζει σήμερα ζητά ακόμη να γίνει κυβερνητική έρευνα για το νόμιμο της δολοφονίας του. Ο λόγος είναι πως η κυβέρνηση όταν πέρασε το νόμο δεν περίμενε πως οι μπάτσοι θα έπιαναν τον Ben τόσο γρήγορα (πράγματι δεν θα τον έπιαναν ποτέ αν δεν υπήρχε προδότης στην ομάδα του). Έτσι ο νόμος που έδινε το νόμιμο στους μπάτσους να σκοτώνουν αδιακρίτως χωρίς δίκη είχε ισχύ από 10 Μάη 1865, δηλαδή 5 μέρες μετά αφότου σκότωσαν τον Ben, άρα και με τις νομοτυπίες του κράτους η δολοφονία ήταν παράνομη!

Προσθέστε περισσότερες πληροφορίες

συζήτηση πάνω σε αυτό το αρθρο
1035083
gentleman
από σημείωση 8:09πμ, Δευτέρα 25 Μαΐου 2009
έμεινε γνωστός στο ευρύ κοινό ως Ben ο gentleman, επειδή θεωρούνταν ευγενικός ληστής αφού δεν ήθελε να σκοτώσει κανέναν.

1035135
Και 2 folk κομμάτια για τον Ben Hall
από Tar 12:30μμ, Δευτέρα 25 Μαΐου 2009
Streets of Forbes

The death of Ben Hall

Αλληλοβοήθεια: μια αναρχική ιδέα σε εφαρμογή στη Νότια Αφρική – Κείμενο στη σειρά «Τέσσερα Εργαλεία Κοινοτικού Ελέγχου» – Μέρος 1ο

Η αλληλοβοήθεια είναι μια σημαντική αναρχική ιδέα. Δείχνει ότι δείγματα ενός καλύτερου κόσμου υπάρχουν ήδη παντού, συμπεριλαμβανομένης και της Νότιας Αφρικής, και πώς μπορούμε να πραγματοποιήσουμε αυτό το κόσμο δημιουργωντας τώρα και επεκτείνοντας τις πολιτιστικές πρακτικές του παρόντος.

Η έρευνα του Κροπότκιν είναι ακόμα σημαντική

Ο Ρώσος Πιότρ Κροπότκιν ήταν όχι μόνο σημαντικότατος αναρχικός αγωνιστής και θεωρητικός, αλλά και γνωστός γεωγράφος και επιστήμονας. Το πιο διάσημο βιβλίο του, η «Αλληλοβοήθεια», μια ιδέα που συζητάμε σε αυτό το άρθρο, αποτέλεσε σκληρή κριτική ενάντια στον Κοινωνικό Δαρβινισμό [(1) και τις γενικότητες για την ανθρώπινη φύση (2). Αρχίζοντας από το 19ο αιώνα, εξελισσόταν μια λογομαχία πάνω στο ερώτημα του αν ο άνθρωπος είναι φύσει καλός ή κακός. Οι λεγόμενοι ιδεαλιστές έλεγαν ότι οι άνθρωποι είναι καλοί και ότι αιτία των πολέμων είναι ο πολιτισμός. Οι ρεαλιστές έλεγαν – και αυτή είναι η κυρίαρχη ιδέα στη πολιτική γενικώς (σε όλο το κόσμο) – ότι οι άνθρωποι είναι φύσει κακοί και πάντα θα σκοτώνονται μεταξύ τους (το ρητό του Hobbes «πόλεμος όλων εναντίων όλων») και ότι μόνο το Κράτος θα μπορούσε να το σταματήσει αυτό, ως θεσμός επίλυσης διαφορών, αναγκαίος για τη διατήρηση της ειρήνης. Η θεωρία της «επιβίωσης του δυνατότερου» έδωσε νόημα στην ύπαρξη του κράτους και όλων των καταστροφών που ήρθαν με αυτό: αποικιοκρατία, ιμπεριαλισμός, καπιταλισμός και άλλες μορφές εκμετάλευσης, που δεν είναι πάντα συνδεδεμένες με το κράτος (αλλά συχνά με τη θρησκεία) όπως ο ρατσισμός, ο σεξισμός (3]), ο ετεροσεξισμός (4) και η διάκριση ενάντια στα άτομα με ειδικές ανάγκες (5). Ωστόσο, όπως έδειξε ο Κροπότκιν για πρώτη φορά, και αποτελεί σήμερα την κοινή λογική στην Ανθρωπολογία (6), δεν υπάρχει ανθρώπινη φύση. Οι άνθρωποι δεν είναι ούτε καλοί ούτε κακοί από τη φύση τους, αλλά και τα δύο. Το ζήτημα είναι, λοιπόν, εάν είναι περισσότερο καλοί παρά κακοί και πώς να ασχοληθούμε με τον πόλεμο, τη φτώχεια και άλλα προβλήματα της σημερινής κοινωνίας.

Τι είναι η αλληλοβοήθεια;

Η αλληλοβοήθεια, η αντίληψη ότι οι άνθρωποι πρέπει να αληλοβοηθιούνται ο ένας με τον άλλον, αποτέλεσε αντικείμενο μελέτης αρχικά από τον Κροπότκιν και τα συμπεράσματά του κυκλοφόρησαν σε βιβλίο με τον ίδιο τίτλο το 1902 (7) Η μελέτη αυτή της αλληλοβοήθειας, η οποία αυτός (ο Κροπότκιν) πιστεύει ότι αποτελεί σημαντικό παράγοντα της ανθρώπινης εξέλιξης, ήταν μια σημαντική κριτική της ιδέας της “επιβίωσης του ισχυροτέρου”. Στο βιβλίο αυτό, ο Κροπότκιν δείχνει τη σπουδαιότητα της αλληλοβοήθειας ανάμεσα σε διάφορα ζώα αλλά και ανθρώπινες κοινωνίες. Δείχνει πώς οι κοινωνίες που βασίζονται στην αλληλοβοήθεια είναι πιο ειρηνικές, μια αντίληψη που υιοθετείται και από ανθρωπολόγους για να περιγράψουν τις κοινές πρακτικές ανάμεσα στις ειρηνικές κοινωνίες (8) οι οποίες υπάρχουν σε όλο τον κόσμο. Η σύγχρονη ανθρωπολογία έχει επιβεβαιώσει τη θεωρία του Κροπότκιν ότι δεν υπάρχει ανθρώπινη φύση. Αντί να πάρει τη μία ή την άλλη πλευρά σ’ αυτό τον μεγάλο διάλογο, ο Κροπότκιν είπε ότι υπάρχει και ανταγωνισμός και αλληλοβοήθεια ανάμεσα στους ανθρώπους και τα ζώα, αλλά η αλληλοβοήθεια ήταν πιο σημαντική από την επιβίωση των ειδών. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και εάν οι άνθρωποι πολεμούν μερικές φορές ο ένας εναντιον του άλλου, ωστόσο συνεργάζονται περισσότερο απ’ ό,τι πολεμούν.

Αλληλοβοήθεια σημαίνει ότι ο ένας άνθρωπος βοηθάει τον άλλον, όχι μόνο υλικά αλλά και ηθικά, αντίθετα με το να προωθούν τον ατομικισμό ή, ακόμα χειρότερα, με το να πολεμά ο ένας τον άλλον. Σημαίνει ότι συνεργάζονται αντί να ανταγωνίζονται σε αρκετές φάσεις της ζωής, για το καλό όλων. Σημαίνει τη συνειδητοποίηση ότι η κοινωνική υποστήριξη είναι καλύτερη για τον καθένα και ότι θα επιβιώσουμε καλύτερα όταν βοηθάει ο ένας τον άλλον αντί να πολεμάμε. Σημαίνει ότι κάποιος βλέπει τους άλλους ανθρώπους ως συντρόφους και φίλους και όχι ως εχθρούς. Αλληλοβοήθεια σημαίνει να μοιράζεσαι πράγματα χωρίς να περιμένεις κάποια ανταπόδωση. Επιπλέον, αλληλοβοήθεια είναι ένα παράδειγμα του να ζεις σε αρμονία με τον άλλον αντί να βρίσκεσαι σε διαμάχη μαζί του. Γενικά παραδείγματα αλληλοβοήθειας είναι το κοινό κυνήγι ώστε να επιτευχθούν καλύτερα αποτελέσματα, ζώντας από κοινού για καλύτερη προστασία, βοηθώντας ο ένας τον άλλον σε κάθε είδους εργασία, παρέχοντας ο ένας στον άλλον αλληλοΰποστήριξη σε στιγμές που χρειάζεται κάτι τέτοιο. Συγκεκριμένα παραδείγματα από τη Νότια Αφρική θα παρατεθούν παρακάτω.
Με την αλληλοβοήθεια δεν συνάγεται ότι πρέπει οπωσδήποτε η βοήθεια αυτή να είναι συνολικά ίση. Αλληλοβοήθεια εφαρμόζεται μάλλον μόνο με την κομμουνιστική αρχή “από τον καθένα σύμφωνα με την ικανότητά του στον καθένα συμφωνα με την ανάγκη του”. Η αρχή αυτή προέρχεται από τη αντίληψη ότι όλοι είμαστε ένα, ότι ολόκληρη η ανθρωπότητα ανήκει στον εαυτό της, ότι όλοι πρέπει να εργαζόμαστε για τον καθέναν. Εξαιτίας της πρακτικής εφαρμογής της αληλοβοήθειας, γράφει ο Κροπότκιν, ο κόσμος συνειδητοποιεί ότι ο ένας εξαρτάται από τον άλλον, ότι η ευτυχία του καθένα εξαρτάται από την ευτυχία όλων και δείχνει ότι όλοι είναι ίσοι.

Όπως μπορεί να δει κάποιος, η ιδέα αυτή είναι πολύ κοντά στην αντίληψη του Ubuntu, μια αφρικανική αντίληψη που θα τη δούμε παρακάτω. Ωστόσο, η αλληλοβοήθεια δεν σημαίνει ότι η βοήθεια πρέπει να διοχετεύεται σε μια και μόνο κατεύθυνση. Αυτό είναι φιλανθρωπία.

«Εκκλησία» και φιλανθρωπία

Οπως το κράτος (βλέπε παρακάτω) έχει προσπαθήσει να επέμβει και να καταστρέψει την αλληλοβοήθεια, έτσι και η Εκκλησία έχει προσπαθήσει να κάνει τα ίδια. Γενικά, οι εκκλησίες, τζαμιά, συναγωγές και ναοί καταστρέφουν την αυτοβοήθεια των ανθρώπων και τοποθετούν τη φιλανθρωπία στη θέση της.

Η φιλανθρωπία δεν είναι αλληλοβοήθεια. Είναι ένας τρόπος να δίνεις από κάποιον που έχει σε κάποιον που δεν έχει, δημιουργώντας έτσι μια κατάσταση εξάρτησης. Η φιλανθρωπία δεν δίνει δύναμη στον άνθρωπο, δεν τον βοηθάει να σταθεί πάλι στα ποδια του και να προσπαθήσει να βοηθήσει τον εαυτό του. Σύμφωνα με τον Κροπότκιν, η φιλανθρωπία «προσδίδει χαρακτήρα έμπνευσης απο ‘ψηλά’ και, επομένως, συνεπάγεται μια ανωτερότητα του δότη προς τον λήπτη». (Κροπότκιν 2006 [1902]: 233). Απαλλάσει τον δωρητή από τύψεις, όταν δίνει χρήματα σε έναν οργανισμό που ύστερα για παράδειγμα δίνει φαγητό και ρούχα στους ανθρώπους που τα έχουν ανάγκη. Όπως λέει το ρητό, οι φιλάνθρωποι δίνουν πίσω στο κοινό ένα μέρος αυτών που έκλεψαν στην προσωπική τους ζωή. Φυσικά, σε στιγμές μεγάλης κρίσης, όπως, για παράδειγμα, σε περίπτωση λιμού, όταν δεν υπάρχει αρκετό φαγητό και οι ανθρωποι πεθαίνουν της πείνας, το φαγητό πρέπει να δωθεί σε αυτούς που πεθαίνουν της πείνας. Γενικά, όμως, το να δίνεις φαγητό δημιουργεί εξάρτηση και καταστρέφει την τοπική οικονομία εισάγοντας δωρεάν φαγητό από αλλού. Καταστρέφει την ανεξαρτησία και την αυτοβοήθεια των ανθρώπων.

Η φιλανθρωπία προερχόμενη είτε από την Εκκλησία είτε από εναν μη-κυβερνητικό οργανισμό είναι, λοιπόν, αντίθετη στην ανάπτυξη ενός καλύτερου κόσμου όπου όλοι θα είναι ελεύθεροι και ίσοι.

Η αλληλοβοήθεια ανάμεσα σε ζώα και ανθρώπους γενικά

Ο Κροπότκιν αφιερώνει αρκετό χώρο στο βιβλίο του για να περιγράψει την αλληλοβοήθεια ανάμεσα σε έντομα και άλλα ζώα. Αυτό δεν είναι του άμεσου ενδιαφέροντός μας στο παρόν κείμενο ούτε και σε σχέση με τη νοτιοαφρικανική κοινωνία, αλλά, όμως, συνδέεται με την ανθρώπινη κοινωνία γενικά. Περιγράφοντας την αλληλοβοήθεια ανάμεσα στα ζώα, στηρίζει τα επιχειρήματά του τα οποία βασίζονται στους εξελικτικούς παράγοντες. Άλλωστε, οι άνθρωποι είναι απόγονοι συγκεκριμένων ζωικών ειδών. Δείχνει ότι η αλληλοβοήθεια είναι ένα φυσικό ένστικτο ανάμεσα στους ανθρώπους πριν ακόμα γίνουν άνθρωποι.

Ο Κροπότκιν παραθέτει σοβαρά παραδείγματα αλληλοβοήθειας ανάμεσα στα ζώα και το ότι στα περισσότερα ζωικά βασίλεια η αλληλοβοήθεια – παρά αυτό που ακούμε συνήθως, η επιβίωση του ισχυροτέρου – είναι ο κανόνας. Όπως γράφει, “τα μηρμήγκια και οι τερμίτες έχουν απαρνηθεί τον “πόλεμο” του Hobbes και κάνουν κάτι καλύτερο από αυτό”.

Όπως μπορούμε να δούμε και στη φύση, υπάρχουν αρκετά ζωικά είδη που ζουν κατά αγέλες. Ο Κροπότκιν δείχνει πώς τα ζώα όχι μόνο συνεργάζονται με μέλη του είδους τους αλλά και με άλλα είδη για προστασία (π.χ. οι ζέβρες και οι καμηλοπαρδάλεις). Δεν αρνείται ότι τα ζώα σκοτώνουν το ένα το άλλο για τροφή ή επειδή πρέπει να συναγωνιστούν για πιθανούς συντρόφους. Ωστόσο, κάνει ξεκάθαρο το ότι όλα αυτά που μάς έχουν πει (ότι σκοτώνουν ή σκοτώνονται) δεν είναι ολόκληρη η αλήθεια. Τα ζώα δεν σκοτώνουν απλώς το ένα το άλλο και αυτά που σκοτώνουν δεν είναι πάντα και τα δυνατότερα. Δείχνει ότι τα πιο πολλά ζώα μπορούν να επιβιώσουν μόνο επειδή συνεργάζονται και ενδιαφέρεται το ένα για το άλλο.

Ο Κροπότκιν δείχνει, επίσης, ότι η αλληλοβοήθεια αποτελεί τον γενικό κανόνα ανάμεσα στα ζώα και αυτό συνδέεται και με τους ανθρώπους. Γράφει ότι οι άνθρωποι δεν αποτελούν εξαίρεση στον κανόνα αυτό της φύσης, ειδικά από τη στιγμή που είναι αρκετά τρωτά δημιουργήματα σχεδόν καθ΄ όλη τη διάρκεια της ύπαρξής τους (αυτό πριν εφευρεθούν τα όπλα). Γι’ αυτό, οι άνθρωποι ζουν ανέκαθεν σε κοινωνίες, για να προστατευθούν και να βοηθήσει ο ένας τον άλλον. Όπως γράφει ο Κροπότκιν, “ο αχαλίνωτος ατομικισμός είναι σύγχρονο φαινόμενο”.

Ο Κροπότκιν δείχνει ότι η αλληλοβοήθεια υπήρξε πάντα ανάμεσα στους ανθρώπους, από τις κοινωνίες των τροφοσυλλεκτών, στις γεωργικές και μεσαιωνικές κοινωνίες της Ευρώπης μέχρι τη σύγχρονη κοινωνία. Δείχνει πώς η αλληλοβοήθεια ήταν μέσο προστασίας των φτωχών και εργατικών τάξεων εναντίον της εκμετάλλευσης από τους κατόχους σκλάβων, τα αφεντικά, τους εξουσιαστές φυλάχους, τους βασιλείς ή άλλους πολιτικούς, οι οποίοι όχι μόνο καθοδήγησαν πολέμους εναντίον άλλων λαών αλλά ακόμα και εναντίον των δικών τους λαών. Τους εκμεταλλεύονταν και τους τιμωρούσαν επειδή δεν πλήρωναν φόρους ή επειδή δεν κατατάσσονταν στο στρατό. Ο Κροπότκιν καθιστά ξεκάθαρο το ότι είναι μόνο μια μειοψηφία ανθρώπων που αγαπά το να καθοδηγεί πολέμους, ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων θέλει να ζει ειρηνικά με την οικογένειά τους, τους φίλους τους και τους γειτόνους τους. Όπως γράφει: “Σε καμία περίοδο της ζωής του ανθρώπου οι πόλεμοι δεν αντιπροσώπευαν μια κανονική κατάσταση. Ενώ με τον πόλεμο ο ένας εξαφανίζει τον άλλον και οι επίσκοποι ευλογούν το μακελειό, οι μάζες συνεχίζουν να ζουν την καθημερινή τους ζωή, ασκώντας την καθημερινή τους εργασία”.

Περαιτέρω, ο Κροπότκιν δείχνει πώς το Κράτος προσπάθησε να καταστρέψει τις πρακτικές της αλληλοβοήθειας, για παράδειγμα με το να προσπαθήσει να καταστρέψει την αλληλοβοήθεια ανάμεσα στους φτωχούς και να τοποθετήσει μια γραφειοκρατία στη θέση της. Αντί να αφήσει μόνους τους φτωχούς να συνεχίζουν να παράγουν τη δική τους τροφή, επέβαλαν φόρους έτσι ώστε οι φτωχοί να χρειάζονται να ζητήσουν επιπρόσθετη εργασία για να τους ξεπληρώσουν.

Αλλά δεν είναι μόνο οι πολιτικοί που μάς λένε ότι χρειαζόμαστε να κάνουμε πολέμους για να προστατευθούμε από το “κακό”, δηλαδή τον άλλο λαό, και ότι χρειαζόμαστε κράτη για να προστατευθούμε από την κακή μας φύση, ακόμα και ιστορικοί ρέπουν στο “να υπερβάλλουν το μέρος αυτό της ανθρώπινης ζωής που αφιερώνεται σε αγώνες και να υποτιμήσουν το πνεύμα ειρήνης (…) αλλά δεν δίνουν καμία προσοχή στην οποιαδήποτε ζωή των μαζών, αν και οι μάζες εργάζονται ειρηνικά και οι ελάχιστοι καταπιάνονται σε πολέμους”. Αυτό σημαίνει ότι μάς λένε συνεχώς ότι οι άνθρωποι είναι φτιαγμένοι για πολέμους και ότι πρέπει να σκοτώνει ο ένας τον άλλον. Η πραγματικότητα, όμως, δείχνει το αντίθετο, και ο Κροπότκν ήταν ένας από από τους πρώτους που το σημείωσε. Οι περισσότεροι άνθρωποι προτιμούν να ζουν ειρηνικά. “Στην πραγματικότητα, ο άνθρωπος είναι τόσο μακριά από τον πολεμοχαρή άνθρωπο που υποτίθεται ότι είναι”, γράφει ο Κροπότκιν. Η αλληλοβοήθεια είναι το ένα σημάδι του πόσοι πολλοί από μας ζουν σύμφωνα με ειρηνόφιλες γραμμές και πώς προτιμάμε να βοηθάμε παρά να πολεμάμε ο ένας τον άλλον.

Επιπλέον, χωρίς αλληλοβοήθεια, οι φτωχοί και εργαζόμενοι άνθρωποι δεν θα μπορούν να επιβιώσουν. Το καπιταλιστικό σύστημα καθιστά σχεδόν αδύνατο για τους εργαζόμενους να επιβιώσουν στηριγμενοι στις δικές τους δυνάμεις. Γι’ αυτό η αλληλοβοήθεια εξακολουθεί να υφίσταται στην καπιταλιστική κοινωνία και ακόμα γιατί αναπτύσσεται και πρέπει να αναπτυχθεί εάν θέλουμε να οικοδομήσουμε έναν καλύτερο κόσμο.
Ακόμα και εάν το κράτος και οι άλλοι θεσμοί (όπως οι διάφορες Εκκλησίες) προσπάθησαν να καταστρέψουν την αλληλοβοήθεια, αυτή εξακολουθεί να υφίσταται σήμερα, ακόμα και μετά από 100 και πλέον χρόνια καπιταλισμού που δημιουργεί τον ατομικισμό και δίνει στην “επιβίωση του ισχυροτέρου” νέα σημασία. Πράγματι, συχνά φαίνεται ότι μέσα στον καπιταλισμό πρέπει να εκμεταλλεύεσαι και να είσαι αγωνιστής για να επιβιώσεις. Αλλά όπως γράφει ο Κροπότκιν: “Η τάση της αλληλοβοήθειας προς τον άλλο έχει τόσο βαθιές ρίζες και είναι τόσο βαθιά συνδεδεμένη με ολόκληρο το παρελθόν της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους, που έχει διατηρηθεί από την ίδια την ανθρωπότητα έως τι μέρες μας παρά τις αντιρρήσεις όλων των μεταστροφών της ιστορίας. Και αναπτύχθηκε πρώτα και κύρια σε περιόδους ειρήνης και ευημερίας”.

Αλληλοβοήθεια στη Νότια Αφρική

Η αλληλοβοήθεια είναι κάτι με το οποίο μεγαλώνει ο καθένας σε μια οικογένεια ή μια κλειστή κοινότητα. Μέλη οικογενειών, συνήθως, βοηθούν ο ένας τον άλλον χωρίς να περιμένουν την ίδια ανταπόδωση. Σε μικρές αγροτικές κοινότητες σε παγκόσμιο επίπεδο ,η αλληλοβοήθεια αποτελεί ακόμα κοινή πρακτική όχι μόνο ανάμεσα σε μέλη οικογενειών αλλά ακόμα και ανάμεσα σε γειτόνους. Σε αρκετά μέρη του κόσμου και ειδικά στη Νότια Αφρική, μπορούμε να γίνουμε μάρτυρες της αλληλοβοήθειας σε πιο ευρεία πολιτιστική έκταση. Υπάρχει ακόμα μια ειδική ορολογία για την αλληλοβοήθεια καθώς εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο εφαρμογής μέσω νέων μορφών εξαιτίας κυρίως των δύσκολων συνθηκών ζωής.
Ο Κροπότκιν είχε ήδη γράψει για την αλληλοβοήθεια ανάμεσα στους Bushmen (10) στην περιοχή Kalahari για τους οποίους μιλούσε με θαυμασμό. Σύμφωνα με τον ίδιο, ζούσαν κάτω από “πρωτόγονο (11) κομμουνισμό” (δηλαδή κομμουνισμό αναπτυγμένο σε μια μη βιομηχανική κοινωνία). Όπως και άλλες πολλές ομάδες στην Αφρική (και τον κόσμο) οι Bushmen όχι μόνο εφάρμοζαν πρακτικά (12) την αλληλοβοήθεια και μοιράζονταν οτιδήποτε με τον καθένα – ακόμα και με ανθρώπους που δεν ανήκαν στην ομάδα τους – αλλά επιπλέον δεν είχαν αρχηγούς και έτσι μπορούν να θεωρηθούν “πρωτόγονοι αναρχικοί”. (13) Δεν εμπιστεύονταν τους αρχηγούς οι οποίοι προσπαθούσαν ν’ αποκτήσουν όλο και περισσότερα απειλώντας να καταστρέψουν τις πρακτικές εξισωτισμού. Ο Κροπότκιν έγραψε για τους Bushmen ότι “κυνηγούσαν από κοινού, και μοιράζονταν τη λεία χωρίς να φιλονικούν, ότι ποτέ δεν εγκατέλειπαν τους τραυματίες τους και επιδείκνυαν μεγάλη αφοσίωση στους συντρόφους τους” και “εάν δινόταν οτιδήποτε σε έναν Hottentont, αυτός αμέσως το μοίραζε ανάμεσα σε όλους τους παρευρισκόμενους (…) Δεν μπορούσε να φάει μόνος και, αν και πεινασμένος, καλούσε αυτούς που περνούσαν να το μοιραστούν”.

Ωστόσο, η αλληλοβοήθεια δεν υφίστατο μόνο ανάμεσα στους Bushmen στη Νότια Αφρική. Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα αλληλοβοήθειας στη Νότια Αφρική που είναι γνωστά κάτω από διάφορες επωνυμίες και ορισμούς, αλλά όλα είναι το ίδιο. Επιπλέον, μπορούμε να διακρίνουμε πρακτικές αλληλοβοήθειας ανάμεσα σε όλες τις εθνικές ομάδες στη Νότια Αφρική.

Στη Νότια Αφρική η αλληλοβοήθεια βασίζεται συχνά στην ιδέα Ubuntu, η οποία, αν και λέξη της γλώσσας Ζουλού, χρησιμοποιείται κοινά από άλλες ομάδες σε όλη την Νότια Αφρική. Για την Ubuntu λέγονται και γράφονται πολλά, κυρίως στη Νότια Αφρική. Επίσης, συνδέεται συχνά και με την Εκκλησία. Δηλαδή, ενώ συγκεκριμένες παράμετροι της Ubuntu είναι παρόμοιες με αυτές τις μορφές αλληλοβοήθειας, υπάρχουν και αρκετές άλλες παράμετροι που οδηγούν τον κόσμο να δέχεται τη φτώχεια του τασσόμενος εναντίον της βελτίωσης των συνθηκών της ανθρώπινης ζωής. Είναι, λοιπόν, πολύ πιο ενδιαφέρον να μιλήσουμε για πρακτικές πραγματικής αλληλοβοήθειας που δεν συνδέονται με οποιαδήποτε θρησκεία.
Γενικά, το να βοηθά ο ένας τον άλλον στα χωράφια είναι πολύ κοινό στην επαρχιακή και αγροτική Αφρική. Κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια του χρόνου τα χωράφια καλλιεργούνται από κοινού και ο άνθρωπος αυτός το χωράφι του οποίου καλλιεργείται τη μια μέρα παρέχει φαγητό και ποτό σε όποιον συμμετέχει στην όλη διαδικασία. Τα χωράφια καλλιεργούνται εκ περιτροπής και έτσι το χωράφι του καθένα θα δουλευτεί οπωσδήποτε και ο καθένας θα έχει τροφή κατά τη διάρκεια του θερισμού και της συγκομιδής.

Τις ίδιες κομμουνιστικές πρακτικές μπορούμε να συναντήσουμε σε όλη σχεδόν τη Ν. Αφρική σε περιπτώσεις που κάποιος πρέπει να χτίσει ένα σπίτι.
Επιπρόσθετα με τις πολιτιστικές πρατικές, έχουμε νέα παραδειγματα αλληλοβοήθειας που αναδύονται σε όλη τη Ν. Αφρική όταν οι άνθρωποι (ειδικά γυναίκες) συνεργάζονται για να σχηματίσουν όργανα ειδικών καθηκόντων, όπως για κηδείες, όπου βοηθούν ο ένας τον άλλον για να εξοικονομήσουν χρήματα για μια κηδεία και να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον σε περίπτωση θανάτου μέλους της οικογένειας. Τέτοια όργανα παρέχουν, επίσης, ηθική συμπαράσταση στους συγγενείς του νεκρού. Αλλά αυτές οι νέες μορφές αναδύθηκαν κυρίως ως αποτέλεσμα της φτώχειας.

Ένα άλλο νέο παράδειγμα στη Ν. Αφρική είναι τα stokvels (λαϊκές ομάδες που συλλέγουν χρήματα) όπου οι άνθρωποι βοηθούν ο ένας τον άλλον με το να αποταμιεύουν χρήματα που στο τέλος μιας προκαθορισμένης περιόδου μπορούν να δαπανηθούν για απαραίτητα προϊόντα του σπιτού (όπως ψυγεία).

Παιδικοί σταθμοί στις φτωχές περιοχές της Ν. Αφρικής που μια, έτσι κι αλλιώς, άνεργη γυναίκα φροντίζει τα παιδιά μιας εργαζόμενης γυναίκας, κάτι που είναι πολύ κοινό, με την πρώτη να λαμβάνει τροφή ως αντάλλαγμα.

Η αλληλοβοήθεια βασισμένη στην κουλτούρα

Ένα καλό παράδειγμα του πώς μόνο οι φύλαρχοι ή μια μειοψηφία ήθελαν να καθοδηγήσουν πολέμους και η πλειοψηφία ενός συγκεκριμένου πληθυσμού ήθελε να ζήσει ειρηνικά, είναι οι Ζουλού (Zulus), οι οποίοι έχουν θεωρηθεί αρκετά βίαιοι. Αλλά η αλληλοβοήθεια είναι κάτι πολύ κοινό ανάμεσα στους Ζουλού, κάτι παραπάνω απ’ ό,τι ανάμεσα σε άλλες εθνικές ομάδες στη Νότια Αφρική. Ενώ μερικοί φύλαρχοι των Ζουλού ήσαν προφανώς βίαιοι (όπως όλοι οι φύλαρχοι εξαιτίας της εξουσίας και της διαφθοράς) οι άνθρωποι ζούσαν ειρηνικά και πάντα υποστήριζε ο ένας τον άλλον. Σήμερα υπάρχουν αρκετά παραδείγματα αλληλοβοήθειας βασισμένα στην κουλτούρα των Ζουλού.

Γενικά, η κοινωνία των Ζουλού έχει οικοδομηθεί με βάση το λεγόμενο “umuntu ngumuntu ngabantu”, το οποίο μεταφράζεται ως “ένας άνθρωπος είναι ένας άνθρωπος διαμέσου άλλων ανθρώπων”, που σημαίνει ότι κάποιος χρειάζεται ολόκληρη την κοινότητα για να προωθήσει την ατομικότητα του άλλου.

Η αλληλοβοήθεια είναι γνωστή με διάφορους όρους στη γλώσσα των Ζουλού. Ένας από αυτούς τους όρους είναι ο όρος ilimo που αναφέρεται στην κοινή εργασία στους αγρούς κάποιου κατά τη διάρκεια της περιόδου της σποράς και ο καθένας που συμμετέχει στην εργασία αυτή αμοίβεται με τροφή και παραδοσιακή μπύρα. Την βδομάδα που ακολουθεί θα οργωθεί το χωράφι κάποιου άλλου.

Η λέξη των Ζουλού για την κηδεία είναι masingcwabane και σημαίνει “ας θάψουμε ο ένας τον άλλον”. Οι άνθρωποι μιας κοινότητας προσφέρουν ένα συγκεκριμένο ποσόν κάθε μήνα. Τα χρήματα αυτά χρησιμοποιούνται για την κηδεία κάποιου που έχει προσφέρει στην κοινότητα. Αποσύρεται ένα συγκεκριμένο ποσόν από τον τραπεζικό λογαριασμό και δίνεται στην οικογένεια του νεκρού. Το ποσόν αυτό καλύπτει τα έξοδα της κηδείας, την αγορά φερέτρου, την ενοικίαση τέντας, καρεκλών κ.λπ.

Η λέξη των Ζουλού masakhane, η οποία σημαίνει “ας οικοδομήσουμε ο ένας τον άλλον” αναφέρεται στην από κοινού κατασκευή ενός σπιτιού.
Η φράση izandla ziyagezana (των Ζουλού) μεταφρασμένη σημαίνει “όταν πλένουμε τα χέρια του ενός, το ένα χέρι πλένει το άλλο” και το αντίστροφο. Κάθε χέρι βοηθά το άλλο για να πλυθεί. Οπότε, ο ένας άνθρωπος πρέπει να βοηθά τον άλλον όπως κάνουν και τα χέρια.

Στις κουλτούρες των Sotho και των Tswana η αλληλοβοήθεια είναι γνωστή ως letsema. Letsema, όταν οι άνθρωποι ενώνονται για έναν κοινό σκοπό και έχει ως αποτέλεσμα οφέλη υπέρ όλων εκείνων που συμμετέχουν σ΄ αυτήν. Αναφέρεται στη συνεταιριστική εργασία στο χωριό σε κοινά σχέδια, για παράδειγμα δημόσια έργα.

Μια άλλη κομμουνιστική πλευρά της κουλτούρας των Sotho και ακόμα της κουλτούρας των Pondo, είναι η κοινή ανατροφή των παιδιών που σημαίνει ότι πρέπει όλοι να συμμετάσχουν στο μεγάλωμα των παιδιών μιας κοινότητας. Με άλλα λόγια, ο καθένας βοηθά στην ανατροφή τους.
Στην κουλτούρα των Pedi η λέξη kobufedi αναφέρεται στην κοινή εργασία στα χωράφια κάποιου. Ο καθένας βοηθά στο φύτεμα δημητριακών και τη φροντίδα της σοδειάς επειδή η εργασία αυτή εξυπηρετεί ολόκληρη την κοινότητα.

Στην κουλτούρα των Xhosa η λέξη dibanisani σημαίνει “ας εργαστούμε μαζί για ένα καλύτερο μέλλον”. Είναι ένας γενικός όρος που αναφέρεται στη στιγμή που οι άνθρωποι συγκεντρώνονται και βοηθά ο ένας τον άλλον. Για παράδειγμα θρησκευτικές τελετές γίνονται οπουδήποτε κάθε χρόνο και οι άνθρωποι σε ένα μέρος πρέπει να είναι προετοιμασμένοι γι’ αυτό. Εάν κάποιο καλυβόσπιτο πιάσει φωτιά τότε ο ένας βοηθάει τον άλλο να ξαναφτιαχτεί. Στις κηδείες ή στους γάμους οι άνθρωποι βοηθιούνται μεταξύ τους, για παράδειγμα στο μαγείρεμα και το καθάρισμα.
Στην κουλτούρα των Venda η αλληλοβοήθεια είναι γνωστή ως uthusana που σημαίνει “βοηθώντας ο ένας τον άλλον”.

Στη Ζουαζιλάνδη η λέξη lilima είναι ο όρος των Swati για την αλληλοβοήθεια. Αναφέρεται στον γείτονα που βοηθά τον άλλον γείτονα.
Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα απ’ όλη τη Νότια Αφρική που δεν μπορούν να συμπεριληφθούν στο άρθρο αυτό, αλλά όλα είναι παρόμοια μεταξύ τους και εξακολουθούν να ισχύουν, δείχνοντας ότι παρά το υψηλό επίπεδο εγκληματικότητας (η οποία έχει άμεση σχέση με την τεράστια ανισότητα στη Νότια Αφρική) καθώς και το αντικοινωνικό έγκλημα, υπάρχει ήδη μια μεγάλη δυναμικότητα στην οποία μπορούμε να βασιστούμε για να δημιουργήσουμε ένα καλύτερο κόσμο.

Η επικαιρότητα της αλληλοβοήθειας στη σημερινή κοινωνία

Αρκετές από τις πρακτικές της αλληλοβοήηθειας έχουν ξεχαστεί, κυρίως επειδή έχουν καταστραφεί από το Κράτος. Το Κράτος δεν θέλει να είναι ανεξάρτητοι οι άνθρωποι, να καλλιεργούν τη τροφή τους και να είναι αυτόνομοι απ’ αυτό, αλλά θέλει να ελέγχει τους ανθρώπους. Οι άνθρωποι έχουν ακόμα ξεχάσει πώς να καλλιεργούν τη δική τους τροφή. Αν είναι τυχεροί γίνονται εργάτες, αλλιώς θα μείνουν άνεργοι εργάτες, η μόνη ευκαιρία των οποίων είναι να εκλιπαρούν για ελεημοσύνη ή να προχωρήσουν στο έγκλημα. Η ζωή στις πόλεις συχνά όχι μόνο καταστρέφει την κουλτούρα του καθένα, αλλά επίσης καταστρέφει την κοινωνία μας με το να προωθεί τον ατομικισμό και κάνοντας τους ανθρώπους να ξεχνούν την αλληλοβοήθεια. Ο Κροπότκιν το έδειξε αυτό όταν έγραψε ότι “ανάμεσα στους Hottentots αποτελούσε σκάνδαλο να φας χωρίς να καλεστείς μεγαλοφώνως τρεις φορές ακόμα και αν δεν υπήρχε κάποιος που ήθελε να μοιραστεί την τροφή. Το μόνο που ένας σεβαστός πολίτης πρέπει να κάνει τώρα είναι να πληρώνει φόρους και να αφήνει τους πεινασμένους να πεινούν”. (Kropotkin 2006 (1902): 188). Σε καιρούς κρίσης κάτι τέτοιο θα ήταν ολέθριο.
Σε αρκετές κωμοπόλεις βλέπουμε μερικούς ανθρώπους να διατηρούν κοινοτικούς κήπους και να μοιράζουν τα αγαθά. Τα παραδείγματα που παρατέθηκαν πριν αποτελούν δείγματα ζώσας και αυξανόμενης αλληλοβοήθειας επειδή οι άνθρωποι έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν ότι η λύση πολλών προβλημάτων μας είναι το να εργαστούμε από κοινού, να βοηθήσει ο ένας τον άλλον. Ο Κροπότκιν κατέστησε ξακάθαρο το πώς μπορούμε στη σημερινή κοινωνία και ειδικά στις πόλεις, να μάθουμε από παλαιότερες ανάλογες πρακτικές καθώς και από κάθε τι εξακολουθεί να είναι ζωντανό στην ύπαιθρο σε όλο τον κόσμο. Η αλληλοβοήθεια είναι ένας τρόπος επανάκτησης εκ μέρους μας μιας κάποιας ανεξαρτησίας μας από το Κράτος ή τους φλανθρωπικούς οργανισμούς. Είναι μια πλευρά στην οποία πρέπει να βασιστούμε για να οικοδομήσουμε ένα καλύτερο κόσμο και στην οποία πρέπει να βασίζεται ένας καλύτερος κόσμος.

Σημειώσεις:
1. Δαρβινισμός: Θεωρία της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους, η θεωρία της “επιβίωσης του δυνατότερου”.
2. Όταν γράφω για ανθρώπινη φύση αναφέρομαι στο διάλογο εάν οι άνθρωποι είναι από τη φύση τους καλοί ή κακοί.
3. Διακρίσεις σε βάρος των γυναικών.
4. Διακρίσεις σε βάρος των ομοφυλόφιλων.
5. Διακρίσεις σε βάρος των ανθρώπων με αναπηρίες.
6. Εννοείται η μελέτη των κοινωνικών και πολιτιστικών πλευρών της ανθρωπότητας.
7. Kropotkin Peter, (2006 (1902)) Mutual Aid. A factor of Evolution. Mineola, New York: Dover.
8. Κοινωνίες που δεν έχουν γνωρίσει οποιαδήποτε μορφή διαμάχης, όπως οι Bushmen του Καλαχάρι.
9. Φιλανθρωπία μη περιορισμένη σε μια συγκεκριμένη θρησκεία όπως γίνεται άλλες μορφές φιλανθρωπίας.
10. Ο όρος αυτός χρησιμοποιείτο κοινά την εποχή που έζησε ο Κροπότκιν, αλλά σήμερα είναι άχρηστος και χρησιμοποιούμε γενικώς τον όρο Bushmen. (Δική μας σημείωση: Συγγενική εθνικά ομάδα με τους Bushmen, ζούσαν στη Νότια Αφρική από τον 5ο μ.Χ. αιώνα. Με την άφιξη των Ευρωπαίων το 1652, είχαν ήδη αναπτύξει εκτεταμένη κτηνοτροφία. Οι Ευρωπαίοι τους ονόμασαν Hottentots από τους ήχους του “χ” και το “τ” της γλώσσας τους Khoisan που μιλούσαν).
11. Ο όρος πρωτόγονος δεν χρησιμοποιήθηκε μειωτικά από τον Κροπότκιν.
12. Γράφω στο παρελθόν γιατί το μεγαλύτερο μέρος της κουλτούρας των Bushmen καταστράφημε από τον αποικισμό και τον καπιταλισμό.
13. Οι αναρχικές κοινωνίες έχουν μελετηθεί και παρουσιασθεί από διάφορους συγγραφείς, για παράδειγμα Barclay, Harold (1996): People Without Government. An Anthropology of Anarchy. London: Kahn & Averill.

• Πρώτη δημοσίευση στην αγγλική γλώσσα στο 10ο τεύχος του περιοδικού «Zabalaza: A Journal of Southern African Revolutionary Anarchism», Απρίλιος 2009, του Zabalaza Anarchist Communist Front (ZACF – Αναρχικό Κομμουνιστικό Μέτωπο Zabalaza). Στην αγγλική γλώσσα βρίσκεται επίσης στο http://www.anarkismo.net/article/12636 Ελληνική μετάφραση «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης», Μάης 2009. Για περαιτέρω πληροφόρηση για το ZACF επισκεφθείτε το http://www.zabalaza.net

anarkismo.net/article/13290

ο αναρχισμός είναι μια έκφραση της πάλης ενάντια στην καταπίεση και την εκμετάλλευση, μια γενίκευση των εμπειριών και των αναλύσεων των εργαζόμενων για το τι είναι λάθος στο παρόν σύστημα και μια έκφραση των ελπίδων και των ονείρων μας για ένα καλύτερο μέλλον.

ο αναρχισμός είναι μια έκφραση της πάλης ενάντια στην καταπίεση και την εκμετάλλευση, μια γενίκευση των εμπειριών και των αναλύσεων των εργαζόμενων για το τι είναι λάθος στο παρόν σύστημα και μια έκφραση των ελπίδων και των ονείρων μας για ένα καλύτερο μέλλον. Αυτή η πάλη υπήρχε πολύ προτού ονομαστεί αναρχισμός, όμως το ιστορικό αναρχικό κίνημα (ομάδες ανθρώπων που ονόμαζαν τις ιδέες τους αναρχικές και επιδίωκαν μια αναρχική κοινωνία) είναι ουσιαστικά ένα προϊόν της πάλης της εργατικής τάξης ενάντια στον καπιταλισμό και το κράτος, ενάντια στην καταπίεση και την εκμετάλλευση και υπέρ μιας ελεύθερης κοινωνίας ισότιμων ατόμων.

Αναρχισμός είναι μια πολιτική θεωρία που επιδιώκει να δημιουργήσει την αναρχία, «την απουσία κάποιου αφέντη, κάποιου κυρίαρχου.» (Προυντόν Τι είναι Ιδιοκτησία, σελ. 264)

Με άλλα λόγια, αναρχισμός είναι μία πολιτική θεωρία που στοχεύει να δημιουργήσει μια κοινωνία στην οποία τα άτομα συνεργάζονται ελεύθερα και ισότιμα. Όντας μια τέτοια θεωρία ο αναρχισμός αντιτίθεται σε όλες τις μορφές ιεραρχικού ελέγχου – είτε πρόκειται για τον έλεγχο από το κράτος είτε από κάποιον καπιταλιστή – θεωρώντας τον επιζήμιο για το άτομο και την ατομικότητά του, καθώς και περιττό.

Ενώ η κοινή αντίληψη για τον αναρχισμό είναι ότι πρόκειται για ένα βίαιο, αντι-Κρατικό κίνημα, ο αναρχισμός αποτελεί μία πολύ περισσότερο εκλεπτυσμένη και γεμάτη αποχρώσεις παράδοση από το να είναι μια απλή αντίσταση στην κρατική εξουσία. Οι αναρχικοί αντιτίθενται στην αντίληψη ότι η εξουσία και η κυριαρχία είναι απαραίτητες για την κοινωνία και αντιθέτως είναι υπέρμαχοι περισσότερο συνεργατικών, αντιιεραρχικών μορφών κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής οργάνωσης. («Η Πολιτική της Ατομικότητας» σελ. 106)

Αυτή η διαδικασία δυσφήμισης δεν έχει ιστορικό αντίστοιχο. Για παράδειγμα, σε χώρες όπου έχουν θεωρήσει απαραίτητη τη διακυβέρνηση από ένα πρόσωπο (μοναρχία), οι λέξεις «ρεπουμπλικανισμός» ή «δημοκρατία» έχουν χρησιμοποιηθεί ακριβώς όπως η λέξη «αναρχία», για να υπαινιχθούν αταξία και σύγχυση. Εκείνοι που έχουν ένα ισχυρό συμφέρον να διατηρηθεί η καθεστηκυία τάξη, προφανώς θα θελήσουν να υπαινιχθούν ότι η αντίπαλη προς το παρόν σύστημα ιδεολογία δεν μπορεί να λειτουργήσει στην πράξη και πως μια νέα μορφή κοινωνίας δε θα οδηγούσε παρά στο χάος. Ή όπως το εκφράζει ο Ερρίκος Μαλατέστα:

«από τη στιγμή που θεωρήθηκε ότι κάποια κυβέρνηση είναι απαραίτητη και πως χωρίς κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να υπάρξει τίποτα άλλο παρά αταξία και σύγχυση, ήταν φυσικό και λογικό πως η αναρχία, που σημαίνει απουσία κυβέρνησης, θα ακουγόταν αναγκαστικά ως απουσία τάξης.» («Αναρχία», σελ. 16)

«Αλλάξτε τους γνώμη, πείστε το λαό ότι η κυβέρνηση δεν είναι μόνο περιττή, αλλά και εξαιρετικά επιζήμια, και τότε η λέξη αναρχία, μόνο και μόνο με το να σημαίνει απουσία κυβέρνησης, θα φτάσει για τον καθένα να σημαίνει : φυσική τάξη, ενότητα των ανθρώπινων αναγκών και των συμφερόντων όλων, ολοκληρωμένη ελευθερία μέσα σε ολοκληρωμένη αλληλεγγύη». [Op. Cit., pp. 16]

Παράλληλα με την καταπολέμηση των διαστρεβλώσεων που παράγονται απ’ την «κοινή αντίληψη» της έννοιας «αναρχία», πρέπει επίσης να καταπολεμήσουμε τις διαστρεβλώσεις στις οποίες ο αναρχισμός και οι αναρχικοί έχουν υποβληθεί διαχρονικά από τους πολιτικούς και κοινωνικούς εχθρούς μας. Διότι, όπως το θέτει ο Βαρθολομαίος Βαντζέτι, οι αναρχικοί είναι «οι πιο ριζοσπάστες από τους ριζοσπάστες – οι μαύρες γάτες, το φόβητρο πολλών, όλων των στενόμυαλων, των εκμεταλλευτών, των τσαρλατάνων, των απατεώνων και των καταπιεστών. Κατά συνέπεια είμαστε, επίσης, οι πλέον συκοφαντημένοι, δυσφημισμένοι, παρεξηγημένοι και κυνηγημένοι απ’ όλους.» (Νικόλα Σάκκο και Βαρθολομαίου Βαντζέτι. Γράμματα του Σάκκο και του Βαντζέτι, σελ. 174)

Ο Βαντζέτι ήξερε για τι πράγμα μιλούσε. Ο ίδιος και ο σύντροφός του Νικόλα Σάκκο ενοχοποιήθηκαν από το κράτος των ΗΠΑ για ένα έγκλημα που δεν διέπραξαν και, τελικώς, εκτελέστηκαν στην ηλεκτρική καρέκλα για το ότι ήταν ξένοι αναρχικοί στα 1927. Έτσι θα πρέπει να αναιρέσουμε τις συκοφαντίες και τις διαστρεβλώσεις στις οποίες οι αναρχικοί έχουν υποβληθεί από τα καπιταλιστικά μέσα ενημέρωσης, τους πολιτικούς, τους ουτοπιστές και τα αφεντικά (για να μην αναφέρουμε τις διαστρεβλώσεις από τους πρώην συντρόφους μας ριζοσπάστες όπως οι ελευθεριακοί και οι Μαρξιστές). Ελπίζουμε ότι όταν θα έχουμε ολοκληρώσει θα έχετε καταλάβει γιατί εκείνοι που είναι στην εξουσία έχουν ξοδέψει τόσο πολύ χρόνο σε επιθέσεις εναντίον του αναρχισμού – είναι αυτή η μόνη ιδεολογία που μπορεί αποτελεσματικά να εξασφαλίσει την ελευθερία για όλους και να δώσει τέλος σε όλα τα συστήματα που βασίζονται στην εξουσία των λίγων επί των πολλών.

Α.1. 1 Τι σημαίνει «αναρχία»;

Η λέξη «αναρχία» προέρχεται από το ελληνικό πρόθεμα αν (ή α), που σημαίνει «όχι», «έλλειψη κάποιου πράγματος», «απουσία κάποιου πράγματος», «υστέρηση σε κάτι», συν το «αρχός», που σημαίνει «κυβερνήτης», «προϊστάμενος», «αρχηγός», «επικεφαλής» ή «αυτός που έχει την εξουσία». Ή, όπως το θέτει ο Π.Κροπότκιν, η Αναρχία προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις που σημαίνουν «ενάντια στην εξουσία».
Ενώ οι ελληνικές λέξεις «άναρχος» και «αναρχία» συχνά εκλαμβάνονται ως «να μην υπάρχει κυβέρνηση» ή «να είσαι χωρίς κυβέρνηση», όπως μπορεί να δει κανείς, η ακριβής, αρχική σημασία του αναρχισμού δεν ήταν απλώς «χωρίς κυβέρνηση». «Αν – αρχία» σημαίνει «χωρίς κυβερνήτη» ή γενικότερα «χωρίς εξουσία», και με αυτή τη σημασία ανέκαθεν χρησιμοποιούσαν τη λέξη οι αναρχικοί. Για παράδειγμα, βλέπουμε τον Κροπότκιν να επιχειρηματολογεί πως η αναρχία «δεν επιτίθεται μόνο στο κεφάλαιο, αλλά και στις βασικές πηγές της ισχύος του καπιταλισμού: το νόμο, την εξουσία και το Κράτος».[ Op. Cit., p. 150] Για τους αναρχικούς, αναρχία σημαίνει «όχι κατ’ ανάγκην έλλειψη τάξης, όπως γενικά θεωρείται, αλλά έλλειψη αρχής» [Benjamin Tucker, Instead of a Book, p. 13] Hence David Weick’s excellent summary: Η εξαιρετική σύνοψη του Χενς Ντέηβιντ Γουεϊκ για το «Αντί Βιβλίου» του Μπέντζαμιν Τάκερ:
«Ως αναρχισμός μπορεί εννοηθεί η γενικότερη κοινωνική και πολιτική αντίληψη που εκφράζει άρνηση όλων των εξουσιών, των εθνικών κυριαρχιών, των επικυριαρχιών και ιεραρχικών καταμερισμών και μια βούληση για την κατάλυσή τους. Ως εκ τούτου ο αναρχισμός είναι κάτι περισσότερο από αντι-κρατισμός…(ακόμα κι αν) η κυβέρνηση (το κράτος)…είναι, ως το πλέον πρόσφορο, το επίκεντρο της αναρχικής κριτικής. (Ξαναεπινοώντας την Αναρχία, σελ. 139)

Γι’ αυτό το λόγο, περισσότερο απ’ το να είναι απλώς αντι-κυβερνητικός ή αντι-κρατικός, ο αναρχισμός είναι πρωταρχικά ένα κίνημα που εναντιώνεται στις ιεραρχίες. Γιατί; Διότι η ιεραρχία είναι εκείνη η οργανωτική δομή που εμπεριέχει εξουσία. Δεδομένου ότι το κράτος είναι η «ανώτατη» μορφή ιεραρχίας, οι αναρχικοί είναι, εξ ορισμού, αντι-κρατιστές, κι ωστόσο αυτός δεν είναι ένας επαρκής ορισμός του αναρχισμού. Αυτό σημαίνει ότι οι πραγματικοί αναρχικοί αντιτίθενται σε όλες τις μορφές ιεραρχικής οργάνωσης, όχι μόνο στο κράτος. Με τα λόγια του Μπράιαν Μόρρις;

Ο όρος αναρχία προέρχεται από το ελληνικά, και ουσιαστικά σημαίνει «χωρίς κυβερνήτη (ηγεμόνα, άρχοντα)». Οι αναρχικοί είναι άνθρωποι που απορρίπτουν όλες τις μορφές κυβέρνησης ή επιβαλλόμενης εξουσίας, όλες τις μορφές ιεραρχίας και κυριαρχίας. Κατά συνέπεια αντιτίθενται σε αυτό που ο Μεξικάνος αναρχικός Φλόρες Μαγκόν αποκάλεσε «ζοφερή τριάδα» – το κράτος, το κεφάλαιο και την εκκλησία. Οι αναρχικοί, συνεπώς, αντιτίθενται τόσο στον καπιταλισμό και το κράτος όσο και σε όλες τις μορφές της θρησκευτικής εξουσίας. Όμως οι αναρχικοί αναζητούν, επίσης, να εγκαθιδρύσουν ή να επιφέρουν με διάφορα μέσα, μια συνθήκη αναρχίας, δηλαδή, μια αποκεντρωμένη κοινωνία χωρίς επιβαλλόμενους θεσμούς, μια κοινωνία οργανωμένη μέσω μιας συνομοσπονδίας αυτόβουλων συσχετισμών. (Ανθρωπολογία και Αναρχισμός, σελ. 35-41)

Η αναφορά στην ιεραρχία σε αυτό το πλαίσιο είναι μια σχετική πρόσφατη εξέλιξη – οι «κλασικοί» αναρχικοί όπως ο Προυντόν, ο Μπακούνιν και ο Κροπότκιν χρησιμοποιούσαν κι αυτοί τη λέξη, σπάνια ωστόσο (συνήθως προτιμούσαν την «εξουσία», που χρησιμοποιούνταν ως συντομογραφία του «εξουσιαστικού καθεστώτος»). Ωστόσο, είναι εμφανές από τα γραψίματά τους ότι τους χαρακτήριζε μια φιλοσοφία ενάντια στην ιεραρχία, ενάντια στην ανισοκατανομή της ισχύος ή των προνομίων μεταξύ των ατόμων. Ο Μπακούνιν μίλησε για αυτό όταν επιτέθηκε την «επίσημη» εξουσία αλλά υπερασπίστηκε τη «φυσική επιρροή» και επίσης όταν είπε:
«Θέλετε να καταστήσετε αδύνατο για οποιονδήποτε να καταπιέζει ένα συνάνθρωπό του; Τότε εξασφαλίστε ότι κανείς δεν θα κατέχει εξουσία» (Η Πολιτική Φιλοσοφία του Μπακούνιν, σελ. 271)

Όπως παρατηρεί ο Τζεφ Ντρον, «ενώ πάντοτε υπήρξε ένα λανθάνον κομμάτι του «επαναστατικού προγράμματος, μόλις πρόσφατα έχει αυτή η ευρύτερη αντίληψη της αντι-ιεραρχίας αναδειχθεί προς λεπτομερέστερη διερεύνηση. Παρ’ όλα αυτά, τη ρίζα της μπορεί εύκολα να τη δει κανείς στις ελληνικές ρίζες της λέξης «αναρχία» (Μεταξύ Αναρχισμού και Ελευθεριακής ιδεολογίας: Ορίζοντας ένα Νέο Κίνημα) Επισημαίνουμε ότι αυτή η αντίθεση στην ιεραρχία δεν περιορίζεται, για τους αναρχικούς, μόνο στο κράτος ή την κυβέρνηση. Περιλαμβάνει όλες τις εξουσιαστικές οικονομικές και κοινωνικές σχέσεις καθώς και τις πολιτικές, κι ιδιαίτερα εκείνες που έχουν σχέση με την καπιταλιστική ιδιοκτησία και την μισθωτή εργασία. Αυτό μπορεί να διαπιστωθεί από το επιχείρημα του Προυντόν ότι «το Κεφάλαιο…στο πολιτικό πεδίο είναι το ανάλογο της κυβέρνησης….Η οικονομική έννοια του Καπιταλισμού, της πολιτικής της κυβέρνησης ή της εξουσίας και η θεολογική έννοια της Εκκλησίας είναι τρεις ταυτόσημες έννοιες, που συνδέονται με διάφορους τρόπους. Το να επιτεθεί κανείς στη μία ισοδυναμεί με το να επιτεθεί σε όλες τους…Αυτό που κάνει το κεφάλαιο στην εργασία, και το Κράτος στην ελευθερία, το κάνει η Εκκλησία στο πνεύμα. Η τριάδα της απολυταρχίας είναι εξίσου ολέθρια στις πρακτικές της όσο και στη φιλοσοφία της. Το πλέον αποτελεσματικό μέσο καταπίεσης των ανθρώπων θα ήταν να υποδουλώσεις ταυτόχρονα το σώμα, τη βούληση και τη λογική τους. (Η Κόκκινη Έμμα μιλά, σελ. 50). Σαράντα χρόνια νωρίτερα ο Μπακούνιν έκανε την ίδια επισήμανση όταν τόνισε ότι κάτω απ’ το παρόν σύστημα «ο εργάτης πουλάει τον εαυτό του και την ελευθερία του για ορισμένο χρόνο» στον καπιταλιστή με αντάλλαγμα κάποιο μισθό. (. [Op. Cit., p. 187]).

Επομένως, «αναρχία» σημαίνει κάτι περισσότερο από «χωρίς κυβέρνηση» απλώς, σημαίνει αντίθεση σε όλες τις μορφές της εξουσιαστικής οργάνωσης και ιεραρχίας. Με τα λόγια του Κροπότκιν, «η πηγή της αναρχικής πρωταρχικής αντίληψης για την κοινωνία…(βρίσκεται στην) κριτική…των ιεραρχικών οργανώσεων και της εξουσιαστικής αντίληψης για την κοινωνία, και…την ανάλυση των τάσεων που έχουν εκδηλωθεί στα προοδευτικά κινήματα της ανθρωπότητας [Op. Cit., p. 158]. Για τον Μαλατέστα, ο αναρχισμός «γεννήθηκε ως μια ηθική εξέγερση ενάντια στην κοινωνική αδικία» και «τα συγκεκριμένα αίτια της κοινωνικής παθογένειας» θα μπορούσαν να εντοπιστούν στην «καπιταλιστική ιδιοκτησία και το Κράτος». Όταν οι καταπιεζόμενοι «επεδίωξαν να ανατρέψουν τόσο το Κράτος όσο και την ιδιοκτησία—τότε ήταν που γεννήθηκε ο αναρχισμός» (Ερρίκος Μαλατέστα: Η ζωή και οι ιδέες του, σελ. 19)

Συνεπώς κάθε απόπειρα ισχυρισμού ότι η αναρχία είναι απλώς αντι-κρατική είναι διαστρέβλωση της λέξης και του τρόπου με τον οποίο χρησιμοποιήθηκε από το αναρχικό κίνημα. Όπως το θέτει ο Μπράιαν Μόρις «όταν μελετά κάποιος τα κείμενα των κλασικών αναρχικών…καθώς και τον χαρακτήρα των αναρχικών κινημάτων…γίνεται προφανές ότι ποτέ δεν είχε (η ιδεολογία αυτή) αυτή την περιορισμένη οπτική (του να είναι απλώς αντικρατική). Πάντοτε συγκρουόταν με όλες τις μορφές εξουσίας και εκμετάλλευσης και έχει υπάρξει εξίσου επικριτική απέναντι στον καπιταλισμό και τη θρησκεία όσο υπήρξε και στο κράτος». [Op. Cit., p. 40]

Ενώ πραγματευτήκαμε πώς θα μπορούσε να είναι μια αναρχική κοινωνία στο πρώτο μέρος, ο Νόαμ Τσόμσκι συνοψίζει την βασική πτυχή της δηλώνοντας πως σε μια αληθινά ελεύθερη κοινωνία «κάθε αλληλεπίδραση μεταξύ ανθρώπων που υπερβαίνει τη διαπροσωπική – με την έννοια ότι παίρνει κάποιου είδους θεσμική μορφή- στην κοινότητα, το χώρο δουλειάς, την οικογένεια, την ευρύτερη κοινωνία, όποια κι αν είναι αυτή, θα πρέπει να υπόκειται στον άμεσο έλεγχο των συμμετεχόντων σε αυτήν. Αυτό θα σήμαινε εργατικά συμβούλια στη βιομηχανία, λαϊκή δημοκρατία στις κοινωνίες, αλληλεπίδραση μεταξύ τους, ελεύθερες συνενώσεις σε μεγαλύτερες ομάδες, μέχρι και στο επίπεδο της οργάνωσης μια διεθνούς κοινωνίας». [Anarchism Interview].

Η κοινωνία θα έπαυε να διαιρείται σε μια ιεραρχία αφεντικών και εργατών, κυβερνώντων και κυβερνωμένων. Αντιθέτως, μια αναρχική κοινωνία θα βασιζόταν στον ελεύθερο συσχετισμό εντός συμμετοχικών οργανισμών και θα λειτουργούσε από τα κάτω προς τα πάνω. Οι αναρχικοί, θα πρέπει να σημειωθεί, προσπαθούν να δημιουργήσουν σε όσο μεγαλύτερο βαθμό μπορούν αυτού του είδους την κοινωνία σήμερα, στις οργανώσεις, τους αγώνες και τις δραστηριότητές τους.

Α.1.2 Τι σημαίνει «αναρχισμός»;

Για να παραπέμψουμε στον Π.Κροπότκιν, Αναρχισμός είναι «το χωρίς-κυβέρνηση σύστημα σοσιαλισμού» (Αναρχισμός, σελ.46). Με άλλα λόγια, «η κατάργηση της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης ανθρώπου από άνθρωπο, δηλαδή η κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας (καπιταλισμός) και της κυβέρνησης.» (Ερρίκος Μαλατέστα, Προς τον Αναρχισμό, σελ. 75).

Ο Αναρχισμός, ως εκ τούτου, είναι η πολιτική θεωρία που επιδιώκει να δημιουργήσει μια κοινωνία που δεν θα έχει πολιτικές, οικονομικές ή κοινωνικές ιεραρχίες. Οι αναρχικοί υποστηρίζουν ότι η αναρχία, η απουσία εξουσιαστών, είναι μια βιώσιμη μορφή κοινωνικού συστήματος και έτσι εργάζονται για τη μεγιστοποίηση της ατομικής ελευθερίας και της κοινωνικής ισότητας. Βλέπουν τους στόχους της ελευθερίας και της ισότητας ως αμοιβαία αλληλοϋποστηριζόμενους. Με άλλα λόγια, στο διάσημο απόφθεγμα του Μπακούνιν:
«Είμαστε πεπεισμένοι ότι ελευθερία χωρίς Σοσιαλισμό σημαίνει ευνοιοκρατία και άδικία, και πως ο Σοσιαλισμός χωρίς ελευθερία είναι σκλαβιά και κτηνωδία» («Η Πολιτική Φιλοσοφία του Μπακούνιν, σελ. 269)

Η ιστορία των ανθρώπινων κοινωνιών αποδεικνύει την άποψη αυτή. Η ελευθερία χωρίς την ισότητα είναι ελευθερία μόνο για τους ισχυρούς, ενώ η ισότητα χωρίς την ελευθερία είναι αδύνατη και νομιμοποιεί τη σκλαβιά.

Ενώ υπάρχουν πολλές διαφορετικές μορφές αναρχισμού (από τον ατομικιστικό αναρχισμό μέχρι τον κομμουνιστικό-αναρχισμό –βλέπε στο Α.3 μέρος για περισσότερες λεπτομέρειες), υπήρξαν πάντοτε δύο κοινές θέσεις στον πυρήνα όλων τους –η εναντίωση στην κυβέρνηση και η εναντίωση στον καπιταλισμό. Με τα λόγια του ατομικιστή-αναρχικού Μπέντζαμιν Τάκερ, ο αναρχικός εμμένει «στην κατάργηση του Κράτους και την κατάργηση της τοκογλυφίας – να μην υπάρχει κυβέρνηση ανθρώπου από άνθρωπο και εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.» [cited by Eunice Schuster, Native American Anarchism, p. 140]. Όλοι οι αναρχικοί αντιλαμβάνονται το κέρδος, τον τόκο, το ενοίκιο ως τοκογλυφία (ως εκμετάλλευση) και έτσι εναντιώνονται σε αυτά και τις συνθήκες που τα δημιουργούν εξίσου με το να εναντιώνονται στην κυβέρνηση και το Κράτος.

Γενικότερα, με τα λόγια της Λ.Σούζαν Μπράουν ο «ενωτικός δεσμός» εντός του αναρχισμού «είναι η παγκόσμια καταδίκη της ιεραρχίας και της κυριαρχίας και η επιθυμία να πολεμήσει κανείς για την ελευθερία της ατομικότητας του ανθρώπου» (Η Πολιτική του Ατομικισμού, σελ. 108). Για τους αναρχικούς ένα άτομο δεν μπορεί να είναι ελεύθερο όταν υπόκειται στην κρατική η καπιταλιστική εξουσία. Όπως το διατύπωσε επιγραμματικά Voltairine de Cleyre:
«Ο αναρχισμός…διδάσκει ότι μπορεί να υπάρξει μια κοινωνία στην οποία οι ανάγκες της ζωής μπορούν να καλύπτονται πλήρως για όλους και στην οποία οι ευκαιρίες για ολοκληρωμένη ανάπτυξη του μυαλού και του σώματος θα είναι κληρονομιά όλων…Διδάσκει πως η παρούσα άδικη οργάνωση της παραγωγής και της διανομής του πλούτου πρέπει στο τέλος να ξεθεμελιωθεί εντελώς και να αντικατασταθεί από ένα σύστημα το οποίο θα εξασφαλίζει στον καθένα την ελευθερία να εργάζεται, χωρίς προηγουμένως να αναζητά κάποιον αφέντη στον οποίο θα πρέπει να παραδώσει ένα φόρο για το προϊόν που παράγει και το οποίο θα εγγυάται την ελεύθερη πρόσβαση στις πηγές και τα μέσα παραγωγής….Από τους τυφλά υπάκουους διαμορφώνει τους δυσαρεστημένους, από τους ασυνείδητα μη ικανοποιημένους, διαμορφώνει τους συνειδητά μη ικανοποιημένους…Ο αναρχισμός επιζητά να αφυπνίσει τη συνειδητοποίηση της καταπίεσης, την επιθυμία για μια καλύτερη κοινωνία και την αίσθηση της αναγκαιότητας για ασίγαστο πόλεμο εναντίον του καπιταλισμού και του Κράτους» (Αναρχία! Μια Ανθολογία της Μητέρας Γης από την Έμμα Γκόλντμαν, σελ. 23-4).

Επομένως ο αναρχισμός είναι η πολιτική θεωρία που προκαλεί την δημιουργία της αναρχίας, μιας κοινωνίας βασισμένης στο απόφθεγμα «χωρίς άρχοντες (κυρίαρχους, ηγεμόνες). Για να το επιτύχει αυτό «από κοινού με όλους τους σοσιαλιστές, οι αναρχικοί θεωρούν ότι έχει περάσει πλέον η εποχή της ατομικής ιδιοκτησίας γης, κεφαλαίων, μηχανημάτων, ότι είναι καταδικασμένη να εξαφανιστεί και ότι όλα όσα είναι αναγκαίο να παράγονται πρέπει να και πρόκειται να γίνουν κοινή ιδιοκτησία της κοινωνίας και η διαχείρισή τους θα γίνεται από κοινού από τους παραγωγούς του πλούτου. Ακόμα υποστηρίζουν ότι το ιδανικό της πολιτικής οργάνωσης της κοινωνίας είναι μια κατάσταση στην οποία οι λειτουργίες της κυβέρνησης έχουν μειωθεί στο ελάχιστο…(και) πως ο τελικός στόχος της κοινωνίας είναι η μείωση των λειτουργιών της κυβέρνησης μέχρι του σημείου να εκμηδενιστούν – δηλαδή, μέχρι του σημείου να υπάρξει μια κοινωνία χωρίς κυβέρνηση, μέχρι την αναρχία. (Π.Κροπότκιν. Op. Cit., p. 46)

Κατά συνέπεια ο αναρχισμός είναι τόσο θετικός όσο και αρνητικός. Αναλύει και επικρίνει την παρούσα κοινωνία ενώ ταυτόχρονα προσφέρει το όραμα μιας πιθανής νέας κοινωνίας – μιας κοινωνίας που ικανοποιεί ορισμένες ανθρώπινες ανάγκες τις οποίες η παρούσα δεν αναγνωρίζει. Αυτές οι ανάγκες, κατά βάση, είναι η ελευθερία, η ισότητα και η αλληλεγγύη, που θα τις πραγματευτούμε στο Α.2 μέρος.
Ο αναρχισμός ενώνει την κριτική ανάλυση με την ελπίδα, διότι, όπως ο Μπακούνιν (στις προ-αναρχισμού μέρες του) υπογράμμισε, «η ορμή για καταστροφή είναι μια δημιουργική ορμή». Δεν μπορεί κάποιος να οικοδομήσει μια καλύτερη κοινωνία, χωρίς να κατανοήσει τι πρόβλημα υπάρχει στην παρούσα.

Ωστόσο, πρέπει να τονιστεί ότι ο αναρχισμός είναι κάτι περισσότερο από τα μέσα μιας ανάλυσης ή ένα όραμα μιας καλύτερης κοινωνίας. Η βάση του βρίσκεται, επίσης, στην πάλη, στην πάλη των καταπιεσμένων για την ελευθερία τους. Με άλλα λόγια, παρέχει τα μέσα επίτευξης ενός νέου συστήματος βασισμένου στις ανάγκες των ανθρώπων, όχι στην εξουσία, ένα σύστημα το οποίο βάζει τον πλανήτη πάνω από τα κέρδη. Η ρήση του Σκοτσέζου αναρχικού Στιούαρτ Κρίστι:
«Ο αναρχισμός είναι ένα κίνημα για την ανθρώπινη ελευθερία. Είναι χειροπιαστό, δημοκρατικό και υπέρ της ισότητας. Ο αναρχισμός ξεκίνησε – και παραμένει – μια άμεση μορφή αντίδρασης των μη προνομιούχων εναντίον της καταπίεσης και της εκμετάλλευσής τους.
Αντιτίθεται τόσο στην επίβουλη ανάπτυξη της κρατικής ισχύος όσο και στον ολέθριο εθισμό του κτητικού ατομικισμού, ο οποίος, από κοινού ή και χώρια, τελικά υπηρετεί μόνο τα συμφέροντα των λίγων εις βάρος των υπολοίπων.»

«Ο αναρχισμός είναι τόσο θεωρία όσο και τρόπος ζωής. Φιλοσοφικά, στοχεύει στη μέγιστη εναρμόνιση μεταξύ του ατόμου, της κοινωνίας και της φύσης. Πρακτικά, στοχεύει στο να οργανώσουμε και να ζούμε τις ζωές μας με τρόπο ώστε να γίνουν περιττοί οι πολιτικοί, οι κυβερνήσεις, τα κράτη και οι αξιωματούχοι τους. Σε μια αναρχική κοινωνία, αυτόνομα άτομα με αλληλοσεβασμό θα είναι οργανωμένα σε μη-καταπιεστικές σχέσεις εντός φυσικά καθορισμένων κοινοτήτων, στις οποίες τα μέσα παραγωγής και διανομής θα τα κατέχουν όλοι από κοινού.»

«Οι αναρχικοί δεν είναι ονειροπόλοι παθιασμένοι με αφηρημένες αρχές και θεωρητικές κατασκευές…Οι αναρχικοί συνειδητοποιούν πλήρως ότι μια τέλεια κοινωνία δεν είναι κάτι που θα αποκτηθεί αύριο. Στην πραγματικότητα, ο αγώνας θα κρατήσει για πάντα! Ωστόσο, είναι το όραμα είναι που δίνει το κίνητρο για αγώνα ενάντια στα πράγματα ως έχουν, και υπέρ των πραγμάτων που μπορεί να υπάρξουν…»

«Τελικά, μόνο ο αγώνας καθορίζει το αποτέλεσμα, και η πρόοδος προς μια καλύτερη κοινωνία πρέπει να αρχίζει με την βούληση για αντίσταση σε κάθε αδικία. Σε γενικές γραμμές, αυτό σημαίνει την αντίδραση σε κάθε μορφή εκμετάλλευσης και την περιφρόνηση της νομιμότητας όλων των μορφών καταπιεστικής εξουσίας. Αν οι αναρχικοί έχουν μία αρχή που την πιστεύουν ακλόνητα, αυτή είναι, από τη στιγμή που ο εθισμός της υπακοής στους πολιτικούς ή τους ουτοπιστές χάνεται ,και η αντίσταση στην επικυριαρχία και την εκμετάλλευση γίνεται τρόπος ζωής, τότε οι συνηθισμένοι άνθρωποι έχουν την ικανότητα να οργανώσουν κάθε πτυχή της ζωής τους με βάση τα δικά τους συμφέροντα, οπουδήποτε και οποτεδήποτε, τόσο ελεύθερα όσο και δίκαια.»

«Οι αναρχικοί δεν απέχουν από τους λαϊκούς αγώνες ούτε προσπαθούν να κυριαρχήσουν σε αυτούς. Επιζητούν να συμβάλλουν πρακτικά με όποιον τρόπο μπορούν και επίσης ενισχύουν στο εσωτερικό τους το μέγιστο δυνατό επίπεδο τόσο ατομικής αυτοπραγμάτωσης όσο και συλλογικής αλληλεγγύης. Είναι πιθανό να εντοπίσει κανείς αναρχικές ιδέες σχετικές με τις αυτόβουλες σχέσεις, την ισότιμη συμμετοχή στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, την αλληλοβοήθεια και την αντίστοιχη κριτική όλων των μορφών κυριαρχίας σε φιλοσοφικά, κοινωνικά και επαναστατικά κινήματα όλων των καιρών και των τόπων.» (Η Γιαγιά μου με έκανε Αναρχικό, σελ. 162-3)

Ο αναρχισμός, πρεσβεύουν οι αναρχικοί, είναι απλώς η θεωρητική έκφραση της ικανότητάς μας να οργανωνόμαστε και να λειτουργούμε την κοινωνία χωρίς αφεντικά ή πολιτικούς. Επιτρέπει στην εργατική τάξη και σε άλλους καταπιεζόμενους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν την δύναμη που έχουν ως τάξη, να υπερασπιστούν τα άμεσα συμφέροντά τους και να αγωνιστούν για την επαναστατικοποίηση της κοινωνίας συνολικά. Μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να δημιουργήσουμε μια κοινωνία κατάλληλη γι’ ανθρώπους.

Δεν είναι αφηρημένη φιλοσοφία. Οι αναρχικές ιδέες εφαρμόζονται στην πράξη κάθε μέρα. Οπουδήποτε καταπιεσμένοι άνθρωποι ορθώνουν το ανάστημά τους διεκδικώντας τα δικαιώματά τους, αναλαμβάνουν δράση για να υπερασπιστούν την ελευθερία τους, εφαρμόζουν την αλληλεγγύη και την συν-εργασία, μάχονται ενάντια στην καταπίεση, οργανώνονται χωρίς ηγέτες και αφεντικά, ζει το πνεύμα του αναρχισμού. Οι αναρχικοί απλώς επιζητούν να ενδυναμώσουν αυτές τις ελευθεριακές τάσεις και να τις οδηγήσουν στην πλήρη τους καρποφορία. Καθώς πραγματευτήκαμε στο τμήμα J, οι αναρχικοί εφαρμόζουν τις ιδέες τους με πολλούς τρόπους εντός του καπιταλισμού προκειμένου να τον αλλάξουν προς το καλύτερο μέχρι να έλθει η εποχή κατά την οποία θα απαλλαγούμε εντελώς απ’ αυτόν. Το τμήμα Ι πραγματεύεται με τι σκοπεύουμε να τον αντικαταστήσουμε, σε τι αποσκοπεί ο αναρχισμός

Α.1.3 Γιατί ο αναρχισμός αποκαλείται επίσης και ελευθεριακός σοσιαλισμός;

Πολλοί αναρχικοί, βλέποντας την αρνητική διάσταση του ορισμού του «αναρχισμού», έχουν χρησιμοποιήσει άλλους όρους για να δώσουν έμφαση στην δομικά θετική και εποικοδομητική πλευρά των ιδεών του. Οι πιο συνηθισμένοι όροι είναι «ελεύθερος σοσιαλισμός», «ελεύθερος κομμουνισμός», «ελευθεριακός σοσιαλισμός» και «ελευθεριακός κομμουνισμός». Για τους αναρχικούς, ο ελευθεριακός σοσιαλισμός, ο ελευθεριακός κομμουνισμός και ο αναρχισμός είναι στην ουσία εναλλακτικοί ο ένας του άλλου. Όπως το θέτει ο Βαντζέτι:
«Σε τελική ανάλυση, είμαστε σοσιαλιστές όπως οι σοσιαλδημοκράτες, οι σοσιαλιστές, και οι κομμουνιστές είναι όλοι Σοσιαλιστές. Η διαφορά – η βασική διαφορά- που μας ξεχωρίζει απ’ όλους τους άλλους είναι ότι υποστηρίζουν την εξουσία ενώ εμείς την ελευθερία. Πιστεύουν στο Κράτος ή την Κυβέρνηση τους, εμείς πιστεύουμε στο να μην υπάρχει Κράτος ή Κυβέρνηση» (Νικόλα Σάκκο και Μπαρτολομέο Βαντζέτι, Τα γράμματα του Σάκκο και Βαντζέτι, σελ.274).

Όμως είναι σωστό αυτό; Μελετώντας ορισμούς από το Λεξικό της Αμερικανικής Κληρονομιάς, βλέπουμε ότι: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΚΟΣ: κάποιος που πιστεύει στην ελευθερία πράξης και σκέψης, κάποιος που πιστεύει στην ελεύθερη βούληση.
ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ: ένα κοινωνικό σύστημα στο οποίο οι παραγωγοί κατέχουν τόσο την πολιτική ισχύ όσο και τα μέσα παραγωγής και διανομής αγαθών.

Αν απλώς συγχωνεύσουμε αυτούς τους δύο πρώτους ορισμούς προκύπτει: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΚΟΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ: ένα κοινωνικό σύστημα που πιστεύει στην ελευθερία πράξης και σκέψης και στην ελεύθερη βούληση, στο οποίο οι παραγωγοί κατέχουν τόσο την πολιτική ισχύ όσο και τα μέσα παραγωγής και διανομής αγαθών. (Παρόλο που πρέπει να προσθέσουμε ότι τα συνηθισμένα σχόλιά μας για την έλλειψη πολιτικής κουλτούρας των λεξικών εξακολουθούν να ισχύουν. Ο μόνος λόγος που χρησιμοποιούμε αυτούς τους ορισμούς είναι για να δείξουμε ότι με το «ελευθεριακός» δεν υποδηλώνεται ο καπιταλισμός της «ελεύθερης αγοράς» ούτε ο “σοσιαλισμός» με το κράτος ιδιοκτήτη. Άλλα λεξικά, προφανώς, θα έχουν διαφορετικούς ορισμούς – ειδικά για τον σοσιαλισμό. Εκείνοι που επιθυμούν να ερίζουν γύρω από ορισμούς λεξικών είναι ελεύθεροι να ακολουθήσουν αυτό το ατέρμονο και πολιτικά άχρηστο χόμπι, εμείς ωστόσο δε θα το κάνουμε).

Ωστόσο, λόγω της δημιουργίας του Ελευθεριακού Κόμματος στις ΗΠΑ, πολλοί άνθρωποι θεωρούν τώρα ότι η ιδέα του «ελευθεριακού σοσιαλισμού» είναι αντιφατική ως προς τους όρους της. Για την ακρίβεια πολλοί «Ελευθεριακοί» πιστεύουν ότι οι αναρχικοί απλώς επιχειρούν να συσχετίσουν τις «αντι-ελευθεριακές» ιδέες του «σοσιαλισμού» (όπως τον αντιλαμβάνονται οι Ελευθεριακοί) με την ελευθεριακή ιδεολογία προκειμένου να κάνουν αυτές τις «σοσιαλιστικές ιδέες» πιο «αποδεκτές» – με άλλα λόγια προσπαθούν να κλέψουν την ταμπέλα του «ελευθεριακού» από τους νόμιμους ιδιοκτήτες της.

Τίποτα δε θα μπορούσε να απέχει περισσότερο απ’ την αλήθεια. Οι αναρχικοί χρησιμοποιούν τον όρο «ελευθεριακός» για να περιγράψουν τους εαυτούς τους και τις ιδέες τους από τη δεκαετία του 1850. Σύμφωνα με τον αναρχικό ιστορικό Μαξ Νετλώ ο επαναστάτης αναρχικός Ζόζεφ Ντεζάκ δημοσίευσε το Le Libertaire Journal du Mouvement Social, (O Ελευθεριακός, Εφημερίδα του Κοινωνικού (σοσιαλιστικού) Κινήματος) στη Νέα Υόρκη μεταξύ του 1858 και 1861 ενώ η χρήση του όρου «ελευθεριακός κομμουνισμός» χρονολογείται από το Νοέμβριο του 1880, όταν ένα γαλλικό αναρχικό συμβούλιο την υιοθέτηση (Μαξ Νετλώ, Σύντομη Ιστορία του Αναρχισμού, σελ. 75 και σελ.145). Η χρήση του όρου «Ελευθεριακός» από τους αναρχικούς έγινε δημοφιλέστερη από τη δεκαετία του 1890 και στο εξής, αφότου χρησιμοποιήθηκε στη Γαλλία σε μια προσπάθεια αντιμετώπισης των αντι-αναρχικών νόμων και αποφυγής της αρνητικής συσχέτισης της λέξης «αναρχία» στον κοινό νου. (Σεμπάστιαν Φωρ και Λουιζ Μισέλ δημοσίευσαν την εφημερίδα Le Libertaire – ο Ελευθεριακός – στη Γαλλία το 1895 για παράδειγμα). Από τότε, ειδικά εκτός της Αμερικής, πάντα η λέξη σχετιζόταν με τις αναρχικές ιδέες και τα κινήματα. Παίρνοντας ένα πιο πρόσφατο παράδειγμα, στις ΗΠΑ, οι αναρχικοί οργάνωσαν την «Ελευθεριακή Λίγκα» τον Ιούλιο του 1954, που διαπνεόταν από αναρχοσυνδικαλιστικές αρχές και κράτησε μέχρι το 1965. Από την άλλη πλευρά το «Ελευθεριακό» κόμμα με έδρα τις ΗΠΑ, υπάρχει από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, πάνω από 100 χρόνια μετά την πρώτη φορά που οι αναρχικό χρησιμοποίησαν τον όρο για να περιγράψουν τις πολιτικές τους αντιλήψεις. (και 90 χρόνια αφότου υιοθετήθηκε η έκφραση «ελευθεριακός κομμουνισμός». Το κόμμα είναι, κι όχι οι αναρχικοί, αυτό που «έκλεψε» τη λέξη. Στη συνέχεια στο τμήμα Β θα πραγματευτούμε το γιατί η αντίληψη περί ενός «ελευθεριακού» καπιταλισμού (όπως τον επιθυμεί το Ελευθεριακό Κόμμα) αποτελεί μία αντίφαση ως προς τους όρους της.

Επιπλέον, όπως, θα εξηγήσουμε στο τμήμα Ι, μόνο το ελευθεριακό-σοσιαλιστικό σύστημα ιδιοκτησίας μπορεί να μεγιστοποιήσει την ατομική ελευθερία. Περιττό να αναφέρουμε ότι το σύστημα κρατικής ιδιοκτησίας – που συχνά αποκαλείται «σοσιαλισμός» – είναι για τους αναρχικούς κάθε άλλο παρά «σοσιαλισμός». Στην πραγματικότητα, όπως θα αναλύσουμε στο τμήμα Η, ο κρατικός «σοσιαλισμός» είναι απλώς μια μορφή καπιταλισμού, χωρίς κανένα σοσιαλιστικό περιεχόμενο. Όπως σημείωσε ο Ρούντολφ Ρόκερ, για τους αναρχικούς ο σοσιαλισμός δεν απλώς ζήτημα «γεμάτης κοιλιάς», αλλά ένα ζητούμενο ενός πολιτισμού που θα έχει περιλάβει την έννοια της προσωπικότητας και της ελεύθερης πρωτοβουλίας του ατόμου. Χωρίς την ελευθερία θα οδηγούσε μόνο σε ένα ζοφερό κρατικό καπιταλισμό που θα θυσίαζε κάθε ατομική σκέψη και συναίσθημα στο βωμό ενός εικονικού συλλογικού συμφέροντος. (παραπομπή από την «Εισαγωγή» του Κόλιν Γουάρντ για τα Χρόνια του Λονδίνου του Ρούντολφ Ρόκερ, σελ.1)

Δεδομένης της αναρχικής καταγωγής της λέξης «ελευθεριακός», λίγοι αναρχικοί είναι ευτυχείς να διαπιστώνουν ότι την κλέβει μια ιδεολογία που έχει ελάχιστα κοινά με τις δικές μας αντιλήψεις. Στις ΗΠΑ, όπως σημείωσε ο Μάρεϊ Μπούκτσιν, ο ίδιος ο όρος «ελευθεριακός», ασφαλώς, εγείρει ένα πρόβλημα, ειδικά, την παραπειστική ταύτιση μιας αντιεξουσιαστικής ιδεολογίας με ένα κίνημα που παλεύει για «αγνό καπιταλισμό» και «ελεύθερη αγορά». Αυτό το κίνημα δε δημιούργησε ποτέ τη λέξη, την σφετερίστηκε από το αναρχικό κίνημα του (δεκάτου ενάτου) αιώνα. Και θα πρέπει να ανακτηθεί από εκείνους τους αντιεξουσιαστές…που προσπαθούν να κάνουν λόγο για καταπιεσμένους ανθρώπους συνολικά, όχι για εγωτικά άτομα που ταυτίζουν την ελευθερία με την επιχειρηματικότητα και το κέρδος.» Γι’ αυτό οι αναρχικοί στην Αμερική θα πρέπει να «επαναφέρουν στην πράξη μια παράδοση που έχει μεταλλαχθεί από την» δεξιά της ελεύθερης αγοράς. (Η Σύγχρονη Κρίση, σελ. 154-5). Και κάνοντάς το αυτό, θα συνεχίσουμε να αποκαλούμε τις ιδέες μας ελευθεριακό σοσιαλισμό.

Α.1.4 Είναι οι αναρχικοί σοσιαλιστές;

Ναι. Όλα τα παρακλάδια του αναρχισμού αντιτίθενται στον καπιταλισμό. Αυτό συμβαίνει διότι ο καπιταλισμός βασίζεται στην καταπίεση και την εκμετάλλευση (δες τα τμήματα B και C). Οι αναρχικοί απορρίπτουν την «αντίληψη ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να εργάζονται μαζί εκτός και αν έχουν έναν αφέντη που τους καθοδηγεί να παίρνει ένα ποσοστό του προϊόντος τους» και πιστεύουν ότι στην αναρχική κοινωνία «οι πραγματικοί εργαζόμενοι θα φτιάχνουν τους δικούς τους κανονισμούς, θα αποφασίζουν πότε και πού και πώς θα γίνονται τα πράγματα.». Κάνοντάς το αυτό οι εργάτες θα απελευθερωθούν από τα «φοβερά δεσμά του καπιταλισμού.» [Voltairine de Cleyre, «Anarchism», Exquisite Rebel, p. 75 and p. 79]. Πρέπει να τονίσουμε εδώ ότι οι αναρχικοί αντιτίθενται σε όλες τις μορφές οικονομίας που βασίζονται στην κυριαρχία και την εκμετάλλευση, συμπεριλαμβανομένων του φεουδαλισμού, του σοβιετικού τύπου «σοσιαλισμού» – ή καλύτερα να τον αποκαλέσουμε «κρατικό καπιταλισμό» – της δουλείας και ούτω καθεξής. Επικεντρωνόμαστε στον καπιταλισμό γιατί αυτός είναι που κυριαρχεί για την ώρα στον κόσμο σήμερα.

Οι ατομικιστές όπως ο Μπέντζαμιν Τάκερ μαζί με τους κοινωνιστές αναρχικούς όπως ο Προυντόν και ο Μπακούνιν αυτοαποκαλούνταν «σοσιαλιστές». Αυτό το έκαναν, επειδή, όπως το θέτει ο Κροπότκιν στην κλασική πραγματεία του «Σύγχρονη Επιστήμη και Αναρχισμός» «όσο υπήρχε η αντίληψη για τον Σοσιαλισμό στην πλατιά, γενική και πραγματική έννοιά του – ως μια προσπάθεια να καταργηθεί η εκμετάλλευση της Εργασίας από το Κεφάλαιο – οι αναρχικοί πορεύονταν χέρι χέρι με τους Σοσιαλιστές εκείνης της εποχής» (Εξέλιξη και Περιβάλλον, σελ.81). Ή με τα λόγια του Τάκερ, «η βασική διεκδίκηση του Σοσιαλισμού (είναι) ότι η εργασία θα πρέπει να περιέλθει στην κατοχή αυτού που την προσφέρει», μια διεκδίκηση στην οποία και οι δύο «σχολές σοσιαλιστικής σκέψης…ο Κρατικός Σοσιαλισμός και ο Αναρχισμός» συμφωνούσαν. [The Anarchist Reader, p. 144]. Γι’ αυτό το λόγο η λέξη «σοσιαλιστής» αρχικά οριζόταν με τρόπο ώστε να περιλαμβάνει «όλους εκείνους που πιστεύανε στο δικαίωμα του ατόμου να κατέχει αυτό που παρήγε». [Lance Klafta, «Ayn Rand and the Perversion of Libertarianism,» in Anarchy: A Journal of Desire Armed, no. 34]. Αυτή η αντίθεση στην εκμετάλλευση (ή την κερδοσκοπία) αποτελεί κοινό τόπο όλων των πραγματικών αναρχικών και τους τοποθετεί κάτω από τη σημαία του σοσιαλισμού.

Για τους περισσότερους σοσιαλιστές «η μόνη εγγύηση για να μην σας κλέβουν τους καρπούς της εργασίας σας είναι να κατέχετε τα εργαλεία γι’ αυτή την εργασία.» [Peter Kropotkin, The Conquest of Bread, p. 145]. [Για το λόγο αυτό ο Προυντόν, για παράδειγμα, υποστήριζε τις επιχειρήσεις που διοικούν από κοινού οι εργάτες, όπου «κάθε άτομο που απασχολείται στο συνεταιρισμό…έχει ένα ίσο μερίδιο της ιδιοκτησίας της εταιρείας», διότι με «τη συμμετοχή στις ζημιές και τα κέρδη…η συλλογική ισχύς (το πλεόνασμα) παύει να αποτελεί πηγή κερδών για μια μικρή ομάδα διευθυντικών στελεχών, γίνεται ιδιοκτησία όλων των εργαζομένων.» (Η Γενική Ιδέα της Επανάστασης, σελ.222 και σελ.223]. Κατά συνέπεια, μαζί με την επιθυμία για το σταμάτημα της εκμετάλλευσης της εργασίας απ’ το κεφάλαιο, οι πραγματικοί σοσιαλιστές επιθυμούν επίσης μια κοινωνία στην οποία οι παραγωγοί κατέχουν και ελέγχουν τα μέσα παραγωγής (συμπεριλαμβανομένων, θα πρέπει να τονιστεί, εκείνων των χώρων εργασίας που παρέχουν υπηρεσίες). Τα μέσα με τα οποία οι παραγωγοί θα το πετύχουν αυτό αποτελούν σημείο διαμάχης στους αναρχικούς και τους άλλους σοσιαλιστικούς κύκλους, όμως η επιθυμία παραμένει κοινή. Οι αναρχικοί είναι υπέρμαχοι του άμεσου ελέγχου από τους εργάτες και υπέρ της ιδιοκτησίας είτε από τους συνεταιρισμούς των εργατών είτε από την κοινότητα (βλ. τμήμα Α.3 για τα διαφορετικά είδη αναρχικών).

Επιπλέον, οι αναρχικοί απορρίπτουν επίσης τον καπιταλισμό τόσο επειδή είναι εξουσιαστικός όσο και επειδή είναι εκμεταλλευτικός. Στον καπιταλισμό, οι εργάτες δεν έχουν αυτοδιοίκηση στην παραγωγική διαδικασία ούτε έλεγχο επί του προϊόντος της εργασίας τους. Μια τέτοια κατάσταση κάθε άλλο παρά βασίζεται στην ισότιμη ελευθερία για όλους ούτε μπορεί να είναι μη εκμεταλλευτική, και γι’ αυτό βρίσκει αντίθετους τους αναρχικούς. Αυτή η διάσταση (του αναρχισμού) μπορεί κατεξοχήν να διαπιστωθεί στο έργο του Προυντόν (που ενέπνευσε τόσο τον Τάκερ όσο και τον Μπακούνιν) όπου υποστηρίζει ότι ο αναρχισμός θα επιδιώξει «η καπιταλιστική και ιδιοκτησιακή εκμετάλλευση να σταματήσει παντού (και) το σύστημα μισθοδοσίας να καταργηθεί» διότι «είτε ο εργαζόμενος…θα είναι απλώς ο υπάλληλος τους ιδιοκτήτη-καπιταλιστή-προαγωγού είτε θα συμμετέχει….Στην πρώτη περίπτωση ο εργαζόμενος υποτάσσεται και γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης: βρίσκεται μόνιμα σε κατάσταση υπακοής…Στην δεύτερη περίπτωση ανακτά την αξιοπρέπειά του ως άνθρωπος και πολίτης, διαμορφώνει εν μέρει την οργάνωση της παραγωγής, της οποίας προηγουμένως δεν ήταν παρά σκλάβος…δεν πρέπει να διστάσουμε, διότι δεν έχουμε άλλη επιλογή…είναι απαραίτητο να συγκροτήσουμε ένα ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟ μεταξύ των εργατών…διότι χωρίς αυτό, θα παραμείνουν σε σχέσεις υπηκόων-ανωτέρων, κι απ’ αυτό θα προκύπτουν δύο κάστες, των αφεντικών και των μισθωτών, πράγμα ασύμβατο με μια ελεύθερη και δημοκρατική κοινωνία. [Op. Cit., p. 233 and pp. 215-216]

Κατά συνέπεια, όλοι οι αναρχικοί είναι αντικαπιταλιστές («Αν οι εργάτες κατείχαν τον πλούτο που παρήγαν, δε θα υπήρχε καπιταλισμός» (Αλεξάντερ Μπέρκμαν, Τι είναι Αναρχισμός; Σελ.44). Ο Μπέντζαμιν Τάκερ, για παράδειγμα – ο αναρχικός που κατεξοχήν επηρεάστηκε απ’ τον φιλελευθερισμό/ελευθεριακή ιδεολογία (όπως θα πραγματευτούμε στη συνέχεια) – αποκαλούσε τις ιδέες του «Αναρχιστικό-Σοσιαλισμός» και αποκήρυσσε τον καπιταλισμό ως ένα σύστημα βασισμένο στον «τοκογλύφο, τον αποδέκτη του τόκου, το ενοίκιο και το κέρδος». Ο Τάκερ θεωρούσε ότι σε μια αναρχική, μη-καπιταλιστική, ελεύθερης αγοράς κοινωνία οι καπιταλιστές θα γίνονταν περιττοί και η εκμετάλλευση της εργασίας απ’ το κεφάλαιο θα σταματούσε να υπήρχε, απ’ τη στιγμή που «η εργασία…θα …εξασφαλίσει το φυσικό μισθό της, το σύνολο του προϊόντος.» (Οι Ατομικιστές Αναρχικοί, σελ. 82 και σελ.85). Μια τέτοιου είδους οικονομία θα είναι βασισμένη στην αλληλεξάρτηση και την ελεύθερη ανταλλαγή προϊόντων μεταξύ συν-εργατών, τεχνιτών και αγροτών. Για τον Τάκερ και τους Ατομικστές Αναρχικούς, ο καπιταλισμός δεν είναι μια πραγματικά ελεύθερη αγορά, καθώς στιγματίζεται από μια σειρά από νόμους και μονοπώλια που διασφαλίζουν ότι οι καπιταλιστές έχουν το πλεονέκτημα έναντι των εργαζομένων και μ’ αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουν την εκμετάλλευση των τελευταίων μέσω του κέρδους, του τόκου και του ενοικίου (βλέπε τμήμα G για πληρέστερη επεξεργασία του θέματος). Ακόμα και ο Μαξ Στίρνερ, ο αρχι-ατομιστής, δεν ένιωθε παρά περιφρόνηση για την καπιταλιστική κοινωνία και τα διάφορα «στοιχειά» της, που γι’ αυτόν σήμαινε τις αντιλήψεις που αντιμετωπίζονται ως ιερές και θρησκευτικές, όπως η ατομική ιδιοκτησία, ο ανταγωνισμός, ο καταμερισμός εργασίας και τα παρόμοια.
Επομένως, οι αναρχικοί θεωρούν τους εαυτούς τους σοσιαλιστές, αλλά σοσιαλιστές ενός ορισμένου είδους – ελευθεριακούς σοσιαλιστές. Καθώς ο ατομικιστής αναρχικός Ζοζέφ Λαμπαντιέ το θέτει (απηχώντας τόσο τον Τάκερ όσο και τον Μπακούνιν) :
«Λέγεται ότι ο Αναρχισμός δεν είναι σοσιαλισμός. Αυτό είναι λάθος. Ο Αναρχισμός είναι ο αυτόβουλος Σοσιαλισμός. Υπάρχουν δύο είδη Σοσιαλισμού, ο αρχηγικός και ο αναρχικός, ο εξουσιαστικός και ο ελευθεριακός, ο κρατικός και ο ελεύθερος. Για την ακρίβεια, κάθε πρόταση για καλυτέρευση της κοινωνίας είναι είτε προς την ενίσχυση είτε προς την αποδυνάμωση των δυνάμεων που επιβάλλονται έξωθεν και των καταναγκασμών επί του ατόμου. Καθώς αυξάνονται αυτές γίνονται αρχηγικές καθώς μειώνονται γίνονται αναρχικές.» (Αναρχισμός: Τι Είναι και Τι Δεν Είναι;)

Ο Λαμπαντιέ δήλωσε σε πολλές περιπτώσεις ότι «όλοι οι αναρχικοί είναι σοσιαλιστές, αλλά δεν είναι όλοι οι σοσιαλιστές αναρχικοί». Κατά συνέπεια, το σχόλιο του Ντάνιελ Γκουερίν ότι ο «Αναρχισμός είναι στην πραγματικότητα ένα συνώνυμο του σοσιαλισμού. Ο αναρχικός είναι πρωταρχικά ένας σοσιαλιστής που επιδιώκει την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο» αντηχεί σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας του αναρχικού κινήματος, είτε στις κοινωνιστικές είτε στις ατομικιστικές πτέρυγές του. (Αναρχισμός, σελ.12). Για την ακρίβεια, ο μάρτυρας Άντολφ Φίσερ χρησιμοποιούσε ακριβώς τα ίδια λόγια με τον Λαμπαντιέ για να εκφράσει το ίδιο γεγονός «κάθε αναρχικός είναι σοσιαλιστής, αλλά κάθε σοσιαλιστής δεν είναι απαραίτητα αναρχικός» – ταυτόχρονα διαπιστώνει ότι το κίνημα ήταν «διαιρεμένο σε δύο φατρίες, τους κομμουνιστές αναρχικούς και του Προυντόν ή μεσοαστούς αναρχικούς.» [The Autobiographies of the Haymarket Martyrs, p. 81].
Έτσι ενώ οι κοινωνιστές και οι ατομικιστές αναρχικοί πράγματι διαφωνούν σε πολλά θέματα – για παράδειγμα στο κατά πόσον μια πραγματική, δηλαδή μη-καπιταλιστική, ελεύθερη αγορά θα ήταν το καλύτερο μέσο για την μεγιστοποίηση της ελευθερίας – συμφωνούν ότι πρέπει να είναι αντίθετοι με τον καπιταλισμό διότι είναι εκμεταλλευτικός και καταπιεστικός και πως η αναρχική κοινωνία πρέπει εξορισμού να βασίζεται στη συνεταιρική κι όχι στη μισθωτή εργασία. Μόνο με την συνεταιρική εργασία θα «μειωθούν οι δυνάμεις των εξωτερικών επιβολών και οι καταναγκασμοί επί του ατόμου» στη διάρκεια του ωραρίου και μια τέτοια αυτοδιαχείριση της εργασίας από εκείνους που την κάνουν είναι ο πυρήνας των ιδεωδών του πραγματικού σοσιαλισμού. Αυτή η διάσταση μπορεί να διαπιστωθεί σε αυτό που ο Ζόζεφ Λαμπαντιέ υποστήριξε, δηλαδή ότι το εργατικό σωματείο αποτελούσε «την απενοχοποίηση της απόκτησης ελευθερίας μέσω του συνεταιρισμού» και «χωρίς το σωματείο του, ο εργαζόμενος είναι περισσότερο σκλάβος του εργοδότη του απ’ ότι είναι χωρίς αυτό». [Διαφορετικές φάσεις του Εργατικού Ζητήματος].

Ωστόσο, οι σημασίες των λέξεων άλλαξαν με το χρόνο. Σήμερα η λέξη «σοσιαλισμός» αναφέρεται σχεδόν πάντοτε στον κρατικό σοσιαλισμό, ένα σύστημα στο οποίο όλοι οι αναρχικοί αντιτίθενται αφού αρνείται την ελευθερία και τα αυθεντικά σοσιαλιστικά ιδανικά. Όλοι οι αναρχικοί θα συμφωνούσαν με την δήλωση του Νόαμ Τσόμσκι στο θέμα αυτό:
«Αν η αριστερά θεωρείται ότι περιλαμβάνει το «μπολσεβικισμό», τότε θα διαχώριζα κατηγορηματικά τη θέση μου απ’ την αριστερά. Ο Λένιν ήταν ένας από τους μεγαλύτερους εχθρούς του σοσιαλισμού.» (Μαρξισμός, Αναρχισμός και Εναλλακτικό Μέλλον, σελ. 779).

Ο Αναρχισμός αναπτύχθηκε σε μόνιμη αντίθεση με τις ιδέες του Μαρξισμού, της σοσιαλδημοκρατίας και του λενινισμού. Πολύ πριν έλθει στην εξουσία ο Λένιν, ο Μιχαήλ Μπακούνιν προειδοποίησε τους οπαδούς του Μαρξ κατηγορώντας την «κόκκινη γραφειοκρατία» ότι θα συγκροτήσει «τη χειρότερη απ’ όλες τις δεσποτικές κυβερνήσεις», αν οι κρατικο-σοσιαλιστικές απόψεις του Μαρξ εφαρμόζονταν ποτέ. Πράγματι στα έργα τους ο Στίρνερ, ο Προυντόν και ειδικά ο Μπακούνιν προβλέπουν όλοι τους τη φρίκη του κρατικού Σοσιαλισμού με μεγάλη ακρίβεια. Επιπλέον, οι αναρχικοί ήταν μεταξύ των πρώτων και πιο έντονων επικριτών και αντιτιθέμενων στο καθεστώς των Μπολσεβίκων στη Ρωσία.

Παρ’ όλα αυτά, όντας σοσιαλιστές, οι αναρχικοί πράγματι έχουν κάποιες κοινές αντιλήψεις με κάποιους Μαρξιστές (παρότι όχι με τους Λενινιστές). Τόσο ο Μπακούνιν όσο και ο Τάκερ δέχτηκαν την ανάλυση και την κριτική του Μαρξ για τον καπιταλισμό καθώς και την θεωρία του για την αξία της εργασίας (Βλέπε τμήμα C). Ο ίδιος ο Μαρξ επηρεάστηκε έντονα από το βιβλίο του Μαξ Στίρνερ «Το Εγώ και Το Δικό του», που περιέχει μια εξαιρετική κριτική σε αυτό που ο Μαρξ αποκάλεσε «βάναυσο/χυδαίο» κομμουνισμό καθώς και κρατικό σοσιαλισμό. Υπάρχουν επίσης στοιχεία του μαρξιστικού κινήματος που έχουν απόψεις πολύ κοντινές στο σοσιαλιστικό αναρχισμό (ειδικά το αναρσυνδικαλιστικό παρακλάδι του σοσιαλιστικού αναρχισμού) – για παράδειγμα, ο Αντον Πανεκοεκ, η Ρόζα Λούξεμπουργκ, ο Πωλ Ματίκ και άλλοι, που απέχουν πολύ από τον Λένιν. Ο Καρλ Κορς και άλλοι έγραψαν λόγια συμπάθειας για την αναρχική επανάσταση στην Ισπανία. Υπάρχουν πολλά στοιχεία συνέχειας από το Μαρξ στο Λένιν, όμως υπάρχουν πολλά στοιχεία συνέχειας και από το Μαρξ σε περισσότερο ελευθεριακούς Μαρξιστές, που υπήρξαν σφοδροί επικριτικές του Λένιν και του Μπολσεβικισμού και που οι ιδέες τους προσεγγίζουν την επιθυμία του αναρχισμού για ελεύθερο συνεταιρισμό μεταξύ ίσων.

Συνεπώς ο αναρχισμός είναι κατά βάση μια μορφή σοσιαλισμού, που βρίσκεται ακριβώς στον αντίποδα αυτού που συνήθως ορίζεται ως «σοσιαλισμός» (κρατική ιδιοκτησία και έλεγχος). Αντί για «κεντρικό σχεδιασμό» τον οποίο πολλοί άνθρωποι συσχετίζουν με τη λέξη «σοσιαλισμός», οι αναρχικοί συνηγορούν υπέρ του ελεύθερου συνεταιρισμού και της συν-εργασίας μεταξύ ατόμων, χώρων εργασίας και κοινοτήτων, γι’ αυτό και αντιτίθενται στον «κρατικό» σοσιαλισμό ως μια μορφή κρατικού καπιταλισμού, στην οποία «κάθε άντρας (και γυναίκα) θα είναι αποδέκτης μισθού και το Κράτος ο μόνος πληρωτής μισθού » (Μπέντζαμιν Τάκερ, Οι Ατομικιστές Αναρχικοί, σελ. 81.] Κατά συνέπεια οι αναρχικοί απορρίπτουν τον Μαρξισμό (που οι περισσότεροι άνθρωποι αντιλαμβάνονται ως «σοσιαλισμό) ως απλώς «την αντίληψη του Κράτους ως Καπιταλιστή, στην οποία το Σοσιαλδημοκρατικό τμήμα του μεγάλου Σοσιαλιστικού Κόμματος προσπαθεί πλέον να μειώσει το Σοσιαλισμό» (Π.Κροπότκιν, Η Μεγάλη Γαλλική Επανάσταση, τόμος 1, σελ.31) . Η αντίρρηση των αναρχικών στην ταύτιση του Μαρξισμού, του “κεντρικού σχεδιασμού» και του Κρατικού Σοσιαλισμού/Καπιταλισμού με τον σοσιαλισμό θα αναλυθεί στο τμήμα Η.

Είναι εξαιτίας αυτών των διαφορών με τους κρατικούς σοσιαλιστές και προκειμένου να μειώσουν τη σύγχυση που οι περισσότεροι αναρχικοί αυτοαπακαλούνται απλώς «αναρχικοί», καθώς θεωρείται δεδομένο ότι οι αναρχικοί είναι σοσιαλιστές. Ωστόσο, με την άνοδο της λεγόμενης «ελευθεριακής» δεξιάς στις ΗΠΑ, μερικοί υπέρμαχοι του καπιταλισμού άρχισαν να αυτοαποκαλούνται «αναρχικοί» και αυτός είναι ο λόγος που επεξεργαστήκαμε σε ένα βαθμό τη θέση αυτή εδώ. Ιστορικά, και λογικά, ο αναρχισμός υποδηλώνει αντικαπιταλισμό, δηλαδή σοσιαλισμό, που είναι κάτι, το τονίζουμε, στο οποίο όλοι οι αναρχικοί συμφωνούν. (για πληρέστερη πραγμάτευση του γιατί ο «αναρχο-καπιταλισμός» δεν είναι αναρχικός βλέπε στο τμήμα F).

A.1.5 Από πού προέρχεται ο αναρχισμός;

Από πού προέρχεται ο αναρχισμός; Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να παραπέμψουμε στην Οργανωτική Πλατφόρμα των Ελευθεριακών Κομμουνιστών διαμορφωμένη από συμμετέχοντες στο Μαχνοβιτικό κίνημα στην Ρωσική Επανάσταση (βλ. τμήμα Α.5.4). Επισημαίνουν ότι :
«Η ταξική πάλη που προκλήθηκε από την υποδούλωση των εργατών και την λαχτάρα τους για ελευθερία γέννησε, ενώ καταπιέζονταν, την ιδέα του αναρχισμού: την ιδέα της συνολικής άρνησης ενός κοινωνικού συστήματος βασισμένου στις αρχές των τάξεων και του Κράτους και την αντικατάστασή του από μια ελεύθερη, όχι κρατιστική κοινωνία αυτοδιαχειριζόμενων εργατών.» Επομένως, ο αναρχισμός δεν πηγάζει από αφηρημένους στοχασμούς κάποιου διανοούμενου ή κάποιου φιλόσοφου, αλλά από την άμεση πάλη των εργατών εναντίον του καπιταλισμού, από τις ανάγκες και αυτά που είναι απαραίτητα για τους εργάτες, από το πάθος τους για ελευθερία και ισότητα, πάθος που έγινε ιδιαίτερα εναργές στην πλέον ηρωική περίοδο της ζωής και της πάλης των εργατικών μαζών.

«Οι διακεκριμένοι αναρχικοί στοχαστές, ο Μπακούνιν, ο Κροπότκιν και άλλοι, δεν επινόησαν την ιδέα του αναρχισμού, αλλά, έχοντάς την ανακαλύψει στις μάζες, απλώς βοήθησαν με τη δύναμη της σκέψης και της γνώσης τους να την συγκεκριμενοποιήσουν και να την διαδώσουν.» (σελ.15-16).

Όπως γενικότερα το αναρχικό κίνημα, οι Μαχνοβίτες ήταν ένα μαζικό κίνημα ανθρώπων της εργατικής τάξης που αντιστέκονταν στην εξουσία, τόσο την Κόκκινη (Κομμουνιστική) όσο και τη Λευκή (του Τσάρου/την Καπιταλιστική) στην Ουκρανία από το 1917 ως το 1921. Όπως σημειώνει ο Πήτερ Μάρσαλ «ο αναρχισμός έχει παραδοσιακά βρει τους κύριους υποστηρικτές τους μεταξύ των εργατών και των αγροτών.» (Απαιτώντας το Αδύνατο, σελ. 652).

Ο αναρχισμός δημιουργήθηκε μέσα στην και από την πάλη των καταπιεσμένων για ελευθερία. Για τον Κροπότκιν για παράδειγμα, «Ο Αναρχισμός …πήγασε από τους καθημερινούς αγώνες» και ο «το Αναρχικό κίνημα ανανεωνόταν κάθε φορά που δεχόταν την επίδραση κάποιου σπουδαίου πρακτικού μαθήματος: η αφετηρία του προερχόταν από τα διδάγματα της ίδιας της ζωής.» (Εξέλιξη και Περιβάλλον, σελ. 58 και σελ.57). Για τον Προυντόν «η απόδειξη» των αντιλήψεών του περί αμοιβαιότητας (μιουτουαλισμού) βρίσκεται στην «παρούσα πρακτική, την επαναστατική πρακτική εκείνων των εργατικών συνεταιρισμών…που έχουν αυθόρμητα διαμορφωθεί στο Παρίσι και τη Λυών…(δείχνουν ότι) η οργάνωση των αντιλήψεων και η οργάνωση των εργατών έχουν την ίδια και την αυτή σημασία» (Χωρίς Θεούς, Χωρίς Αφέντες, τόμος 1, σελ. 59-60). Πράγματι, καθώς κάποιος ιστορικός υποστήριξε, υπήρχε «μεγάλη ομοιότητα μεταξύ του συνεταιριστικού ιδανικού του Προυντόν και του προγράμματος των Μιουτουαλιστών(αμοιβαία συνεργασία) της Λυών» και ότι υπήρχε «μια αξιοσημείωτη σύγκλιση (απόψεων) και είναι πιθανόν να ήταν ο Προυντόν σε θέση να διατυπώσει το πρακτικό του πρόγραμμα με μεγαλύτερη λογική συνέπεια εξαιτίας του παραδείγματος των εργατών του μεταξιού της Λυόν. Το σοσιαλιστικό ιδανικό που προασπίστηκε είχε ήδη συνειδητοποιηθεί σε ένα ορισμένο βαθμό από τέτοιου είδους εργάτες.» (Κ. Στήβεν Βίνσεντ, Π.Ζ.Προυντόν η Άνοδος του Γαλλικού Λαοκρατικού Σοσιαλισμού σελ. 164)

Συνεπώς, ο αναρχισμός προέρχεται από τον αγώνα για ελευθερία και τις επιθυμίες μας να πορευτούμε μια ολοκληρωμένη ανθρώπινη ζωή, στην οποία θα έχουμε χρόνο να ζήσουμε, να ερωτευτούμε και να παίξουμε. Δεν δημιουργήθηκε από κάποιους λίγους ανθρώπους αποκομμένους από τη ζωή, σε φιλντισένιους πύργους απ’ τους οποίους κοιτούσαν αφ’ υψηλού την κοινωνία και προέβαιναν σε κρίσεις βασισμένοι στις απόψεις τους για το τι είναι σωστό και τι είναι λάθος. Απεναντίας, ήταν προϊόν της πάλης της εργατικής τάξης και της αντίστασης στην εξουσία, την καταπίεση και την εκμετάλλευση. Όπως το θέτει ο Άλμπερτ Μέλτζερ:
«Δεν υπήρχαν πότε καθεαυτό θεωρητικοί του Αναρχισμού, όμως παρήγαγε έναν αριθμό θεωρητικών που πραγματεύτηκαν διάφορες πτυχές της φιλοσοφίας του. Ο Αναρχισμός παρέμεινε ένα σύστημα ιδεών που υπέστη επεξεργασία στην πράξη περισσότερο παρά η εφαρμογή μιας διανοητικής σύλληψης. Πολύ συχνά, κάποιος αστός συγγραφέας εμφανίζεται και καταγράφει ότι έχει ήδη υποστεί επεξεργασία στην πράξη από εργάτες και αγρότες, αυτός (ή αυτή) πιστώνεται από αστούς ιστορικούς τον τίτλο του ηγέτη και από επιτυχημένους αστούς συγγραφείς (που βασίζονται σε αστούς ιστορικούς) αναφέρεται ως μία ακόμα περίπτωση όπου η εργατική τάξη στηρίζεται στην αστική ηγεσία.» (Αναρχισμός, Επιχειρήματα υπέρ και κατά, σελ.18)

Σύμφωνα με τον Κροπότκιν, «ο αναρχισμός έχει τις αφετηρίες του στην ίδια δημιουργική, εποικοδομητική δραστηριότητα των μαζών η οποία σε παρελθόντες καιρούς έχει επεξεργαστεί όλους τους κοινωνικούς θεσμούς της ανθρωπότητας – και στις εξεγέρσεις …εναντίον των εκπροσώπων της εξουσίας, που βρίσκονται έξω απ’ αυτούς τους κοινωνικούς θεσμούς κι οι οποίοι έβαλαν χέρι σ’ αυτούς τους θεσμούς και τους χρησιμοποίησαν προς όφελός τους.». Πιο πρόσφατα, «η αναρχία ήρθε στο προσκήνιο από την ίδια κριτική και επαναστατική αμφισβήτηση που γέννησε τον Σοσιαλισμό γενικά.». Ο αναρχισμός, αντίθετα με τις άλλες μορφές σοσιαλισμού, «ύψωσε το βέβηλο χέρι του, όχι μόνο εναντίον του Καπιταλισμού, αλλά επίσης ενάντια σε αυτές τις κολώνες που στηρίζουν τον Καπιταλισμό :το Νόμο, την Εξουσία και το Κράτος.» Όλο κι όλο αυτό που έκαναν οι αναρχικοί συγγραφείς ήταν να «επεξεργαστούν τη γενική έκφραση των αρχών (του αναρχισμού) και τη θεωρητική και επιστημονική βάση αυτών που διδάσκει», που αντλήθηκε από τις εμπειρίες των ανθρώπων της εργατικής τάξης η οποία παλεύει καθώς και αναλύει τις επαναστατικές τάσεις που υπάρχουν στην κοινωνία γενικά.

Ωστόσο, οι αναρχικές τάσεις και οι οργανώσεις υπήρχαν στην κοινωνία πολύ προτού ο Προυντόν τα βάλει στο χαρτί το 1840 και αυτοχαρακτηριστεί ως αναρχικός. Ενώ ο αναρχισμός, ως συγκεκριμένη πολιτική θεωρία, γεννήθηκε με την άνοδο του καπιταλισμού (ο Αναρχισμός «αναδύθηκε στα τέλη του δεκάτου ενάτου αιώνα…και ανέλαβε τη διπλή πρόκληση της ανατροπής τόσο του Κεφαλαίου όσο και του Κράτους.» (Πήτερ Μάρσαλ Op. Cit., p. 4 ) οι αναρχικοί συγγραφείς έχουν αναλύσει την ιστορία των ελευθεριακών τάσεων. Ο Κροπότκιν, για παράδειγμα, διατύπωσε την άποψη ότι «σε όλες τις εποχές υπήρξαν Αναρχικοί και Κρατιστές» [Op. Cit., p. 19 and p. 57]. [Στην Αλληλοβοήθεια (και αλλού) ο Κροπότκιν ανέλυσε τις ελευθεριακές πτυχές προηγούμενων κοινωνιών και επισήμανε εκείνες που εφάρμοσαν επιτυχώς (σε κάποιο βαθμό) την αναρχική οργάνωση ή πλευρές του αναρχισμού. Αναγνώρισε την τάση αυτή των παραδειγμάτων πραγμάτωσης των αναρχικών ιδεών να προηγείται της δημιουργίας του «επίσημου» αναρχικού κινήματος και υποστήριξε ότι :
«Από την πιο απομακρυσμένη, την αρχαιότητα της λίθινης εποχής, οι άντρες (και οι γυναίκες) είχαν συνειδητοποιήσει τα δεινά που επέφερε το να αφήσουν κάποιους εξ αυτών να αποκτήσουν ως άτομα εξουσία…Γι’ αυτό ανέπτυξαν στην πρωτόγονη φυλή, στην κοινότητα του χωριού, στη μεσαιωνική συντεχνία…και τελικά στην ελεύθερη μεσαιωνική πόλη, τέτοιους θεσμούς που τους επέτρεπαν να αντιστέκονται στις καταπατήσεις της ζωής τους και τις επιδιώξεις τόσο εκείνων των ξένων που τους κατακτούσαν όσο και εκείνων των μελών της ίδιας τους της φυλής που επιχειρούσαν να εγκαθιδρύσουν την προσωπική τους εξουσία. (Αναρχισμός, σελ.158-9). Ο Κροπότκιν έβαλε την πάλη των ανθρώπων της εργατικής τάξης (από όπου ξεπήδησε ο σύγχρονος αναρχισμός) στην ίδια μοίρα με τις παλιότερες μορφές οργάνωσης του λαού. Υποστήριξε ότι «οι συνεργασίες μεταξύ των εργατών…ήταν αποτέλεσμα της ίδιας λαϊκής αντίστασης κατά της αυξανόμενης εξουσίας των λίγων- εν προκειμένω των καπιταλιστών», όπως η φυλή, η κοινότητα του χωριού και ούτω καθεξής, όπως ήταν και «η εντυπωσιακά ανεξάρτητη, ελεύθερα ομόσπονδες δραστηριότητα των «Τομέων» του Παρισιού και όλων των μεγάλων πόλεων και πολλών μικρών οι «Κομμούνες» στη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης του 1793. [Op. Cit., p. 159]

Κατά συνέπεια, ενώ ο αναρχισμός ως πολιτική θεωρία αποτελεί μια έκφραση της πάλης της εργατικής πάλης και της αυτενέργειας ενάντια στον καπιταλισμό και το σύγχρονο κράτος, οι ιδέες του αναρχισμού εκφράζονταν συνεχώς στην πράξη σε όλη τη διάρκεια της ανθρώπινης ύπαρξης. Πολλοί αυτόχθονες της Βόρειας Αμερικής και αλλού, για παράδειγμα, εξασκούσαν τον αναρχισμό για χιλιάδες χρόνια προτού ο αναρχισμός υπάρξει ως συγκεκριμένη πολιτική θεωρία. Ομοίως, οι αναρχικές τάσεις και οι οργανώσεις υπήρξαν σε κάθε μεγάλη επανάσταση – στις Συναντήσεις της Πόλης του Νιου Ήνγκλαντ (Νέας Αγγλίας) στη διάρκεια της Αμερικανικής Επανάστασης, στους Παρισινούς «Τομείς» στη διάρκεια της «Γαλλικής Επανάστασης», στα εργατικά συμβούλια και τις εργοστασιακές επιτροπές στη διάρκεια της Ρωσικής Επανάστασης, για να αναφέρουμε μόνο λίγα παραδείγματα (Βλέπε για λεπτομέρειες στην Τρίτη Επανάσταση του Μάρεϊ Μπούκτσιν). Αυτό είναι αναμενόμενο εφόσον ο αναρχισμός, όπως ισχυριζόμαστε, είναι προϊόν της αντίστασης στην εξουσία, τότε στις κοινωνίες με εξουσίες θα προκαλέσει αντίσταση σ’ αυτές και θα παράξει αναρχικές τάσεις (και, φυσικά, σε κοινωνίες χωρίς εξουσίες δεν μπορεί να συμβάλλει μιας και είναι αναρχικές)

Με άλλα λόγια, ο αναρχισμός είναι μια έκφραση της πάλης ενάντια στην καταπίεση και την εκμετάλλευση, μια γενίκευση των εμπειριών και των αναλύσεων των εργαζόμενων για το τι είναι λάθος στο παρόν σύστημα και μια έκφραση των ελπίδων και των ονείρων μας για ένα καλύτερο μέλλον. Αυτή η πάλη υπήρχε πολύ προτού ονομαστεί αναρχισμός, όμως το ιστορικό αναρχικό κίνημα (ομάδες ανθρώπων που ονόμαζαν τις ιδέες τους αναρχικές και επιδίωκαν μια αναρχική κοινωνία) είναι ουσιαστικά ένα προϊόν της πάλης της εργατικής τάξης ενάντια στον καπιταλισμό και το κράτος, ενάντια στην καταπίεση και την εκμετάλλευση και υπέρ μιας ελεύθερης κοινωνίας ισότιμων ατόμων. [Op. Cit., p. 16]

Δημοσιεύτηκε από Δημήτρης Κ. στο Anarkismo

Το Anarkismo.net είναι προϊόν διεθνούς συνεργασίας μεταξύ αναρχικών ομάδων και ατόμων. Η πρόθεσή μας είναι να προωθηθεί ο διάλογος στο εσωτερικό του παγκόσμιου αναρχικού κινήματος. Προσδιοριζόμαστε ως αναρχικοί της «πλατφορμιστικής», αναρχικής-κομμουνιστικής ή especifista (ειδικής αναρχικής οργάνωσης) παράδοσης του αναρχισμού.

–

Ο Φρανσίσκο Φερέρ και το μοντέρνο σχολείο

«Έχω την πρόθεση να ιδρύσω στην πόλη σας ένα σχολείο χειραφέτησης, που θα έχει σκοπό να βγάλει από τα κεφάλια των ανθρώπων ό,τι τους διχάζει (θρησκεία, ψεύτικες ιδέες για την ιδιοκτησία, την πατρίδα, την οικογένεια κλπ.) για να κατακτήσουν την ελευθερία.»

Αυτά αναφέρει ο Francisko Ferrer I Guardia (1859-1909) σε μια επιστολή του σε έναν φίλο του Ισπανό κατά τη διάρκεια της υποχρεωτικής του εξορίας στο Παρίσι. Η εξορία του οφείλεται σε σχέδιο εξόντωσης που εφάρμοσε η ισπανική κυβέρνηση εναντίον των ελευθεριακών επαναστατών, που πρωταγωνιστούσαν τότε στους κοινωνικούς, πολιτικούς, αντιπολεμικούς κι αντιεκκλησιαστικούς αγώνες.

Στο Παρίσι ο Φερέρ βρέθηκε με τους αναρχικούς αγωνιστές Sebastien Faure, Jeane Grave, Charles Melato και στα τέλη του 19ου αιώνα καλλιέργησε και ανέπτυξε τις ελευθεριακές και παιδαγωγικές του αντιλήψεις. Στα χρόνια της εργασίας, της μελέτης και των πολλών ταξιδιών γνωρίσθηκε και συναναστράφηκε με τους Paul Robin (ψυχή του ελευθεριακού σχολείου Cempui), Luigi Fabri, Luigi Molinari και Elisee Reclus, με τους οποίους προχώρησε και εμβάθυνε στις εκπαιδευτικές του απόψεις.

Γεννήθηκε στην Αλέγια της Βαρκελόνης. Νέος εργάστηκε ως ελεγκτής σε ένα τρένο για να μπορεί να βοηθάει τους πολιτικούς πρόσφυγες που διέσχιζαν τα σύνορα και στη συνέχεια μπήκε στη μασονική στοά. Πήρε μέρος σε μια δημοκρατική εξέγερση και το 1886 εξορίστηκε στο Παρίσι. Εκεί αρχικά δούλεψε ως γραμματέας και αργότερα δίδαξε ισπανικά με νέες και πειραματικές μεθόδους.

Το 1901 κληρονόμησε την περιουσία μιας μαθήτριάς του (Ερνεστίν Μολιέρ) και τον ίδιο χρόνο ίδρυσε το πρώτο Μοντέρνο Σχολείο στη Βαρκελόνη, που ήταν ενάντια στο κράτος και την Εκκλησία. Ήταν μικτό (αγόρια και κορίτσια μαζί) και δεν υπήρχαν απουσίες, τιμωρίες, εξετάσεις και βαθμοί. Η ολική εκπαίδευση, ο αθεϊσμός, η επιστήμη, ο ορθολογισμός και η ελευθερία ήταν τα βασικά στοιχεία της παιδαγωγικής του. Έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στην πρακτική γνώση και γι΄αυτό τα μαθήματα γίνονταν συχνά στα εργοστάσια, στα μουσεία ή στην εξοχή. Γρήγορα το σχολείο απέκτησε 125 μαθητές. Για να εξασφαλίσει την αυτονομία του από το κράτος, το Μοντέρνο Σχολείο ήταν επί πληρωμή, αλλά ο καθένας πλήρωνε σύμφωνα με τις δυνατότητές του. Το ισπανικό τμήμα της Διεθνούς είχε ήδη αποδεχτεί την «ολική εκπαίδευση» και ο γνωστός αναρχικός Άνσελμο Λορέντζο είχε γίνει ένας από τους πιο στενούς του συνεργάτες.

Το 1905 δημιουργήθηκαν σε όλη την Ισπανία περίπου 50 τέτοια σχολεία. Την ίδια χρονιά ο Φερέρ και 1700 μαθητές κατέβηκαν τη Μεγάλη Παρασκευή σε διαδήλωση υπέρ της ελευθεριακής εκπαίδευσης. Η κυβέρνηση διέταξε το βίαιο κλείσιμό τους.

Το 1906, ενώ το κίνημα των μοντέρνων σχολείων απλωνόταν σε όλη την Ισπανία, ο Φερέρ κατηγορήθηκε ότι ήταν συνένοχος και ηθικός αυτουργός στην απόπειρα εναντίον του βασιλιά Αλφόνσο XII (31-5-1906), που έγινε από τον αναρχικό Μatteo Moral, ο οποίος είχε εργαστεί σαν μεταφραστής στο Μοντέρνο Σχολείο. Το

σχολείο έκλεισε και ο Φερέρ συνελήφθη. Ύστερα από 13 μήνες στη φυλακή δικάστηκε (δεν υπήρχαν στοιχεία εναντίον του) και αθωώθηκε, κυρίως από τη διεθνή κινητοποίηση που αναπτύχθηκε υπέρ του. Μετά την απελευθέρωσή του ο Φερέρ ταξίδεψε σε όλη την Ευρώπη διαδίδοντας το μήνυμα των ελεύθερων σχολείων.

Ο Φερέρ επέστρεψε στην Ισπανία (Ιούλιος 1909) στη διάρκεια των γεγονότων της «Τραγικής Εβδομάδας» (μεγάλη εξέγερση του λαού της πόλης ενάντια στην κυβέρνηση και τον πόλεμο στο Μαρόκο). Συνελήφθη αμέσως με διαταγή της Εκκλησίας και κλείστηκε στη φυλακή με την κατηγορία ότι ήταν ένας από τους υποκινητές της εξέγερσης. Το στρατοδικείο τον καταδίκασε χωρίς αποδείξεις σε θάνατο, παρόλη την τεράστια και διάχυτη διαμαρτυρία που ξεσηκώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο. Στη Θεσσαλονίκη η Φεντερασιόν οργάνωσε συλλαλητήριο στο Λευκό Πύργο. Αργότερα ίδρυσε δανειστική βιβλιοθήκη και σοσιαλιστικό βιβλιοπωλείο με το όνομα «Φερέρ.

Τον Οκτώβριο του 1909 ο Φερέρ δολοφονήθηκε στο κάστρο του Μontjuich της Βαρκελόνης. Πριν εκτελεστεί, σε ερώτηση για την τελευταία επιθυμία, απάντησε : «Θα ‘θελα απλά αν είναι δυνατόν να μην υποχρεωθώ να γονατίσω και να μην μου δέσουν τα μάτια.» Αμέσως προτού το εκτελεστικό απόσπασμα πραγματοποιήσει το κρατικό έγκλημα, φώναξε σ’ ολόκληρη την ανθρωπότητα το ιδανικό του : «Παιδιά μου κοιτάξτε καλά. Δεν είναι δικό σας το φταίξιμο, είμαι αθώος. Ζήτω το Μοντέρνο Σχολείο! ».

Και πράγματι οι ιδέες και η πρακτική του σύγχρονου σχολείου δεν χάθηκαν. Τα επόμενα χρόνια ανάλογα σχολεία δημιουργήθηκαν στην Ευρώπη, στην Αμερική, την Κίνα και την Ιαπωνία.

Η εκτέλεση του Φερέρ, όπως εκείνη των Σάκο και Βαντζέτι στις ΗΠΑ 20 χρόνια αργότερα, προκάλεσε γενική κατακραυγή. Η κυβέρνηση του συντηρητικού Μάουρα έπεσε.

Εκατό χρόνια πέρασαν από τότε που το κράτος δολοφόνησε το Φρανσίσκο Φερέρ. Το κείμενο αυτό γράφτηκε σαν αφιέρωμα στο έργο και την προσωπικότητα του.

Γ.Φ.

anarxikoikavalas.blogspot.com/2009/05/blog-post_6885.html

Η ιστορία της ευρύτερης αναρχικής παράδοσης στη Βόρεια Αφρική δεν έχει
ακόμα γραφτεί και γι’ αυτό πρέπει να ενοποιηθούν όλα τα σχετικά κομμάτια
τα οποία προέρχονται από μια μεγάλη ποικιλία πηγών. — Η σύγχρονη,
αναπτυγμένη Αίγυπτος ήταν – και ακόμα είναι – χαρακτηρίζεται κατά ένα
μεγάλο μέρος από τις ερήμους της και από τη στενή εύφορη λωρίδα που
αγκαλιάζει την πρωτεύουσα Κάιρο στον ποταμό Νείλο καθώς και τα λιμάνια
της Αλεξάνδρειας και του Πορτ Σάϊντ στο Δέλτα του εν λόγω ποταμού. —
Αρχικά μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ανακηρύχθηκε αυτόνομη
Οθωμανική Επαρχία κάτω από τη δυναστεία του Mohamed Ali από το 1805 και
μετά, αλλά η διάνοιξη του καναλιού του Σουέζ το 1869 άνοιξε και την
όρεξη της ιμπεριαλιστικής Βρετανίας η οποία κατέλαβε τη χώρα το 1882.

“Στην Αίγυπτο και τη Τυνησία”, ισχυρίζεται ο Max Nettlau, “Ιταλοί
αναρχικοί μετανάστες και πρόσφυγες αποτελούσαν για αρκετά χρόνια τη ζωή
και το πνεύμα της ελευθεριακής δραστηριότητας”, αλλά ο ίδιος δεν
παραθέτει αρκετό και ικανό υλικό τόσο στη “Σύντομη Ιστορία του
Αναρχισμού”, ή, πραγματικά, στο κεφάλαιο για την Βόρεια Αφρική στο
δεκάτομο έργο του για την ιστορία του αναρχισμού. (1) Η Ισπανία
χρησιμοποιούσε συχνά τις εκτάσεις που διέθετε στη Σαχάρα και τις
Κανάριες Νήσους ως αποικίες κατάδικων για τους πολιτικούς αντιπάλους του
καθεστώτος: ήταν εκεί, για παράδειγμα, που ο Ντουρρούτι και ο Ασκάζο
φυλακίστηκαν το 1932. Μια σειρά άλλων ντοκουμέντων έχουν αντληθεί από
μένα σε συνεργασία με τον Lucien Van der Walt σημειώσεις για τα οποία
υπάρχουν στο κείμενο αυτό. (2)

Μια ιταλική αναρχική επιθεώρηση με τον τίτλο “Il Lavoratore” (“Ο
Εργαζόμενος”), εμφανίστηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1877, ενώ
τον ίδιο χρόνο οι αναρχικοί της πόλης εκπροσωπήθηκαν στο Συνέδριο της
Viervers της Διεθνούς του Saint Imier. Ο Μαλατέστα κατέφυγε στην
Αλεξάνδρεια τον Σεπτέμβρη του 1878, αλλά απελάθηκε όταν οι εκεί Ιταλοί
εργάτες οργάνωσαν μια διαδήλωση έξω από το ιταλικό προξενείο για να
γιορτάσουν τη δολοφονία του Ιταλού βασιλιά Ουμπέρτο από έναν δημοκράτη.
Ο ίδιος εκπροσώπησε μια κάποια “Αιγυπτιακή Ομοσπονδία” στο Διεθνές
Κοινωνικό Επαναστατικό Συνέδριο των Αναρχικών του 1881, ως εντολοδόχος
ομάδων από την Αλεξάνδρεια και την Κωνσταντινούπολη. Ο Μαλατέστα
επέστρεψε στην Αίγυπτο το 1882 – το χρόνο που η Βρετανία εισέβαλε στη
χώρα – όπου φέρεται ότι συμμετείχε στην εξέγερση του Pasha που ξέσπασε
την ίδια περίοδο και η οποία καταστάληκε από τις βρετανικές δυνάμεις. Το
1884 κυκλοφόρησε η εφημερίδα “L’Operaia” (“Ο Εργάτης”) στην Τυνησία,
ακολουθούμενη από την ιταλική επιθεώρηση “Imola” («Φλόγα») που
κυκλοφόρησε από τον Ανδρέα Κόστα και την “La Protesta Humana” (¨Η
Ανθρώπινη Διαμαρτυρία”) η οποία μάλλον κυκλοφόρησε στην Τύνιδα πριν
μεταφερθεί στην Ιταλία το 1896.

Η αιγυπτιακή εφημερίδα “Al Hilal” (“Η Ημισέληνος”) ανέφερε στις 18 Μάρτη
1894 ότι ένας Έλληνας εργάτης συνελήφθη στην Αλεξάνδρεια επειδή διένειμε
“αναρχικές προκηρύξεις” που καλούσαν τους εργάτες να γιορτάσουν την
επέτειο της Κομμούνας του Παρισιού του 1871. Το 1901 κυκλοφόρησε μια
αναρχική εφημερίδα με το όνομα “La Tribune Libre” (“Το Ελεύθερο Βήμα”)
στην Αλεξάνδρεια. Στην ίδια πόλη εμφανίστηκε το 1902 και μια ιταλική
εβδομαδιαία εφημερίδα με τον τίτλο “L’Operaio” (“Ο Εργάτης”) και κράτησε
την έκδοσή της μέχρι τον επόμενο χρόνο. Το 1904 άρχισε την έκδοσή του το
αραβικό ριζοσπαστικό περιοδικό “Al Nur” (“Το Φως”) με υπεύθυνο τον
Συρολιβανέζο Daud Muja’is, αργότερα εκδότη του “Al Hurriyya”
(“Ελευθερία” στη Βηρυτό (μάλλον το 1909-1910). Σύμφωνα με την
Khuri-Makdisi (3) το “Al Nur” είχε ανταποκριτή στο Κάιρο και
κυκλοφορούσε μέχρι το 1908 και συνεχώς έπαιρνε όλο και πιο αναρχικές
θέσεις και είχε συνδρομητές ανάμεσα στους Συρολιβανέζους μετανάστες από
μακρινές χώρες όπως Αϊτή και Βραζιλία – κάτι που αποτελεί πειστικό
παράδειγμα της επιρροής του βορειοαφρικανικού αναρχισμού.

Η ιταλική εφημερίδα “Cronaca Sovversina” (“Ανατρεπτικά Χρονικά”) η οποία
άρχισε να εκδίδεται στο Βερμόντ των ΗΠΑ από το 1903 από τον Λουίτζι
Γκαλεάνι, στελνόταν τόσο μακριά όσο η Βόρεια Αφρική και η Αίγυπτος. Οι
Ιταλοί ριζοσπάστες έπαιξαν ρόλο-«κλειδί» στη συγκρότηση του εργατικού
κινήματος στην Αίγυπτο, δημιουργώντας το Λαϊκό Ελεύθερο Πανεπιστήμιο
στην Αλεξάνδρεια το 1901 και αγωνιστές οι οποίοι φέρεται ότι είχαν σχέση
με το πανεπιστήμιο αυτό και την “La Tribuna Libre” φαίνεται ότι
συγκαταλέγονται ανάμεσα σ’ εκείνους που ίδρυαν τα ¨διεθνή” εργατικά
συνδικάτα τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα στην Αίγυπτο. Το πιο
αξιοσημείωτο από τα συνδικάτα αυτά ήταν η Διεθνής Ένωση Σιγαροποιών και
Μυλωνάδων Καΐρου που ιδρύθηκε το 1908 και ήταν ανοιχτό σε όλους τους
εργάτες από όλες τις εθνικότητες, Αιγύπτιους και μη και, προφανώς
συμπεριλάμβανε εργάτες παραγωγής και ειδικευμένους. Υπήρχαν επίσης και
παραδείγματα εργατικής αλληλεγγύης. Το 1901 μια συνέλευση αλληλεγγύης
των απεργών εργατών ιματισμού (συμπεριλαμβανομένων και Αιγυπτίων) σε ένα
καφενείο του Καΐρου, συμπεριλάμβανε και μια ομιλία από τον πρόεδρο από
το συνδικάτο τσιγαράδων καθώς και την ανάγνωση των αιτημάτων τω απεργών
στα αραβικά καθώς και στα ελληνικά, ιταλικά, εβραϊκά και γερμανικά.
Ακολούθησε μια πορεία 3.000 εργατών με συνθήματα στους δρόμους του
Καΐρου. Αυτό που ήταν το ενδιαφέρον ήταν ότι Ευρωπαίοι τσιγαράδες που
ζούσαν στην Αίγυπτο ριζοσπαστικοποιήθηκαν από τους Αιγύπτιους και
επέστρεψαν στις χώρες τους όπου διέδωσαν εκεί τις αναρχικές ιδέες. Δύο
αξιοσημείωτα παραδείγματα είναι ο αναρχοσυνδικαλιστής Κωνσταντίνος
(Κώστας) Σπέρας (1893-1943) και ο αναρχοκομμουνιστής Σταύρος
Κουχτσόγλους (1878-1949). Και οι δυο ριζοσπαστικοποιήθηκαν στην Αίγυπτο
και επέστρεψαν στην Ελλάδα όπου εξελίχθηκαν σε ηγετικούς διαφωτιστές στο
επαναστατικό συνδικαλιστικό κίνημα εκεί. Ο Σπέρας μιλούσε άπταιστα
αραβικά και ο Κουχτσόγλους συμμετείχε σε αρκετές εργατικές διαδηλώσεις
στην Αλεξάνδρεια αλλά και την Κωνσταντινούπολη. Και οι δύο βοήθησαν στη
δημιουργία αναρχοσυνδικαλιστικών ενώσεων στην Ελλάδα μαζί με την
αναρχοσυνδικαλιστική μειοψηφία στην Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας
(ΓΣΕΕ). (4)

Αν και οι περιπτώσεις αυτές δεν είναι αντιπροσωπευτικές απαραίτητα, μάς
δείχνουν ότι αναρχικοί συμμετείχαν στη συγκρότηση ολοκληρωμένων ενθετικά
συνδικάτων στην αποικιακή Αίγυπτο. Τα σημάδια της αναρχικής
δραστηριότητας κατά τα μεταγενέστερα χρόνια δεν είναι ξεκάθαρα. Έχοντας
όμως στο μυαλό μας ότι η πιθανή παράφραση της λέξης “συνδικαλιστής” στις
ακαδημαϊκές μελέτες και η κακή χρήση της λέξης “αναρχικό” στα επίσημα
ντοκουμέντα, είναι πιθανόν να βρούμε κάποια σχόλια ή αναφορές
μεταγενέστερης δράσης. Έρευνες σχετικά με τη δολοφονία του Αιγύπτιου
πρωθυπουργού Brutus Ghali, τον Φλεβάρη του 1910, για παράδειγμα,
αποκαλύπτουν την ύπαρξη ενός αριθμού μυστικών συνδέσμων,
συμπεριλαμβανομένης και μιας αποσχισθείσας ομάδας, που ιδρύθηκε το 1908,
οι ιδέες της οποίας βασίζονταν και στο σουφισμό – μια μυστικιστική μορφή
του Ισλάμ – και το “συνδικαλισμό”. Το 1919, ο Viscount Allenby, από την
βρετανική διοίκηση της Αιγύπτου, σημείωσε στις αναφορές του ότι ¨ενώ το
εθνικιστικό κίνημα είχε απολέσει κάποια από τη δύναμή του, το
συνδικαλιστικό κίνημα ανερχόταν, βοηθούμενο μυστικά από Ιταλούς
δημοσιογράφους. Ένα περίεργο φαινόμενο της ίδιας περιόδου ήταν η
παραγωγή το 1921 της γαλλο-αιγυπτιακής βουβής ταινίας με τον τίτλο “Aziz
Bey, L’ Anarchiste”, η ύπαρξη της οποίας αναφέρεται σε έναν κατάλογο
του International Centre for Research into Anarchism ((CIRA) της
Ελβετίας το 2004. (5) Η ταινία αυτή αναφέρεται σε έναν Αιγύπτιο
αναρχικό, φανταστική ή όχι φυσιογνωμία, μέσω της οποίας γίνεται γνωστή η
παρουσία και η επιρροή των αναρχικών ιδεών στην αιγυπτιακή κοινωνία αυτή
την περίοδο. Ενώ το αιγυπτιακό σοσιαλιστικό κίνημα φαίνεται ότι
κατέρρευσε υπό το βάρος του εθνικισμού τις δεκαετίες του 1920 και 1930,
φαίνεται ότι άρχισε να επανακάμπτει τη δεκαετία του 1940. Την περίοδο
1942-1945 σημειώθηκε συγκρότηση διαφόρων σοσιαλιστικών ομάδων στην
Αίγυπτο, συμπεριλαμβανομένης μιας υπό τον συνδικαλιστή ηγέτη Mudarak.

Στην Αλγερία, που ήταν κάτω από τη γαλλική εξουσία από το 1830,
αναπτύχθηκε επίσης αναρχική δραστηριότητα. Μια σειρά αναρχικών εκδόσεων
εμφανίστηκαν στο Αλγέρι κατά τα τέλη του 19ου αιώνα, όπως των “L’Action
Revolutionnaire” (“Επαναστατική Δράση”, 1887), “Le Tocsin” (“Ο
Συναγερμός”, 1890), “Le Libertaire” (“Ο Ελευθεριακός”, 1892) και “La
Marmite Sociale” (“Το Κοινωνικό Καζάνι”, 1893). Σύμφωνα με τον Άντερσον,
από το 1894, η σημαντική αναρχοκομμουνιστική εφημερίδα του Jean Grave
“La Revolte” (¨Η Εξέγερση”) καθώς και η αναρχοεξεγερτική επιθεώρηση του
Emile Pouget “Le Pere Peinard” (“Ο Εργαζόμενος Πατέρας”) είχαν
συνδρομητές στην Αλγερία, την Αίγυπτο και την Τυνησία (που ανήκε στην
Οθωμανική Αυτοκρατορία και έγινε γαλλικό προτεκτοράτο το 1881. (6) Στην
εργασία του Fernand Pelloutier “Αναρχισμός και Εργατικές Ενώσεις” του
1895, αναφέρεται ότι οι αναρχικοί γίνονται ολοένα και πιο δραστήριοι
σε “αρκετά συνδικάτα”, συμπεριλαμβανομένων και αυτών στο Αλγέρι. Ο
αναρχικός Victor Barroucand κυκλοφόρησε μια καθημερινή εφημερίδα στο
Αλγέρι κατά την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα με τίτλο “Les Nouvelles”
(“Η Νέα”), η πιο σημαντική ανταποκρίτρια της οποίας ήταν η Isabelle
Eberhardt (1877-1904), η οποία ήταν Ελβετο-ουκρανή εργάτρια, περιηγητής
και συγγραφέας, ο πατέρας της οποίας υπήρξε φίλος του Μπακούνιν. Η
συνδικαλιστική οργάνωση διάδοχος της γαλλικής Γενικής Συνομοσπονδίας
Εργασίας (CGT) η CGT-SR (Επαναστατική Γενική Συνομοσπονδία Εργασίας)
είχε προφανώς τμήμα και στην Αλγερία. Όπως και οι άλλες αναρχικές
οργανώσεις, έτσι και η CGT-SR ήταν ενάντια στη γαλλική αποικιοκρατία.
Έτσι, δημοσιεύτηκε μια κοινή ανακοίνωση της Ένωσης Αναρχικών, της CGT-SR
και του Συνδέσμου Αναρχικών Ομοσπονδιών με την οποία καταγγελλόταν η
γαλλική κατοχή της Αλγερίας από το 1930, με κύριο σύνθημα: “Πολιτισμός;
Πρόοδος; Εμείς λέμε: Δολοφονία!”

Ένας από τους πλέον σημαντικούς αγωνιστές του αλγερινού τμήματος της
CGT-SR καθώς και της Ένωσης Αναρχικών ήταν ο Sail Mohamed (1894-1953),
Αλγερινός αναρχικός δραστηριοποιημένος στο αναρχικό κίνημα από τη
δεκαετία του 1910 μέχρι και το θάνατό του. (7) Αν και εγκατεστημένος στο
Παρίσι και το Aulnay-sous-bois το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, ο
Mohamed ήταν ιδρυτής οργανώσεων, όπως ο Σύνδεσμος Δικαιωμάτων των
Ιθαγενών Αλγερινών και η Αναρχική Ομάδα Ιθαγενών Αλγερινών (μαζί με τον
Sliman Kiouane) το 1923, οργάνωσε συνελεύσεις σχετικά με την
αποικιοκρατική εκμετάλλευση σε βάρος των βορειοαφρικανών, στα αραβικά
και γαλλικά, και ήταν ο γραμματέας της αναρχικής Αλγερινής Επιτροπής
Άμυνας Ενάντια στις Προκλήσεις της Εκατονταετηρίδας, το 1929. Ο Sail
Mohamed ήταν, επίσης, εκδότης της βορειοαφρικανικής έκδοσης του
αναρχικού περιοδικού “Terre Libre” (“Ελεύθερη Γη”) όλα τα τεύχη της
οποίας έχουν, δυστυχώς, χαθεί. Φυλακίστηκε σε αρκετές περιπτώσεις, ενώ
συνεισέφερε, ακόμα, σε αναρχικά περιοδικά όπως τα “La Voix Libertaire”
(“Η Ελευθεριακή Φωνή”) και L’Eveil Social”, άρθρα συχνά για το αλγερινό
ζήτημα. Επίσης, πήρε μέρος ως εθελοντής στην Ισπανική Επανάσταση και τον
Εμφύλιο ως μέλος της διεθνούς πτέρυγας της Φάλαγγας Ντουρρούτι. Η
πτέρυγα αυτή αποτελείτο από περίπου 400 Γάλλους, Γερμανούς, Ιταλούς,
Βρετανούς, Μαροκινούς και Αμερικανούς.

Ένας άλλος σημαντικός Αλγερινός αναρχικός ήταν ο Albert Guigui-Theral
(1903-;) ο οποίος γεννήθηκε στην Αλγερία αλλά μεγάλωσε στο Παρίσι και
επέστρεψε το 1918 όπου εργάστηκε ως μηχανικός, αλλά αναμείχθηκε σε μια
σειρά απεργίες τω εργατών μετάλλου και φυλακίστηκε επειδή διένειμε
αναρχικά φυλλάδια. (8). Το 1922, μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα
δημιουργίας ενός φαλανστηρίου στην Αλγερία, ο Albert Guigui-Theral πήγε
πίσω στο Παρίσι όπου έχασε σειρά θέσεων εργασίας λόγω του ότι ήταν
αναρχικός, αλλά όμως δραστηριοποιήθηκε στην Ομοσπονδία Εργατών Μετάλλου
της CGT όπου αγωνίστηκε ενάντια στη ολοένα αυξανόμενη σταλινική επιρροή.
Από το 1928 άρχισε να δημοσιεύει άρθρα και άλλα στην εφημερίδα “Le
Libertaire” και ταξίδεψε για λίγο στις ΗΠΑ, επιστρέφοντας στο Παρίσι το
1932 όπου δραστηριοποιήθηκε στην CGT, βοηθώντας τους Ισπανούς
συνδικαλιστές. Τον Ιούνη του 1940 συνελήφθη καθώς η Γαλλία έπεσε στη
γερμανική κατοχή, αλλά απελευθερώθηκε και κατόρθωσε να διαφύγει στις
“ελεύθερες περιοχές”, όπου έγινε μέλος των αντιστασιακών ομάδων των
Maquis υπό την ηγεσία του Jean Moulin, δραστηριοποιήθηκε ξανά στην
παράνομη CGT προσπαθώντας να αποσπάσει βοήθεια από τον στρατηγό Ντε Γκωλ
στο Λονδίνο, καθώς και με την Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ILO) στη
Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ. Επέστρεψε στο Παρίσι ανάμεσα στους αναρχικούς
Ισπανούς απελευθερωτές του το 1944 και αργότερα εργάστηκε για την ILO
στη Γενεύη.

Πορτογάλοι αναρχικοί έπαιξαν, επίσης, σημαντικό ρόλο στην προώθηση των
ελευθεριακών ιδεών στη βόρεια Αφρική. Αντλούμε κάποιες πληροφορίες από
μια αναφορά του 1936 που προετοιμάστηκε από την Αναρχική Ομοσπονδία
Πορτογαλίας που ήταν τμήμα της ιβηρικής FAI. Στην εν λόγω αναφορά
γινόταν λόγος για “τη νέα φάση στην οποία εισήλθε η πορτογαλική
Ομοσπονδία τον Μάρτη του 1935”, όταν “συνάφθηκαν σχέσεις με πυρήνες
συντρόφων στην Ισπανία, τη Γαλλία, τη Βραζιλία, την Αργεντινή, τις ΗΠΑ,
τη γαλλική Αφρική, την πορτογαλική Αφρική και το Μαρόκο” και άρχισε να
κυκλοφορεί “το περιοδικό μας Rebellion, αν και όχι κανονικά λόγω
οικονομικών προβλημάτων”. Η έκδοση αυτή “διανεμόταν στην Πορτογαλία,
αλλά και στις Αζόρες, την Αφρική και την Ωκεανία”. Αν και η Ισπανία
χρησιμοποιούσε περιοχές της βόρειας Αφρικής ως αποικίες καταδίκων, η
βόρεια Αφρική υπήρξε, από την άλλη, ο παράδεισος των αναρχικών μαχητών
και των προσφύγων. Ο Julio Sanchez Ortiz ρίχνει την προσοχή του στην
Ταγγέρη του Μαρόκου που ήταν διεθνές προτεκτοράτο στις αρχές του 20ού
αιώνα. Μετά την ήττα της Ισπανικής Επανάστασης και με το ξέσπασμα του Β’
Παγκοσμίου Πολέμου, η Ταγγέρη, η οποία όπως είπαμε ήταν πριν μια διεθνής
πόλη, τέθηκε υπό τον έλεγχο του Φράνκο και έτσι η αριστερά και οι
αναρχικοί καταδιώχτηκαν άγρια. Αρκετοί διέφυγαν στην Καζαμπλάνκα της
Αλγερίας. Σύμφωνα με τον Vertice Persici, εξόριστοι Ιταλοί αναρχικοί,
όπως ο Celso Persici, αναμείχθηκαν στην αντιναζιστική αντίσταση στο
Μαρόκο κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Σύμφωνα με τον Jose
Peirats, ο Roque Santamaria Cortiguera ήταν εκπρόσωπος των εξόριστων
οργανώσεων από τη βόρεια Αφρική στο Διηπειρωτικό Συνέδριο του εξόριστου
ισπανικού αναρχικού κινήματος το 1947 στην Τουλούζη. (9)

Μια χούφτα Αιθίοπες πολέμησαν με τη πλευρά των δημοκρατικών στον
Ισπανικό Εμφύλιο, ενώ ο Sail Mohamed και άλλοι βορειοαφρικάνοι πολέμησαν
μέσα από τη Φάλαγγα Ντουρρούτι. Αρκετοί Ισπανοί αναρχικοί κατέφυγαν
μετά την ήττα της Επανάστασης στην Αλγερία, όπου συγκρότησαν μια
σημαντική εξόριστη κοινότητα στο Οράν. Από το 1939, ωστόσο, το Ισπανικό
Μαρόκο και η Δυτική Σαχάρα πέρασαν στον έλεγχο του νέου ισπανικού
καθεστώτος, ενώ η φασιστική Πορτογαλία έλεγχε τις Αζόρες, το Πράσινο
Ακρωτήριο, τη Γουινέα-Μπισάου και το Σάο Τομέ και Πρινσίπε στη Δυτική
Αφρική από το 1927 ώς το 1974. Η Αιθιοπία, η Λιβύη και η Σομαλία
παρέμειναν υπό την ιταλική φασιστική κυριαρχία από το 1935 ώς το 1942,
ενώ το φιλοναζιστικό καθεστώς Βισύ της Γαλλίας έλεγχε την Αλγερία και το
μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής και ισημερινής Αφρικής μέχρι που έχασε
σταδιακά τον έλεγχό τους καθώς ξέσπασε ο πόλεμος. Ο Sail Mohamed
ειδικεύτηκε στην έκδοση πλαστών διαβατηρίων εξυπηρετώντας τις ανάγκες
της αντιφασιστικής αντίστασης στη Γαλλία του Βισύ. Στον πόλεμο, αρκετοί
ισπανοί δημοκρατικοί, μαζί και μερικοί αναρχικοί, υπηρέτησαν στις
ειδικές μονάδες στη βόρεια Αφρική. Δημοκρατικοί, επίσης, υπηρετούσαν
και στη γαλλική λεγεώνα του εξωτερικού ως αντάλλαγμα για την
απελευθέρωσή τους από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης της νότιας Γαλλίας.
Αρκετοί από αυτούς στάθμευαν στη βόρεια Αφρική, το Καμερούν και το Τσαντ
όταν ξέσπασε ο πόλεμος. Στο Τσαντ συγκροτήθηκε το 9ο Τεθωρακισμένο
Σύνταγμα ως μέρος των ενόπλων δυνάμεων της χώρας αυτής.

Το Σύνταγμα αυτό περιλάμβανε τανκς και ημιτεθωρακισμένα φορτηγά
αυτοκίνητα στα οποία κυμάτιζε η δημοκρατική ισπανική σημαία και
χρησιμοποιούσε ονόματα παρμένα από την Επανάσταση, όπως Durruti, Ascaso,
Casas Viejas, Teruel, Madrid, Belchite, Guadalajara και Guernica. Στις
τάξεις του υπηρετούσαν ελευθεριακοί μαχητές όπως ο Abenza Jesus, ο
οποίος είχε πολεμήσει στη Μαδρίτη, αλλά παγιδεύτηκε και ήταν ανίκανος να
διαβεί τα γαλλικά σύνορα μέχρι το 1941. Φυλακίστηκε στο στρατόπεδο
συγκέντρωσης στο Argeles, στη συνέχεια απελάθηκε στην Αλγερία και έγινε
εθελοντής στα γαλλοαφρικανικά στρατεύματα, πολέμησε στην Τυνησία, και
μετά, πριν σταλθεί στην Αγγλία για να εκπαιδευτεί για την απόβαση στη
Νορμανδία, συμμετείχε στα στρατεύματα του Τσαντ που πολέμησαν ενάντια
στον Ρόμελ. Στις 31 Ιούλη με 1η Αυγούστου 1944 πολέμησε στις ακτές της
Νορμανδίας ενάντια στα γερμανικά τεθωρακισμένα και μετέπειτα συμμετείχε
στα στρατεύματα που απελευθέρωσαν το Παρίσι τον Αύγουστο του ίδιου
χρόνου. (10)

Την ιταλική κατάκτηση της Λιβύης και τη ναζιστική νίκη στη μισή Γαλλία
ακολούθησε η καταστολή σε βάρος ολόκληρης της αριστεράς στη βόρεια
Αφρική. Από το 1939, έγινε ξεκάθαρο ότι η αναρχική παράδοση στην Αίγυπτο
εξαφανίστηκε, αλλά παρέμειναν πυρήνες στην Τυνησία, το Μαρόκο και την
Αλγερία, μέσω των σχέσεων με την γαλλική CGT-SR, τη δουλειά μαχητών όπως
ο Sail Mohamed και την ύπαρξη κοινοτήτων ξένων αναρχικών όπως οι Ισπανοί
στο οράν. Ανάμεσα στους εξόριστους αυτούς ήταν και ο Roque Santamaria
Cortiguera (;-1980), κουρέας στο επάγγελμα και μέλος των CNT και FIJL, ο
οποίος ήταν μέλος του συμβουλίου της Βαλένθια κατά τη διάρκεια της
Επανάστασης και κατέφυγε στο Οράν μετά τη φρανκική νίκη το 1939. Ο
Stuart Christie τον περιγράφει ως «μαχητή μεγάλης αξίας, με ικανότητες
πολύ καλού δημόσιου ομιλητή, προπαγανδιστή και οργανωτή». (11)

Με την ανάληψη της εξουσίας από το καθεστώς Βισύ στη Γαλλία, ο
Santamaria (και άλλοι αναρχικοί στο Οράν) στάλθηκαν σε στρατόπεδα
συγκέντρωσης στις τοποθεσίες Cerchel και Morand, όπου ο Santamaria
συντόνισε τη δραστηριότητα της Εθνικής Συνομοσπονδίας Εργασίας (CNT) και
στη συνέχεια, με την κατάληψη του Οράν από τις συμμαχικές δυνάμεις,
απελευθερώθηκε το 1942.

Ένας άλλος σημαντικός Ισπανός αναρχικός αγωνιστής ο οποίος ήταν και
αυτός στη Βόρεια Αφρική, ήταν ο Cipriano Mera Sanz (1897-1975), χτίστης
στο επάγγελμα, που μέχρι την ηλικία των 20 χρόνων του είχε ήδη πάρει
μέρος στην αναρχική εξέγερση του 1933, μαζί με τον Durruti και τον Isaac
Puente, και έμελλε να εξελιχθεί σε μια από τις πλέον στρατηγικές
φυσιογνωμίες των αναρχικών κατά τη διάρκεια της Επανάστασης. Ο Mera
κατέφυγε στο Οράν το 1939 και κρατήθηκε στο στρατόπεδο του Morand, αλλά
δραπέτευσε και πήγε στο Μαρόκο. Όμως εκεί συνελήφθη τον Μάρτη του 1941
και απελάθηκε στην Ισπανία όπου καταδικάστηκε σε θάνατο (αν και λίγο
αργότερα απελευθερώθηκε και έζησε στο Παρίσι μέχρι το θάνατό του το 1975).
Ποιος ήταν ο ρόλος που έπαιξαν όλοι αυτοί οι εξόριστοι στην εξέγερση που
ξέσπασε στην Αλγερία το 1945 δεν είναι γνωστό και διαπιστωμένο μέχρι και
σήμερα, αν και ο Santamaria παρέμεινε στην Αλγερία δραστηριοποιούμενος
ως γραμματέας της CNT Βόρειας Αφρικής, μέχρι το 1946 που ταξίδευσε στην
Τουλούζη της Γαλλίας για να εκπροσωπήσει τη Βόρεια Αφρική στο
διηπειρωτικό Συνέδριο του Ισπανικού Ελευθεριακού Κινήματος (MLE) τον
επόμενο χρόνο. Έμεινε στην Τουλούζη, ωστόσο, όπου αναδείχθηκε σε
γραμματέα της εκεί ισπανικής FAI (στο διάστημα 1948-1950), βοηθώντας
στην επανενοποίηση των επαναστατικών και ρεφορμιστικών τάσεων της CNT
στο διάστημα 1960-1961 και βοηθώντας, επίσης, στην επανασυγκρότηση της
Συνομοσπονδίας στην Ισπανία μετά το θάνατο του Φράνκο.

Τον Μάη του 1948, σε ένα Πανευρωπαϊκό Αναρχικό Συνέδριο στο Παρίσι,
δημιουργήθηκε η Επιτροπή Αναρχικών Διεθνών Σχέσεων (CRIA) από τον Andre
Prudhommeaux (1902-1968) αναρχικό βιβλιοπώλη του Παρισιού και πρώην
υποστηρικτή της ομάδας “Los Amigos de Durruti” (“Οι Φίλοι του
Ντουρρούτι”) και τους Ildelfonso Gonzalez, Renne Lamberet (από την
αναρχοσυνδικαλιστική διεθνή IWA), Clement Fournier, Jules Pulidori και
Rene Cavanhie, με σκοπό την ανάπτυξη δεσμών και επαφών μεταξύ των
διαφόρων κομματιών του διασκορπισμένου, αλλά ακόμα δυναμικού,
μεταπολεμικά αναρχικού κινήματος. (12) Η CRIA δημιούργησε μια αδελφή
οργάνωση στη Λατινική Αμερική, με βάση το Μοντεβίδεο της Ουρουγουάης,
την Ηπειρωτική Επιτροπή Αναρχικών Σχέσεων (CCRA).

Η CRIA θέλησε να συνεχίσει το έργο του Διεθνούς Αναρχικού Συνεδρίου του
Άμστερνταμ του 1907 και δημιούργησε ένα δίκτυο αλληλογραφίας ανάμεσα σε
οργανώσεις, εκδόσεις και μεμονωμένους αγωνιστές από διάφορες χώρες όπως
Αργεντινή, Αυστραλία (League for Freedom – Ένωση για την Ελευθερία),
Βολιβία, Βραζιλία, Βρετανία (Anarchist Federation of Britain), Βουλγαρία
(εξόριστη Βουλγάρικη Ελευθεριακή Ένωση), Καναδά, Χιλή, Κίνα, Κολομβία,
Κούβα Εκουαδόρ, Γαλλία (Γαλλόφωνη Αναρχική Ομοσπονδία, Επαναστατικές
Αναρχικές Ομάδες Δράσης και IWA), Γερμανία, Γουατεμάλα, Ινδία, Ισραήλ,
Ιταλία (Ιταλική Αναρχική Ομοσπονδία, GAAP Filosofo, GAR-FAI και “Umanita
Nova”), Ιαπωνία (Ιαπωνική Αναρχική Ομοσπονδία), Κορέα (Κορεάτικο
Αναρχικό Κίνημα), Μεξικό, Ολλανδία (“Vrijheid”), Βόρεια Αφρική
(Βορειοαφρικανικό Ελευθεριακό Κίνημα Μαρόκου, Αλγερίας και Τυνησίας),
Παναμά, Περού, Πορτογαλία, Ισπανία (εξόριστο Ισπανικό Ελευθεριακό Κίνημα
– MLE και CNT), Σουηδία, Ελβετία, Ουρουγουάη, ΗΠΑ (Libertarian League,
“Free Voice of Labour”, “Resistance” και “Cultura Proletaria”),
Βενεζουέλα και Γιουγκοσλαβία.

Η CRIA συγκάλεσε το πρώτο της Συνέδριο στο Παρίσι το 1949 και σε ένα
μεταγενέστερο Συνέδριό της, στο Λονδίνο το 1958, αποφάσισε να ενωθεί με
την Provisional Secretariat of International Relations (SPIRA –
Προσωρινή Γραμματεία Διεθνών Σχέσεων) και να αποτελέσουν την Anarchist
International Commission (Αναρχική Διεθνή Επιτροπή), η οποία επέζησε μεν
μέχρι το 1960, αλλά προετοίμασε το έδαφος για τη συγκρότηση της
International of Anarchist Federations (Διεθνή των Αναρχικών
Ομοσπονδιών) που ιδρύθηκε το 1968 (και υπάρχει μέχρι σήμερα).

Το Βορειοαφρικανικό Ελευθεριακό Κίνημα (MLAN) που εμφανίστηκε αρχικά ως
έχοντας σχέσεις με την CRIA (13) φαινόταν ότι ήταν μια γαλλόφωνη
οργάνωση με στενούς δεσμούς με το αναρχικό κίνημα της Γαλλίας και
αποτελείτο από τρία τμήματα (Μαρόκο, Αλγερία και Τυνησία). Φαίνεται ότι
το αλγερινό τμήμα από τις 2 Σεπτέμβρη 1947 αποτελούσε τμήμα της
Γαλλόφωνης Αναρχικής Ομοσπονδίας (FAF). Το τμήμα της Τυνησίας
εμφανίζεται, επίσης, να έχει συγκροτηθεί ως Τυνησιακό Ελευθεριακό Κίνημα
(MLT) και αργότερα συνδέθηκε οργανωτικά και αυτό με την Γαλλόφωνη
Ομοσπονδία. Ο λόγος για τον οποίο το τυνησιακό τμήμα δεν συνδέθηκε
αμέσως, όπως και το αλγερινό με την FAF, ήταν, μάλλον, ότι υπήρχαν
κάποιες διαφορές όσον αφορά τις αντίστοιχες αποικιοκρατικές Αρχές
εξουσίας κάτω από τις οποίες υπέφεραν οι δυο αυτές χώρες. Για το
μαροκινό τμήμα δεν έχει γίνει περαιτέρω λόγος, αλλά μάλλον βασιζόταν
κυρίως στην Καζαμπλάνκα και το Ραμπάτ που ήταν υπό γαλλική κατοχή και
όχι στα εδάφη που τελούσαν υπό φρανκικό έλεγχο, όπως οι Ceuta και Melilla.

Στο πρώτο του μανιφέστο, ο Doukhan, γραμματέας του αλγερινού τμήματος
του MLAN, ανακοίνωσε τις αρχές του τμήματος αυτού: “Για την οικονομική
και φυλετική ισότητα και τη δημιουργία του ελευθεριακού κομμουνισμού”,
μια ”αρμονική κοινωνία βασισμένη στην αλληλεγγύη, την αλληλοβοήθεια, τη
συνεργασία και το φεντεραλισμό” ενάντια στον “πατρογονικό, φεουδαρχικό
αποικισμό”, τον ρατσισμό, τον πόλεμο και τον ιμπεριαλισμό. Φαίνεται ότι
οι αρχές του τμήματος ήσαν αντιγραφή αυτών της FAF. Στα ντοκουμέντα της
CRIA φαίνεται ότι το αλγερινό τμήμα του MLAN αποτελείτο μόνο από “τρεις
συντρόφους στο Αλγέρι και αρκετούς άλλους διασκορπισμένους και
απομονωμένους σε μικρές κωμοπόλεις στην επαρχία”. Ωστόσο, το αλγερινό
τμήμα είχε ξεκάθαρες αρχές και τακτική, και αυτό οφείλεται στο ότι είχε
στους κόλπους του αγωνιστές όπως ο George Fontenis και ο Andre
Prudhommeaux, κάτι που έδωσε την ανάλογη μορφή στο βορειοαφρικανικό
κίνημα.

Το 1950, ο Doukhan έστειλε επιστολή στην Γραμματεία της CRIA στο Παρίσι
από το γραφείο του τμήματος στον αριθμό 6 της οδού Rousillon, στο
Αλγέρι, ότι το τμήμα είχε νομιμοποιηθεί από τις Αρχές τον Μάρτη του
ίδιου χρόνου. Έτσι, το αλγερινό τμήμα ζήτησε την αυτονόμησή του από τη
FAF για να αποκτήσει το δικό του όνομα ως συνδεδεμένη οργάνωση με την
CRIA. (14). Τον Απρίλη του 1951, ένας κάποιος “R. Cavan” έστειλε
επιστολή από το Παρίσι στους Αλγερινούς. Στην πραγματικότητα, ο R. Cavan
ήταν ο Rene Cavanhie, ο οποίος ήταν, επίσης, μέλος της Εθνικής Επιτροπής
της FAF, και ρωτούσε για τις δραστηριότητες των Ισπανών στα παράλια,
δείχνοντας ενδιαφέρον για το ότι η ομάδα στο Οράν δεν είχε ακουστεί για
κάποιο διάστημα, αλλά υποτίθετο ότι το MLAN συνεργαζόταν με το τυνησιακό
τμήμα. Στην επιστολή αυτή αποκαλυπτόταν ακόμα ότι, μάλλον, κάποιοι
Ισπανοί εξόριστοι αναρχικοί-μέλη της FAI και μέλη του MLAN, είχαν
συνενωθεί με ομάδες της FAI στη βόρεια Αφρική. Τα αρχεία της CRIA δεν
περιέχουν περαιτέρω αλληλογραφία μεταξύ CRIA και MLAN, αποδεικνύοντας
ότι η συγχώνευση αυτή είχε όντως γίνει και ότι το MLAN έγινε μέρος της
FAI όπως και το ευρύτερο εξόριστο κίνημα αντίστασης. Η FAI
ανασυγκροτήθηκε στην Ιβηρική χερσόνησο μετά την Επανάσταση των
Γαρυφάλλων του 1974 στην Πορτογαλία (που ήταν αποτέλεσμα των
απελευθερωτικών πολέμων στις αφρικανικές αποικίες της Πορτογαλίας) και
το θάνατο του Φράνκο στην Ισπανία το 1975 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Το 1953, το χρόνο που πέθανε ο Sail Mohamed και ο Fontenis εκφώνησε τον
επικήδειο λόγο, η μυστική οργάνωση του δεύτερου που δρούσε μέσα στη FAF,
η OPB (Σκέψη – Μάχη – Οργάνωση), ανέλαβε τον πλήρη έλεγχο της
Ομοσπονδίας αυτής μετονομάζοντάς την σε Ελευθεριακή Κομμουνιστική
Ομοσπονδία (FCL) και υιοθέτησε φιλοαλγερινές θέσεις. Τα συνθετικών
τάσεων υπολείμματα της FAF ανασυγκρότησαν την Ομοσπονδία.

Το Μαρόκο και η Τυνησία απέκτησαν την ανεξαρτησία τους το 1956 και
μερικοί αναρχικοί ευρωπαϊκής καταγωγής μάλλον παρέμειναν στις χώρες
αυτές. Αλλά η κατάσταση στην Αλγερία γινόταν ολοένα και πιο δραματική
και έξω από κάθε έλεγχο. Τι απέγιναν οι αναρχικοί του Οράν και του
Αλγερίου, αλλά και των επαρχιακών κωμοπόλεων της χώρας αυτής είναι ακόμα
άγνωστο σε μας, αλλά υποθέτουμε ότι μερικοί ίσως σκοτώθηκαν στις μάχες ή
άλλοι επέστρεψαν στη Γαλλία, ειδικά όταν η δεύτερη έχασε την αποικία
αυτή μετά το 1962 ως αποτέλεσμα του μακελειού του Οράν τον ίδιο χρόνο.

Σε επόμενο τεύχος του “Zabalaza” θα εξετάσουμε τις διαφορετικές μεταξύ
τους απόψεις και τακτικές των FCL και FAF.

Σημειώσεις:

1. A Short History of Anarchism, Max Nettlau, Freedom Press, London, UK,
1996, First Published 1934.
2. Παρμένο από το Global Fire: 150 Fighting Years of International
Anarchism & Syndicalism (Counter-power Vol.2), Michael Schmidt & Lucien
van der Walt, AK Press, USA, [υπό έκδοση, αλλά κατά το 2010]. Για
σύντομες ιστορικές αναφορές βλέπετε στα:
a) Algeria: http://stiobhard.tripod.com/east/algeria.html
b) Tunisia: http://stiobhard.tripod.com/east/tunisia.html
c) Egypt: http://stiobhard.tripod.com/east/egypt/html
3. Levantine Trajectories: The Formulation and Dissemination of Radical
Ideas in and between Beirut, Cairo and Alexandria 1860-1914, llham
Khuri-Makdisi, Harvard University, 2003.
4. a) Konstantinos Speras: the Life and Activities of a Greek
Anarcho-syndicalist, Leonardis Kottis, Libertarian Historical Archive
and Vivliopelagus Editions, Athens, Greece, 2001, αγγλική μετάφραση
James Sotros το 2005.
b) Stavros Kouchtsoglous – a Greek Anarchist Communist, James Sotros, 2009.
5. Anarchists on Screen 1901-2003, CIRA Bulletin 60, International
Centre for Research into Anarchism, Lausanne, Spring 2004.
6. Under Three Flags: Anarchism and the Anti-Colonial Immagination,
Benedict Anderson, Verso, London, UK, and New York, USA, 2005.
7. Mohamed, Sail (1894-1953), Organise! #58, Anarchist Federation, UK,
και στο διαδίκτυο στο: http://libcom.org/history/mohamed-sail-1894-1953.
Συλλογή γραπτών του Mohamed το διάστημα 1920-1950 διατίθεται στο Appels
aux Travailleurs Algeriens, Sail Mohammed, Groupe Fresnes-Antony,
France, Federation Anarchiste, 1994.
8. Albert Guigi-Theral (1903-??), ανώνυμου συγγραφέα, στο:
http://www.libcom.org/history/articles/1903-19/index.php
9. Anarchists in the Spanish Revolution, Jose Peirats, Freedom Press,
London, 1990. Πρώτη δημοσίευση 1951-1953. Η πηγή που χρησιμοποιείται εδώ
είναι από το Black & Red, Detroit, Michigan, USA, 1993.
10. Για το «El Nueve» και την απελευθέρωση του Παρισιού, βλέπε:
a) The Spaniards who Liberated Paris, Denis Fernandez Recatala, Le Monde
Diplomatique, Αύγουστος 2004. Στο διαδίκτυο διατίθεται στο:
http://74.125.77.132/search?q=cache:VJallXrvQZkJ:mondediplo.com/2004/08/13spaniards
+EI+Nueve+liberation+Paris&hl=en&ct=clnk&cd=l&gl=za
b) 2nd Armoured Division, John Beresford Welsh, Washington DC, USA,
2000, στο διαδίκτυο στο: http://www.angelfire.com/wa2/FJ6/French2nd.html
c) 1943-1944: CNT Militants and the Liberation of Paris, anonymous, but
including the reminiscences of 9th Tank Corps veterans Abenza Jesus and
Manuel Lozano, και στο διαδίκτυο στο:
http://www.libcom.org/history/articles/cnt-militants-lib-paris/index.php
11. Granny Made Me an Anarchist: General Franco, the Angry Brigade and
Me, Stuart Christie, Scribner, UK, 2004. Επίσης συνομιλία μεταξύ Michael
Schmidt και Christie το 2008.
12. CIRA Bulletin 64, International Centre for Research into Anarchism,
Lausanne, September 2008.
13. CRIA-MLAN correspondence 1947-1951, very kindly provided to the
ZACF by Frederic Deshusses, archivist, CRIA International Centre for
Research into Anarchism, 2008.
14. Το γαλλικό πρωτότυπο έχει ως ακολούθως: «C’est a la occasion de la
legalisation du M.L.A.N. (seccion Algerienne) par les pouvoir publics em
date du 31 Mars 1950 seus le No. 4.189 et de sa constitution et
autonomie par rapport au le F.A.F. a laquelle nous appartem/ens en tant
que 13e Region du 2 September 1947 jusq’au 31 Mars 1950 que nous avans
la satisfaction de vous demander: – de nous assigners’il y a lieu, la
tache qui nous correspond afin de collaborer a meme litre que les
Organisations Anarchistes adherents».
* Το κείμενο αυτό γράφτηκε από τους Lucien Van Der Walt και Michael
Schmidt, μελών του νοτιοαφρικάνικου Zabalaza Anarchist Communist Front
(ZACF – Αναρχικό Κομμουνιστικό Μέτωπο Zabalaza) και συγγραφέων του
βιβλίου “Black Flame – The Revolutionary Class Politics of Anarchism and
Syndicalism” (Volume I) AK Press 2009. Δημοσιεύτηκε στο τεύχος του
ομώνυμου περιοδικού Zabalaza.Ελληνική μετάφραση “Ούτε Θεός-Ούτε
Αφέντης”, Ιούνης 2009.

Ο ΚΡΟΠΟΤΚΙΝ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ Μαξ Νεττλώ (Το κείμενο αυτό γράφτηκε και δημοσιεύτηκε στην αγγλική «Freedom» το Φεβρουάριο του 1921, λίγο μετά το θάνατο του Κροπότκιν τον ίδιο χρόνο, με τον τίτλο «Kropotkin at Work». Το 1998 κυκλοφόρησε σε ξεχωριστή μπροσούρα από το Barricade Books/Infoshop, στη Μελβούρνη, από όπου και έγινε η μετάφραση που ακολουθεί λίγο αργότερα).

Η προσωπικότητα και οι ιδέες του Κροπότκιν ήσαν τόσο πολύ διαδεδομένες ανάμεσα στους συντρόφους και το ευρύ κοινό, τουλάχιστον μέχρι το 1914, που ελάχιστα μόνο μένει να ειπωθούν αυτή την ώρα του θανάτου του, όταν κάποιος δεν έχει διάθεση να συλλέξει το πλήθος των γεγονότων και των εικόνων, να αναλύσει λεπτομερώς ιδέες ή να καταγράψει μικρά γνωρίσματα και ανέκδοτες πτυχές της ζωής του.

Ξανά, αυτή η Επανάσταση, που αφέθηκε να χαθεί το 1914 και που από τότε γράφεται με κεφαλαίο το πρώτο γράμμα, με μια αυξανόμενη τάση ωρίμανσης, φαίνεται ακόμα μια τόσο ατακτοποίητη υπόθεση που δύσκολα μπορούμε να υπολογίσουμε τις διαφορετικές απασχολημένες μ’ αυτήν δυνάμεις και τις προβλέψεις για την τελική της κατεύθυνση. Έτσι, με αρκετούς παράγοντες κρυφούς ακόμα, όσον αφορά τη λεπτομερή μας παρατήρηση τουλάχιστον, δεν μπορούμε να κρίνουμε ορθά, αυτή τη στιγμή, την επιρροή του έργου, της ζωής και των ιδεών του Κροπότκιν και να επιμείνουμε σε όλα αυτά που συνέβησαν και με μεγαλύτερη επιμονή σε όλα αυτά που προετοιμάζονται.

Η Εξουσία, την οποία πολέμησε σε όλη του τη ζωή, φαίνεται να είναι νικηφόρα παντού, από τον Ιμπεριαλισμό στον Μπολσεβικισμό και, επιπλέον, για τους σκεπτόμενους ανθρώπους αυτές είναι ψεύτικες νίκες, οι τελευταίες και περισσότερο ειδεχθείς εκδηλώσεις της Εξουσίας, η οποία σκάβει τον ίδιο της τον τάφο, με τη δημιουργία μια απέραντης επιθυμίας για πραγματική ελευθερία και συντροφικότητα και οδηγώντας αναπόφευκτα στη στιγμή που θα θεριστούν οι καρποί των σπόρων που έσπειρε ο Κροπότκιν και αρκετοί άλλοι Αναρχικοί. Όταν σε μερικές χώρες το παρόν σύστημα αμφισβητήθηκε και κατέρρευσε, ήταν πιθανώς αναπόφευκτο το ότι μερικά μεγάλα πολιτικά κόμματα και οι μάζες οι ίδιες, λαχταρώντας για εξουσία και, στην ουσία, δυσαρεστημένες και πεινασμένες, θα άρπαζαν πρώτα τα σκήπτρα της εξουσίας και θα υιοθετούσαν σκληρά εξουσιαστικά μέτρα.

Η σειρά της ελευθερίας έρχεται έπειτα και το ερώτημα είναι ποια έκταση θα πάρουν τα γεγονότα τα οποία θα έχουν εμπνευστεί περισσότερο από την υπόθεση για την ελευθερία από ό,τι εκείνα από το 1917 και έπειτα; Αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα για μας. Βρισκόμαστε στο κέντρο αυτής της διαδικασίας και μια σαφέστερη αποτίμηση του έργου του Κροπότκιν και της διαρκούς του επιρροής πρέπει προς στιγμήν να αναβληθεί. Είναι απαραίτητο να πούμε ότι, κατά τη διάρκεια της ζωής του και της δραστηριότητάς του, από τη δεκαετία του 1860 μέχρι και το 1914, έκανε οτιδήποτε ήταν δυνατόν να κάνει κάποιος και ελάχιστοι είναι αυτοί οι οποίοι μπορούν να κάνουν μια συνεχή εργασία, εργασία για την επιστήμη και την ανάπτυξη των ιδεών, εργασία για την προπαγάνδα και τη διάδοση των ιδεών, όλα αυτά συνοδευόμενα από σκληρή δουλειά για μια αρκετά μετριόφρονη εξασφάλιση των προς το ζειν. Θα μιλήσω για τον Κροπότκιν με βάση όλο το σεβασμό που τρέφω προς αυτόν, ως ένα σκληρά εργαζόμενο άνθρωπο, με μια σπάνια και τεράστια δραστηριότητα. Θα μπορούσε να απολαμβάνει τη ζωή ευκολότερα, αλλά οι περιστάσεις τον έδεσαν στην εργασία του για πενήντα-εξήντα χρόνια και, από τη στιγμή που ήταν απασχολημένος, εργάστηκε με σπουδαία θέληση.

Πιστεύω ότι οι ιδέες του διαπλάστηκαν από μια σιωπηλή διαδικασία συλλογής υλικού και παρατηρήσεων με την επιστημονική μέθοδο και βασίζοντας τα συμπεράσματά του πάνω σε αυτές. Από τη στιγμή που αυτά τα συμπεράσματα πήραν μορφή στη δεκαετία του 1860 ή και τριάντα χρόνια αργότερα, του προσέδωσαν ένα απίστευτο επίπεδο και φαίνονταν αναλλοίωτα σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Από εδώ και πέρα αποδείχτηκε ακούραστος στο να επιζητεί την επιβεβαίωση αυτών των ιδεών, αλλά ποτέ δεν θα έκανε κάποια παρέκκλιση ή θα έβρισκε ώρα για να τις επανεξετάσει ή να αναθεωρήσει τις βάσεις τους. Τουλάχιστον σε μένα, αυτή η άκαμπτη εμμονή σε όλα όσα παρατήρησε στις αρχές της δεκαετίας του 1860 και τα οποία η μνήμη του κράτησε θαυμάσια, μου φαίνεται κατά κάποιο τρόπο παράξενη και οδηγεί σε μια απομόνωση από την πάντα εξελισσόμενη πρόοδο της επιστήμης.

Θα ευχόμουν να δούμε αυτές τις ιδέες να ρίχνονται μέσα στο χωνευτήρι της γενικής επιστημονικής συζήτησης σε ένα μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι ήσαν πριν, τροποποιημένες από την κριτική, επαυξανόμενες από την έρευνα αρκετών άλλων και τότε ίσως έρθουν σε μας περισσότερο διευρυμένες και λιγότερο σε προσωπική μορφή. Αλλά αναγνωρίζω ότι αρκετοί είναι οι λόγοι που δεν το έχουν επιτρέψει αυτό και έχουν ακινητοποιήσει τον Κροπότκιν, αν θα μπορούσα να πω, στην οριογραμμή ανάμεσα στην επιστήμη και στην προφητεία. Οι επιστήμονες είναι άφθονοι και προφήτες επίσης, αλλά οι άνθρωποι που έχουν καλλιεργηθεί από την αληθινή επιστήμη και τη μετασχηματίζουν από μόνοι τους επεκτείνοντάς την σαν προφήτες είναι πολύ σπάνιοι και η θέση του Κροπότκιν ήταν, με κάποιο σεβασμό μιλώντας, μοναδική.

Η λαμπρή πρόοδος των φυσικών επιστημών, μετά τη σπουδαία δουλειά του Δαρβίνου, που δημοσιεύτηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1850, καθώς και οι τεράστιες μη αναπτυγμένες πηγές της Ρωσίας και της Σιβηρίας, τις οποίες ανακάλυψε ο Κροπότκιν με τα ταξίδια του εκεί, παρακίνησε το ενδιαφέρον του για τη φυσική επιστήμη, γινόμενος ένας δραστήριος εργάτης αυτού του τεράστιου ζητήματος, το οποίο ακόμα και στη μοναρχική Ρωσία κανείς δεν το είχε ανακινήσει σχεδόν. Αλλά εδώ η φυσική του ανιδιοτέλεια διαταράχτηκε και όταν είδε την τσαλαπατημένη κατάσταση του λαού, για τον οποίο τα φυσικά πλούτη και ο ορυκτός πλούτος της Ρωσίας καθώς και όλες οι έρευνες του Δαρβίνου, του Χάξλεϊ και του Σπένσερ δεν σήμαιναν απολύτως τίποτα, αυτός παράτησε την ακαδημαϊκή του καριέρα και τάχθηκε ολόψυχα με αυτούς που ήδη προετοιμάζονταν για την Ρώσικη Επανάσταση. Γι’ αυτό, μετά τα ταξίδια και τις σπουδές του στη δεκαετία του 1860, αλλά και την αρκετή χειρωνακτική δουλειά στο χώρο αυτό, τις μεταφράσεις και ανάλογες δουλειές για τα προς το ζειν, επέδειξε την ίδια θέληση για δουλειά για επαναστατικούς σκοπούς, με τα ταξίδια για την οργάνωση μυστικής προπαγάνδας, συνελεύσεις, ομιλίες και τυπογραφική δουλειά καθώς και τις δικές του μυστικές διαλέξεις, μια δραστηριότητα με το προσωπείο ενός εργαζόμενου ανθρώπου.

Το ενδιαφέρον του ήταν πάντα επιμελέστατο, πήγαινε κατευθείαν στη βάση των πραγμάτων και έκανε την πραγματική δουλειά, μικρή ή μεγάλη, όπως απαιτείτο, από μια επαναστατική ομιλία μέχρι το σχεδιασμό ενός πλάνου για την αναδιοργάνωση του κινήματος σε όλη τη Ρωσία. Πρώτα ταξίδεψε στο εξωτερικό στο διάστημα 1871-72 και, χωρίς άλλο, απέκτησε επαφές με τα μικρά Αναρχικά τμήματα της Διεθνούς στην Ελβετική Ιούρα, τα οποία τον γοήτευσαν και τα οποία πάντα τα θυμόταν και τα αγαπούσε. Μετά από μια περίοδο έντονης δραστηριότητας στη Ρωσία, τη σύλληψή του, τη φυλάκιση και την απόδρασή του, καθώς και μια παρατεταμένη περίοδο στο Λονδίνο, ενός άγονου τότε μέρους για επαναστάτες, επέστρεψε στην Ελβετική Ιούρα και από τα τέλη του 1876 και έπειτα, για μερικά χρόνια, έγινε η ψυχή της Αναρχικής Διεθνούς.

Το κίνημα εκείνη την εποχή είχε παρακμάσει όσον αφορά την εξωτερική του απεύθυνση και η μορφή της διεθνούς ομοσπονδίας, όντας χωρίς αξιώσεις και ελαστικότητα, θεωρήθηκε εντελώς περιττή από τους ντόπιους προπαγανδιστές, μέχρι την αναδιοργάνωση του Σαιντ Ιμιέ, το 1872. Ακόμα, μερικοί από τους πρώτους προπαγανδιστές, εκείνοι που συμμετείχαν στο φανερό κύκλο του Μπακούνιν, τον επονομαζόμενο «Συμμαχία», συνέχισαν να συνέρχονται, να γράφουν ο ένας στον άλλον ή να συναντιούνται και έτσι ο Κροπότκιν έγινε σε λίγο ένας από αυτούς, ο πιο φλογερός και ο πιο δραστήριος της εποχής, ενθαρρύνοντας πάντα αυτούς των οποίων η προπαγάνδα στην περίοδο αυτή της γενικής αντίδρασης τους είχε κατά κάποιο τρόπο κουράσει. Συνέβη να γνωρίζω, από τις επαφές μου με τον Τζέϊμς Γκιγιώμ, τον αριθμό των διεθνών επιστολών που απευθύνονταν στον Κροπότκιν, που αποδεικνύουν και τις σχέσεις του, τις προσπάθειές του, αλλά και την κατάσταση του κινήματος, όπως αυτό ήταν στα ενδότερα των χωρών εκείνων όπου η Αναρχική Διεθνής ή τμήματά της υπήρχαν ακόμα, εκτός της Ιταλίας, όπου το κίνημα ήταν πάντα τόσο δυνατό και σε καλή κατάσταση και όπου η βοήθειά του χρειαζόταν ελάχιστα. Αυτές οι επιστολές, για παράδειγμα, εικονογραφούν το Ισπανικό κίνημα αυτής της περιόδου – όταν η Διεθνής έπρεπε να οργανωθεί υπόγεια για χρόνια – και οι περιστάσεις αυτές οδήγησαν ακόμα σε ένα ταξίδι του Κροπότκιν στην Ισπανία, για να διευθετήσει μερικές υποθέσεις της Διεθνούς εκεί, ένα ταξίδι στο οποίο εντυπωσιάστηκε σε μεγάλο βαθμό από τον επαναστατικό ζήλο των Ισπανών εργατών.

Μπόρεσε, επίσης, να συντάξει, για κάποιους Γερμανούς Αναρχικούς εργάτες στην Ελβετία, το πρώτο Γερμανικό Αναρχικό Πρόγραμμα που κυκλοφόρησε ποτέ και μαζί με τον P. Brousse, από το Μονπελιέ, να δώσει μεγάλη βοήθεια στην πρώτη Γερμανική Αναρχική εφημερίδα, που τότε κυκλοφόρησε στη Βέρνη, την «Arbeiter Zeitung», την οποία, μαζί με ένα σημαντικό αριθμό άλλων Αναρχικών εκδόσεων της εποχής, είχε την άριστη ιδέα να τη στείλει στο Βρετανικό Μουσείο, στο οποίο η φάση αυτή του κινήματος μπορεί να μελετηθεί με εξαιρετική άνεση. Σε μιαν άλλη στιγμή, ξανά, όταν απουσίαζε ο Τζέϊμς Γκιγιώμ, εξέδωσε το «Δελτίο» του Ιούρα (στα Γαλλικά).

Εκεί έγραψε για το Ρωσοτουρκικό Πόλεμο και πήρε θέση υπέρ του Σλαβικού εθνικισμού, που πάντα τον ενέπνεε όταν ξεχείλισε σαν έκρηξη ξανά κατά τη διάρκεια του Ρωσο-ιαπωνικού Πολέμου καθώς και κατά τη διάρκεια των πολέμων των Βαλκάνιων Συμμάχων το 1914, μην εκπλήσσοντας, βέβαια, κανέναν από αυτούς οι οποίοι γνώριζαν τον αναλλοίωτο χαρακτήρα του, τις εντυπώσεις και τα συμπεράσματά του. Η διεθνής του δραστηριότητα τον οδήγησε στο Βέλγιο, στα Συνέδρια που έγιναν στο Verviers και στο Gent, απ’ όπου έπρεπε να πάει στο Παρίσι, όπου μπήκαν οι πρώτες βάσεις του σημερινού Αναρχισμού. Επέστρεψε στην Ελβετία, όπου εξέδωσε το «Revolte» («Εξεγερμένος»), στις αρχές του 1879 και αυτή η εφημερίδα – στην οποία ο Κροπότκιν από την αρχή έδωσε την πλήρη του προσοχή και μια τεράστια φροντίδα – έγινε γρήγορα το διεθνές όργανο του ανερχόμενου Αναρχισμού, ενώ στη Γαλλία ξέσπασαν σφριγηλά κινήματα, κυρίως στο Παρίσι και στην περιοχή Rhone, στη Λυών και αλλού. Αυτά ήταν τα χρόνια της μεγάλης δραστηριότητας του Κροπότκιν – όταν, εκτός από τη «Rovolte», έγραψε και μια σειρά άρθρων, τα οποία αργότερα ο Ελυζέ Ρεκλύ τα συγκέντρωσε σε έναν τόμο, με τον τίτλο «Λόγια ενός Επαναστάτη» – επέκτεινε την προσωπική του δράση και τις σχέσεις του στη νοτιοδυτική Γαλλία, στην περιοχή της Λυών και, την ίδια στιγμή, βρήκε μια ευχάριστη επιστημονική εργασία, με τη βοήθεια του Ελυζέ Ρεκλύ, στο Clarens, στη λίμνη της Γενεύης, με τους τεράστιους ετήσιους τόμους της γεωγραφίας του, εκτός, βέβαια, από το να απολαμβάνει την κλειστή συντροφικότητα αυτού του ανθρώπου που διέθετε μια μεγάλη κουλτούρα και τις πιο ωραίες Αναρχικές ιδέες.

Θα έρθει μια στιγμή που μερικοί ενθουσιώδεις σκεπτόμενοι και ψυχολόγοι θα συγκρίνουν τον Αναρχισμό του Κροπότκιν και αυτόν του Ρεκλύ, με τον οποίο συνεργάστηκε στενά, που ήσαν πολύ κοντινοί φίλοι και, ακόμα, με τον οποίο φαίνεται – σε μένα τουλάχιστον – ότι έχει μεγάλες διαφορές, αλλά και αξιοσημείωτες συγγένειες. Για μένα ο Αναρχισμός του Κροπότκιν φαίνεται στερεότερος, λιγότερο ανεκτικός, περισσότερο ρυθμισμένος για να είναι πρακτικός, ενώ αυτός του Ρεκλύ φαίνεται να είναι πλατύτερος, θαυμάσια ανεκτικός, ασυμβίβαστος επίσης, βασισμένος σε μια πιο ανθρωπιστική βάση. Υπάρχει περισσότερος χώρος και για τους δύο και εάν ο Αναρχισμός του Κροπότκιν, όντας περισσότερο της εποχής του, ίσως εξαφανιστεί με αυτόν, αυτός του Ρεκλύ μου φαίνεται ότι θα έχει μεγαλύτερη διάρκεια, αν και ο καιρός να αναγνωριστεί αυτό δεν έχει ακόμα έρθει, αλλά είναι βέβαιο ότι θα γίνει.

Το 1881 ο Κροπότκιν συμμετείχε στο Διεθνές Επαναστατικό Συνέδριο στο Λονδίνο, το οποίο αποτέλεσε πρόφαση για τις Ελβετικές αρχές να καταστήσουν την παραμονή του στη Γενεύη και στο Clarens αδύνατη, ενώ μόλις λίγο καιρό αργότερα η δραστήρια ανάπτυξη του κινήματος στην περιοχή της Λυών χρησιμοποιήθηκε από τις Γαλλικές αρχές για να φυλακίσουν και δικάσουν τους πρωταρχικούς προπαγανδιστές – τον Κροπότκιν επίσης – στη Λυών (το 1883), κάτι που οδήγησε στη φυλάκισή του στο Clairvaux, μέχρι τις αρχές του 1886, όταν μια αμνηστία απελευθέρωσε αυτόν, τη Λουίζ Μισέλ και άλλους. Μετά από μια σύντομη περίοδο στο Παρίσι, όπου δεν του επέτρεψαν να μείνει, πήγε στην Αγγλία και εγκαταστάθηκε στο Harrow, στο Λονδίνο.

Πέρασε κάποιες εκτεταμένες και μάλλον πληκτικές περιόδους στο Λονδίνο από το 1876, όταν το Σοσιαλιστικό κίνημα ήταν αρκετά ολιγάριθμο ή βρισκόταν στις αρχές του, όπως το 1881. Τα χρόνια 1884 και 1885 το αντικοινοβουλευτικό τμήμα της Σοσιαλιστικής Δημοκρατικής Ομοσπονδίας (στην οποία συνυπήρχαν ονομαστοί Αναρχικοί, όπως ο Joseph Lane και ο Sam Mainwaring, εξουσιαστές επαναστάτες, όπως οι Andreas Shue, William Morris και οι φίλοι του και, περιέργως αρκετοί, μάλλον από προσωπικούς λόγους, συγκεκριμένοι Μαρξιστές, όπως οι Avelings, Bax και άλλοι), αποσχίστηκε και ίδρυσε τη Socialist League (Σοσιαλιστική Λίγκα) το 1884. Δυστυχώς, τα γεγονότα αυτά ήσαν τότε άγνωστα στον Κροπότκιν και όταν πήγε στο Λονδίνο το 1886 πρέπει να τα έμαθε όλα αυτά από τον πρώτο του φίλο εκεί, τον H.M.Hyndman και από μερικούς Άγγλους Αναρχικούς που δεν ήσαν μέλη της Σοσιαλιστικής Λίγκας και οι οποίοι, επίσης, προέρχονταν από τους Σοσιαλδημοκράτες. Το γεγονός αυτό μαζί με τη «φαινομενική» επιρροή των Μαρξιστών, της κόρης του Μαρξ, στη Σοσιαλιστική Λίγκα – και ως ένας αυτόπτης μάρτυρας αυτών των γεγονότων από το τέλος του 1885, νομίζω ότι μπορώ να τονίσω με σιγουριά αυτό το «φαινομενική» – ίσως εμπόδισαν την ανάπτυξη των Αναρχικών του Ιούρα στην Αγγλία, αλλά και γιατί σοβούσε η διαμάχη του Μαρξ με τον Μπακούνιν.

Είναι θλιβερό το ότι ο Κροπότκιν φαίνεται να μην έχει άμεση άποψη της πραγματικής κατάστασης και αποφάσισε, από το να μην έχει τίποτα να κάνει με τη Σοσιαλιστική Λίγκα, να σχηματίσει μια ανεξάρτητη ομάδα, η οποία άρχισε τη δράση της μέσω της χρησιμοποίησης της εφημερίδας «Αναρχικός» του σημαντικού αναρχοατομικιστή, H. Seymour, ως οργάνου της, ένα σχήμα συνεργασίας που κατέρρευσε μέσα σε λίγους μήνες. Μετά από αυτό δεν υπήρχε καμία εφημερίδα μέχρι τον Οκτώβρη του 1886, που άρχισε να εκδίδεται η «Freedom» («Ελευθερία»). Η Σοσιαλιστική Λίγκα εκείνη την εποχή συγκέντρωνε τον ανθό του Αγγλικού Επαναστατικού Σοσιαλισμού, κυρίως τους λαϊκούς επαναστάτες που είχαν αρκετά Αναρχικές τάσεις, οι οποίοι αναζωογόνησαν το Αγγλικό κίνημα γύρω στο 1880 – ένας από αυτούς, μάλιστα, ο Joseph Lane, έγραψε το πρώτο Αγγλικό Αναρχικό φυλλάδιο, με τον τίτλο «An Anti-state Communist Manifesto» («Ένα Αντι-κρατικό Κομμουνιστικό Μανιφέστο»), που δημοσιεύτηκε το 1887 – και μερικούς πολύ καλούς ανθρώπους που φαίνονταν ότι ελκύονταν από το Σοσιαλισμό του William Morris, αυτής της περιόδου.

Εάν ο Κροπότκιν ενωνόταν με αυτούς αυτή την περίοδο θα τύχαινε μιας πολύ φιλικής υποδοχής και θα είχε πολύ μεγάλες ευκαιρίες για Αναρχική προπαγάνδα. Αρκετοί σύντροφοι που τότε ήσαν στις καλύτερες στιγμές τους, θα μπορούσαν να είχαν έρθει με το μέρος του. Αντίθετα, απέκτησαν την εντύπωση ότι ο Κροπότκιν και, ακόμα, περισσότερο, οι νέοι προσηλυτιστές του Αναρχισμού, οι προερχόμενοι από την SDF, λίγο ενδιαφέρονταν γι’ αυτούς και έτσι ακολούθησαν το δικό τους δρόμο. Μερικοί βρήκαν μόνοι τους το δρόμο προς τον Αναρχισμό, μερικοί, πάντως, χάθηκαν στην αμφιβολία και την αβεβαιότητα. Πάντα αισθανόμουν ότι μια θαυμάσια ευκαιρία χάθηκε εκεί. Πάντως, πρέπει να είμαστε ικανοποιημένοι με αυτό που ο Κροπότκιν διάλεξε να κάνει και ποτέ του δεν τσιγκουνεύτηκε τη βοήθειά του στη μικρή ομάδα – την οποία ονόμαζε Freedom Group – και την εφημερίδα της.

Τα άρθρα του για αρκετά χρόνια δεν υπογράφονταν και κανείς, παρά μόνο εκείνοι οι οποίοι έκαναν την άμεση επεξεργασία τους, όπως η C.M. Wilson και ο αργότερα σύντροφός μας A. Marsh ή οι στοιχειοθέτες της εφημερίδας, γνώριζαν την τεράστια φροντίδα που ο Κροπότκιν έδωσε σ’ αυτήν. Έχοντας δει μερικές από τις επιστολές του μόνο μιας μικρής περιόδου, προς τον A. Marsh, μπορώ να το βεβαιώσω. Μια παρόμοια βοήθεια έδωσε για χρόνια στη «Revolte» του Παρισιού – η οποία διαδέχτηκε την ομώνυμη εφημερίδα της Γενεύης – και ο Jean Grave είναι ακόμα στη ζωή και μπορεί να το βεβαιώσει. Οι πρώτες εκδόσεις της «Freedom» περιέχουν, όπως πολύ καλά θυμάται ο Jean Grave, ένα ολόκληρο βιβλίο από αυτόν, ολοκληρωμένο ή σχεδόν ολοκληρωμένο, μια σειρά άρθρων (ανυπόγραφων), τα οποία ακολουθούν ένα ήδη δοσμένο σχέδιο, όπως εκείνα που προηγούνται και αποτέλεσαν το «The Words of a Rebel» («Λόγια ενός Επαναστάτη») και αυτά που ακολουθούν, το «The Conquest of Bread» «(Η Κατάκτηση του Ψωμιού»). Η εργασία αυτή συντελέστηκε ανάμεσα στα δύο προαναφερόμενα βιβλία και είναι προσαρμοσμένη στις ανάγκες των Αγγλικών κοινωνικών και πολιτικών θεσμών.

Έτσι ακόμα δεν έχει ανακαλυφτεί ίσως ένας αρκετά δημοφιλής πρόλογος στον Αναρχισμό από τον παλιό φάκελο της εφημερίδας αυτής.

Ευτυχώς, ο κατοπινός εκδότης του «Nineteenth Century», Knowles, του έδωσε την ευκαιρία να γράψει άρθρα για τη Ρωσία, για τον Αναρχισμό («The Scientific Basis of Anarchy» («Η Επιστημονική Βάση της Αναρχίας»), Φλεβάρης 1887, «The Coming Anarchy» («Η Επερχόμενη Αναρχία»), Αύγουστος 1887 και περισσότερο χώρο για να εργαστεί λεπτομερέστερα πάνω στην οικονομική βάση των ιδεών του, από όπου και τα «The Breakdown of our Industrial Village» («Η Κατάρρευση του Βιομηχανικού μας Χωριού») Απρίλης 1988, «The Coming Reign of Plenty» («Το Επερχόμενο Βασίλειο της Αφθονίας»), «The Industrial Village of the Future» («Το Βιομηχανικό Χωριό και το Μέλλον»), «Brain and Manual Work» («Διανοητική και Χειρωνακτική Εργασία») και «The Small Industries of Britain» («Οι Μικρές Βιομηχανίες της Βρετανίας») Αύγουστος 1900, άρθρα που συμπεριελήφθησαν στο βιβλίο «Fields, Factories and Workshops» («Αγροί, Εργοστάσια και Εργαστήρια»), που κυκλοφόρησε το 1901. Ακόμα δημοσίευσε τη σειρά «Mutual Aid» («Αλληλοβοήθεια»), από το Σεπτέμβρη του 1890 ως τον Ιούλη του 1896, που ακολουθήθηκε από τα άρθρα όπως «The Theory of Evolution and Mutual Aid» («Η Θεωρία της Εξέλιξης και η Αλληλοβοήθεια») Γενάρης 1910, «The Direct Action of Environment on Plants» («Η Άμεση Δράση του Περιβάλλοντος στα Φυτά») Ιούλης 1910, «The Response of Animals to their Environment» («Η Ανταπόκριση των Ζώων στο Περιβάλλον τους») και «Inheritance of Acquired Characters» («Κληρονομιά των Επίκτητων Χαρακτήρων») Μάρτης 1912. Στο μεταξύ, είχε αρχίσει τη συγγραφή μιας ηθικής σειράς, το «The Ethical Needs of the Present Day» («Οι Ηθικές Ανάγκες του Παρόντος») Αύγουστος 1904, το «Morality of Nature» («Ηθική της Φύσης») Μάρτης 1905, το οποίο, νομίζω, δεν συνεχίστηκε εξαιτίας της Ρώσικης επαναστατικής αλλαγής του 1905, που απορρόφησε τον καιρό και τις προσπάθειές του.

Οι μελέτες του πάνω στη Ηθική συνεχίστηκαν, αλλά η αυξανόμενη πίεση όσον αφορά το χρόνο του και η προβληματική του υγεία διέκοψαν τις συνεχείς τους εκδόσεις και τελευταία του ανατέθηκε να εργαστεί πάνω στην Ηθική του Ντμιτρίεβο. Τα άρθρα που γράφτηκαν για το «Nineteenth Century» – παραλείπω διάφορα άλλα για τη Φιλανδία, τις Γαλλικές φυλακές ή τη Γαλλική Επανάσταση κλπ. – αποτέλεσαν τότε τη σπουδαιότερη εργασία από οτιδήποτε κι αν έγραψε, ειδικά τη σειρά άρθρων με τον τίτλο «Recent Science» («Πρόσφατη Επιστήμη»), περίπου 17 μεγάλα άρθρα στο διάστημα 1892-1901, όπου ασχολείται με την επιστημονική πρόοδο σε όλα τα επίπεδα, κάτι που απαίτησε την επιμελέστερη προετοιμασία. Εκτός από αυτά έκανε και διαλέξεις σε ταξίδια στην επαρχία και στη Σκωτία, κυρίως έχοντας να κάνει με ζητήματα που αφορούσαν τη Ρωσία και, για πάνω από είκοσι χρόνια, μιλούσε για την Παρισινή Κομμούνα και τους Μάρτυρες του Σικάγου, ενώ τα ύστερα χρόνια του πάντα έγραφε και έστελνε γράμματα.

Η Ομάδα της «Freedom» κατάλαβε την ενδεχόμενη απομόνωσή της και το 1881 άρχισαν να οργανώνονται διαλέξεις, από τις οποίες θυμάμαι μερικές στις οποίες μίλησε ο Κροπότκιν, στα γραφεία της Σοσιαλιστικής Λίγκας, στην οδό Farringdon του Λονδίνου. Αλλά ακόμα και τότε δεν έγινε καμιά περαιτέρω συνεργασία και αυτό δεν συνέβη μέχρι που το Commonweal Group (Ομάδα «Κοινή Ευημερία») διαλύθηκε εξαιτίας διωγμών το 1894 και η «Freedom», επίσης, θεληματικά διέκοψε την κυκλοφορία της για μερικούς μήνες το 1894-95, μέχρι που οι εναπομείναντες της Commonweal και η «Freedom» συγχωνεύτηκαν και ξανάρχισε η κυκλοφορία της δεύτερης το Μάη του 1895 και από τότε κυκλοφορεί χωρίς διακοπή μέχρι σήμερα. Κατά κάποιο τρόπο, κανένα από τα γεγονότα αυτά, τη συνταρακτική αυτή περίοδο των αρχών της δεκαετίας του 1890, δεν έφερε τον Κροπότκιν σε στενή επαφή με το Αγγλικό κίνημα όπως συνέβη πριν – όπως άκουσα από περιγραφές – ανάμεσα σε αυτόν και στο κίνημα στις πολίχνες του Ιούρα και στη Γενεύη.

Η φιλολογική εργασία για τα προς το ζειν (βοηθητική γεωγραφική εργασία κλπ) και η υγεία του, που επιδεινώθηκε από τη ζωή στη φυλακή, επίσης τα πολλά καλέσματα από διάφορους για τη φιλολογική του βοήθεια, η αλληλογραφία κλπ., απαιτούσαν τη συνταξιοδότησή του, αλλά αυτός περνούσε περιόδους εντατικής εργασίας σε βιβλιοθήκες και το πρόβλημα ήταν ότι πάντα κατοικούσε σε μια αξιοσημείωτη απόσταση από το κέντρο, στο Harrow, στο Acton, στο Bromley (Kent), στο Muswell Hill και, τελικά, όταν το απαίτησε η υγεία του, στο Brighton και μόνο πέρασε μια παράξενη βδομάδα ή λίγο περισσότερο στο Λονδίνο, κάνοντας πάντα έρευνα στις βιβλιοθήκες. Καθώς διέθεσε όλο του το χρόνο στη μελέτη, στην αλληλογραφία και στους επισκέπτες, δεν μπορούσε πιθανώς να κάνει τίποτα περισσότερο και εάν η επαφή του με το κίνημα του Λονδίνου ήταν συχνότερη, άλλα μέρη της εργασίας του, η οποία απευθύνθηκε σε ένα μεγάλο κοινό, θα πρέπει να είχε περικοπεί. Είχε τόσα πολλά πράγματα στο κεφάλι του, τα οποία οδηγούσαν σε μελέτη, η οποία, όπως όλες οι σοβαρές μελέτες, ποτέ δεν είχαν ένα τέλος. Έτσι ξοδεύτηκε όλη του η ζωή, σαν να ήταν ο ίδιος ενάντια στον αγώνα για ζωή, που σπάνια ήταν τόσο χαρούμενος, όταν, επιτέλους, ανακάλυψε μια ευκαιρία να το κάνει για λίγο. Σε όλα αυτά προστέθηκε και η ευθύνη για μια έρευνας περί Ηθικής, για την οποία υπήρξε αρκετή βιβλιογραφία – ανταγωνιστική στις ιδέες του – που έπρεπε να εξεταστεί προκαταρκτικά. Τότε το αμερικάνικο ταξίδι του, που έγινε κατόπιν μιας πρόσκλησης από το «Atlantic Monthly» για να γράψει τις «Αναμνήσεις» του, μια στροφή πίσω στο πρώτο μέρος της ζωής του απ΄ όπου αναβίωσε όλες τις πρώτες αναμνήσεις του στη Ρωσία και, δια μέσου του οποίου οδηγήθηκε σε αρκετές άλλες αναμνήσεις, για τις οποίες δεν μίλησε στο βιβλίο του «Memoirs».

Γνωρίζοντας το ιστορικό και βιβλιογραφικό μου ενδιαφέρον – το οποίο πάντα υποστήριξε αρκετά φιλικά – μου έδωσε εκείνα τα χρόνια αρκετές προσθήκες στις «Memoirs» του, τις οποίες και φρόντισα να καταγράψω. Αυτή η ανάμνηση της νεότητάς του οδήγησε, επίσης, σε εκείνες τις αμερικάνικες διαλέξεις πάνω στη Ρώσικη λογοτεχνία, το αντικείμενο ενός άλλου βιβλίου του, που εκδόθηκε το 1905. Στο μεταξύ, η Ρωσική Επανάσταση του 1905 προετοιμαζόταν και αυτό τον οδήγησε σε μια ανασκόπηση των μελετών του πάνω στη Γαλλική Επανάσταση του 1789-1794, ένα αντικείμενο το οποίο είχε στο μυαλό του όταν πρωτοπήγε στο Παρίσι, το 1877, αφιερώνοντας τότε κάθε ώρα που μπορούσε στην ιστορική έρευνα. Η μελέτη ενός Ρώσου ιστορικού καθώς και του βιβλίου του F. Rocquans, για τους προδρόμους της Γαλλικής Επανάστασης, τον οδήγησαν σε διάφορα συμπεράσματα των οποίων το «Spirit of Revolt» («Το Πνεύμα της Εξέγερσης»), το 1882, (στο «Revoke») αποτελεί το πρώτο αποτέλεσμα.

Το σχετικό άρθρο του 1889 στο «Nineteenth Century», ένα άλλο άρθρο καθώς και μερικά άλλα άρθρα στο περιοδικό «Temps Nouveaux» («Νέοι Καιροί») αποτελούν μια μεταγενέστερη επαύξηση, μέχρι την κατάπτωση των εκδοτών εξαιτίας των συνεχών προσθέσεων και διορθώσεων, που οδήγησαν στην έκδοση του μεγάλου Γαλλικού βιβλίου του των 749 σελίδων (το 1909). Αυτή η τόσο λεπτομερειακή επανεξέταση της Γαλλικής Επανάστασης, η σύγχρονη Ρώσικη Επανάσταση του 1905 και τα επακόλουθά της στα χρόνια που ακολούθησαν – τα περισσότερο σκληρότερα χαρακτηριστικά του Κροπότκιν αυτών των χρόνων που αποκαλύπτονται στο «The Terror in Russia» («Ο Τρόμος στη Ρωσία») Ιούλης 1909 – οι ανανεωμένες επαφές με τη Ρωσία από τις πρώτες του αναμνήσεις που ήδη εξιστορήθηκαν, οι επαφές με ένα μεγάλο αριθμό Ρώσων επισκεπτών από το 1905 και μετά, η συνεργασία του με μια ρώσικη αναρχική ομάδα (που κυκλοφορούσε ένα μικρό έντυπο στο Λονδίνο, στη Ρώσικη γλώσσα, το 1906-1907), οι συναντήσεις του με διάφορους Ρώσους πολιτικούς, δημοσιογράφους, καλλιτέχνες διαφόρων και ποικίλων απόψεων, μορφοποίησαν αρκετά την άποψη του Κροπότκιν για τη Ρωσία στα χρόνια πριν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Ιαπωνικός Πόλεμος αναζωπύρωσε τα πολιτικά του αισθήματα, τα ταξίδια του στη Γαλλία (Βρετάνη και Παρίσι), στη νότια Ελβετία (Λοκάρνο) και στην Ιταλική Ριβιέρα (Ραπάλλο) – παρά την άσχημη κατάσταση της υγείας του – τον έφεραν σε επαφή με διάφορες ομάδες και άτομα και αναζωογόνησε το ενδιαφέρον του για το πολιτικό κουτσομπολιό που του άρεσε, το οποίο όλοι οι προσωπικοί φίλοι όπως ο H.M. Hyndman, ασφαλώς γνώριζαν και το οποίο κατέπληξε όλους εκείνους που πίστευαν, όταν τον πρωτοσυνάντησαν, ότι θα έρχονταν πρόσωπο με πρόσωπο με έναν αντιμιλιταριστή, αντιπατριώτη διεθνιστή κ.λπ.

Το αντίθετο, όμως, σχεδόν συνέβη. Η υπεράσπιση της Γαλλίας και της Ρωσίας ήταν όλο και περισσότερο θέματα υψίστης σπουδαιότητας για εκείνον και όταν ο Ελυζέ Ρεκλύ και ο Τολστόι πέθαναν και απέμεινε ο μόνος από τους παγκόσμια γνωστούς ελευθεριακούς ανθρωπιστές, δεν ύψωσε τη φωνή του στα χρόνια των γενικών πολεμικών προετοιμασιών και των πολέμων, από το 1911 ακόμα, στην Τρίπολη και στα Βαλκάνια. Ο Μαλατέστα μίλησε για τη «ληστεία της Τρίπολης» του 1911, αλλά ο Κροπόκιν έμεινε σιωπηλός όταν ξέσπασε ο Βαλκανικός Πόλεμος του 1912 και με έκανε να πάω από τη μια άκρη του δωματίου μου στην άλλη σαν να δέχτηκα ένα χτύπημα της ρητορικής του δυναμικής, όταν είδε ότι δεν πανηγύριζα για τις νίκες των Βαλκάνιων συμμάχων. Αλλά αρκετά γι’ αυτό το ζήτημα, το οποίο, από το 1914, είναι ένα στοιχείο γενικής παραδοχής. Για μένα είναι απλώς και μόνο η εκδήλωση μιας αίσθησης, η οποία δεν τον είχε αφήσει ούτε για μια στιγμή από τη νεότητά του, τα παιδικά του χρόνια ή όταν ήταν νήπιο και η οποία ποτέ δεν αποκρύφτηκε όταν παρουσιάστηκαν οι ευκαιρίες, όπως το 1876, το 1904, το 1912 και από το 1914 και μετά. Για να συμπληρώσουμε τον ατελείωτο κατάλογο των πρωταρχικών του αντικειμένων μελέτης, ο Κροπότκιν ασχολήθηκε ακόμα και με την εντατική γεωργία, την αποκέντρωση και την τοπική αυτό-ανεξαρτησία, όπως την έλεγε. Από τα πειράματα στο Jersey και τις προσπάθειες του κ. Rowntree για εσωτερικό αποικισμό τα ενδιαφέροντά του επεκτάθηκαν στον Καναδά, όπου ταξίδεψε με το British Association, στη Γαλλική κηπουρική και πάει λέγοντας.

Όταν έγραψε μια αναθεωρημένη Γαλλική έκδοση (το 1913) του «Modern Science and Anarchism» («Σύγχρονη Επιστήμη και Αναρχισμός») και επίσης το άρθρο πάνω στον Αναρχισμό στην Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα (σε ένθετο), οδηγήθηκε να εξετάσει τους πρώιμους Αναρχικούς συγγραφείς και επηρεάστηκε πολύ από αρκετές προχωρημένες ιδέες που βρήκε εκεί σε ανύποπτο χρόνο. Ακόμα και ο Φουριέ τον ενδιέφερε αρκετά. Λυπήθηκε μόνο που, σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, ο χρόνος του ήταν τόσο περιορισμένος, με τη βελτίωση μεταφράσεων, την αλληλογραφία και τους επισκέπτες. Η ικανότητά του για εργασία ήταν σοβαρά κλονισμένη και όταν υπερέβη τους ιατρικούς περιορισμούς παροπλίστηκε για βδομάδες και του απαγορεύτηκε κάθε εργασία. Κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων χρόνων πριν το 1914 αισθανόταν πάρα πολύ την ανάγκη να εργάζεται πάντα για βιοποριστικούς λόγους, αν και θα μπορούσε να απολαύσει κάποια πραγματική ξεκούραση, που γι’ αυτόν σήμαινε διάβασμα και συλλογή βιβλίων (επειδή ήταν επίσης και λάτρης του βιβλίου και απολάμβανε το να συλλέγει σπάνιες επαναστατικές εκδόσεις), κάποιες καλλιτεχνικές απολαύσεις, καθώς και ακρόαση των ενδιαφερόντων νέων, με μερικές γρήγορες κρυφές ματιές πίσω από τις κουρτίνες της πολιτικής, ανάμεσα στα άλλα. Αλλά μια τέτοια διασκέδαση δεν μπορούσε ποτέ να την απολαύσει, με καταστρεμμένη την ικανότητά του για εργασία και πολύ επισφαλή υγεία που ποτέ δεν του έδωσαν μια πραγματική ανάπαυλα. Επίσης, κάποια στιγμή ήταν κεφάτος και εύθυμος και αγαπούσε τα αστεία και τα γέλια, αλλά την επόμενη στιγμή ήταν τρομερά σκληρός και σοβαρός και, πάνω απ’ όλα, αμετακίνητος στην εμμονή του στα διαφορετικά νήματα των ιδεών τις οποίες είχε διατυπώσει.

Αλλά γιατί επιμένουμε στις αδυναμίες αυτές, οι οποίες, στο κάτω-κάτω, χωρίς αμφιβολία, είχαν τα πλεονεκτήματά τους επίσης και συνεισέφεραν στη σύνθεση μιας μοναδικής προσωπικότητας που ήταν ο ίδιος. Η στάση του το 1914 δεν με εξέπληξε, δεν θα «μπορούσε» να έχει φερθεί διαφορετικά και αυτοί οι οποίοι τον γνωρίζουν πολύ καλά, μπορούσαν να μαντέψουν τη στάση του. Χωρίς να επιθυμούμε να εισάγουμε κάθε αμφισβητήσιμο αντικείμενο, ας μου επιτραπεί να πω ότι, κατά τη γνώμη μου, αλλά και κατά τη γνώμη των καλά πληροφορημένων Γερμανών συντρόφων (του Γκ. Λαντάουερ, του θύματος του Μονάχου το 1919), ήταν αρκετά απληροφόρητος για τη Γερμανία, για το Σοσιαλισμό των πολιτικών και τον εθνικό χαρακτήρα γενικά. Οι πηγές του προέρχονταν μάλλον από δεύτερο χέρι ή ήταν παραποιημένες και δεν θα μπορούσε να βασίσει κάθε επιστημονική άποψη πάνω σε αυτές, αν και όταν έγραψε για την επιστήμη συμβουλευόταν και αναγνώριζε τις Γερμανικές πηγές με ενδιαφέρον και ακρίβεια. Μπορώ έτσι να αισθανθώ και να καταλάβω τη ζωή του από το 1914 ώς το 1917, καθώς επίσης την τεράστια ικανοποίησή του για τη Ρώσικη Επανάσταση του 1917 και την ελπίδα με την οποία επέστρεψε στη Ρωσία τον καιρό του Κερένσκι. Μερικούς μήνες αργότερα, πάντως, η ζωή του πρέπει να μεταβλήθηκε σε τραγωδία και πρέπει να είχε αυτό το τέλος. Ο Τολστόι είπε στον τσάρο το 1908: «Δεν μπορώ πλέον να παραμένω σιωπηλός. Πρέπει να μιλήσω», αλλά η φωνή του Κροπότκιν προς το Λένιν δεν ακούστηκε, παρά μόνο σε ελάχιστα γράμματά του προς αυτόν, που κυκλοφόρησαν στο εξωτερικό, αλλά ίσως νόμισε ότι όλοι του οι φίλοι θα μπορούσαν να εκλάβουν τη σιωπή του όπως αυτή του Σπάϊς την ώρα της εκτέλεσής του στο Σικάγο το 1887: «Θα έρθει μια στιγμή που η σιωπή μας θα είναι δυνατότερη από τις πνιγμένες φωνές μας σήμερα».

Έτσι η σιωπή του Κροπότκιν καλύπτει μια τραγωδία πριν αυτός εξαφανιστεί, αλλά παραμένει σε μας η χαρούμενη, ακούραστη εργασία του για την ελευθερία, την επιστήμη και την ανθρωπότητα.

* Κείμενο του Nick Heath. Ελληνική μετάφραση “Ούτε θεός-Ούτε Αφέντης”, 16 Ιούνη 2009.

Ο Nikolai Rogdaev γεννήθηκε ως Nikolai Ignatievich Muzil στο χωριό Silkino, κοντά στο Klin, βόρεια της Μόσχας, το 1880, από πλούσια οικογένεια με αυστριακές ρίζες. Αρκετά νέος στη δεκαετία του 1890 δραστηριοποιήθηκε στο επαναστατικό κίνημα ως μέλος της ομάδας των σοσιαλεπαναστατών στο Riazan, ενώ διατηρούσε και επαφές με τους σοσιαλδημοκράτες. Τον Μάη του 1900 η δράση του ήρθε σε γνώση της τσαρικής αστυνομίας και στα τέλη Γενάρη του 1901 συνελήφθη για κατοχή και διανομή παράνομης σοσιαλεπαναστατικής προπαγάνδας. Καταδικάστηκε σε 3 μήνες φυλάκιση.

Απελευθερώθηκε τον Απρίλη του ίδιου χρόνου, αλλά τέθηκε υπό αστυνομική επιτήρηση. Αλλά μετά από λόγο, τον Ιούνη του ίδιου χρόνου, κατέφυγε στη Βουλγαρία, όπου έγινε αναρχοκομμουνιστής. Εκεί άρχισε να διανέμει αναρχικό προπαγανδιστικό υλικό και συμμετείχε σε αναρχικές ομάδες στη Σόφια και τη Βάρνα. Δραστηριοποιήθηκε, επίσης, ανάμεσα σε εργάτες, αλλά και διανοούμενους που είχαν μεταναστεύσει εκεί από τη Ρωσία.

Μετά, μάλλον το 1903, εγκαταστάθηκε στην Ουκρανία, όπου έπαιξε σημαντικό ρόλο στην προπαγάνδιση των αναρχικών ιδεών εκεί, σε πόλεις και περιοχές όπως το Briansk, το Nezhin και το Ekaterinoslav. Τότε ήταν που αναγεννήθηκε το ουκρανικό αναρχικό κίνημα μετά την άγρια καταστολή και καταστροφή του από το τσαρικό καθεστώς στη δεκαετία του 1880.

Γνωστός ως “θείος Βάνιας”, βοήθησε στην ίδρυση αρκετών αναρχικών ομάδων. Τον Δεκέμβρη του 1904 εκπροσώπησε τη εξόριστη αναρχοκομμουνιστική ομάδα “Khleb I Volya” (“Ψωμί κι Ελευθερία”) στο Συνέδριο των Ρώσων Αναρχοκομμουνιστών στο Λονδίνο.

Τον Μάρτη του 1905 πήγε με τη σύζυγό του, O. Malickaia, και τον Zabrezhnev στο Κίεβο και οργάνωσαν τις Νοτιορωσικές Αναρχικές Κομμουνιστικές Ομάδες, ενώ εξέδωσαν και την εφημερίδα “Nabat” η οποία ήλπιζαν ότι θα αποτελούσε τη φωνή του αναρχικού κινήματος. Αλλά στις 30 του ίδιου μήνα, μόλις και μετά βίας κατόρθωσε να αποφύγει τη σύλληψη, ενώ τα τυπογραφεία και όλες οι εκδόσεις της “Nabat” κατασχέθηκαν και καταστράφηκαν.

Στα τέλη Σεπτέμβρη με αρχές Οκτώβρη του 1905, μετακινήθηκε στη Γενεύη όπου εργάστηκε για την εφημερίδα “Khleb I Volya” μέχρι το κλείσιμό της τον Νοέμβρη του ίδιου χρόνου.

΄Ηταν σπουδαίος συζητητής και γι’ αυτό προσύλκησε αρκετούς στον αναρχισμό.

Έγραφε ένα “τεράστιο μαρτυρολόγιο” (όπως το ονόμαστε) σε μια αναφορά του για το Διεθνές Αναρχικό Συνέδριο του 1907 στο Άμστερνταμ. Ήταν ένας από τους Ρώσους εκπρόσωπους με τον Zabrezhnev στο εν λόγω Συνέδριο. Αυτός που κρατούσε πρακτικά έγραψε: “Ο σύντροφος Nikolai Rogdaev ανεβαίνει στο βήμα να μιλήσει για την Ρωσική Επανάσταση (σ.σ.: του 1905). Μιλά στα ρωσικά και οι περισσότεροι που παρακολουθούν δεν τον καταλαβαίνουν. Ωστόσο, όλων τα μάτια είναι στραμμένα σ’ αυτόν τον χλωμό νεαρό, από το βλέμμα του οποίου αναδύεται μια παράξενη φλόγα. Και ο καθένας μπορεί να καταλάβει τι ακριβώς λέει. Μιλά για τον αγώνα στον οποίο οι Ρώσοι αναρχικοί (μαζί και αυτός ο ίδιος) έχουν αναμειχθεί, ενάντια στον δολοφονικό τσαρισμό. Αναπολεί τις εξεγέρσεις και του μάρτυρές τους, τα βάσανα και τις εκτελέσεις, όλο το τεράστιο αυτό δράμα που παίζεται εκεί στη Ρωσία μόνο και μόνο για να συναντά την αδιαφορία της Ευρώπης”.

Ο Rogdaev ήταν, επίσης, συνεκδότης με τον Maksim Raevskii (έναν από τους πρωτοπόρους συνδικαλιστές), της επιθεώρησης “Stormy Petrel “ (“Burevestnik”), που πήρε το όνομά της από το ομώνυμο ονομαστό ποίημα του Μαξίμ Γκόρκυ. Ο τελευταίος στίχος του ποιήματος αυτού που έλεγε ”Ας αφήσουμε την καταιγίδα να εκφραστεί πιο δυνατά”, ήταν τυπωμένος στην προμετωπίδα της έκδοσης. Πρωτοκυκλοφόρησε στο Παρίσι το 1906.
Άρθρα του Rogdaev εμφανίστηκαν, επίσης, στην εφημερίδα “Golos Truda” που πρωτοκυκλοφόρησε στη Νέα Υόρκη το 1911. Το 1909 εξέδωσε μια αξιόλογη συλλογή ντοκουμέντων και προσωπικών ενθυμήσεων από το κίνημα στο διάστημα 1903-1908 με τον τίτλο (στα ρώσικα) “Al’ manakh: Sbornik po Istorii Anarchicheskogo Dvizheniia v Rossii”.

Μετά την Επανάσταση του 1917 έγινε μέλος της Ομοσπονδίας Αναρχικών Ομάδων Μόσχας και εργάστηκε στην καθημερινή της εφημερίδα “Anarkhiia” (“Αναρχία”). Μετά εγαταστάθηκε στο Πέτρογκραντ, όπου έγινε γραμματέας της Αναρχικής Ομοσπονδίας της Κροστάνδης ανάμεσα στο φθινόπωρο του 1917 και την άνοιξη του 1918. Ο Μάχνο τον προσκάλεσε να γίνει εκδότης της “Nabat” στο Gulyai-Polye, τον Φλεβάρη του 1919, αλλά δεν το έκανε εξαιτίας της παρουσίας εκεί του Βολίν με τον οποίο είχαν κάποιες διαφορές.

Το 1920 τον κάλεσε ο Λένιν στη Μόσχα και τον πίεσε να πείσει τον Μάχνο να “τεθεί” στις υπηρεσίες του Κρεμλίνου και ο ίδιος να αναλάβει ένα σημαντικό πόστο (με βάση τις γνώσεις του στις ξένες γλώσσες) στον Κόκκινο Στρατο του Δυτικού Μετώπου. Αρνήθηκε και τα δύο. Αυτό τον έθεσε αμέσως σε δυσμένεια και άρχισε να παρακολουθείται από την Τσεκά στη Σαμάρα. Αργότερα όλα αυτά σταμάτησαν και διορίστηκε σε μια θέση εκπαιδευτικού στην Τυφλίδα. Όμως, μετά την καταστολή της εξέγερσης της Κροστάνδης έκοψε κάθε σχέση με τη σοβιετική διοίκηση.

Το 1923 έγινε μέλος της Πανρωσικής Επιτροπής Μνήμης για τον Κροπότκιν που δημιουργήθηκε από τον αναρχικό Alexey Borovoi.

Επιπλέον, διατήρησε επαφές με τον Μάχνο και την ομάδα “Dielo Truda” στο Παρίσι, στην οποία κατάφερε να στείλει και χρήματα, υποστηρίζοντας τη θέση των Μάχνο, Αρσίνοφ και των άλλων συντρόφων σχετικά με την Οργανωτική Πλατφόρμα.

Το 1927 ήταν ένας από τους αναρχικούς εκείνους που τούς επιτράπηκε από το σοβιετικό καθεστώς να υπογράψουν ένα κείμενο για τη σωτηρία των Σάκκο και Βαντζέττι, των ιταλοαμερικανών αναρχικών που ήταν καταδικασμένοι σε θάνατο, μια μεγάλη ειρωνία εκ μέρους του σοβιετικού καθεστώτος τη στιγμή που στη Ρωσία αναρχικοί δολοφονούνταν και φυλακίζονταν. Η ομάδα αυτή των αναρχικών, με επικεφαλής τον Vladimir Barmash, ήθελε να καλέσει μια δημόσια συγκέντρωση για να προπαγανδίσει τον αναρχισμό και συμφωνήθηκε να είναι ο Rogdaev ο κεντρικός ομιλητής. Αλλά η όλη κίνηση απαγορεύτηκε αμέσως από το Κρεμλίνο.
Ο Rogdaev έγινε τότε μέλος μιας παράνομης αναρχικής ομάδας που αποτελείτο από βετεράνους του αναρχικού κινήματος. Η ομάδα ανακαλύφθηκε τελικά τον Μάη του 1929 και τα μέλη της συνελήφθησαν.

Πέθανε στην Τασκένδη το 1932, όπου βρισκόταν σε εξορία μετά την έκτιση της ποινής φυλλακισής του, που την πέρασε κυρίως στην απομόνωση, κάτι που έβλαψε ανεπανόρθωτα την υγεία του. Κατέρρευσε ενώ βρισκόταν σε έναν δρόμο που κατά ειρωνία ονομαζόταν Οδός Σάκκο-Βαντζέττι.

Ο Μάχνο έγραψε μια νεκρολογία για τον σύντροφό του αυτόν όπου μεταξύ άλλων έλεγε: “Πολυαγαπημένε μου φίλε, σύντροφε και αδελφέ, κοιμήσου ήσυχα στο βαρύ ύπνο από τον οποίο δεν υπάρχει ξύπνημα. Η υπόθεσή σου είναι και δική μας υπόθεση. Ποτέ δεν θα πεθάνει. Θα έλθει ξανά στη ζωή των επερχόμενων γενεών οι οποίες θα την αναλάβουν ξανά και θα την εμπλουτίσουν, θα κινητοποιήσει την ανοιχτή, υγιή ζωή του αγώνα της εργαζόμενης ανθρωπότητας. Φίλε, θα μείνεις για πάντα μαζί μας! Ας ντραπούν και ας πέσει καταδίκη σε εκείνους που έχουν κηλιδώσει το όνομά σου, που έχουν σιγά-σιγά και σταθερά λερώσει την ψυχή σου και την καρδιά σου στο τέλος”. (Ο Μάχνο ήταν τόσο φωτωχός που δεν μπορούσε να ταχυδρομήσει τη νεκρολογία του στην εξόριστη ρωσική αναρχική εφημερίδα “”Probuzhdenie”, ούτε ακόμα να πληρώσει το αντίτιμο του γραμματοσήμου. Τελικά, δημοσιεύηκε με καθυστέρηση στην έκδοση του Νοέμβρη-Δεκέμβρη 1934 της εφημερίδας αυτής”).

www.anarkismo.net/article/13492

Η πραγματική ενότητα της Διεθνούς […] είναι μέσα στις κοινές προσδοκίες και μέσα στο αυθόρμητο κίνημα των λαϊκών μαζών όλων των χωρών, και όχι μέσα σε μια κάποια κυβέρνηση, ούτε σε μία ομοιόμορφη πολιτική θεωρία, επιβεβλημένη από ένα Γενικό Συνέδριο σε αυτές τις μάζες.

Η Α’ Διεθνής των Εργατών συγκροτήθηκε, στο Λονδίνο, κατά τη συνάντηση του Sant-Martin’s Hall στις 29 Σεπτεμβρίου 1864. Το πρώτο Συνέδριό της έγινε στην Γενεύη από της 3 έως 8 Σεπτεμβρίου 1866. Απουσία του Μαρξ, η επιρροή των Γάλλων προυντονιστών είναι κυρίαρχη· αυτοί οι τελευταίοι βλέπουν στην εξάπλωση της αμοιβαιότητας (mutuellisme) το «κλειδί» για τη εργατική χειραφέτηση, επιδιώκουν να θεμελιώσουν την αλλαγή με την οργάνωση ενός συστήματος αμοιβαίας και δωρεάν πίστωσης, αρνούνται να καταστρέψουν την υπάρχουσα κοινωνία με απεργίες ή την επανάσταση, αλλά θέλουν μόνο να την μεταρρυθμίσουν.

Στο Συνέδριο της Λοζάνης (2-8 Σεπτεμβρίου 1867), οι προυντονιστές αναγνωρίζουν ότι η κοινωνική χειραφέτηση των εργατών είναι αξεχώριστη από την πολιτική τους χειραφέτηση. Αλλά στη Γαλλία, οι στρατευμένες διώξεις κατ’ απαίτηση της εξουσιαστικής κυβέρνησης κατά του παρισινού τομέα της Διεθνούς, προεδρεύοντας του Tolain, τελειώνουν με τη διάλυση της Παρισινής Επιτροπής. Ο Ευγένιος Βαρλέν (Varlin), εκλεγμένος στο δεύτερο διοικητικό συμβούλιο του γαλλικού τομέα, προσχώρησε στις αντιλήψεις των αντικρατικών κολεκτιβιστών ή αλλιώς μη αυταρχικών κομμουνιστών. Η επιρροή του υποσκέλισε έκτοτε τις θέσεις περί αμοιβαιότητας του Tolain.

Στο Συνέδριο των Βρυξελλών (6-13 Σεπτεμβρίου 1868), οι εκπρόσωποι αναγνωρίζουν την απεργία ως ένα αναγκαίο και νόμιμο όπλο, όπως μία αναγκαιότητα στην περίπτωση που ένας πόλεμος θα ερχόταν να ξεσπάσει ανάμεσα στις διάφορες χώρες. Οπαδοί της ατομικής ιδιοκτησίας, εγγυημένης από την ελευθερία των πολιτών, οι προυντονιστές προσχωρούν στην ιδέα της κολεκτιβοποίησης των γαιών και των μέσων μεταφοράς.
Το Συνέδριο της Βασιλείας (5-12 Σεπτεμβρίου 1869) επικυρώνει τις προηγούμενες διαβεβαιώσεις. Είναι η παρακμή του προυντονισμού ή η άλωση της συνείδησης των προυντονιστών, όντες από εδώ και στο εξής πεπεισμένοι για το αναπόφευκτο σύνδεσμο ανάμεσα στην κοινωνική και πολιτική επανάσταση. Το Συνέδριο καλεί τελικά τους εργάτες να επιδοθούν ενεργά στη δημιουργία συνδέσμων αντίστασης μέσα στα διάφορα σώματα των επαγγελμάτων. Αυτοί οι σύνδεσμοι αντίστασης ή συνδικάτα είναι ωστόσο για τον Ευγένιο Βαρλέν ένας μοχλός, μια μέθοδος εκπαίδευσης, ένα σχολείο αγώνα προς την Επανάσταση.

Οι ιδέες του Μαρξ, λοιπόν, φέρνουν την Επανάσταση κατά κάποιο τρόπο. Οι κύριοι Παρισινοί έχουν το κεφάλι τους γεμάτο από τις πιο κενές φράσεις του Προυντόν· μιλούν για επιστήμη και δεν ξέρουν τίποτα. Ωστόσο η σύγκρουση αυταρχικού κολεκτιβισμού και αναρχίζουσας αμοιβαιότητας στρέφεται προς το παρόν σε μονομαχία ανάμεσα στους Μάρξ και Μπακούνιν.

Μπακούνιν, ο επαναστάτης

Ο Μπακούνιν και η επανάσταση σμίγουν, είπαν. Οι αναρχικοί τον επικαλούνται, έγραψαν. Και ο Kaminski έχει αναμφίβολα δίκαιο όταν επιβεβαιώνει: Υπάρχουν χωρίς αμφιβολία λίγοι άνθρωποι που έγιναν αναρχικοί μόνο και μόνο επειδή διάβασαν τα έργα του Μπακούνιν (αντίθετα από τους μαρξιστές για τους οποίους η γνώση του δόγματος του Μάρξ είναι συχνά πρωταρχική). Οι αναρχικοί τον συναντούν στο δρόμο τους, δεν έχουν ανάγκη να αφεθούν να πειστούν από αυτόν, αναγνωρίζονται αμέσως σε αυτόν. Βρίσκουν σε αυτόν το ιδανικό τους. Ο άνθρωπος της δράσης που είναι διαρκώς σε δράση. Και να ο πρόδρομός τους! Η ιστορία της συνάντησης ενός αναρχικού με τον Μπακούνιν, νεκρό ή ζωντανό, είναι πάντα η ίδια. Είναι ένας κεραυνοβόλος έρωτας. Η θεωρητική σύμπτωσή τους δεν είναι παρά μεταγενέστερη. Πράγματι, η βιογραφία του Μπακούνιν αποκαλύπτει την ιστορία μιας δύναμης της φύσης λίγο κοινής.

Ο Μιχαήλ Μπακούνιν, γεννημένος στις 8 Μαΐου 1814, είναι το τρίτο παιδί μιας οικογένειας φιλελευθέρων Ρώσων αριστοκρατών που έχουν αποσυρθεί στους ιδιωτικούς τους χώρους (κτήματα και λοιπή ιδιοκτησία τους) μετά την αποτυχία του δεκεμβριανού κινήματος του 1825. Ο πατέρας του, άρχοντας που βασιλεύει σε χίλιες «ψυχές», τον στέλνει στην Σχολή Πυροβολικού της Αγίας Πετρούπολης. Αφού απολύθηκε από το στρατό, πηγαίνει στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας, συνδέεται με τους δυτικούς και τους σλαβόφιλους, διαβάζει Φίχτε, Καντ και Χέγκελ, ενώ διατηρεί για την αδερφή του Τατιάνα έναν παθιασμένο έρωτα. Σε ηλικία 26 ετών, φεύγει για το Βερολίνο για να προετοιμαστεί για την καριέρα του ως καθηγητή πανεπιστημίου. Η γερμανική φιλοσοφία τού φανερώνει το πρόσωπο της επανάστασης και έτσι τον ίδιο του το προορισμό. Το 1842, βρίσκεται στην Δρέσδη, συνδέεται με την σαξονική αριστοκρατία, διαβάζει τους Γάλλους κοινωνιστές (σοσιαλιστές) θεωρητικούς. Υπό αστυνομική παρακολούθηση, περνά στην Ελβετία, σταματά για λίγο στη Ζυρίχη και τη Βέρνη, αλλά, πάντα παρακολουθούμενος, πηγαίνει στο Βέλγιο και έπειτα στο Παρίσι όπου εγκαθίσταται τον Ιούλιο του 1844. Εκεί συναναστρέφεται τους δημοκράτες και τους σοσιαλιστές, συζητά νύχτες ολόκληρες με τον Προυντόν, εκδηλώνεται δημόσια αλληλέγγυος των σκλαβωμένων Πολωνών και ενάντια στο τσαρικό καθεστώς και αρνείται εντελώς και φυσικότατα να υπακούσει στο Διάταγμα του Τσάρου που τού παραγγέλλει να επιστρέψει στη Ρωσία.
1848! Η Επανάσταση ξεσπά παντού στην Ευρώπη. Στο Παρίσι, ο Μπακούνιν αναλώνεται σε όλα τα μέτωπα. Τι άνδρας! Τι άνδρας! λέει ο διοικητής της Αστυνομίας, Candiere. Την πρώτη μέρα της επανάστασης, τα κάνει όλα απλώς θαυμάσια, αλλά τη δεύτερη θα έπρεπε να τον τουφεκίσουν. Πραγματικά, μέσα στην επανάσταση, σε αυτή τη γιορτή χωρίς αρχή και τέλος, ο Μπακούνιν είναι σαν μεθυσμένος, βλέποντας όλον τον κόσμο και μη βλέποντας κανέναν. Ενθουσιασμός, μέθη…

Διαύγεια, επίσης, γιατί ο Μπακούνιν καταλαβαίνει ότι αν η βασιλεία δεν εξαφανιστεί ολοκληρωτικά από την επιφάνεια της Ευρώπης, η Επανάσταση θα πεθάνει.

Οδοφράγματα και φυλακή

Ο Μπακούνιν υποθάλπει, λοιπόν, το σχέδιο εξέγερσης της Πολωνίας. Ευτυχισμένη που ξεφορτώθηκε ένα τέτοιο πρόσωπο, η γαλλική κυβέρνηση τού έδωσε δύο χιλιάδες φράγκα. Μόνος με την επαναστατική του φλόγα, ο Μπακούνιν φεύγει λοιπόν προς την Ανατολή. Στην Γερμανία συναντά τον Καρλ Μαρξ. Παρακολουθούμενος από την πρωσική αστυνομία, πηγαίνει στη Βοημία, όπου ελπίζει να εξεγείρει το στρατό που είχε μείνει πιστός στον αυτοκράτορα της Αυστρίας. Μάταιες ελπίδες. Οι στρατιές του στρατηγού Windischgraetz σπάνε τα οδοφράγματα της Βιέννης και της Πράγας, όπου ο Μπακούνιν νικήθηκε, αφού πολέμησε γενναία.

Οι αποτυχίες του, ωστόσο, δεν τον κατέβαλαν και όχι περισσότερο οι διαδιδόμενες συκοφαντίες από την «Neue Rheinische Zeitung» («Νέα Εφημερίδα του Ρήνου»), εφημερίδα του Μαρξ, που υπεδείκνυε τον Μπακούνιν ως πράκτορα πουλημένο στη Ρωσία· συκοφαντίες που η σύνταξη θα πρέπει, εξάλλου, να διαψεύσει λίγο αργότερα. Διωγμένος από την Πρωσία και τη Σαξονία, ο Μπακούνιν δημοσιεύει το περίφημο Κάλεσμα στους Σλάβους, πρώτο ντοκουμέντο που προεικονίζει το Σύνταγμα των μη ρωσικών κρατών των Σλάβων, ενώ ο Ένγκελς και ο Μαρξ επιβεβαιώνουν ακόμη: Λαοί που ποτέ δεν είχαν ιστορία […] που δεν έχουν ζωτικότητα, δεν θα φτάσουν ποτέ σε μια οποιαδήποτε ανεξαρτησία.

Αρχές Μαΐου 1849, στη Δρέσδη, χτίζουν οδοφράγματα για να σταματήσουν τους Πρώσους. Στο πλευρό του Ρίχαρντ Βάγκνερ είναι ο Μπακούνιν, για άλλη μια φορά με τους εξεγερθέντες. Ο τίτλος του, του παλιού αξιωματικού, τού δίνει μια θέση στο επαναστατημένο κράτος. Αλλά ο ρομαντισμός δεν μπορεί να επιτύχει και πολλά απέναντι στα σκληραγωγημένα στρατεύματα του Φρειδερίκου-Γουλιέλμου. Οι Πρώσοι συλλαμβάνουν τον Μπακούνιν, τον καταδικάζουν σε θάνατο, τον εκδίδουν στους Αυστριακούς, που τον προορίζουν για την κρεμάλα, αλλά τον στέλνουν τελικά στους Ρώσους (Μάιος 1851).

Να ’τος σε ηλικία 37 ετών, αιχμάλωτος του τσάρου Νικολάου 1ου. Κλεισμένος στο παλιό οχυρό «Πέτρος και Παύλος» στην Αγία Πετρούπολη, βλέπει να μπαίνει δύο μήνες αργότερα στο κελί του ο κόμης Orloff, υπουργός Εσωτερικών. Ο επισκέπτης προτρέπει τον φυλακισμένο να απευθύνει μια γραπτή ομολογία στον τσάρο. Ύστερα από περίσκεψη, ο Μπακούνιν δέχεται και έπειτα συντάσσει ένα μακροσκελές και περίεργο κείμενο· οι φράσεις περί ταπείνωσης μπροστά στην Αυτοκρατορική Μεγαλειότητά σας, την Περιχαρή Μεγαλειότητα ανακατεύονται με τις περιγραφές μιας φοβισμένης Ρωσίας, όπου όλα δεν είναι παρά καταπίεση και με την διήγηση της επαναστατικής εποποιίας διαμέσου της Ευρώπης.

Αυτή η προσποιητή μεταμέλεια δεν είχε πιθανότατα σκοπό παρά να εξασφαλίσει το τέλος της φρικτής απομόνωσης στην οποία ο Μπακούνιν είχε περιέλθει. Τον Φεβρουάριο του 1857, ο Αλέξανδρος καταδέχεται να μετατρέψει την φυλάκιση σε ισόβια εξορία στην Σιβηρία. Ο αιχμάλωτος μένει εκεί τέσσερα χρόνια, διαφεύγει προς την Ιαπωνία, μετά στο Σαν Φρανσίσκο και τη Νέα Υόρκη. Τέλος του Δεκεμβρίου του 1861, βρίσκεται στο Λονδίνο, κοντά στον παλαιό του φίλο, τον συγγραφέα Αλέξανδρο Χέρτσεν, που κυκλοφορεί το περίφημο περιοδικό «Kolokol» («Η Καμπάνα») που προέβλεπε ένα ρεπουμπλικανικό και σοσιαλιστικό καθεστώς. Και αρχίζουν πάλι οι περιπέτειες!

Το 1863, ο Μπακούνιν πηγαίνει στη Σουηδία με την ελπίδα να κερδίσει την εξέγερση που βράζει στην Πολωνία. Μετά την αποτυχία και αυτής της τελευταίας, εγκαθίσταται στην Ιταλία και φαντάζεται ένα σχέδιο ριζικής επανάστασης. Τον Σεπτέμβριο του 1868, ιδρύει την Διεθνή Συμμαχία της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας, που διαβεβαιώνει ότι θέλει «πριν από όλα την οριστική και ολοκληρωτική κατάργηση των τάξεων και την πολιτική, οικονομική και κοινωνική ισότητα των ατόμων των δύο φύλων». Οι αδελφοί Reclus, Jules Guesde, Benoit Malon, Ferdinand Buisson, Victor Dave, Alfred Naquet, James Guillaume… είναι μέλη αυτής της Συμμαχίας που αναγνωρίζει ότι όλα τα πολιτικά και αυταρχικά κράτη που υπάρχουν αυτή τη στιγμή θα πρέπει να εξαφανιστούν μέσα στην παγκόσμια ένωση των ελεύθερων ομοσπονδιών τόσο των γεωργικών όσο και των βιομηχανικών.

Από τον Ιούλιο του 1868, ο Μπακούνιν εντάσσεται στη Διεθνή Ένωση των Εργατών ως μέλος της Κεντρικής Οργάνωσης της Γενεύης. Στις 28 Ιουλίου 1869, το Γενικό Συμβούλιο του Λονδίνου αναγνωρίζει ως μέλος την οργάνωση της Συμμαχίας της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Γενεύης.

Αυτή η ένταξη (και ο Μάρξ το προαισθανόταν) δεν μπορούσε παρά να αναζωπυρώσει τις διαμάχες που είχαν ήδη εκδηλωθεί ανάμεσα στους μαρξιστές και προυντονιστές.

Οι ιδέες

Όλες οι αντιλήψεις περί αναρχισμού συνοψίζονται στον Μπακούνιν σε μια λέξη: Ελευθερία.

Βέβαια, η ολοκληρωτική καταστροφή της υπάρχουσας κοινωνίας είναι η πρώτη πράξη για να θεμελιώσουν τον καινούργιο κόσμο. Βέβαια, η μόνη μορφή οργάνωσης είναι η ελεύθερη ομοσπονδία των κοινοτήτων, των περιοχών, των χωρών και των λαών. Αλλά η Ελευθερία δεν θα υπέμενε καμία παρέκκλιση. Μια επαναστατική δικτατορία, ακόμα και προσωρινή, δεν μπορεί λοιπόν να προβλεφθεί. Θεωρητικός της θετικής αναρχίας, ο Μπακούνιν απορρίπτει εντελώς κάθε εξουσία ως την κάθε δικαιοδοσία: Απορρίπτουμε κάθε νομοθεσία, κάθε εξουσία και κάθε προνομιούχα, αναγνωρισμένη, επίσημη και νόμιμη ακόμα επιρροή που προέρχεται από παγκόσμια ψηφοφορία πεπεισμένοι ότι δεν θα μπορούσε να στραφεί ποτέ παρά προς όφελος μιας κυρίαρχης και εκμεταλλεύτριας μειοψηφίας, ενάντια στα συμφέροντα της απέραντης υποδουλωμένης πλειοψηφίας.

Να γιατί ο Μπακούνιν δεν διστάζει να γράψει: Η πραγματική ενότητα της Διεθνούς […] είναι μέσα στις κοινές προσδοκίες και μέσα στο αυθόρμητο κίνημα των λαϊκών μαζών όλων των χωρών, και όχι μέσα σε μια κάποια κυβέρνηση, ούτε σε μία ομοιόμορφη πολιτική θεωρία, επιβεβλημένη από ένα Γενικό Συνέδριο σε αυτές τις μάζες.

Αναρωτιέμαι πώς αυτός (ο Μαρξ), κάνει για να μην βλέπει τίποτε άλλο παρά την ίδρυση μιας παγκόσμιας συλλογικής δικτατορίας που θα έκανε κατά κάποιο τρόπο το έργο ενός αρχιμηχανικού της παγκόσμιας επανάστασης, που ρυθμίζει και κατευθύνει το επαναστατικό κίνημα των μαζών σε όλες τις χώρες όπως κατευθύνει κανείς μια μηχανή, πως η ίδρυση μιας παρόμοιας δικτατορίας θα αρκούσε σε αυτόν μόνο για να σκοτώσει την επανάσταση, για να παραλύσει και να διαστρεβλώσει όλα τα κινήματα.

Η ελευθερία απαιτεί λοιπόν την πάλη ενάντια σε κάθε εξουσία: κρατική, θρησκευτική, πνευματική, ηθική, οικονομική, κοινωνική, στρατιωτική.

● Τι αναπαριστά το Κράτος; Η απάντηση του Μπακούνιν είναι καθαρή: Το σύνολο των αρνήσεων των ατομικών ελευθεριών όλων των μελών του· ή καλύτερα αυτό των θυσιών, που όλα τα μέλη του κάνουν, εγκαταλείποντας ένα τμήμα της ελευθερίας τους προς όφελος του γενικού καλού […]. Λοιπόν, εκεί όπου αρχίζει το Κράτος, η ατομική ελευθερία σταματά και αντίστροφα […]. Το Κράτος υπήρξε πάντα η κληρονομιά μιας κάποιας προνομιούχας τάξης: ιερατική τάξη, αριστοκρατική τάξη, αστική τάξη, γραφειοκρατική τάξη […]. Το Κράτος είναι η εξουσία, η κυριαρχία και η οργανωμένη δύναμη των κατεχόντων τάξεων και δήθεν φωτισμένες στις μάζες.

● Ο Θεός. Αυτός που θέλει να λατρεύει τον θεό οφείλει, χωρίς να χάνεται σε παιδαριώδεις ψευδαισθήσεις, να αποκηρύξει γενναία την ελευθερία του και την ανθρωπότητά του. Ποια είναι πράγματι η έννοια της θρησκείας; Η απάντηση είναι καθαρή: η εξασθένιση, η εκμηδένιση, η εξάρτηση – συστηματικές και απόλυτες – της ανθρωπότητας προς όφελος της θεότητας.

● Η Ελευθερία απαιτεί, επίσης, την ισότητα και τη δικαιοσύνη. Ταιριάζει, λοιπόν, να εργαζόμαστε για το θρίαμβο μιας κοινωνικής οργάνωσης που εγγυάται σε κάθε ανθρώπινο ον, άνδρα ή γυναίκα, ευτυχισμένες και εύκολες συνθήκες ύπαρξης, εκπαίδευσης, ευδαιμονίας. Ειρηνικά μέσα δεν θα μπορέσουν να νικήσουν το συνασπισμό των προνομίων και των συμφερόντων· η πολιτική δράση λοιπόν δεν μπορεί να προβλεφθεί. Αν είναι αλήθεια ότι οι πιο μανιασμένοι επαναστατημένοι, όταν βρέθηκαν στη μάζα των κυβερνωμένων, γίνονται υπερβολικά μετριοπαθείς συντηρητικοί οι οποίοι μόλις ανέβασαν στην εξουσία μια εκλεγμένη βουλή, ένα αστικό κοινοβούλιο καταδικάζεται να μην ξανακάνει άλλο πράγμα παρά να νομοθετεί τη σκλαβιά του λαού και να ψηφίζει όλα τα μέτρα που θα έχουν στόχο να διαιωνίσουν τη μιζέρια και την άγνοιά του.

Πρέπει έτσι να δεχτούμε την επαναστατική οδό, να οργανώσουμε την επανάσταση που δεν θα μπορέσει να γίνει σε τελευταία ανάλυση παρά από τον λαό, επανάσταση η πυρκαγιά της οποίας πρέπει να πυρπολήσει όλα τα Κράτη του κόσμου, επανάσταση κατά κάποιο τρόπο φυσική καθώς ο μύθος του Αδάμ και της Εύας διδάσκει ότι στη διαφορά των άλλων ζώων ο άνθρωπος είναι προικισμένος με δύο πολύτιμες ικανότητες: την ικανότητα του σκέπτεσθαι και την ικανότητα, την αναγκαιότητα του επαναστατείν.

Η επιρροή του Μπακούνιν

Η αντίθεση των κολεκτιβιστών, οπαδών της συλλογικής ιδιοκτησίας, και αυτών της αμοιβαιότητας, οπαδών της ατομικής ιδιοκτησίας και του ελεύθερου συνεταιρισμού υπό συμβατική και ομοσπονδιακή μορφή, αυτή η αντίθεση βρίσκεται ενισχυμένη με την εγγραφή του Μπακούνιν στη Διεθνή.

Στο Συνέδριο της Βασιλείας 1869, το σύνολο σχεδόν των εκπροσώπων, από τους οποίους και ο Μπακούνιν, εξέφρασε την προτίμησή του στη συλλογική ιδιοκτησία. Αλλά δύο διακριτά ρεύματα σχηματίζονται: το ένα, εκπροσωπούμενο από τους Άγγλους, Γερμανούς και γερμανόφωνους Ελβετούς σοσιαλιστές, διαλέγει, με τον Μαρξ, τον κομμουνισμό του κράτους, τουλάχιστον προσωρινά. Το άλλο συγκεντρώνει τους Βέλγους, με τον Cesar de Paepe, τους Ισπανούς, μια μεγάλη μερίδα των Γάλλων, γύρω από τον Ευγένιο Βαρλέν και τους γαλλόφωνους Ελβετούς με τον Μπακούνιν. Αυτή η δεύτερη ομάδα διεκδικεί τώρα τον τίτλο των κολεκτιβιστών για να διαφοροποιηθεί από τους κομμουνιστές. Ένα δεύτερο σημείο διαφοροποιεί τις δυο ομάδες: Το πώς να οργανώσουν την Διεθνή. Οι κομμουνιστές εκθειάζουν το στήσιμο ενός στενού συγκεντρωτισμού και οι κολεκτιβιστές διεκδικούν την πλήρη αυτονομία των οργανώσεων.

Η επιρροή του Μπακούνιν διαδίδεται σταθερά σε όλες τις ιταλικές οργανώσεις. Τα ταξίδια του με τη συντροφιά της Αντωνίας, της συζύγου του (παντρεύτηκαν στην Σιβηρία), τον οδήγησαν στη Φλωρεντία, τη Νάπολη και το νησί Ίσκια. Ένας από τους συντρόφους του, ο Giuseppe Fanelli, παλιός γαριβαλδινός, ιδρύει στην Ισπανία τις οργανώσεις της Βαρκελώνης και της Μαδρίτης.

Αλλά είναι, κυρίως, στην περιοχή του Ελβετικού Ιούρα που οι ιδέες του Μπακούνιν βρίσκουν μια ευνοϊκή ηχώ. Το κοινωνικό ζήτημα είναι ιδιαίτερα οξύ στο καντόνι του Νωσατέλ, όπου η ωρολογοποιεία εξασφαλίζει μια όχι επικερδή εργασία στους τεχνίτες των πόλεων του, Chaux-de-Fonds, du Locle, de Saint-Imier. Ο Constantin Meuron, αφού δραπέτευσε από ένα πρωσικό οχυρό, αλλά και ο Τζέιμς Guillaume, ασκούν εκεί, λοιπόν, μια όχι αμελητέα επιρροή. Ανάμεσα στον Guillaume και τον Μπακούνιν συνάπτεται πολύ γρήγορα μια στενή φιλία.

Αλλά, στη Γενεύη, η οργάνωση της Συμμαχίας της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας που ιδρύθηκε από τον Μπακούνιν, δεν μπόρεσε να αναγνωριστεί στους κόλπους της Ομοσπονδίας των γαλλόφωνων οργανώσεων, αν και το γενικό συμβούλιο της Διεθνούς δέχτηκε τελικά την ένταξή του. Στις 4 Απριλίου 1870, το τοπικό Συνέδριο του Chaux-de-Fonds ή αλλιώς Συνέδριο της γαλλόφωνης Ομοσπονδίας, βλέπει να σημειώνεται μια διάσπαση ανάμεσα στους μειοψηφικούς, δηλαδή τους εχθρούς της Συμμαχίας στη Γενεύη, και τους πλειοψηφικούς ή τις οργανώσεις του Ιούρα που υποστηρίζουν την Συμμαχία και αποτελούν από τότε μαζί με αυτή, μια σχισματική (αποστασιοποιημένη) Ομοσπονδία που θα πάρει την άνοιξη του 1871 το όνομα Ομοσπονδία του Ιούρα.
Οι σχισματικοί (dissidente) αντιτίθενται στους μειοψηφικούς σε ένα ουσιαστικής σημασίας ζήτημα: Είναι ή όχι η πολιτική δράση μέσο χειραφέτησης; Θεωρώντας ότι κάθε συμμετοχή της εργατικής τάξης στην αστική κυβερνητική πολιτική δεν μπορεί να έχει άλλα αποτελέσματα εκτός από την ισχυροποίηση της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων, που θα παρέλυε την σοσιαλιστική επαναστατική δράση του προλεταριάτου, οι Ιουρασιανοί αρνούνται να αντιμετωπίσουν τον κοινωνικό μετασχηματισμό μέσω των εθνικών πολιτικών μεταρρυθμίσεων και θέλουν να δημιουργήσουν τις ομοσπονδίες εργατικών σωματίων.

Από τις 17 έως τις 23 Σεπτεμβρίου 1871, το Συνέδριο του Λονδίνου αποφασίζει ότι η πολιτική δράση αποτελεί υποχρέωση και καλεί τους μπακουνιστές σχισματικούς του Ιούρα να συμμετάσχουν στην Ομοσπονδία της Γενεύης ή να ανακηρυχτούν σε αυτόνομη Ομοσπονδία. Οι Ιουρασιανοί οργανώνουν, λοιπόν, το Συνέδριο του Sonvillier, στο Ιούρα της Βέρνης, στις 12 Νοεμβρίου 1871. Αυτό το συνέδριο συγκεντρώνει οκτώ οργανώσεις μοντανιάρων (mon-tagnardes), μέλη της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας και παρισινούς κομμουνάρους, φυγάδες στην Ελβετία, όπως ο Jules Guesde, Lefrancais και ο Benoit Malon. Ο Μπακούνιν, εγκατεστημένος στο Λοκάρνο, δεν παρευρίσκεται στο Συνέδριο, στο οποίο γεννιέται επίσημα η Ομοσπονδία του Ιούρα. Ομοσπονδία η οποία, αμέσως, επιβεβαιώνει την αυτονομία της βάσης, καθώς η Ομοσπονδιακή επιτροπή της δεν περιβάλλεται από καμία εξουσία. Έχει απλώς τον ρόλο του γραφείου πληροφόρησης, αλληλογραφίας και στατιστικής. Οι οργανώσεις μπαίνοντας στην Ομοσπονδία, διατηρούν την απόλυτη αυτονομία τους […] Τα παρόντα καταστατικά μπορούν να αναθεωρηθούν κάθε στιγμή, κατ’ απαίτηση μιας από τις οργανώσεις.

Το 1872, το γενικό συμβούλιο της Διεθνούς (που εδρεύει στο Λονδίνο) καταγγέλλει το αναρχικό πνεύμα σε μια ιδιαίτερη εγκύκλιο που διαδόθηκε σε όλες τις οργανώσεις, στην οποία οι αντιφρονούντες δεν θέλουν να δουν παρά το σύνηθες όπλο του κ. Μάρξ, ένα σωρό από σκουπίδια.

Το 5ο Συνέδριο της Διεθνούς συγκαλείται, λοιπόν, στη Χάγη, από τις 2 έως τις 7 Σεπτεμβρίου 1872. Οι Ιουρασιανοί έρχονται με σκοπό να ζητήσουν την κατάλυση του γενικού συμβουλίου και την κατάργηση κάθε εξουσίας μέσα στη Διεθνή. Αλλά απουσία των Ιταλών, οι οποίοι αρνούνται να μετακινηθούν σε μια πολύ απομακρυσμένη πόλη, οι φίλοι του Μαρξ έχουν σταθερή πλειοψηφία. Όλες οι εκκλήσεις της μειοψηφίας υπέρ της ομοσπονδιακής αυτονομίας μένουν, λοιπόν, χωρίς ανταπόκριση. Το κύρος του γενικού συμβουλίου διατηρήθηκε. Και ύστερα από μια έντονη συζήτηση ψηφίζουν τη μεταφορά της έδρας του συμβουλίου από το Λονδίνο στη Νέα Υόρκη.

Οι μαρξιστές σκέφτονται έτσι να διατηρήσουν πιο εύκολα μια εξουσία την οποία μπορούσαν να απειλήσουν οι αναρχικοί. Οι Άγγλοι μεταρρυθμιστές και οι μπλανκιστές αποχωρούν, λοιπόν, από το Συνέδριο και έτσι, με ψήφους 27 έναντι 7 και 8 ενστάσεων το Συνέδριο αποφάσισε τη διαγραφή του Μπακούνιν, ακολουθούμενη από εκείνη του James Guillaume. Η νίκη του Μαρξ παραμένει, ωστόσο, προβληματική. Η Διεθνής Εργατική Ένωση οδεύει προς τη διάσπασή της. Η προσδοκία για ενότητα του σοσιαλιστικού και εργατικού κόσμου, η ιδιαιτερότητα και οι αποκλίνουσες έγνοιες των εθνικών κέντρων αποδεικνύονται προς το παρόν ασυμβίβαστες.

Από τη μια μεριά, ένας σοσιαλισμός του Κράτους, βασισμένος στην εξουσία, που περιμένει την δικτατορία του προλεταριάτου και καλεί τους σοσιαλιστές να κατακτήσουν τους μηχανισμούς της Κρατικής εξουσίας. Από την άλλη, ένας σοσιαλισμός αυτοδιαχείρισης, το σχέδιο του οποίου είναι να χτίσει στη θέση του Κράτους, μια υπεύθυνη ομοσπονδιακή κοινωνία, βασισμένη στις ελεύθερες κοινότητες (κομμούνες) και τους συνεταιρισμούς των παραγωγών. Εδώ, η εξουσία, εκεί μια εθελοντική συνεργασία. Στην Ισπανία, την Ιταλία και το Βέλγιο, οι διεθνιστές ασπάζονται τις ελευθεριακές θέσεις στις οποίες προσκολλάται εξίσου μια μερίδα των Γάλλων. Οι Άγγλοι και οι Ελβετοί, πιο επιφυλακτικοί, τείνουν και αυτοί, επίσης, προς τις ιδέες του Μπακούνιν. Όσον αφορά τους Γερμανούς, ακολουθούν τον Μαρξ. Αλλά είναι αλήθεια ότι η αποτυχία της Παρισινής Κομμούνας και η καταστολή που ακολουθεί, καταφέρνουν ένα σοβαρό χτύπημα στις επαναστατικές ελπίδες.

Η Παρισινή Κομμούνα

Η επίσημη προπαγάνδα των Βερσαλλιέρων πάσχιζε να περιγράψει την Κομμούνα ως μια συνομωσία υποθαλπόμενη στο εξωτερικό από τυχοδιώκτες εγκατεστημένους στο Λονδίνο. Και όμως, στις 4 Σεπτεμβρίου 1870, η Κεντρική Επιτροπή της Διεθνούς απευθύνει στους Γάλλους εργάτες μία προειδοποίηση εναντίον κάθε πρόωρης εξέγερσης.

Η Κομμούνα διήρκεσε μόνο 73 ημέρες, από τις 18 Μαρτίου έως τις 28 Μαΐου 1871. Χάραζε ωστόσο στην πραγματικότητα, μία σειρά διοικητικών, οικονομικών πολιτικών μέτρων… την ουσία των προυντονικών θεωριών. Στις 23 Μαρτίου 1871, η Κεντρική Επιτροπή ορίζει τους σκοπούς της: κοινοτική αυτονομία, τέλος της αρχής της εξουσίας, ελευθερία, αλληλεγγύη, πίστωση, συνεταιρισμός […] εν συντομία την κοινοτική επανάσταση, βάση της κοινωνικής επανάστασης. Την επομένη των εκλογών (νομίμων, καθώς η κλήση για καθολική ψηφοφορία προσυπογράφτηκε από τους δημάρχους των παρισινών διαμερισμάτων και εγκρίθηκε από τον Thiers αρχηγό της εκτελεστικής εξουσίας) η Κομμούνα εγκαθίσταται στις 28 Μαρτίου 1871. Ο Μπαρλαί, φίλος του Προυντόν, εκφώνησε το λόγο των εγκαινίων.

Στις 19 και 20 Απριλίου, η Διακήρυξη προς τον Γαλλικό Λαό εκθέτει το πρόγραμμα της Κομμούνας. Αυτή η διακήρυξη συντάχθηκε από τον Pierre Denis και τον Delescluse, και οι δύο προυντονιστές. Διεκδικεί την απόλυτη αυτονομία της εξαπλωμένης κομμούνας σε όλους τους τόπους της Γαλλίας […] και έχοντας για όρια μόνο το δικαίωμα ίσης παρέμβασης για όλες τις άλλες κομμούνες, μέλη του συμβολαίου (σύμβασης), των οποίων ο συνεταιρισμός πρέπει να διασφαλίσει την γαλλική ενότητα. Να ο ολοκληρωτικός ομοσπονδισμός, απ’ όπου το όνομα ομοσπονδιακοί που δόθηκε σε όλους τους οπαδούς της Κομμούνας.

Απαιτεί, επίσης, την επιλογή με εκλογή ή διαγωνισμό, με υπευθυνότητα, και το σταθερό δικαίωμα ελέγχου και ανάκλησης των διοικούντων ή των κοινοτικών υπαλλήλων όλων των τάξεων. Την απόλυτη εγγύηση της ατομικής ελευθερίας, της ελευθερίας της συνείδησης και της ελευθερίας της εργασίας. Τη σταθερή παρέμβαση των πολιτών στις κοινοτικές υποθέσεις με την ελεύθερη εκδήλωση των ιδεών τους. Την οργάνωση της αστικής άμυνας και της Εθνοφρουράς που εκλέγει τους αρχηγούς της και φροντίζει μόνη για την διατήρηση της τάξης στην πολιτεία.

Στις 11 Μαρτίου 1870, ο Ευγένιος Βαρλέν δημοσιεύει στην εφημερίδα του «Η Μασσαλιώτιδα», ένα μακροσκελές άρθρο που παρακάμπτει τον κομμουνισμό του Μαρξ και εκθειάζει μια μορφή ελευθεριακού κολεκτιβισμού. Ποιος, με μια λέξη, θα οργανώσει την παραγωγή και την κατανομή (διανομή) των προϊόντων; Εκτός αν θέλουμε να τα οδηγήσουμε όλα σε ένα συγκεντρωτικό και εξουσιαστικό Κράτος που θα διόριζε τους διευθυντές εργοστασίων, βιοτεχνιών, των πρακτορείων της κατανομής οι οποίοι διευθυντές θα διόριζαν με την σειρά τους, τους υποδιευθυντές, τους επιστάτες, τους πρωτομάστορες κ.τ.λ. και να φτάσουμε έτσι σε μια ιεραρχική οργάνωση της εργασίας από τα ψηλά στα χαμηλά, στην οποία ο εργάτης δεν θα ήταν πια παρά ένα ασυνείδητο γρανάζι χωρίς ελευθερία ούτε πρωτοβουλία, εκτός από αυτό εδώ, είμαστε αναγκασμένοι να παραδεχτούμε ότι οι ίδιοι οι εργάτες πρέπει να έχουν την ελεύθερη διάθεση, την κατοχή των εργαλείων τους, με τον όρο να φέρνουν σε ανταλλαγή τα προϊόντα τους στο κόστος παραγωγής, για να υπάρχει αμοιβαιότητα υπηρεσιών ανάμεσα στους εργάτες διαφορετικών ειδικοτήτων.

Για τους αναρχικούς, τα διδάγματα της εμπειρίας των κομμουνάρων μένουν πάντα επίκαιρα.

● Αντικληρική πάλη. Η Κομμούνα επιβεβαιώνει τα αντικληρικά της αισθήματα, εκλαϊκεύει την εκπαίδευση, χωρίζει την Εκκλησία από το Κράτος, καταργεί τον προϋπολογισμό (κονδύλι) για τις λατρείες, διακηρύσσει εθνικές ιδιοκτησίες, τα αγαθά της Εκκλησίας.

● Αντιμιλιταρισμός. Κατάργηση του στρατού. Αυτή η σταθερή στρατιά που παίρνει τους ανθρώπους και τους κάνει σκλάβους, έλεγε ο Ευγένιος Βαρλέν, αντικαθίσταται από τον ένοπλο λαό.

● Διεθνισμός. Αδελφοποίηση με όλους τους λαούς που σημαδεύτηκε από τον ενθουσιασμό για την Διεθνή και την πτώση της στήλης της πλατείας Βαντόμ σύμβολο του μοναρχικού εξευτελισμού και της πολεμικής κατάκτησης.

● Αυτονομία και ομοσπονδιοποίηση των κοινοτήτων (κομμούνων).

● Άμεση δημοκρατία, από τα κάτω στα πάνω. H κυριαρχία του λαού επιβεβαιώνεται χωρίς μεσάζοντα (ενδιάμεσο). Το Συμβούλιο της Κομμούνας, τα Κλαμπ, η Ομοσπονδία της Εθνοφρουράς αντανακλούν τον θρίαμβο της βάσης.

Είναι λοιπόν το τέλος του παραδοσιακού Κράτους. Το αναρχικό ιδεώδες αντιτίθεται έτσι στον δικτατορικό χαρακτήρα της ιακωβιτικής κομμούνας. Είναι το τέλος του παλιού κυβερνητικού και κληρικαλιστικού κόσμου, του μιλιταρισμού, του υπαλληλισμού, της εκμετάλλευσης, των μονοπωλίων, των προνομίων, στα οποία το προλεταριάτο οφείλει την δουλεία του, η Πατρίδα τις δυστυχίες της και τις συμφορές της.

Η διάσπαση της Διεθνούς

Τη στιγμή που η Κομμούνα αισθάνεται τον κλοιό των Βερσαλλιέρων να στενεύει, οι διευθυντές της απευθύνουν ένα τελευταίο κάλεσμα στις μεγάλες πόλεις. Αλλά αυτό εδώ δεν συνάντησε ανταπόκριση. Βέβαια, σε πόλεις και περιφέρειες όπως Saint-Etiune, Narbonne, Toulouse, Limoges, Le Creusot ή Marseille, βλέπουν να αναφύονται εφήμερες Κομμούνες. Όμως τα τακτικά στρατεύματα έχουν γρήγορα λόγο γι’ αυτά τα ομοσπονδιακά κινήματα. Τον Σεπτέμβριο του 1870, ο Μπακούνιν μπόρεσε να υπολογίσει προσωπικά στην Lyon τις δυσκολίες του εγχειρήματος. Καθοδηγούμενη από την Κεντρική Επιτροπή για τη Σωτηρίας της Γαλλίας, η Κομμούνα της Λυών δεν μπόρεσε να επιζήσει και, στα τέλη Οκτωβρίου 1870, ο Μπακούνιν, γερασμένος και απογοητευμένος, ξαναπαίρνει τον δρόμο για την Ελβετία, αφού έχει διαπιστώσει: Ο λαός της Γαλλίας δεν είναι πια καθόλου επαναστάτης. Η εποχή των αυθόρμητων εξεγέρσεων φαίνεται ότι έχει λήξει.

Μπορεί η Διεθνής όντας ήδη διαιρεμένη, να επιζήσει σε μια παρόμοια αποτυχία; Στη Χάγη, στις 7 Σεπτεμβρίου 1872, ο Μπακούνιν αποκλείεται από τη Διεθνή. Ποιος μπορεί, λοιπόν, να προβλέψει ότι οι φίλοι του (από τον Ιούρα), μέσα σε κάποια χρόνια, θα αναδιοργανώσουν όλες τις εθνικές ομοσπονδίες της εχθρικά προσκείμενες στο μαρξιστικό γενικό συμβούλιο που μεταφέρθηκε στη Νέα Υόρκη; Στις 15 Σεπτεμβρίου 1872, ένα καταπληκτικό Συνέδριο ανασυντάσσει στο Saint-Imier (Ελβετία) τους αντιπροσώπους των αποσχισθέντων ομοσπονδιών: Ισπανική, Ιταλική, Jurassienne, στις οποίες προστίθενται Αμερικάνοι και Γάλλοι αντιπρόσωποι, μεταξύ των οποίων και ο Pindy, παλαιός κυβερνήτης του παρισινού δημαρχείου κατά τη διάρκεια της Κομμούνας. Αφού θεωρήθηκε ως η ληξιαρχική πράξη γέννησης του αναρχισμού, το Συνέδριο του Saint-Imier θέτει τις ουσιαστικές αρχές της φύσεως της πολιτικής πράξεως του προλεταριάτου.

Θεωρώντας:

Ότι το να θέλουμε να επιβάλλουμε στο προλεταριάτο μια γραμμή συμπεριφοράς ή ένα ομοιόμορφο πολιτικό πρόγραμμα, ως την μοναδική οδό που μπορεί να το οδηγήσει στην κοινωνική του χειραφέτηση, είναι μια αξίωση επίσης παράλογη παρά αντιδραστική.

Ότι κανείς δεν έχει το δικαίωμα να αφήσει τις οργανώσεις και τις αυτόνομες ομοσπονδίες από το αναμφισβήτητο δικαίωμα να αυτοπροσδιοριστούν και να ακολουθήσουν την πολιτική γραμμή που θα νομίσουν ως την καλύτερη, και ότι κάθε παρόμοια προσπάθεια θα μας οδηγούσε μοιραία στον πιο επαναστατικό δογματισμό.

Ότι οι προσδοκίες του προλεταριάτου δεν μπορούν να έχουν άλλο αποτέλεσμα από την ίδρυση μιας οργάνωσης και μιας ομοσπονδίας οικονομικών απόλυτα ελεύθερων, βασισμένων στην εργασία και την ισότητα όλων και απόλυτα ανεξάρτητων από κάθε πολιτική κυβέρνηση, και ότι αυτή η οργάνωση και αυτή η ομοσπονδία δεν μπορούν να είναι παρά το αποτέλεσμα της αυθόρμητης δράσης του ίδιου του προλεταριάτου, των επαγγελματικών σωματείων και των αυτόνομων κοινοτήτων (κομμούνων).

Θεωρώντας ότι κάθε πολιτική οργάνωση δεν μπορεί να είναι παρά η οργάνωση της κυριαρχίας σε όφελος μιας τάξης και σε βάρος των μαζών, και ότι το προλεταριάτο, αν ήθελε να αρπάξει την εξουσία, θα γινόταν το ίδιο μια τάξη κυριαρχική και εκμεταλλεύτρια.
Το Συνέδριο που έγινε στο Saint-Imier διακηρύσσει:

● ότι η καταστροφή κάθε πολιτικής εξουσίας είναι το πρώτο καθήκον του προλεταριάτου.

● ότι κάθε οργάνωση που θα κατέχει μια πολιτική εξουσία δήθεν προσωρινή και επαναστατική με σκοπό να προκαλέσει αυτή τη καταστροφή δεν μπορεί παρά να είναι μια απάτη παραπάνω και θα ήταν επίσης επικίνδυνη για το προλεταριάτο όσο και όλες οι κυβερνήσεις που υπάρχουν σήμερα.

● ότι, απορρίπτοντας κάθε συμβιβασμό για να φθάσουν στην πραγματοποίηση της κοινωνικής επανάστασης, οι προλετάριοι όλων των χωρών οφείλουν να καθιερώσουν, έξω από κάθε πολιτική μπουρζουαζία, την αλληλεγγύη της επαναστατικής δράσης.

Έτσι, τη στιγμή που το γενικό συμβούλιο της Νέας Υόρκης δεν εκπροσωπεί πλέον παρά τον εαυτό του, η ανασύνταξη των μελών της Διεθνούς γίνεται στους κόλπους της Αντιεξουσιαστικής Διεθνούς. Από την 1η έως τις 6 Σεπτεμβρίου 1873, ένα Συνέδριο συγκεντρώνει τις αντιεξουσιαστικές Ομοσπονδίες στη Γενεύη. Έκτο Γενικό Συνέδριο της Διεθνούς Ένωσης των Εργατών, ψηφίζει την κατάργηση του γενικού συμβουλίου και την πλήρη αυτονομία των ομοσπονδιών και των οργανώσεων. Ένα έβδομο Συνέδριο, στις Βρυξέλες τον Σεπτέμβριο του 1874, και ένα όγδοο, στη Βέρνη τον Οκτώβριο του 1876, εγκρίνουν την αποκέντρωση της οργάνωσης την ίδια στιγμή που καλούν σε ενότητα τις διάφορες σοσιαλιστικές τάσεις, ενώ ο Ιταλός Μαλατέστα μιλά για μόνιμη επανάσταση και για προπαγάνδα μέσω της πράξης.

Τον Οκτώβριο του 1873, ο Μπακούνιν, εξαντλημένος, παραιτείται από την Ιουρασσιανή Ομοσπονδία. Δεν είμαι παρά ένας αστός, γράφει στους φίλους του, και ως τέτοιος, δεν θα ήξερα να κάνω τίποτα άλλο ανάμεσά σας παρά προπαγάνδα […] Έχω αυτή την πεποίθηση ότι ο καιρός των μεγάλων θεωρητικών διαλόγων πέρασε. Στα τελευταία εννέα χρόνια αναπτύξαμε στους κόλπους της Διεθνούς περισσότερες ιδέες που δεν θα έπρεπε για να σώσουμε τον κόσμο, αν μόνες οι ιδέες μπορούσαν να τον σώσουν, και προκαλώ τον οποιοδήποτε να βρει μια νέα. Ο καιρός δεν είναι πια στις ιδέες, είναι στα γεγονότα και στις πράξεις.

Ο παλιός αγωνιστής αποσύρεται στο κτήμα (εξοχικό) που ο φίλος του Καφιέρο μόλις απέκτησε στις όχθες της λίμνης Majeur. Η αμεριμνησία και η απερισκεψία του Μπακούνιν διασκορπίζουν αυτή την περιουσία. Στην Βέρνη την 1η Ιουλίου 1876, μια κρίση ουραιμίας νικά αυτόν τον αιώνιο επαναστατημένο τον οποίο ένας ανώνυμος δημόσιος υπάλληλος εγγράφει στο μητρώο θανάτων με την ένδειξη: Michel de Bakounine, rentier (Μισέλ ντε Μπακούνιν, εισοδηματίας).

Εναλασσόμενες τάσεις του αναρχισμού: Υπάρχουν δύο κύριες “σχολές” σκέψης στον αναρχισμό, οι οποίες συμφωνούν μεταξύ τους στον αντικρατισμό, τον αντικαπιταλισμό και την αντίσταση σε κάθε καταπίεση, αλλά διαφωνούν στην επανάσταση, τη δημοκρατία, την προσχεδιασμένη πολιτική και την ταξική πάλη.

Uri Gordon (2008). Anarchy Alive!

Michael Schmidt & Lucien van der Walt (2009). Black Flame.

Έχει ειπωθεί από διάφορους θεωρητικούς ότι υπάρχουν δύο κύριες τάσεις στον σύγχρονο αναρχισμό. Εδώ θα παραθέσω το πώς βλέπω τις δύο αυτές τάσεις στο αναρχικό κίνημα, χρησιμοποιώντας τα δύο βιβλία που παρέθεσα πριν για να δείξω τις δύο αυτές τάσεις (αν και το κείμενο αυτό δεν αποτελεί παρουσίαση του βιβλίου Black Flame). Θα τις περιγράψω ως διαφωνούσες σε ζητήματα όπως αυτό της επανάστασης ή του ρεφορμισμού ή της δημοκρατίας, τι ακριβώς σημαίνει “προσχεδιασμένη πολιτική” καθώς και τη στάση απέναντι στην εργατική τάξη.

Σχεδόν στην αρχή του πρόσφατα (2008) δοσμένου στην κυκλοφορία βιβλίου του Uri Gordon (Ισραηλινού αναρχικού) για τον αναρχισμό, ο συγγραφέας περιγράφει την “πιο κύρια διαίρεση” ανάμεσα στους αναρχικούς. Αρχίζει με τον τρόπο που την περιέγραψε ο David Graeber (από τις ΗΠΑ) ως ανάμεσα διαφορά σε “μια μειοψηφική τάση “σεχταριστικών” ή αναρχικών ομάδων “με κεφαλαίο άλφα” η οποία έχει αναπτύξει δογματικά πολιτικά προγράμματα και μια “πλειοψηφούσα τάση αναρχικών με μικρό άλφα”… οι οποίοι αποτελούν “το πραγματικό κέντρο ιστορικής δυναμικής αυτή τη στιγμή” και που από προγραμματικής άποψης είναι πιο χαλαροί (Gordon 2008; p.23-24 – για τις απόψεις μου για τον αναρχισμό του Graeber δες Price 2007). Αλλά μόνη ομάδα στην οποία αναφέρεται ο Graeber και την οποία χαρακτηρίζει σεχταριστική, δογματική, “αναρχικούς με κεφαλαίο άλφα” είναι η Northeastern Federation of Anarchist-Communists (NEFAC) της οποίας είμαι μέλος αλλά όχι ο “επίσημος” εκπρόσωπός της.

Ο Gordon νομίζει ότι υπάρχει “κάτι” στη διάκριση του Graeber, αλλά το οποίο πρέπει να ερμηνευτεί πιο “λεπτά”. Πρώτα απ’ όλα, “οι αναρχικές ομάδες με κεφαλαίο άλφα δε είναι καν μια μειονότητα… (έχουν) αρκετές χιλιάδες μέλη” (σελ. 24). Αυτό είναι αλήθεια, εάν στις χιλιάδες αυτές μελών συμπεριλάβουμε και τις αναρχοσυνδικαλιστικές οργανώσεις της Ευρώπης κ.λπ. Αντίθετα, στις κατηγορίες περί “σεχταρισμού” και “δογματισμού”, ο Gordon σημειώνει ότι οι πιο πολλοί “πλατφορμιστές” δεν θεωρούν την Οργανωτική Πλατφόρμα του Μάχνο και των λοιπών του 1926 ως ιερό κείμενο, αλλά τη χρησιμοποιούν ως έναυσμα για διάλογο. (Συχνά, αποκαλώντας κάποιον “δογματικό” συνιστά τον τρόπο του συγγραφέα μέσω του οποίου θέλει να δηλώσει ότι αυτός ο κάποιος διαφωνεί με τον συγγραφέα και αρνείται πεισματικά να δεχτεί τη γνώμη του – του συγγραφέα).

Αντίθετα, ο Gordon βλέπει τη διαφορά μεταξύ των δύο τάσεων ως διαφορά “πολιτικής κουλτούρας” (που αποτελεί έναν μη ιδεολογικό τρόπο για να περιγράψει κανείς τις διαφορές). Η μια τάση (οι αναρχικοί με το άλφα κεφαλαίο) χαρακτηρίζεται με την “παραδοσιακή πολιτική κουλτούρα του αναρχικού κινήματος που διαμορφώθηκε πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο” (σελ. 25). Λέει ότι έχει επίσημες δομές, με εκλεγμένα στελέχη και ότι οι αποφάσεις παίρνονται συχνά μέσω ψηφοφοριών. Ότι δίνουν έμφαση στην οργάνωση στους χώρους εργασίας, στο αντιπολεμικό κίνημα και δημοσιεύουν τις απόψεις τους. Η άλλη τάση (με το μικρό άλφα) δεν ενδιαφέρεται καν για την αναρχική παράδοση, συγκροτεί μόνο άτυπες ομάδες, παίρνει αποφάσεις με συναίνεση και, γράφει ο ίδιος, δίνει έμφαση στην οικολογία, στην πολιτική ταυτότητας, τις πειραματικές κοινότητες και τον ανατολικό μυστικισμό.

“Η διαφορά ανάμεσα στους δύο αναρχισμούς είναι γενεσιουργός – μια ‘Παλαιά Σχολή’ και μια ‘Νέα Σχολή’ (στο ίδιο). Χωρίς να θέλει να καταγγείλει τους αναρχικούς της Παλαιάς Σχολής, ο Gordon (όπως και ο Graeber) τάσσεται απλώς με τη Νέα Σχολή του αναρχισμού. (Δεν είναι πάντα τόσο σεχταριστής. Αργότερα, στο βιβλίο του, αντιτίθεται οργισμένα στις απόψεις μου για το Ισραήλ και την Παλαιστίνη – οι οποίες δεν σχετίζονται κατευθείαν με το θέμα μου εδώ. Δες σελ. 149-151, απάντηση στον Price, 2009).

Ενώ πιστεύω ότι ο Gordon έχει παραθέσει επακριβώς τις δύο κύριες τάσεις του σημερινού αναρχισμού, δεν νομίζω ότι το Παλαιό εναντίον του Νέου αποτελεί ενδεδειγμένο τρόπο για να καταλάβει κάποιος αυτή τη διαίρεση. Αρκετές από τις επονομαζόμενες απόψεις της Νέας Σχολής που παραθέτει μπορούν να ανιχνευθούν στην αναρχική ιστορία, αρχίζοντας από τον Προυντόν, τον Στίρνερ και άλλους. Ο Gordon παραθέτει ειδικά τις απόψεις του Gustav Landauer του 1911 για να δικαιολογήσει τις δικές του απόψεις. Αρκετές από τις απόψεις αυτές αναδείχθηκν από τον Paul Goodman και τον Colin Ward – ανάμεσα σε άλλος αναρχικούς – στις δεκαετίες 1960 και 1970. Ελάχιστες από τις απόψεις της Νέας Σχολής είναι πράγματι νέες.

Η ευρύτερη αναρχική παράδοση

Ωστόσο, η διάκριση αυτή καθεαυτή ισχύει. Αυτό που ο Gordon αποκαλεί Νέα Σχολή και ο Graeber αναρχισμό με το άλφα κεφαλαίο, ονομάζεται “ευρύτερη αναρχική παράδοση” από τους Schmidt και van der Walt από το το Zabalaza Anarchist Communist Front της Νότιας Αφρικής. Αυτή είναι η παράδοση από τον Μιχαήλ Μπακούνιν στον Πέτρο Κροπότκιν στην Έμμα Γκόλνταν και τον Νέστορα Μάχνο, συμπεριλαμβανομένων όλων αυτών που χαρακτηρίζονται αναρχικοί κομμουνιστές και αναρχικοί συνδικαλιστές. Οι περισσότεροι άνθρωποι που αποκαλούν τους εαυτούς τους αναρχικούς ιστορικά ανήκουν σ’ αυτήν την παράδοση.

Το μόνο με το οποίο διαφωνώ σχεδόν στο βιβλίο “Black Flame” είναι ότι οποιοσδήποτε είναι έξω από την ευρύτερη αναρχική παράδοση χαρακτηρίζεται ως “μη αναρχικός”, αν και είναι “ελευθεριακός”. “Ο αναρχισμός της ‘ταξικής πάλης’, μερικές φορές ονομαζόμενος και επαναστατικός ή κομμουνιστικός αναρχισμός, δεν είναι ένας τύπος αναρχισμού. Κατά τη γνώμη μας, είναι ο μόνος αναρχισμός” (Schmidt και van der Walt 2009; σελ. 19). Από τη στιγμή που ο Προυντόν δεν υποστήριξε την ταξική πάλη ούτε την επανάσταση ούτε τον κομμουνισμό, απλώς “επηρέασε” τον αναρχισμό, όπως και ο Μαρξ. Η προσέγγιση αυτή είναι άστοχη. Υπήρξαν και υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι που αποκαλούσαν τους εαυτούς τους “αναρχικούς” και οι οποίοι δεν χωρούν στο σύνηθες ρεύμα του αναρχισμού. Ωστόσο, είναι αντικρατιστές και αντικαπιταλιστές, ενώ συχνά θεωρούν τους εαυτούς τους “επαναστάτες”. Είναι, πράγματι, σημαντικό να σημειώσουμε ότι δεν είναι μέρος της κύριας παράδοσης, αλλά είναι χρήσιμο να επιχειρηματολογήσουμε για το εάν είναι “αναρχικοί” ή όχι; Αυτό μας κάνει να φαινόμαστε σεχταριστές και δογματικοί. Πρέπει να δούμε το περιεχόμενο των απόψεών τους (ότι λανθάνουν στην πολιτική τους) παρά την ετικέτα που έχουν διαλέξει.

Όπως σημείωσα, ο Gordon δεν αρνείται ότι η επονομαζόμενη Νέα Σχολή δεν ακολουθεί την “παραδοσιακή πολιτική κουλτούρα του αναρχικού κινήματος”. Απλώς δεν ενδιαφέρεται και ίσως το βρίσκει αυτό προτέρημα.

Πολιτικές διαφορές μεταξύ των δύο τάσεων: Για την Επανάσταση

Για να δούμε τις πραγματικές διαφορές ανάμεσα στις δύο αυτές τάσεις του αναρχισμού είναι απαραίτητο να ρίξουμε μια ματιά στις σοβαρές πολιτικές διαφορές μεταξύ τους – όχι σε μια αντι-ιδεολογική “κουλτούρα” αλλά στις πραγματικές πολιτικές απόψεις.

Η ευρύτερη αναρχική παράδοση (αναρχισμός της ταξικής πάλης ή αναρχισμός της Παλαιάς Σχολής ή οτιδήποτε άλλο) ήταν πάντα επαναστατική. Δηλαδή, τα μέλη της πίστευαν ότι η αστική τάξη δεν πρόκειται να παραδώσει την εξουσία χωρίς αντίσταση, μια αντίσταση που θα επικεντρωθεί στο κράτος. Ένα τεράστιο κίνημα των καταπιεσμένων και εκεμταλλευόμενων πρέπει να εγερθεί για να συντρίψει το κράτος και να παραλύσει την καπιταλιστική οικονομία και κάθε άλλη μορφή καταπίεσης. Όλα αυτά πρέπει να αντικατασταθούν από νέες μορφές λαϊκής αυτο-οργάνωσης και αυτοδιεύθυνσης. Αυτό δεν έρχεται σε αντίθεση με τον αγώνα των ημερών μας για βελτιώσεις και μεταρρυθμίσεις, αλλά θέτει μια στρατηγική στόχων.

Ο Gordon είναι τυπικό παράδειγμα της Νέας Σχολής αναρχικών (ή οτιδήποτε άλλο) στο ότι αρνείται μια τέτοια επαναστατική προσέγγιση. Οι παραδοσιακοί αναρχικοί, γράφει, χρησιμοποίησαν το επιχείρημα του πώς θα οργανωθεί η κοινωνία μετά την επανάσταση. “Σήμερα, αντίθετα, απουσιάζει από τον αναρχικό λόγο και η προσδοκία για μια τέτοια επαναστατική διαδικασία…” ή το ενδιαφέρον για οράματα στη μετεπαναστατική κοινωνία (Gordon 2008, σελ. 40). Και παραπέρα, “οι αναρχικοί σήμερα δεν ρέπουν στο να σκέφτονται για την επανάσταση – αν και συχνά κάνουν χρήση του όρου – ως ενός μελλοντικού γεγονότος, αλλά μάλλον ως μιας διαδικασίας του σήμερα…” (σελ. 41). Αντί να αλλάξουν όλη την κοινωνία, κάτι που μπορεί να είναι δυνατό ή όχι, γράφει, οι αναρχικοί πρέπει να προωθούν την “αναρχία ως κουλτούρα” στην οποία συμπεριλαμβάνονται μεγάλα γεγονότα, αλλά ακόμα και “εφήμερες στιγμές μη κομφορμισμού και ισότητας χωρίς φροντίδα” (στο ίδιο). Παρατίθενται οι Προσωρινές Αυτόνομες Ζώνες του Hakim Bey, οι οποίες, λέει ο συγγραφέας, ίσως περιλαμβάνουν μια “κυψέλη ντυσίματος” (quilting bee) ή ένα πάρτι.

Δεν έχουμε πρόβλημα με τους μη κομφορμισμούς και τα πάρτι, το αντίθετο μάλιστα. Αλλά δεν αποτελούν στρατηγική για τη λαϊκή ανατροπή του καπιταλιστικού κράτους. Ούτε ο Gordon στεναχωρείται γι’ αυτό. “Η ανάπτυξη μη ιεραρχικών δομών.. είναι, για τους περισσότερους αναρχικούς, αυτοσκοπός”. (σελ. 35) Ο Gordon δεν λέει ποτέ και μάλιστα δυνατά, ότι η τάση του έχει παραιτηθεί από την επανάσταση, αλλά δεν μπορώ να το ερμηνεύσω αυτό αλλιώς.

Για να ακουστεί ριζοσπάστης, ο Gordon και άλλοι αναρχικοί επιμένουν ότι είναι αντιαναρχικό να ασχολούμαστε με αιτήματα από το κράτος, το να προσπαθούμε να κερδίσουμε οφέλη απειλώντας το κράτος ή την καπιταλιστική τάξη. “Μια ‘πολιτική αιτημάτων’… επεκτείνει αδικαιολόγητα την αναγνώριση και νομιμοποίηση της κρατικής εξουσίας… μια στρατηγική που είναι μακριά από τον αναρχισμό” (σελ. 151). Αντίθετα, οι αναρχικοί υποτίθεται ότι πρέπει να δημιουργήσουν έναν καλύτερο κόσμο μέσω της διαφορετικής του ενός από τον άλλον δράσης.

Αλλά οι αναρχικοί έχουν πάντα αρθρώσει αιτήματα από το κράτος, όπως τον τερματισμό της προώθησης των πολέμων ή την απελευθέρωση κρατουμένων ή την προώθηση κοινωνικών ωφελημάτων. Είναι ένας τρόπος του να δειχθεί στους μη αναρχικούς ότι δεν μπορούμε να βασιζόμαστε στο κράτος για να κερδίσουμε κάτι. Και έχουμε αιτήματα και από τους καπιταλιστές, όπως ο αγώνας για τη αναγνώριση των συνδικάτων μας ή για καλύτερες συνθήκες εργασίας. Αρνούμενοι να υποβάλλουμε αιτήματα στο κράτος ή τους καπιταλιστές, ίσως φαίνεται αρκετά ριζοσπαστικό (λες και ενδιαφέρονται για το εάν ή όχι οι αναρχικοί παρέχουν “αναγνώριση και νομιμοποίηση”) αλλά είναι μια ρεφορμιστική οπισθοχώρηση, μια παραίτηση από τον αγώνα.

Ο Gordon δίνει έμφαση στην “προαποφασισμένη πολιτική”. Και οι δύο “σχολές” του αναρχισμού θα μπορούσαν να συμφωνήσουν στη σπουδαιότητα της οικοδόμησης μη ιεραρχικών θεσμών εδώ και τώρα. Αλλά για τον Gordon και την τάση του αυτό που έχει σημασία είναι οι διαπροσωπικές δυναμικές των άτυπων αναρχικών δικτύων ανεξάρτητα από το εάν αυτά είναι αποτελεσματικά ή όχι για περαιτέρω σκοπούς.

Για την ευρύτερη αναρχική παράδοση αυτό που έχει σημασία είναι η οικοδόμηση μιας δημοκρατικής, λαϊκής κουλτούρας αντίστασης. Αναφερόμενοι στις “απεργίες ενοικίων και την κοινοτική οργάνωση”, οι Schmidt και van der Walt λένε ότι “ως μέρος του σχεδίου οικοδόμησης μιας λαϊκής εξουσίας, οι μαζικοί αναρχικοί οικοδομούν πυκνά και αλληλοκαλυπτόμενα δίκτυα λαϊκής και συνδεόμενης ζωής. Αυτά περιλαμβάνουν θεατρικές ομάδες, επιτροπές γειτονιάς, εργατικά νυχτερινά σχολεία…” (σελ. 181).

Ο Gordon δεν δέχεται αυτή την αντίληψη, εν μέρει επειδή δεν πιστεύει στη δημοκρατία, ακόμα και την πιο ριζοσπαστική, συμμετοχική, έκφραση μιας άμεσης δημοκρατίας. Ελάχιστοι αναρχικοί της τάσης του είναι ειλικρινείς όταν αρνούνται τη δημοκρατία. (Ο Graeber, 2002) για παράδειγμα, είναι υπέρ μιας δημοκρατίας η οποία χαρακτηρίζεται με τη συναίνεση). “Ο αναρχισμός… αντιπροσωπεύει όχι τη πιο ριζοσπαστική μορφή δημοκρατίας…” αλλά κάτι άλλο (σελ. 70). Με αυτό ο Gordon φαίνεται ότι εννοεί τη συναίνεση, αλλά αμέσως μετά εξηγεί ότι εννοεί την ηγεσία μιας κρυφής ελίτ όταν οργανώνει ένα κίνημα.
Οι αναρχικοί είναι υποχρεωμένοι να παραδεχτούν ότι αυτή η αόρατη, υπόγεια, πράγματι ανεξήγητη χρήση εξουσίας δεν είναι αναπόφευκτη,,, αλλά ακόμα χρειάζεται να αγκαλιαστεί, από τη στιγμή που συγκλίνει με την κοσμοθεωρία τους για σπουδαίες υποθέσεις“ (σελ. 75). Αυτό είναι σύμφωνο με τις χειρότερες, αντιδημοκρατικές πλευρές της σκέψης των Προυντόν και Μπακούνιν, που το περισσότερο μέρος του αναρχισμού έχει προ πολλού εγκαταλείψει.

Αντίθετα, η άποψη για τους επαναστάτες αναρχικούς της ταξικής πάλης είναι ότι “ο αναρχισμός δεν θα ήταν τίποτα περισσότερο από μια ολοκληρωμένη πραγματοποίηση της δημοκρατίας – δημοκρατίας στα χωράφια, τα εργοστάσια και τις γειτονιές, που συντονίζεται διαμέσου ομοσπονδιακών δομών και συμβουλίων από κάτω προς τα πάνω…” (Schmidt και van der Walt 2009; σελ. 70). Τείνει να εκλάβει τη χρήση της συναίνεσης ή της ψηφοφορίας ως ένα πρακτικό ζήτημα και όχι ως ζήτημα αρχής.

Πολιτικές διαφορές: Για την τάξη

Για την ευρύτερη αναρχική παράδοση το κέτρο της πολιτικής της βασίζεται στην τάξη: υποστηρίζοντας και αποκτώντας ρίζες στην εργατική τάξη καθώς και την αγροτιά. Σε αυτό περιλαμβάνεται και υποστήριξη στη μη ταξική πάλη που βασίζεται σε ζητήματα φύλλου, ράτσας, εθνικότητας, σεξουαλικής κατεύθυνσης, πολέμου και οικολογίας – κάθε ζήτημα που συμπίπτει με ‘ένα άλλο και έχει τον αντίκτυπό του στην εργατική τάξη. Αλλά έχουμε δει ότι η εργατική τάξη έχει μια συγκεκριμένη δύναμη, τουλάχιστον δυνητικά, να σταματήσει τη μηχανή του συστήματος και να την αρχίσει διαφορετικά. (Μια πολύ καλή υπεράσπιση της προοπτικής της βασισμένης στην εργατική τάξη ίσως μπορεί να βρεθεί στο Meiksins Wood (1998). Γι’ αυτό το λόγο, η ευρύτερη αναρχική παράδοση του αναρχισμού της ταξικής πάλης συμπίπτει με τις ελευθεριακές απόψεις του Μαρξ.

Ο Gordon δεν προχωρά με κανέναν τρόπο σε μια ταξική ανάλυση της αναρχικής τάσης που μάς περιγράφει, ούτε ενός άλλου παρόμοιου ζητήματος. Όπως περιγράφει ο ίδιος, το κίνημα της “απελευθέρωσης των ζώων” ανάμεσα στα άλλα, είναι “σημαντικό όσο και οι εργατικοί αγώνες. Στους δεύτερους ο βιομηχανικός τομέας και ο παραδοσιακός συνδικαλισμός έχουν αντικατασταθεί από τις McJobs και τα αυτό-οργανωμένα συνδικάτα των επισφαλώς εργαζόμενων” (σελ. 5) Αυτή η δόση άγνοιας είναι σχεδόν όλη η πλευρά του αναρχισμού που έχει να προσφέρει σε εκατομμύρια εργαζόμενους σε όλο τον κόσμο.

Ο Bookchin και οι άλλας διαφορές

Μερικοί αναγνώστες θα αναρωτηθούν αν και πώς η άποψή μου αυτή περί των δύο τάσεων του αναρχισμού σχετίζεται με τη διάκριση που έκανε ο Murray Bookchin (1995) μεταξύ “κοινωνικού αναρχισμού” και “αναρχισμού ως τρόπου ζωής”. Αφήνοντας κατά μέρος το βιτριολικό στυλ αντιπαράθεσης του Bookchin, υπάρχουν μερικές ομοιότητες. Ο κοινωνικός αναρχισμός του Bookchin έχει ρίζες επίσης στον αναρχικό κομμουνισμό και προωθεί επίσης τη ριζοσπαστική δημοκρατία. Μεγάλο μέρος των κριτικών του τι ονομάζει ο ίδιος αναρχισμό ως τρόπο ζωής έχει σχέση με αυτό που ονομάσει ο Gordon Νέα Σχολή αναρχισμού.

Αλλά αυτά αποτελούν προβλήματα. Θα ήταν ίσως άδικο να κολλήσουμε ετικέτες στον Gordon σαν να τάσσεται υπέρ του “τρόπου ζωής”.. Αυτός, όπως και άλλοι, πιστεύει ότι είναι μέρος ενός λαϊκού κινήματος ενάντια στο κεφάλαιο και το κράτος. Αρχίζει το βιβλίο του με τη συμμετοχή στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις του G5 το 2005. Ο Bookchin, από την άλλη πλευρά, συμμερίζεται αρκετές από τις θεωρίες εκείνες των ρεφορμιστών αναρχικών. “Ο Bookchin επιζητά να εκπονήσει μια νέα “αναρχική” στρατηγική – απελευθερωμένης από ταξική πάλη και εχθρικής προς την οργανωμένη εργατική τάξη…” (Schmidt και van der Walt 2009; p. 79).. Η στρατηγική του (ελευθεριακός δημοτισμός) βασίστηκε στα εκλεγμένα δημοτικά συμβούλια. Αυτό είναι πιο ρεφορμιστικό από αυτό το “αναρχικοί με μικρό άλφα”. Ως αποτέλεσμα, ο Bookchin έπαψε να αυτοαποκαλείται αναρχικός.

Υπάρχει, τότε, μια τάση του επαναστατικού αναρχισμού η οποία οικοδομεί στο ευρύτερο ιστορικό αναρχικό κίνημα, το οποίο είναι επαναστατικό στις μεθόδους και τους στόχους του, που είναι ριζοσπαστικά δημοκρατικό στα μέσα του και στους προκαθορισμένους στόχους του, που επικεντρώνεται στην εργατική τάξη, αλλά το οποίο υποστηρίζει ακόμα και κάθε άλλο αγώνα ενάντια στην καταπίεση, στοχεύοντας σε μια ελευθεριακή σοσιαλιστική (κομμουνιστική) κοινωνία.

Αντίθετα, ο Gordon υποστηρίζει μια μεγάλη τάση μοντέρνου αναρχισμού που θα μπορούσα να την αποκαλέσω “ρεφορμιστικό αναρχισμό” από τη στιγμή που δεν είναι επαναστατική στις μεθόδους της και τη στρατηγική της (ωστόσο, αγωνίζεται, κατά κάποιο τρόπο, για μια ελεύθερη κοινωνία). Δεν οικοδομεί πάνω στις κύριες απόψεις του παραδοσιακού αναρχισμού. Συχνά είναι αντιδημοκρατική, τουλάχιστον στη θεωρία. Παίζει με ταξικά παιχνίδια ή τα αγνοεί στην πράξη. Είναι φανερά αντικαπιταλιστική και πιθανά σοσιαλιστική ή κομμουνιστική, αλλά χωρίς μια στρατηγική για επανάσταση για να δημιουργηθεί μια τέτοια κοινωνία αυτό δεν σημαίνει και πολλά πράγματα στην πράξη.

Υπάρχουν άλλα ζητήματα ανάμεσα στις δύο αυτές τάσεις καθώς και στο εσωτερικό της καθεμιάς από αυτές με τα οποία δεν ασχολήθηκα εδώ. Ο Gordon, για παράδειγμα, συμπαθεί αρκετά τον αναρχοπρωτογονισμό και τον αναρχοειρηνισμό, αλλά δεν συμφωνεί πλήρως με την κάθε τάση από αυτές. Και όπως οι Schmidt και van der Walt σημειώνουν, η ευρύτερη αναρχική παράδοση περιλαμβάνει μια διάσπαση μεταξύ των εξεγερτικών αναρχικών και των αναρχικών της μαζικής ταξικής πάλης (δες το κεφάλαιο 3) καθώς και ανάμεσα σε ανθρώπους με όλων των ειδών τις απόψεις για το εάν ή όχι οι αναρχικοί πρέπει να οργανώνονται ξεχωριστά (κεφάλαιο 8 για τον “πλατφορμισμό”) για το εάν ή όχι πρέπει να γίνονται μέλη συνδικάτων (κεφάλαια 6 και 7) για το εάν πρέπει να υποστηρίξουν το κίνημα αυτοκαθορισμού των καταπιεσμένων εθνών (κεφάλαιο 10) κ.λπ. Και γι’ αυτό ονομάζεται ΕΥΡΥΤΕΡΗ αναρχική παράδοση! Αλλά οι βασικές ιδέες είναι ξεκάθαρες.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
– Bookchin, Murray (1995). Social Anarchism or Lifestyle Anarchism: An Unbridgeable Chasm. San Francisco: AK Press. – Gordon, Uri (2008). Anarchy Alive! Anti-authoritarian Politics from Practice to Theory. London/Anne Arbor MI: Pluto Press. – Graeber, David (2002). “The New Anarchists,” New Left Review 13. http:// newleftreview.org/A2368 – Meiksins Wood, Ellen (1998). The Retreat from Class: A New “True” Socialism. London/NY: Verso. – Price, Wayne (2009). “The Palestinian Struggle and the Anarchist Dilemma; Comments on Gordon’s Anarchy Alive!” http://www.anarkismo.net/article/12856 – Price, Wayne (2007). “Fragments of a Reformist Anarchism: A Review of David Graeber’s (2004) Fragments of an Anarchist Anthropology.” http://www.anarkismo.net/article/4979 – Schmidt, Michael, & van der Walt, Lucien (2009). Black Flame: The Revolutionary Class Politics of Anarchism and Syndicalism. Vol. 1. Oakland CA: AK Press.

*Κείμενο που γράφτηκε και δημοσιεύτηκε στο http://www.anarkismo.net Ελληνική μετάφραση “Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης”, Ιούλης 2009.

www.anarkismo.net/article/13713

Η Μέενα ήταν η ιδρύτρια της RAWA, της Επαναστατικής Ένωσης Γυναικών του Αφγανιστάν. Η RAWA εναντιώνεται και στους Ταλιμπάν και στους Αμερικανούς. Είναι η παλιότερη φεμινιστική οργάνωση της χώρας, από το 1977. Η Μέενα δολοφονήθηκε για τη πολιτική της δράση το 1987.

Image scaled down
(η φωτογραφία είναι από ομιλία του 1982)

Η ΜΕΕΝΑ (1956-1987) γεννήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 1956 στην Καμπούλ. Κατά τα μαθητικά της χρόνια, οι φοιτητές στην Καμπούλ συμμετείχαν ενεργά στα κοινωνικά δρώμενα και στα ανερχόμενα μαζικά κινήματα. Η Μέενα εγκατέλειψε τις πανεπιστημιακές της σπουδές για να αφιερωθεί αποκλειστικά στην κοινωνική δράση αγωνιζόμενη για τη συνειδητοποίηση και τη μόρφωση των γυναικών. Στα πλαίσια του αγώνα της για την κατάκτηση της ελευθερίας έκφρασης και του δικαιώματος για πολιτική δράση, η Μέενα ίδρυσε τη RAWA το 1977. Αυτή η οργάνωση είχε σκοπό να δώσει φωνή στις καταπιεσμένες γυναίκες του Αφγανιστάν. Ξεκίνησε μία εκστρατεία κατά των ρωσικών εισβολέων και του αχυρένιου καθεστώτος που εγκατέστησαν το 1979 και οργάνωσε πολυάριθμες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας και συναντήσεις σε σχολεία, κολέγια και το Πανεπιστήμιο της Καμπούλ προκειμένου να κινητοποιήσει την κοινή γνώμη. Μία άλλη σημαντική υπηρεσία που προσέφερε στις γυναίκες του Αφγανιστάν,στάθηκε η έκδοση ενός δίγλωσσου περιοδικού, του Payam-e-Zan (Γυναικείο Μήνυμα) το 1981. Μέσω αυτού του περιοδικού, η RAWA μπόρεσε να προβάλει αποτελεσματικά και με έμφαση την υπόθεση των γυναικών του Αφγανιστάν. Το Payam-e-Zan εκθέτει από πάντα την εγκληματική φύση των φονταμενταλιστικών ομάδων. Η Μέενα ίδρυσε επίσης τα σχολεία Watan Schools για τα παιδιά των προσφύγων, ένα νοσοκομείο και εργαστήρια χειροτεχνίας για γυναίκες πρόσφυγες στο Πακιστάν, συμβάλλοντας έτσι στην οικονομική υποστήριξη των προσφύγων από το Αφγανιστάν. Κατά το τέλος του 1981, κατόπιν πρόσκλησης της γαλλικής κυβέρνησης, η Μέενα εκπροσώπησε το αφγανικό αντιστασιακό κίνημα στο συνέδριο του γαλλικού σοσιαλιστικού κόμματος. Η ομάδα των σοβιετικών απεσταλμένων στο συνέδριο, με επικεφαλής τον Μπόρις Ποναμάριεφ, εγκατέλειψε προκλητικά την αίθουσα όταν οι συμμετέχοντες αντέδρασαν επιδοκιμαστικά στο σήμα της νίκης που πρόβαλε η Μέενα. Εκτός από τη Γαλλία, επισκέφθηκε διάφορες άλλες ευρωπαϊκές χώρες και συναντήθηκε με εξέχουσες προσωπικότητές τους. Η ακούραστη κοινωνική της δράση και η εναντίωσή της στις ομάδες των φονταμενταλιστών και το καθεστώς-ανδρείκελο προκάλεσαν την οργή των φονταμενταλιστών και των ρώσων. Δολοφονήθηκε από πράκτορες της KHAD (αφγανικό παράρτημα της KGB) και τους φονταμενταλιστές συνενόχους τους στην Κουέττα του Πακιστάν στις 4 Φεβρουαρίου του 1987.

Αυτή είναι η μετάφραση ενός ποιήματος της Meena που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Payam-e-Zan No. 1,1981

Δεν θα γυρίσω πίσω ποτέ

Είμαι η γυναίκα που ξύπνησε
Σηκώθηκα και έγινα θύελα μέσα από τις στάχτες του καμένου παιδιού μου
Σηκώθηκα μέσα από τα αυλάκια του αίματος του αδελφού μου
Η οργή του λαού μου μου έδωσε δύναμη
Τα κατεστραμένα και καμένα χωριά μου με γέμισαν μίσος για τον εχθρό,
Είμαι η γυναίκα που ξύπνησε,
Βρήκα το δρόμο μου και δεν θα γυρίσω πίσω ποτέ.
Ανοιξα τις κλειστές πόρτες της αμάθειας
Αποχαιρέτησα όλα τα χρυσά βραχιόλια.
Ω συμπατριώτη, δεν είμαι πιά αυτή που ήμουν
Είμαι η γυναίκα που ξύπνησε
Βρήκα το δρόμο μου και δεν θα γυρίσω πίσω ποτέ.
Είδα ξυπόλητα, άστεγα παιδιά να περιπλανιώνται
Είδα νύφες με τα χέρια βαμμένα με χέννα να φοράνε τα ρούχα του πένθους
Είδα γιγάντιους τοίχους φυλακών να καταπίνουν την ελευθερία στα αχόρταγα στομάχια τους
Ξαναγεννήθηκα μέσα στην εποποιϊα της αντίστασης και του κουράγιου
Εμαθα το τραγούδι της ελευθερίας με τις τελευταίες ανάσες, με τα κύματα του αίματος και της νίκης
Ω συμπατριώτη, ώ αδερφέ, πάψε να με βλέπεις αδύναμη και ανάξια
Με όλη μου τη δύναμη πορεύομαι μαζί σου στο μονοπάτι που οδηγεί στην ελευθερία της γης μας.
Η φωνή μου μπερδεύεται με τη φωνή χιλιάδων ξεσηκωμένων γυναικών
Οι γροθιές μου σφίγγονται με τις γροθιές χιλιάδων συμπατριωτών
Μαζί σου πορεύτηκα στο μονοπάτι του έθνους μου,
Για να σπάσω όλες τις οδύνες και τα δεσμά της σκλαβιάς,
Ω συμπατριώτη, ώ αδελφέ, δεν είμαι αυτή που ήμουν
Είμαι η γυναίκα που ξύπνησε
Βρήκα το δρόμο μου και δεν θα γυρίσω πίσω ποτέ.

www.rawa.org/meena_gr.htm

Προσθέστε περισσότερες πληροφορίες

συζήτηση πάνω σε αυτό το αρθρο
1056740
Υπερσύνδεσμοι
από !1977! 0:59πμ, Σάββατο 11 Ιουλίου 2009
Άλλες βιογραφικές πληροφορίες για τη Μέενα:

στα Γαλλικά: http://fr.wikipedia.org/wiki/Meena_Keshwar_Kamal

στα Αγγλικά: http://en.wikipedia.org/wiki/Meena_Keshwar_Kamal

στα Ισπανικά: http://es.wikipedia.org/wiki/Meena_Keshwar_Kamal

Και για την οργάνωση που ίδρυσε:

στα Γαλλικά: http://fr.wikipedia.org/wiki/Revolutionary_Association_of_the_Women_of_Afghanistan

στα Αγγλικά: http://en.wikipedia.org/wiki/Revolutionary_Association_of_the_Women_of_Afghanistan

στα Ισπανικά: http://es.wikipedia.org/wiki/RAWA

στα Γερμανικά: http://de.wikipedia.org/wiki/RAWA

Οι “Βιομηχανικοί Εργάτες του Κόσμου” έγιναν πολύ επικίνδυνοι για την κυβέρνηση. Καμία άλλη οργάνωση εργατών στην Αμερική δεν ήταν λιγότερο πατριωτική και περισσότερο διεθνιστική.

Στα τέλη του 19ου αιώνα οι ΗΠΑ άρχισαν να κερδίζουν έδαφος απέναντι στην Βρετανία σαν ανερχόμενη βιομηχανική δύναμη. Αλλά το τίμημα το πλήρωσαν οι αμερικανοί εργάτες. Ηρθαν αντιμέτωποι με άθλιες εργασιακές συνθήκες και μισθούς πείνας. Τα αφεντικά χρησιμοποιούσαν ακόμη και το στρατό για να χτυπήσουν τις απεργίες των εργατών. Παρά την άγρια καταστολή στο τέλος του αιώνα ήρθαν αντιμέτωποι με ένα μεγάλο απεργιακό κύμα.

Οι μεγαλύτερες απεργίες έγιναν στο σιδηρόδρομο, στην υφαντουργία, στις αυτοκινητοβιομηχανίες. Η πιο μεγάλη και δυναμική απεργία που ξέσπασε στα 1894 ήταν αυτή των σιδηροδρομικών. 260.000 εργάτες κατέβηκαν σε απεργία. Μέχρι τότε το μόνο τριτοβάθμιο συνδικάτο που υπήρχε στις ΗΠΑ ήταν η Ενωση Αμερικανών Εργατών (AFL). Ηταν μια Ομοσπονδία που η ηγεσία της ξεπουλούσε τους εργάτες. Μέλη της γίνονταν μόνο ειδικευμένοι, λευκοί και ντόπιοι εργάτες. Ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας, Γκόμπερς χρησιμοποιούσε ρατσιστικούς χαρακτηρισμούς εναντίον των μαύρων εργατών και υποστήριζε τις απαγορεύσεις απέναντι στους μετανάστες από την Κίνα και την Ευρώπη. Σαν αποτέλεσμα η AFL αντιπροσώπευε μόνο το 10% της εργατικής τάξης.

Τον Ιούνιο του 1905 ιδρύθηκαν οι IWW οι “Βιομηχανικοί Εργάτες του Κόσμου”, εμπνευσμένοι από το επαναστατικό κύμα που ξέσπασε την ίδια περίοδο στη Ρωσία. Ο πρόεδρός τους Μπιλ Χέιγουντ, δήλωσε στο ιδρυτικό συνέδριο “αυτό είναι το συνέδριο της εργατικής τάξης. Είμαστε εδώ για να συμμαχήσουμε με τους εργάτες αυτής της χώρας και να δημιουργήσουμε ένα εργατικό κίνημα που θα έχει σαν στόχο την απελευθέρωση της εργατικής τάξης από τη δουλεία του καπιταλισμού”.

Στο ιδρυτικό συνέδριο η Λούση Πάρσονς, ζήτησε από τους αντιπροσώπους να “γυρίσουν το βλέμμα στη Ρωσία και να πάρουν κουράγιο από αυτούς που παλεύουν εκεί και από το γεγονός ότι αυτή η μάχη είναι ο μεγαλύτερος φόβος για τους καπιταλιστές σε όλο τον κόσμο”.

Αλληλεγγύη

Οταν η σοσιαλιστική Διεθνής κάλεσε σε διεθνή δράση για συμπαράσταση των Ρώσων εργατών στις 22 Ιανουαρίου του 1906 οι IWW οργάνωσαν μεγάλες συγκεντρώσεις στις οποίες έκανε περιοδεία ο Μαξίμ Γκόργκι. Στο ιδρυτικό συνέδριο συμμετείχαν η Ενωση Μεταλλωρύχων, αντιπρόσωποι των Ανθρακωρύχων, οι ράφτες από το Σαν Φραντσίσκο, τυπογράφοι, θυρωροί, φορτοεκφορτωτές, σιδηρουργοί, ζυθοποιοί, ρολογάδες από διάφορες πόλεις της Αμερικής.

“Το κάλεσμα του συνεδρίου έγινε από την Ενωση Μεταλλωρύχων. Σε αντίθεση με την Ενωση Αμερικανών Εργατών δεν τα είχε καλά με τα αφεντικά, δεν υποστήριζε τον ιμπεριαλισμό της Αμερικής και δεν παρακαλούσε τον πρόεδρο της Αμερικής Ρούσβελτ να μεσολαβήσει για να λύνει τις κόντρες των εργατών”, αναφέρει ο συγγραφέας Μάικ Ντέιβις. Ο Χέιγουντ έλεγε ότι “οι καπιταλιστές φοβούνταν πολύ περισσότερο την Ενωση Μεταλλωρύχων από όλα τα άλλα συνδικάτα”.

Η Ενωση Αμερικανών Εργατών δεν ήταν ένα κίνημα της εργατικής τάξης αλλά ένα καρτέλ που απέκλειε και εκπροσωπούσε την ελίτ των λευκών, ντόπιων εργατών “Θέλουμε να χτίσουμε μία εργατική οργάνωση που θα ανοίξει διάπλατα τις πόρτες της σε κάθε άνθρωπο που κερδίζει το ψωμί του είτε χρησιμοποιώντας το μυαλό του είτε τους μύες του”, δήλωνε ο Χέιγουντ. Οι Γουόμπλις όπως ονομάζονταν αλλιώς οι IWW, άνοιξαν τις πόρτες τους στα πιο καταπιεσμένα κομμάτια της εργατικής τάξης της Αμερικής, τους μαύρους, τους μετανάστες και τις γυναίκες. Την ίδια στιγμή τάσσονταν κατά των καπιταλιστών και ενάντια στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ δήλωναν ανοιχτά την αλληλεγγύη τους στους Ρώσους εργάτες, που την ίδια χρονιά ξεσηκώθηκαν ενάντια στον Τσάρο και έχτισαν το πρώτο σοβιέτ. “Με ρωτάτε γιατί οι IWW δεν είναι πατριώτες των ΗΠΑ”, δήλωνε ένα μέλος τους στο ξεκίνημα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

“Αν ήσασταν ένας άστεγος χωρίς καν μία κουβέρτα, αν είχες αφήσει σύζυγο και παιδιά για να βρεις δουλειά στα δυτικά και δεν μπόρεσες ποτέ να τους ξαναβρείς, αν η δουλειά σου δεν σου επέτρεπε ποτέ να μείνεις τόσο σε ένα μέρος ώστε να αποκτήσει δικαίωμα ψήφου, αν κοιμόσουν σε μία άθλια παράγκα, αν οι μπάτσοι έκαναν σκοποβολή πάνω σου έτσι για πλάκα, αν τα αφεντικά χαμήλωναν το μισθό σου όποτε τους περνούσε από το χέρι, αν υπάρχει ένας νόμος για τους Φορντ και τους Μούνεϊ και ένας άλλος νόμος για τους ανώνυμους, αν ο κάθε εκπρόσωπος του νόμου της τάξης και του έθνους μπορούσε να σε δείρει, να σε χώσει χωρίς πολλά πολλά στη φυλακή με τους αγαθούς Χριστιανούς πολίτες να ζητωκραυγάζουν, τότε πώς στο διάολο να είσαι πατριώτης; Είναι ένας πόλεμος των επιχειρήσεων και δεν βλέπω το λόγο να πάω και να σκοτώσω για να σώσω αυτό το θαυμάσιο καθεστώς που ζούμε”.

Οι Γουόμπλις άρχισαν να εκδίδουν εφημερίδες σε όλες τις γλώσσες για να μπορούν να επικοινωνούν με τους μετανάστες. Στα τέλη του 1912 εξέδιδαν 13 εφημερίδες σε διαφορετικές γλώσσες. Εδωσαν τη μάχη να οργανώσουν τους μαύρους εργάτες και τις γυναίκες που μέχρι τότε δεν είχαν δικαίωμα να ενταχθούν στα συνδικάτα. Το σύνθημά τους ήταν “Δεν υπάρχει φυλή, θρησκεία, χρώμα”. Στις εφημερίδες τους υπήρχαν ανταποκρίσεις από τις απεργίες των εργοστασίων που δεν ήταν δυνατόν να τις μάθει κανείς από τον επίσημο τύπο.

Ηταν το πρώτο συνδικάτο στην ιστορία που προσπάθησε να οργανώσει τις εκδιδόμενες γυναίκες.

Τον Απρίλη του 1907 στην Νέα Ορλεάνη έγινε μία απεργία των εκδιδομένων γυναικών. Ο ιστορικός Φίλιπ Φόνερ αναφέρει: “Ενας μεγάλος αριθμός εκδιδομένων εμπνεύστηκαν από τη δράση των Γουόμπλις, βγήκαν έξω από τους οίκους ανοχής και διεκδίκησαν καλύτερες συνθήκες. Οι ιδιοκτήτες διπλασίασαν το νοίκι που πλήρωναν για τα δωμάτια των οίκων ανοχής. Οι γυναίκες συζήτησαν με μέλη των Γουόμπλις οργανώθηκαν, εξέλεξαν εκπροσώπους και οργάνωσαν συγκεντρώσεις.

Οι Γουόμπλις οργάνωσαν τη συμπαράσταση και τελικά οι απεργία τους νίκησε”. Ενα από τα πιο μαχητικά ηγετικά μέλη των Γουόμπλις η Ελίζαμπεθ Γκέρλεϊ Φλιν, εντάχθηκε στις γραμμές τους σε ηλικία 16 χρονών και προσπάθησε να οργανώσει τις γυναίκες στις γραμμές του συνδικάτου, δίνοντας την κόντρα με τις αστές φεμινίστριες που έφτιαχναν γυναικείες οργανώσεις, διεκδικώντας το δικαίωμα ψήφου για τις ίδιες, αδιαφορώντας για τα προβλήματα των γυναικών της εργατικής τάξης.

“Η βασίλισσα του σαλονιού δεν έχει τίποτα κοινό με την υπηρέτρια της κουζίνας”, έλεγε. “Η σύζυγος του ιδιοκτήτη του πολυκαταστήματος δεν έχει κανένα γυναικείο – αδελφικό ενδιαφέρον για το 17χρονο κορίτσι που έχει μόνο την πορνεία σαν εναλλακτική διέξοδο απέναντι στη θέση της πωλήτριας με μισθό 5 δολάρια τη βδομάδα. Η αδελφότητα των γυναικών όπως και η αδελφότητα των αντρών είναι μία κούφια απάτη για την εργατική τάξη. Πίσω από όλη αυτή την ανόητη υποκρισία και τον αρρωστημένο συναισθηματισμό κρύβονται τα σκοτεινά πλαίσια του ταξικού πολέμου”.

Κατά τη διάρκεια μίας απεργίας το 1909 στη φημισμένη Εταιρεία Αυτοκινήτων στην Πενσιλβάνια οι IWW έδειξαν στην πράξη ποιος ήταν ο ρόλος τους και κέρδισαν μαζικά τους εργάτες. Στη συγκεκριμένη αυτοκινητοβιομηχανία, κατά μέσο όρο ένας εργάτης σκοτωνόταν κάθε μέρα από εργατικό ατύχημα. 16 διαφορετικές εθνικότητες δούλευαν σκληρά στο εργοστάσιο και οι διευθυντές καλλιεργούσαν τις προκαταλήψεις απέναντι στους μετανάστες για να κρατάνε πίσω το συνδικαλισμό.

Νίκες

Οταν τον Ιούλιο ξέσπασε μία αυθόρμητη απεργία, οι υπεύθυνοι του εργοστασίου και της Ενωσης Αμερικανών Εργατών περίμεναν ότι θα κατέρρεε σε μία ή δύο μέρες. Αντίθετα οι μετανάστες εργάτες κάτω από την καθοδήγηση των IWW πάλεψαν τους απεργοσπάστες και την αστυνομία για 45 μέρες. 13 απεργοί σκοτώθηκαν αλλά τελικά οι εργάτες νίκησαν. Ηταν μία μεγάλη νίκη από τους εργάτες που θεωρούνταν αδύναμοι. Η απεργιακή επιτροπή που φτιάχτηκε, όπως αναφέρει άρθρο του περιοδικού των Διεθνών Σοσιαλιστών “ήταν μία μικρογραφία της σοσιαλιστικής διεθνούς”. Τα μέλη της περιελάμβαναν Ιταλούς αναρχικούς, Ρώσους σοσιαλδημοκράτες, επιζώντες της Ματωμένης Κυριακής στην Πετρούπολη, συνδικαλιστές από την Ουγγαρία και την Ελβετία, καθώς επίσης και βετεράνους Γερμανούς μεταλλεργάτες”. Από το Γενάρη ως το Μάρτη του 1912 έγινε μία μεγάλη απεργία διαρκείας στο εργοστάσιο υφαντουργίας Λόρενς. Συμμετείχαν 23.000 απεργοί κυρίως γυναίκες, που προέρχονταν από 25 διαφορετικές εθνικότητες και μιλούσαν 45 διαφορετικές γλώσσες.

Ο Φίλιπ Φόνερ αναφέρει ότι: “Η αλήθεια είναι ότι ποτέ πριν στην ιστορία του αμερικάνικου εργατικού κινήματος τόσες πολλές διαφορετικές εθνότητες απεργών ενώθηκαν τόσο αποτελεσματικά σε μία απεργία”. Οι IWW βρήκαν καινούργιες τακτικές για να οργανώσουν την απεργία. “Για να ξεπεράσουν τις απαγορεύσεις που δεν άφηναν τους απεργούς να συγκεντρώνονται μπροστά στα εργοστάσια, η απεργιακή επιτροπή εφηύρε τις κινούμενες απεργιακές φρουρές. Κάθε μέρα, σχημάτιζαν αλυσίδες γύρω από ολόκληρες γειτονιές για να αποτρέψουν τους απεργοσπάστες. Συμμετείχαν 3.000 με 10.000 άνθρωποι που διαδήλωναν με μουσική τύμπανα και τραγούδια”. Οι γυναίκες είτε σαν απεργοί είτε σαν σύζυγοι των απεργών κατέβαιναν με πανώ που έγραφαν “Θέλουμε ψωμί και τριαντάφυλλα”. Η απεργία ήταν μία τεράστια νίκη για τους απεργούς. Πριν από την απεργία οι Γουόμπλις είχαν περίπου 300 μέλη και το Σεπτέμβρη του 1912 είχαν ενταχθεί 16.000.

Οι “Βιομηχανικοί Εργάτες του Κόσμου” έγιναν πολύ επικίνδυνοι για την κυβέρνηση. Καμία άλλη οργάνωση εργατών στην Αμερική δεν ήταν λιγότερο πατριωτική και περισσότερο διεθνιστική. Στις αρχές της δεκαετίας του ’20 η κρατική καταστολή κατάφερε να τους διαλύσει. Τα περισσότερα ηγετικά στελέχη τους φυλακίστηκαν. Αφησαν όμως πίσω τους όμως μία γνήσια διεθνιστική παράδοση μαχητικού συνδικαλισμού, που σφράγισε την ιστορία του παγκόσμιου εργατικού κινήματος.
http://giatosyndikalismo.blogspot.com

wikipedia:

αγγλικα:

http://en.wikipedia.org/wiki/IWW

γαλλικα:

http://fr.wikipedia.org/wiki/Industrial_Workers_of_the_World

ισπανικα:

http://es.wikipedia.org/wiki/Industrial_Workers_of_the_World

γερμανικα:

http://de.wikipedia.org/wiki/Industrial_Workers_of_the_World

ιταλικα:

http://it.wikipedia.org/wiki/Industrial_Workers_of_the_World

www.anarkismo.net/article/13770

το άρθρο είναι της Κατερίνα Θωίδου
από την εργατική αλληλεγγύη

ΑΝΑΡΧΙΚΟΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΕΣ ΚΑΙ ΜΑΖΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

Ομοσπονδία Κομμουνιστών Αναρχικών Ιταλίας (FDCA)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Oι μαζικές οργανώσεις διαφέρουν από τις αναρχικές κομμουνιστικές πολιτικές οργανώσεις στο ότι έχουν διαφορετικές βάσεις και σκοπούς. Δεν έχουν εκείνη την σαφήνεια σχετικά με τον τελικό στόχο που μπορεί να έχει η πολιτική οργάνωση, αν και, ενδεχομένως, έχουν τον ίδιο στόχο με μια πολιτική οργάνωση. Η ιστορία καταδεικνύει ότι αυτός ο στόχος (ο αναρχικός κομμουνισμός) αποτελεί παράγοντα που προέρχεται από έναν ορισμένο τύπο πρακτικής και συνείδησης στο εσωτερικό των μαζικών οργανώσεων. Ο παράγοντας αυτός βασίζεται σε δύο αρχές, αυτή της κοινωνικής αυτοδιεύθυνσης που οικοδομείται μέσα στον αγώνα, και αυτή της εξισωτικής και αδιάλλακτης υπεράσπισης εκείνων που αγωνίζονται για το καλό της κοινωνίας.

Και οι δύο αυτές αρχές είναι λογικές, τόσο ώστε να φαίνονται αυτόματες, αλλά η ιστορία έχει δείξει ότι οι κυρίαρχες τάξεις έχουν ενεργήσει πάντα με τέτοιο τρόπο ώστε η λογική αυτή να καταστεί αποσπασματική και εύκολη σε οποιαδήποτε καταστολή. Η απώτερη πολιτική σαφήνεια είναι, επομένως, απαραίτητη και πρέπει να εφαρμοστεί για την ικανοποίηση των πραγματικών αναγκών των προλετάριων που είναι μέλη μαζικών οργανώσεων.

Από την άλλη πλευρά, η ιστορία έχει, επίσης, δείξει ότι η επανάσταση δεν θα πραγματοποιηθεί, εκτός αν μπει σε εφαρμογή από τις ίδιες τις προλεταριακές μάζες, των οποίων τα μέλη, ως προλετάριοι οι ίδιοι, ανακαλύπτουν την επαναστατική δυνατότητά τους μέσω των πρακτικών των μαζικών οργανώσεων και αποφασίζουν να θέσουν σε κίνηση τις επαναστατικές πρακτικές.

Κατά συνέπεια, η αναρχική κομμουνιστική επανάσταση θα είναι επιτυχής καθ� όσον οι μαζικές οργανώσεις εφαρμόζουν αυτή την επαναστατική λογική, η οποία δεν αποτελεί απαραίτητο προνόμιό τους, αλλά το οποίο είναι, συγχρόνως, εγγενές σ� αυτές.

ΟΧΙ ΣΤΟΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΣΜΟ

Το πρώτο εμπόδιο που πρέπει να εκλείψει είναι εκείνοι οι τύποι ιδεών και πρακτικών που χρησιμεύουν στο να μειώσουν τις μαζικές οργανώσεις σε έναν a priori ρόλο, προβάλλοντας μόνο κάποια αιτήματα. Αυτό το εμπόδιο μπορεί να πάρει τη μορφή της διαταξικότητας (inter-classism) ή του λενινισμού.

Η διαταξικότητα είναι η πεποίθηση ότι οι μαζικές οργανώσεις αναγνωρίζουν το κράτος ως αμερόληπτο και αντιπρόσωπο όλων των ανθρώπων, η ουσία των (καθαρώς οικονομικών) τάξεων με τις οποίες μπορεί να διακριθεί ένας πολίτης από ένα άλλο. Αυτό σημαίνει ότι οι μαζικές οργανώσεις υπάρχουν για την οικονομική υπεράσπιση οποιασδήποτε κατηγορίας πολιτών και, επομένως, μπορούν να συμμετάσχουν στον οικονομικό προγραμματισμό της κοινωνίας, αλλά χωρίς να μπορούν να υποβάλλουν επερωτήσεις στο Κράτος ή να αντιτίθενται στις αποφάσεις του – οι εργαζόμενοι και το προλεταριάτο μπορούν μόνο να υπερασπίσουν τον εαυτό τους, δεν μπορούν να αλλάξουν την τρέχουσα οικονομική κατάσταση ή να συμμετέχουν στην πολιτική εκείνη πρακτική με την οποία μπορεί να μεταβληθεί η πολιτική του κράτους.

Συνεπώς, αυτός ο τύπος ένωσης αποκλείεται από τη διαδικασία ανάληψης πολιτικών αποφάσεων και, κατ� αυτόν τον τρόπο, συνεπάγεται την αποδοχή του συστήματος.

Τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα γι� αυτό είναι οι ενώσεις που εμπνέονται από τις πολιτικές εκείνες δυνάμεις που βρίσκονται κοντά στις κυρίαρχες κατηγορίες στις χώρες με κλασσικά κεφαλαιοκρατικά συστήματα.

Οι λενινιστικής έμπνευσης πολιτικές θεωρίες, αφ’ ετέρου, δεν μπορούν να συλλάβουν την ύπαρξη μαζικών οργανώσεων που δεν είναι ρητώς πολιτικές � άρα και φαινομενικά αντίθετες στη διαταξικότητα. Στην πραγματικότητα, οι θεωρίες αυτές, δεν επιβάλλουν μόνο την πολιτική της κυρίαρχης τάξης ή του κόμματος στις μαζικές οργανώσεις. Επιζητείται, επίσης, μέσω αυτών των θεωριών η συμμετοχή των μαζών στην πολιτική δραστηριότητα μόνο μέσα από την πολιτική οργάνωση και το ότι η μαζική αυτή οργάνωση πρέπει να ακολουθήσει την πολιτική γραμμή. Αυτό το χαρακτηριστικό είναι, επίσης, γνωστό ως «συνδικαλισμός» (trade-unionism).

Η διαταξικότητα και ο λενινισμός συγκλίνουν σε ένα σημείο: η μοίρα της μαζικής οργάνωσης έχει προαποφασιστεί και, εάν είναι απαραίτητο, επιβάλλεται.

Το αποτέλεσμα είναι ο οικονομισμός (economicism): το προλεταριάτο με τα ιστορικά του συμφέροντα επιτρέπεται να ασχοληθεί μόνο με τα οικονομικά ζητήματα. Αλλά δεδομένου ότι είναι, προφανώς, παράλογο για κάποιον να ενδιαφέρεται μόνο για τα χρήματα που παίρνει χωρίς, επίσης, να ενδιαφέρεται για το λόγο ύπαρξης του χρήματος και πώς αυτό διανέμεται στην κοινωνία, τότε πίσω από τον οικονομισμό υπάρχει μια ρητή ή υπονοούμενη πολιτική επιβολή. Με τη χρησιμοποίηση αυτού του γεγονότος διακωμωδείται οποιαδήποτε αυτονομία των καθαρώς οικονομικών συμφερόντων με το να περιορίζεται πολιτικά (αυτονομία). Ο κύκλος έχει κλείσει με τον αναγκαστικό διαχωρισμό του προλεταριάτου από την πολιτική. Ο οικονομικός αγώνας σημαίνει απλώς πολιτική δουλοπρέπεια και έχει ως αποτέλεσμα την οικονομική δουλοπρέπεια.

Η ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΜΑΣ

Οι μαζικές οργανώσεις του προλεταριάτου είναι και θα συνεχίσουν να είναι σημαντικές ιστορικές οντότητες που δεν μπορούν να αγνοηθούν. Είναι διαφορετικές από τις πολιτικές οργανώσεις και δεν πρέπει να αρνηθούμε αυτήν τη διαφορά ούτε να τις υποβιβάζουμε σε επαναστατικές οργανώσεις δευτερεύοντος ρόλου και να επιζητούμε να τις εξουσιάσουμε. Ούτε πρέπει, επίσης, να υποβιβάζουμε σε δεύτερη θέση το δικό μας ρόλο ή να υποκύπτουμε στις μαζικές οργανώσεις. Η σχέση που έχουμε με τις μαζικές οργανώσεις πρέπει να είναι μια συνεχής διαλεκτική αντιπροσωπεύοντας μια πραγματική ανταλλαγή και να μην περιορίζεται σε μια μονόδρομη ροή. Ο πρωτίστως ουσιαστικός, αλλά όχι μοναδικός, όρος για να υπάρχει μια πραγματική ανταλλαγή είναι ότι και οι δύο οντότητες πρέπει να είναι αληθινά αυτόνομες.

Όταν πρόκειται για τις μαζικές οργανώσεις, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εκφράσουν αυτόνομα τα συμφέροντα και τη συνείδηση (των προλεταρίων) μελών τους. Με άλλα λόγια, πρέπει να βασιστούν στην αυτοδιεύθυνση εκείνων οι οποίοι, φυσιολογικά, ανήκουν σε αυτές. Κατά την εξέλιξη της αναρχικής κομμουνιστικής επανάστασης είναι ουσιαστική προϋπόθεση η επιχειρησιακή και πολιτική ανάπτυξη των μαζικών οργανώσεων στην κατεύθυνση της διάθεσης από μέρους τους της μέγιστης δυνατότητας έκφρασης της δύναμης και συνείδησής τους, κάτι που είναι απαραίτητο για την ίδια την ζωή της αναρχικής κομμουνιστικής επαναστατικής διαδικασίας.

Οι μαζικές οργανώσεις θα πρέπει, επίσης, να καταστούν περισσότερο ικανές στο να αξιολογούν πολιτικά τις δραστηριότητές τους και τις προοπτικές που ανοίγονται από αυτές. Εάν ικανοποιούνται αυτοί οι όροι, τότε θα είμαστε σε θέση να πραγματοποιήσουμε τα πολιτικά μας καθήκοντα, αυτά της προώθησης της πολιτικής συνείδησης μέσα στις μαζικές οργανώσεις και, σε αντάλλαγμα, της επιβεβαίωσής τους ή μη προς εμάς. Οι όροι αυτοί είναι απαραίτητοι εάν οι μάζες πρόκειται προσβλέπουν στην πιθανότητα – από την εμπειρία της προηγούμενης επαναστατικής δράσης τους – μιας πιο προηγμένης επανάστασης και της πραγματοποίησής της με όλες τις διαθέσιμες δυνάμεις. Έτσι, προκύπτει το θεμελιώδες πρόβλημα της διπλής πτυχής των μαζικών οργανώσεων: αφ’ ενός η συνολική τους αυτονομία – και στην εμπειρία τους στον αγώνα και στην αξιολόγηση αυτής της εμπειρίας � και, αφ’ ετέρου, η αντικειμενική ανάγκη να αξιολογηθεί οτιδήποτε κάτω από το φως των ιστορικών αναγκών των μαζών. Καμία από αυτές τις δύο πτυχές του ζητήματος δεν μπορεί να αγνοηθεί.

ΛΑΘΗ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΟΝΤΑΙ

Στο παρελθόν πολλοί σύντροφοι και οργανώσεις έχουν διαπράξει και συνεχίζουν να διαπράττουν λάθη, όταν πρόκειται για τις μαζικές οργανώσεις, ακόμα και αν η προοπτική τους είναι ειλικρινά ελευθεριακή και επαναστατική. Μπορούμε να χωρίσουμε τα λάθη αυτά σε δύο βασικές κατηγορίες: στον «αυθορμητισμό» και στην «ιδεοληψία» («ideologism»).

Η πρώτη περιλαμβάνει τις αντιλήψεις εκείνες σύμφωνα με τις οποίες οι μαζικές οργανώσεις διαθέτουν μια αυτόματη δυνατότητα να στηρίξουν ολοκληρωτικά την επαναστατική διαδικασία. Η βάση αυτής της αντίληψης είναι ότι οι εσωτερικές αντιφάσεις της κεφαλαιοκρατίας οποιασδήποτε δεδομένης περιόδου μπορούν να αποτελέσουν το σπινθήρα μιας διαδικασίας αγώνων με τους οποίους θα καταστεί δυνατό να δημιουργηθούν οι πολιτικές εκείνες βάσεις πάνω στις οποίες μπορεί να οικοδομηθεί μια κοινωνική επανάσταση. Είναι σαν να λέμε ότι για να φθάσουμε στην επανάσταση είναι αρκετό να διεξάγουμε τον αγώνα του προλεταριάτου για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων εργασίας του με όσο το δυνατόν πιο ακραία μορφή γίνεται. Μια δραστηριότητα εναντίον ενός εργοδότη δεν είναι το ίδιο πράγμα με ένα οργανικό, περιεκτικό πρόγραμμα εναντίον των αφεντικών. Ένας προλετάριος που υπερασπίζεται τον εαυτό του, που επιτίθεται, ή που ο θυμός του οποίου κατευθύνεται εναντίον του εκμεταλλευτή του σε μια μεμονωμένη δράση, δεν είναι απαραιτήτως συνειδητό μέρος ενός οργανικού, περιεκτικού προγράμματος δράσης. Μια τέτοια δραστηριότητα δεν βασίζεται απαραιτήτως σε ένα πρόγραμμα ούτε παράγει απαραιτήτως ένα πρόγραμμα. Ούτε και το πρόγραμμα ενός συνδικαλιστικού αγώνα αποτελεί απαραιτήτως ένα επαναστατικό ελευθεριακό πρόγραμμα. Στην πραγματικότητα, το πιο απίθανο είναι ότι μια σειρά οργανωμένων συνδικαλιστικών αγώνων αντιστοιχεί σε ένα συνειδητό πρόγραμμα με σκοπό την έναρξη μιας ελευθεριακής σοσιαλιστικής επανάστασης. Η ιστορία έχει καταδείξει σαφώς αυτά τα σημεία και ο καθένας που σκέφτεται ότι τα συνδικάτα έχουν φυσιολογικές αναρχικές και επαναστατικές τάσεις απατάται οικτρά.

Ιστορικά μιλώντας, ακόμη και το συνεχές κήρυγμα για άμεση δράση και αυτοδιεύθυνση στους κόλπους των συνδικάτων έχει αποτύχει όσον αφορά τους επαναστατικούς στόχους του όταν, περιορισμένο σε μια στείρα συνδικαλιστική μέθοδο και έχοντας απολέσει το εναλλακτικό, δηλαδή το ελευθεριακό περιεχόμενό του, ήρθε σε σύγκρουση με προτάσεις αγώνα που υποστηρίχθηκαν μέσω οργανικών πολιτικών προγραμμάτων ή όταν ήρθε σε σύγκρουση με το ξεκάθαρο και απλό γεγονός ότι οι κυρίαρχες τάξεις ήταν σε θέση να αναλάβουν αυτά θεωρούντο έως τότε κενές μεθοδολογίες οι οποίες συχνά περιορίζονταν στον καθαρό εξτρεμισμό. Αυτή η κατάρρευση έχει συμπαρασύρει από τότε ΄και ελευθεριακές μεθόδους μαζί της, μεθόδους οι οποίες φαίνονταν συχνά να είναι μεν θαυμάσιες, αλλά που, όμως, δεν περιείχαν έναν πρακτικό ιστορικό σύνδεσμο με την όλη κατάσταση ή γενικές προοπτικές.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχει ο δεύτερος τύπος λάθους που είναι πραγματικά το αντίθετο του πρώτου και που δηλώνει ότι μόνο οι αναρχικοί μπορούν να παλέψουν ως επαναστάτες προλετάριοι και ότι, επομένως, η μόνη σωστή μορφή ένωσης είναι αυτή που αποτελείται από τους ανθρώπους που έχουν πλήρη επίγνωση της ελευθεριακής κοινωνικής επανάστασης.

Η σύλληψη αυτή παράγει απομονωτικές θέσεις και αποστειρωμένη πρωτοπορία. Η απομόνωση προέρχεται από το ξεκάθαρο και απλό γεγονός ότι δεν έχει συμβεί ποτέ το προλεταριάτο να γίνει πρώτα αναρχικό κομμουνιστικό προτού μπορέσει να κινηθεί ενάντια στο κεφάλαιο και να το αποδυναμώσει, να επιτεθεί σε αυτό και (κατά περιόδους) να προτείνει μια ελευθεριακή εναλλακτική λύση. Το να περιμένει αυτήν την κατάσταση, επομένως, σημαίνει ότι καταδικάζεται στην απομόνωση. Σαφώς, κατ’ αυτό τον τρόπο υπάρχει ένας μεγάλος κίνδυνος ανάπτυξης πρωτοπορίας: η λογική αντίδραση εκείνων οι οποίοι έχουν απομονωθεί από τις μάζες, αναμένοντας να αποτελέσουν γι� αυτές το μοντέλο.

Δεν είναι τυχαίο το ότι ο «αυθορμητισμός» και η «ιδεοληψία» μολονότι δείχνουν τεράστιο ενδιαφέρον για τις μαζικές οργανώσεις και οι δύο καταλήγουν στο να συντρίβουν αυτές τις ίδιες μαζικές οργανώσεις αναγκάζοντάς τις σε ρόλους που τους επιβάλλουν σ� αυτές και χωρίς αυτές. Ο αυθορμητισμός υποστηρίζει ότι όλες οι εκδηλώσεις και τα γεγονότα που είναι θεμελιώδη για την επαναστατική διαδικασία (αυτά δηλαδή που συνδέονται φυσιολογικά με το πρόβλημα της επανάστασης) είναι επαναστατικά από μόνες τους. Η ιδεοληψία, αφ’ ετέρου, προσδοκά αυτές τις εκδηλώσεις και τα γεγονότα να αυτοχρησθούν επαναστατικά πριν ακόμη εγκαθιδρυθεί η ανάγκη αυτή σταδιακά και μέσω της πρακτικής. Ο αυθορμητισμός αποτρέπει το ζήτημα της αντιμετώπισης της σταθεροποίησης της επαναστατικής συνείδησης των μαζικών οργανώσεων με ένα σοβαρό τρόπο. Η ιδεοληψία αποτρέπει τις μαζικές οργανώσεις από το να εκπληρώσουν το έργο τους που είναι η ενοποίηση του προλεταριάτου και της βαθμιαίας ανάπτυξής του μέσω του αγώνα, κάτι που είναι απαραίτητο για τη μετάβαση στον αναρχικό κομμουνισμό.

ΠΡΟΣ MIA ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

Η βασική ιστορική ανάγκη των μαζικών οργανώσεων για μια ελευθεριακή κοινωνική επανάσταση δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Ούτε μπορούν να αμφισβητηθούν οι κίνδυνοι που συνδέονται με το μαζικό αγώνα. Η συνθήκη ότι οι μαζικές οργανώσεις είναι αυτόνομες εγγυάται τη δυνατότητα ότι θα είναι οι μάζες οι ίδιες και μόνο αυτές οι οποίες πραγματοποιούν την αναρχική κομμουνιστική επανάσταση. Εντούτοις, αυτό καθιστά πιθανό για την επανάσταση να υποστεί σοβαρές ήττες.

Η κατάσταση αυτή δεν είναι απέλπιδα: η δύναμή της είναι η αδυναμία της. Έχει γίνει ένας πλούσιος διάλογος σχετικά με το θέμα αυτό μέσα στο αναρχικό κίνημα � διάλογος ο οποίος συχνά ήταν βίαιος αλλά, πάνω απ� όλα, ήταν ανοικτός. Στην πραγματικότητα, η λύση δεν μπορεί να βρεθεί μόνο ή πάνω απ� όλα από το κίνημα των πολιτικών αγωνιστών. Πρέπει να το γνωρίζουμε πολύ καλά αυτό. Κάθε φορά που εξακριβώνεται η ανάγκη για μια μαζική ελευθεριακή οργάνωση, μια οργάνωση που να μπορεί να γεννήσει μια πρακτική επαναστατική διαδικασία που να οδηγήσει έξω από την ύπαρξη εκμετάλλευσης και εκμεταλλευόμενων, το γεγονός ότι ο συνδικαλισμός δεν είναι απαραιτήτως επαναστατικός καταδείχθηκε κατ’ επανάληψη. Πολλοί σύντροφοι έχουν προσπαθήσει να καταδείξουν ότι τα συνδικάτα είναι είτε μεταρρυθμιστικά είτε επαναστατικά. Πολλοί σύντροφοι θεωρούν ότι η σωστή λύση βρίσκεται σε κάποιο απ� αυτά τα δύο θεωρητικά συμπεράσματα.

Πιστεύουμε ότι είναι βασικά λανθασμένο να δεχτούμε αυτή τη γραμμή σκέψης – για να ξεχωρίσουμε κάποιες αυστηρές κατηγορίες κινδύνων, δυνατοτήτων και πιθανών τάσεων. Είναι μια συνταγή του πώς να οπισθοχωρήσουμε στον αυθορμητισμό και την ιδεοληψία. Προσπαθούμε να είμαστε σαφής, για να μπορέσουμε να δεχτούμε τα σύνθετα, μη κατηγορηματικά γεγονότα έτσι όπως είναι. Προσπαθούμε, με άλλα λόγια, να βασιστούμε σε βεβαιότητες και είναι πάνω στις βεβαιότητες αυτές που πρέπει να χτίσουμε, στο μέτρο που εξαρτάται από μας. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι για να δεχτούμε νέες, πιο προηγμένες έννοιες.

ΟΙ ΒΕΒΑΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΤΗΡΙΧΤΟΥΜΕ

Αντίθετα με τις πολιτικές οργανώσεις, οι μαζικές οργανώσεις δεν είναι βασισμένες σε μια επίκτητη συνείδηση ούτε και επιδιώκουν ρητά να προωθήσουν μια τέτοια συνείδηση. Είναι βασισμένες στις άμεσες και αντικειμενικές υλικές βάσεις που ξυπνούν τις αναμφισβήτητες φυσικές ανάγκες. Συνεπώς, τα μέλη των μαζικών οργανώσεων ζουν την κατάσταση αυτή για την οποία οργανώθηκαν σε αυτές. Ο οικονομικός ρόλος τους είναι η βάση πάνω στην οποία μπορούν να συνεργασθούν και, δεδομένου ότι η εκμετάλλευση αποκαλύπτει κάθε είδος ανικανοποίητων αναγκών (αλλοτρίωση), συνεργάζονται για να ικανοποιήσουν αυτές τις ανάγκες όσο καλύτερα μπορούν. Η βάση αυτή αποτελεί την αφετηρία, τη βάση για ταξική αυτονομία των μαζικών οργανώσεων. Αλλά προκειμένου να αναπτυχθεί, η αυτονομία αυτή πρέπει να προβληθεί μέσω της δράσης και σύμφωνα με τις πραγματικές δυνατότητες αυτών των οργανώσεων. Εάν θέλουμε, μπορούμε να χωρίσουμε την κατάσταση αυτή σε δύο κατηγορίες: στον οικονομικό αγώνα και στην πολιτική ανάπτυξη.

Ο οικονομικός αγώνας αφορά κάθε δραστηριότητα που έχει αναληφθεί με σκοπό να αποκτηθούν οι καλύτεροι υλικοί όροι για τους εργαζόμενους και να τεθούν υπό διαχείριση οι οικονομικοί μηχανισμοί μετά από την καταστροφή της κεντρικής εξουσίας. Η πολιτική ανάπτυξη απαιτείται για να καταστήσει συνειδητούς τους εργαζόμενους, μέσω του οικονομικού αγώνα, όσον αφορά την ταξική πάλη, τις δυνατότητες και ανάγκες της κοινωνικής επανάστασης και να τους επιτρέψει αργότερα να οικοδομήσουν συνειδητά τη νέα κοινωνία.

Σαφώς και ο οικονομικός αγώνας και η πολιτική ανάπτυξη είναι τόσο στενά συνδεδεμένα, ακολουθώντας τις πρώτες ενέργειες οικονομικής άμυνας που γεννιούνται από τις ανάγκες της τρέχουσας κατάστασης που ενοποιούνται ακόμα και με βάση μια μίνιμουμ θέληση για να υπερασπισθεί κάποιος, που μπορούν να αλληλοϋποστηριχθούν και να συντηρηθούν μεταξύ τους αμοιβαία. Η αυτονομία διαδραματίζει θεμελιώδη ρόλο, δεδομένου ότι οι εργαζόμενοι πρέπει να είναι σε θέση να αναπτύξουν μια σαφή επίγνωση όσον αφορά το πώς η βασική εκμετάλλευση αποτελεί μέρος της κοινωνικής κυριαρχίας και πρέπει, επίσης, να είναι σε θέση να αναπτύξουν ελεύθερα την ανάγκη για την ισότητα και τη ριζική αλλαγή που θα εμφανιστούν ως οι μόνες οριστικές λύσεις στο πρόβλημα της εκμετάλλευσης. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για τους εκμεταλλευόμενους να συνεργάζονται εάν δεν υπάρχει καμία δυνατότητα πλήρους ανάπτυξης του αγώνα εναντίον της εκμετάλλευσης � ένας αγώνας που θα εξαφανίσει τις εκμεταλλευτικές κοινωνικές σχέσεις. Οι κυρίαρχες τάξεις ίσως δεχτούν όλα αυτά δεδομένου ότι, ναι μεν, συμβαδίζουν με την υπεράσπιση των εργατικών δικαιωμάτων, αλλά δεν θα δεχτούν την ανάπτυξη αυτού του αγώνα και την τάση του να εξαλείψει την πρωταρχική ανάγκη γι� αυτήν την υπεράσπιση.

Η αυτονομία είναι συγχρόνως μέθοδος και περιεχόμενο. Μέθοδος επειδή μπορεί να παράγει το αυτόνομο ταξικό περιεχόμενο και περιεχόμενο επειδή αποτελεί το σταθερό προϊόν των επεξεργασιών ανάμεσα στους ίδιους τους εργαζόμενους. Πρέπει να ειπωθεί ότι η αυτονομία ως βάση είναι απαραίτητη για την επαναστατική ανάπτυξη των μαζικών οργανώσεων, για την κατάργηση της εκμετάλλευσης και της ανάπτυξης των εξισωτικών κοινωνικών σχέσεων.

Πολλοί σύντροφοι και οργανώσεις έχουν προσπαθήσει να καθορίσουν την αυτονομία των μαζικών οργανώσεων από την άποψη της καθαρής μεθόδου ή του καθαρού περιεχομένου. Κάνοντας αυτό, όταν πρόκειται για την πρώτη περίπτωση, δεν μπορούν να εξηγήσουν το λόγο για τον οποίο οι μέθοδοι αυτονομίας είναι απαραίτητες και θεμελιώδεις για την επανάσταση στο μαζικό αγώνα, και εκείνοι που το ξεχνούν αυτό υποβιβάζουν συχνά αυτήν την έννοια στο επίπεδο ενός ξεκάθαρου εξτρεμισμού. Στη δεύτερη περίπτωση, από την άλλη πλευρά, το πρόβλημα της συνέπειας ανάμεσα στα μέσα και τους σκοπούς δεν λαμβάνεται υπόψη και καταλήγουμε στην ανοργανωσιά του μαζικού αγώνα από τα διάφορα εξουσιαστικά προγράμματα, και έτσι σταματούν οι αυτόνομες ενέργειες των εργαζόμενων για την οικοδόμηση ενός αυτόνομου εργατικού προγράμματος. Και αυτό το πρόγραμμα είναι ο κύριος στόχος, σύμφωνα με την αναρχική κομμουνιστική άποψη.

Η αυτονομία δεν είναι ένα περιεχόμενο που συνδέεται με ορισμένους συγκεκριμένους στόχους, αλλά είναι η ιστορική σημασία της επαναστατικής δράσης των εργαζομένων.

Η σπουδαιότητα της αυτονομίας των μαζικών οργανώσεων είναι ότι οι μάζες μπορούν να μάθουν να οικοδομήσουν ένα επαναστατικό πρόγραμμα μόνο εάν έχουν την πλήρη ελευθερία να θέσουν τους στόχους του αγώνα τους σε δράση, να τους επιλέξουν και να τους αξιολογήσουν για τον εαυτό τους και χωρίς επιβολή από εξωτερικές δυνάμεις. Στο σύστημα της κοινωνικής κυριαρχίας αυτή η ελευθερία σημαίνει ότι τα μόνα εμπόδια στη μαζική δράση πρέπει να εμφανίζονται και να προσβληθούν από τις ίδιες τις μάζες ως παράγοντες σύγκρουσης, ως όπλα του ταξικού εχθρού, ως προϊόντα της ταξικής κοινωνίας. Είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να ριζώσει η ιδέα ότι υπάρχει κάποιος που ξέρει περισσότερα από τους άλλους, που μπορεί να αναγκάσει τον αγώνα να εγκαταλειφθεί ή να καθοδηγηθεί με έναν συγκεκριμένο τρόπο, με δικαιολογίες τις οποίες η μεγάλη πλειοψηφία των μαζών δεν μπορεί να καταλάβει. Το μονοπάτι αυτό εισάγει την «αντικειμενική» υπεροχή που πρέπει να γίνει σεβαστή, όχι επειδή δεν υπάρχει η απαιτούμενη θέληση ή η καθαρότητα που θα την καταστρέψει, αλλά για μη κατανοητούς και διαστρεφόμενους λόγους. Πρέπει πάντα να είναι σαφές ότι ο δρόμος προς την κοινωνική χειραφέτηση είναι σπαρμένος με εμπόδια και όχι σοφίσματα και ότι είτε εμείς παραμερίζουμε τα εμπόδια αυτά είτε αυτά μας σταματούν.

Μαζί με αυτή την πορεία της αυτονομίας μπορούν να γεννηθούν και τα αυτόνομα προγράμματα. Συνεπώς, οι μαζικές οργανώσεις πρέπει να είναι ικανές να διαμορφώνουν τους στόχους τους και τις απαραίτητες μεθόδους αγώνα βασιζόμενες στις ανάγκες και στη συνείδηση των φυσικών τους μελών. Επιπλέον, πρέπει να είναι σε θέση να αξιολογούν οποιαδήποτε δράση βασιζόμενες στα ίδια κριτήρια.

Ιστορικά μιλώντας, όταν διαμορφώθηκαν οι κύριες ιδέες του αναρχικού κομμουνισμού ήταν επειδή υπήρξαν μαζικές οργανώσεις που είχαν αυτές τις δυνατότητες τέτοιας δράσης. Δράση η οποία, στη συνέχεια, μπορεί να καταστήσει το προλεταριάτο συνειδητό του ότι είναι η μόνη τάξη που φέρει μέσα της τους σπόρους της κοινωνικής επανάστασης.

Η αυτονομία είναι επομένως παράγοντας της ελευθερίας των μαζών και ως τέτοιος δεν παρέχει την απαραίτητη εγγύηση ότι θα παραμείνει έτσι υπό αυτή τη μορφή ή ότι θα οδηγήσει στην κοινωνική επανάσταση. Η ελευθερία δεν γνωρίζει καμία εξωτερική επιβολή. Η άσκηση της αυτονομίας στις μαζικές οργανώσεις δεν έχει κανέναν αλάθητο εξωτερικό φύλακα άγγελο. Επομένως, στο ίδιο μέτρο στο οποίο η αυτονομία μπορεί να ανοίξει το δρόμο στην κοινωνική επανάσταση, απελευθερώνεται η ίδια από οποιαδήποτε αναπόφευκτη επαναστατική μοίρα. Για τους αναρχικούς κομμουνιστές δεν μπορεί να υπάρξει καμία εναλλακτική λύση σε αυτό. Ακριβώς όπως οι μεταρρυθμιστές δεν πρέπει να επιβάλουν αστικές συμβατότητες στις μαζικές οργανώσεις ούτε και οι επαναστάτες δεν πρέπει να επιθυμήσουν ή να είναι σε θέση να επιβάλουν τα επαναστατικά τους προγράμματά. Αλλά έχουμε ένα πλεονέκτημα σε σχέση με τους αντεπαναστάτες: το ότι η ανάπτυξη και άσκηση της αυτονομίας των μαζικών οργανώσεων έχει αποτελούσε πάντα έναν τρομερό επαναστατικό παράγοντα. Δεν το φοβόμαστε, το υποστηρίζουμε.

H ΛΕΙΤΟΥΡΓΙA ΤΩΝ ΜΑΖΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ

Εμείς οι αναρχικοί κομμουνιστές εξετάζουμε τις μαζικές οργανώσεις κάτω από ένα πολύ ευρύτερο και πιο σύνθετο επίπεδο απ� ό,τι οι δυνάμεις της διαταξικότητας και της κοινωνικής δημοκρατίας. Δεχόμαστε τέσσερις θεμελιώδεις ιστορικές λειτουργίες για τις μαζικές οργανώσεις που βασίζονται στην αυτονομία:

1.

υπεράσπιση και συντήρηση μέσα στους κόλπους της ταξικής κοινωνίας,
2.

υλικές επιθέσεις ενάντια στην εκμετάλλευση,
3.

οικοδόμηση μιας εναλλακτικής διαχείρισης της κοινωνίας,
4.

ανάπτυξη της ελευθεριακής επαναστατικής συνείδησης.

Υπεράσπιση και συντήρηση μέσα στους κόλπους της ταξικής κοινωνίας

Η πρώτιστη ανάγκη για τους εκμεταλλευόμενους είναι να υπερασπιστούν τον εαυτό τους από την εκμετάλλευση που κατατρώγει σταδιακά τα ζωτικά τους μέρη και προσπαθεί να τους δέσει πιο σφιχτά στο άρμα της ακόμα και με περισσότερο εκλεπτυσμένους τρόπους όσον αφορά τις οικονομικές ανάγκες της κυρίαρχης τάξης. Η σωστή ανάπτυξη της μαζικής οργάνωσης βασίζεται στην πρώτη αυτή λειτουργία της υπεράσπισης της εργασίας. Από αυστηρά οικονομική άποψη, είναι θέμα των υλικών όπλων που χρησιμοποιεί η κυρίαρχη τάξη ενάντια στους εργαζόμενους. Η βάση στην οποία ένας ή περισσότεροι εκμεταλλευόμενοι εργαζόμενοι καθορίζουν το δρόμο του κοινωνικού αγώνα μπορεί μόνο να είναι η υπεράσπιση από την αυξανόμενη αλλοτρίωση που προκαλείται από την εκμετάλλευση. Από την άλλη πλευρά, από τη στιγμή που μια τάξη κατέχει την εξουσία, οι μαζικές οργανώσεις πρέπει να είναι σε θέση να υπερασπίσουν επιτυχώς την εργασία τους προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι η εργατική τάξη δεν υποκύπτει από μια υλική επίθεση στη στιγμή κατά την οποία η ταξική πάλη γίνεται πιο πολιτική. Μπορούμε αληθινά να πούμε τότε, ότι μέσα στην ταξική κοινωνία η υπεράσπιση της εργασίας είναι η βάση στην οποία συγκροτήθηκαν οι μαζικές οργανώσεις. Και είναι σε αυτή τη φάση που η ανάγκη για την αυτονομία γίνεται πολύ πιο ξεκάθαρη.

Για να είμαστε σε θέση να αποφασίσουμε από τι και πώς πρέπει να υπερασπιστούμε, είναι ουσιαστικό:

*

να είμαστε αντικείμενα των ίδιων πραγμάτων από τα οποία υπερασπιζόμαστε
*

να γνωρίζουμε και να κατανοούμε τους τρόπους με τους οποίους αυτά τα πράγματα δημιουργούν την αλλοτρίωση
*

να επιλέγουμε μαζί με τον τρόπο και τις σημαντικότερες γραμμές υπεράσπισης
*

να γνωρίζουμε άμεσα τι πρέπει να υιοθετηθεί απολύτως και τι να εγκαταλειφτεί
*

να γνωρίζουμε πραγματικά τον εχθρό μας, τα όπλα του, τη δύναμή του και τις αδυναμίες του
*

να γνωρίζουμε τη δύναμή μας και να είμαστε πρόθυμοι να την χρησιμοποιήσουμε.

Τις προϋποθέσεις αυτές τις κατέχουν μόνο τα μέλη της εκμεταλλευόμενης τάξης. Αυτοί είναι οι μόνοι που μπορούν να τις αναπτύξουν και να τις χρησιμοποιήσουν σωστά. Κανείς δεν γνωρίζει για την αλλοτρίωση εκτός εάν έχει εμπειρία από αυτήν.

Το να γνωρίζει κάποιος την αλλοτρίωση από μια κάποια απόσταση δεν σημαίνει τίποτα. Η αλλοτρίωση δεν μπορεί να υπάρξει εάν το άτομο δεν είναι απαραίτητο να ζήσει μ� αυτήν και να αντιδράσει σ� αυτήν (θετικά ή αρνητικά, διανοητικά ή φυσικά) και επομένως να συμβάλει στον προσδιορισμό του.

Εκείνοι που αντιλαμβάνονται μόνο την κοινωνική αλλοτρίωση της εκμεταλλευόμενης τάξης μπορούν μόνο να έχουν μια στάση αλληλεγγύης προς αυτούς (κάτι που μπορεί να είναι χρήσιμο και ειλικρινές), αλλά δεν μπορούν ποτέ να αντικαταστήσουν το προλεταριάτο στην αλλοτρίωσή τους ούτε να αποφασίσουν πόσο καλύτερα μπορούν να το υπερασπιστούν. Ακόμα και όταν ο αγώνας γίνεται πολιτικός, δεν υπάρχει κανένας μηχανισμός από τον οποίο η αλλοτρίωση να γίνεται αισθητή από τους μη εργαζομένους � ο αγώνας πολιτικοποιείται μόνο λόγω της ποιότητάς του κατά της αλλοτρίωσης. Επομένως, η αλλοτρίωση είναι κάτι που ενδιαφέρει μόνο την εκμεταλλευόμενη τάξη και μόνο αυτή είναι που μπορεί να αντιδράσει σε αυτήν. Αυτό καταδεικνύεται επίσης από την πραγματικότητα. Για το λόγο αυτό, δεν ενεργούμε επειδή υπάρχει η ευκαιρία να γίνει κάτι τέτοιο, αλλά επειδή είναι καλύτερο για τους εργαζομένους να υπερασπίσουν οι ίδιοι τον εαυτό τους από την εκμετάλλευση και επειδή αυτή η άποψη περιέχει επίσης τη δυνατότητα ότι είναι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι που αγωνίζονται και αποφασίζουν. Η ανάλυσή μας αυτή μας αναγκάζει να πούμε ότι οι εκμεταλλευόμενοι είναι οι μόνοι που μπορούν να παλέψουν ενάντια στην εκμετάλλευση. Πρέπει επίσης να συμπεράνουμε ότι η εκμεταλλευόμενη τάξη είναι μοναδική. Καθένας που δεν είναι αντικείμενο εκμετάλλευσης μπορεί μόνο να εκφράσει την αλληλεγγύη του.

Υλικές επιθέσεις ενάντια στην εκμετάλλευση

Η υλική επίθεση ενάντια στην εκμετάλλευση αφορά, πρώτα απ’ όλα, την ανάλυση που γίνεται στο προηγούμενο τμήμα. Ορισμένες σημαντικές εκτιμήσεις πρέπει να ακολουθήσουν. Για τους αναρχικούς κομμουνιστές η μόνη διαδικασία μέσω της οποίας το προλεταριάτο αποδυναμώνει και καταστρέφει τους μηχανισμούς της ταξικής κοινωνίας είναι αυτή που συμβαίνει εκεί όπου ασκείται η εκμετάλλευση. Οι δραστηριότητες που μπορούν να αμβλύνουν τα όπλα της εκμετάλλευσης καθώς και της δομής που την υποστηρίζει μπορούν μόνο να πραγματοποιηθούν στο χώρο εκείνο όπου η αλλοτρίωση προκαλείται από την εργασία και τη δημιουργία της υπεραξίας. Οι μόνες οργανώσεις που μπορούν να επιφέρουν αυτήν την επίθεση είναι οι μαζικές οργανώσεις.

Και υπάρχει επίσης ένας άλλος παράγοντας που παρέχει μια σταθερότητα σε αυτό που έχει ειπωθεί ήδη εδώ: εάν η επίθεση ενάντια στην εκμετάλλευση πραγματοποιείται από την ίδια την εκμεταλλευόμενη τάξη, αυτό μας δίνει μια ισχυρή εγγύηση μιας παράλληλης αύξησης της συνείδησής της (της εκμεταλλευόμενης τάξης) δεδομένου ότι μόλις καταλάβει την ανάγκη να επιτεθεί, θα έχει ήδη μια στερεά βάση στην οποία θα αναπτύξει ένα νέο επίπεδο επαναστατικής συνείδησης.

Oικοδόμηση μιας εναλλακτικής διαχείρισης της κοινωνίας

Οι μαζικές οργανώσεις πρέπει να είναι σε θέση να χτίσουν τις νέες δομές για την επαναστατική διαχείριση της κοινωνίας. Κυρίως, αυτό σημαίνει τρία πράγματα:

*

την ανάγκη για μια τριχοειδή επέκταση των μαζικών οργανώσεων
*

την ανάγκη αυτές οι οργανώσεις να είναι σε θέση να αποκτήσουν βαθμιαία τις προοπτικές και τη δυνατότητα ελέγχου και διαχείρισης όλων των κοινωνικών δομών
*

το προλεταριάτο να πάρει την ευθύνη διαχείρισης της κοινωνίας με άμεσα δημοκρατικά μέσα.

Η διαχείριση που βασίζεται στις μαζικές οργανώσεις δεν είναι το απατηλό όνειρο κάποιου μυαλού, αλλά μια πρακτική ένδειξη των μεγάλων προλεταριακών επαναστατικών αγώνων.

Αυτό που ειπώθηκε παραπάνω όσον αφορά την υπεράσπιση της εργασίας και την επίθεσης έχει τον ακριβή στόχο να καταστήσει δυνατό για τις μαζικές οργανώσεις να μετασχηματιστούν από συνδικαλιστικές οργανώσεις που αφιερώνονται στον εργατικό αγώνα σε οργανώσεις που μπορούν να αποτελέσουν την εστία της επαναστατικής διαδικασίας. Αυτή η σύνδεση καταδεικνύει για άλλη μια φορά, το γεγονός ότι δεν οδηγούμαστε από καιροσκοπικά κίνητρα όταν δηλώνουμε ότι ο εργατικός αγώνας πρέπει να βασιστεί στην άμεση δράση και τις άμεσες διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Αυτή η μέθοδος αγώνα – που είναι απαραίτητη ιδίω δικαιώματι – γίνεται επίσης ένας σκοπός και ένα εναλλακτικό περιεχόμενο σε μια στιγμή κατά την οποία το προλεταριάτο αρχίζει να χρησιμοποιεί τις μαζικές οργανώσεις για να χτίσει τη νέα κοινωνία και καθιστά δυνατό για όλους τους εργαζομένους να συμμετέχουν στη λήψη των αποφάσεων. Αυτή η προοπτική, εντούτοις, δημιουργεί μερικά μεγάλα προβλήματα στον πρακτικό τομέα. Η εγγύηση της δυνατότητας για μια αυτόνομη πολιτική ανάπτυξη συνδέεται με την ανάγκη και για την πολιτική ανάπτυξη. Εάν πάμε στην καρδιά του ζητήματος, θα ανακαλύψουμε, εντούτοις, ότι δεν αρκεί να συνεχίσουμε μόνο με τη λογική του αγώνα μέσω ενός εργατικού συνδικάτου για να φθάσουμε ομαλά στην επαναστατική διαχείριση της κοινωνίας από τις μαζικές οργανώσεις. Εφ’ όσον είμαστε σε μια φάση μιας πολύ καλά δομημένης και κυρίαρχης ταξικής κοινωνίας μπορούμε άμεσα να βεβαιώσουμε στην πράξη μόνο μια σύνδεση: αυτή μεταξύ του εκμεταλλευόμενου και του φυσικού πρωταγωνιστή του αγώνα κατά της εκμετάλλευσης. Είναι μια κατάσταση που οδηγεί από μόνη της στην άμεση παρατήρηση και την επαλήθευση σε μια φάση που προηγείται μιας μελλοντικής επαναστατικής μετάβασης. Επιπλέον, τα προβλήματα του εργατικού αγώνα απαιτούν έναν ορισμένο τύπο μαζικής οργάνωσης, προ πάντων βασισμένο σε εκμεταλλευτική. Αντί αυτού, όταν κινούμαστε από τον αγώνα ενάντια στην εκμετάλλευση προς την κατασκευή των νέων κοινωνικών δομών, πιστεύουμε ότι πρέπει να γίνει ένα τεράστιο βήμα. Ένα βήμα για το οποίο ψάχνουμε μόνο επειδή το προλεταριάτο το έχει κάνει αυτό στην ιστορία του.

Με άλλα λόγια, ξέρουμε ότι είναι απαραίτητο ότι εάν η κοινωνική επανάσταση πρόκειται να πραγματοποιηθεί, πρέπει επίσης να ξέρουμε ότι αυτό απαιτεί ένα τεράστιο άλμα στην πολιτική συνείδηση και τη λειτουργική ικανότητα των μαζικών οργανώσεων.

Υπάρχει ένας μεγάλος κίνδυνος ότι οι μαζικές οργανώσεις αποδυναμώνουν την ταξική κοινωνία στα όριά της, απογυμνώνοντάς την από την εξουσία της, αλλά θα είναι ανίκανες έπειτα να αναδημιουργήσουν την κοινωνία με την απαραίτητη σαφήνεια και δυνατότητα. Εάν αυτό επρόκειτο να συμβεί, το επαναστατικό κίνημα θα γευόταν βαριές ήττες. Είναι, επομένως, ουσιαστικό να αναλυθεί πώς μπορούν οι μαζικές οργανώσεις να φθάσουν στη στιγμή της επανάστασης και να είναι σε θέση να ασχοληθούν επιτυχώς με αυτήν. Από την άλλη πλευρά, πρέπει να σημειωθεί ότι το προλεταριάτο, στις μεγαλύτερες απόπειρές του στην επανάσταση, ήταν σε θέση να κάνει αυτό το μεγάλο άλμα. Απαίτησε μια αλλαγή από μαζικές οργανώσεις που έχουν ως στόχο παραχωρήσεις από την κυρίαρχη κεντρική εξουσία σε μαζικές οργανώσεις οι οποίες αποτέλεσαν οι ίδιες μορφές εξουσίας (ή μη-εξουσίας, εάν προτιμά κάποιος) που ήταν διαφορετικές από εκείνες των εκμεταλλευτών, όσον αφορά την καταστολή της εξουσίας (τουλάχιστον δυνητικά). ’λλες σημαντικές στιγμές παρέχουν επίσης τα πολύτιμα μαθήματα – τα «Δύο Κόκκινα Χρόνια» (1919-20) στην Ιταλία, η εμπειρία στη Χιλή στα δεκαετία του �70 και στην Πορτογαλία το 1974.

Τα «Δύο Κόκκινα Χρόνια» στην Ιταλία φόβισαν την αστική τάξη, δεδομένου ότι το προλεταριάτο οργανώθηκε άμεσα από τα κάτω και αυτορυθμίστηκε, δημιουργώντας αμέσως μια εναλλακτική δομή παραγωγής. Η κυβέρνηση είχε δεχτεί ότι το προλεταριάτο αντιπροσωπεύεται από ένα κόμμα (ή πολλά άλλα κόμματα), αλλά δεν θα μπορούσε να δεχτεί ότι αντιπροσωπεύθηκε από μόνο του. Η απάντηση που δόθηκε στις μαζικές οργανώσεις από τις δυνάμεις της αντεπανάστασης ήταν σαφής και ενδεικτική: θα αμφισβητούνταν τα όργανα της αυτονομίας και της λειτουργίας τους. Θα αμφισβητείτο οποιαδήποτε πολιτική λειτουργία και όλες οι δυνάμεις και οι πληροφορίες λήψης αποφάσεων, από το γάντζο ή από τον απατεώνα, θα μεταφέρονταν σε συνδικαλιστές ηγέτες και τους πολιτικούς. Η δραστηριότητα αυτή ήταν κατά πολύ αποτελεσματικότερη, ψαλιδίζοντας τα φτερά του προλεταριάτου.

Γιατί υποστηρίχθηκε, για παράδειγμα, η Unidad Popular (UP) στη Χιλή και γιατί απέτυχε; Έξω και πέρα από αυτό το σοσιαλδημοκρατικό κυβερνητικό συνασπισμό υπήρχαν αυτόνομες δυνάμεις που συνεργάζονταν με την UP μόνο σε ορισμένα ζητήματα. Ολόκληρο το κίνημα των μαζικών οργανώσεων των αγροτών και των εργαζομένων των πόλεων είχε ισχυρές διαφωνίες με την UP και με τις ενώσεις σε ένα κύριο σημείο: εάν η εξουσία πρέπει ή όχι να μεταβιβαστεί στο Κράτος. Αυτή η νέα δύναμη των μαζικών οργανώσεων διέθετε μορφές και περιεχόμενο που δεν θα μπορούσαν να ακολουθηθούν από τον καθένα: όχι από την αστική τάξη που γκρεμιζόταν από την εξουσία ούτε από την UP που διατηρείτο από τους ανθρώπους αλλά που δεν θα μπορούσε να περιμένει τους ανθρώπους να αυτοκυβερνηθούν. Η UP διατήρησε την εξουσία της ακόμα και όταν η αστική τάξη δεν την υποστήριζε πλέον δεδομένου ότι ήταν οι προλεταριακές δύυνάμεισ που την υποστήριζαν. Και όταν η UP έπεσε, αυτό ήταν αποτέλεσμα της προλεταριακής δραστηριότητας που ήταν υπό εξέλιξη, παρά της στρατηγικής της UP.

Η αστική τάξη αντέδρασε επειδή το προλεταριάτο έχτιζε ήδη μια επαναστατική εξουσία που δεν είχε καμία σχέση με την κεντρική εξουσία. Και η αστική τάξη κέρδισε επειδή αυτή η νέα εξουσία – και όχι η UP – δεν ήταν ακόμα αρκετά ισχυρή ώστε να υπερασπίσει τις κατακτήσεις της.

Στην Πορτογαλία, η επαναστατική διαδρομή προς το σοσιαλισμό απέτυχε προτού καν γεννηθεί, και οι λόγοι είναι απλοί: οι δυνάμεις που είχαν συμβάλει στην πτώση του φασισμού δεν είχαν αρκετή σαφήνεια και/ή έτρεφαν απλώς εκτίμηση για την προλεταριακή αυτοδιεύθυνση από τα κάτω. Το προλεταριάτο, όμως από την άλλη πλευρά, είχε αναπτύξει αυτήν την ανάγκη μόνο σε ένα εξαιρετικά πρωτόγονο και «αφελές» επίπεδο. Αφέθηκε στα αντεπαναστατικά κόμματα � θιασώτες της διαταξικότητας και της σοσιαλδημοκρατίας � να σβήνουν τις φωτιές της προλεταριακής αυτονομίας των μαζικών οργανώσεων, έτσι ώστε θα μπορούσαν να «σχιστούν» αφήνοντας κατά μέρος τον κρατικιστικό δρόμο στη «δημοκρατία».

Μπορούμε να δούμε σήμερα σε αυτά τα σαφή παραδείγματα ότι, από τον καιρό της Κομμούνας του Παρισιού μέχρι σήμερα, ο δρόμος προς την επανάσταση περνά μέσω των μαζικών προλεταριακών οργανώσεων και ότι το προλεταριάτο επιλέγει φυσιολογικά αυτόν τον τρόπο καθώς είναι πρακτικά δυνατό. Για να εξάγουμε συμπεράσματα, αποτελεί ιστορικά έγκυρο γεγονός ότι οι μαζικές οργανώσεις στο δρόμο προς την κοινωνική επανάσταση προορίζονται να κάνουν ένα άλμα, να μετακινηθούν από το ζήτημα της αποδοχής ορισμένων πραγμάτων – από τη διαπραγμάτευση, από την πάλη ενάντια στην κεντρική εξουσία, ενάντια σε μια εχθρική κυβέρνηση την οποία οι ίδιες οι οργανώσεις αναγνωρίζουν ως την απόλυτη κυρίαρχη δύναμη � στο ζήτημα της αντικατάστασης αυτής της κυβέρνησης, ώστε να γίνουν αυτές η εξουσία (ή η μη-εξουσία). Κατ’ αυτό τον τρόπο, οι μαζικές οργανώσεις πρέπει να αντιμετωπίσουν αυτήν τη μετάβαση σε όλη το συνειδησιακό πεδίο έτσι ώστε να μπορέσουν να αποκτήσουν τις απαραίτητες λειτουργικές δυνατότητες.

Οι θεμελιώδεις αντικειμενικές ανάγκες είναι:

α) η σταθερότητα των μαζικών οργανώσεων, οι οποίες δεν πρέπει να υποβάλλονται σε μερικούς στόχους, σε κομματικές ντιρεκτίβες ή τη λογική του κράτους,

β) η πλήρης εφαρμογή της άμεσης δημοκρατίας,

γ) οι ομοσπονδιακές σχέσεις μεταξύ των μαζικών οργανώσεων, όσο το δυνατόν λειτουργικές και πλήρως επιχειρησιακές εάν είναι δυνατόν.

Οι υποκειμενικοί όροι που απαιτούνται απαιτούν την προλεταριακή συνείδηση των μαζικών οργανώσεων. Από τη πλευρά μας, πρέπει να κατευθύνουμε την προσοχή μας σε αυτό το πρόβλημα όσον αφορά όλες τις στρατηγικές και την ιστορική τακτική που αναπτύσσουμε, για την πλήρη συνειδητοποίηση της πρωταρχικής ανάγκης αυτού του σημείου. Ένα άλλο ζήτημα προέρχεται από την παρατήρηση της ιστορίας: η σπουδαιότητα των μαζικών οργανώσεων που προετοιμάζονται για μια αντικατάσταση της κρατικής εξουσίας έτσι ώστε να μπορούν να προχωρήσουν παραπέρα, έχοντας ήδη προετοιμάσει τι να κάνουν και πώς να υπερασπίσουν τους εαυτούς τους. Με άλλα λόγια, να προετοιμάσουν την ικανότητά τους για μια εναλλακτική διαχείριση της κοινωνίας και τη φυσική αυτοάμυνα. Αυτό σημαίνει την προετοιμασία εκ των προτέρων (αν όχι, τουλάχιστον τη γρήγορη προετοιμασία) όλων εκείνων των λειτουργιών που απαιτούνται για να διαδραματίσουν έναν πολύ πιο σημαντικό ρόλο και να τον υπερασπίσουν από τους εχθρούς. Να γνωστοποιήσουν τα σχέδιά τους αυτά σε πιθανούς συμμάχους. Αυτό το γεγονός είναι αποτέλεσμα απλώς της ιστορίας, προπάντων από τις σημαντικότερες στιγμές των κινημάτων της δεκαετίας του ’70, τα οποία θα δούμε επίσης ότι συμφωνούν με τα θεωρητικά μας συμπεράσματα.

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΚΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ

Ως συνέπεια των όσων είπαμε ανωτέρω καθώς και της θεωρίας μας, είμαστε υποχρεωμένοι, επίσης, να θεωρήσουμε τις μαζικές οργανώσεις, πάνω απ� όλα, ως όργανα όπου μπορεί να διευρυνθεί η πολιτική συνείδηση του προλεταριάτου.

Πώς διευρύνεται αυτή η πολιτική συνείδηση; Ξέρουμε ότι δεν υπάρχει καμία αυτόματη συσκευή για να μετακινηθούμε από την υπεράσπιση της εργασίας προς μια συνειδησιακή ανάπτυξη της ελευθεριακής κοινωνικής επανάστασης. Ξέρουμε επίσης, ότι εάν κάποιος δεν υφίσταται την εκμετάλλευση, είναι αδύνατο να αρχίσει αυτή η διαδικασία η οποία (αρχίζοντας από την υπεράσπιση της εργασίας) μπορεί να φθάσει σε αυτή του επαναστατικού αγώνα. Επομένως, πρέπει να λάβουμε υπόψη αυτά τα δύο σημεία.

Υπάρχουν τρεις επακόλουθες γραμμές δράσης: α) η δράση και οι στοιχειώδεις στόχοι των μαζικών οργανώσεων, β) ο εμπλουτισμός των αυτόνομων πολιτικών χαρακτηριστικών των μαζικών οργανώσεων και γ) η δράση των πολιτικών οργανώσεων μέσω των μελών τους που είναι τα φυσικά μέλη των μαζικών αυτών οργανώσεων και επίσης μέσω της σαφούς πολιτικής προπαγάνδας.

α) Στους στοιχειώδεις στόχους και στο στοιχειώδη ρόλο της μαζικής οργάνωσης, οι πρώτοι αντικειμενικοί παράγοντες της πολιτικής ανάπτυξης υπάρχουν ήδη στα μέλη της. Αυτό είναι ένα πρώτο πολύ σημαντικό σημείο και αυτό που χαρακτηρίζει τις ενέργειες των μελών της οργάνωσης, αρχίζοντας με τις απλούστερες αποφάσεις. Αυτό συμβαίνει με τα βασικά σημεία των ανοικτών συνελεύσεων, της άμεσης δημοκρατίας, του ομοσπονδισμού, της πρακτικής της ελεύθερης συζήτησης και της πρακτικής παρατήρησης, όσον αφορά τη λειτουργία. Αντίθετα, όταν πρόκειται για τους στόχους, είναι ένα θέμα υπεράσπισης και φυσικής επιβεβαίωσης από το μόνο ενδιαφερόμενο, την εκμεταλλευόμενης τάξης, και της συνολικής της χειραφέτησης από την επιβληθείσα εκμετάλλευση και την εξουσία.

Β) Καθώς οι μαζικές οργανώσεις αποκτούν πολιτική εμπειρία, ανακύπτουν περιπτώσεις πολιτικής αξιολόγησης κάτι που γίνεται έπειτα μέρος της κληρονομιάς των μαζικών οργανώσεων, με τα ισχυρά στοιχεία της αυτονομίας.

Αυτή η πολιτική κληρονομιά πρέπει (υπό το φως της πρακτικής) να διευκρινίσει το ρόλο των δυνάμεων της αντεπανάστασης (διαταξικότητα, σοσιαλδημοκρατία και συνδικαλισμός) και της ανάγκης για ένα αυτόνομο μέτωπο των μαζών που να έχει αυτά τα χαρακτηριστικά τα οποία είναι ουσιαστικά για να προωθήσουν την όλη διαδικασία, ενώ με βάση την εμπειρία πρέπει επίσης να διευκρινίζεται βαθμιαία η ανάγκη για μια ελευθεριακή σοσιαλιστική επανάσταση εάν πρόκειται να εξαλείψουμε οριστικά την εκμετάλλευση. Τα διδάγματα αυτά πρέπει να γίνουν μαθήματα, επίσης, για τους συντρόφους μας, τα μέλη των μαζικών οργανώσεων, που θα τα μάθουν μέσω της πρακτικής τους – όχι προσωπικά, αλλά μέσω των συλλογικών οργανωτικών προσπαθειών – έτσι ώστε να αποτελούν μέρος της επίσημης πολιτικής κληρονομιάς της οργάνωσης και, τελικά, να γίνουν το πολύτιμο υλικό για τη συνεχή πολιτική εκπαίδευση των μελών της, παλαιών και νέων.

Γ) Η πολιτική οργάνωσή μας δεν έχει καμία εξουσία, πέρα από τις αυτόνομες μαζικές οργανώσεις, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να σταματήσει να προβαίνει στις αξιολογήσεις του. Αυτό μπορεί μόνο να πραγματοποιηθεί μέσω των μαχητών μας οι οποίοι είναι, επίσης, φυσικά μέλη των μαζικών οργανώσεων, και μέσω της προπαγάνδας της ίδιας της οργάνωσης. Ούτε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτές οι μαζικές οργανώσεις είναι ιδανικός χώρος μάθησης για τους μελλοντικούς πολιτικούς αγωνιστές, για τους προφανείς λόγους της κοινωνικής θέσης των μελών και της σύνθεσης των μαζικών οργανώσεων.

Οι πολιτικοί αγωνιστές-μέλη των μαζικών οργανώσεων, πρέπει, κατά πρώτον, να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη των σημείων Α) και Β) ανωτέρω και, κατά δεύτερον, να εκφράσουν τις πολιτικές ιδέες τους συνδέοντάς τις με συνέπεια με την εμπειρία της μαζικής οργάνωσης.

Η πολιτική οργάνωση, από την άλλη πλευρά, πρέπει να επιτελέσει αυτήν την εργασία και να επικεντρωθεί σε δύο στόχους ειδικότερα: α) τη βαθμιαία και με συνέπεια ενθάρρυνση της διάδοσης της πολιτικής συνείδησής μας μεταξύ των φυσικών μελών των μαζικών οργανώσεων, με την πειθώ και την επίδειξη και όχι με τον εξαναγκασμό ή την πονηριά και β) την ενθάρρυνση όσο το δυνατόν περισσότερων μελών να προσχωρήσουν στην πολιτική οργάνωση. Μιλήσαμε ήδη προηγουμένως για την ανταλλαγή μεταξύ των πολιτικών και των μαζικών οργανώσεων. Αλλά για να κρίνουμε από αυτά που μόλις είπαμε, φαίνεται ότι το μόνο πρόβλημα που υπάρχει πραγματικά είναι αυτό σχετικά με τη ροή της πολιτικής συνείδησης από τις αναρχικές κομμουνιστικές πολιτικές οργανώσεις στις μαζικές οργανώσεις.

Αλλά δεν είναι αυτό το θέμα, για δύο λόγους: Αρχικά, ο στόχος της πολιτικής οργάνωσης είναι να παράσχει μόνο στις μαζικές οργανώσεις τους καρπούς της ιστορικής συνείδησης του επαναστατικού προλεταριάτου (οι οποίοι δεν περιλαμβάνουν οποιαδήποτε λεπτομερή γραμμή όσον αφορά τη μετάβαση στην επανάσταση). Πρέπει να είναι ελεύθερες (οι οργανώσεις αυτές) στο να χρησιμοποιήσουν την ιστορική συνείδηση που παρέχεται από την πολιτική οργάνωση και να την συγκρίνουν ελεύθερα με τη δική τους συνείδηση και τις ανάγκες τους ώστε να γίνουν οι καλύτερες δυνατές επιλογές. Οι μαζικές οργανώσεις πρέπει, στην πραγματικότητα, να απολαμβάνουν την αυτόνομη δυνατότητά τους να κάνουν τις πολιτικές τους αξιολογήσεις. Επιπλέον, είναι επίσης ελεύθερες όταν πρόκειται για λειτουργικές αποφάσεις, καθώς δεν έχουν – a priori – καμία θεσμική σύνδεση με την πολιτική οργάνωση. Ο δεύτερος λόγος αφορά το γεγονός ότι η πολιτική οργάνωση πρέπει, επίσης, να είναι σε θέση και πρόθυμη να διδαχθεί από τη μαζική οργάνωση. Κι αυτό επειδή οι πολιτικοί μαχητές δεν είναι το προλεταριάτο – είναι απλώς μέρος του. Ο στόχος τους είναι, επίσης, να συγκρίνουν συνεχώς το περιεκτικό πολιτικό όραμά τους με την τρέχουσα εμπειρία της τάξης (του προλεταριάτου). Ακόμα ένα θεμελιώδες καθήκον της πολιτικής οργάνωσης είναι να κοινοποιήσει και να βοηθήσει στη διάδοση της εμπειρίας των αυτόνομων μαζικών οργανώσεων.

Η ανταλλαγή βρίσκεται στο αξίωμα ο καθένας μαθαίνει από τον άλλο και υποστηρίζει τον άλλο – μέσω των αυτόνομων αποφάσεων – στην έκταση στην οποία κάθε οργάνωση βρίσκει μια ομοιότητα και συμπληρώνει στη συνείδηση και τη γνώση άλλη. Είναι μια ανταλλαγή που και οι δύο οργανώσεις πρέπει να αναπτύξουν με έναν συνεπή τρόπο και κάτι που μπορεί να διακοπεί ή να πάψει να υπάρχει για διάφορους λόγους. Κι αυτό επίσης, επειδή η μαζική οργάνωση οφείλει την ύπαρξή της στους ολοκληρωτικά διαφορετικούς λόγους από εκείνους της πολιτικής οργάνωσης.

Μεταφράστηκε τον Αύγουστο του 2004 και διορθώθηκε τον Οκτώβρη του ίδιου χρόνου από το «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης», Μελβούρνη, Αυστραλία.

www.fdca.it/lingue/gr/mazikes.htm

Ένα ιστορικό ντοκουμέντο: Το Ventotene είναι ένα από τα νησιά Pontine στα παράλια του νότιου Lazio της Ιταλίας και “φιλοξενούσε” μεγάλο αριθμό Ιταλών αναρχικών, που ήταν καταδικασμένοι και εκτοπισμένοι εκεί από τα ιταλικό φασιστικό καθεστώς. Η απόφαση αυτή, αρκετά αναρχική κομμουνιστική στη φύση της, πάρθηκε κατά τη διάρκεια ενός Συνεδρίου που έγινε εκεί το 1942. Στις 13 Ιούλη 2009 εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην αγγλική γλώσσα στο http://www.anarkismo.net

Image scaled down
Απόφαση του Αναρχικού Συνεδρίου του Ventotene (1942)

Οι αναρχικοί σύντροφοι που κρατούνται σε απομόνωση στο Ventotene, μετά από μια σειρά συνελεύσεων στις οποίες συμμετείχαν σύντροφοι από όλα τα μέρη της Ιταλίας, οπαδοί της οργάνωσης και μη,

έχοντας εξετάσει την τραγική κατάσταση που έχει δημιουργηθεί σε βάρος του ιταλικού λαού με την έλευση του φασιστικού καθεστώτος, το οποίο με τη δικτατορική και ιμπεριαλιστική αντιδραστική του πολιτική, έφερε τους πιο τρομερούς πολέμους που γνώρισε ποτέ η ιστορία, προκαλώντας καταστροφή, συντρίμμια, θάνατο και μιζέρια στη χώρα και το λαό,

έχοντας δει ότι η στάση συνεργασίας εκ μέρους των διαφόρων προλεταριακών πολιτικών ομάδων από την εποχή του πολέμου του 1914-1918 μέχρι την εμφάνιση του φασισμού, δεν ικανοποίησε τα ενδιαφέροντα και τις ελπίδες των εργαζόμενων μαζών ή ολόκληρου του ιταλικού λαού,

θεωρώντας ότι η αντίδραση που εκδηλώθηκε με οργή και χτύπησε κάθε αναρχικό γνωστό στις Αρχές,

αναγνωρίζοντας ότι το συμβόλαιο ανάμεσα στους συντρόφους που προέρχονται από το φιλοσοφικό και ιδεολογικό χώρο του αναρχισμού και εκείνων που συμμετέχουν στο στρατόπεδο των μαζικών οργανώσεων δημιούργησε καταστροφικές διαιρέσεις όσον αφορά την ανάπτυξη των αναρχικών αντιλήψεων και παρακώλυσε την ανάπτυξη ενός κοινού προγράμματος αγώνα και δράσης,

πιστεύοντας ότι με βάση τις εμπιρίες που αποκόμισε τα τελευταία 20 και πλέον χρόνια, το αναρχικό κίνημα πρέπει να επιζητήσει τη συμμετοχή όλων των συντρόφων στην κατεύθυνση της δημιουργίας ενός ομοιογενούς σώματος για τους σκοπούς της συντονισμένης δράσης,

προσκαλεί όλους τους συντρόφους να γίνουν μέλη των επαγγελματικών συνδικάτων ώστε να διατηρήσουν άμεση επαφή με τις εργαζόμενες μάζες, κατευθύνοντάς τις σε έναν αληθινά επαναστατικό αγώνα, για την κατάκτηση των επιθυμιών του προλεταριάτου, προπαγανδίζοντας την ελευθεριακή κατεύθυνση των κανονισμών λειτουργίας των συμβουλίων στα εργοστάσια, τις εταιρίες και τη βιομηχανία γενικά όσον αφορά την παραγωγή, καθώς και στα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια τα οποία θα πρέπει να έχουν ως σκοπό τους τη διευθέτηση και υποστήριξη των αναγκών των τοπικών κοινωνιών.

* Αγγλική μετάφραση Nestor McNab, από το έργο της A. Dadà, L’anarchismo in Italia: fra movimento e partito, Teti, Milano 1984. Ελληνική μετάφραση “Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης”, 16 Ιούλη 2009.

www.anarkismo.net/article/13792

Ένα κείμενο του Camillo Berneri. Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Guerra di Classe» («Ταξικός Πόλεμος») αρ. 2 ,17 Οκτώβρη 1936.

Ο Λένιν στα 1921 όρισε το κράτος της Σοβιετικής Ρωσίας σαν «εργατικό κράτος με μια γραφειοκρατική παραμόρφωση σε μια χώρα που την πλειονότητα την αποτελούν οι αγρότες». Ο ορισμός αυτός θα μπορούσε να τροποποιηθεί σήμερα με τον ακόλουθο τρόπο: το σοβιετικό κράτος είναι ένα γραφειοκρατικό κράτος όπου διαμορφώνονται μια γραφειοκρατική μεσαία μεσαία τάξη και μια εργατική κατώτερη μεσαία τάξη, ενώ εξακολουθεί να επιβιώνει η αγροτική μεσαία μεσαία τάξη.

Ο Μπόρις Σουβάριν στο βιβλίο του Στάλιν: ιστορική θεώρηση του μπολσεβικισμού (Παρίσι 1935) δίνει την παρακάτω εικόνα της κοινωνικής όψης της ΕΣΣΔ: «Η λεγόμενη σοβιετική κοινωνία βασίζεται με τον ίδιον ακριβώς τρόπο όπως κι ο καπιταλισμός όταν εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, του παραγωγού από τον γραφειοκράτη -τεχνικό της πολιτικής εξουσίας. Την ατομική ιδιοποίηση της υπεραξίας, την διαδέχτηκε η συλλογική ιδιοποίηση από το κράτος, μια παρασιτική παρακράτηση από την κατανάλωση που την εκτελεί η γραφειοκρατία… Τα επίσημα έγγραφα 6εν μας αφήνουν την παραμικρή αμφιβολία: η γραφειοκρατία παρακρατεί αδικαιολόγητα ένα μέρος από τη δουλειά των υποτακτικών τάξεων – οι οποίες αναγκάζονται να υπομένουν ένα άκαμπτο σύστημα κοπιαστικής εργασίας – που αντιστοιχεί, λίγο πολύ, στο παλιό καπιταλιστικό κέρδος.

Έτσι, γύρω απ’ το κόμμα έχει δημιουργηθεί μια καινούρια κοινωνική κατηγορία, η οποία ενδιαφέρεται για τη διατήρηση της κρατούσας τάξης πραγμάτων και για τη διαιώνιση του κράτους – του οποίου η εξολόθρευση, όπως προέβλεπε ο Λένιν, συνδεόταν στενά με την εξαφάνιση των τάξεων. Αν κι οι μπολσεβίκοι δεν είναι, νομικά, κάτοχοι των μέσων παραγωγής κι ανταλλαγής, κατέχουν τον κρατικό μηχανισμό, και τούτο τους επιτρέπει να εκτελούν όλες αυτές τις πράξεις λεηλασίας με διάφορους τρόπους. Η δυνατότητα να επιβάλλουν τιμές πώλησης πολύ ανώτερες από τις τιμές κόστους, είναι το αληθινό μυστικό της γραφειοκρατικής- τεχνικής εκμετάλλευσης, την οποία, πέρα απ’ αυτά, την χαρακτηρίζει κι η διοικητική και στρατιωτική καταπίεση».

Ο Βοναπαρτισμός δεν είναι τίποτε περισσότερο από την πολιτική αντανάκλαση της τάσης αυτής της καινούριας αστικής τάξης να διατηρήσει και ν’ ανεβάσει την κοινωνικό-οικονομική της κατάσταση. Στην έκκληση του μπολσεβίκου λενινιστή Ταμπόφ προς το παγκόσμιο προλεταριάτο στα 1935, διαβάζουμε τα ακόλουθα:«Ο στόχος της κομματικής γραφειοκρατίας είναι αποκλειστικά η απομόνωση κι η ταλαιπωρία των αντιφρονούντων, έτσι που να μη γίνουν ποτέ δημόσια γνωστές οι διαφωνίες, αλλά να μείνουν οι εργάτες άβουλα, δηλαδή, δύστυχα απολιτικά όντα.

Ο γραφειοκράτης, στην πραγματικότητα, δεν θέλει να είστε γνήσιοι κομμουνιστές. Δεν του χρειάζεται αυτό: απεναντίας, κάτι τέτοιο είναι βλαβερό και θανάσιμα επικίνδυνο. Ο γραφειοκράτης δεν θέλει ανεξάρτητους κομμουνιστές, θέλει θλιβερούς σκλάβους, εγωιστές και πολίτες του ελεεινότερου είδους…θα ήταν δυνατόν, κάτω από μια γνήσια προλεταριακή εξουσία, η πάλη ενάντια στη γραφειοκρατία, ενάντια στους κλέφτες και τους ληστές που ξεδιάντροπα κατακρατούν τα αγαθά από τα σοβιέτ και που είναι η αιτία του θανάτου, από το κρύο και την πείνα, πολλών χιλιάδων ανθρώπων, μια τέτοια πάλη ή μια απλή διαμαρτυρία να θεωρούνταν αντεπαναστατικό χτύπημα;».

Η άγρια πάλη μεταξύ «επαναστατικής» αντιπολίτευσης και «συντηρητικής» ορθοδοξίας, είναι ένα φαινόμενο απόλυτα φυσικό στα πλαίσια του κρατικού σοσιαλισμού. Η λενινιστική αντιπολίτευση έκανε καλά που έδειξε στο παγκόσμιο προλεταριάτο τις παραμορφώσεις και τον εκφυλισμό του σταλινισμού αλλά, αν και η διάγνωση της αντιπολίτευσης είναι σχεδόν πάντα σωστή, η αιτιολόγηση είναι σχεδόν πάντα ανεπαρκής. Ο σταλινισμός είναι, απλώς, επακόλουθο της λενινιστικής διευθέτησης του πολιτικού προβλήματος της κοινωνικής επανάστασης. Το, ν’ αντιπαλεύουμε τ’ αποτελέσματα χωρίς να πηγαίνουμε πίσω στις ρίζες, στο προπατορικό αμάρτημα του μπολσεβικισμού (γραφειοκρατική δικτατορία, δικτατορία του κόμματος),ισοδυναμεί με το να απλουστεύουμε αυθαίρετα την αλυσίδα της αιτιότητας που ανάγεται, χωρίς διακοπή της συνέχειάς της, στη δικτατορία του Λένιν.

Ελευθερία μέσα σ’ ένα κόμμα που αρνείται τον ελεύθερο ανταγωνισμό των προοδευτικών κομμάτων στα πλαίσια του σημερινού σοβιετικού συστήματος, θα ήταν εντυπωσιακό θαύμα. Ηγεμονία των εργατών, μπολσεβίκικος απολυταρχισμός, κρατικός σοσιαλισμός, βιομηχανικός φετιχισμός: αυτά τα σπέρματα της καταστροφής θα μπορούσαν να δώσουν μόνο δηλητηριώδεις καρπούς, όπως ο απολυταρχισμός μιας φράξιας και η ηγεμονία μιας τάξης.

Ο Τρότσκι στο ρόλο του Αη Γιώργη που πολεμά με το δράκοντα Στάλιν, δεν μπορεί να μας κάνει να ξεχάσουμε τον Τρότσκι της Κροστάνδης. Η ευθύνη για το σημερινό σταλινισμό, βαρύνει τη διαμόρφωση και την πρακτική της δικτατορίας του κόμματος των μπολσεβίκων, όπως και την πλάνη της εξολόθρευσης του κράτους σαν καρπού της εξαφάνισης των τάξεων κάτω από την επιρροή του κρατικού σοσιαλισμού. Όταν ο Τρότσκι έγραψε στις 6 του Δεκέμβρη 1935 ότι «ο ιστορικός παραλογισμός της ύπαρξης μιας αυταρχικής γραφειοκρατίας σε μια αταξική κοινωνία δεν μπορεί να κρυφτεί και δεν θα κρύβεται επ’ άπειρο», μιλούσε παράλογα για «ιστορικό παραλογισμό».

Στην ιστορία δεν υπάρχει κανένας παραλογισμός. Μια αυταρχική γραφειοκρατία είναι μια τάξη, επομένως δεν είναι και τόσο παράλογο το να υπάρχουν, σε μια κοινωνία όπου εξακολουθούν να υπάρχουν τάξεις, η γραφειοκρατική τάξη κι η προλεταριακή τάξη. Αν η ΕΣΣΔ ήταν «αταξική» κοινωνία, θα ήταν και κοινωνία χωρίς γραφειοκρατικό αυταρχισμό – ο οποίος είναι φυσικός καρπός του ότι εξακολουθεί να υπάρχει το κράτος. Το μπολσεβίκικο κόμμα έγινε πόλος έλξης των τυχοδιωκτικών μικροαστικών στοιχείων και των τεμπέληδων και καιροσκόπων εργατών, εξαιτίας του ότι ελέγχει τον κρατικό μηχανισμό. Την γραφειοκρατική πληγή δεν την άνοιξε, ούτε την μόλυνε ο σταλινισμός: δημιουργήθηκε ταυτόχρονα με την μπολσεβίκικη δικτατορία.

Να μερικές ειδήσεις που δημοσίευε ο μπολσεβίκικος τύπος στα 1918-19. Η Βετσέρτσια Ισβέστια (23 του Αύγουστου 1918), μιλώντας για τη διάλυση των ταχυδρομικών υπηρεσιών, γράφει ότι παρά την κατά 60% μείωση της αλληλογραφίας, ο αριθμός των απασχολούμενων αυξήθηκε κατά 100%, σε σύγκριση με την προεπαναστατική περίοδο.

Η Πράβντα (11 του Φλεβάρη 1919) επισημαίνει «την αδιάκοπη δημιουργία καινούριων γραφείων, καινούριων γραφειοκρατικών ιδρυμάτων, όπου τοποθετούνται και μισθοδοτούνται υπάλληλοι πριν τα ιδρύματα αρχίσουν να λειτουργούν». Και συμπληρώνει (22 του Φλεβάρη): «όλοι αυτοί οι καινούριοι υπάλληλοι, καταλαμβάνουν και κατέχουν ολόκληρα παλάτια ενώ, για τον αριθμό τους, θα ήταν αρκετά λίγα δωμάτια». Η δουλειά είναι αργή και κωλυσιεργική, ακόμη και σε γραφεία που έχουν σχέση με τη βιομηχανία.

«Ένας υπάλληλος του Κομισαριάτου του Λιπέτζκ», γράφει η Ισβέστια (29 του Νοέμβρη 1918), «για ν’ αγοράσει εννιά κουτιά καρφιά αξίας 417 ρουβλίων έπρεπε να συμπληρώσει 20 έντυπα, να μαζέψει 10 εντάλματα και 13 υπογραφές, και χρειάστηκε να κάνει δυο μέρες για να τις μαζέψει, γιατί δεν μπορούσε να βρει τους γραφειοκράτες που έπρεπε να βάλουν τις υπογραφές».

Η Πράβντα (αρ. 281) κατάγγειλε «την εισβολή μικροαστικών στοιχείων στο κόμμα μας» και παραπονιόταν για επιτάξεις «εγωιστικής φύσης». Η ίδια εφημερίδα γράφει (2 του Μάρτη 1919): «Πρέπει ν’ αναγνωρίσουμε ότι τελευταία, σύντροφοι που βρίσκονται επί ένα χρόνο στο κομμουνιστικό κόμμα έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν απαράδεκτες για το κόμμα μας μεθόδους.

Έχοντας κάνει συνήθειο τους το να μη συμβουλεύονται καθόλου τις τοπικές οργανώσεις, πιστεύοντας ότι οφείλουν να δρουν σαν άτομα στη βάση της μάλλον περιορισμένης τους εξουσίας, παραγγέλλουν και διατάσσουν χωρίς λόγο ή αιτία. Απ’ αυτό απορρέει η λανθάνουσα δυσαρέσκεια μεταξύ του κέντρου και της περιφέρειας, μια σειρά καταχρήσεων που προκαλούνται από την προσωπική τους δικτατορία».

Μιλώντας για την επαρχία Πένζα, ο Κομισάριος των Εσωτερικών Ναρκομβνούντελ, είπε: «Οι τοπικοί αντιπρόσωποι της κεντρικής κυβέρνησης συμπεριφέρονται όχι σαν αντιπρόσωποι του προλεταριάτου αλλά σαν γνήσιοι δικτάτορες. Σύμφωνα με μια σειρά από αποδεδειγμένα γεγονότα, αυτοί οι περίεργοι αντιπρόσωποι πηγαίνουν ένοπλοι στους πιο φτωχούς ανθρώπους, τους παίρνουν ό,τι έχουν και δεν έχουν, απειλώντας να τους σκοτώσουν και, όταν οι φτωχοί διαμαρτύρονται, τους δέρνουν με τα μπαστούνια τους. Ό,τι παίρνουν μ’ αυτό τον τρόπο, τα μεταπωλούν και, με το χρήμα που παίρνουν, οργανώνουν οινοποσίες και όργια».

Ένας άλλος μπολσεβίκος, ο Μεσέρικοφ, έγραψε: «ο καθένας μας βλέπει καθημερινά αναρίθμητες περιπτώσεις βίας, κατάχρησης εξουσίας, διαφθοράς, τεμπελιάς κλπ. Όλοι μας ξέρουμε ότι στους σοβιετικούς μας θεσμούς έχουν μπει μαζικά ηλίθιοι και ανίκανοι. Μας θλίβει η παρουσία τους στις τάξεις του κόμματος, δεν κάνουμε όμως τίποτε για να το ξεκαθαρίσουμε απ’ αυτές τις βρωμιές… Αν από ένα ίδρυμα διωχτεί ένας ανίκανος, σπεύδουν να τον αντικαταστήσουν μ’ έναν παρόμοιο, ενώ στον πρώτο εμπιστεύονται μια υπεύθυνη θέση. Συχνά, αντί να τον τιμωρήσουν, τον προάγουν» (Πράβντα, 5 Φλεβάρη 1919).

Σε μια ομιλία του στο 8ο Συνέδριο του Ρωσικού Κομμουνιστικού Κόμματος (11-12 του Μάρτη 1912) ο Λένιν παραδέχτηκε ότι: «Βρίσκουμε πού και πού καριερίστες, καιροσκόπους που έχουν κολλήσει πάνω μας. Αυτοαποκαλούνται κομμουνιστές, στην πραγματικότητα όμως, επιδιώκουν μόνο και μόνο να μας ξεγελάσουν σχετικά με τις προθέσεις τους. Προσκολλήθηκαν σ’ εμάς γιατί εμείς κατέχουμε την εξουσία, και γιατί τα πιο τίμια γραφειοκρατικά στοιχεία αρνούνται να συνεργαστούν μ’ εμάς εξαιτίας των οπισθοδρομικών τους ιδεών, ενώ αυτοί οι άλλοι δεν έχουν καν τίμιες ιδέες, είναι απλώς αναρριχώμενοι».

Η μπολσεβίκικη κυβέρνηση αποδείχτηκε ανίσχυρη απέναντι σε μια πληθωρική, παρασιτική, δεσποτική κι ανέντιμη γραφειοκρατία. Οι γραφειοκράτες, έφτασαν από 5, σε 10 εκατομμύρια. Στα 1925 υπήρχαν στη Συνεργασία 400.000 υπάλληλοι (Πράβντα, 20 Απρίλη 1926). Στα 1927 η Ρωσική Ομοσπονδία Εργατών Τροφίμων είχε γύρω στους 4287 υπάλληλους για 451 720 μέλη, ενώ το Συνδικάτο Εργατών Μετάλλου της Μόσχας γύρω στους 700 υπάλληλους για 130.000 μέλη (Τρούντα 12 Ιούνη 1928). Αυτή η πληθωρική γραφειοκρατία δεν συνεπάγεται καμιά εντατική κι αποτελεσματική διοικητική δραστηριότητα. «Ο διευθυντικός μηχανισμός του σοβιετικού συστήματος, από τον κατώτερο μέχρι τον ανώτερο βαθμό, ανακατεύει απλώς χαρτούρα. Η επαρχιακή επιτροπή εκδίδει συνήθως μια με δυο εγκυκλίους τη μέρα, πάνω σε κάθε πραγματικό ή φανταστικό ζήτημα, και κρίνει ότι μ’ αυτό τον τρόπο έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της… Ο αριθμός των εγκυκλίων που περιέχουν διαταγές προς τους τοπικούς πυρήνες κυμαίνεται μεταξύ 30 και 100 το μήνα» (Πράβντα, 7 Ιούνη 1925)

“Ένας ανώτατος αξιωματούχος, ο Ντζερτζίνσκι, έγραψε: «Ζητούν από επιχειρήσεις τις πιο αλλόκοτες πληροφορίες, αναφορές και στατιστικά στοιχεία, πράγμα που πλημμυρίζει το σύστημα μας με χαρτούρα, κι αυτό μας υποχρεώνει ν’ απασχολούμε υπερβολικά πολύ προσωπικό και εμποδίζει το πραγματικό μας έργο” δημιουργείται μια χαρτοθάλασσα μέσα στην οποία χάνονται εκατοντάδες άνθρωποι· η λογιστική και στατιστική κατάσταση είναι, απλούστατα, καταστροφική· επιχειρήσεις που με δυσκολία σηκώνουν το βάρος του να δίνουν πληροφορίες σε δεκάδες κι εκατοντάδες διαφορετικές μορφές, μετράνε τώρα τη χωρητικότητα σε πουντ! (1 πουντ είναι 16.380 κιλά)» (Πράβντα, 23 Ιούνη 1926). Αυτό το φαινόμενο της ανασυγκρότησης των τάξεων «χάρη στο κράτος», εμείς το είχαμε προβλέψει και το είχαμε καταγγείλει με πάθος.

Η λενινιστική αντιπολίτευση δεν κατόρθωσε να εμβαθύνει στην έρευνα των αιτίων του φαινομένου, και γι’ αυτό δεν έφτασε ν’ αναθεωρήσει τη λενινιστική θέση απέναντι στα προβλήματα του κράτους και της επανάστασης.

www.anarkismo.net/article/13798

Στις 5 Νοέμβρη 1937 ο Ιούλιος Νολντενάς (Julius Nolden), ένας εργάτης αυτοκινητοβιομηχανίας απτη Ντουήζπολη (Duisburg, Ντουησβούργη) της Γερμανίας καταδικάστηκε απτο «Λαϊκό Δικαστήριο» του Βερολίνου σε δεκαετή φυλάκιση επειδή «προετοιμαζόταν να διαπράξει υψίστη προδοσία».

Στις 5 Νοέμβρη 1937 ο Ιούλιος Νολντενάς (Julius Nolden), ένας εργάτης αυτοκινητοβιομηχανίας απ’τη Ντουήζπολη (Duisburg, Ντουησβούργη) της Γερμανίας καταδικάστηκε απ’το «Λαϊκό Δικαστήριο» του Βερολίνου σε δεκαετή φυλάκιση επειδή «προετοιμαζόταν να διαπράξει υψίστη προδοσία». Ο Νολντενάς ήταν στη κεφαλή της ΦΑΟΎΝΤ (FAUD, Free Union of German Workers, Ελεύθερη Ένωση Εργατών της Γερμανίας) στη Ρηνανία, μια αναρχοσυνδικαλιστική μυστική οργάνωση που βρισκόταν στη παρανομία και είχε διαλυθεί απ’τη Γκεστάπο (Gestapo, μυστική αστυνομία της Γερμανίας) το Γενάρη του 1937. Μαζί μ’αυτόν είχαν συλληφθεί κι άλλοι 88 αναρχοσυνδικαλιστές, άντρες και γυναίκες, που πέρασαν από δίκη στη Ρηνανία στις αρχές του 1938.

Το 1921 η ΦΑΟΎΝΤ στη Ντουήζπολη είχε κάπου 5.000 μέλη. Η οργάνωση έχανε μέλη και όταν ο Αδόλφος Χίτλερ πήρε την εξουσία το 1933, μόνο μερικοί μικροπυρήνες είχαν παραμείνει. Για παράδειγμα, υπήρχαν μόνο 25 μαχητές στη Ντουήζπολη ενώ το παράρτημα Ρηνανίας είχε μόλις 180 με 200 μέλη που πλήρωναν οφειλές για την εγγραφή τους.

Στο τελευταίο της συνέδριο, που έγινε στην Ερφούρτη (Erfurt) το Μάρτη του 1932, η ΦΑΟΎΝΤ αποφάσισε οτι στη περίπτωση που οι Ναζιστές έπαιρναν την εξουσία τότε το ομοσπονδιακό της γραφείο στο Βερολίνο θα έκλεινε και θα αντικαθιστούνταν από ένα παράνομο διευθυντήριο (με βάση την Ερφούρτη) και πως μετά θα οργανωνόταν γενική απεργία. Η τελευταία αυτή απόφαση δεν μπόρεσε να πραγματοποιηθεί: η ΦΑΟΎΝΤ έχασε πολλά μέλη σ’ολόκληρη τη Γερμανία λόγω συλλήψεων.

Τον Απρίλη με Μάη του 1933 ο Δρ. Γηχάρδος Βατούργος (Dr. Gerhardt Wartenburg), πριν αναγκαστεί να εγκαταλείψει τη χώρα, κατάφερε να βρει αντικαταστάτη γραμματέα για τη ΦΑΟΎΝΤ: τον Εμίλιο Τσενέρο (Emil Zehner), έναν σιδηρουργό από την Ερφούρτη. Ο Βατούργος έφυγε για Ολλανδία και πήγε στο Άμστερνταμ, όπου τον υποδέχτηκε ο Ολλανδός αναρχοσυνδικαλιστής Αλβέρτος Γόγκας (Albert de Jong) μαζί με άλλους Γερμανούς μετανάστες. Επίσης, ο γραμματέας της Διεθνής Ένωσης Εργατών (IWA, International Workers’ Association, στην οποία συμμετείχαν επαναστατικές και ελευθεριακές εργατικές ενώσεις) επίσης κατέφυγε στην Ολλανδία, αλλά αυτό δυστυχώς δεν εμπόδισε τους Ναζιστές να κατασχέσουν τα αρχεία της οργάνωσης.

Το Φθινόπωρο του 1933 ο Εμίλιος Τσενέρος αντικαταστάθηκε από τον Φερδινάνδο Γκότσιο (Ferdinand Gotze), ένα μέλος του Εργατικού Επιμελητηρίου της Σαξονίας, που τότε το διεύθυνε ο Ριχάρδος Θειήδος (Richard Thiede) από τη Λειψία (Leipzig). Στο μεταξύ το φθινόπωρο του 1934 ο Γκότσιος, που τον κυνηγούσε η Γκεστάπο, ξαναπήγε στη δυτική Γερμανία όπου είχε οργανωθεί ένας παράνομος πυρήνας της ΦΑΟΎΝΤ χάρις την υποστήριξη της Ολλανδικής ομοσπονδίας της Διεθνούς Ένωσης Εργατών (IWA), της ΝΣΒ (NSV). Τον ίδιο καιρό και με πολύ βιασύνη είχε εγκατασταθεί ένας γραμματέας της ΦΑΟΎΝΤ στο Άμστερνταμ (σε αναγκαστική εξορία λόγω της καταστολής.

Η Ντουήζπολη, ο σύνδεσμος και το κέντρο αναταραχών της γερμανικής δύσης:

Μέχρι οι Ναζιστές να πάρουν την εξουσία, ο εργάτης Φρατζίστος Μπούγκης (Franz Bunged) διεύθυνε την ομοσπονδία στη Ντουήζπολη. Τον έκλεισαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπογερμούρη (Bogermoor) χωρίς δίκη το 1933. Τον ελευθέρωσαν μέσα σ’ένα χρόνο, αλλά ο Μπούγκης δεν μπόρεσε να ξαναβγεί στη παρανομία, έστω και για τις πιο παραμικρές δουλειές, επειδή ήταν συνέχεια κάτω από συστηματική παρακολούθηση. Τον αντικατάστησε ο Ιούλιος Νολντενάς, ένας χαλυβουργοεργάτης που τότε ήταν άνεργος. Μέχρι τότε, ο Νολντενάς ήταν θησαυροφύλακας στο Εργατικό Επιμελητήριο της Ρηνανίας. Ο Νολντενάς επίσης τον συνέλαβε η Γκεστάπο που υποψιαζόταν πως ο πραγματικός λόγος που’χε πιάσει δουλειά σ’ένα αποτεφρωτήρα ήταν για να μπορεί μ’αυτή ως πρόσχημα να επικοινωνεί με άλλα παράνομα μέλη της ΦΑΟΎΝΤ.

Τον Ιούνη του 1933, λίγο αφότου είχε απελευθερωθεί, ο Νολντενάς γνωρίζει τον Κάρολο Χέβρο (Karolus Heber), ένα μέλος του παράνομου διευθυντηρίου στην Ερφούρτη· ο σκοπός της συνάντησής τους ήταν να οργανώσουν μια μυστική επιχείρηση για τη διάσωση και δραπέτευση στην Ολλανδία των άλλων συντρόφων που ήταν υπό γνωστοί στις αρχές, αλλά και να οργανώσουν αντίσταση στη Ρηνανία και το Ρουρ. Ο Νολντενάς και οι σύντροφοί του οργάνωσαν το δίκτυο για να φυγαδεύουν συντρόφους στο Άμστερνταμ και επίσης κυκλοφορούσαν αντιφασιστική προπαγάνδα [ΣτΜ: προπαγάνδα με την έννοια της αναγγελίας και ενημέρωσης· η λέξη απόχτησε κακή σημασία σε μερικούς κύκλους μόνο μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, μα χρησιμοποιείται ακόμη και με την πρωταρχική της έννοια). Φαίνεται από τα έγγραφα των δικαστηρίων πως τα αντιναζιστικά φυλλάδια κυκλοφορούσαν τότε υπό τη κάλυψη του τίτλου «Τρώγε Γερμανικά φρούτα και μένε υγιής», και ήταν τόσο δημοφιλή ανάμεσα στους εργάτες ορυχείων που αλληλοχαιρετιόντουσαν με τη φράση: «Έχεις φάει κι’εσύ Γερμανικά φρούτα;».

Μετά το 1935, με τη πρόοδο της οικονομικής κατάστασης μέσ’τη χώρα, είχε γίνει πολύ δύσκολο να χρηματοδοτείται όσο χρειαζόταν μια παράνομη αναρχοσυνδικαλιστική οργάνωση.

Πολλοί σύντροφοι είχαν ξαναβρεί δουλειά μετά από ανεργία ετών και δουλειών του ποδαριού, και δεν ήταν διατεθειμένοι να ασχοληθούν με την ενεργό αντίσταση. Η τρομοκρατία της Γκεστάπο έκανε τα υπόλοιπα. Επίσης, η υποστήριξη απ’το Άμστερνταμ είχε σταματήσει το 1935 [ΣτΜ: dried up, ίσως να εννοεί λόγω έλλειψης πόρων].

Το ξεκίνημα της Ισπανικής επανάστασης το 1935 έδωσε νέα ζωή στον αναρχοσυνδικαλισμό μέσα στη Γερμανία. Ο Νολντενάς είχε επαφές στη Ντουήζπολη, το Ντιζελοχώρι (Dusseldorf. ΣτΜ: dorf σημαίνει χωριό αλλά ήταν από παλιά και είναι και σήμερα μεγάλη πόλη) και τη Κολωνία (Cologne), είχε οργανώσει συναντήσεις και είχε εγγράψει νέα μέλη που πλήρωναν για την οικονομική ενίσχυση των Ισπανών συντρόφων. Τον ίδιο καιρό, ο Σίμος Βέχρος (Simon Wehre) απ’την Αχένη (Aix-la-Chapelle, Aachen) χρησιμοποίησε το δίκτυο του Εργατικού Επιμελητηρίου της Ρηνανίας για να στρατολογήσει εθελοντές τεχνικούς για να πάνε στην Ισπανία. Το Δεκέμβρη του 1936 η Γκεστάπο, με τη βοήθεια ενός κατασκόπου που είχε εισχωρήσει στους συντρόφους, κατάφερε να ξεσκεπάσει πολλές ομάδες στις πόλεις Μουχαγλαβάσκη (Munchengladbach), Ντουλκίνη (Dulken), και Βυρσίνη (Viersen). Στις αρχές του 1937 η πολιτική αστυνομία έπιασε 50 αναρχοσυνδικαλιστές απ’τη Ντουήζπολη, το Ντιζελοχώρι, και τη Κολωνία. Μεταξύ τους ήταν και ο Νολντενάς. Λίγο αργότερα έγιναν κι’άλλες συλλήψεις, μέχρι που 89 σύντροφοι της παράνομης ΦΑΟΎΝΤ είχαν πιαστεί απ’τη Γκεστάπο. Χρειάστηκαν ένα χρόνο για να τους δικάσουν. Αυτοί οι σύντροφοι, άντρες και γυναίκες, κατηγορήθηκαν οτι «προετοιμάζονταν για υψίστη προδοσία» και πέρασαν από δίκες το Γενάρη και το Φλεβάρη του 1938.

Μόνο έξι συντρόφους δεν κατάφεραν να κατηγορήσουν, λόγω έλλειψης στοιχείων. Στους υπόλοιπους βάλαν από αρκετούς μήνες έως έξι χρόνια φυλακή. Ο Ιούλιος Νολντενάς κλείστηκε στη φυλακή της Λουτρηχάσης (Luttringhausen) και έμεινε εκεί μέχρι που έφτασαν οι Σύμμαχοι στις 19 Απρίλη του 1945. Τη Κυριακή της Πεντηκοστής του 1947 συναντήθηκε με άλλους συντρόφους στη Νταρμστάδη (Darmstadt) για να ιδρύσουν την Ομοσπονδία Ελευθεριακών Σοσιαλιστών (αναρχοσυνδικαλιστές) [Federation of Libertarian Socialists (anarcho-syndicalists)].

Οι δολοφονίες των μαχητών:

Πολλοί σύντροφοι δολοφονήθηκαν μέσ’τη φυλακή. Ο χειριστής του τόρνου στη Ντουήζπολη, Ο Εμίλιος Μαχνήρτης (Emil Mahnert), σύμφωνα με τις μαρτυρίες τεσσάρων άλλων φυλακισμένων, εκσφεντονίστηκε στο κενό από ύψος δύο ορόφων από έναν βασανιστή της αστυνομίας. Ο τουβλάς Ουλιέλμος Σχμιτζής (Wilhelm Schmitz) πέθανε στη φυλακή στις 29 Γενάρη του 1944 και ο λόγος του θανάτου του ποτέ δεν βρέθηκε με σιγουριά. Ο Ερνέστος Χοτζανάγλης (Ernst Holtznagel) είχε σταλεί στο κακόφημο τάγμα βασανιστηρίων 999, όπου δολοφονήθηκε. Ο Μιχάλης Ντελίζης (Michael Delissen) απ’τη Μουχαγλαβάσκη υπέκυψε απ’το άγριο ξύλο της Γκεστάπο το Δεκέμβρη του 1936. Ο Αντώνης Ροζίκης (Anton Rosinke) απ’το Ντιζελοχώρι δολοφονήθηκε το Φλεβάρη του 1937.

Τον Αύγουστο του 1946, ο αναρχοσυνδικαλιστής Ερνέστος Μπιντεράς (Ernst Binder) απ’το Ντιζελοχώρι έγραψε: «Καθώς η μαζική αντίσταση δεν ήταν δυνατή το 1933, οι ικανότεροι σύντροφοι του κινήματος αναγκάστηκαν να διασπαθίσουν (σπαταλήσουν) τη δύναμή τους σε μια άτακτη μάχη δίχως ελπίδα. Αλλά εάν οι εργάτες πάρουν απ’αυτό το πολύπονο πείραμα το μάθημα πως μονάχα μια ενωμένη άμυνα στη σωστή στιγμή μπορεί να κερδίσει ενάντια στο φασισμό, τότε οι θυσίες των συντρόφων μας δεν θα έχουν γίνει τζάμπα».

[Μεταφράστηκε στα Εγγλέζικα από: PS]

[Μεταφράστηκε απ’τα Εγγλέζικα στα Ελληνικά από: «¿»]

Από μουσείο ειρήνης έγινε στρατώνας του Χίτλερ:

Ο Ερνέστος Φρειδερίκος [Ernst Friedrich] (1894-1967), ένας Αναρχικός, ίδρυσε το πρώτο διεθνές αντιπολεμικό μουσείο στο Βερολίνο το 1923 ως φόρο τιμής στο αντιστρατοκρατικό (αντιμιλιταριστικό) κίνημα. Γνώριζε καλά πως διεθνώς οι άνθρωποι σκεφτόντουσαν τη Γερμανία σαν αδιόρθωτα στρατοκρατική, παρόλο την αναίρεση του παλιού Πρωσικού στρατοαριστοκρατικού κράτους, και ήθελε να δείξει πως πολλοί Γερμανοί εργάτες είχαν παλέψει ενάντια στο στρατιωτικό κράτος. Ήθελε, επίσης, να δείξει και στους υπόλοιπους Γερμανούς εργάτες πόσο σημαντικός ήταν ο αγώνας, και να γκρεμίσει τα εθνικιστικά ψέμματα. Οι θηριωδίες του πολέμου, στο μέτωπο και την ενδοχώρα, εκφράστηκαν με τρόπο που τσακίζει τη συνείδηση στο Διεθνές Αντιπολεμικό Μουσείο του, στον αριθμό 29 της οδού Παροχιαλστράσε (Parochialstrasse) στο Βερολίνο.

Όταν οι Ναζιστές πήραν την εξουσία, κατέλαβαν το μουσείο, έκαψαν τα εκθέματα μαζί με ο,τι βιβλία βρήκαν εκεί και το μετέτρεψαν σε στρατώνες για τις μηχανοκίνητες μονάδες εφόδου (ΣτΜ: ΛΟΚ, λοκατζήδες, SA-Heim). Δεν μπορούσαν να περιμένουν μέχρι να γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές και κατά τη διάρκεια της νύχτας έβαψαν από πάνω τη λέξη «αντί» στα κουφώματα και έβαλαν ένα φύλακα στη πόρτα.

Μεταφράστηκε στα Εγγλέζικα από: Paul Sharkey.

Μεταφράστηκε απ’τα Εγγλέζικα στα Ελληνικά από: «¿»

English at http://www.anarkismo.net/article/13800

http://www.anarkismo.net/article/13804

http://www.katesharpleylibrary.net/hx3g6n

www.katesharpleylibrary.net/hx3g6n

Ένα άρθρο του Gerardo Gatti, επαναστάτη της FAU, γραμμένο το 1975, το οποίο συζητά περί του ελευθεριακού σοσιαλισμού.

Ορισμός του συντρόφου

του Gerardo Gatti

Η δύναμη των αστών ενώνεται με το κράτος. Δεν υπάρχει καμιά πιθανότητα να αλλάξεις τη κοινωνία άμα δεν καταστρέψεις το αστικό κράτος, και καθώς παλεύουμε για μιά κοινωνία δίχως κοινωνικές τάξεις, θέλουμε να εξοντώσουμε κάθε γραφειοκρατική δομή του κράτους, κάθε χωρισμό μεταξύ εξουσιαστών και καταπιεσμένων. Οι προνομιούχοι κάθε ηλικίας και είδους, τρομαγμένοι με τη πιθανότητα να χάσουν τα προνόμιά τους, ανέκαθεν έλεγαν πως αυτό είναι κάτι το αδύνατο. Με τον ίδιο τρόπο που παλιότερα έλεγαν οτι ο κόσμος ήταν τετράγωνος ή επίπεδος.

Εμείς πιστεύουμε ότι όσον αφορά τη πολιτική οργάνωση της κοινωνίας, πρέπει να καταργήσουμε και την ατομική ιδιοκτησία και αυτή τη κατάσταση όπου ένας διοικεί και άλλοι υπακούν. Τα συμβούλια και οι ομοσπονδίες εργατών, στις γειτονιές, οι κομμούνες ή συμβούλια αγροτών είναι μερικοί τρόποι με τους οποίες οι εργάτες έχουν οργανωθεί για να προστατέψουν τις επαναστατικές διεργασίες ενάντια στην εσωτερική αντεπανάσταση ή την εξωτερική επίθεση, και να διαχειριστούν ολόκληρη τη κοινωνική ζωή. Ξεκινώντας με αυτές τις βάσεις, καταλαβαίνουμε πως θα πρέπει να οργανώσουν τους κοινωνικούς οργανισμούς. Πραγματική εργατική δύναμη, περισσότερη άμεση διαχείριση, λιγότερη έμμεση αντιπροσώπευση, καμία διαφοροποίηση ημερομίσθιων, κανένα είδος προνομίων. Αυτό καταλαβαίνουμε εμείς όταν μιλάμε για λαϊκή εξουσία.

Αυτά δεν είναι καινούργια. Είναι για αυτά τα ιδανικά που οι εργάτες σε πολλά μέρη του κόσμου έκαναν επαναστάσεις, γιόρτασαν νίκες και υπέκυψαν σε ήττες. Και για πάνω από έναν αιώνα άνθρωποι από την εργατική τάξη, και άλλοι, όχι τέτοιας προέλευσης, πραγματικά έδωσαν όλο τους το είναι προς την υπηρεσία αυτών των επαναστάσεων· οργάνωσαν συνωμοσίες, έγραψαν μανιφέστα, μάζεψαν χρήματα για τους εργατικούς αγώνες και ανέπτυξαν αλληλεγγύη. Ένας συνέτεθε την εμπειρία και οι εργάτες μπορούσαν να βρουν μιά εξήγηση για την ατίμωσή τους.

Δίχως να γνωρίζουν αυτή την ιστορία, χωρίς να έχουν διαβάσει ποτέ αυτά τα βιβλία, μα ούτε ακόμη γνωρίζοντας αυτές τις εξηγήσεις, σε όλο το κόσμο, κάθε μέρα, εκατομμύρια κι εκατομμύρια ανθρώπινα πλάσματα υποφέρουν υπό την ανώτερη δύναμη άλλων, και θέλουν ισότητα· οι πεινασμένοι θέλουν να φάνε· οι άστεγοι που κρυώνουν θέλουν ένα σπίτι· οι ταπεινωμένοι θέλουν αδελφοσύνη· οι αγράμματοι θέλουν να πάνε σχολείο, τουλάχιστον τα παιδιά τους.

Με ένα τρόπο τόσο συχνά ασαφή, που συχνά του δίνουν διαφορετικές ονομασίες, οι περισσότεροι άνθρωποι που γνωρίζουν από βάσανα, δικτατορίες, δυστυχίες, δεσποτισμό και φτώχεια φιλοδοξούν την ευημερία, την αλληλεγγύη και την αλληλοκατανόηση.

Η πρωταρχική προέλευση και ο λόγος του αγώνα μας δεν έχει σχέση με τη πολιτική του κράτους ή της κυβέρνησης, των κομμάτων ή των οργανώσεων, των ομάδων ή των κινημάτων. Αυτή η προέλευση εντοπίζεται στο πόνο και την επιθυμία για τη μεγάλη ανθρωπότητα, της οποίας εμείς είμαστε μέρος.

Επειδή γνωρίζουμε πως ο άνθρωπος είναι ένα κοινωνικό ων, θέλουμε να αναπτύξουμε την ικανότητά του/της και να την θέσουμε στην υπηρεσία της κοινωνίας· επειδή θέλουμε όλες οι αποφάσεις που αφορούν τη κοινωνία να παίρνωνται με ένα κοινωνικό τρόπο· επειδή πιστεύουμε πως ο πλούτος δεν μπορεί να είναι ατομικός ή να τον κατέχουν οι λίγοι, αλλά πρέπει να είναι κοινωνικός, για όλους, και γι’ αυτό τον λόγο ονομαζόμαστε σοσιαλιστές.

Επειδή εμπιστευόμαστε περισσότερο τη κοινή συμφωνία ανθρώπων παρά την επιβολή, περισσότερο τη γνώση παρά τον καταναγκασμό, περισσότερο την ελευθερία παρά την εξουσία, γι’ αυτό είμαστε ελευθεριακοί.

Όμως έχουμε ήδη μάθει πως, μερικές φορές, οι ονομασίες ξεγελούν. Έτσι δεν ασχολούμαστε τόσο με τις ονομασίες στη μάχη των καταπιεσμένων. Ίσως υπάρχουν άνθρωποι που δίνοντας στον εαυτό τους μιά παρόμοια ονομασία, δεν ξέρουν πολύ καλά τι θέλουν, και ίσως υπάρχουν και κάποιοι που, με άλλη ονομασία, ή μερικές φορές δίχως να ξέρουν να δώσουν ονομασίες, αναζητούν το ίδιο πράγμα.

Όλους αυτούς που αγωνίζονται για αυτά τα ιδανικά, δίχως κακία, με το δικό τους τρόπο και στα δικά τους μέτρα, τους θεωρούμε συντρόφους.

Buenos Aires, Ιούνης/Ιούλης 1975

*Πρωτότυπο στην Ισπανική: http://www.nodo50.org/auca/textos/definiciones.html

*Μετάφραση στη Πορτογαλική: Daniel Augusto A. Alves, http://www.anarkismo.net/article/13369

*Μετάφραση από τη Πορτογαλική στην Αγγλική: Jonathan P. (ZACF), http://www.anarkismo.net/article/13386

*Μετάφραση από την Αγγλική στην Ελληνική, Ιούνης 2009: «Η κατάκτηση του ψωμιού», αφιερωμένο στο Νίκο Μαζιώτη, http://www.anarkismo.net/article/13389

Σημείωση του μεταφραστή: Σύντομη ενημέρωση για τον Gerardo Gatti (βασισμένο σε απόδωση από την Ισπανική):

Ο Gerardo Gatti Antuna ήταν ένας εκ των ιδρυτών της CNT. Επίσης ήταν και στις οργανώσεις Resistencia Obrero Estudiantil (ROE: Εργατική φοιτητική αντίσταση), Federación Anarquista Uruguyaya (FAU: Αναρχική ομοσπονδία Ουρουγουάης), και το Partido por la Victoria del Pueblo (Κόμμα λαϊκής νίκης). Το 1973 η οικογένειά του πήγε στην Αργεντινή. Εξαφανίστηκε στις 9 Ιούνη 1976 σε ηλικία 45 ετών όταν απήχθη από στρατιωτικές δυνάμεις της Αργεντινής και της Ουρουγουάης. Πιστεύεται πως πέθανε λόγω των βασανιστηρίων…

Σχετικές πληροφορίες, στην Ισπανική: http://www.desaparecidos.org/arg/victimas/g/gattig/

(Η έμφαση είναι του μεταφραστή στην Ελληνική.)

Αυστραλιανή εργατική-κοινωνική ιστορία Νο1. Μια συνοπτική ιστορία των βίαιων συγκρούσεων ανάμεσα στους ναύτες του Σίδνεϊ και την αστυνομία μετά την απόπειρα των αστυνομικών να συλλάβουν έναν άνδρα που ήταν ντυμένος σαν γυναίκα.

Από http://www.anarkismo.net/article/13862 με μερικές προσθήκες.

Την Κυριακή, 23 Αυγούστου 1851 ξέσπασε μια άγρια συμπλοκή στο Σίδνεϊ. Ενώ τέτοιες ταραχές ήταν σύνηθες φαινόμενο εκείνη τη εποχή, η συγκεκριμένη αυτή εξέγερση είναι ενδιαφέρουσα γιατί προκλήθηκε από την απόπειρα των αστυνομικών να συλλάβουν έναν ναύτη που φορούσε γυναικεία ρούχα και είχε ως αποτέλεσμα σειρά επιθέσεων σε αστυνομικούς σταθμούς.

Αν και η αστυνομία και οι αναφορές των εφημερίδων στα γεγονότα είναι μπερδεμένα και συχνά αντιφατικά, η εξέγερση αυτή μάς λέει αρκετά για τη στάση μέρους του πληθυσμού του Σίδνεϊ σχετικά με τη λεγόμενη ετεροφυλενδυσία (cross dressing), την αστυνομία και τους νόμους. Ίσως αρκετοί διακατέχονταν από αντικληρικαλιστικές και γενικά ελευθεριακές απόψεις.

Στις 8 το βράδυ αυτής της ημέρας ο αστυνομικός McEvan καλείται στο Church Hill όπου δύο άντρες προκαλούν αναταραχές. Ο ένας ήταν ντυμένος με γυναικεία ρούχα κάτι που ήταν τότε παράνομο. Φτάνοντας εκεί, τού είπαν ότι οι δυο ταραχοποιοί έχουν πάει στην μπυραρία Black Boy. Ο αστυνομικός πήγε εκεί και προσπάθησε να συλλάβει τον ντυμένο με τα γυναικεία, αλλά αυτός τον έσπρωξε, τον έριξε κάτω και το έβαλε στα πόδια.

Ο McEvan έτρεξε για βοήθεια και σε λίγο επέστρεψε με άλλους 6 αστυνομικούς. Την ώρα αυτή ο κυνηγημένος, που ονομαζόταν Michael Knight, είχε καταφύγει στην εκκλησία St. Philip (Σημείωση του ποστερ στο ιντι (οχι του συγγραφεα): παλιά το Μεσαίωνα υπήρχαν νόμοι που έλεγαν οτι όποιος πήγαινε σε μια εκκλησία δε μπορούσε να συλληφθεί και οτι η μπατσαρία δε μπορούσε να μπει εκεί, δηλαδή παλιότερα οι εκκλησίες ήταν άσυλο όπως είναι σήμερα τα πανεπιστήμια στην Ελλάδα, αν και μάλλον αυτό δεν έχει σχέση με την ιστορία αυτή, το αναφέρω ως αξιοπερίεργο), όπου μάλλον δημιούργησε και εκεί κάποιο επεισόδιο. Τελικά συνελήφθη και οδηγήθηκε στο αστυνομικό τμήμα της οδού Cumberland απ’ όπου στάλθηκε στοι κεντρικό τμήμα στην οδό Druitt.

Όταν οι συνάδελφοί του από τα πολεμικά πλοία “Caliope” και “Pandora” έμαθαν τα γεγονότα, συγκρότησαν διαδήλωση μερικών εκατοντάδων ατόμων έξω από το πρώτο τμήμα, όπου επιτέθηκαν στους αστυνομικούς. Το πλήθος εισέβαλε στο τμήμα, οπλίστηκε με καδρόνια και σίδερα και απαίτησε την απελευθέρωση του Knight και όλων των κρατουμένων. Αλλά μόνο ένας ναύτης, ο Anderson, κρατείτο εκεί και απελευθερώθηκε.
Εμφανίστηκαν αστυνομικές ενισχύσεις αλλά δεν κατάφεραν και πολλά πράγματα καθώς μερικοί από το πλήθος τους επιτέθηκαν. Ο ίδιος ο McEvan τραυματίστηκε στο κεφάλι από σιδερένια βέργα.

Το πλήθος έκανε τότε νέα διαδήλωση προς τα γυναικεία κρατητήρια στην οδό Clarence. Στο δρόμο η διαδήλωση μεγάλωσε και ο αριθμός των συμμετεχόντων έφτασε περίπου τους 600. Φτάνοντας εκεί, το πλήθος απαίτησε την απελευθέρωση όλων των κρατουμένων, αλλά οι εκεί αστυνομικοί κράτησαν άμυνα και στο μεταξύ έφτασαν νέες αστυνομικές ενισχύσεις, οι οποίες όμως υπέστησαν άγρια επίθεση από το πλήθος με πέτρες και άλλα αντικείμενα για αρκετή ώρα.

Μετά το πλήθος κατέβηκε στο κεντρικό αστυνομικό τμήμα και κρατητήριο της οδού Druitt. Εκεί οι διαδηλωτές επιτέθηκαν στο κτίριο, μπήκαν μέσα και απελευθέρωσαν αμέσως τον Knight και όλους τους κρατούμενους. Ένας μικρός αριθμός αστυνομικών γλύτωσε την επίθεση και κράτησε κάποιες πύλες κλειστές και ασφαλείς. Ωστόσο, ένας κρατούμενος, ο Kidney, δεν μπόρεσε να διαφύγει και χτυπήθηκε άσχημα από τους αστυνομικούς. Μετά οδηγήθηκε σε δίκη για απόπειρα απόδρασης με το κεφάλι δεμένο με επιδέσμους, ματωμένα ρούχα και το ένα μπράτσο μπαταρισμένο.

Οι αστυνομικές δυνάμεις ενισχύθηκαν αρκετά στο μεταξύ και συνάντησαν το πλήθος που το διέταξαν να διαλυθεί στο όνομα της βασίλισσς. Οι διαδηλωτές αρνήθηκαν να διαλυθούν και τότε η αστυνομία επιτέθηκε και κατάφερε αυτή τη φορά να τους απωθήσει. Αρκετοί διαδηλωτές απείλησαν ότι θα συγκροτήσουν νέα διαδήλωση αλλά δεν το έκαναν.

Με τη διάλυση του πλήθους άρχισαν και οι συλλήψεις, αν και οι πιο πολλές τυχαίες και μεμονωμένες. Επίσης, υπήρξαν αρκετοί τραυματισμοί και από τις δύο πλευρές. Αρκετοί από τους συλληφθέντες οδηγήθηκαν στο δικαστήριο, ενώ σε πολλούς κρατούμενους αποφασίστηκε να τοποθετηθεί αλυσίσα στο ένα πόδι.

Τη επόμενη μέρα ο ναύτης John Down με μερικούς άλλους συγκεντρώθηκαν εκ νέου και αποπειράθηκαν να απελευθερώσουν κάποιους κρατούμενους με επίθεση στο τμήμα. Οπλισμένοι με ρόπαλα απελευθέρωσαν έναν, αλλά δεν κατάφεραν να επιτύχουν περισσότερα. Τότε κατέφυγαν σε κάποια αγκυροβολημένα πλοία στο Circular Quay, από όπου, πορευόμενοι μέσα από τους βράχους, συγκεντρώθηκαν στο τμήμα της οδού Clarence όπου αποπειράθηκαν να μπουν μέσα. Απαίτησαν την απελευθέρωση των κρατουμένων εκεί και έκαναν απόπειρα επίθεσης στους αστυνομικούς, οι οποίοι όμως ασφάλισαν την είσοδο και ταμπουρώθηκαν στο εσωτερικό. Σε λίγο έφτασαν ενισχύσεις και απώθησαν τους επιτιθέμενους πριν συλλάβουν τον Down και μερικούς άλλους.

Την ίδια ημέρα, αλλά και την επόμενη, 22 άνδρες, οδηγήθηκαν στο κεντρικό δικαστήριο. Όλοι σχεδόν παραπονέθηκαν ότι χτυπήθηκαν και ότι συνελήφθησαν χωρίς λόγο. Παρά την απουσία επαρκών στοιχείων κηρύχθηκαν όλοι ένοχοι για κατηγορίες όπως μέθη, απρεπή συμπεριφορά, επιθέσεις και άλλα. Οι περισσότερες ποινές ήταν χρηματικά πρόστιμα και οι πιο σοβαρές ήταν καταβολή 5 πάουντς (βρεταννικό νόμισμα) ή ένα μήνα φυλάκιση. Ο δε επικεφαλής του δικαστηρίου παραπονέθηκε ότι κανείς από τους ανωτέρους των ναυτών δεν παραβρέθηκε στη δίκη.

* Για το κείμενο αυτό πάρθηκαν στοιχεία κυρίως από το διαδίκτυο.

www.anarkismo.net/article/13862

Αναρχισμός σημαίνει ελευθερία· αναπόσπαστο μέρος της ανθρώπινης φύσης, ένας κομμουνισμός στη λογική του επέκταση: μια ελεύθερη—χωρίς κυβέρνηση—κοινωνία. Το θεμελιώδες χαρακτηριστικό του είναι η άρνηση κάθε σκλαβιάς. Οι κρατιστές σοσιαλιστές μιλούν για την κοινωνική απελευθέρωση—αλλά ούτε μια λέξη για το πώς θα γίνει αυτό.

Υπάρχει ένας ιστοτόπος που σίγουρα οι παλιοί τον γνωρίζουν:

http://www.nestormakhno.info/

Είναι το Αρχείο του Μάχνο (Nestor Makhno Archive), το οποίο ίσως πολλοί καινούργιοι να μην το ξέρουν. Υπάρχει και σε Ελληνική έκδοση, στη διεύθυνση:

http://www.nestormakhno.info/greek/index.htm

Το Αρχείο αυτό περιλαμβάνει τα συγγράματα του Μάχνο, ενός αναρχικού επαναστάτη από την Ουκρανία την εποχή που λίγο βορειότερα—στη Μόσχα—την εξουσία έπαιρναν οι Μπολσεβίκοι. Πολέμησε τόσο εναντίων των Κόκκινων, όσο και εναντίων των Λευκών (η ονομασία των αντικομμουνιστών και τσαρικών της εποχής, σήμερα θα λέγαμε καπιταλιστές). Το αρχείο με τα γραπτά του είναι ένας σημαντικός ιστοτόπος που θα πρέπει να έχετε στους σελιδοδείχτες σας και να διαβάζετε.

Γενικές πληροφορίες για τον σημαντικότατο αυτό επαναστάτη του αναρχοκομμουνιστικού κινήματος μπορείτε να βρείτε στην εγκυκλοπαίδεια:

http://en.wikipedia.org/wiki/Makhno

αλλά κι εδώ:

http://recollectionbooks.com/bleed/Encyclopedia/MakhnoNestor.htm

Παρακάτω θα βρείτε ένα κείμενο του Μάχνο, την Αναρχική Επανάσταση, καθώς και ένα τραγούδι (Μπαλάντα στη λευτεριά). Πολλά περισσότερα θα βρείτε στο Αρχείο του Μάχνο.

«Οι σημαίες σας μαύρες στον άνεμο. Μαύρες για τη δυστηχιά μας. Κόκκινες για το αίμα μας!» (από ένα άλλο τραγούδι με όνομα Makhnovchtchina)

www.nestormakhno.info/index.htm

Προσθέστε περισσότερες πληροφορίες

ανοίξτε συζήτηση για αυτό το άρθρο
1062587
Attachment
από @ 9:36πμ, Σάββατο 25 Ιουλίου 2009

MP3 audio: listen

1062588
Attachment
από @ 9:36πμ, Σάββατο 25 Ιουλίου 2009
Nestor Makhno: I anarkhiki epanastasi

Η αναρχική επανάσταση

Νέστωρ Μάχνο

Ο αναρχισμός είναι μια ζωή ελευθερίας και δημιουργικής ανεξαρτησίας για τον άνθρωπο, μια κατάσταση δηλαδή που δεν εξαρτάται από θεωρίες ή από προγράμματα που προσπαθούν να ελέγξουν τη ζωή του ανθρώπου στο σύνολό της. Είναι μια «διδασκαλία» που βασιζόμενη στην πραγματική καθημερινή ζωή, ξεπερνά όλους τους τεχνητούς περιορισμούς και δεν μπορεί να συνθλιφτεί από κανένα σύστημα.

Η εξωτερική μορφή του αναρχισμού είναι μια ελεύθερη, χωρίς κυβέρνηση, κοινωνία, που προσφέρει στα μέλη της ελευθερία, ισότητα και αλληλεγγύη. Οι διάφοροι οργανισμοί μπορούν να δημιουργούνται πλέον, με βάση το ανθρώπινο αίσθημα της αμοιβαίας υπευθυνότητας που έχει παραμείνει αναλλοίωτο σε όλους τους τόπους και όλες τις εποχές.

Το αίσθημα αυτό της αμοιβαίας υπευθυνότητας είναι ικανό να εξασφαλίσει την ελευθερία και την κοινωνική δικαιοσύνη για όλους τους ανθρώπους. Είναι η ολοκλήρωση εντέλει του αληθινού κομμουνισμού. Γι� αυτό, ο αναρχισμός αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ανθρώπινης φύσης, έναν κομμουνισμό στη λογική του επέκταση.

Αυτό μας οδηγεί στην αναγκαιότητα να διατυπώσουμε τις βασικές θεωρητικές συνιστώσες του αναρχισμού, με το να χρησιμοποιήσουμε χειροπιαστά υλικά καθώς και με τη συστηματική επιστημονική ανάλυση.

Μερικοί άνθρωποι, εχθροί της ελευθερίας και της αλληλεγγύης, προσπάθησαν να αποκρύψουν τις αλήθειες του αναρχισμού και να συκοφαντήσουν τα ιδανικά του. Διάφοροι άλλοι, μαχητές για τα δικαιώματα του ανθρώπου, προσπαθώντας να δημιουργήσουν μια άλλη μορφή ζωής, ανέπτυξαν και εκλαΐκευσαν πλατιά αυτές τις ιδέες.

Πιστεύω ότι ο Γκόντγουϊν, ο Προυντόν, ο Μπακούνιν, ο Μοστ, ο Κροπότκιν, ο Μαλατέστα, ο Φορ και άλλοι, ποτέ δεν έκρυψαν από τους ανθρώπους τις αναρχικές ιδέες και ποτέ δεν έδωσαν στις ιδέες αυτές την όψη ενός αμετάβλητου και άκαμπτου δόγματος. Αντίθετα, οι αναρχικές ιδέες αντιπροσωπεύουν μια συμφωνημένη προσπάθεια ώστε να αναδειχτούν οι αναρχικές ρίζες της ανθρώπινης φύσης καθώς και να αποδειχτεί ότι τα δημιουργικά επιτεύγματα του ανθρώπου ποτέ δεν είναι δυνατόν να εκτραπούν από τις αναρχικές ιδέες.

Το θεμελιώδες χαρακτηριστικό του αναρχισμού, που είναι η άρνηση κάθε δουλείας και κάθε σκλαβιάς, βρίσκεται μέσα στην ίδια την ανθρώπινη φύση. Αναρχισμός σημαίνει ελευθερία. Ο σοσιαλισμός από μόνος του δεν μπορεί να καταστρέψει τις αλυσίδες της σκλαβιάς.

Είμαι ένας αναρχικός, ένας επαναστάτης και πήρα μέρος σε ανάλογες δραστηριότητες στην Ουκρανία. Οι Ουκρανοί είναι άνθρωποι που συλλαμβάνουν, με το ένστικτό τους, τη βαθύτερη έννοια των αναρχικών ιδεών και που δραστηριοποιούνται σύμφωνα μ� αυτές. Υπέφεραν από μια απίστευτη σκληρότητα από πλευράς των κρατούντων σε βάρος τους, αλλά ποτέ δεν σταμάτησαν να μιλούν και να δρουν για την ελευθερία.

Αρκετές φορές έκανα τραγικά λάθη πάνω σ� αυτά τα δύσκολα και κακοτράχαλα μονοπάτια, γιατί ήμουν πάντα ανίσχυρος και ανίκανος να παίρνω δικαστικές αποφάσεις. Αλλά επειδή κατανοούσα τους στόχους που τα αδέλφια μου και εγώ είχαμε θέσει, προσπάθησα να παρατηρήσω την επίδραση του ζώντος αναρχισμού κατά τη διάρκεια του αγώνα μας για ελευθερία και ανεξαρτησία.

Έμεινα με την πεποίθηση, μέσα από την ερμηνεία αυτής της πρακτικής μας πάλης, ότι ο αναρχισμός είναι επαναστατικός, ποικίλλοντας και υπερέχοντας σε κάθε πλευρά της ανθρώπινης ζωής αυτής καθεαυτής. Ακόμα κι αν αισθανόμουν ότι βρισκόμουν σε ένα απόμερο τοπίο, με λιγοστές και αμυδρές συμπάθειες προς την αναρχική επαναστατική δραστηριότητα εκ μέρους της τοπικής κοινωνίας, ακόμα και τότε θα μπορούσα να σε καλέσω, αναγνώστη και αδελφέ, ν� αρχίσεις τον αγώνα για τις αναρχικές ιδέες, γιατί μόνο εάν αγωνίζεσαι γι� αυτές μπορείς και να τις κατανοήσεις πληρέστερα.

Ο αναρχισμός είναι γέννημα-θρέμμα της ανθρώπινης φύσης και τρέφεται οργανικά απ’ αυτήν, ελευθερώνοντας τον άνθρωπο από τη ψυχολογική δουλεία, δείχνοντάς του το δρόμο του αγώνα ενάντια στη σκλαβιά. Όσο περισσότερο αφυπνισμένος είναι ένας άνθρωπος τόσο περισσότερο μπορεί ν� αναγνωρίσει και να κατανοήσει τις αιτίες και τις συνθήκες της σκλαβιάς του, να δει το αναρχικό και επαναστατικό πνεύμα που ζητά να ξυπνήσει μέσα του., φανερώνοντας τις σκέψεις και τις δραστηριότητές του. Και αυτό το πνεύμα ενυπάρχει μέσα σε κάθε άντρα και γυναίκα, ακόμα κι αν αυτοί δεν ξέρουν τίποτα απ� τον κόσμο του αναρχισμού, ακόμα κι αν ποτέ δεν είχαν ακούσει κάτι γι� αυτόν.

Ο αναρχισμός παίζει καθοριστικό ρόλο στον εμπλουτισμό της ανθρώπινης ζωής, είναι ένας παράγοντας που έχει αναγνωρισθεί, τόσο από καταπιεστές όσο κι από καταπιεζόμενους. Οι καταπιεστές ικανοποιούν τα γούστα τους, με το να διαστρεβλώνουν συστηματικά τις αναρχικές ιδέες, ενώ οι καταπιεσμένοι τις μεταφέρουν στα σπλάχνα της κοινωνίας. Μπορεί ο σύγχρονος πολιτισμός να έχει επιτύχει να καταστήσει τον αναρχισμό προσπελάσιμο και για τ� αφεντικά και για τους δούλους, αλλά ποτέ δεν στάθηκε ικανός να εξαλείψει αυτή τη θεμελιώδη διαμαρτυρία της ανθρώπινης φύσης, καθώς και τη θέση της ανθρώπινης ανεξάρτητης διάνοιας στο ότι δεν υπάρχει θεός.

Έχει αποδειχθεί η μειονεκτικότητα του τεχνητού των ιδεών του ιερατείου και της ιεραρχίας του. Αλλά υπάρχουν διάφορες άλλες ιδέες που έχουν προβληθεί στην κοινωνία διαμέσου του αναρχισμού, όπως ο φιλελευθερισμός, ο σοσιαλισμός και ο μπολσεβικισμός. Αυτά τα δόγματα, αν και έχουν μεγάλη επίδραση στη σημερινή κοινωνία, αν και ο θρίαμβός τους βρίσκεται σ� ένα ήδη κλονισμένο στάδιο, εξαιτίας του τεχνητού τους, έχουν απαρνηθεί την οργανική ανάπτυξη και σύνδεση με την κοινωνία κι έχουν την τάση να την παραλύουν. Ο ελεύθερος άνθρωπος από την άλλη πλευρά, έχει πετάξει μακριά το παρελθόν, με τα εμπόδια, τα ψέματα και την κτηνωδία του. Έχει θάψει το σάπιο κουφάρι, το σαθρό πτώμα της σκλαβιάς, καθώς και την αντίληψη εκείνη ότι, το παρελθόν είναι καλύτερο. Ο άνθρωπος αυτός έχει ήδη απελευθερωθεί εν μέρει από την ομίχλη των ψεμάτων και της κτηνωδίας που τον σκλάβωνε, από τη μέρα που γεννήθηκε, στη λατρεία του χρήματος, της νομιμότητας και της υποκριτικής επιστήμης.

Απελευθερώνοντας τον εαυτό του ο άνθρωπος από τη σκλαβιά αυτή, καταλαβαίνει καλύτερα την κατάσταση στην οποία βρίσκεται και τώρα το βιβλίο της ζωής του είναι ορθάνοιχτο μπροστά του. Βλέπει ότι η προηγούμενη ζωή του δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μια σκληρή κι αφόρητη σκλαβιά που κατέπνιγε όλες τις έμφυτες κλίσεις του. Βλέπει ότι, η προηγούμενη ζωή του ήταν ένα βάρος, ότι ήταν ο ίδιος ο σκλάβος για μερικούς ή αφεντικό πάνω σε άλλους, ότι κολυμπούσε μέσα σ� έναν ποταμό δακρύων ή ότι ποδοπατούσε ο ίδιος άλλους ανθρώπους.

Όταν το αίσθημα της ελευθερίας ξυπνάει στην ανθρωπότητα, τότε αυτή ξεπερνάει κάθε τεχνητό μέσο και κινείται προς την κατεύθυνση της ανεξάρτητης δημιουργικότητας. Στις παλιότερες εποχές αυτή η διαδικασία συνέβαινε σε κάθε μια γενιά αλλά τώρα η εξέλιξη αυτή προχωρεί χρόνο με το χρόνο, επειδή ο άνθρωπος δεν επιθυμεί πια να είναι άβουλο όργανο του νόμου σε βάρος άλλων ή να ανέχεται το νόμο των άλλων πάνω του. Από τη στιγμή που ο άνθρωπος ελευθερωθεί από γήινους κι επουράνιους «θεούς», ελευθερωθεί από τους λεγόμενους «καλούς τρόπους» και την «ηθικότητα» που απορρέουν απ� όλα αυτά, τότε ανυψώνει τη φωνή του και παλεύει ενάντια στη σκλαβιά που πνίγει την ανθρωπότητα και αλλοιώνει τη φύση της.

Αυτός ο άνθρωπος που διαμαρτύρεται, που έχει ολοκληρωτικά κατανοήσει την πραγματική του ταυτότητα και που τώρα βλέπει με τα ίδια του τα μάτια την πραγματικότητα, δημιουργεί τώρα ομάδες ελεύθερων ανθρώπων, συνεργαζόμενων μεταξύ τους, μέσω της ιδέας και της δράσης. Οποιοσδήποτε έρχεται σε επαφή με τις ομάδες αυτές σταματά να είναι υπηρέτης και απελευθερώνεται από την κυριαρχία των άλλων πάνω του. Κάθε άνθρωπος που προέρχεται από το χωράφι, το εργοστάσιο, το θρανίο του Πανεπιστημίου ή αυτό της Ακαδημίας, θα αναγνωρίσει τον εξευτελισμό που φέρνει η σκλαβιά.

Καθώς ο άνθρωπος ανακαλύπτει την αληθινή του προσωπικότητα, πετάει μακριά όλες τις τεχνητά δημιουργημένες ιδέες που αναπτύσσονται ενάντια στα ίδια του τα δικαιώματα και συντηρούν τη σχέση αφεντικού-σκλάβου στη σύγχρονη κοινωνία. Όσο πιο γρήγορα αναδεικνύει ο άνθρωπος τα αγνά στοιχεία της προσωπικότητάς του τόσο πιο κοντά έρχεται η γέννηση μιας νέας, ελεύθερης κοινωνίας, τόσο πιο γρήγορα ο ίδιος γίνεται συνειδητός αναρχικός κι επαναστάτης. Αυτό σημαίνει ότι οι αναρχικές ιδέες είναι, ήδη, ριζωμένες μέσα στην ανθρωπότητα, ότι ο ελεύθερος άνθρωπος αναγνωρίζει τις βαθιές τους αλήθειες, τη διαύγεια και την αγνότητά τους, το μήνυμα της ελευθερίας και της δημιουργίας, το ιδανικό του αναρχισμού, τη διδασκαλία μιας ανανεωμένης ζωής για τον άνθρωπο, ως άτομο και ως κοινωνική ύπαρξη.

Στο σύγχρονο κόσμο η κοινωνία δεν ζει για τον εαυτό της αλλά για τη συντήρηση και διαιώνιση της σχέσης αφεντικού-σκλάβου. Η κοινωνία έχει ολοκληρωτικά απανθρωποποιηθεί. Με ανθρώπινους όρους μιλώντας, δεν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει σήμερα κοινωνία. Από την άλλη, είναι αρκετά διαδεδομένη και πιστευτή από πολλούς η άποψη ότι το κράτος είναι η κοινωνία. Αλλά μπορεί να ονομάζεται «κοινωνία» μια ομάδα ανθρώπων που ζει σε βάρος όλης της ανθρωπότητας; Και γιατί θα πρέπει ο άνθρωπος, είτε ως άτομο είτε ως ομάδα, να είναι ένα τίποτα μπροστά στη νωθρή αυτή ομάδα των ηγετών;

Αυτές οι ύαινες της δεξιάς και της αριστεράς, οι πολιτικοί αρχηγοί, έχουν στεναχωρηθεί αρκετά με τις αναρχικές ιδέες. Οι μπουρζουάδες τουλάχιστον, είναι ειλικρινείς σ’ αυτό. Αλλά οι κρατιστές σοσιαλιστές όλων των αποχρώσεων, συμπεριλαμβανομένων και των μπολσεβίκων, είναι τόσο απασχολημένοι στο να εξασφαλίσουν τη διαιώνιση των υπαρχόντων νόμων, αφήνοντας τη δομή της εξουσιαστικής κοινωνίας ανέπαφη. Προσπαθούν να διασώσουν τη σχέση αφεντικού-σκλάβου με όλες τους τις δυνάμεις. Και μολονότι ξέρουν πολύ καλά ότι οι αντιφάσεις τους είναι αυτό που τους χαρακτηρίζει, ότι προσποιούνται, αγωνίζονται για να προλάβουν την έλευση του αναρχικού κομμουνισμού.

Στα προγράμματά τους, οι κρατιστές σοσιαλιστές μιλούν για την κοινωνική απελευθέρωση του ανθρώπου. Αλλά δεν υπάρχει ούτε μια λέξη για το πώς θα γίνει αυτό. Και από την άλλη, οι ίδιοι βεβαιώνουν ότι η απελευθέρωση αυτή δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί έξω από τη δική τους κηδεμονία. Η «απελευθέρωση» κάτω από τη διεύθυνση οποιασδήποτε κυβέρνησης ή πολιτικής οργάνωσης δεν μπορεί να έχει καμιά σχέση με την ελευθερία. Η αστική τάξη, που ποτέ δεν προσέφερε κάτι το όμορφο και το χρήσιμο στην κοινωνία, λέει στους καταπιεσμένους: «Αν υπάρχει τώρα σκλαβιά, θα υπάρχει πάντα. Δεν μπορούμε να μετασχηματίσουμε την κοινωνική ζωή, γιατί έχουμε επενδύσει αρκετά κεφάλαια στη βιομηχανία και τη γεωργία. Εκτός αυτού, η σύγχρονη ζωή είναι ευχάριστη για μας όλους – βασιλιάδες, προέδρους, κυβερνήσεις – και ικανοποιεί τις επιθυμίες μας». Ή λέει: «Η ζωή στη σύγχρονη μας κοινωνία είναι γεμάτη από υποσχέσεις και προκλήσεις».

«Όχι, όχι», λένε οι κρατιστές σοσιαλιστές και κομμουνιστές, «διαφωνούμε». Τότε κι αυτοί με τη σειρά τους, ορμούν κατά πάνω στους καταπιεσμένους, τους μαντρώνουν μέσα σε κόμματα και τους καλούν να εξεγερθούν σύμφωνα με τα ακόλουθα: «Πετάξτε τους αστούς από τις θέσεις που κατέχουν και πιάστε τις εσείς. Θα δουλέψουμε για σας. Θα σας απελευθερώσουμε»!

Έτσι, οι καταπιεσμένοι, που το μίσος τους για την κυβέρνηση είναι μεγάλο, αρχίζουν να τρέφουν μεγαλύτερο μίσος που, κατά τη διάρκεια της επανάστασης, καταστρέφει το μηχανισμό της εξουσίας και των αντιπροσώπων της. Αλλά, είτε από αδεξιότητα είτε από αφέλεια, επιτρέπουν στους κρατιστές σοσιαλιστές να έρθουν στην εξουσία. Με τον τρόπο αυτό, οι κομμουνιστές πήραν την εξουσία στη Ρωσία. Αυτοί οι κομμουνιστές, τα πραγματικά κατακάθια της κοινωνίας, που προκαλούν το κλάμα του κόσμου, που σκοτώνουν αθώους και κρεμούν την ελευθερία, που πυροβολούν και σκοτώνουν ανθρώπους όπως ακριβώς έκαναν και ενάντια στους αστούς. Σκοτώνουν ανθρώπους που σκέφτονται και δρουν διαφορετικά απ’ αυτούς, στην κατεύθυνση να υποδουλώσουν τους πάντες κάτω από την εξουσία τους, να κλείσουν το δρόμο στη διάχυση του πνεύματος της ελευθερίας και της ανθρώπινης δημιουργικότητας, στην κατεύθυνση να σκλαβώσουν εκ νέου τον άνθρωπο στο θρόνο της κυβέρνησης, που μόλις κατέκτησαν. Προσλαμβάνουν φρουρούς για να τους φυλάνε και δολοφόνους για να σκοτώνουν ελεύθερους ανθρώπους.

Κάτω από το βάρος των αλυσίδων, έφτιαξαν την «Εργατική Δημοκρατία» στη Ρωσία, με τα βογκητά και τους στεναγμούς των ανθρώπων, όπως ακριβώς έκαναν και οι αστοί.

Έτσι λοιπόν, ο άνθρωπος τώρα στενάζει κάτω από το ζυγό των κρατιστών σοσιαλιστών. Οι δύο δήμιοι – ο παλιός και ο νέος – είναι δυνατοί. Οι μέθοδοί τους είναι εξίσου δυνατοί για να διατηρούνται στην εξουσία. Έχουν γίνει αληθινοί κάτοχοι της τέχνης της καταστολής κάθε αντιπολίτευσης που οργανώνεται από τον άνθρωπο κάτω από το δυσβάστακτο βάρος της εξουσίας και της απελπισίας που αυτή γεννά. Αλλιώς, κατεβάζει τα χέρια και σκύβει το κεφάλι, όπως κάνει ένας καταδικασμένος σκλάβος πριν την χαρακτηριστική κίνηση του δήμιου. Εξαπλώνεται μ’ αυτό τον τρόπο, η ανθρώπινη δυστυχία και η αθλιότητα, απ� όπου ο άνθρωπος θα πρέπει να πλάσει και να σφυρηλατήσει τις πεποιθήσεις του, να κάνει τους άλλους ανθρώπους αδέλφια του και να αγωνιστεί για την ελευθερία.

Ο άνθρωπος νιώθει ελεύθερος, μόνον όταν προετοιμαστεί να σκοτώσει τον κάθε δήμιο και τον κάθε εξουσιαστή μεγιστάνα, εάν αυτοί δεν επιθυμούν να σταματήσουν τα αίσχη τους σε βάρος της ανθρωπότητας. Είναι ελεύθερος μόνον εάν δεν αντιμετωπίζει ως θέμα προτεραιότητας την αλλαγή της κυβέρνησης και δεν παραπλανάται από την «Εργατική Δημοκρατία» των μπολσεβίκων. Είναι ελεύθερος όταν υποστηρίζει τη δημιουργία μιας αληθινά ελεύθερης κοινωνίας, βασισμένης στην αμοιβαία υπευθυνότητα, μιας μοναδικά ελεύθερης κοινωνίας. Η άποψή του για το κράτος πρέπει να είναι η άποψη της συνολικής του καταστροφής.

Εξεγερθείτε αδέλφια, ενάντια σε όλες τις κυβερνήσεις! Καταστρέψτε την εξουσιαστική κοινωνία των αστών και μην επιτρέψετε στους κρατιστές σοσιαλιστές και στην κυβέρνηση των μπολσεβίκων να έρθουν στη ζωή! Καταστρέψτε όλες τις εξουσίες και διώξτε μακριά τους αντιπροσώπους τους!

Υπάρχουν, όπως είπαμε, στιγμές που η εξουσία των κρατιστών σοσιαλιστών και κομμουνιστών είναι χειρότερη απ� αυτή των αστών. Μετά την εγκαθίδρυσή τους στην εξουσία, ο κομμουνιστές έγιναν ύπουλοι και ένοχοι για πολλά. Δεν θέλουν να δουν πώς ο λαός διαβιεί. Λένε ψέματα, κλέβουν και εξαπατούν διαρκώς το λαό. Αλλά εάν ο λαός το καταλάβει αυτό, τότε θα αρχίσει να βράζει με αγανάκτηση. Τότε η κυβέρνηση θα πέσει πάνω του, θα τον καταστείλει και θα τον σφάζει στο όνομα του «σοσιαλισμού» ή του «κομμουνισμού».

Αλλά οι νέοι κρατούντες έχουν ρίξει προ πολλού τις λέξεις αυτές και τις ιδέες στο καλάθι των αχρήστων. Και είναι κάτι τέτοιες στιγμές, που ο νόμος των κρατιστών σοσιαλιστών και των μπολσεβίκων γίνεται περισσότερο εξευτελιστικός σε βάρος των καταπιεσμένων απ� ό,τι αυτός των αστών. Ενώ οι αστοί κρεμούσαν έναν επαναστάτη, οι «σοσιαλιστές» ή οι μπολσεβίκοι τον στραγγαλίζουν στον ύπνο του, ή τον σκοτώνουν με δολιότητα και τεχνάσματα. Και οι δύο περιπτώσεις συνιστούν την ίδια εξαχρείωση αλλά οι «σοσιαλιστές» είναι περισσότερο εξαχρειωτικοί και χωμένοι στη διαφθορά, εξαιτίας αυτών των άθλιων μεθόδων τους.

Κάθε πολιτική επανάσταση, είτε προέρχεται από την αστική τάξη είτε από τους «σοσιαλιστές» ή τους «κομμουνιστές», είναι καταδικασμένη να επιδείξει τα ίδια χαρακτηριστικά που περιγράψαμε πριν. Ένα παράδειγμα γι� αυτό είναι οι Ρωσικές Επαναστάσεις του Φλεβάρη και του Οκτώβρη 1917.

Οι καταπιεσμένοι ένιωσαν εν μέρει ελεύθεροι και άρχισαν να αγωνίζονται για μια συνολική ελευθερία. Αυτό το εξέφρασαν έμπρακτα, με το να διώχνουν ιδιοκτήτες γης και να οικειοποιούνται τις εκτάσεις των μοναστηριών, με το να μοιράζουν τη γη σ’ αυτούς που επιθυμούσαν να την καλλιεργήσουν, χωρίς νοικιασμένη εργασία. Εργοστάσια, τυπογραφεία και άλλοι τόποι εργασίας ελέγχονταν από τους άμεσα ενδιαφερόμενους, τους εργαζόμενους σ� αυτά. Έγιναν, επίσης, προσπάθειες να δημιουργηθούν ελεύθεροι σύνδεσμοι μεταξύ των πόλεων και των χωριών. Και, φυσικά, όλος αυτός ο κόσμος που ήταν απασχολημένος με τις διαδικασίες αυτές, ήταν απληροφόρητος για το ότι υπήρχαν τοπικές κυβερνήσεις στο Κίεβο, το Χάρκοβο, την Αγία Πετρούπολη και αλλού. Όλος αυτός ο κόσμος ήταν διατεθειμένος να ιδρύσει μια νέα, ελεύθερη κοινωνία, χωρίς κυβερνήσεις, παράσιτα και εξουσιαστικές ηλιθιότητες.

Αυτή η υγιής δραστηριότητα ήταν αξιοσημείωτη στα Ουράλια, στη Σιβηρία και στην Ουκρανία. Ήταν επίσης αξιοσημείωτη και σε μερικές πόλεις, όπως το Πέτρογκραντ, η Μόσχα, το Κίεβο και η Τιφλίδα. Αλλά οι κρατιστές σοσιαλιστές και οι μπολσεβίκοι διέθεταν ένα εκτεταμένο δίκτυο μελών και επαγγελματιών δολοφόνων. Με τη βοήθεια όλων αυτών, κατάφεραν να ποδηγετήσουν τις λαϊκές ελευθερίες στη γένεσή τους. Και πρέπει να παραδεχθούμε ότι πράγματι, έκαναν μια θαυμάσια δουλειά. Η ισπανική Ιερά Εξέταση θα μπορούσε να είχε πρασινίσει από τη ζήλια της, μπροστά στα εγκλήματα των κρατιστών σοσιαλιστών και των μπολσεβίκων.

Τώρα ξέρουμε όλες τις πραγματικές αλήθειες που κρύβονται πίσω από την κυβέρνηση. Στους μπολσεβίκους και στους «σοσιαλιστές» λέμε: Αίσχος! Ατιμία! Μιλάτε για την αστική τρομοκρατία, αλλά κι εσείς κάνετε τα ίδια. Έχετε την εξουσία και είσαστε οι ίδιοι υπηρέτες των αστών και σκλάβοι των μεθόδων τους. Έχετε γίνει οι ίδιοι αστοί!

Ρίχνοντας μια ματιά στις εμπειρίες που συνάγονται από τη διακυβέρνηση του μπολσεβίκικου κομμουνισμού, κατά τη διάρκεια των πρόσφατων χρόνων, καταλαβαίνουμε ότι αυτό το συγκεκριμένο είδος σοσιαλισμού δεν μπορεί να υλοποιηθεί ποτέ, χωρίς να χρειαστούν οι μέθοδοί τους. Η εκμετάλλευση και η καταπίεση σε βάρος της πλειοψηφίας, είναι καταστάσεις έμφυτες στο σύστημα αυτό. Ο διαχωρισμός της κοινωνίας δεν συμβαδίζει με το σοσιαλισμό, ενώ οι μπολσεβίκικες μέθοδοι είναι απλά και μόνο μεταμφιέσεις που χρησιμοποιούν οι εξουσιαστές με άλλο όνομα, για να απλώσουν ξανά ρίζες στην κοινωνία.

Αυτή είναι η αλήθεια. Ρίξτε μόνο μια ματιά στους βάνδαλους μπολσεβίκους και την εξουσία τους πάνω στις λαϊκές κατακτήσεις. Κοιτάξτε τους κατάσκοπους, την αστυνομία, τους νόμους, τις φυλακές, τους δεσμοφύλακες και τους κλητήρες τους. Ο Κόκκινος Στρατός είναι ο παλιός στρατός με νέο όνομα.

Φιλελευθερισμός, σοσιαλισμός, μπολσεβικισμός είναι τρεις διαφορετικοί τρόποι, που όμως συνενώνονται για να αρπάξουν την εξουσία σε βάρος της ανθρωπότητας. Και η εξουσία αυτή χρησιμοποιείται για να σταματήσει την ανθρώπινη πρόοδο προς την αυτοσυνείδηση και την ανεξαρτησία.

ΣΤΗΝ ΕΞΕΓΕΡΣΗ! Αυτό είναι το σύνθημα των αναρχικών προς τους εκμεταλλευόμενους. Εξεγερθείτε. Καταστρέψτε όλες τις κυβερνήσεις και μην τις αφήσετε ποτέ να ριζώσουν. Η εξουσία χρησιμοποιείται από εκείνους που ποτέ δεν έχουν ζήσει πραγματικά από τα προϊόντα του μόχθου τους.

Η κυβερνητική εξουσία ποτέ δεν θα αφήσει τους εκμεταλλευόμενους να βρουν το δρόμο προς την ελευθερία. Η κυβέρνηση, η εξουσία, είναι τα όργανα των τεμπέληδων, που θέλουν να κυριαρχούν πάνω στους άλλους και δεν τους πειράζει εάν η εξουσία βρίσκεται στα χέρια των αστών, των «σοσιαλιστών» ή των μπολσεβίκων. Δεν υπάρχει κυβέρνηση χωρίς δόντια. Δόντια να μασήσει κάθε άνθρωπο που λαχταρά μια ελεύθερη ζωή.

Αδελφέ. Δίωξε την εξουσία από τον εαυτό σου. Ποτέ μη γοητεύεσαι απ� αυτήν. Μια αληθινά συλλογική ζωή ποτέ δεν δημιουργείται με προγράμματα ή κυβερνήσεις, αλλά με την ελευθερία του ατόμου, τη δημιουργικότητα και την ανεξαρτησία του. Η ελευθερία του κάθε ατόμου εμπεριέχει το σπόρο μιας ολοκληρωτικά ελεύθερης κοινωνίας που ζει ως μια οργανικά αποκεντρωμένη ολότητα, ενωμένη στην επιδίωξη του πιο σπουδαίου ανθρώπινου στόχου: του αναρχικού κομμουνισμού.

Ο αναρχικός κομμουνισμός είναι μια σπουδαία κοινότητα σε μια κατάσταση συνολικής αρμονίας. Δημιουργείται εθελοντικά από ελεύθερα άτομα, που σχηματίζουν συνδέσμους και ομοσπονδίες, ανάλογα με τις ανάγκες τους. Ο αναρχικός κομμουνισμός επιζητεί να εξασφαλίσει τη μέγιστη ανθρώπινη ελευθερία και το δικαίωμα του ανθρώπου στην χωρίς σύνορα και όρια ανάπτυξή του, παλεύει ενάντια σε όλα τα κακά και τις αδικίες που είναι έμφυτα στις κυβερνήσεις.

Μια ελεύθερη και χωρίς κυβέρνηση κοινωνία στοχεύει στο να καλλωπίσει τη ζωή, με την πνευματική ή χειρωνακτική εργασία, που όμως θα δίνει στον άνθρωπο μόνο ανεξάντλητα πλούτη, που θα μεθά τον άνθρωπο με την ομορφιά της γης και την αυτοελευθερία.

Ο αναρχικός κομμουνισμός θα αφήσει τον άνθρωπο να αναπτύξει τη δημιουργική του ανεξαρτησία προς όλες τις κατευθύνσεις,. Θα υπάρχει μια ελεύθερη και ευτυχισμένη ζωή, με αδελφική εργασία και αμοιβαιότητα. Δεν θα χρειάζονται φύλακες, δήμιοι, κατάσκοποι, πράκτορες, που είναι παράγωγα των αστών και των «σοσιαλιστών». Δεν θα υπάρχει ανάγκη για κλεψιά ή δολοφονία, όπως κάνει τώρα το κράτος.

Προετοιμαστείτε αδελφοί να δημιουργήσετε αυτή την κοινωνία,. Θυμηθείτε ότι οι οργανώσεις σας θα πρέπει να είναι ασφαλείς σε επιθέσεις. Ο εχθρός της ελευθερίας σας είναι το κράτος που χαρακτηρίζεται από τα ακόλουθα: κατοχή ιδιοκτησίας, αγάπη για το πόλεμο και εξουσία του δικαστή, του παπά και του χωροφύλακα.

Οι ακαδημαϊκοί εκείνοι που αλλοιώνουν την αλήθεια για τον άνθρωπο, είναι αυτοί οι ίδιοι που φτιάχνουν νόμους και δικαστικές νόρμες, είναι αυτοί οι ίδιοι που γράφουν επιτήδεια και μ� έναν γλοιώδη τρόπο, για να κερδίσουν χρήμα και προνόμια. Είναι απασχολημένοι όλη την ώρα, προσπαθώντας να επαληθεύσουν τη δήθεν ορθότητα των πιο πάνω χαρακτηριστικών του κράτους, αυτών των χαρακτηριστικών που εξευτελίζουν την ανθρώπινη ζωή.

Ο εχθρός είναι σκληρός. Για χίλια και πλέον χρόνια έχει αποκτήσει πείρα από την κλεψιά, τη βία, την εκμετάλλευση και τις δολοφονίες. Αλλά τώρα περνά μια βαθιά κρίση και προσπαθεί εναγώνια ν� αλλάξει την εξωτερική του όψη, αλλά το κάνει αυτό, μόνο και μόνο επειδή η ύπαρξή του απειλείται από μια αναδυόμενη νέα γνώση. Αυτή η νέα γνώση ξυπνά τον άνθρωπο από το βαθύ λήθαργο, ελευθερώνοντας τον από τις προκαταλήψεις που εμφυτεύονται από τον σεβασμό προς τα χαρακτηριστικά του κράτους, δίνοντας του ένα όπλο για να αγωνιστεί για μια αληθινή κοινωνία.

Αυτή η αλλαγή στην εξωτερική εμφάνιση του εχθρού μας μπορεί να εκληφθεί ως ρεφορμισμός. Στη Ρωσία τα βασικά χαρακτηριστικά του κράτους φαίνονταν ότι είχαν εξαφανιστεί από προσώπου γης, αλλά στην πραγματικότητα ο εχθρός μας άλλαζε προσωρινά αυτά τα χαρακτηριστικά και ανασυντάσσεται τώρα, για να πολεμήσει εκ νέου ενάντιά μας. Το σύστημα του μπολσεβίκικου κομμουνισμού ειδικά, είναι αυτό που ανανεώνει και ενισχύει αυτά τα χαρακτηριστικά και προσπαθεί να ξεχαστεί η πάλη του ανθρώπου για την αληθινή ελευθερία.

Η μόνη αξιόλογη μέθοδος στα πλαίσια της πάλης ενάντια στη σκλαβιά, είναι η κοινωνική επανάσταση που προσκαλεί τους ανθρώπους σε μια συνεχή μάχη, σε μια συνεχή εξέλιξη. Στην αρχή, στην αρχική έκρηξή της, η κοινωνική επανάσταση είναι βίαιη και συντρίβει κάθε εμπόδιο που τεχνητά στέκεται μπροστά της. Αυτά τα εμπόδια και οι φραγμοί αυξάνουν τη δύναμη της εξουσίας. Οι αναρχικοί επαναστάτες έχουν ήδη εργασθεί σκληρά και συνεχίζουν να εργάζονται για την κοινωνική επανάσταση και κάθε άνθρωπος, που έχει συνειδητοποιήσει τη σκλαβιά του, έχει υποχρέωση να βοηθήσει τους αναρχικούς.

Την ίδια στιγμή, κάθε άνθρωπος πρέπει να αισθάνεται υπεύθυνος για όλη την ανθρωπότητα, όταν αυτή παλεύει ενάντια στα χαρακτηριστικά σημεία που συνθέτουν το κράτος ως έννοια και πράξη. Κάθε άνθρωπος επίσης, θα πρέπει να θυμάται ότι η κοινωνική επανάσταση θα χρειαστεί τις κατάλληλες μεθόδους πραγματοποίησής της. Αυτό αποτελεί μια αλήθεια των αναρχικών που προπορεύονται και ανοίγουν το δρόμο προς την ελευθερία.

Κατά τη διάρκεια της βίαιης φάσης της επανάστασης, όταν καταργείται η σκλαβιά και η ελευθερία αρχίζει να απλώνεται μ� ένα βίαιο ξέσπασμα, η οργάνωση και οι κατάλληλες μέθοδοι είναι βασικές προϋποθέσεις, ώστε να εξασφαλισθούν τα κέρδη της κοινωνίας μέχρι αυτή τη στιγμή. Στη φάση αυτή, ο κάθε άνθρωπος είναι χρήσιμος στην υπόθεση της επανάστασης. Η Ρώσικη Επανάσταση, όπου οι αναρχικοί έπαιξαν ένα σημαντικό ρόλο – και που μπορούσαν να τη φέρουν σε πέρας – μας φέρνει την εμπειρία ότι αυτοί που εξεγείρονται χάνουν τις αλυσίδες τους και δεν έχουν όρεξη να βάλουν κάποιον άλλον πάνω από το κεφάλι τους.

Στην επαναστατική τους ορμή, οι εκμεταλλευόμενοι στη Ρωσία, ζήτησαν τη δημιουργία ελεύθερων οργανισμών που θα χρησίμευαν μόνο στο να κτίσουν μια νέα κοινωνία και που θα μπορούσαν, επίσης, να χρησιμεύσουν ως ασπίδα ενάντια σε τυχόν επιθέσεις του εχθρού.

Παρατηρώντας βαθύτερα αυτή τη διαδικασία, ερχόμαστε στο συμπέρασμα ότι η καλύτερη μέθοδος δημιουργίας μιας συλλογικής ελευθερίας είναι τα ελεύθερα συμβούλια.

Έτσι, οι αναρχικοί καλούν τους σκλαβωμένους να αγωνιστούν για τη δημιουργία αυτών των ελεύθερων οργανισμών. Τους καλούν να πιστέψουν ότι η κοινωνική επανάσταση θα φέρει την ελευθερία και θα συντρίψει ολοκληρωτικά τη σκλαβιά. Οι μόνοι που μπορούν να προστατεύσουν αυτήν την ιδέα και εντέλει την ίδια την κοινωνική επανάσταση, είναι οι άνθρωποι αυτοί που έχουν κάνει ήδη την κοινωνική επανάσταση και που έχουν εξισώσει στη ζωή τους τις ανάγκες και τους στόχους τους. Τη στιγμή που οι άνθρωποι επιτυγχάνουν την κοινωνική επανάσταση, σχεδόν αμέσως και ενστικτωδώς, αρχίζουν να δημιουργούν ελεύθερους οργανισμούς που στηρίζονται και εμπιστεύονται τις αναρχικές ιδέες. Υποστηρίζουν τα ελεύθερα συμβούλια. Τη στιγμή αυτή είναι που οι αναρχικοί θα πρέπει να τους βοηθήσουν πολύπλευρα, ώστε να πραγματώσουν τους στόχους τους.

Τα οικονομικά και άλλα συναφή προβλήματα σε μια ελεύθερη κοινωνία θα λυθούν με τη δημιουργία κο-οπερατίβων παραγωγών – καταναλωτών, όπου τα ελεύθερα συμβούλια θα δράσουν συντονιστικά και προωθητικά. Ο ρόλος των ελεύθερων συμβουλίων κατά τη διάρκεια της κοινωνικής επανάστασης πρέπει να χαρακτηρίζεται από το να καλεί τους ανθρώπους να παίρνουν τα δικαιώματά τους στη γη, στα εργοστάσια, στους άλλους χώρους εργασίας, στα ανθρακωρυχεία, στα καράβια, στα δάση και αλλού στα χέρια τους, ενώ ομάδες εθελοντών, σύμφωνα με τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και τις κλίσεις του καθένα, θα δημιουργούνται ολοένα και έτσι ένα ολόκληρο κοινωνικό εργαστήρι θα δημιουργείται κατ� αυτόν τον τρόπο, ελεύθερα και ανεξάρτητα.

Η πάλη για την κοινωνία αυτή της ελευθερίας θα απαιτήσει σπουδαίες θυσίες, αλλά θα είναι και η τελική προσπάθεια του νεοαπελευθερωμένου ανθρώπου. Στην πάλη αυτή δεν θα υπάρξει κανείς δισταγμός ούτε και συναισθηματισμός.

Ζωή ή θάνατος; Η ερώτηση αυτή θα εγερθεί πριν κάθε άνθρωπος σκεφθεί ότι πρέπει να αναλάβει άμεση δράση για να επανακτήσει τα δικαιώματά του για μια καλύτερη ζωή. Καθώς τα υγιή ένστικτα του ανθρώπου θα υπερισχύουν, ο άνθρωπος θα είναι ο νικητής και ο πραγματικός δημιουργός.

Οργανωθείτε αδέλφια. Καλέστε κάθε άνθρωπο στις γραμμές σας. Καλέστε τον από το εργοστάσιο και το σχολείο. Καλέστε τους σπουδαστές και τους μορφωμένους. Οι εννιά στους δέκα ακαδημαϊκούς δεν θα έρθουν μαζί σας ή αν θα έρθουν θα το κάνουν με σκοπό να σας εξαπατήσουν, εάν φυσικά είναι υπηρέτες του κράτους. Αλλά ο δέκατος θα είναι πραγματικά μαζί σας. Αυτός θα είναι πραγματικός σας φίλος και θα σας βοηθήσει να νικήσετε και να καταβάλλετε τις δολιότητες των άλλων εννιά.

Οργανωθείτε. Καλέστε κάθε άνθρωπο στις γραμμές σας. Καλέστε όλους τους κυβερνήτες να σταματήσουν την κτηνωδία ενάντια στην ανθρώπινη ζωή. Εάν δεν το κάνουν, αφοπλίστε την αστυνομία, το στρατό και τους άλλους μηχανισμούς του κράτους. Καταστρέψτε τις φυλακές τους, αχρηστέψτε τους νόμους τους, σκοτώστε τους δήμιους τους, αυτούς τους μακελάρηδες της ανθρωπότητας. Συντρίψτε την εξουσία. Καλέστε στις γραμμές σας τους απλούς στρατιώτες. Υπάρχουν βέβαια αρκετοί δολοφόνοι στις γραμμές του στρατού που έχουν δωροδοκηθεί για να σας σκοτώσουν. Υπάρχουν όμως ακόμα και πολλοί φίλοι σας στο στρατό, που θα εναντιωθούν στους δολοφόνους και θα έρθουν με την πλευρά σας.

Αφού, λοιπόν, θα έχουμε όλοι γίνει μια οικουμενική οικογένεια αδέλφια, θα πρέπει να πάμε λίγο μακρύτερα, στην πάλη ενάντια στο σκοτάδι, για την οικουμενική πανανθρώπινη ιδέα! Θα ζήσουμε σαν αδέλφια. Κανένας δεν θα είναι σκλαβωμένος. Το κτηνώδες πρόσωπο του εχθρού θα συντριφθεί κάτω από τη δύναμη του επαναστατικού μας στρατού.

Εάν οι εχθροί μας δεν συμφωνούν με τις ιδέες μας, θα τις επαναλάβουμε, χτίζοντας τη ζωή μας με βάση την ατομική ελευθερία του καθένα μας. Μόνο οι σκληροί εγκληματίες που ανήκουν στην υπηρεσία του κράτους, δεν θα επιθυμήσουν να βαδίσουν στο δρόμο αυτό, προς μια νέα ζωή, με βάση τη δημιουργική ανθρώπινη δραστηριότητα,. Θα προσπαθήσουν να μας πολεμήσουν για να ξανακερδίσουν την εξουσία τους. Αυτοί πρέπει να πεθάνουν.

Ζήτω η ιδέα της οικουμενικής ανθρώπινης κοινωνίας και η πάλη του ανθρώπου προς αυτή!

Ζήτω η ιδέα της αναρχικής κοινωνίας!

* Η μπροσούρα του Νέστωρα Μάχνο μεταφράστηκε για πρώτη φορά από τα ρωσικά στα αγγλικά από τον Μάικ Τζόουνς. Στα ελληνικά μεταφράστηκε από τον James Sotros τον Φεβρουάριο 1996 στη Μελβούρνη, όπου και κυκλοφόρησε σε μπροσούρα από το «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης» τον Δεκέμβριο 1998, σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων.

Source: Translator

Peter Kropotkin

Η κατάκτηση του ψωμιού

Κεφάλαιο 17: Αγροκαλλιέργεια

Ι

Η Πολιτική Οικονομία συχνά έχει κατηγορηθεί πως εξάγει όλα τα συμπεράσματά της βασιζόμενη σε μιας σαφώς λανθασμένη αρχή, που ορίζει πως το μόνο κίνητρο ικανό να οδηγήσει τον άνθρωπο στην μεγιστοποίηση της παραγωγικής του δύναμης είναι το προσωπικό συμφέρον υπό την στενότερη δυνατή έννοια αυτού.

Αυτή η μομφή είναι απολύτως σωστή. Τόσο σωστή ώστε οι εποχές των μεγάλων βιομηχανικών ανακαλύψεων και της πραγματικής προόδου της βιομηχανίας να είναι ακριβώς εκείνες όπου η ευημερία όλων ήταν το ζητούμενο και όπου το προσωπικό κέρδος ήταν αυτό που περνούσε λιγότερο από το μυαλό των ανθρώπων. Οι μεγάλοι ερευνητές και οι μεγάλοι εφευρέτες στόχευαν, χωρίς αμφιβολία, στην απελευθέρωση της ανθρωπότητας. Και αν οι οποιοιδήποτε Βατ [Watt], Στέφενσον [Stephenson], Τζακάρντ?? [Jacquard] κ.λπ., μπορούσαν να μαντέψουν τι δυστυχία θα επέφεραν οι ξάγρυπνες νύχτες τους στους εργάτες, το πιθανότερο είναι να είχαν κάψει τα σχέδια τους και να είχαν καταστρέψει τις μακέτες τους.

Υπάρχει ακόμα μια αρχή από την οποία διαχέεται η Πολιτική Οικονομία η οποία είναι εξίσου εσφαλμένη. Πρόκειται για την ντε φάκτο παραδοχή, έμφυτη σε όλους τους οικονομολόγους, πως αν και συχνά παρατηρείται να υπάρχει υπερπαραγωγή σε μερικούς τομείς της βιομηχανίας, μια κοινωνία δεν θα κατέχει ποτέ επαρκή προϊόντα ώστε να εξασφαλίσει τις ανάγκες όλων των μελών της, και, ως εκ τούτου δεν θα έρθει ποτέ η μέρα που κανείς δεν θα εξαναγκάζεται να πουλήσει τον κάματό του με αντάλλαγμα ένα μισθό. Αυτή η ντε φάκτο παραδοχή βρίσκεται στη βάση όλων των θεωριών και των αποκαλούμενων “νόμων” που μας διδάσκουν οι οικονομολόγοι.

Κι όμως είναι σίγουρο πως τη μέρα που κάθε πολιτισμένη συλλογικότητα ατόμων αναρωτηθεί, ποιες είναι οι ανάγκες όλων μας, και πώς μπορούμε να καλύψουμε αυτές τις ανάγκες, θα ανακαλύψει πως τόσο στη βιομηχανία όσο και στην αγροκαλλιέργεια, κατέχει ήδη τα μέσα για να υπερκαλύψει όλες τις ανάγκες, υπό την προϋπόθεση ότι γνωρίζει τον τρόπο με τον οποίο θα χρησιμοποιήσει αυτά τα μέσα για να ικανοποιήσει τις πραγματικές της ανάγκες.

Το ότι αυτό αληθεύει κανείς δεν μπορεί να το αμφισβητήσει. Πράγματι, αρκεί να μελετήσει κανείς τη διαδικασία που χρησιμοποιείται αυτή τη στιγμή, για την εξόρυξη γαιάνθρακα και μεταλλευμάτων, για την δημιουργία ατσαλιού και την χρήση του, για την παραγωγή όλων εκείνων που χρειάζονται για την ένδυση, κλπ, στις μεγάλες βιομηχανικές επιχειρήσεις, για να κατανοήσει πλήρως πως μπορούμε να ήδη να τετραπλασιάσουμε την παραγωγή μας και ταυτόχρονα να εξοικονομήσουμε κόπο.

Ας πάμε όμως και ένα βήμα παρακάτω. Διατρανώνουμε πως και οι αγροκαλλιέργειες είναι στην ίδια ακριβώς θέση. Ο εργάτης, όπως και ο βιομήχανος, κατέχει ήδη τα μέσα για να αυξήσει την παραγωγικότητα του, όχι μόνο τέσσερις αλλά δέκα φορές, και θα το κάνει πράξη όταν νιώσει την ανάγκη για κάτι τέτοιο, όταν μια σοσιαλιστική οργάνωση αντικαταστήσει την τωρινή καπιταλιστική.

Κάθε φορά που αναφέρεται κάτι για τη γεωργία, οι άνθρωποι φαντάζονται έναν χωρικό να σκύβει πάνω από το άροτρο, να σκορπίζει στο έδαφος άτακτα μερικούς σπόρους καλαμποκιού και να περιμένει με αγωνία τι θα αποκομίσει από μια καλή ή μια κακή σοδειά. Ή μια οικογένεια να εργάζεται από το πρωί μέχρι το βράδυ και το μόνο που αποκομίζει από αυτό να είναι ένα σκληρό κρεβάτι, ένα ξερό κομμάτι ψωμί και ένα κακής ποιότητας πιοτό. Με λίγα λόγια, φαντάζονται την εικόνα του “άγριου ζώου” της La Bruyère.

Και για αυτούς τους ανθρώπους, που βασανίζονται κατ’ αυτόν τον τρόπο, η μέγιστη ανακούφιση που μπορεί να παρέχει η κοινωνία είναι μια μείωση της φορολογίας και του ενοικίου του. Όμως δεν τολμούν να φανταστούν έναν καλλιεργητή να στέκεται όρθιος, να απολαμβάνει ανέσεις και να παράγει με λίγες μόνο ώρες καθημερινής εργασίας αρκετό φαγητό ώστε να θρέψει όχι μόνο την οικογένεια του αλλά και τουλάχιστον εκατό επιπλέον ανθρώπους. Ακόμα και στα πιο τρελλά τους όνειρα για το μέλλον, οι Σοσιαλιστές δεν σκέφτονται τίποτα παραπάνω από τις εκτεταμένες Αμερικανικές καλλιέργειες, οι οποίες μάλιστα δεν αποτελούν τίποτα παραπάνω από τη νηπιακή εποχή της σύγχρονης αγροκαλλιέργειας.

Οι καινοτομίες που εκμεταλλεύεται ο καλλιεργητής σήμερα είναι πολύ πιο εκτεταμένες — η αντίληψη του κινείται σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα. Απαιτείται ένα μόνο μέρος από ένα στρέμμα για να παράγει τα επαρκή για μια ολόκληρη οικογένεια λαχανικά. Για να θρέψει είκοσι πέντε μεγάλα ζώα δεν χρειάζεται παραπάνω απ’ ό,τι χρειαζόταν μέχρι πρότινος για να θρέψει ένα. Ο στόχος του είναι να είναι σε θέση να φτιάξει το δικό του χώμα, να αγνοήσει τις εποχές και το κλίμα, να θερμάνει τόσο τον αέρα όσο και το έδαφος γύρω από το νεαρό φυτό. Να παράγει, με μία λέξη, σε ένα στρέμμα ό,τι παρήγαγε παλιότερα σε πενήντα και να το πετύχει αυτό χωρίς να κουραστεί παραπάνω — μειώνοντας ουσιαστικά κατά πολύ τον μέχρι πρότινος απαιτούμενο μόχθο. Γνωρίζει πως είναι σε θέση να θρέψει τον κάθε ένα αφιερώνοντας στο χωράφι όσο χρόνο μπορεί ο καθένας να αφιερώσει με χαρά και ευχαρίστηση.

Αυτή είναι η τωρινή τάση στην αγροκαλλιέργεια.

Καθώς άνθρωποι των επιστημών, οδηγούμενοι από τον Liebig, τον εμπνευστή της χημικής θεωρίας της αγροκαλλιέργειας πολλές φορές παρασύρονταν σε σφάλματα από την αγάπη τους για απλές θεωρίες, αγράμματοι καλλιεργητές άνοιγαν καινούργιους δρόμους προς την ευημερία. Περιβολάρηδες από το Παρίσι, την Τρουά [Troyes], τη Ρουέν [Rouen], Σκωτσέζοι και Άγγλοι κηπουροί, Φλαμανδοί αγρότες, ακτήμονες του Τζέρσεϋ [Jersey] και του Γκέρνσεϋ [Guernsey] καθώς και αγρότες από τη Σικελία άνοιξαν νέους ορίζοντες τόσο ευρείς ώστε ο ανθρώπινος νους διστάζει να τους συλλάβει. Τη στιγμή που μέχρι προσφάτως μια οικογένεια χωρικών χρειαζόταν τουλάχιστον ένα χωράφι εβδομήντα – ογδόντα στρεμμάτων για να επιβιώσει — και όλοι γνωρίζουμε με πόσο λίγα μπορούν να επιβιώσουν οι χωρικοί αυτοί — δεν είναι δυνατόν πλέον να υπολογίσουμε την ελάχιστη δυνατή περιοχή πάνω στην οποία μπορούν να καλλιεργηθούν όλα όσα είναι απαραίτητα για μια οικογένεια, συμπεριλαμβανομένων και αρκετών ειδών πολυτελείας, αν το έδαφος δουλευτεί με τις μεθόδους της εντατικής καλλιέργειας.

Δέκα χρόνια νωρίτερα είχε ήδη επιβεβαιωθεί πως ένας πληθυσμός τριάντα εκατομμυρίων ανθρώπων μπορούσε να ζήσει πολύ άνετα, χωρίς να εισάγει τίποτα απολύτως, βασιζόμενος σε αυτά που παρήγαγε η Μεγάλη Βρετανία. Τώρα όμως, τη στιγμή που παρατηρούμε την πρόοδο που έλαβε χώρα προσφάτως στην Γαλλία και στην Αγγλία, τη στιγμή που μπορούμε να ατενίσουμε τους νέους ορίζοντες που ανοίγονται μπροστά μας, μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε πως αν η γη συνεχίσει να καλλιεργείται όπως καλλιεργείται σε τόσα μέρη, ακόμα και με φτωχό υπέδαφος, το ενδεχόμενο πενήντα ή εξήντα εκατομμύρια άνθρωποι να κατοικούν σε μια περιοχή σαν τη Μεγάλη Βρετανία δεν είναι παρά ένα ασθενικό ποσοστό σε σχέση με τις πραγματικές δυνατότητες που μας παρέχει αυτή η καλλιέργεια του εδάφους.

Σε κάθε περίπτωση (όπως πρόκειται να αποδείξουμε σε λίγο) μπορούμε να θεωρήσουμε σαν απολύτως αποδεδειγμένο γεγονός ότι αν αύριο το Παρίσι και τα δύο διαμερίσματα της Seine και της Seine-et-Oise οργανώνονταν σαν μια Αναρχική κομμούνα, στην οποία όλοι δούλευαν με τα χέρια τους, ακόμα και αν ολόκληρο το σύμπαν αρνούταν να τους παρέχει έστω και ένα δεμάτι από σιτάρι, έστω και ένα βοοειδές, έστω και ένα καλάθι με φρούτα, ακόμα και αν τους άφηναν μόνο την περιοχή των δύο τμημάτων, ακόμα και τότε θα ήταν σε θέση όχι μόνο να παράγουν το καλαμπόκι, το κρέας και τα λαχανικά που απαιτούνται για την διαβίωση τους, αλλά και είδη πολυτελείας σε επαρκείς για όλους ποσότητες.

Και, επιπροσθέτως, επιβεβαιώνουμε ότι το συνολικό κόστος σε μόχθο για όλα αυτά θα ήταν πολύ μικρότερο από αυτό που ξοδεύεται τώρα για να τραφούν αυτοί οι άνθρωποι με καλαμπόκι από την Auvergne και τη Ρωσία, με λαχανικά που παράγονται οπουδήποτε με τη χρήση της εντατικής καλλιέργειας και με φρούτα που φυτρώνουν στον Νότο.

Είναι προφανές πως σε καμία περίπτωση δεν επιθυμούμε να σταματήσει ολόκληρη η διαδικασία της συναλλαγής, ούτε και απαιτούμε κάθε περιοχή να μοχθεί για να παράγει με λίγο ή πολύ τεχνητούς τρόπους ό,τι φυτρώνει μόνο σε άλλα κλίματα. Επιθυμούμε όμως να στρέψουμε την προσοχή όλων στο γεγονός ότι η θεωρία της συναλλαγής, με τον τρόπο που την καταλαβαίνουμε σήμερα, υλοποιείται σε υπερβολικό βαθμό — πως η συναλλαγή αυτή συχνά αποδεικνύεται αχρείαστη και ακόμα και επιβλαβής. Επιβεβαιώνουμε επιπλέον, πως οι άνθρωποι δεν είχαν ποτέ μια πλήρη αντίληψη όσον αφορά τον τεράστιο μόχθο των οινοκαλλιεργητών του Νότου, ούτε αυτόν των Ρώσων και των Ούγγρων καλλιεργητών καλαμποκιού, ένας μόχθος που θα μπορούσε να μειωθεί σημαντικά αν υιοθετούσαν την εντατική καλλιέργεια, αντί για το παρόν σύστημα εκτεταμένης αγροκαλλιέργειας.
II

Θα ήταν αδύνατο να αναφέρουμε εδώ το πλήθος των γεγονότων στα οποία βασίζουμε τους ισχυρισμούς μας. Είμαστε άρα υποχρεωμένοι να παραπέμψουμε τους αναγνώστες μας που θέλουν επί πλέον πληροφορίες σε ένα άλλο βιβλίο, το “Αγροί, Εργοστάσια και Εργαστήρια”. Πριν απ’ όλα, προσκαλούμε ένθερμα εκείνους που ενδιαφέρονται για αυτό το ζήτημα να διαβάσουν μερικές εξαιρετικές εργασίες που δημοσιεύτηκαν στη Γαλλία και αλλού, έναν κατάλογο των οποίων παραθέτουμε στο τέλος αυτού του βιβλίου [1]. Όσο για τους κατοίκους των μεγάλων πόλεων, που δεν έχουν – μέχρι σήμερα – πραγματικά ιδέα για το τι μπορεί να είναι η γεωργία, τους συμβουλεύουμε να ερευνήσουν τα κοντινά τους περιβόλια και να μελετήσουν την καλλιέργεια. Δεν χρειάζονται τίποτα άλλο από το να παρατηρούν και να ρωτούν τους περιβολάρηδες, και ένας νέος κόσμος θα ανοίξει μπροστά τους. Θα είναι έτσι σε θέση να δουν τι μπορεί να είναι η Ευρωπαϊκή γεωργία στον εικοστό αιώνα• και θα καταλάβουν με τι δύναμη θα οπλιστεί η κοινωνική επανάσταση όταν γνωρίζουμε το μυστικό της λήψης όλων όσων χρειαζόμαστε από το έδαφος.

Λίγα γεγονότα θα αρκέσουν για να δείξουμε ότι οι ισχυρισμοί μας δεν είναι σε καμία περίπτωση υπερβολικοί. Θέλουμε μόνο να προηγηθούν αυτών μερικές γενικές παρατηρήσεις.

Γνωρίζουμε σε τι άθλια κατάσταση βρίσκεται η Ευρωπαϊκή γεωργία. Αν ο καλλιεργητής δεν λεηλατείται από το γαιοκτήμονα, ληστεύεται από το Κράτος. Αν το Κράτος τον φορολογεί συγκρατημένα, ο τοκογλύφος τον υποδουλώνει μέσω συναλλαγματικών, και σύντομα τον μετατρέπει σε απλό κολίγο μιας γης που στην πραγματικότητα ανήκει σε μια οικονομική επιχείρηση. Ο ιδιοκτήτης, το Κράτος, και ο τραπεζίτης λεηλατούν έτσι τον καλλιεργητή μέσω του ενοικίου, των φόρων, και του τόκου. Το ποσό ποικίλλει από χώρα σε χώρα, αλλά δεν πέφτει ποτέ κάτω από το τέταρτο, πολύ συχνά δε, το μισό της ακατέργαστης παραγωγής. Στη Γαλλία, αρκετά πρόσφατα, οι γεωργοί πλήρωσαν στο Κράτος το 44 τοις εκατό της μικτής παραγωγής.

Επιπλέον, το μερίδιο του ιδιοκτήτη και του Κράτους διαρκώς αυξάνεται. Μόλις ο καλλιεργητής αποκτήσει πιο πλούσιες σοδειές από τα θαύματα της εργασίας, των εφευρέσεων, ή πρωτοβουλιών, ο οφειλόμενος φόρος στο γαιοκτήμονα, το Κράτος, και τον τραπεζίτη θα αυξηθεί ανάλογα. Αν διπλασιάσει τον αριθμό των λίτρων που θερίζει ανά στρέμμα, το ενοίκιο θα διπλασιαστεί επομένως και οι φόροι, και το Κράτος θα φροντίσει να τα αυξήσει ακόμα περισσότερο εάν οι τιμές ανεβούν. Και ούτω καθ’ εξής. Με δυο λόγια, παντού ο καλλιεργητής της γης δουλεύει δώδεκα με δέκα έξι ώρες την ημέρα• αυτοί οι τρεις γύπες του παίρνουν κάθε τι που θα μπορούσε να βάλει στην άκρη• τον ληστεύουν παντού από οτιδήποτε θα του επέτρεπε να βελτιώσει την καλλιέργειά του. Να γιατί η γεωργία προοδεύει τόσο αργά.

Ο καλλιεργητής μόνο περιστασιακά μπορεί να σημειώσει κάποια πρόοδο, σε ορισμένες εξαιρετικές περιοχές, κάτω από αρκετά εξαιρετικές περιστάσεις, που ακολουθούν μια φιλονικία μεταξύ των τριών βαμπίρ. Και ακόμη δεν έχουμε πει τίποτα για το φόρο που ο κάθε καλλιεργητής πληρώνει στον βιομήχανο. Κάθε μηχανή, κάθε φτυάρι, κάθε βαρέλι χημικού λιπάσματος, πωλείται σ’ αυτόν τρεις ή τέσσερις φορές πάνω απ’ το πραγματικό κόστος. Και να μη ξεχάσουμε το μεσάζοντα, που εισπράττει τη μερίδα του λέοντος των προϊόντων της γης. Να γιατί, κατά τη διάρκεια αυτού του αιώνα των εφευρέσεων και της προόδου, η γεωργία έχει βελτιωθεί μόνο περιστασιακά σε πολύ περιορισμένες περιοχές. Ευτυχώς έχουν υπάρξει πάντα μικρές οάσεις, που παραμελούνται για κάποιο χρόνο από τους γύπες• και εκεί μαθαίνουμε τι μπορεί να παράγει για την ανθρωπότητα η εντατική γεωργία. Ας αναφέρουμε μερικά παραδείγματα:

Στα Αμερικανικά λιβάδια (τα οποία, ωστόσο, παράγουν πενιχρές συγκομιδές σταριού, από 50 έως 120 λίτρα ανά στρέμμα, και ακόμη και αυτά συχνά καταστρέφονται από περιοδικές ξηρασίες), 500 άτομα, εργαζόμενα μόνο κατά τη διάρκεια οκτώ μηνών, παράγουν την ετήσια τροφή 50.000 ανθρώπων. Με όλες τις βελτιώσεις των τελευταίων χρόνων, η ετήσια εργασία ενός ανθρώπου (300 μέρες) παράγει την ετήσια τροφή 250 ατόμων, μεταφερόμενη ως αλεύρι στο Σικάγο. Εδώ το αποτέλεσμα επιτυγχάνεται με μεγάλη οικονομία στη χειρωνακτική εργασία: σε εκείνες τις απέραντες πεδιάδες, που το μάτι δεν περικλείει, το όργωμα, η συγκομιδή, το αλώνισμα, οργανώνονται με σχεδόν στρατιωτικό τρόπο. Κανένα άχρηστο μπρος πίσω, καθόλου χάσιμο χρόνου – όλα γίνονται με ακρίβεια παρέλασης.

Αυτή είναι η μεγάλης κλίμακας γεωργία – εκτεταμένη γεωργία, η οποία παίρνει το έδαφος από τη φύση χωρίς να επιδιώκει τη βελτίωσή του. Όταν η απόδοση της γης πάσχει, την εγκαταλείπουν• ψάχνουν αλλού για ένα παρθένο έδαφος, για να εξαντληθεί κι αυτό με τη σειρά του. Αλλά υπάρχει επίσης η εντατική γεωργία, η οποία ήδη “δουλεύεται”, και θα συνεχίσει όλο και περισσότερο, από μηχανήματα. Ο στόχος της είναι να καλλιεργήσει καλά ένα περιορισμένο κομμάτι, να λιπάνει, να βελτιώσει, να συγκεντρώσει την εργασία, και να πετύχει τη μεγαλύτερη δυνατή σοδειά. Αυτό το είδος καλλιέργειας διαδίδεται κάθε χρόνο, και ενώ οι καλλιεργητές στο νότο της Γαλλίας και στις εύφορες πεδιάδες της Δυτικής Αμερικής είναι ικανοποιημένοι με μια μέση σοδειά 90 με 120 λίτρων ανά στρέμμα με την εκτεταμένη καλλιέργεια, στη βόρεια Γαλλία θερίζουν συνήθως 300 ακόμη και 400, και μερικές φορές 500 λίτρα ανά στρέμμα. Η ετήσια κατανάλωση ενός ατόμου έτσι, λαμβάνεται από λιγότερο από ένα στρέμμα.

Και όσο πιο εντατική είναι η καλλιέργεια τόσο λιγότερη εργασία χρησιμοποιείται για να παραχθεί ένα λίτρο σταριού. Τα μηχανήματα αντικαθιστούν το άτομο στην προκαταρκτική εργασία και στις βελτιώσεις που απαιτούνται από τη γη – όπως η αποξήρανση, το καθάρισμα απ’ τις πέτρες – που θα διπλασιάσουν τις σοδειές στο μέλλον, μια για πάντα. Κάποιες φορές και μόνο το να κρατάς το έδαφος ελεύθερο από ζιζάνια χωρίς λίπανση, επιτρέπει σε ένα μέτριο έδαφος να παράγει εξαιρετικές σοδειές από χρόνο σε χρόνο. Έχει εφαρμοστεί για είκοσι διαδοχικά χρόνια στο Ρόθαμστεντ [Rothamstead], κοντά στο Λονδίνο.

Ας μη γράψουμε ένα ιδανικό γεωργικό αποτέλεσμα, αλλά ας ικανοποιηθούμε με μια συγκομιδή 350 λίτρων ανά στρέμμα. Αυτό δεν χρειάζεται κανένα εξαιρετικό έδαφος, αλλά κυρίως μια ορθολογική καλλιέργεια• και ας δούμε τι σημαίνει αυτό:

Τα 3.600.000 άτομα που κατοικούν στα δύο διαμερίσματα του Seine και Seine-et-Oise καταναλώνουν κάθε χρόνο για τα τρόφιμά τους λίγο λιγότερο από 700 εκατομμύρια λίτρα δημητριακών, κυρίως σιτάρι• και στην υπόθεσή μας, για να πετύχουν αυτή τη σοδειά, θα έπρεπε να καλλιεργήσουν 2.000.000 στρέμματα από τα 6.100.000 που κατέχουν. Είναι φανερό ότι δεν θα τα καλλιεργούσαν με τη τσάπα. Αυτό θα χρειαζόταν πάρα πολύ χρόνο – 24 εργάσιμες ημέρες των 5 ωρών ανά στρέμμα. Θα ήταν προτιμότερο να βελτιώσουν το έδαφος μια και καλή – να αποξηράνουν ότι πρέπει να αποξηρανθεί, να ισοπεδώσουν ότι χρειάζεται ισοπέδωση, να καθαρίσουν το έδαφος από τις πέτρες, θα ήταν ακόμη απαραίτητο να ξοδευτούν 5 εκατομμύρια μέρες των 5 ωρών σε αυτήν την προπαρασκευαστική εργασία – ένας μέσος όρος 2,5 εργάσιμων ημερών για κάθε στρέμμα.

Κατόπιν θα όργωναν με τον ατμοσκαφέα, κάτι το οποίο θα έπαιρνε τα 2/5 μιας μέρας ανά στρέμμα, και θα έδιναν άλλα 2/5 μιας μέρας για να δουλέψουν το διπλό όργωμα. Οι σπόροι θα ταξινομούνταν από τον ατμό αντί της τύχης, και θα σπέρνονταν προσεκτικά στις σειρές αντί να ρίχνονται στους τέσσερις ανέμους. Τώρα όλη αυτή η δουλειά δεν θα έπαιρνε 2,5 ημέρες των 5 ωρών ανά στρέμμα αν η εργασία γινόταν υπό καλές συνθήκες. Αλλά αν 10 εκατομμύρια εργάσιμες ημέρες δίνονταν σε καλή καλλιέργεια κατά τη διάρκεια 3 ή 4 χρόνων, το αποτέλεσμα θα ήταν αργότερα σοδειές 350 με 450 λίτρων ανά στρέμμα δουλεύοντας μόνο τον μισό χρόνο.

Δεκαπέντε εκατομμύρια εργάσιμες μέρες θα έχουν ξοδευτεί έτσι για να δώσουν ψωμί σε έναν πληθυσμό 3.600.000 κατοίκων. Και η δουλειά θα ήταν τέτοια που ο καθένας να μπορεί να την κάνει χωρίς να έχει σιδερένιους μυς, ή χωρίς να έχει δουλέψει τη γη νωρίτερα. Η πρωτοβουλία και η γενική διανομή της δουλειάς θα ερχόταν από εκείνους που ξέρουν το έδαφος. Όσον αφορά την ίδια την εργασία, δεν υπάρχει κανένας κάτοικος πόλης και των δύο φύλων τόσο εξασθενημένος ώστε να είναι ανίκανος να ελέγχει τις μηχανές και να συμβάλει το μερίδιό του στην αγροτική εργασία μετά από μαθητεία λίγων ωρών.

Λοιπόν, όταν συνειδητοποιήσουμε ότι στο σημερινό χάος υπάρχουν, σε μια πόλη όπως το Παρίσι, χωρίς να υπολογίζουμε τους άνεργους της ανώτερης τάξης, περίπου 100.000 άτομα χωρίς δουλειά στις διάφορες επιχειρήσεις τους, βλέπουμε ότι η δύναμη που χάνεται στην σημερινή οργάνωσή μας θα αρκούσε από μόνη της να δώσει, με μια ορθολογική καλλιέργεια, το απαραίτητο ψωμί στα τρία ή τέσσερα εκατομμύρια κατοίκους των δύο διαμερισμάτων.

Επαναλαμβάνουμε, αυτό δεν είναι κανένα υπερβολικό όνειρο, και δεν έχουμε μιλήσει για την αληθινά εντατική γεωργία. Δεν έχουμε στηριχθεί στο στάρι (που πέτυχε σε τρία χρόνια ο M. Hallett) του οποίου ένας κόκκος, ξαναφυτεμένος, παρήγαγε περισσότερους από 10.000 κόκκους, το οποίο θα έδινε το απαραίτητο στάρι για μια οικογένεια πέντε ατόμων σε μια περιοχή 100 τετραγωνικών μέτρων. Αντίθετα, έχουμε αναφέρει μόνο ό,τι έχει ήδη επιτευχθεί από πολυάριθμους αγρότες στη Γαλλία, την Αγγλία, το Βέλγιο, κ.λπ., και τι πρόκειται να γίνει αύριο με την εμπειρία και τη γνώση που αποκτήθηκε ήδη από την εφαρμογή της σε μεγάλη κλίμακα.

Αλλά χωρίς μια επανάσταση, ούτε αύριο, ούτε μετά από το αύριο δεν θα το δούμε να γίνεται, επειδή κάτι τέτοιο δεν βρίσκεται στα ενδιαφέροντα των γαιοκτημόνων και των κεφαλαιοκρατών• και επειδή οι αγρότες που θα έβλεπαν κέρδος από αυτό δεν έχουν ούτε τη γνώση, ούτε τα χρήματα, ούτε το χρόνο να εξασφαλίσουν ό,τι είναι απαραίτητο για να προχωρήσει.

Η παρούσα κοινωνία δεν έχει φτάσει ακόμα σε αυτό το στάδιο. Αλλά αφήστε τους Παριζιάνους να ανακηρύξουν μια Αναρχική Κομμούνα, και θα φτάσουν αναγκαστικά σε αυτό, επειδή δεν θα είναι τόσο ανόητοι ώστε να συνεχίσουν να παράγουν πολυτελή παιχνίδια (κάτι το οποίο η Βιέννη, η Βαρσοβία, και το Βερολίνο ήδη κάνουν) και να διατρέξουν τον κίνδυνο να μείνουν χωρίς ψωμί.

Επιπλέον, η αγροτική δουλειά, με τη βοήθεια των μηχανών, θα γινόταν σύντομα η ελκυστικότερη και η πιο ευχάριστη όλων των επαγγελμάτων.

“Είχαμε αρκετά κοσμήματα και αρκετά κουκλίσια ρούχα”, θα λέγανε• “είναι η ώρα για τους εργαζομένους να ανακτήσουν τη δύναμή τους στη γεωργία, να πάνε προς αναζήτηση του σφρίγους, των επιδράσεων της φύσης, της χαράς της ζωής, τα οποία έχουν ξεχάσει στα σκοτεινά εργοστάσια των προαστίων.”

Στον Μεσαίωνα ήταν περισσότερο τα Αλπικά βοσκοτόπια, παρά τα όπλα, τα οποία επέτρεψαν στους Ελβετούς να αποτινάξουν τους λόρδους και τους βασιλιάδες. Η σύγχρονη γεωργία θα επιτρέψει σε μια εξεγερμένη πόλη να ελευθερώσει τον εαυτό της από τις συνδυασμένες μπουρζουάδικες δυνάμεις.
III

Είδαμε πώς τα 3½ εκατομμύρια κάτοικοι των δύο διαμερισμάτων γύρω από το Παρίσι θα μπορούσαν να βρουν άφθονο ψωμί καλλιεργώντας μόνο το ένα τρίτο του εδάφους τους. Ας περάσουμε τώρα στην εκτροφή βοοειδών.

Οι Άγγλοι, που τρώνε πολύ κρέας, καταναλώνουν κατά μέσο όρο κάτι λιγότερο από 100 κιλά ανά ενήλικο άτομο κάθε χρόνο. Υποθέτοντας ότι όλο το κρέας που καταναλώθηκε ήταν βοδινό, αυτό μας κάνει κάτι λιγότερο από το ένα τρίτο ενός βοδιού. Ένα βόδι το χρόνο για 5 άτομα (συμπεριλαμβανομένων των παιδιών) είναι ήδη μια ικανοποιητική μερίδα. Για 3½ εκατομμύρια κατοίκους αυτό θα σήμαινε μια ετήσια κατανάλωση 700.000 βοοειδών.

Σήμερα, με το σύστημα της βόσκησης, χρειαζόμαστε τουλάχιστον 20 εκατομμύρια στρέμματα για να θρέψουμε 660.000 βοοειδή. Εντούτοις, με τις πεδιάδες που ποτίζονται μετρημένα από αναβλύζοντα νερά (όπως γίνεται τελευταία σε χιλιάδες στρέμματα στη νοτιοδυτική Γαλλία), 5 εκατομμύρια στρέμματα ήδη αρκούν. Αλλά αν η εντατική καλλιέργεια εφαρμοστεί, και καλλιεργηθούν γογγύλια για ζωοτροφές, χρειαζόμαστε μόνο το ένα τέταρτο αυτής της περιοχής, δηλαδή περίπου 1,25 εκατομμύρια στρέμματα. Και αν καταφύγουμε στο καλαμπόκι και εφαρμόσουμε ensilage (συμπίεση της ζωοτροφής ενώ είναι ακόμη πράσινη) όπως οι Άραβες, παίρνουμε αυτή τη ζωοτροφή σε μια περιοχή 880.000 στρεμμάτων.

Στα περίχωρα του Μιλάνου, όπου το νερό των υπονόμων χρησιμοποιείται για να ποτίσει τους αγρούς, λαμβάνεται ζωοτροφή για 2 με 3 κερασφόρα βοοειδή ανά 4 στρέμματα σε μια περιοχή 90.000 στρεμμάτων• και σε ορισμένους ευνοημένους αγρούς έχουν θεριστεί μέχρι 1,5 τόνο σανού σε ένα στρέμμα, η ετήσια ζωοτροφή 9 γαλακτοφόρων αγελάδων. 30 στρέμματα ανά βοοειδή απαιτούνται στα πλαίσια του συστήματος βόσκησης, και μόνο 10 στρέμματα για 9 βόδια ή αγελάδες στα πλαίσια του νέου συστήματος. Αυτές είναι οι αντιτιθέμενες άκρες στη σύγχρονη γεωργία.

Στο Γκέρνσεϋ, σε ένα σύνολο 40.000 χρησιμοποιούμενων στρεμμάτων, σχεδόν τα μισά (19.000 στρέμματα) καλύπτονται από δημητριακά και λαχανόκηπους• μόνο 21.000 στρέμματα παραμένουν ως λιβάδια. Σε αυτά τα 21.000 στρέμματα, 1.480 άλογα, 7.260 βοοειδή, 900 πρόβατα και 4.200 γουρούνια τρέφονται, κάτι που σημαίνει περισσότερα από 3 βοοειδή ανά 10 στρέμματα, χωρίς να υπολογιστούν τα πρόβατα ή τα γουρούνια. Δεν χρειάζεται να προσθέσουμε ότι η γονιμότητα του εδάφους κατασκευάζεται από φύκια και χημικά λιπάσματα.

Επιστρέφοντας στα 3½ εκατομμύρια κατοίκους που ανήκουν στο Παρίσι και τα περίχωρά του, βλέπουμε ότι η απαραίτητη γη για την εκτροφή των βοοειδών κατεβαίνει από τα 20 εκατομμύρια στρέμματα στα 880.000. Λοιπόν, ας μη σταματήσουμε στα μικρότερα νούμερα, ας πάρουμε εκείνα της συνηθισμένης εντατικής καλλιέργειας• ας προσθέσουμε γενναιόδωρα την απαραίτητη γη για τα μικρότερα βοοειδή που πρέπει να αντικαταστήσουν μερικά από τα κερασφόρα κτήνη και ας αφήσουμε 1.600.000 στρέμματα για την εκτροφή των βοοειδών – 2.000.000 εάν προτιμάτε, στα 4.100.000 στρέμματα που περισσεύουν αφότου έχει εξασφαλιστεί το ψωμί για τους ανθρώπους.

Ας είμαστε γενναιόδωροι και ας δώσουμε 5 εκατομμύρια εργάσιμες μέρες για να φέρουμε τη γη σε μια παραγωγική κατάσταση.

Αφού επομένως έχουμε απασχοληθεί σε μια πορεία ενός έτους 20 εκατομμυρίων εργάσιμων ημερών, οι μισές εκ των οποίων είναι για μόνιμες βελτιώσεις, θα έχουμε εξασφαλίσει το ψωμί και το κρέας μας, χωρίς να συμπεριλάβουμε όλο το πρόσθετο κρέας που μπορεί να έχουμε στη μορφή των πτηνών, των γουρουνιών, των κουνελιών, κ.λπ.• χωρίς να λάβουμε υπόψη ότι ένας πληθυσμός εφοδιασμένος με έξοχα λαχανικά και φρούτα καταναλώνει λιγότερο κρέας από τους Άγγλους, οι οποίοι συμπληρώνουν τις φτωχές τους προμήθειες λαχανικών με ζωικά τρόφιμα. Τώρα, πόσο από τις 20 εκατομμύρια εργάσιμες μέρες 5 ωρών αναλογούν ανά κάτοικο; Στην πραγματικότητα πολύ λίγο. Ένας πληθυσμός 3½ εκατομμυρίων πρέπει να έχει τουλάχιστον 1.200.000 ενήλικους άνδρες, και άλλες τόσες γυναίκες ικανές για δουλειά. Έτσι, λοιπόν, για να παρέχεται ψωμί και κρέας σε όλους, θα χρειαζόταν μόνο 17 μισές ημέρες εργασίας τον χρόνο ανά άτομο. Προσθέστε 3 εκατομμύρια εργάσιμες μέρες, ή διπλασιάστε αυτό το νούμερο αν θέλετε, ώστε να πάρουμε γάλα. Αυτό μας κάνει 25 εργάσιμες μέρες 5 ωρών στο σύνολο – τίποτα περισσότερο από μια μικρή ευχάριστη άσκηση στην εξοχή – για να πάρουμε τα τρία κύρια προϊόντα, το ψωμί, το κρέας και το γάλα. Τα τρία προϊόντα τα οποία, μετά την κατοικία, προκαλούν καθημερινό άγχος στα εννέα δέκατα της ανθρωπότητας.

Και όμως – δεν θα κουραστούμε να το επαναλαμβάνουμε – αυτά δεν είναι υπερβολικά όνειρα. Έχουμε πει μόνο τι έχει αποκομιστεί από την εμπειρία σε μεγάλη κλίμακα. Η γεωργία θα μπορούσε να αναδιοργανωθεί κατ’ αυτό τον τρόπο αύριο αν οι νόμοι της ιδιοκτησίας και η γενική άγνοια δεν βρίσκονταν σε αντίθεση.

Την ημέρα που το Παρίσι θα καταλάβει ότι το να ξέρεις τι τρως και πώς αυτό παράγεται είναι ένα ζήτημα δημόσιου συμφέροντος• την ημέρα που ο καθένας θα έχει καταλάβει ότι αυτά τα ζητήματα είναι απείρως σημαντικότερα από όλες τις σημερινές κοινοβουλευτικές διαμάχες – εκείνη την ημέρα η Επανάσταση θα είναι ένα τετελεσμένο γεγονός. Το Παρίσι θα πάρει στην κατοχή του τα δύο διαμερίσματα και θα τα καλλιεργήσει. Και κατόπιν ο Παριζιάνος εργάτης, αφού έχει δουλέψει το ένα τρίτο της ζωής του για να αγοράσει άσχημη και ανεπαρκή τροφή, θα την παράγει ο ίδιος, κάτω από τα τείχη του, μέσα στην περίφραξη των οχυρών του (αν αυτά υπάρχουν ακόμη), σε λίγες ώρες υγιεινής και ελκυστικής εργασίας.

Και τώρα περνάμε στα φρούτα και τα λαχανικά. Ας πάμε έξω από το Παρίσι και ας επισκεφτούμε την εγκατάσταση ενός περιβολάρη που πραγματοποιείται θαυμάσια (αγνοημένος από τους γνωστούς οικονομολόγους) λίγα μίλια από τις ακαδημίες.

Ας υποθέσουμε ότι επισκεπτόμαστε τον Μ. Ponce, συγγραφέα ενός έργου για την λαχανοκομία, ο οποίος δεν κρατάει κανένα μυστικό για αυτά που του αποφέρει η γη και που τα έχει δημοσιεύσει όλα.

Ο Μ. Ponce, και ειδικά οι εργάτες του, δουλεύουν σαν σκλάβοι. Χρησιμοποιεί οχτώ άτομα για να καλλιεργήσουν ένα αγροτεμάχιο 11 στρεμμάτων. Δουλεύουν 12, ακόμη και 15 ώρες ημερησίως, δηλαδή, τρεις φορές περισσότερο απ’ όσο χρειάζεται. Εικοσιτέσσερις από αυτούς δεν θα ήταν πολλοί. Κάτι στο οποίο ο Μ. Ponce πιθανότατα θα απαντήσει ότι δεδομένου πως καταβάλλει το φοβερό ποσό των 2.500 φράγκων ετήσιο νοίκι για τα 11 στρέμματα του εδάφους του και 2.500 φράγκα για το λίπασμα που αγοράζεται στα σακιά, είναι υποχρεωμένος να εκμεταλλευτεί. Αναμφίβολα θα απαντήσει, “Εκμεταλλευόμενος ο ίδιος, εκμεταλλεύομαι κι εγώ με τη σειρά μου”. Η εγκατάστασή του, επίσης, του έχει κοστίσει 30.000 φράγκα, εκ των οποίων βέβαια περισσότερα από τα μισά πήγαν σαν φόρος στους οκνηρούς βαρώνους της βιομηχανίας. Στην πραγματικότητα, αυτή η οργάνωση αναπαριστά το πολύ πολύ 3.000 εργάσιμες ημέρες, πιθανώς και πολύ λιγότερο.

Αλλά ας εξετάσουμε τις σοδιές του: σχεδόν 10 τόνοι καρότα, σχεδόν 10 τόνοι κρεμμύδια, ραδίκια, και μικρά λαχανικά, 6.000 κεφάλια λάχανο, 3.000 κεφάλια κουνουπίδι, 5.000 καλάθια ντομάτες, 5.000 ντουζίνες διαλεχτών φρούτων, 154.000 σαλάτες• εν ολίγοις, ένα σύνολο 123 τόνων λαχανικών και φρούτων σε 11 στρέμματα – 110 μέτρα μήκος επί 100 μέτρα πλάτος, που μας κάνει περισσότερο από 11 τόνους λαχανικά ανά στρέμμα.

Αλλά ένα άτομο δεν τρώει περισσότερο από 300 κιλά λαχανικών και φρούτων το χρόνο, και 10 στρέμματα ενός περιβολιού παράγουν αρκετά λαχανικά και φρούτα για να προμηθεύσουν πλουσιοπάροχα το τραπέζι 350 ενηλίκων κατά τη διάρκεια του έτους. Συνεπώς 24 άτομα απασχολούμενα έναν ολόκληρο χρόνο στην καλλιέργεια 11 στρεμμάτων εδάφους, και δουλεύοντας μόνο 5 ώρες την ημέρα, θα παρήγαγαν επαρκή λαχανικά και φρούτα για 350 ενηλίκους, το οποίο ισοδυναμεί με τουλάχιστον 500 άτομα.

Για να το πούμε αλλιώς: στην καλλιέργεια που χρησιμοποιεί ο Μ. Ponce – και τα αποτελέσματά του έχουν ήδη ξεπεραστεί – 350 ενήλικες πρέπει να δίνουν ο καθένας κάτι περισσότερο από 100 ώρες τον χρόνο (103) για να παράγουν τα λαχανικά και τα φρούτα που είναι απαραίτητα για 500 ανθρώπους.

Ας σημειώσουμε ότι αυτή η παραγωγή δεν είναι η εξαίρεση. Πραγματοποιείται, κάτω από τους τοίχους του Παρισιού, σε μια περιοχή 9.000 στρεμμάτων, από 5.000 περιβολάρηδες. Μόνο που αυτοί οι περιβολάρηδες σήμερα, υποβιβάζονται σε μια κατάσταση καταπονημένου ζώου, προκειμένου να πληρώσουν ένα μέσο νοίκι 200 φράγκων ανά στρέμμα.

Αλλά αυτά τα γεγονότα, τα οποία μπορούν να ελεγχθούν από τον καθένα, δεν αποδεικνύουν ότι 70.000 στρέμματα (από τα 2.100.000 που μας παραμένουν) θα αρκούσαν για να δώσουν όλα τα απαραίτητα λαχανικά, καθώς επίσης και μια γενναιόδωρη ποσότητα φρούτων στα 3½ εκατομμύρια κατοίκους των δύο διαμερισμάτων μας;

Όσον αφορά την ποσότητα της απαραίτητης εργασίας για την παραγωγή αυτών των φρούτων και λαχανικών, θα ανερχόταν σε 50 εκατομμύρια εργάσιμες μέρες 5 ωρών (50 ημέρες για κάθε αρσενικό ενήλικο), αν μετρήσουμε με τα στάνταρτ εργασίας των περιβολάρηδων. Αλλά θα μπορούσαμε να μειώσουμε αυτό το ποσό αν προσφεύγαμε στη διαδικασία που είναι της μόδας στο Τζέρσεϋ και στο Γκέρνσεϋ. Πρέπει επίσης να θυμηθούμε ότι οι περιβολάρηδες του Παρισιού αναγκάζονται να εργάζονται τόσο σκληρά επειδή κατά βάση παράγουν πρώιμα φρούτα εκτός εποχής, οι υψηλές τιμές των οποίων πρέπει να πληρώσουν τα μυθώδη νοίκια, και ότι αυτό το καλλιεργητικό σύστημα συνεπάγεται περισσότερη δουλειά απ’ όση είναι πραγματικά απαραίτητη. Ότι οι περιβολάρηδες του Παρισιού, μην έχοντας τα μέσα να κάνουν μια μεγάλη δαπάνη στους κήπους τους, είναι υποχρεωμένοι να πληρώσουν βαριά για γυαλί, ξύλο, σίδερο, κάρβουνο, να αποκομίσουν την τεχνητή θερμότητα από το λίπασμα, ενώ θα μπορούσε να υπάρχει με πολύ μικρότερο κόστος σε θερμοκήπια.
IV

Οι περιβολάρηδες, λέμε εμείς, αναγκάζονται να γίνουν μηχανές και να αποποιηθούν όλες τις απολαύσεις της ζωής, για να πετύχουν τις αξιοθαύμαστες σοδειές τους. Αυτοί οι σκαφτιάδες του σκληρού εδάφους, όμως, έχουν προσφέρει μια τεράστια υπηρεσία στην ανθρωπότητα: μας δίδαξαν πως το έδαφος μπορεί να “φτιαχτεί”.

Το “φτιάχνουν” με στρώματα κοπριάς που έχουν προηγουμένως προσφέρει την αναγκαία θερμότητα στα νεαρά φυτά και στα πρώιμα φρούτα. Και το παράγουν σε τέτοιες ποσότητες που κάθε χρόνο αναγκάζονται να πουλούν ένα μέρος του• διαφορετικά το επίπεδο των κήπων τους θα ανέβαινε 2 με 3 εκατοστά ετησίως. Το κάνουν τόσο καλά που (όπως μας διδάσκει ο Μπαράλ [Barral] στο λήμμα “λαχανοκόμοι”, στο “Λεξικό της Αγροκαλλιέργειας”) οι λαχανοκόμοι βάζουν όρο στα πρόσφατα συμβόλαιά τους να πάρουν το έδαφός τους μαζί τους όταν θα φύγουν από το χωράφι που καλλιεργούν. Το παχύ χώμα που μεταφέρεται με άμαξες, μαζί με έπιπλα και κορνίζες, να η απάντηση που οι πρακτικοί καλλιεργητές δίνουν στις περισπούδαστες μελέτες κάποιου Ρικάρντο [Ricardo], ο οποίος παρουσιάζει το ενοίκιο ως μέσον εξίσωσης των φυσικών πλεονεκτημάτων του εδάφους. “Το έδαφος αξίζει όσο αξίζει ο άνθρωπος”, αυτό είναι το σύνθημα των κηπουρών.

Κι όμως, οι περιβολάρηδες του Παρισιού και της Ρουέν καταβάλουν τριπλάσιο κόπο από τους συνάδελφους τους στο Γκέρνσεϋ ή στην Αγγλία για να έχουν τα ίδια αποτελέσματα. Εφαρμόζοντας βιομηχανικές μεθόδους στην καλλιέργεια οι τελευταίοι φτιάχνουν και το κλίμα τους κι όχι μόνο το έδαφός τους. Στην πράξη η καλλιέργεια των περιβολάρηδων βασίζεται στις εξής δύο αρχές:

1.

Φυτέψτε μέσα σε θερμοκήπιο, αναθρέψετε τα νεαρά φυτά σε πλούσιο έδαφος και εντός περιορισμένου χώρου ώστε να μπορείτε να τα περιποιείστε και να τα ξεχορταριάζετε εύκολα, ώστε να αναπτύξουν τις ρίζες τους. Κάντε, με δυο λόγια, ό,τι κάνετε και με τα ζώα: δώστε τους στοργή κατά την παιδική τους ηλικία. Και,
2. για να ωριμάσει η σοδιά πιο νωρίς, να θερμαίνετε τον αέρα και το έδαφος,καλύπτοντας τα φυτά με τζάμι (θερμοκήπιο) ή με ύφασμα και φροντίζοντας να υπάρχει στο έδαφος μια υψηλή θερμοκρασία από τη ζύμωση της κοπριάς.

Ξεχορτάριασμα και θερμοκρασία υψηλότερη από την θερμοκρασία του αέρα, ιδού η ουσία της λαχανοκομικής καλλιέργειας, αφού το έδαφος έχει “φτιαχτεί” τεχνητά.

Επίσης όπως έχουμε δει, η πρώτη απ’ αυτές τις συνθήκες ικανοποιείται πάντα στην πράξη και απλά χρειάζεται κάποιες λεπτομέρειες για να τελειοποιηθεί. Για την πραγματοποίηση της δεύτερης γίνεται να θερμάνουμε τον αέρα και το έδαφος με ζεστό νερό που θα κυκλοφορεί μέσα σε σιδερένιους σωλήνες, είτε κάτω από το έδαφος είτε στο εσωτερικό του θερμοκηπίου.

Αυτό συμβαίνει ήδη. Οι περιβολάρηδες του Παρισιού ζητούν από θερμοσίφωνες τη θερμότητα που χθες ζητούσαν από την κοπριά. Και οι Άγγλοι κηπουροί χτίζουν θερμοκήπια. Στο παρελθόν, το θερμοκήπιο αποτελούσε πολυτέλεια για τους πλούσιους. Το χρησιμοποιούσαν για να καλλιεργούν εξωτικά ή καλλωπιστικά φυτά. Σήμερα όμως η χρήση του εξαπλώνεται. Ολόκληρα στρέμματα έχουν καλυφθεί με γυαλί στα λιβάδια του Τζέρσεϋ και του Γκέρνσεϋ, χωρίς να λαμβάνουμε υπ’ όψιν τα αμέτρητα μικρά θερμοκήπια που υπάρχουν σε κάθε φάρμα και κάθε κήπο. Στα περίχωρα του Λονδίνου ολόκληρα χωράφια έχουν αρχίσει να καλύπτονται με γυαλί, και αμέτρητα άλλα κτίζονται κάθε χρόνο στα προάστια.

Και φτιάχνονται με κάθε δυνατή ποιότητα, απ’ αυτά που έχουν γρανιτένιους τοίχους μέχρι τις απλές καλύβες φτιαγμένες με καδρόνια και γυάλινα πλαίσια, και που, ακόμα και τώρα με όλο το φόρο που πληρώνουμε στους καπιταλιστές και στους μεσάζοντες, το κόστος τους δεν ξεπερνά τα 4 με 5 φράγκα το τετραγωνικό μέτρο. Μπορεί να θερμαίνονται ή να μην θερμαίνονται καθόλου• οι καλύβες αρκούν αν κάποιος δεν προσβλέπει σε πρώιμη σοδειά, και βέβαια δεν καλλιεργεί σταφύλια ή τροπικά λουλούδια, αλλά πατάτες, καρότα, φασόλια, τομάτες κ.λπ.

Έτσι ο γεωργός απεξαρτητοποιείται από τις κλιματολογικές συνθήκες. Ταυτόχρονα αποφεύγει τη σκληρή δουλειά που απαιτούν τα στρώματα κοπριάς και εξοικονομεί χρήματα μιας και χρειάζεται λιγότερη κοπριά. Επίσης εξοικονομεί και σε ανθρώπινο δυναμικό: επτά με οκτώ άνθρωποι ανά 10 στρέμματα στο θερμοκήπιο, έχουν τα ίδια αποτελέσματα με τον M. Ponce. Στο Τζέρσεϋ επτά άτομα δουλεύοντας λιγότερο από εξήντα ώρες τη βδομάδα παράγουν σε πολύ μικρές εκτάσεις, σοδειά που στο παρελθόν απαιτούσε πολλά στρέμματα γης.

Θα μπορούσαμε να δώσουμε εντυπωσιακές λεπτομέρειες σ’ αυτό το θέμα. Περιοριζόμαστε σ’ ένα και μόνο παράδειγμα. Στο Τζέρσεϋ, 34 εργάτες κι ένας κηπουρός, καλλιεργούν λίγο παραπάνω από 40 στρέμματα σε θερμοκήπιο (ή 70 άτομα που δεν αφιερώνουν παραπάνω από 5 ώρες την ημέρα) έχουν τα ακόλουθα αποτελέσματα: 25.000 κιλά σταφίδες μαζεμένες την πρώτη του Μάη, 80.000 κιλά τομάτες, 30.000 κιλά πατάτες τον Απρίλη, 6.000 κιλά αρακά και 2.000 κιλά φασόλια μαζεμένα τον Μάη–σύνολο 143.000 κιλά φρούτα και λαχανικά, χωρίς να υπολογίζουμε μια δεύτερη πολλή ισχυρή σοδειά, κάμποσα θερμοκήπια, ή ένα τεράστιο θερμοκήπιο καλλωπιστικών ή κάθε λογής μικρότερες καλλιέργειες σε απλή γη, μέσα στα θερμοκήπια.

Εκατόν σαράντα τρεις τόνοι φρούτων και λαχανικών! Αρκετά για να θρέψουν πάνω από 1.500 άτομα, για όλο το χρόνο. Και δεν απαιτεί παρά 21.000 μέρες δουλειάς–που είναι 210 ώρες ετησίως αν μοιραστούν μόνο σε χίλιους ενήλικες.

Προσθέστε την εξόρυξη 1.000 τόνων κάρβουνο (τόσο κάρβουνο χρειάζεται να καεί για να θερμανθούν 40 στρέμματα σε τέτοια θερμοκήπια), η μέση παραγωγή στην Αγγλία είναι 3 τόνοι την ημέρα (των δέκα ωρών) ανά εργάτη κι αυτό σημαίνει μια επιπλέον δουλειά έξι μ’ επτά ώρες το χρόνο για 500 ενήλικες.

Συνολικά, αν οι μισοί από τους ενήλικους κατοίκους μιας πόλης, αφιέρωναν 50 μισές μέρες το χρόνο για να καλλιεργήσουν τα καλύτερα φρούτα και λαχανικά πολυτελείας, εκτός εποχής, θα είχε η πόλη ατελείωτη προμήθεια για να τρώει όλο το χρόνο. Και θα έχουμε υπό τους ίδιους όρους διπλάσια σοδειά αν καλλιεργηθούν κανονικά λαχανικά, τα οποία, όπως έχουμε δει, σε επιχειρήσεις όπως του M. Ponce, απαιτούν 50 ημέρες δουλειάς.

Είδαμε ήδη πως υπάρχει μια τάση για το θερμοκήπιο να είναι μια απλή καλύβα καλυμμένη με γυαλί που χρησιμοποιείται σαν λαχανόκηπος. Μ’ αυτήν τη χρήση, το απλούστερο δυνατό θερμοκήπιο, χωρίς θέρμανση, ήδη δίνει αξιοθαύμαστη σοδειά–για παράδειγμα 4500 λίτρα πατάτες ανά στρέμμα, σαν πρώτη σοδειά τον Απρίλη, και μια δεύτερη και μια τρίτη σοδειά θα ακολουθήσει το καλοκαίρι λόγω της εξαιρετικά υψηλής, σχεδόν τροπικής, θερμοκρασίας που επικρατεί μέσα στο θερμοκήπιο.

Σήμερα, για να παράγει κανείς την ίδια σοδειά, 4500 λίτρα πατάτες πρέπει να οργώνει κάθε χρόνο 20 στρέμματα, να την σπείρει, να την καλλιεργήσει να την ξεχορταριάσει κοκ. Ενώ με το θερμοκήπιο ακόμα κι αν πρέπει ν’ αφιερώσουμε, στην αρχή, μισή ημέρα δουλειάς ανά τετραγωνικό μέτρο για να χτίσουμε το θερμοκήπιο, θα γλιτώσουμε αργότερα τουλάχιστον την μισή, πιθανόν και τρία τέταρτα από την ετήσια εργασία που θα απαιτούνταν προηγουμένως.

Ιδού λοιπόν τα γεγονότα. Ιδού τα αποτελέσματα που συναγάγαμε και επαληθεύσαμε, αποτελέσματα που οποιοσδήποτε μπορεί να ελέγξει και να επαληθεύσει αρκεί να επισκεφθεί τις εν λόγω καλλιέργειες. Και δεν αρκούν αυτά τα γεγονότα για να μας δώσουν μια ιδέα για το τι μπορεί ο άνθρωπος να αποκομίσει από τη γη αρκεί να την μεταχειριστεί έξυπνα;
V

Όλα όσα έχουμε εξετάσει παραπάνω, έχουν ήδη επιτυχώς δοκιμαστεί στην πράξη. Η εντατική καλλιέργεια των λιβαδιών, αρδευόμενα χωράφια, το θερμοκήπιο, η λαχανοκομική καλλιέργεια και τέλος τα καλυμμένα με γυαλί περιβόλια είναι πραγματικότητα. Επίσης όπως προείδε ο Léonce de Lavergne πριν τριάντα–τόσα χρόνια, η τάση της μοντέρνας γεωργίας είναι να περιορίζει όσο το δυνατόν τον καλλιεργούμενο χώρο, να φτιάχνει το έδαφος και τις κλιματολογικές συνθήκες, να συγκεντρώνει την εργασία και να συνδυάζει όλες τις αναγκαίες συνθήκες για την επιβίωση των φυτών.

Αυτές οι τάσεις γεννήθηκαν κυρίως από την επιθυμία να παράγουν όσο το δυνατόν περισσότερα καλλωπιστικά φυτά στο θερμοκήπιο. Αλλά αφού ανακαλύφθηκαν οι μέθοδοι της εντατικής καλλιέργειας, γενικεύθηκαν και επεκτάθηκαν και στην καλλιέργεια των κοινών οπωροκηπευτικών επιτρέποντας έτσι την παραγωγή μεγαλύτερης σοδειάς με λιγότερο κόπο και μεγαλύτερη ασφάλεια.

Στην πραγματικότητα, αφού μελετήσαμε τα πιο απλά θερμοκήπια–καλύβες στο Γκέρνσεϋ, λέμε με βεβαιότητα, παίρνοντάς τα πάντα υπ’ όψιν μας, ότι πολύ λιγότερη δουλειά χρειάζεται για να παράγουμε πατάτες στο θερμοκήπιο τον Απρίλη, παρά αν τις καλλιεργήσουμε στον ανοιχτό αέρα όπου θα χρειαζόμασταν τέσσερις φορές μεγαλύτερη έκταση με την συνεπαγόμενη αύξηση της δουλειάς που χρειάζεται για σκάψιμο, άρδευση, ξεχορτάριασμα κτλ. Ομοίως και με τη χρήση των μηχανών. Εξοικονομούμε δουλειά αν χρησιμοποιήσουμε το κατάλληλο εργαλείο, ακόμα κι αν χρειάζεται να καταβάλουμε κάποιο αρχικό ποσό για την αγορά του εργαλείου.

Μια πλήρης καταγραφή σχετικά με την καλλιέργεια κοινών λαχανικών στο θερμοκήπιο δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα. Είναι σχετικά νέα μέθοδος καλλιέργειας και χρησιμοποιείται σε περιορισμένες εκτάσεις. Έχουμε όμως την καταγραφή από 50 χρόνια καλλιέργειας σταφυλιών, ένα προϊόν πολυτελείας, και οι αριθμοί είναι αδιαμφισβήτητοι.

Στο βορρά της Αγγλίας στα σύνορα με την Σκωτία, όπου το κάρβουνο κοστίζει μόνο 4 φράγκα ο τόνος έχουν ξεκινήσει εδώ και καιρό την καλλιέργεια σταφυλιών στα θερμοκήπια. Πριν τριάντα χρόνια, αυτά τα σταφύλια, ώριμα ήδη το Γενάρη, πωλούνται από τον παραγωγό 50 φράγκα το κιλό και μεταπουλούνταν για το τραπέζι του Ναπολέοντα του 3ου, 100 φράγκα το κιλό. Σήμερα οι ίδιοι παραγωγοί τα πουλάνε μόλις 6 φράγκα το κιλό. Έτσι μας λέει ο ίδιος σ’ ένα περιοδικό κηπουρικής. Αυτή η πτώση της τιμής οφείλεται στους τόνους σταφυλιών που κατακλύζουν το Παρίσι και το Λονδίνο το Γενάρη. Λόγω του φτηνού κάρβουνου και της έξυπνης καλλιέργειας τα σταφύλια ταξιδεύουν από το βορρά στο νότο, αντίθετα από τα κοινά φρούτα. Το Μάη, τα αγγλικά σταφύλια και τα σταφύλια του Τζέρσεϋ πουλιούνται 4 φράγκα το κιλό από τους περιβολάρηδες, και ακόμα κι αυτή η πολύ χαμηλή τιμή διατηρείται, όπως κι αυτή των 100 φράγκων πριν τριάντα χρόνια, λόγω της χαλαρής παραγωγής. Τον Οκτώβρη τα σταφύλια που καλλιεργούνται σε τεράστιες ποσότητες στα περίχωρα του Λονδίνου, πάντοτε σε θερμοκήπια αλλά με λίγη τεχνητή θέρμανση, πουλιούνται στην ίδια τιμή με τα σταφύλια που καλλιεργούνται στην ανοιχτή ύπαιθρο, στους αμπελώνες της Ελβετίας ή του Ρήνου, δηλαδή για κάνα δυο δεκάρες. Και πάλι κοστίζουν δύο τρίτα παραπάνω απ’ όσο θα ‘πρεπε, λόγω της υψηλής τιμής του εδάφους, και του κόστους της εγκατάστασης και θέρμανσης για το οποίο ο καλλιεργητής πληρώνει ένα τεράστιο ποσό στον βιομήχανο και στον μεσάζοντα. Έχοντας υπ’ όψιν μας όλα αυτά, μπορούμε να πούμε ότι δεν κοστίζει σχεδόν τίποτα να έχουμε σταφύλια στο γεωγραφικό πλάτος και στο υγρό κλίμα του φθινοπωρινού Λονδίνου. Σ’ ένα προάστιο για παράδειγμα, σε μια αξιοθρήνητη καλύβα καλυμμένη με γυαλί, στηριγμένη στη μεζονέτα μας, 3 μέτρα μήκος επί 2 μέτρα πλάτος, μας έδωσε, μέσα στον Οκτώβρη, πάνω από 25 κιλά νοστιμότατα σταφύλια, επί εννέα συνεχή χρόνια. Αυτή τη σοδειά την πήραμε από ένα κλήμα ηλικίας έξι χρονών.[2] Και το κατάλυμα ήταν τόσο άθλιο που η βροχή έμπαινε μέσα! Τη νύχτα η θερμοκρασία ήταν ίδια με την θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Ήταν φανερό ότι δεν θερμαινόταν, κάτι τέτοιο θα ήταν όσο ανώφελο θα ήταν να θερμαίνεις το δρόμο! Όσο για την περιποίηση: το κλαδεύαμε μισή ώρα το χρόνο, και ρίχναμε στη βάση του κορμού του, που ήταν φυτεμένος σε κοκκινόχωμα έξω από την καλύβα, ένα καρότσι κοπριά. Αν υπολογίσουμε από την άλλη, την φροντίδα που χρειάζονται τα σταφύλια στα όρια του Ρήνου ή στην λίμνη Λέμαν [Leman], τα αναχώματα που κατασκευάζονται στις πλαγιές των λόφων, τη μεταφορά της κοπριάς και εδάφους σε 60 με 90 μέτρα υψόμετρο, συμπεραίνουμε ότι συνολικά η δουλειά και τα έξοδα που χρειάζονται για την καλλιέργεια των σταφυλιών είναι μεγαλύτερη στην Ελβετία και στις όχθες του Ρήνου παρά στα θερμοκήπια στα προάστια του Λονδίνου.

Αυτό μπορεί να φαίνεται παράδοξο, επειδή γενικά ο κόσμος πιστεύει ότι τα κλήματα φυτρώνουν από μόνα τους στη νότια Ευρώπη, και ότι η δουλειά των αμπελουργών δεν στοιχίζει τίποτα. Αλλά οι κηπουροί και οι φυτοκόμοι όχι μόνο δεν αντιφάσκουν με μας, αλλά μας επιβεβαιώνουν. “Η πιο προσοδοφόρα καλλιέργεια είναι η αμπελουργία”, έγραψε ένας πρακτικός κηπουρός, ο επιμελητής του “Περιοδικού Φυτοκομίας της Αγγλίας”. Και βέβαια η τιμές μιλάνε από μόνες τους, όπως ξέρουμε.

Μεταφράζοντας τα παραπάνω σε κομμουνιστική γλώσσα, μπορούμε να υποστηρίξουμε πως όποιος/α αφιερώσει 20 ώρες ετησίως από τον ελεύθερο χρόνο του/της για να φροντίσει δύο ή τρία κλήματα καλυμμένα με γυαλί–δουλειά ως επί το πλείστον ευχάριστη–σε οποιοδήποτε ευρωπαϊκό κλίμα, θα μαζέψει όσα σταφύλια μπορούν να φάνε οι φίλοι του/της και η οικογένειά του/της. Κι αυτό ισχύει όχι μόνο για τα αμπέλια αλλά και για όλα τα καρποφόρα δέντρα.

Αν μία κομμούνα εφαρμόσει εντατική καλλιέργεια σε μεγάλη κλίμακα, θα έχει όσα λαχανικά και φρούτα θέλουν, ντόπια ή εξωτικά, χωρίς να χρειάζεται να αφιερώνουν παραπάνω από περίπου 10 ώρες το χρόνο ανά κάτοικο.

Στην πραγματικότητα, είναι πολύ εύκολο να επιβεβαιωθούν τα παραπάνω με ένα πείραμα. Υποθέσατε ότι 400 στρέμματα καλυμμένα με ελαφρύ έδαφος (όπως αυτό που υπάρχει στο Γουόρθινγκ [Worthing]) μετατρέπονται σε περιβόλια, καθένα με το δικό του θερμοκήπιο για να παράγουν φυτώρια και νεαρά φυτά, και η οργάνωση της όλης επιχείρησης εναποτίθεται στα έμπειρα χέρια των Γάλλων περιβολάρηδων, και των κηπουρών θερμοκηπίου του Γκέρνσεϋ ή του Γουόρθινγκ.

Βασιζόμενοι στο μέσο όρο του Τζέρσεϋ, που απαιτεί την εργασία τριών ατόμων ανά 4 στρέμματα θερμοκηπίου–που συνολικά κάνει λιγότερο από 8 600 ώρες δουλειάς το χρόνο–αυτά τα 400 στρέμματα θα χρειαζόταν γύρω στις 1 300 000 ώρες το χρόνο. Πενήντα ικανοί περιβολάρηδες θα αφιέρωναν 5 ώρες την ημέρα σ’ αυτή τη δουλειά, και η υπόλοιπη θα μπορούσε να γίνει από ερασιτέχνες, οι οποίοι πολύ σύντομα θα μάθαιναν πως να χρησιμοποιούν το φτυάρι ή πώς να περιποιούνται τα φυτά. Αλλά όπως έχουμε ήδη δει, αυτή η δουλειά θα παρήγαγε όλα τα αναγκαία φρούτα και λαχανικά για τουλάχιστον σαράντα με πενήντα χιλιάδες ανθρώπους. Ας υποθέσουμε ότι ανάμεσα σ’ αυτούς τους τελευταίους υπάρχουν 13.500 ενήλικες πρόθυμοι να δουλέψουν στα περιβόλια• τότε καθένας θα χρειαζόταν να αφιερώσει 100 ώρες δουλειάς το χρόνο, κατανεμημένη σε όλο το μήκος του χρόνου. Αυτές οι ώρες δουλειάς θα γινόταν ώρες αναψυχής ανάμεσα σε φίλους και παιδιά σε πανέμορφους κήπους, πιο όμορφους πιθανόν από τους θρυλικούς κήπους της Σεμίραμις.

Αυτός είναι ο απολογισμός της δουλειάς που χρειάζεται για να μπορούμε να τρώμε μέχρι κορεσμού φρούτα που στερούμαστε σήμερα, και να έχουμε εν αφθονία τα λαχανικά που η νοικοκυρά πρέπει να διαχειρίζεται προσεκτικά σήμερα ώστε να μπορούν οι καπιταλιστές και οι γαιοκτήμονες να πλουτίζουν. [3]

Αχ! Αν μόνο η ανθρωπότητα είχε συνείδηση του τι μπορεί να πετύχει, κι αν μόνο αυτή η συνείδηση της έδινε τη δύναμη της θέλησης!

Μόνο αν ήξερε ότι η δειλία του πνεύματος είναι η ξέρα στην οποία έχουν ναυαγήσει όλες οι επαναστάσεις μέχρι σήμερα!
VI

Μπορούμε να διακρίνουμε εύκολα τους νέους ορίζοντες που ανοίγονται στην ερχόμενη κοινωνική επανάσταση.

Κάθε φορά που μιλάμε για την επανάσταση ο (σοβαρός) εργάτης που έχει δει παιδιά να στερούνται τροφή, σουφρώνει τα φρύδια του και ρωτάει επίμονα: –“Και τι γίνεται με το ψωμί; Θα υπάρχει αρκετό για να τρώει ο καθένας ανάλογα με την όρεξή του; Και τι θα γίνει αν οι χωρικοί, αδαή εργαλεία της αντίδρασης, λιμοκτονήσουν τις πόλεις όπως οι μαύρες ορδές [bandes noires] έκαναν στην Γαλλία του 1793–τι θα κάνουμε;”

Αφήστε τους να προσπαθήσουν! Οι πόλεις θα τα καταφέρουν και χωρίς την ύπαιθρο.

Με τι λοιπόν θα απασχοληθούν οι εκατοντάδες χιλιάδες των εργατών που σήμερα ασφυκτιούν μέσα σε εργοστάσια και εργαστήρια, μόλις επανακτήσουν την ελευθερία τους; Θα συνεχίσουν να κλείνονται σε εργοστάσια και μετά την επανάσταση; Θα συνεχίσουν να φτιάχνουν αντικείμενα πολυτελείας για εξαγωγή, όταν θα βλέπουν τα αποθέματα του σιταριού τους να εξαντλούνται, το κρέας να σπανίζει και τα λαχανικά να εξαφανίζονται χωρίς να αναπληρώνονται;

Προφανώς όχι! Θα παρατήσουν την πόλη και θα πάνε στα χωράφια! Με τη βοήθεια των μηχανών που επιτρέπουν στους πιο αδύναμους από εμάς να δώσουν ένα χεράκι, θα επιφέρουν την επανάσταση στην σκλαβωμένη καλλιέργεια όπως την έφεραν στους θεσμούς και στις ιδέες.

Εδώ, εκατοντάδες στρέμματα θα καλυφθούν με γυαλί και άντρες και γυναίκες με ντελικάτα δάχτυλα, θα φροντίζουν τα νεαρά φυτά. Εκεί, εκατοντάδες άλλα στρέμματα θα οργωθούν με ατμοκίνητα αλέτρια, και θα βελτιωθούν με κοπριά ή θα εμπλουτιστούν με τεχνητό έδαφος από την κονιοποίηση βράχων. Πλήθη από χαρούμενους εποχιακούς εργάτες θα καλύψουν αυτά τα στρέμματα με σπαρτά καθοδηγούμενοι εν μέρει, στη δουλειά και στα πειράματα, από αυτούς που ξέρουν καλλιέργεια, αλλά κυρίως, από το πνεύμα, μεγαλειώδες και πρακτικό, ενός λαού που αφυπνίστηκε μετά από βαθύ ύπνο και καθοδηγείται απ’ αυτό το φωτεινό φάρο–την ευτυχία όλων.

Και μέσα σε δύο με τρεις μήνες, η πρώιμη σοδειά θα ανακουφίσει τις πιο πιεστικές ανάγκες, και θα προσφέρει τροφή σ’ ένα λαό που, μετά τόσους αιώνες αναμονής, θα μπορέσει επιτέλους να ικανοποιήσει την πείνα του σύμφωνα με την όρεξή του.

Εν τω μεταξύ, η λαϊκή ιδιοφυΐα, η ιδιοφυΐα ενός λαού που έχει ξεσηκωθεί και γνωρίζει τις ανάγκες του, θα ασχοληθεί με πειράματα για καινούργιους τρόπους καλλιέργειας, που ήδη είναι ορατές στον ορίζοντα, και που χρειάζονται μόνο το βάφτισμα της εμπειρίας για να γενικευτούν. Θα πειραματιστούν με το φως–τον άγνωστο παράγοντα που κάνει το κριθάρι να ωριμάζει σε σαράντα πέντε ημέρες στο γεωγραφικό πλάτος του Γιακούτσκ [Yakutsk]• το φως, τεχνητό ή συγκεντρωμένο, θα ανταγωνίζεται τη θερμότητα για την επιτάχυνση της ανάπτυξης των φυτών. Ένας μελλοντικός Μουσώ [Mouchot] θα εφεύρει μια μηχανή που θα κατευθύνει τις ηλιακές ακτίνες και θα τις κάνει να παράγουν έργο, ώστε να μην χρειάζεται πλέον να ψάχνουμε στα βάθη της γης την ηλιακή θερμότητα που είναι αποθηκευμένη στο κάρβουνο. Θα πειραματιστούν με την άρδευση του εδάφους με μικροοργανισμούς–μια ορθολογική ιδέα που γεννήθηκε πρόσφατα, που θα επιτρέψει τον εφοδιασμό του εδάφους με μικρά ζωντανά κύτταρα που είναι απαραίτητα στα φυτά, για να τροφοδοτούν τα φυτά που ακόμα δεν έχουν αναπτύξει ρίζες, για να διασπούν και να καθιστούν απορροφήσιμα τα δομικά συστατικά του εδάφους.

Θα πειραματιστούν … αλλά καλύτερα να σταματήσουμε εδώ προτού εισχωρήσουμε στο χώρο του μυθιστορήματος. Ας παραμείνουμε στην πραγματικότητα των επίκτητων γεγονότων. Με τις διαδικασίες καλλιέργειας ήδη εν χρήση, και ήδη νικηφόρες εναντίον του βιομηχανικού ανταγωνισμού, θα δώσουμε στον εαυτό μας άνεση και πολυτέλεια σε αντάλλαγμα ευχάριστης εργασίας. Το εγγύς μέλλον θα δείξει τι είναι πρακτικό για τις μελλοντικές κατακτήσεις, που οι πρόσφατες επιστημονικές ανακαλύψεις μας έχουν δώσει μια φευγαλέα ματιά.

Ας περιοριστούμε στην διάνοιξη του νέου δρόμου που θα συγκροτείται από την μελέτη των αναγκών και των μέσων ικανοποίησής τους.

Το μόνο πράγμα που μπορεί να λείπει από την επανάσταση είναι το θάρρος της πρωτοβουλίας.

Με τα μυαλά μας ήδη στενεμένα από το σχολείο, σκλαβωμένα από την παιδική μας ηλικία, την ενηλικίωσή μας και μέχρι τον τάφο μας, δεν τολμούμε καλά καλά ούτε να σκεφτούμε. Όταν εξετάζουμε μια νέα ιδέα, προτού εκφράσουμε μια άποψη, συμβουλευόμαστε μουχλιασμένους τόμους εκατό χρονών για να μάθουμε τι έχουν πει επί του θέματος οι αρχαίοι σοφοί. Αν δεν λείψουν κατά την επανάσταση, η τολμηρότητα της σκέψης και η πρωτοβουλία, δεν θα λείψει το φαγητό.

Απ’ όλες τις μεγαλειώδεις ημέρες της Γαλλικής Επανάστασης, η πιο όμορφη, η πιο μεγαλειώδης που θα μείνει πάντα χαραγμένη στην μνήμη μας, ήταν εκείνη η μέρα που οι αντιπρόσωποι που ΄χαν έρθει στο Παρίσι απ’ όλη τη Γαλλία, δούλεψαν με την αξίνα, για να προετοιμάσουν την γιορτή.

Εκείνη την ημέρα όλη η Γαλλία ενώθηκε: ζωογονημένη από το νέο πνεύμα, είχε ένα όραμα του μέλλοντος όπου όλοι μαζί θα δουλεύουν τη γη από κοινού.

Επίσης είναι ακριβώς μέσω αυτής της από κοινού καλλιέργειας που η χειραφετημένη κοινωνία θα ξαναβρεί την ενότητά της και θα αντιμετωπίσει τα μίση και τις καταπιέσεις που την είχαν χωρίσει.

Έχοντας για τα καλά κατανοήσει την αλληλεγγύη, αυτήν την τεράστια δύναμη που αυξάνει την ενέργεια και την δημιουργικότητα του ανθρώπου στο εκατονταπλάσιο, η νέα κοινωνία θα προχωρήσει στην κατάκτηση του μέλλοντος με όλη τη ζωντάνια και την ζωηρότητα της νεότητας.

Σταματώντας την παραγωγή για άγνωστους αγοραστές, και ψάχνοντας μέσα στην ίδια για ανάγκες και ορέξεις προς ικανοποίηση, η κοινωνία θα εγγυάται κατά πολύ την επιβίωση και την άνεση κάθε μέλους της, και ταυτόχρονα την ηθική ικανοποίηση που δίνει η δουλειά που έχει ελεύθερα επιλεγεί και ελεύθερα περατωθεί, και η ικανοποίηση μιας ζωής που δεν βαραίνει τους άλλους. Εμπνευσμένοι από μια νέα τόλμη, τροφοδοτούμενη από το αίσθημα αλληλεγγύης, θα προχωρήσουμε όλοι μαζί στην κατάκτηση των υψηλών απολαύσεων της γνώσης και της καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Μια κοινωνία εμπνευσμένη μ’ αυτόν τον τρόπο δεν θα φοβάται ούτε τις εσωτερικές διαστάσεις ούτε τους εξωτερικούς εχθρούς. Στις συμμαχίες του παρελθόντος θα αντιπαραθέσει την αγάπη της για μια νέα τάξη, την πρωτοβουλία του καθενός ξεχωριστά και όλων μαζί, και την ηράκλεια δύναμη που θα ‘ρθει από την αφύπνιση της ιδιοφυΐας της.

Μπροστά σε μια τέτοια ακατανίκητη δύναμη, οι “συνωμοτούντες βασιλείς” δεν θα μπορούν να κάνουν τίποτα. Δεν θα τους απομείνει τίποτα άλλο από το να ζευτούν στο άρμα της ανθρωπότητας, που κυλάει προς τους ορίζοντες που άνοιξε η Κοινωνική Επανάσταση.

Σημειώσεις:

[2] Η ποικιλία του κλήματος αντιπροσωπεύει την υπομονετική έρευνα κηπουρών, για τρεις γενεές. Είναι μια ποικιλία από το Αμβούργο που έχει προσαρμοστεί αξιοθαύμαστα στους ψυχρούς χειμώνες. Χρειάζεται παγωμένο έδαφος το χειμώνα για να ωριμάσει.

[3] Αθροίζοντας τις στατιστικές για την γεωργία, που δείχνουν ότι οι κάτοικοι των διαμερισμάτων του Seine και Seine-et-Oise, μπορούν άνετα να ζήσουν στην περιοχή τους αφιερώνοντας πολύ λίγο χρόνο ετησίως για την παραγωγή της τροφής τους, έχουμε:

ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ SEINE ΚΑΙ SEINE-ET-OISE

Κάτοικοι το 1889

3,900,000

Έκταση σε στρέμματα

6,029,200

Κάτοικοι ανά στρέμμα (μέσος όρος)

0.65

Έκταση προς καλλιέργεια σε στρέμματα

Δημητριακά

1,976,000

Φυσικά και τεχνητά λιβάδια

1,976,000

Φρούτα και λαχανικά

69,200 με

100,000

Αφήνοντας για κατοικίες

δρόμους, δάση, πάρκα κλπ

1,976,000

Ετήσια εργασία απαιτούμενη για την καλλιέργεια των

παραπάνω εκτάσεων σε πεντάωρες ημέρες

Δημητριακά (καλλιέργεια και συγκομιδή)

15,000,000

Λιβάδια, γάλα, βοσκή

10,000,000

Θερμοκηπιακή καλλιέργεια

33,000,000

Επιπλέον (έξτρα)

12,000,000

Σύνολο

70,000,000

Peter Kropotkin

Η κατάκτηση του ψωμιού

Κεφάλαιο 16: Η αποκέντρωση της βιομηχανίας
I

Μετά τους Ναπολεόντειους Πολέμους η Βρετανία είχε σχεδόν πετύχει στο να καταστρέψει τις κύριες βιομηχανίες, οι οποίες είχαν ξεπηδήξει/ αναπτυχθεί στην Γαλλία στο τέλος του προηγούμενου αιώνα. Επίσης έγινε «κυρία» των Θαλασσών και δεν είχε σημαντικούς αντιπάλους. Ανέλαβε την κατάσταση και ήξερε πώς να κάνει υπολογίσιμα τα προνόμια και τα πλεονεκτήματά της. Καθιέρωσε ένα βιομηχανικό μονοπώλιο και , επιβάλλοντας στους γείτονές της τις τιμές της για τα αγαθά που μόνο αυτή μπορούσε να κατασκευάσει, συσσώρευσε πλούτο επί πλούτου.

Αλλά καθώς η αστική επανάσταση του 18^ου αιώνα κατήργησε την δουλεία και δημιούργησε προλεταριάτο στη Γαλλία, η βιομηχανία, παρακωλυμένη για κάποιο διάστημα στην διαδρομή της, επανέκαμψε, και από το δεύτερο μισό του 19^ου αιώνα η Γαλλία σταμάτησε να είναι η υποτελής της Αγγλίας στα βιομηχανικά αγαθά. Σήμερα έχει εξελιχθεί σε ένα έθνος με εξαγωγικό εμπόριο. Πουλάει βιομηχανικά αγαθά αξίας πολύ μεγαλύτερης από εξήντα εκατομμύρια λίρες και τα δύο τρίτα από αυτά τα αγαθά είναι βιομηχανικά προϊόντα. Υπολογίζεται ότι πάνω από τρία εκατομμύρια Γάλλοι δουλεύουν για τις εξαγωγές ή ζουν από το εξωτερικό εμπόριο.

Άρα η Γαλλία δεν είναι πλέον η υποτελής χώρα της Αγγλίας. Με την σειρά της αγωνίστηκε να μονοπωλήσει συγκεκριμένους κλάδους της εξαγωγικής βιομηχανίας, όπως μετάξι και έτοιμα ρούχα, και αποκόμισε τεράστια κέρδη από εκεί. Αλλά είναι πλέον στην κατεύθυνση του να χάσει αυτό το μονοπώλιο για πάντα, όπως η Αγγλία βρίσκεται στην κατεύθυνση του να χάσει το μονοπώλιο των βαμβακερών αγαθών.

Πηγαίνοντας προς τα ανατολικά, η βιομηχανία έφτασε στην Γερμανία. Πριν από τριάντα χρόνια η Γερμανία ήταν υποτελής της Αγγλίας και της Γαλλίας για τα περισσότερα βιομηχανικά εμπορεύματα στους ανώτερους κλάδους της βιομηχανίας. Δεν είναι πια έτσι. Στην πορεία των σαράντα πέντε τελευταίων χρόνων, και ειδικά από τον Γάλλο-Γερμανικό πόλεμο και μετά, η Γερμανία έχει αναδιοργανώσει πλήρως την βιομηχανία της. Τα καινούργια εργοστάσια εφοδιάστηκαν με τα καλύτερα μηχανήματα. Οι τελευταίες δημιουργίες της βιομηχανικής τέχνης στα βαμβακερά αγαθά από το Μάντσεστερ ή στα μεταξωτά από την Λυών κτλ, πραγματοποιούνται τώρα στα σύγχρονα γερμανικά εργοστάσια. Χρειάστηκαν δύο ή τρεις γενιές εργατών, στην Λυών και το Μάντσεστερ, για να κατασκευάσουν τα σύγχρονα μηχανήματα. Αλλά οι Γερμανοί τα υιοθέτησαν στην τέλεια μορφή τους. Τεχνικές σχολές, προσαρμοσμένες στις ανάγκες της βιομηχανίας, προμηθεύουν τα εργοστάσια με ένα στρατό από ευφυείς εργάτες – πρακτικούς μηχανικούς που μπορούν να δουλεύουν με τα χέρια και το μυαλό. Η γερμανική βιομηχανία αρχίζει στο σημείο, που έφτασαν το Μάντσεστερ και η Λυών μόνο μετά από πενήντα χρόνια ψαξίματος στα τυφλά, της εξάσκησης και του πειράματος.

Συνεπάγεται το ότι, καθώς η Γερμανία κατασκευάζει το ίδιο καλά και μόνη της, μειώνει τις εισαγωγές της από την Γαλλία και την Αγγλία χρόνο με το χρόνο. Έγινε ο αντίπαλος στα βιομηχανικά αγαθά στην Ασία και την Αφρική, αλλά και στις αγορές του ίδιου του Λονδίνου και του Παρισιού. Κοντόφθαλμοι άνθρωποι ίσως να φωνάξουν ενάντια στην συνθήκη της Φρανκφούρτης, μπορεί να εξηγούν τον γερμανικό ανταγωνισμό μόνο σε μικρές διαφορές στις σιδηροδρομικές ταρίφες. Μπορούν να πουν ότι η Γερμανία δουλεύει γι το τίποτα και να καθυστερούν στις μικρές πλευρές των ερωτημάτων και να αρνούνται μεγάλα ιστορικά γεγονότα. Αλλά είναι πλέον σίγουρο ότι οι κύριες βιομηχανίες, αρχικά στα χέρια της Αγγλίας και της Γαλλίας, προόδευσαν ανατολικά, και στην Γερμανία βρήκαν μια χώρα νέα, γεμάτη ενέργεια, κατέχουσα μια ευφυή μέση τάξη, και ανυπόμονη με την σειρά της να πλουτίσει από το εξωτερικό εμπόριο.

Όταν η Γερμανία ελευθερώθηκε από την καθυπόταξή της στην Γαλλία και την Αγγλία, έφτιαξε τον δικό της βαμβακερό ρουχισμό, κατασκεύασε τα δικά της μηχανήματα –για την ακρίβεια κατασκεύασε κάθε είδους εμπορεύματα- οι κύριες βιομηχανίες άρχισαν να ριζώνουν και στην Ρωσία, όπου η ανάπτυξη της βιομηχανίας είναι η εκπληκτικότερη καθώς ξεπήδηξε μόλις πρόσφατα.

Τον καιρό της κατάργησης της δουλείας το 1861, η Ρωσία μετά βίας είχε κάποια εργοστάσια. Όλα όσα αυτά χρειάζονταν –μηχανές, ράγες, ατμομηχανές, πλούσιες ύλες- έρχονταν από την δύση. Είκοσι χρόνια αργότερα κατείχε ήδη 85,000 εργοστάσια, και τα αγαθά από αυτά τα εργοστάσια είχαν τετραπλασιαστεί στην αξία.

Τα παλιά μηχανήματα αντικαταστάθηκαν ολοκληρωτικά, και τώρα όλο το ατσάλι που χρησιμοποιείται στην Ρωσία, τα τρία τέταρτα του σιδήρου, τα δύο τρίτα του άνθρακα, όλες οι ατμομηχανές, τα βαγόνια, οι ράγες και σχεδόν όλα τα ατμόπλοια, φτιάχνονται στην Ρωσία.

Η Ρωσία, προορισμένη –όπως έγραφαν οι οικονομολόγοι- να παραμείνει αγροτική περιοχή, αναπτύχθηκε γρήγορα σε μία βιομηχανική χώρα. Παραγγέλνει ελάχιστα από την Αγγλία και πολύ λίγα από την Γερμανία.

Οι οικονομολόγοι παρουσιάζουν τα τελωνεία/ τους δασμούς ως υπεύθυνα/ υπεύθυνους για αυτά τα γεγονότα (;) , παρ’όλα αυτά τα βαμβακερά που κατασκευάζονται στην Ρωσία πωλούνται στην ίδια τιμή με αυτά από το Λονδίνο. Με το κεφάλαιο να μην γνωρίζει τίποτα για την πατρίδα, Γερμανοί και Άγγλοι καπιταλιστές, συνοδευόμενοι από μηχανικούς και εργοδηγούς των εθνικοτήτων τους, εισήγαγαν στην Ρωσία και την Πολωνία βιομηχανίες, των οποίων η αρτιότητα των αγαθών συναγωνιζόταν με τα καλύτερα της Αγγλίας. Αν τα τελωνεία καταργούνταν αύριο, η βιομηχανία μόνο θα κέρδιζε από αυτό. Όχι πολύ μετά οι Βρετανοί βιομήχανοι έδωσαν άλλο ένα γερό χτύπημα στις εισαγωγές ρουχισμού και μάλλινων από την Δύση. Εγκατέστησαν στην νότια και την μέση Ρωσία κολοσσιαία εργοστάσια μαλλιού, εξοπλισμένα με τα τελειότερα μηχανήματα από το Μπράντφορντ, και ήδη τώρα η Ρωσία μετά βίας εισάγει περισσότερα από κάποια λίγα κομμάτια Αγγλικού ρουχισμού και Γαλλικά μάλλινα προϊόντα ως δείγματα.

Οι κύριες βιομηχανίες όχι μόνο κινήθηκαν ανατολικά, αλλά εξαπλώνονται και στις νότιες χερσονήσους. Η έκθεση του Τορίνο το 1884 έχει είδη δείξει την πρόοδο που έγινε στην Ιταλική βιομηχανική παραγωγή και, ας μην κάνουμε λάθος γι’αυτό, το αμοιβαίο μίσος ανάμεσα στις δύο αστικές τάξεις, της Γαλλικής και της Ιταλικής, δεν κατάγεται παρά από την βιομηχανική τους αντιπαλότητα. Η Ισπανία γίνεται επίσης μία βιομηχανικά χώρα, ενώ στην ανατολή, η Βοημία έχει ξαφνικά εξελιχθεί σημαντικά, ως ένα νέο βιομηχανικό κέντρο, εφοδιασμένη με τέλεια μηχανήματα και εφαρμόζοντας τις καλύτερες επιστημονικές μεθόδους.

Μπορούμε ακόμα να αναφέρουμε την γρήγορη πρόοδο της Ουγγαρίας, στις κύριες βιομηχανίες, αλλά ας πάρουμε αντί για αυτό την Βραζιλία ως παράδειγμα. Οι οικονομολόγοι καταδίκασαν την Βραζιλία να καλλιεργεί βαμβάκι για πάντα, να το εξάγει σε ακατέργαστο, και να λαμβάνει βαμβακερό ρουχισμό από την Ευρώπη ως αντάλλαγμα. Στην πραγματικότητα, εδώ και σαράντα χρόνια η Βραζιλία είχε μόνο εννιά άθλια μικρά εργοστάσια βαμβακιού με 385 ατράκτους. Σήμερα υπάρχουν 108 βαμβακόμυλοι, που έχουν 715,000 ατράκτους και 26,050 αργαλειούς, που υφαίνουν 234 εκατομμύρια γιάρδες υφασμάτων στην αγορά ετησίως.

Ακόμα και το Μεξικό ετοιμάζεται να κατασκευάσει βαμβακερά ρούχα , αντί να τα εισάγει από την Ευρώπη. Όπως στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν σχεδόν απελευθερωθεί από την Ευρωπαϊκή κηδεμονία, και έχουν αναπτύξει θριαμβευτικά τις βιομηχανικές τους δυνάμεις (ΣτΜ: Δεν λες τίποτα Πέτρο!)

Αλλά ήταν η Ινδία που έδωσε την πιο τρανταχτή απόδειξη ενάντια στην εξειδίκευση των εθνικών βιομηχανιών.

Όλοι ξέρουμε αυτή την θεωρία: τα μεγάλα Ευρωπαϊκά έθνη χρειάζονται αποικίες, γιατί οι αποικίες στέλνουν ακατέργαστες ύλες –ίνες βαμβακιού, ακαθάριστο μαλλί, μπαχαρικά κτλ. στην μητέρα-πατρίδα. Και η μητρόπολις/ μητέρα-πατρίδα, με τον ισχυρισμό ότι θα τους στείλει βιομηχανικά αγαθά, ξεφορτώνεται τις καμένες ουσίες/ απόβλητά της , τα απομεινάρια σιδήρου από τις μηχανές τις και οτιδήποτε δεν της χρειάζεται πια. Τις κοστίζει λίγα, ή τίποτα, και, αν μη τι άλλο, τα αντικείμενα πωλούνται σε υπερβολικές τιμές.

Αυτή ήταν η θεωρία –αυτή ήταν και η πρακτική για πολύ καιρό. Στο Λονδίνο και το Μάντσεστερ περιουσίες φτιάχτηκαν ενώ η Ινδία καταστρεφόταν. Στο ινδικό Μουσείο στο Λονδίνο πρωτάκουστα πλούτη, συγκεντρωμένα στην Καλκούτα και την Βομβάη από Άγγλους εμπόρους, θα εκτεθούν.

Αλλά άλλοι Άγγλοι έμποροι και καπιταλιστές συνέλαβαν την πολύ απλή ιδέα ότι θα ήταν πολύ πιο σοφό να εκμεταλλευτούν τους αυτόχθονες της Ινδίας με το να φτιάχνουν βαμβακερά αγαθά στην ίδια την Ινδία, από το να εισάγουν ετησίως αγαθά αξίας από πεντακόσια ως εξακόσια εκατομμύρια φράνκα.

Αρχικά, μια σειρά πειραμάτων έληξαν με αποτυχία. Ινδοί υφαντές – καλλιτέχνες και ειδικοί στην δική τους τέχνη, δεν μπορούσαν να εξοικειωθούν στην ζωή του εργοστασίου, τα μηχανήματα που στάλθηκαν από το Λίβερπουλ δεν ήταν καλά, το κλίμα έπρεπε να ληφθεί υπ’όψη και οι έμποροι έπρεπε να προσαρμοστούν σε νέες συνθήκες, τώρα πλήρως εμφανείς, πριν η Βρετανική Ινδία μπορέσει να γίνει ο απειλητικός αντίπαλος της μητρόπολης/ μητέρας-πατρίδας που είναι σήμερα.

Τώρα έχει στην διάθεσή της 200 εργοστάσια, τα οποία απασχολούν περίπου 196,400 εργάτες, και περιέχουν 5,231,000 ατράκτους, 48,000 αργαλειούς και 38 μύλους γιούτας (ύφασμα) με 409,000 ατράκτους. Εξάγει ετησίως στην Κίνα, στις Γερμανικές Ινδίες και την Αφρική τα ίδια λευκά βαμβακερά ρούχα, που λέγεται ότι είναι ειδικότητα της Αγγλίας, αξίας σχεδόν οκτώ εκατομμυρίων λιρών. Και καθώς Άγγλοι εργάτες είναι άνεργοι και σε μεγάλη ανάγκη, Ινδές γυναίκες υφαίνουν με μηχανήματα βαμβάκι για την Άπω ανατολή με αμοιβή έξι πεννών την ημέρα.

Εν συντομία, ευφυείς βιομήχανοι γνωρίζουν καλά ότι δεν είναι μακριά η μέρα που δεν θα ξέρουν τι να κάνουν με τα χέρια των εργοστασίων που αρχικά ύφαιναν βαμβακερό ρουχισμό που εξαγόταν από την Αγγλία. Στο μεταξύ, γίνεται όλο και περισσότερο φανερό ότι η Ινδία θα εισάγει ούτε έναν τόνο σίδερο από την Αγγλία. Οι αρχικές δυσκολίες στην χρήση του κάρβουνου και του σιδήρου έχουν ξεπεραστεί και εργοστάσια, ανταγωνιζόμενα εκείνα στην Αγγλία, έχουν χτιστεί στις ακτές του Ινδικού Ωκεανού.

Αποικίες που ανταγωνίζονται την μητέρα-πατρίδα στην παραγωγή βιομηχανικών αγαθών, αυτός είναι ο παράγοντας που θα ρυθμίσει την οικονομία στον εικοστό αιώνα.

Και γιατί δεν θα έπρεπε η Ινδία να κατασκευάζει βιομηχανικά προϊόντα; Ποιο θα ήταν το εμπόδιο; Το κεφάλαιο; Μα το κεφάλαιο πάει οπουδήποτε υπάρχουν άνθρωποι αρκετά φτωχοί για να τους εκμεταλλευτούν. Η Γνώση; Μα η γνώση δεν αναγνωρίζει εθνικά σύνορα. Η τεχνική ικανότητα του εργάτη; Μα είναι οι ινδοί εργάτες υποδεέστεροι από τα 97,000 αγόρια και κορίτσια, κάτω των 15 ετών, που δουλεύουν τώρα στα Αγγλικά εργοστάσια υφασμάτων;
II

Αφού ρίξαμε μια ματιά στις εθνικές βιομηχανίες θα ήταν πολύ ενδιαφέρων να στραφούμε στις ειδικές βιομηχανίες. Ας πάρουμε, για παράδειγμα, το μετάξι, ένα εξαιρετικά Γαλλικό προϊόν στο πρώτο μισό του 19^ου αιώνα.

Όλοι ξέρουμε ότι η Λυών έγινε το βιομηχανικό κέντρο του μεταξιού.

Αρχικά το ακατέργαστο μετάξι συλλεγόταν στην νότια Γαλλία, μέχρι που σιγά-σιγά το παράγγελναν από την Ιταλία, από την Ισπανία, από την Αυστρία, από τον Καύκασο και από την Ιαπωνία, για την κατασκευή των μεταξωτών προϊόντων. Στο 1875, από πέντε εκατομμύρια κιλά ακατέργαστου μεταξιού, υπήρχαν μόνο τετρακόσιες χιλιάδες κιλά Γαλλικού μεταξιού.

Αλλά αν η Λυών χρησιμοποιούσε εισαγόμενο μετάξι, γιατί να μην έκανε το ίδιο και η Ελβετία, η Γερμανία, η Ρωσία; Η ύφανση μεταξιού πράγματι αναπτύχθηκε στα χωριά γύρω από την Ζυρίχη. Το Bâle έγινε μεγάλο κέντρο του εμπορίου του μεταξιού. Η Καυκάσια διοίκηση μίσθωσε γυναίκες από την Μασσαλία και εργάτες από την Λυών για να διδάξουν στους Γεωργιανούς την τέλεια εκτροφή των μεταξοσκωλήκων και την τέχνη της μετατροπής του μεταξιού σε βιομηχανικά προϊόντα στους Καυκάσιους χωρικούς. Η Αυστρία ακολούθησε. Τότε η Γερμανία, με την βοήθεια Λυωνέζων εργατών, έχτισε μεγάλα εργοστάσια μεταξιού. Στις Ηνωμένες Πολιτείες έκαναν το ίδιο στο Πάτερσον.

Και σήμερα το εμπόριο μεταξιού δεν είναι πια Γαλλικό μονοπώλιο. Μεταξωτά φτιάχνονται στην Γερμανία, την Αυστρία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Αγγλία. Τον χειμώνα, Καυκάσιοι χωρικοί υφαίνουν μεταξωτά μαντήλια με μισθό που θα σήμαινε πείνα στους υφαντές μεταξιού της Λυών. Η Ιταλία στέλνει μεταξωτά στην Γαλλία, και η Λυών, που στα 1870-4 εξήγαγε προϊόντα μεταξιού αξίας 460 εκατομμυρίων φράνκων, τώρα εξάγει το μισό αυτής της ποσότητας. Στην πραγματικότητα, δεν είναι μακριά η ώρα που η Λυών θα στέλνει στο εξωτερικό μόνο στην ανώτερη τάξη και μερικούς νεωτερισμούς που θα χρησιμεύσουν ως μοντέλα στους Γερμανούς, στους Ρώσους και στους Ιάπωνες.

Και έτσι είναι σε όλες τις βιομηχανίες. Το Βέλγιο δεν έχει πια το μονοπώλιο των υφασμάτων. Υφάσματα φτιάχνονται στην Γερμανία, στην Ρωσία, στην Αυστρία και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ελβετία και η Γαλλική Γιουρα δεν έχουν πλέον το μονοπώλιο ρολογιών: ρολόγια φτιάχνονται παντού. Η Σκοτία δεν διυλίζει πια ζάχαρη για την Ρωσία: η Ρωσική ζάχαρα εισάγεται στην Αγγλία. Η Ιταλία, παρόλο που δεν έχει ούτε κάρβουνο ούτε σίδηρο, κατασκευάζει η ίδια τα τεθωρακισμένα της και τις μηχανές για τα ατμόπλοιά της. Η χημική βιομηχανία δεν είναι πια Αγγλικό μονοπώλιο: το σουλφουρικό οξύ και η σόδα φτιάχνονται ακόμα και στα Ουράλια. Ατμομηχανές, που φτιάχνονται στο Γουίντερθουρ, έχουν κατακτήσει παντού μια πλατιά φήμη και σήμερα η Ελβετία, που δεν έχει ούτε κάρβουνο ούτε σίδηρο –τίποτα εκτός από άριστες τεχνικές σχολές- φτιάχνει μηχανήματα καλύτερα και φθηνότερα από την Αγγλία. Έτσι τελειώνει η Θεωρία της Ανταλλαγής.

Έτσι, η τάση του εμπορίου, όπως και για όλα τα υπόλοιπα, είναι η αποκέντρωση.

Κάθε έθνος βρίσκει ωφέλιμο το να συνδυάσει την γεωργία με την μεγαλύτερη δυνατή ποικιλία εργοστασίων και μηχανουργιών. Η εξειδίκευση* , για την οποία οι οικονομολόγοι μιλούν τόσο έντονα, πλούτισε έναν αριθμό καπιταλιστών αλλά τώρα είναι πια άχρηστη. Αντίθετα, είναι ωφέλιμο για κάθε περιοχή, κάθε έθνος, να καλλιεργεί το δικό του σιτάρι, τα δικά του λαχανικά και να κατασκευάζει όλη την παραγωγή που καταναλώνει στην πατρίδα. Αυτή η ποικιλία είναι η σιγουρότερη εγγύηση της ολοκληρωμένης ανάπτυξης της παραγωγής με αμοιβαία συνεργασία, και τον σκοπό της προόδου, ενώ η εξειδίκευση είναι εμπόδιο στην πρόοδο.

Η γεωργία μπορεί μόνο ακμάσει από κοντά με τα εργοστάσια.. Και μόλις ένα εργοστάσιο εμφανιστεί , μια τεράστια ποικιλία από άλλα εργοστάσια πρέπει να ξεφυτρώσουν γύρω από αυτό, έτσι ώστε, αλληλοϋποστηρίζοντας και διεγείροντας/ υποκινώντας το ένα το άλλο με τις εφευρέσεις τους, να αυξήσουν την παραγωγικότητά τους.
III

Είναι πράγματι ανόητο να εξάγεις σιτάρι και να εισάγεις αλεύρι, να εξάγεις μαλλί και να εισάγεις ύφασμα, να εξάγεις σίδερο και να εισάγεις μηχανήματα. Όχι μόνο γιατί η μεταφορά είναι σπατάλη χρόνου και χρημάτων, αλλά γιατί, πάνω από όλα, μια χώρα με υποανάπτυκτη βιομηχανία αναπόφευκτα μένει πίσω από τους καιρούς και στην γεωργία. Επειδή μια χώρα χωρίς μεγάλα εργοστάσια να δώσουν στο ατσάλι την τελική του κατάσταση είναι επίσης πίσω και σε όλες τις άλλες βιομηχανίες. Και εν τέλει, επειδή οι βιομηχανικές και τεχνικές δυνατότητες ενός έθνους παραμένουν υποανάπτυκτες.

Στον κόσμο της παραγωγής όλα είναι συνδεδεμένα στις μέρες μας. Η καλλιέργεια του εδάφους δεν είναι πια δυνατή χωρίς μηχανήματα, χωρίς μεγάλα αρδευτικά έργα, χωρίς σιδηρόδρομους, χωρίς εργοστάσια λιπασμάτων. Και για να προσαρμόσεις αυτά τα μηχανήματα, τους σιδηρόδρομους, τις μηχανές άρδευσης, κτλ, στις τοπικές καταστάσεις , ένα συγκεκριμένο πνεύμα εφευρετικότητας, μια συγκεκριμένη τεχνική ικανότητα, που μένουν κρυμμένα για όσο καιρό τα τσαπιά και τα υνιά είναι τα μόνα μέσα καλλιέργειας, πρέπει να αναπτυχθούν.

Αν τα χωράφια είναι να καλλιεργηθούν κατάλληλα , και αν είναι να αποδώσουν τις πλούσιες σοδειές που ο άνθρωπος έχει το δικαίωμα να περιμένει, είναι βασικό πολλά εργαστήρια και εργοστάσια να αναπτυχθούν μέσα στα όρια των χωραφιών.

Η ποικιλία επαγγελμάτων και ικανοτήτων που θα ξεπεταχτούν από εκεί και θα συνεργαστούν για ένα κοινό σκοπό: να οι γνήσιες δυνάμεις της προόδου.

Και τώρα ας φανταστούμε τους κατοίκους μιας πόλης ή μιας περιοχής –είτε τεράστιας είτε μικρής- να βαδίζουν για πρώτη φορά στο μονοπάτι της κοινωνικής επανάστασης.

Μερικές φορές μας λένε ότι “τίποτα δεν θα έχει αλλάξει”: ότι «τα ορυχεία, τα εργοστάσια κτλ θα απαλλοτριωθούν και θα ανακηρυχθούν εθνική ή κοινοτική ιδιοκτησία, ότι κάθε άνθρωπος θα πάει πίσω στην συνηθισμένη δουλειά του και ότι η ότι η Επανάσταση θα έχει τότε ολοκληρωθεί.»

Αλλά αυτό είναι ένα όνειρο: η Κοινωνική Επανάσταση δεν μπορεί να λάβει χώρα τόσο απλά.

Έχουμε ήδη αναφέρει ότι αν η επανάσταση ξεσπάσει αύριο στο Παρίσι, την Λυών, ή οποιαδήποτε άλλη πόλη –αν οι εργάτες απλώσουν τα χέρια τους στα εργοστάσια, τα σπίτια και τις τράπεζες, η παρούσα παραγωγή θα έχει επαναστατοποιηθεί πλήρως από αυτό το γεγονός.

Το διεθνές εμπόριο θα σταματήσει, οπότε το ίδιο θα κάνει και η εισαγωγή ξένου σιταριού. Η διακίνηση των εμπορευμάτων και των προμηθειών θα παραλύσει. Και τότε η εξεγερμένη πόλη ή περιοχή θα αναγκαστεί να προμηθεύσει την ίδια και να αναδιοργανώσει την παραγωγή. Αν αποτύχει να το κάνει, αυτό συνεπάγεται θάνατο. Αν πετύχει θα επαναστατοποιήσει την οικονομική ζωή της χώρας.

Με την ποσότητα εισαγόμενων εμπορευμάτων να έχει μειωθεί, την παραγωγή να έχει αυξηθεί, με ένα εκατομμύριο Παριζιάνους που δουλεύουν για τις εξαγωγές να έχουν μείνει χωρίς δουλειά, ένα μεγάλο αριθμό εισαγόμενων πραγμάτων κάθε μέρα από μακρινές ή γειτονικές χώρες να μην φτάνουν στον προορισμό τους, με την βιομηχανία της αφθονίας/ πολυτελείας να έχει σταματήσει, τι θα τρώνε οι κάτοικόι έξι μήνες μετά την επανάσταση;

Πιστεύουμε ότι όταν οι αποθήκες θα είναι άδειες, οι μάζες θα προσπαθήσουν να κερδίσουν την τροφή τους από τον γη. Θα αναγκαστούν να καλλιεργήσουν σιτάρι, να συνδυάσουν την γεωργική παραγωγή με την βιομηχανική παραγωγή στο Παρίσι και τις γύρω περιοχές. Θα πρέπει να εγκαταλείψουν τις κοσμητικές δουλειές και να λάβουν υπόψη τους την πιο επείγουσα ανάγκη –το ψωμί.

Οι πολίτες θα αναγκαστούν να γίνουν γεωργοί. Όχι με τον ίδιο τρόπο με τους χωρικούς που λιώνουν οργώνοντας για ένα μισθό που μετά βίας θα τους εφοδιάσει με επαρκές φαγητό για τη χρονιά, αλλά ακολουθώντας τις αρχές της εντατικής καλλιέργειας, της κηπουρικής&, εφαρμοσμένη σε μεγάλη κλίμακα με μέσα τα καλύτερα μηχανήματα που ο άνθρωπος έχει ή μπορεί να εφεύρει. Θα οργώσουν την γη –όχι όπως —« la bête de somme du Cantal/ like the country beast of burden» (ΣτΜ: πραγματικά δεν μπόρεσα να μεταφράσω αυτό το σημείο, το παραθέτω στα Αγγλικά και τα Γαλλικά.)—, ένας Παριζιάνος χρυσοχόος θα διαφωνούσε με κάτι τέτοιο. Θα αναδιοργανώσουν την καλλιέργεια, όχι σε δέκα χρόνια, αλλά αμέσως, κατά την διάρκεια των αγώνων της επανάστασης, από τον φόβο της συντριβής από τον εχθρό.

Η γεωργία θα πρέπει να συνεχιστεί από έξυπνα όντα, επωφελούμενα από τις γνώσεις τους, που θα οργανώνονται σε εύθυμες ομάδες για ευχάριστη δουλειά, όπως οι άνθρωποι που, έναν αιώνα πριν, δούλεψαν στο “Champ de Mars” (αγρός του Μαρτίου) για την γιορτή της Ομοσπονδίας –μια απολαυστική εργασία, όταν δεν φτάνει στην υπερβολή, όταν οργανώνεται επιστημονικά, όταν ο άνθρωπος εφευρίσκει και βελτιώνει τα εργαλεία του και είναι συνειδητά ένα χρήσιμο μέλος της κοινότητας.

Φυσικά, δεν θα καλλιεργούν μόνο, θα παράγουν επίσης αυτά τα πράγματα το οποία αρχικά συνήθιζαν να παραγγέλνουν από ξένα μέρη. Κι ας μην ξεχνάμε ότι για τους κάτοικους μιας επαναστατημένης περιοχής, τα «ξένα μέρη» μπορεί να περιλαμβάνουν και περιοχές που δεν έχουν ακόμα ενσωματωθεί στο επαναστατικό κίνημα. Κατά την διάρκεια των επαναστάσεων του 1793 και του 1871, το Παρίσι αναγκάστηκε να νιώσει ότι το «εξωτερικό» σήμαινε ακόμα και την περιοχή της χώρας που ήταν πολύ κοντά στις πύλες του. Ο κερδοσκόπος του σιταριού στην Troyes πείνασε τους sans culottes του Παρισιού περισσότερο από ότι οι Γερμανικές στρατιές που έφεραν οι συνωμότες των Βερσαλλιών στο Γαλλικό έδαφος. Η επαναστατημένη πόλη θα αναγκαστεί να κάνει το ίδιο χωρίς «ξένους», και γιατί όχι; Η Γαλλία εφηύρε την ζάχαρη από τα ζαχαρότευτλα όταν το ζαχαροκάλαμο άρχισε να σπανίζει κατά την διάρκεια του ηπειρωτικού αποκλεισμού. Οι Παριζιάνοι ανακάλυψαν το νίτρο (ΣτΜ:νιτρικό άλας του καλίου) στα κελάρια τους όταν δεν το λάμβαναν πλέον από έξω. Θα είμαστε κατώτεροι των παππούδων μας, που με δυσκολία ψιθύρισαν τις πρώτες λέξεις της επιστήμης;

Μια επανάσταση είναι κάτι παραπάνω από την καταστροφή ενός πολιτικού συστήματος. Συνεπάγεται το ξύπνημα της ανθρώπινης ευφυΐας, την αύξηση του εφευρετικού πνεύματος κατά δέκα, εκατό φορές. Είναι η αυγή μιας νέας επιστήμης –της επιστήμης ανθρώπων όπως ο Λαπλάς, ο Λαμάρκ, ο Λαβουαζιέ. Είναι μια επανάσταση στο νου των ανθρώπων, περισσότερο από ότι στους θεσμούς τους.

Και οι οικονομολόγοι μας λένε να επιστρέψουμε στα εργαστήριά μας, σαν το να περνάς μια επανάσταση να ήταν σαν να πηγαίνεις σπίτι μετά από έναν περίπατο στο δάσος του Έπινγκ.

Κατ’αρχήν, και μόνο το γεγονός ότι θα έχουμε αγγίξει την αστική ιδιοκτησία, συνεπάγεται την αναγκαιότητα του να αναδιοργανώσουμε εντελώς την όλη οικονομική ζωή στα εργαστήρια, στα λιμάνια, και στα εργοστάσια.

Και η επανάσταση δεν θα αποτύχει στο να δράσει προς αυτή την κατεύθυνση. Αν το Παρίσι, κατά την διάρκεια της κοινωνική επανάστασης, ξεκοπεί από τον κόσμο για ένα ή δύο χρόνια από τους υποστηρικτές της αστικής κυριαρχίας, οι εκατομμύρια σκεπτόμενοί της, όχι ακόμα απογοητευμένοι από την ζωή του εργοστασίου, –αυτή η πόλη των μικρών επαγγελμάτων/ συντεχνιών που διεγείρει το εφευρετικό πνεύμα-, θα δείξουν στον κόσμο τι μπορεί να κατορθώσει το μυαλό του ανθρώπου χωρίς να ζητήσει βοήθεια από τίποτα, εκτός από την κινητική δύναμη του ήλιου που δίνει φως, την ενέργεια του αέρα που φυσάει μακριά τις ακαθαρσίες, και την σιωπηλές ζωικές δυνάμεις που δουλεύουν μέσα στην γη που πάνω της περπατάμε. Θα δούμε τότε τι μπορεί μια ποικιλία επαγγελμάτων, αμοιβαία συνεργαζόμενων σε ένα σημείο της υδρογείου και ζωογονημένη από την κοινωνική επανάσταση, να κάνει για την τροφή, τον ρουχισμό, την στέγαση, και την προμήθεια με κάθε είδους πολυτέλειες σε εκατομμύρια ευφυών ανθρώπων.

Δεν χρειάζεται να γράψουμε κάτι το φανταστικό για να το αποδείξουμε.

Αυτό για το οποίο είμαστε σίγουροι, αυτό που έχει ήδη δοκιμαστεί πειραματικά και αναγνωριστεί ως πρακτικό, θα ήταν αρκετό για να φέρει αποτέλεσμα, αν η προσπάθεια γονιμοποιηθεί, ζωογονηθεί από την τολμηρή έμπνευση της Επανάστασης και την αυθόρμητη ορμή των μαζών.

Peter Kropotkin

Η κατάκτηση του ψωμιού

Κεφάλαιο 15: Ο καταμερισμός της εργασίας

Η Πολιτική οικονομία πάντοτε αυτοπεριορίζεται στην καταγραφή γεγονότων που συμβαίνουν στην κοινωνία, και την αιτιολόγησή τους προς το συμφέρον της κυρίαρχης τάξης. Έτσι είναι υπέρ του καταμερισμού εργασίας που δημιουργείται από τη βιομηχανία. Έχοντας βρει ότι είναι κερδοφόρος για τους καπιταλιστές {κεφαλαιοκράτες} τον έχει αναγάγει σε αρχή {εγκαθιδρύσει ως κανόνα}.

Κοιτάξτε το σιδερά του χωριού, είπε ο Άνταμ ΣμιΘ[Adam Smith] [1], ο πατέρας της σύγχρονης Πολιτικής Οικονομίας. Αν δεν του έχει γίνει ποτέ συνήθεια να φτιάχνει καρφιά θα πετύχει μόνο με πολύ μόχθο να σφυρηλατήσει 200 ή 300 την ημέρα, και επιπλέον θα είναι κακοφτιαγμένα {κακής ποιότητας}. Αλλά αν αυτός ο ίδιος σιδεράς δεν έχει φτιάξει ποτέ τίποτα άλλο εκτός από καρφιά, θα παρέχει εύκολα κοντά στα 2300 {καρφιά} στη διάρκεια της μέρας. Και ο Σμιθ βιάζεται να καταλήξει: “Καταμερίσετε την εργασία, ειδικευτείτε, συνεχίστε να ειδικεύεστε {συνεχώς}· ώστε να {ας} έχουμε σιδεράδες που ξέρουν μόνο να φτιάχνουν κεφαλές ή μύτες καρφιών , και με αυτό τον τρόπο θα παράγουμε περισσότερα. Θα πλουτίσουμε {γίνουμε πλούσιοι}.”

Εάν ένας σιδεράς καταδικασμένος ισόβια να φτιάχνει κεφαλές καρφιών θα χάσει κάθε ενδιαφέρον για τη δουλειά του· εάν θα είναι πλήρως στο έλεος του εργοδότή του με την περιορισμένη τέχνη που θα κατέχει· ότι θα είναι χωρίς δουλειά τέσσερις {από} στους δώδεκα μήνες· αν θα μειώνεται ο μισθός του εύκολα όταν θα μπορεί εύκολα να αντικατασταθεί από έναν μαθητευόμενο, ο Smith δεν το σκέφτηκε όταν αναφώνησε: “Ζήτω ο καταμερισμός της εργασίας. Αυτός είναι το πραγματικό χρυσωρυχείο που θα δώσει πλούτο στο έθνος!” Και όλοι ζητωκραύγαζαν μαζί του.

Και όταν αργότερα, ένας Σιμόντι [Sismondi][2] ή ένας Ζ-Β Σαυ[J.B.Say] [3] άρχισαν να καταλαβαίνουν ότι ο καταμερισμός της εργασίας, αντί να φέρει πλούτο σε όλο το έθνος, έφερε πλούτο μόνο στους (ήδη) πλούσιους, και ότι ο εργάτης, που ισόβια είναι καταδικασμένος να φτιάχνει το ένα δέκατο όγδοο μιας καρφίτσας, εξελίσσεται σε ηλίθιο και βουλιάζει στην ανέχεια{φτώχεια} [misere] — τι πρότειναν οι επίσημοι οικονομολόγοι; Τίποτα! Δεν αναλογίστηκαν ότι με το να εκτελεί ισόβια, την ίδια μηχανική εργασία, ο εργάτης θα χάσει την ευφυΐα του και το εφευρετικό του πνεύμα, και ότι, αντιθέτως, η ενασχόληση σε ποικίλα πόστα θα είχε ως αποτέλεσμα μια σημαντική {αξιοσημείωτη} επαύξηση της παραγωγικότητας του έθνους. Αλλά αυτό ακριβώς είναι το ζήτημα{θέμα}[issue, question] που τίθεται σήμερα ενώπιόν μας.

Αν, ωστόσο, μόνο οι οικονομολόγοι κήρυτταν το μόνιμο και συχνά κληρονομικό καταμερισμό της εργασίας, μπορεί να τους αφήναμε {επιτρέπαμε} να το κηρύσσουν κατά βούληση {όσο θέλουν}. Όμως οι ιδέες που διδάσκονται από διδάκτορες της επιστήμης φιλτράρονται μέσα στη σκέψη {το μυαλό, τη νόηση} των ανθρώπων και τη διαστρέφουν· και ακούγοντας επανειλημμένως για καταμερισμό εργασίας, κέρδη, τόκους, πίστωση κλπ, σα να ήταν προβλήματα από καιρό λυμένα, όλος ο κόσμος, (ακόμα και οι ίδιοι οι εργάτες), καταλήγει να επιχειρηματολογεί{να σκέφτεται} σαν οικονομολόγος και να λατρεύει τα ίδια φετίχ.

Έτσι βλέπουμε έναν αριθμό σοσιαλιστών, ακόμα και εκείνους που δε φοβήθηκαν να αναδείξουν τα λάθη της επιστήμης, να δικαιολογούν{σέβονται} τον καταμερισμό της εργασίας. Μιλήστε τους για την οργάνωση της δουλειάς στη διάρκεια της επανάστασης, και θα απαντήσουν ότι ο καταμερισμός εργασίας πρέπει να διατηρηθεί· ότι αν ακονίζατε πινέζες πριν την Επανάσταση θα πρέπει να συνεχίσετε να τις ακονίζετε και μετά. Θα δουλεύετε μόνο πέντε ώρες την ημέρα, είναι αλήθεια, αλλά θα πρέπει να ακονίζετε πινέζες για όλη σας τη ζωή, ενώ άλλοι θα φτιάχνουν ή θα σχεδιάζουν μηχανές που θα σας επιτρέψουν να ακονίσετε εκατοντάδες εκατομμύρια πινέζες στη διάρκεια της ζωής σας, και άλλοι πάλι θα ειδικεύονται στα υψηλότερες λειτουργίες της λογοτεχνικής, της επιστημονικής, της καλλιτεχνικής κοκ, εργασίας. Γεννηθήκατε ακονιστής καρφιτσών ενώ ο Pasteur γεννήθηκε εμβολιαστής κατά της λύσσας {Ν: Ο Παστέρ βεβαίως ανακάλυψε το εμβόλιο της λύσσας, [στα γαλικά rage] όπως σωστά αναφέρεται στο γαλλικό πρωτότυπο. Αυτό το anthrax δεν ξέρω από που ήρθε στο αγγλικό κείμενο, έχει κανείς καμιά ιδέα; Νομίζεται ότι χρειάζεται υποσημείωση για το πιός ήταν ο Παστέρ;}, και η Επανάσταση θα αφήσει και τον ένα και τον άλλο {και τους δύο} στα αντίστοιχα επαγγέλματα.

Λοιπόν είναι τη φρικτή αυτή αρχή {ο φριχτός κανόνας}, την τόσο επιβλαβή για την κοινωνία, τόσο αποκτηνωτική για το άτομο, πηγή τόσων κακών, την οποία προτείνουμε να συζητήσουμε στις διάφορες εκφάνσεις {ποικίλες εκδηλώσεις} της.

Ξέρουμε τις συνέπειες του καταμερισμού εργασίας πολύ καλά. Προφανώς είμαστε διαχωρισμένοι σε δύο τάξεις: από τη μία , παραγωγοί που καταναλώνουν πολύ λίγο και είναι απαλλαγμένοι από το να σκέφτονται καθώς κάνουν σωματική δουλειά {φυσική εργασία}, και που δουλεύουν άσχημα {Ν: χρειάζεται μια καλύτερη έκφραση εδώ} γιατί το μυαλό τους παραμένει αδρανές· και από την άλλη μεριά, οι καταναλωτές, οι οποίοι παράγωντας λίγα ή σχεδόν τίποτα, έχουν το προνόμιο να σκέφτονται για τους άλλους, και οι οποίοι σκέφτονται άσχημα {Ν: εδώ μάλλον πρέπει να χρησιμοποιήσουμε την ίδια λέξη όπως και πριν με τους εργάτες} διότι τους είναι άγνωστος ένας ολόκληρος κόσμος, ο κόσμος αυτών που μοχθούν με τα χέρια τους. Οι εργάτες της γης δεν ξέρουν τίποτα για μηχανές, κι αυτοί που δουλεύουν με μηχανές αγνοούν τα πάντα περί γεωργίας. Το ιδανικό της σύγχρονης βιομηχανίας είναι ένα παιδί που να έχει τον έλεγχο μιας μηχανής την οποία δεν μπορεί και δεν πρέπει να κατανοήσει , και ένας προϊστάμενος που να του επιβάλλει πρόστιμο αν η προσοχή του χαλαρώσει για μια στιγμή. Το ιδανικό της βιομηχανικής γεωργίας είναι να καταργήσει το γεωργικό εργάτη και να βάλει έναν πολυτεχνίτη[bricoleur] να ελέγχει ένα ατμοκίνητο αλέτρι ή μια αλωνιστική μηχανή. Ο καταμερισμός της εργασίας σημαίνει να μπαίνουν στον άνθρωπο που θα τον χαρακτηρίζουν για όλη του τη ζωή ως συναρμοστή σχοινιών σε εργοστάσια, ως προϊστάμενο σε επιχειρήσεις, ως μεταφορέα τεράστιων καλαθιών με κάρβουνο σε ένα συγκεκριμένο μέρος του ορυχείου·{εδώ ίσως χρειάζεται λίγο στρώσιμο} αλλά κανείς τούς να μην έχει ιδέα ούτε για μηχανισμούς {το σύνολο των μηχανών} [machinery]{N: υπάρχει μονολεκτική μετάφραση αυτής της λέξης;}, ούτε για επιχειρήσεις, ούτε για ορυχεία. Και έτσι καταστρέφουν την όρεξη για δουλειά και την εφευρετικότητα, που στο ξεκίνημα {αρχή} της σύγχρονης βιομηχανίας, δημιούργησε τις μηχανές για τις οποίες αισθανόμαστε τόσο υπερήφανοι .

Αυτό που έκαναν με τα άτομα, ήθελαν επίσης να το κάνουν με τα έθνη. Η ανθρωπότητα ήταν να χωριστεί σε εθνικά εργαστήρια, που το καθένα θα είχε την ειδικότητα του. Η Ρωσία, διδαχθήκαμε, ήταν προορισμένη από τη φύση να παράγει καλαμπόκι· η Αγγλία να γνέθει μπαμπάκι· το Βέλγιο να φτιάχνει υφάσματα, ενώ η Ελβετία να εκπαιδεύει νοσοκόμες και κουβερνάντες. Και μέσα σε κάθε έθνος θα είχαμε επιπλέον ειδίκευση: η Λυών να υφαίνει μετάξι, η Αβέρνη{?} [Auvergne] να φτιάχνει δαντέλα και το Παρίσι φανταζί ενδύματα [article de fantaisie]. Μ’ αυτόν τον τρόπο πίστευαν οι οικονομολόγοι ότι θα ανοίγονταν ένα τεράστιο πεδίο για παραγωγή και κατανάλωση· και ότι μια περίοδος απεριόριστου πλούτου για την ανθρωπότητα ήταν κοντά.

Αλλά αυτές οι μεγάλες ελπίδες εξαφανίστηκαν με τον ίδια ρυθμό που εξαπλώθηκε η τεχνική γνώση. Για όσο καιρό η Αγγλία ήταν η μόνη χώρα που ύφαινε βαμβάκι και που επεξεργαζόταν τα μέταλλα σε μεγάλη κλίμακα, όσο το Παρίσι ήταν η μόνη πόλη που έφτιαχνε καλλιτεχνικά αντικείμενα πολυτελείας, κτλ, όλα πήγαιναν καλά: κάποιος μπορούσε να κηρύσσει τον επονομαζόμενο καταμερισμό της εργασίας χωρίς να αντικρούεται [refuted].

Όμως, ιδού ένα νέο ρεύμα ώθησε τα πολιτισμένα έθνη να δοκιμάσουν από μόνα τους όλες τις βιομηχανίες, βρίσκοντας επωφελή την παραγωγή των προϊόντων που μέχρι τώρα εισήγαγαν από άλλες χώρες ή τις αποικίες τους, οι οποίες με τη σειρά τους στοχεύουν στην χειραφέτησή τους {ελευθέρωσή τους} από τη μητρόπολη. Επιστημονικές ανακαλύψεις παγκοσμιοποίησαν τις μεθόδους παραγωγής και πλέον είναι ανώφελο {άχρηστο} να πληρώνεις μια υπέρογκη τιμή στο εξωτερικό για κάτι που θα μπορούσε εύκολα να παραχθεί στον τόπο σου. Δεν δίνει λοιπόν αυτή η βιομηχανική επανάσταση ένα συντριπτικό κτύπημα {κατευθείαν} στη θεωρία του καταμερισμού της εργασίας, η οποία υποτίθεται ότι είχε εδραιωθεί τόσο στέρεα;

Σημειώσεις:

[1] Σ.τ.μ. Από το Adam Smith, An Inquiry Into The Nature And Causes Of The Wealth Of Nations, chapter 1, έκτη παράγραφος. Αντιγράφω από το ηλεκτρονικό κείμενο (etext) που διατίθεται από το Project Gutenberg στην ιστοσελίδα
http://www.ibiblio.org/gutenberg/etext02/wltnt10.txt
http://www.ibiblio.org/gutenberg/etext02/wltnt10.txt

… A common smith, who, though accustomed to handle the hammer, has never been used to make nails, if, upon some particular occasion, he is obliged to attempt it, will scarce, I am assured, be able to make above two or three hundred nails in a day, and those, too, very bad ones. A smith who has been accustomed to make nails, but whose sole or principal business has not been that of a nailer, can seldom, with his utmost diligence, make more than eight hundred or a thousand nails in a day. I have seen several boys, under twenty years of age, who had never exercised any other trade but that of making nails, and who, when they exerted themselves, could make, each of them, upwards of two thousand three hundred nails in a day. … {Ν: Ίσως να πρέπει να παραθέσουμε μια μετάφραση στα Ελληνικά}

[2] Στμ Πρόκειται για τον Jean-Charles-Leonard Simonde de Sismondi (1773-1842), γάλλο ιστορικό. Ήταν σοσιαλιστής και έβλεπε εχθρικά τον επερχόμενο καπιταλισμό. Επίσης ήταν αντίπαλος του Ζ-Β Σαυ (βλέπε επόμενη σημείωση [3]).

[3] Στμ Πρόκειται για τον Ζαν-Μπατιστ {Ιωάννη Βαπτιστή;} Σαυ, [Jean-Baptiste Say], (1767-1832) γάλλο επιχειρηματία και οικονομολόγος. Ήταν υποστηρικτής της ελεύθερης αγοράς και του συναγωνισμού. Συχνά η θεωρεία του περιγράφεται επιγραμματικά με τη φράση: “Η προσφορά δημιουργεί τη ζήτηση”. {Ν: Οι πληροφορίες γι αυτήν και την προηγούμενη σημείωση [2] προέρχονται από αγγλόφωνες πηγές, αν κάποιος γνωρίζει ελληνικές αναφορές ας τις προσθέσει}.

Peter Kropotkin

Η κατάκτηση του ψωμιού

Κεφάλαιο 14: Παραγωγή & κατανάλωση

Ι

Βλέποντας την κοινωνία και την πολιτική της οργάνωση από μια διαφορετική οπτική γωνία από αυτήν των εξουσιαστικών σχολών -μια και ξεκινάμε από το ελεύθερο άτομο για να πάμε σε μια ελεύθερη κοινωνία, αντί να ξεκινάμε από το κράτος για να κατεβούμε στο άτομο- ακολουθούμε την ίδια μέθοδο στα οικονομικά θέματα. Μελετάμε τις ανάγκες των ατόμων και τα μέσα για την ικανοποίησή τους, προτού συζητήσουμε για την παραγωγή, τη συναλλαγή, τη φορολογία, την κυβέρνηση κτλ.

Εκ πρώτης όψεως, η διαφορά μπορεί να φαίνεται ασήμαντη αλλά στην πραγματικότητα ανατρέπει όλες τις έννοιες της επίσημης οικονομικής πολιτικής.

Ανοίξτε κάποιο έργο οποιουδήποτε οικονομολόγου. Αρχίζει με την ΠΑΡΑΓΩΓΗ, την ανάλυση των σημερινών μέσων παραγωγής πλούτου {δημιουργίας πλουτισμού}, τη διαίρεση της εργασίας, το εργοστάσιο [manufacture], τη λειτουργία της μηχανής, την συγκέντρωση του κεφαλαίου. Από τον Άνταμ Σμίθ [Adam Smith] στον Μαρξ, όλοι προχωρούν μ’ αυτόν τον τρόπο. Μόνο στο δεύτερο ή τρίτο μέρος του έργου τους πραγματεύονται την ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ, δηλαδή την ικανοποίηση των αναγκών του ατόμου· επιπλέον περιορίζονται στο να εξηγούν πώς ο πλούτος μοιράζεται μεταξύ των διεκδικητών του.

Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι είναι λογικό: προτού ικανοποιηθούν οι ανάγκες πρέπει να δημιουργήσουμε τα αναγκαία γι’ αυτή την ικανοποίηση· πρέπει να παραγάγεις προτού καταναλώσεις. Αλλά, προτού παραγάγουμε κάτι, δεν πρέπει να νιώσουμε την ανάγκη γι αυτό; Δεν είναι η ανάγκη που οδήγησε τον άνθρωπο να κυνηγήσει, να θρέψει κοπάδια, να καλλιεργήσει τη γη, να φτιάξει εργαλεία, και αργότερα να εφεύρει μηχανές; Δεν είναι η μελέτη των αναγκών που θα ‘πρεπε να καθοδηγεί την παραγωγή; Θα ήταν λοιπόν τουλάχιστον εξίσου λογικό να αρχίσουμε εξετάζοντας τις ανάγκες και κατόπιν να μελετήσουμε τα μέσα παραγωγής που χρειαζόμαστε για να τις ικανοποιήσουμε.

Και αυτό ακριβώς θα κάνουμε.

Καθώς όμως κοιτάζουμε από αυτήν την οπτική γωνία, η πολιτική οικονομία αλλάζει τελείως όψη. Παύει να είναι μια απλή περιγραφή γεγονότων και γίνεται επιστήμη, όμοια με τη φυσιολογία [au meme titre que la physiologie]: θα μπορούσαμε να την ορίσουμε έτσι,η μελέτη των αναγκών της ανθρωπότητας και των μέσων ικανοποίησής τους με τη λιγότερη δυνατή σπατάλη ανθρώπινης ενέργειας. Το αληθινό της όνομα θα ήταν φυσιολογία της κοινωνίας. Αποτελεί μια επιστήμη παράλληλη με την φυσιολογία των ζώων και των φυτών, που κατ’ ανάλογο τρόπο, μελετά τις ανάγκες του ζώου ή του φυτού και τα πιο επωφελή μέσα για την ικανοποίησή τους. Στις κοινωνικές επιστήμες η οικονομία των ανθρώπινων κοινωνιών, κατέχει τη θέση που έχει η φυσιολογία των οργανισμών [etres organises] στις βιολογικές επιστήμες.

Εμείς λέμε: “Ιδού, ανθρώπινα όντα ενωμένα σε μια κοινωνία. Όλοι νιώθουν την ανάγκη να ζουν σε υγιεινές κατοικίες. Η πρωτόγονη καλύβα δεν τους ικανοποιεί πλέον. Ζητάνε ένα σταθερό [solid, solide] καταφύγιο, λίγο πολύ άνετο. -Πρέπει να ξέρουμε {Η ερώτηση είναι} αν, δεδομένης της παραγωγικής δυνατότητας του ανθρώπου, μπορεί να έχει καθένας το σπίτι του και τι τον εμποδίζει να το έχει” {πλάγια ερώτηση, δεν θέλει ερωτηματικό, εκτός αν βάλουμε άνω κάτω τελεία πριν από το αν, όπως στο αγγλικό. Το γαλλικό κείμενο έχει λάθος σ’ αυτό το σημείο}

Και πολύ σύντομα πειθόμαστε ότι κάθε οικογένεια στην Ευρώπη θα μπορούσε κάλλιστα να έχει ένα άνετο σπίτι, σαν κι αυτά που χτίζουν στην Αγγλία, στο Βέλγιο ή στην πόλη Πούλμαν [Pullman City, cite Pulman], ή εν πάσει περιπτώσει τον αντίστοιχο αριθμό δωματίων. Ένας συγκεκριμένος αριθμός εργάσιμων ημερών θα αρκούσε για να χτιστεί ένα όμορφο ευάερο διαμέρισμα καλά σχεδιασμένο και φωτιζόμενο με φυσικό αέριο.

Αλλά εννέα δέκατα των Ευρωπαίων δεν έχουν ποτέ αποκτήσει μια υγιεινή κατοικία, επειδή πρέπει να δουλεύουν νύχτα μέρα για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των αφεντικών τους και δεν έχουν ποτέ τον αναγκαίο ελεύθερο χρόνο ή τα χρήματα, να χτίσουν ή να βάλουν να τους κτίσουν το σπίτι των ονείρων τους. Και όσο οι τωρινές συνθήκες δεν αλλάζουν, δεν θα έχουν σπίτι και θα μένουν σε καλύβες.

Όπως είδατε, προχωρούμε αντίθετα από τους οικονομολόγους οι οποίοι διαιωνίζουν {ή αναπαραγάγουν επ’ άπειρον} τους υποτιθέμενους νόμους της παραγωγής και, υπολογίζοντας πόσα σπίτια (Σ.τ.μ. “πράγματι χτίζονται” ίσως είναι καλύτερα) χτίζονται ετησίως, εξηγούν με τη στατιστική ότι τα νεοκτισμένα σπίτια δεν θα είναι αρκετά για να ικανοποιήσουν όλη τη ζήτηση, τα εννέα δέκατα των Ευρωπαίων πρέπει να μένουν σε καλύβες.

Ας περάσουμε στη διατροφή. Έχοντας απαριθμήσει τα πλεονεκτήματα του καταμερισμού της εργασίας, οι οικονομολόγοι μας λένε ότι αυτός ο καταμερισμός απαιτεί να δουλεύουν κάποιοι ως αγρότες και κάποιοι στη βιομηχανία. Δεδομένου ότι οι αγρότες παράγουν τόσο, τα εργοστάσια τόσο, η συναλλαγή διαμείβεται με αυτό τον τρόπο, αναλύουν τις πωλήσεις, τα ωφέλη, το καθαρό κέρδος ή την υπεραξία, τους μισθούς, τους φόρους, την αποταμίευση και ούτω καθεξής.

Αλλά, αφού τους ακολουθήσαμε ως εδώ δεν είμαστε κατά πολύ σοφότεροι, και αν τους ρωτήσουμε: “Πώς γίνεται εκατομμύρια άνθρωποι να έχουν έλλειψη ψωμιού, όταν κάθε οικογένεια θα μπορούσε να παράγει αρκετό σιτάρι για να θρέψει δέκα, είκοσι η ακόμα κι εκατό ανθρώπους το χρόνο;” θα μας απαντήσουν με την ίδια ψαλμωδία: καταμερισμός της εργασίας, μισθοί, υπεραξία, κεφάλαιο κτλ., καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η παραγωγή δεν επαρκεί για την ικανοποίηση όλων των αναγκών· ένα συμπέρασμα που, ακόμα κι αν είναι αλήθεια, δεν απαντά καθόλου στην ερώτηση: “Μπορεί ή δεν μπορεί ο άνθρωπος με την εργασία του να παράγει το ψωμί που χρειάζεται; Κι αν δεν μπορεί τι τον εμποδίζει;”

Ιδού, 350 εκατομμύρια Ευρωπαίοι. Χρειάζονται τόσο ψωμί, τόσο κρέας, κρασί, γάλα, τόσα αβγά {έχει απλοποιηθεί, σύμφωνα με το λεξικό Βοστατζόγλου} και τόσο βούτυρο. Χρειάζονται τόσα σπίτια και τόσο ρουχισμό. Αυτό είναι το ελάχιστο των αναγκών τους. Μπορούν να τα παράγουν όλ’ αυτά; Και αν μπορούν, θα τους μείνει αρκετός χρόνος για τέχνη, επιστήμη και διασκέδαση, με μια λέξη, για όλα όσα δεν είναι απολύτως απαραίτητα; Αν η απάντηση είναι θετική, τι τους εμποδίζει να το κάνουν; Τι πρέπει να κάνουν ώστε να απομακρύνουν αυτό το εμπόδιο; Μήπως χρειάζεται χρόνος; Ας τον έχουν {ας τον λάβουν}. Αλλά, ας μη χάσουμε επαφή με τον πραγματικό στόχο της παραγωγής -την ικανοποίηση των αναγκών.

Αν οι πιο επείγουσες ανάγκες του ανθρώπου μένουν ανικανοποίητες, τι πρέπει να κάνει ώστε να αυξήσει την παραγωγικότητά του; Μήπως όμως υπάρχουν άλλες αιτίες; Μήπως η παραγωγή, μεταξύ άλλων, έχοντας χάσει την επαφή με τις ανάγκες του ανθρώπου, έχει παραστρατήσει προς μια τελείως λανθασμένη κατεύθυνση και η οργάνωσή της είναι ελαττωματική; Και καθώς μπορούμε να δούμε ότι αυτό συμβαίνει, ας αναζητήσουμε με πιο τρόπο πρέπει να αναδιοργανώσουμε την παραγωγή ώστε πραγματικά να αντεπεξέρχεται σ΄ όλες τις ανάγκες.

Αυτή είναι η μόνη οπτική γωνία που μας φαίνεται δίκαια: η μόνη που θα επιτρέπει στην πολιτική οικονομία να γίνει επιστήμη, η επιστήμη της κοινωνικής φυσιολογίας.

Είναι φανερό ότι όταν αυτή η επιστήμη εξετάσει την παραγωγή, όπως διεκπεραιώνεται σήμερα στα πολιτισμένα έθνη, τις ινδουιστικές κοινότητες ή τους πρωτόγονους, δεν θα παρουσιάσει τα γεγονότα με διαφορετικό τρόπο από τους σημερινούς οικονομολόγους· δηλαδή ως ένα απλό περιγραφικό κεφάλαιο, ανάλογο των περιγραφικών κεφαλαίων της ζωολογίας ή της βοτανικής. Αλλά παρατηρήστε [remarquons] ότι αν το κεφάλαιο αυτό είχε γραφεί από την οπτική γωνιά της οικονομίας των δυνάμεων που καταβάλλονται για την ικανοποίηση των αναγκών, Θα κέρδιζε σε ακρίβεια και επιστημονική αξία. Θα αποδείκνυε ξεκάθαρα την τρομακτική σπατάλη ανθρώπινης ενέργειας στο παρόν σύστημα, και θα δεχόταν μαζί με μας, ότι όσο αυτό το σύστημα αυτό συνεχίζει να υπάρχει, οι ανάγκες της ανθρωπότητας δεν θα ικανοποιηθούν ποτέ.

Βλέπετε, η οπτική γωνία θα άλλαζε εντελώς. Πίσω από τον αργαλειό που υφαίνει τόσα μέτρα ύφασμα, πίσω από τον διατρητή μετάλλου, και πίσω από το θησαυροφυλάκιο που στοιβάζονται τα μερίσματα, θα βλέπαμε τον άνθρωπο, τον τεχνίτη της παραγωγής, που τις περισσότερες φορές αποκλείεται από το συμπόσιο που έχει ετοιμάσει για τους άλλους. Θα καταλαβαίναμε επίσης ότι οι υποτιθέμενοι νόμοι της αξίας, της συναλλαγής {του εμπορίου}, κτλ, δεν είναι παρά μια έκφραση, συχνά πολύ λανθασμένη -καθώς το σημείο αφετηρίας της είναι λανθασμένο- των γεγονότων όπως είναι σήμερα, αλλά θα ήταν δυνατόν να είναι και θα είναι διαφορετικά όταν η παραγωγή οργανωθεί με γνώμονα την ικανοποίηση των αναγκών της κοινωνίας.
II

Δεν υπάρχει ούτε μία αρχή της πολιτικής οικονομίας που να μην αλλάζει εντελώς όψη ιδωμένη από τη δική μας οπτική γωνία.

Ας ασχοληθούμε για παράδειγμα με την υπερπαραγωγή. Να μια λέξη που αντηχεί καθημερινά στ’ αφτιά μας. Υπάρχει έστω και ένας οικονομολόγος, ακαδημαϊκός ή υποψήφιος, που να μην έχει υποστηρίξει θέσεις που αποδεικνύουν ότι οι οικονομικές κρίσεις είναι αποτέλεσμα της υπερπαραγωγής- ότι μια δεδομένη στιγμή παράγεται περισσότερο μπαμπάκι, περισσότερο ύφασμα, περισσότερα ρολόγια από ό,τι χρειάζεται! Δεν έχουν μήπως κατηγορηθεί οι κεφαλαιοκράτες για απληστία επειδή επιμένουν να παράγουν περισσότερο απ΄ όσο είναι δυνατόν να καταναλωθεί!

Αλλά, αν τα εξετάσουμε προσεκτικά, όλα αυτά τα επιχειρήματα αποδεικνύονται αβάσιμα. Πράγματι, προσπαθήστε να κατονομάσετε ένα αγαθό, το οποίο να έχει καθολική χρήση και να παράγεται σε ποσότητα μεγαλύτερη από όση χρειάζεται. Εξετάστε ένα ένα όλα τα εξαγώγιμα προϊόντα των χωρών που εξάγουν σε μεγάλη κλίμακα και θα δείτε ότι σχεδόν όλα αυτά τα προϊόντα παράγονται σε ποσότητες ανεπαρκείς για τους κατοίκους της ίδιας της χώρας που τα εξάγει.

Δεν είναι το πλεόνασμα του σιταριού που στέλνει στην Ευρώπη ο ρώσος χωρικός. Οι πλουσιότερες σοδιές σιταριού και σίκαλης της Ευρωπαϊκής Ρωσίας μόλις που επαρκούν για τον πληθυσμό. Και κατά κανόνα, ο χωρικός στερεί τον εαυτό του από τα αναγκαία, όταν πουλά το σιτάρι του ή τη σίκαλή του για να πληρώσει το νοίκι και τους φόρους.

Δεν είναι το πλεόνασμα του άνθρακα που στέλνει ο ¶γγλος στις τέσσερις γωνιές της γης, γιατί απομένουν μόνο 750 κιλά ανά κάτοικο ετησίως για εγχώρια οικιακή κατανάλωση και εκατομμύρια ¶γγλων δεν έχουν φωτιά το χειμώνα ή έχουν μόλις αρκετή για να βράσουν λίγα λαχανικά. Στην πραγματικότητα αν δεν πάρουμε υπόψη την κατασκευή αντικειμένων πολυτελείας {το bimbeloterie de luxe είναι η κατασκευή, τα αντικείμενα είναι τα bibelots}, δεν υπάρχει στην Αγγλία, τη χώρα με τις μεγαλύτερες εξαγωγές, παρά μόνο ένα προϊόν καθολικής χρήσης -το βαμβακερό ύφασμα- του οποίου η παραγωγή είναι αρκετά μεγάλη, ώστε πιθανόν να ξεπερνά τις ανάγκες τις κοινότητας. Και όταν βλέπουμε τα κουρέλια που φορεί για ρούχα το ένα τρίτο των κατοίκων του Ηνωμένου Βασιλείου, οδηγούμαστε στην απορία μήπως δεν θα μπορούσαν τα βαμβακερά υφάσματα που εξάγονται να ικανοποιήσουν μια στάλα τις πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού.

Κατά κανόνα δεν είναι το πλεόνασμα που εξάγεται, αν και μπορεί αυτό να ίσχυε αρχικά. Ο μύθος του ξυπόλητου τσαγκάρη είναι πλέον εξίσου αληθινός για τα έθνη, όπως ήταν παλιά για τους τεχνίτες. Αυτό που εξάγουμε είναι το αναγκαίο, επειδή οι εργάτες δεν μπορούν με το μισθό τους να αγοράσουν αυτό που παρήγαγαν και να πληρώσουν επιπλέον το νοίκι και τον τόκο στον καπιταλιστή και τον τραπεζίτη.

Όχι μόνο λοιπόν η συνεχώς αυξανόμενη ανάγκη για άνεση μένει ανικανοποίητη, αλλά συχνά λείπουν ακόμα και τα απολύτως αναγκαία. Υπερπαραγωγή {πλεονασματική παραγωγή} επομένως δεν υπάρχει, τουλάχιστον όχι μ΄ αυτή την έννοια, και δεν είναι παρά μια λέξη εφευρημένη από τους θεωρητικούς της πολιτικής οικονομίας.

Όλοι οι οικονομολόγοι μας λένε πως υπάρχει ένας άριστα εδραιωμένος [bien etablie] οικονομικός “νόμος”: “Ο άνθρωπος παράγει περισσότερο από ό,τι καταναλώνει”. Αφού πάρει όσο χρειάζεται από το προϊόν της εργασίας του, του μένει πάντα περίσσευμα. Μια οικογένεια καλλιεργητών παράγει αρκετά για να θρέψει κάμποσες οικογένειες, και ούτω καθεξής.

Για μας, αυτή η φράση αν και συχνά επαναλαμβάνεται, δεν έχει νόημα [has no sense, est vide de sens] {στερείται νοήματος; αν και πολύ λόγιο}. Αν σήμαινε ότι κάθε γενιά αφήνει κάτι για τις επόμενες γενιές θα ήταν ακριβής. Πράγματι, ένας γεωργός φυτεύει ένα δέντρο που θα ζήσει ίσως τριάντα, σαράντα ή εκατό χρόνια, και τα εγγόνια του θα γεύονται τα φρούτα του. Ή αν καθαρίσει {αποψιλώσει} μερικά εκτάρια {στρέμματα} παρθένας γης, η κληρονομιά των επόμενων γενεών θα έχει αυξηθεί ανάλογα. Δρόμοι, γέφυρες, κανάλια, το σπίτι και η επίπλωσή του, είναι πλούτη που κληροδοτούνται στις επόμενες γενιές.

Αλλά δεν είναι αυτό που εννοείται. Μας λένε ότι ο καλλιεργητής παράγει περισσότερο από όσο χρειάζεται να καταναλώσει. Μάλλον θα έπρεπε να λένε ότι, αφού το κράτος του αφαίρεσε ένα μέρος του εισοδήματός του για τους φόρους, ο παπάς για τη δεκάτη, και ο ιδιοκτήτης για το ενοίκιο, έχει [πλέον] δημιουργηθεί μια καινούρια τάξη ανθρώπων, που πρωτύτερα κατανάλωναν ό,τι παρήγαγαν-εκτός από αυτά που έβαζαν στην άκρη για απρόβλεπτα ατυχήματα, ή για αναδάσωση ή για την κατασκευή δρόμων κτλ.- αλλά που σήμερα ζει πολύ φτωχικά, μεροδούλι-μεροφάι, μια και το περίσσευμα τους έχει αφαιρεθεί από το κράτος, τον γαιοκτήμονα, τον παπά και τον τοκογλύφο.

Εμείς προτιμάμε να λέμε – Ο καλλιεργητής καταναλώνει λιγότερο από ό,τι παράγει, επειδή τον αναγκάζουν να βάζει άχυρα στο στρώμα του και να πουλά τα πούπουλα, να ικανοποιείται με φτηνό κρασί και να πουλά το ακριβό, να τρώει την βρώμη και να πουλά το σιτάρι.

Ας παρατηρήσουμε επίσης ότι αν κάποιος έχει ως σημείο αφετηρίας τις ανάγκες του ατόμου, θα φτάσει αναγκαστικά στον κομμουνισμό, την οργάνωση που μας επιτρέπει να ικανοποιούμε όλες τις ανάγκες με τον πιο πλήρη και οικονομικό τρόπο. Ενώ όταν κάποιος ξεκινά από τη σημερινή μέθοδο παραγωγής, με στόχο το κέρδος και την υπεραξία, αναγκαστικά θα φτάσει στον καπιταλισμό, ή στην καλύτερη περίπτωση στον κολεκτιβισμό, που δεν είναι και οι δύο τίποτε άλλο από μορφές του θεσμού της μισθωτής εργασίας.

Πράγματι, όταν εξετάζει κανείς τις ανάγκες του ατόμου και της κοινωνίας και τα μέσα που έχει επιστρατεύσει ο άνθρωπος για την ικανοποίησή τους, κατά τη διάρκεια των διάφορων φάσεων της ανάπτυξής του, πείθεται για την αναγκαιότητα να συνδυαστούν οι προσπάθειες, και να εγκαταλειφθούν οι κίνδυνοι {τα ρίσκα} {Σ.τ.μ. ouch! this is so bad it physically hearts!} της σημερινής παραγωγής. Γίνεται αντιληπτό επίσης ότι η ιδιοποίηση από λίγους όλου του πλούτου που δεν καταναλώνεται, και η μεταφορά του από τη μια γενιά στην άλλη {Σ.τ.μ. μέσω του θεσμού της κληρονομιάς – Borges: εδώ διαφωνώ, δεν λέει τίποτε για κληρονομιά, αλλά αν θεωρηθεί απαραίτητο, τότε πρέπει να γίνει: … η κληροδότησή του… -N: ήταν επεξηγηματική σημείωση, δεν ενοούσα ότι κάτι τέτοιο υπάρχει στο κείμενο} δεν είναι προς το γενικό συμφέρον. Διαπιστώνει κανείςότι μ’ αυτόν τον τρόπο οι ανάγκες των τριών τετάρτων της κοινωνίας κινδυνεύουν να μείνουν ανικανοποίητες, και ότι η σημερινή σπατάλη ανθρώπινης δύναμης {ίσως: ανθρώπινου δυναμικού -Ν: αυτό “μ’ ακούγεται” καλύτερα} δεν είναι παρά η πιο ανώφελη και η πιο εγκληματική.

Συνειδητοποιεί κανείς τέλος, ότι η πιο επωφελής χρήση όλων των προϊόντων είναι αυτή που ικανοποιεί τις πιο πιεστικές ανάγκες, και ότι η αξία χρήσης τους δεν εξαρτάται από μια απλή ιδιοτροπία, όπως έχει συχνά υποστηριχτεί, αλλά από το πόσο ικανοποιούν πραγματικές ανάγκες.

Ο Κομμουνισμός, δηλαδή μια συνθετική άποψη {προσέγγιση} της κατανάλωσης, της παραγωγής και της [εμπορικής] συναλλαγής και μια οργάνωση που στηρίζει αυτή την συνθετική άποψη, είναι επομένως η λογική συνέπεια αυτής της κατανόησης των πραγμάτων, της μοναδικής, κατά τη γνώμη μας, που είναι πραγματικά επιστημονική.

Μια κοινωνία που θα ικανοποιεί τις ανάγκες όλων και θα ξέρει πως να οργανώνει την παραγωγή, θα πρέπει επίσης να εξαλείψει ορισμένες προκαταλήψεις σχετικά με την βιομηχανία και πρώτα απ’ όλα την θεωρία που συχνά κηρύσσεται από τους οικονομολόγους -τη θεωρία του καταμερισμού της εργασίας- που πρόκειται να εξετάσουμε στο επόμενο κεφάλαιο.

Peter Kropotkin

Η κατάκτηση του ψωμιού

Κεφάλαιο 13: Το μισθολογικό σύστημα του κολλεκτιβισμού

Ι

Κατά τη γνώμη μας οι κολεκτιβιστές υποπίπτουν σε ένα διπλό σφάλμα στα σχέδιά τους για την αναδόμηση της κοινωνίας. Ενώ κάνουν λόγο για την κατάργηση του καπιταλιστικού συστήματος σκοπεύουν απ την άλλη να διατηρήσουν δύο θεσμούς που αποτελούν καθεαυτή τη βάση του συστήματος αυτού και οι οποίοι είναι η Κυβέρνηση Αντιπροσώπων και το Μισθολογικό Σύστημα.

Όσον αφορά την αποκαλούμενη Κυβέρνηση Αντιπροσώπων, έχει συχνά γίνει λόγος σχετικά με αυτή. Είναι τελείως ακατανόητο για μας το ότι λογικοί άνθρωποι ,μπορεί να παραμένουν οπαδοί του συστήματος των εθνικών ή των κοινοτικών κοινοβουλίων μετά απ’ όλα όσα η ιστορία τους δίδαξε στην Γαλλία την Αγγλία τη Γερμανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Και ενώ γινόμαστε μάρτυρες της κατάρρευσης του κοινοβουλευτικού συστήματος και βλέπουμε την κριτική που ασκείται εναντίον του να γίνεται ολοένα και πιο έντονη απ όλες τις πλευρές, όχι μόνο λόγω των αποτελεσμάτων που επέφερε αλλά λόγω και των αρχών που το διέπουν, πως είναι δυνατόν οι επαναστάτες σοσιαλιστές να υπερασπίζονται ένα τέτοιο σύστημα που είναι ήδη καταδικασμένο;

Έχοντας αναπτυχθεί σταδιακά από τις μεσαίες τάξεις με σκοπό την προάσπιση των συμφερόντων της έναντι της βασιλείας, το κοινοβουλευτικό σύστημα είναι πρωταρχικά ένα σύστημα της μεσαίας τάξης το οποίο καθιερώνει και ταυτόχρονα ενδυναμώνει την κυριαρχία της επί της εργατικής τάξης. Οι υποστηρικτές του συστήματος αυτού ποτέ δεν επιβεβαίωσαν με σοβαρότητα ότι ένα κοινοβούλιο ή ένα κοινοτικό συμβούλιο εκπροσωπεί ένα έθνος ή μία πόλή. Οι πιο λογικοί από αυτούς γνωρίζουν ότι αυτό είναι αδύνατο. Η μεσαία τάξη απλώς χρησιμοποίησε το σύστημα αυτό για να ορθώσει ένα προστατευτικό τείχος ανάμεσα σε αυτή και στη βασιλεία χωρίς να δίνει ελευθερία στο λαό. Σταδιακά όμως καθώς ο λαός αποκτά συνείδηση των συμφερόντων του και καθώς η ποικιλία των συμφερόντων αυτών πολλαπλασιάζεται, το σύστημα δε μπορεί πλέον να λειτουργήσει. Έτσι λοιπόν οι δημοκράτες από όλες τις χώρες μάταια ονειρεύονται (παρηγοριά στον άρρωστο….). Το δημοψήφισμα δοκιμαστικέ και απέτυχε, η αναλογική εκπροσώπηση δεν είναι αξιόλογη, όπως και η εκπροσώπηση των μειονοτήτων και οι υπόλοιπες κοινοβουλευτικές Ουτοπίες. Εν συντομία ψάχνουν για κάτι που δεν υπάρχει και αναγκάζονται να αναγνωρίσουν το ότι ακολουθούν λάθος δρόμο κάτι που οδηγεί στον εκφυλισμό της εμπιστοσύνης που υπάρχει στο κοινοβουλευτικό σύστημα.

Το ίδιο ισχύει με το μισθολογικό σύστημα. Γιατί εφ’ όσον έχει διακηρυχθεί η κατάργηση της προσωπικής ιδιοκτησίας, και η κατοχή από κοινού όλων των μέσων παραγωγής πως μπορεί να υποστηριχθεί ένα τέτοιο σύστημα σε οποιαδήποτε μορφή του; Είναι ωστόσο αυτό που κάνουν οι κολεκτιβιστές όταν συνιστούν τις «εργατο-επιταγές».

Είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς το γιατί οι πρώτοι Άγγλοι σοσιαλιστές κατέληξαν στη χρήση του συστήματος των εργατο-επιταγών. Προσπαθούσαν απλώς να πετύχουν συμβιβασμό του Κεφαλαίου και της Εργατιάς έχοντας αποκηρύξει την ιδέα της βίαιης κατάληψης της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας. Είναι επίσης εύκολα κατανοητό το γιατί ο Προυντόν χρησιμοποίησε και πάλι την ιδέα αυτή μεταγενέστερα. Στο Αμοιβαιίστικο σύστημά του προσπάθησε να κάνει το κεφάλαιο λιγότερο «επιθετικό», χωρίς να αντισταθεί στη διατήρηση της προσωπικής ιδιοκτησίας την οποία μισούσε από τα βάθη της καρδιάς του αλλά παρ’ όλα αυτά τη θεωρούσε απαραίτητη για την εξασφάλιση του ατόμου έναντι του κράτους.

Ούτε τέλος προκαλεί κατάπληξη το γεγονός ότι κάποιοι οικονομολόγοι οι οποίοι λίγο πολύ ανήκαν στην αστική τάξη παραδέχονται τις «εργατο-επιταγές». Λίγο τους ενδιαφέρει αν ο εργάτης πληρώνεται με «εργατο-γραμμάτια» ή με νομίσματα που φέρουν τη σφραγίδα της δημοκρατίας ή της αυτοκρατορίας. Εκείνο που έχει σημασία είναι το να διασωθεί από την καταστροφή η ατομική ιδιοκτησία, των κατοικιών, της γης και των εργοστασίων, εν πάση περιπτώσει δηλαδή να διασωθεί η ιδιοκτησία της κατοικίας και του κεφαλαίου που είναι απαραίτητο για την παραγωγή. Τα «εργατο-γραμμάτια» δίνουν λοιπόν τη λύση για τη διατήρηση της προσωπικής ιδιοκτησίας.

Εφ’ όσον τα «εργατο-γραμμάτια» μπορούν να ανταλλαχτούν με κοσμήματα ή με καρότσια, ο ιδιοκτήτης του σπιτιού ευχαρίστως θα τα δεχτεί για την πληρωμή του ενοικίου. Και όσο οι κατοικίες τα χωράφια και τα εργοστάσια ανήκουν σε μεμονωμένους ιδιοκτήτες, ο κόσμος θα πρέπει να πληρώνει γι αυτά με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ώστε να του επιτραπεί να εργαστεί στα χωράφια και στα εργοστάσια και να κατοικήσει τα σπίτια. Οι ιδιοκτήτες θα δεχτούν να πληρωθούν από τους εργάτες σε χρυσό, χαρτονομίσματα, ή επιταγές που θα είναι ανταλλάξιμες με όλα τα είδη των αγαθών. Είναι δυνατόν λοιπόν να υπερασπιστούμε τη χρήση των «εργατο-γραμματίων», αυτό το νέο είδος μισθοδοσίας, όταν πλέον έχουμε κάνει την παραδοχή ότι τα σπίτια τα χωράφια και τα εργοστάσια δεν θα είναι προσωπική ιδιοκτησία κάποιου, αλλά θα ανήκουν στο έθνος ή στην κοινότητα;
II

Ας εξετάσουμε με μια πιο κοντινή ματιά αυτό το σύστημα αμοιβών για τη δουλειά με τη μορφή που το διακηρύσσουν οι Γάλλοι, Γερμανοί, Άγγλοι και Ιταλοί κολεκτιβιστές (Οι Ισπανοί αναρχικοί, που εξακολουθούν να αποκαλούν τους εαυτούς τους κολεκτιβιστές, υπονοούν την κατοχή από κοινού όλων των μέσων παραγωγής, και την «ελευθερία που θα έχει κάθε κοινωνική ομάδα να διανέμει την παραγωγή με τον τρόπο που θεωρείται πιο κατάλληλος σύμφωνα με τις κομμουνιστικές ή άλλες αρχές.»). Συνοψίζεται στα εξής: Καθένας μας εργάζεται στο χωράφι, το εργοστάσιο, το σχολείο, το νοσοκομείο κ.λ.π. Η εργάσιμη μέρα καθορίζεται από το κράτος, το οποίο είναι ο ιδιοκτήτης της γης, των εργοστασίων, των δρόμων κ.λ.π. Κάθε εργάσιμη μέρα θα είναι πληρωτέα με ένα εργατο-γραμμάτιο, το οποίο θα επιγράφεται ως εξής: οκτώ ώρες δουλειάς. Με αυτό το δελτίο ο εργάτης θα μπορεί να προμηθεύεται όλα τα είδη αγαθών από τα καταστήματα που ανήκουν στο κράτος, ή από τις διάφορες εταιρείες. Η αξία του δελτίου αυτού θα είναι δυνατό να διανέμεται έτσι ώστε να μπορεί να αγοράσει κάποιος με αυτό κρέας που θα έχει αξία μιας ώρας δουλειάς, σπίρτα αξίας δέκα λεπτών δουλειάς, ή καπνό αξίας μισής ώρας δουλειάς. Μετά την Κολεκτιβιστική Επανάσταση αντί να λέμε «σαπούνι αξίας δύο πεννών» θα λέμε «σαπούνι αξίας πέντε λεπτών εργασίας».

Οι περισσότεροι κολεκτιβιστές, που παραμένουν πιστοί στη διάκριση η οποία προδιαγράφηκε από τους οικονομολόγους της μεσαίας τάξης (καθώς και από τον Μαρξ) ανάμεσα στην εξειδικευμένη και την ανειδίκευτη εργασίας, μας λένε επί πλέον, ότι η εξειδικευμένη ή αλλιώς η επαγγελματική εργασία πρέπει να πληρώνεται κάπως περισσότερο από την ανειδίκευτη εργασία. Έτσι μιας ώρας δουλεία ενός γιατρού θα πρέπει να θεωρείται ισάξια με δύο ώρες ή και τρεις ώρες εργασίας μιας νοσοκόμας, ή με τρεις ώρες εργασίας ενός ανειδίκευτού εργάτη. «Η επαγγελματική ή εξειδικευμένη εργασία, θα αποτελεί ένα πολλαπλάσιο της απλής εργασίας», αναφέρει σχετικά ο κολεκτιβιστής Γκρουνλαντ, «επειδή αυτό το είδος της εργασίας απαιτεί μία λίγο η πολύ χρονοβόρα μαθητεία».

Άλλοι κολεκτιβιστές , όπως για παράδειγμα οι Γάλλοι Μαρξιστές δεν κάνουν αυτή τη διάκριση. Διακηρύσσουν την «Ισότητα των μισθών». Ο γιατρός, ο διευθυντής του σχολείου και ο καθηγητής θα πληρώνονται (σε εργατο-γραμμάτια) με την εργασία τους να αναλογεί όσο και η εργασία του ανειδίκευτου εργάτη. Οκτώ ώρες επισκέψεων στους αρρώστους του νοσοκομείου θα αξίζουν όσο και 8 ώρες εργασίας στη γη, .η στα ορυχεία, ή στα εργοστάσια. Μερικοί κάνουν μία ακόμα μεγαλύτερη παραχώρηση. Παραδέχονται δηλαδή ότι η ανεπιθύμητη ή ανθυγιεινή εργασία, όπως η εργασία σους υπόνομους, θα μπορούσε να πληρώνεται περισσότερο απ’ όσο η ευχάριστη εργασία Μία ώρα εργασίας ενός εργαζόμενου στους υπόνομους θα αξίζει, κατ αυτούς, όσο δύο ώρες εργασίας ενός καθηγητή.

Εδώ πρέπει να προσθέσουμε ότι κάποιοι κολεκτιβιστές αποδέχονται την πληρωμή ενός εφ’ άπαξ ποσού από τις εταιρίες για την ολοκλήρωση μιας εργασίας. Έτσι λοιπόν μια εταιρία θα υπολογίζει ως εξής: «Έχουμε εδώ εκατό τόνους χάλυβα. Απαιτήθηκε από εκατό εργάτες να τους παράγουν και αυτό διήρκεσε δέκα μέρες. Θεωρώντας ότι η εργάσιμη μέρα τους είναι οκτώ ώρες, τους πήρε οχτώ χιλιάδες εργατοώρες για την παραγωγή εκατό τόνων χάλυβα και αυτό ισοδυναμεί με ογδόντα εργατοώρες ανά τόνο. «Έτσι το κράτος θα τους πληρώσει οχτώ χιλιάδες εργατο-γραμμάτια αξίας μιας ώρας το καθένα, και αυτά τα οχτώ χιλιάδες δελτία θα κατανεμηθούν μεταξύ των μελών αυτών των εργασιών όπως αυτοί θεωρούν ότι θα ήταν πιο σωστό. Απ΄ την άλλη μεριά, αν εκατό μεταλλωρύχοι κάνουν είκοσι μέρες για να εξορύξουν οκτακόσιους τόνους άνθρακα , με την εξόρυξη του άνθρακα να αξίζει δύο ώρες ανά τόνο, τα δεκαέξι χιλιάδες δελτία της μιας ώρας το καθένα, θα λαμβάνονται από τη συντεχνία των μεταλλωρύχων και θα μοιράζονται στα μέλη της ανάλογα με τη δική τους εκτίμηση.

Εάν οι μεταλλωρύχοι διαμαρτυρηθούν λέγοντας ότι ένας τόνος ατσάλι αξίζει μόνο έξι εργατοώρες αντί για οκτώ, αν ο καθηγητής θέλει να πληρώνεται η εργάσιμη μέρα του διπλάσια απ’ ότι αυτή της νοσοκόμας, τότε το κράτος θα επέμβει για να λύσει τις μεταξύ τους διαφορές.

Αυτό είναι λίγο πολύ το σύστημα που θέλουν οι κολεκτιβιστές να επικρατήσει μέσω της Κοινωνικής Επανάστασης. Όπως βλέπουμε οι βασικές αρχές τους είναι οι εξής: Συλλογική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, και πληρωμή του καθενός ανάλογα με το χρόνο που δαπάνησε στη διαδικασία της παραγωγής, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπ’ όψη την παραγωγικότητα της εργασίας του. Όσον αφορά το πολιτικό σύστημα, αυτό θα είναι κοινοβουλευτισμός κατάλληλα τροποποιημένος από « πρακτικές οδηγίες» που θα λαμβάνουν οι εκλεχθέντες μέσω του «Δημοψηφίσματος» το οποίο θα γίνεται από το έθνος με τη μορφή του ναι και όχι.

Αφήστε μας όμως να έχουμε την άποψη ότι ένα τέτοιο σύστημα είναι μη πραγματοποιήσιμο.

Οι κολεκτιβιστές ξεκινώντας με τη διακήρυξη της επαναστατικής αρχής που συνίσταται στην κατάργηση της προσωπικής ιδιοκτησίας, μετά την αρνούνται πριν καν αυτή να έχει διακηρυχθεί διατηρώντας ένα σύστημα παραγωγής και κατανάλωσης το οποίο προέρχεται από την προσωπική ιδιοκτησία.

Διακηρύσσουν μια επαναστατική αρχή, και αγνοούν τις συνέπειες που θα επιφέρει αναποφεύκτως η αρχή αυτή. Ξεχνούν ότι το γεγονός και μόνο της κατάργησης της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής δηλαδή τη γη, της βιομηχανίες τους δρόμους και το κεφάλαιο, πρέπει να οδηγήσει την κοινωνία σε μία τελείως διαφορετική ρώτα , πρέπει να ανατρέψει ολοκληρωτικά και το σκοπό και τα μέσα του παρόντος συστήματος παραγωγής και πρέπει να τροποποιήσει τις καθημερινές διαπροσωπικές σχέσεις εφ’ όσον πλέον η γη, τα μηχανήματα και τα άλλα όργανα παραγωγής θα θεωρούνται κοινή ιδιοκτησία.

Λένε, «Όχι στην προσωπική ιδιοκτησία», και αμέσως μετά προσπαθούνε να τη διατηρήσουν όσον αφορά τις καθημερινές της εκφάνσεις. «Θα κατέχετε από κοινού όλα όσα αφορούν την παραγωγή: χωράφια, εργαλεία, μηχανήματα, ότι δηλαδή έχει εφευρεθεί μέχρι τώρα, εργοστάσια, σιδηρόδρομους, λιμάνια, ορυχεία, κ.λ.π ανήκουν όλα σε σας. Δεν θα γίνεται η παραμικρή διάκριση όσον αφορά το μερίδιο του καθενός σε αυτή τη συλλογική περιουσία».

«Από αύριο κιόλας όμως, θα ανταγωνίζεστε συνεχώς για το μερίδιο που πρόκειται να πάρετε, για την δημιουργία νέων μηχανών ή για το σκάψιμο νέων ορυχείων. Θα σταθμίζετε προσεκτικά το μερίδιο της καινούριας παραγωγής που θα ανήκει σε σας. Θα προσμετράτε τα λεπτά εργασίας σας, και θα φροντίζετε ώστε ένα λεπτό εργασίας του διπλανού σας να μη μπορεί να αγοράσει περισσότερο απ’ ότι ένα δικό σας».

«Και ενώ μία ώρα από μόνη της δε σημαίνει τίποτα, εφ’ όσον σε μερικά εργοστάσια ένας εργάτης προσβλέπει σε έξι ισοδύναμα ενός δελτίο μιας ώρας ενώ σε κάποια άλλα μπορεί να προσβλέπει μόνο σε δύο, θα αναγκάζεστε να υπολογίζετε την μυϊκή δύναμη, την εγκεφαλική ενέργεια, και την νευρική ενέργεια που θα καταναλώνεται. Θα υπολογίζετε επίσης με ακρίβεια τα χρόνια εκμάθησης για να εκτιμήσετε τις ποσότητες τις οποίες θα είναι σε θέση ο καθένας να συνεισφέρει στη μελλοντική παραγωγή. Και όλα αυτά αφότου έχετε διακηρύξει ότι δεν λαμβάνετε υπ’ όψη το κομμάτι της πίττας που του αναλογούσε στο προηγούμενο σύστημα παραγωγής».

Λοιπόν για μας είναι φανερό ότι μια κοινωνία δε μπορεί να βασιστεί σε δύο εντελώς αντίθετες αρχές που αντικρούουν συνεχώς η μία την άλλη. Και ένα έθνος ή μια κοινότητα που θα είχαν μια τέτοια οργάνωση θα ήταν υποχρεωμένα είτε να επιστρέψουν στο θεσμό της προσωπικής ιδιοκτησίας των οργάνων παραγωγής είτε να μετατραπούν σε κομμουνιστικές κοινωνίες.
ΙΙΙ

Αναφέραμε ότι κάποιοι συγγραφείς οπαδοί του κολεκτιβισμού επιθυμούν να γίνεται διάκριση μεταξύ εξειδικευμένης ή επαγγελματικής και της απλής εργασίας. Ισχυρίζονται ότι μία ώρα εργασίας ενός μηχανικού, ενός αρχιτέκτονα ή ενός γιατρού πρέπει να θεωρείται ότι ισοδυναμεί με δύο ή τρεις ώρες εργασίας ενός σιδηρουργού, ενός οικοδόμου, ή μιας νοσοκόμας. Και η ίδια διάκριση πρέπει να υπάρχει μεταξύ όλων των επαγγελμάτων που απαιτούν κάποια λίγο ή πολύ χρονοβόρα μαθητεία επιπλέον του καθημερινού μόχθου της απλής χειρωνακτικής εργασίας.

Λοιπόν η επίτευξη αυτής της διάκρισης θα σήμαινε τη διατήρηση όλων των ανισοτήτων της παρούσας κοινωνίας. Θα σήμαινε τη χάραξη μιας διαχωριστικής γραμμής, από την αρχή, μεταξύ των εργατών και αυτών που προφασίζονται ότι τους κυβερνούν. Θα σήμαινε το διαχωρισμό της κοινωνίας σε δύο τελείως διακριτές τάξεις, αυτή της αριστοκρατίας της γνώσης που βρίσκεται πάνω από την εργαζόμενη με τρελούς ρυθμούς στους χειρωνακτικούς τομείς κατώτερη, η οποία συν τοις άλλοις είναι καταδικασμένη να υπηρετεί την άλλη. Αυτοί δηλαδή που εργάζονται με τα χέρια τους, θρέφουν και ντύνουν αυτούς που εκμεταλλευόμενοι τον ελεύθερο χρόνο τους , μελετούν για το πώς πρέπει να κυβερνούν αυτούς που τους περιθάλπουν. Αυτό θα σήμαινε την αναβίωση μιας από τις ευδιάκριτες ιδιαιτερότητες της σημερινής κοινωνίας δίνοντάς της τη συγκατάθεση της Κοινωνικής Επανάστασης. Θα σήμαινε την υιοθέτηση ως αρχής μιας ύβρεως που έχει ήδη καταδικαστεί στην αρχαία και καταρρέουσα κοινωνία μας.

Γνωρίζουμε ήδη την απάντηση που θα λάβουμε. Θα μας μιλήσουν για «Επιστημονικό Σοσιαλισμό», θα μας παραθέσουν τα λεγόμενα αστών οικονομολόγων όπως επίσης και του Μαρξ για να μας αποδείξουν ότι οι κλιμακωτοί μισθοί έχουν το λόγο ύπαρξής τους, εφ’ όσον η «εργατική δύναμη» των μηχανικών θα έχει μεγαλύτερο κόστος για την κοινωνία απ’ ότι η «εργατική δύναμη» των ανειδίκευτων. Σάμπως, δεν είχαν προσπαθήσει να μας αποδείξουν οι οικονομολόγοι ότι αν ένας μηχανικός πληρώνεται είκοσι φορές περισσότερο από έναν ανειδίκευτο αυτό γίνεται επειδή το απαραίτητο κόστος για την κατάρτιση ενός μηχανικού είναι μεγαλύτερο από αυτό που είναι απαραίτητο για έναν ανειδίκευτό; Και σάμπως δεν ισχυριζόταν ο Μαρξ ότι τέτοιες μισθολογικές διακρίσεις είναι εξίσου δικαιολογημένες μεταξύ δύο κλάδων της χειρονακτικής εργασίας; Δε μπορούσε άλλωστε να καταλήξει σε διαφορετικό συμπέρασμα έχοντας υιοθετήσει για λογαριασμό του τη θεωρία του Ρικάρντο σχετικά με την αξία και υποστηρίζοντας ότι τα αγαθά ανταλλάσσονται αναλογικά με την ποσότητα εργασίας που είναι απαραίτητη για την παραγωγή τους.

Γνωρίζουμε όμως τι πρέπει να υποστηρίξουμε σχετικά μ’ αυτό. Γνωρίζουμε ότι εάν οι μηχανικοί, οι επιστήμονες ή οι γιατροί πληρώνονται 10 ή 100 φορές περισσότερο από τον εργάτη, και αν ένας υφαντής κερδίζει τρεις φορές περισσότερα απ’ όσο κερδίζει ένας εργάτης που απασχολείται στον τομέα της γεωργίας και δέκα φορές περισσότερα απ’ όσο ένα κορίτσι που εργάζεται σε ένα εργοστάσιο σπίρτων, αυτό δεν γίνεται λόγω του «κόστους καταρτίσεως τους» αλλά λόγω της μονοπώλησης της εκπαίδευσης, ή της μονοπώλησης της βιομηχανίας. Οι μηχανικοί, οι επιστήμονες και οι γιατροί εκμεταλλεύονται μερικώς το κεφάλαιό τους, τα πτυχία τους δηλαδή, με τον τρόπο που οι εργοδότες της μεσαίας τάξης εκμεταλλεύονται ένα εργοστάσιο και με τον τρόπο που οι ευγενείς εκμεταλλεύονταν τους τίτλους ευγενείας τους.

Όσον αφορά τον εργοδότη που πληρώνει ένα μηχανικό είκοσι φορές περισσότερο απ’ ότι τον εργάτη, αυτό οφείλεται απλώς στο προσωπικό του συμφέρον. Αν ο μηχανικός εξοικονομεί για λογαριασμό του εργοδότη 100.000 φράγκα το χρόνο, τότε αυτός τον πληρώνει 20.000 φράγκα και αν επίσης έχει ένα εργοδηγό ο οποίος του εξοικονομεί 10.000 φράγκα το χρόνο με το να αξιοποιεί με έξυπνο τρόπο τον ιδρώτα των εργατών, θα τον πληρώσει ευχαρίστως 2 ή 3 χιλιάδες φράγκα το χρόνο. Πριμοδοτεί με επιπλέον 1000 φράγκα όταν αναμένει να ωφεληθεί κατά 10.000 φράγκα απ’ αυτό. Και αυτή είναι βέβαια και η ουσία του καπιταλισμού. Παρόμοιες διαφορές αποκομίζονται μεταξύ των διαφόρων χειρονακτικών επαγγελμάτων.

Ας μην έρχονται να μας μιλάνε λοιπόν για το «κόστος της παραγωγής» το οποίο αυξάνει και το κόστος ενός εξειδικευμένου εργάτη, και να μας λένε ακόμη ότι ένας φοιτητής που εύθυμα πέρασε τα νεανικά του χρόνια στο πανεπιστήμιο έχει το δικαίωμα να λαμβάνει ένα μισθό δέκα φορές μεγαλύτερο απ’ ότι ο γιος ενός μεταλλωρύχου ο οποίος μεγαλώνει μαραζώνοντας μέσα σε ένα μεταλλείο από τα ένδεκά του χρόνια., ή ότι ένας υφαντής δικαιούται τρεις ή 4 φορές μεγαλύτερο μισθό απ’ ότι ένας εργάτης του γεωργικού τομέα. Το κόστος για να διδάξεις σε έναν υφαντή τη δουλειά του δεν είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερο απ’ ότι το να διδάξεις σε ένα χωρικό τη δικιά του. Ο υφαντής απλώς επωφελείται από τα πλεονεκτήματα που δρέπει η βιομηχανία του στην Ευρώπη εν συγκρίσει με τις χώρες που δεν έχουν αντίστοιχες βιομηχανίες μέχρι στιγμής.

Κανένας δεν υπολόγισε ποτέ το «κόστος κατάρτισης», και το αν ένας τεμπέλης κοστίζει περισσότερο στην κοινωνία απ’ ότι ένας εργάτης, όπως και παραμένει προς εξακρίβωση το αν ένας εύρωστος εργάτης δεν κοστίζει περισσότερο στην κοινωνία απ’ ότι ένας εξειδικευμένος τεχνίτης, αν έχουμε λάβει υπ΄ όψη μας την παιδική θνησιμότητα στις τάξεις των εργατών, την αναιμία που τους θερίζει καθώς και τους πρόωρους θανάτους.

Θα μπορούσαν για παράδειγμα να μας πείσουν για το ότι οι τριάντα και κάτι που παίρνει ένας εργάτης του Παρισιού, οι έξι και κάτι που πληρώνονται σε μία χωρική από την Αρβέρνη που κεντάει με τίμημα την όρασή της και οι σαράντα και κάτι που πληρώνονται στον χωρικό αντιπροσωπεύουν το κόστος παραγωγής τους; Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι οι άνθρωποι εργάζονται συχνά για ακόμα λιγότερα αλλά γνωρίζουμε επίσης ότι το κάνουν αυτό αποκλειστικά και μόνο, διότι χάρις στο υπέροχο αυτό σύστημά μας, αν δεν δεχόντουσαν αυτούς τους μισθούς κοροϊδίας, θα πέθαιναν απ’ την πείνα. Κατ’ εμάς η κλιμάκωση των αμοιβών αποτελεί ένα σύνθετο αποτέλεσμα που καθορίζεται από τους φόρους, από την κρατική προστασία, από την καπιταλιστική μονοπώληση και απ’ τα μονοπώλια. Εν συντομία, καθορίζονται από το κράτος και από το κεφάλαιο. Επομένως ισχυριζόμαστε ότι όλες οι θεωρίες περί μισθοδοσίας έχουν εφευρεθεί εκ των υστέρων για να δικαιολογήσουν τις αδικίες του παρόντος συστήματος και ως εκ τούτου δεν είναι αναγκαίο να τις λάβουμε καθόλου υπ’ όψη μας .

Και φυσικά δεν θα παραλείψουν να μας πουν ότι η μισθολογική κλίμακα που υιοθετεί το σύστημα του κολεκτιβισμού είναι βελτιωμένη σε σχέση με αυτή του καπιταλιστικού. Συνηθίζουν να μας λένε ότι «Θα ήταν καλύτερο να βλέπουμε κάποιους τεχνίτες να αμείβονται δύο ή τρεις φορές περισσότερο από τους ανειδίκευτους εργάτες απ’ ότι να βλέπουμε έναν υπουργό να λαμβάνει σε μια μέρα όσα δε λαμβάνει ένας εργάτης σε έναν ολόκληρο χρόνο. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ένα μεγάλο βήμα προς την ισότητα».

Κατ εμάς αυτό το «βήμα» θα σήμαινε την αντιστροφή της προόδου. Το να γίνεται διάκριση μεταξύ της απλής και της επαγγελματικής εργασίας σε μία νέα κοινωνία θα σήμαινε το να επιδοκιμαστεί και να αναγνωριστεί μέσα στα πλαίσια της Επανάστασης σαν αρχή ένα κτηνώδες γεγονός το οποίο υφίσταται στις μέρες μας, αλλά το οποίο ωστόσο θεωρούμε άδικο. Θα σήμαινε το να μιμηθούμε εκείνους τους κυρίους της Γαλλικής Συνέλευσης που διακήρυξαν κατά την Επανάσταση της 4ης Αυγούστου του 1789 την κατάργηση των φεουδαλικών δικαιωμάτων, αλλά που επίσης στις 8 Αυγούστου επιδοκίμασαν αυτά τα ίδια δικαιώματα, επιβάλλοντας οφειλές στους χωρικούς προς αποζημίωση των ευγενών και θέτοντας αυτές τις οφειλές υπό την προστασία της Επανάστασης. Θα σήμαινε επίσης το να μιμηθούμε τη Ρωσική Κυβέρνηση η οποία διακήρυξε, τον καιρό της απελευθέρωσης των δουλοπάροικων, ότι η γη θα έπρεπε εφεξής να ανήκει στους ευγενείς, ενώ πρώτα θα αποτελούσε ύβρη κάθε άλλη πράξη εκτός της διάθεσης αυτής της γης αποκλειστικά στους δουλοπάροικους.

Ή αλλιώς για να πάρουμε ένα παράδειγμα που είναι πιο ευρέως γνωστό, όταν Η Κομμούνα του 1871 αποφάσισε να πληρώνει τα μέλη του συμβουλίου της Κομμούνας 0.6 της λίρας ημερησίως ενώ οι στρατιώτες στις επάλξεις έπαιρναν δέκα φορές λιγότερα, αυτό χαιρετίστηκε ως μια πράξη υπέρτερης δημοκρατικής ισότητας. Στην πραγματικότητα, η Κομμούνα απλώς επικύρωνε την πρότερη ανισότητα μεταξύ αξιωματούχου και στρατιώτη, κυβερνώντος και κυβερνώμενου. Προερχόμενη από ένα καιροσκοπικό συμβούλιο βουλευτών, μια τέτοια απόφαση θα είχε φανεί αξιοθαύμαστη, αλλά η Κομμούνα καταδίκασε με αυτό τον τρόπο τις επαναστατικές αρχές της επειδή απέτυχε να τις θέσει σε εφαρμογή.

Υπό το υπάρχων σοσιαλιστικό σύστημα, όταν ένας υπουργός αμείβεται με 100.000 φράγκα το χρόνο, ενώ ένας εργάτης πρέπει να μείνει ικανοποιημένος με 1000 ή και λιγότερα, όταν ένας επιστάτης πληρώνεται δύο ή τρεις φορές περισσότερο απ’ ότι ένας εργάτης και όταν υπάρχει μεγάλη διαβάθμιση ανάμεσα στους μισθούς των εργατών, είναι φυσικό το να αποδοκιμάσουμε τόσο τον μεγάλο μισθό του υπουργού όσο και τη μεγάλη διαφορά στη μισθοδοσία που υπάρχει ανάμεσα σε έναν εργάτη και σε μια φτωχή χωρική. Και διακηρύττουμε , «Κατάργηση των προνομίων που απορρέουν από την εκπαίδευση, όπως επίσης και αυτών που είναι κληρονομικά !» Είμαστε αναρχικοί ακριβώς γιατί αυτά τα προνόμια που υπάρχουν μας εξεγείρουν. Μας έχουν ήδη εξεγείρει σε ετούτη την αυταρχική κοινωνία. Μπορούμε να τα ανεχτούμε και σε μια κοινωνία η οποία ξεκίνησε διακηρύττοντας την ισότητα;

Αυτός είναι ο λόγος που μερικοί κολεκτιβιστές, καταλαβαίνοντας το ότι είναι αδύνατον να διατηρηθεί μια μισθολογική κλίμακα σε μια κοινωνία εμπνευσμένη από τον αέρα της Επανάστασης, σπεύδουν να διακηρύξουν τη μισθολογική ισότητα. Αλλά έρχονται αντιμέτωποι με καινούριες δυσκολίες, και έτσι η μισθολογική αυτή ισότητα καταλήγει να γίνει η ίδια απραγματοποίητη Ουτοπία όπως και η μισθολογική κλίμακα των άλλων κολεκτιβιστών. Μία κοινωνία που έχει πάρει στην κατοχή της όλο τον κοινωνικό πλούτο, έχοντας κάθετα διακηρύξει το δικαίωμα όλων στον πλούτο αυτό, όποιο και αν είναι το μερίδιο τους στη διαδικασία παραγωγής του, είναι αναγκασμένη να εγκαταλείψει κάθε σύστημα μισθοδοσίας είτε αυτό είναι με τη μορφή χρημάτων, είτε με τη μορφή δελτίων.
ΙV

Οι κολεκτιβιστές λένε «Ο καθένας θα λαμβάνει ανάλογα με τα πρακτέα του» ή με άλλα λόγια ανάλογα με το μερίδιο των υπηρεσιών που προσέφερε στην κοινωνία. Το θεωρούν επιθυμητό να τεθεί αυτή η αρχή σε εφαρμογή μόλις η Σοσιαλιστική Επανάσταση θα έχει κάνει όλα τα όργανα παραγωγής κοινή περιουσία. Πιστεύουμε όμως ότι αν η Σοσιαλιστική Επανάσταση έχει την ατυχία να διακηρύξει μια τέτοια αρχή αυτό θα σήμαινε την αναπόφευκτη αποτυχία της, όπως επίσης θα σήμαινε το να παραμείνει άλυτο το κοινωνικό πρόβλημα το οποίο μας κληροδότησαν οι προηγούμενοι αιώνες. Στην πραγματικότητα, σε μία κοινωνία σαν τη δικιά μας, στην οποία όσο περισσότερο εργάζεται κάποιος, τόσο λιγότερο αμείβεται, αυτή η αρχή, εκ πρώτης όψεως μπορεί να φαίνεται ότι χαρακτηρίζεται από πάθος για δικαιοσύνη. Αποτελεί όμως απλώς τη διαιώνιση της αδικίας του παρελθόντος. Ήταν συνέπεια αυτής της αρχής το γεγονός ότι ξεκίνησε να υπάρχει μισθοδοσία, καταλήγοντας σε όλα αυτά τα νοσηρά φαινόμενα της σημερινής κοινωνίας. Γιατί από τη στιγμή που η εργασία άρχισε να εκτιμάται με χρηματικά δεδομένα ή με οποιαδήποτε άλλη μορφή μισθοδοσίας, από τη μέρα που συμφωνήθηκε ότι ο άνθρωπος θα λάμβανε το μισθό που θα μπορούσε ο ίδιος να εξασφαλίσει στον εαυτό του, ολόκληρη η ιστορία της μεικτής οικονομίας ήταν ήδη διαγεγραμμένη εκ των προτέρων. Άνθισε λοιπόν βασισμένη σε αυτή την αρχή.

Πρέπει λοιπόν να επιστρέψουμε στο αρχικό σημείο και θα ακολουθήσουμε πάλι μέχρι τέλους αυτή την πορεία; Οι θεωρητικοί μας αυτό επιθυμούν αλλά κάτι τέτοιο ευτυχώς είναι αδύνατο. Η επανάσταση, το έχουμε πει, θα είναι κομμουνιστική, Ειδάλλως θα πνιγεί μέσα στο αίμα και θα πρέπει να ξαναρχίσει πάλι από την αρχή.

Οι υπηρεσίες που προσφέρονται στην κοινωνία, είτε αυτές είναι με τη μορφή της εργασίας στο χωράφι και το εργοστάσιο, είτε με τη μορφή πνευματικών υπηρεσιών δεν μπορούν να αξιολογηθούν με τη μορφή χρήματος. Δεν μπορεί να υπάρξει ακριβές μέτρο της αξίας (αυτού το οποίο έχει λανθασμένα οριστεί ως ανταλλάξιμη αξία), ούτε και της αξίας χρήσης, χρησιμοποιώντας ως κριτήριο την παραγωγή. Εάν δύο άτομα εργάζονται για την κοινότητα 5 ώρες την ημέρα, χρόνο με το χρόνο, σε μία διαφορετική εργασία η οποία είναι εξ ίσου ευχάριστη σ’ αυτούς, μπορούμε να πούμε ότι εξ ολοκλήρου η εργασία τους είναι ισοδύναμη. Αλλά δε μπορούμε να διαχωρίσουμε την εργασία τους και να θεωρήσουμε ότι το αποτέλεσμα μιας οποιασδήποτε εργάσιμης ημέρας, ώρας, ή λεπτού εργασίας του ενός αξίζει όσο και το αποτέλεσμα της εργασίας μιας ημέρας, μιας ώρας ή ενός λεπτού του άλλου.

Μπορούμε γενικά να πούμε ότι ο άνδρας που κατά τη διάρκεια της ζωής του αποστέρησε δέκα ώρες ελεύθερο χρόνο ημερησίως από τον εαυτό του έχει προσφέρει πολύ περισσότερα στην κοινωνία, απ’ ότι αυτός που αποστέρησε πέντε ώρες ελευθέρου χρόνου από τον εαυτό του ημερησίως, ή απ’ ότι αυτός που δεν στέρησε καθόλου ελεύθερο χρόνο απ τον εαυτό του. Δεν μπορούμε παρ όλα αυτά να πάρουμε αυτά που έκανε κατά τη διάρκεια δύο ωρών και να πούμε ότι η απόδοση του είναι διπλάσια απ’ ότι αυτή κάποιου που εργάστηκε μόνο μία ώρα και να τον ανταμείψουμε σύμφωνα με αυτές τις αναλογίες. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε το να παραβλεφθούν όλες οι πολυπλοκότητες που υπάρχουν στη βιομηχανία τη γεωργία και γενικά σε όλη τη ζωή της σημερινής κοινωνίας. Θα σήμαινε επίσης το να αγνοηθεί η έκταση στην οποία η εργασία ενός ατόμου είναι αποτέλεσμα της εργασίας της κοινωνίας ως συνόλου κατά το παρελθόν και το παρόν. Θα σήμαινε το να πιστεύουμε ότι ζούμε στην λίθινη εποχή ενώ ζούμε στην εποχή του χάλυβα.

Αν μπείτε σε ένα ανθρακωρυχείο θα δείτε έναν άνδρα ο οποίος χειρίζεται μία τεράστια μηχανή η οποία συνεχώς ανεβοκατεβάζει ένα κλωβό. Στο χέρι του κρατάει ένα μοχλό ο οποίος σταματάει και αντιστρέφει την πορεία της μηχανής. Κατεβάζοντας το μοχλό, ο κλωβός επιστρέφει εν ριπή οφθαλμού. Ανεβοκατεβάζει το μοχλό με ιλιγκιώδη γρηγοράδα. Γεμάτος προσοχή, ακολουθεί με τα μάτια του καρφωμένα στον τοίχο, έναν δείκτη που του δείχνει σε μικρή κλίμακα σε ποιο σημείο του φρέατος είναι ο κλωβός την κάθε στιγμή. Μόλις ο δείκτης φτάσει σε ένα ορισμένο επίπεδο, ξαφνικά σταματάει την πορεία του κλωβού, ούτε μία γιάρδα πιο ψηλά ή πιο χαμηλά από το σημείο που απαιτείται. Και μόλις οι ανθρακωρύχοι αδειάσουν τα βαγόνια και βάλουν άλλα άδεια στη θέση τους τότε αντιστρέφει το μοχλό και στέλνει πάλι τον κλωβό στον αέρα.

Κατά τη διάρκεια οκτώ ή δέκα συνεχόμενων ωρών πρέπει να είναι όσο πιο προσεκτικός γίνεται. Αν το μυαλό του χαλαρώσει για μια στιγμή, ο κλωβός αναπόφευκτα θα χτυπήσει στα γρανάζια θα σπάσουν οι τροχοί του θα κοπεί το σκοινί, θα καταπλακώσει κάποιους εργάτες και θα παρεμποδιστεί η εργασία στο ορυχείο. Αν καθυστερούσε τρία δευτερόλεπτα και μόνο σε κάθε άγγιγμα του μοχλού, στα σύγχρονα τελειοποιημένα ορυχεία μας, η εξαγωγή θα μειωνόταν από πενήντα σε είκοσι τόνους ημερησίως.

Είναι λοιπόν αυτός που έχει τη μεγαλύτερη χρησιμότητα μέσα στο ορυχείο; Ή μήπως το αγόρι που του δίνει το σινιάλο από κάτω για να ανεβάσει τον κλωβό; Είναι μήπως ο μεταλλωρύχος στο βάθος του φρέατος που ρισκάρει τη ζωή του κάθε στιγμή, και ο οποίος κάποια μέρα θα σκοτωθεί από έκρηξη αερίων; Ή μήπως είναι ο μηχανικός ο οποίος αν δεν προσδιόριζε σωστά το επίπεδο στο οποίο βρίσκεται θαμμένη η στρώση του άνθρακας θα έβαζε τους μεταλλωρύχους να σκάψουν πάνω σε βράχο εξαιτίας ενός μικρού λάθους στους υπολογισμούς του και μόνο; Ή μήπως τέλος είναι ο ιδιοκτήτης του ορυχείου ο οποίος επένδυσε όλο αυτό το κεφάλαιο στο ορυχείο και ο οποίος ίσως αντίθετα με τις συμβουλές των ειδικών ισχυρίστηκε ότι σε εκείνο το σημείο θα βρισκόταν εξαιρετικής ποιότητας άνθρακας;

Όλοι οι μεταλλωρύχοι που έχουν απασχοληθεί στο ορυχείο αυτό συνεισφέρουν στην εξαγωγή του άνθρακα, κατ αναλογία της δύναμης, της ενέργειας της εξυπνάδας και της ικανότητάς τους. Και μπορούμε να πούμε ότι όλοι έχουν το δικαίωμα να ζήσουν, να ικανοποιήσουν τις ανάγκες όπως επίσης και τις επιθυμίες τους, όταν τα απαραίτητα για τη διαβίωσή έχουν εξασφαλισθεί για όλους. Με ποιο τρόπο όμως θα μπορούσαμε να εκτιμήσουμε την αξία της εργασίας τους;

Και ακόμα περισσότερο, αποτελεί ο άνθρακας που έχει εξαχθεί, ισοδύναμο της εργασίας τους; Δεν πρέπει να συνυπολογίσουμε επίσης την εργασία των ανδρών που κατασκεύασαν το σιδηρόδρομο ο οποίος οδηγεί στα ορυχεία όπως επίσης και τους δρόμους που εξαπλώνονται ακτινικά ξεκινώντας από τους σταθμούς του; Όπως επίσης και τη δουλειά όλων αυτών που όργωσαν και έσπειραν τη γη , που εξόρυξαν σίδηρο, έκοψαν ξυλεία από τα δάση, κατασκεύασαν τις μηχανές που καίνε άνθρακα και πάει λέγοντας;

Καμία διάκριση δε μπορεί να χαραχθεί ανάμεσα στη δουλειά του καθενός. Η μέτρηση της εργασίας μέσω του αποτελέσματός της μας οδηγεί στον παραλογισμό. Ο διαχωρισμός και η καταμέτρησή τους μέσω των ώρες εργασίας επίσης μας οδηγεί στον παραλογισμό. Ένα λοιπόν μας απομένει: Να θέσουμε τις ανάγκες πάνω από την εργασία, και πρώτα απ’ όλα να αναγνωρίσουμε το δικαίωμα στη ζωή και μετέπειτα το δικαίωμα στις ανέσεις της ζωής, για όλους αυτούς που λαμβάνουν μέρος στην παραγωγή.

Αλλά ας πάρουμε οποιοδήποτε άλλο κλάδο ανθρωπίνων δραστηριοτήτων, ας πάρουμε τις εκδηλώσεις της ζωής σαν ολότητα. Ποιος από μας θα μπορούσε άραγε να διεκδικήσει την υψηλότερη αμοιβή για την εργασία του; Είναι μήπως ο γιατρός που ανακάλυψε την αρρώστια ή η νοσοκόμα που επέφερε τη θεραπεία μέσω της περίθαλψής της; Είναι μήπως ο εφευρέτης της πρώτης ατμομηχανής; Ή το αγόρι, το οποίο, μία μέρα εξουθενωμένο από το τράβηγμα του σκοινιού το οποίο πρώτα άνοιγε τη βαλβίδα για να αφεθεί ο ατμός να εισχωρήσει κάτω από τα πιστόνια, έδεσε το σκοινί στο μοχλό της μηχανής χωρίς να υποψιάζεται ότι είχε μόλις εφεύρει το πιο ουσιαστικό μηχανολογικό μέρος όλων των σύγχρονων μηχανών δηλαδή την αυτόματη βαλβίδα;

Είναι άραγε ο εφευρέτης της λοκομοτίβας, ή ο εργάτης από το Νιουκαστλ, ο οποίος πρότεινε να αντικατασταθούν οι πέτρες οι οποίες πρώτα τοποθετούντο κάτω από τις ράγες, με ξύλινα υποστηρίγματα, αφού οι πέτρες λόγω έλλειψης ελαστικότητας προκαλούσαν τον εκτροχιασμό των τραίνων; Είναι άραγε ο μηχανικός που βρίσκεται στη λοκομοτίβα; Αυτός μήπως που σηματοδοτεί τις στάσεις των τραίνων; Αυτός που μεταφέρει τα τραίνα από τη μια γραμμή στην άλλη;

Σε ποιόν οφείλουμε το διατλαντικό τηλεγράφημα; Στο μηχανικό που διαβεβαίωνε πεισματικά ότι το τηλεγράφημα θα διαβίβαζε μηνύματα ενώ οι ηλεκτρολόγοι δήλωναν ότι κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατο; Μήπως στον Μόρυ, τον επιστήμονα ο οποίος συμβούλεψε ότι τα χοντρά καλώδια θα έπρεπε να αντικατασταθούν με άλλα τα οποία θα ήταν λεπτά σαν καλαμάκια; Ή στους εθελοντές οι οποίοι ήρθαν από το πουθενά και πέρασαν μέρες και νύχτες στη θάλασσα εξετάζοντας προσεκτικά το καλώδιο εκατοστό-εκατοστό βγάζοντας τα καρφιά που οι μέτοχοι των ατμοπλοϊκών εταιριών βλακωδώς κάρφωσαν στο μονωτικό κάλυμμα του καλωδίου καθιστώντας το έτσι άχρηστο;

Και σε μια ευρύτερη σφαίρα, αυτή της ζωής, με τις χαρές, τις λύπες και τα ατυχήματά της, δεν μπορεί ο καθένας από μας να φέρει στο μυαλό του κάποιον που του προσέφερε μια τόσο μεγάλη υπηρεσία ώστε να αγανακτήσουμε αν ακούγαμε κάποιον να προσπαθεί να εκτιμήσει το ισοδύναμο της σε χρήματα; Αυτή η υπηρεσία μπορεί να ήταν απλώς μια λέξη, μια λέξη που ειπώθηκε τη σωστή στιγμή, ή ακόμα θα μπορούσε να ήταν η αφοσίωση μηνών και χρόνων, και θα τολμήσουμε να εκτιμήσουμε αυτές τις ανυπολόγιστες υπηρεσίες με τη μορφή «εργατο-γραμματίων»;

«Η εργασία του καθενός μας!» Η ανθρώπινη κοινωνία όμως δε θα μπορούσε να υπάρξει για περισσότερο από δύο συναπτές γενιές αν ο καθένας μας δεν έδινε απείρως περισσότερα απ όσα του πληρώνονται υπό τη μορφή χρημάτων, επιταγών ή αστικών ανταμοιβών. Η φυλή αυτή θα εξαφανιστεί σύντομα αν οι μανάδες δεν θυσιάζουν τη ζωή τους για να προσέχουν τα παιδιά τους, αν οι άνδρες δε δίνουν όλο τους το χρόνο, χωρίς να ζητούν κάτι ισοδύναμο σε αντάλλαγμα, και αν δεν έδιναν σε αυτούς από τους οποίους δεν περιμένουν ανταμοιβή.

Εάν η κοινωνία της μεσαίας τάξης παρακμάζει, αν έχουμε μπει μέσα ε μια τυφλή αλέα απ’ όπου δε μπορούμε να αναδυθούμε στην επιφάνεια αν δεν επιτεθούμε στους θεσμούς του παρελθόντος με δαυλούς και με τσεκούρια, και αυτό συμβαίνει ακριβώς διότι έχουμε κάνει τόσους πολλούς υπολογισμούς. Συμβαίνει επειδή έχουμε αφεθεί και επηρεαστεί από το «δούναι μόνο για να λαβείν». Συμβαίνει επειδή προσπαθήσαμε να μετατρέψουμε την κοινωνία σε μία εμπορική εταιρία βασισμένη στη χρέωση και την αποπληρωμή.

Οι κολεκτιβιστές το γνωρίζουν αυτό. Κατανοούν αμυδρώς ότι η κοινωνία δε θα μπορούσε να επιβιώσει αν εκτελούσε την αρχή του «Ο καθένας ανάλογα με τα πρακτέα του». Θέτουν υπό αμφισβήτηση το ότι τα «απαραίτητα», και δε μιλάμε εδώ για τις ιδιότροπες επιθυμίες του καθενός μας, οι ανάγκες του ατόμου, ανταποκρίνονται πάντα στην «εργασία» του».

Έτσι ο Ντε Πεπε μας λέει: « Αυτή η αρχή, η οποία είναι καθαρά ατομικιστική , θα απαλυνόταν ωστόσο από κοινωνική παρέμβαση, για την εκπαίδευση των παιδιών και των νέων ανθρώπων (συμπεριλαμβανομένης της συντήρησης και της κατοικίας) και από την κοινωνική οργάνωση για τη βοήθεια των αδύναμων, των αρρώστων, για τις συντάξεις των ηλικιωμένων εργατών κ.λ.π.».

Κατανοούν ότι ένας άντρας στα 40 του, πατέρας τριών παιδιών, δεν έχει τις ίδιες ανάγκες με ένα νέο 20 χρονών. Γνωρίζουν ότι μία γυναίκα που βυζαίνει το βρέφος της, και μένει άγρυπνη δίπλα στην κούνια του, δεν μπορεί να δουλέψει όσο ένας άνδρας ο οποίος κοιμήθηκε ήρεμα. Φαίνεται ότι αντιλαμβάνονται το ότι άντρες και γυναίκες που έχουν εξαντληθεί από τη σκληρότητα της υπερβολικής εργασίας για την κοινωνία , μπορεί να μην είναι ικανοί να κάνουν τόση δουλεία όσο αυτοί που πέρασαν χαλαρά το χρόνο τους και τσέπωσαν τα «αγαθά» τους από προνομιούχο εργασία τους ως κρατικοί αξιωματούχοι.

Δείχνουν ζήλο στο να απαλύνουν την αρχή τους αυτή. Λένε : «Η κοινωνία δεν θα αποτύχει στο να μεγαλώσει τα παιδιά της και να βοηθήσει τους ηλικιωμένους και τους αρρώστους. Χωρίς αμφιβολία, οι ανάγκες θα είναι το μέτρο του κόστους με το οποίο η κοινωνία θα επιβαρύνει τον εαυτό της για να απαλύνει την αρχή των «πρακτέων»

Φιλανθρωπία, φιλανθρωπία, πάντοτε Χριστιανική φιλανθρωπία, οργανωμένη από το κράτος αυτή το φορά.

Πιστεύουν στη βελτίωση των ορφανοτροφείων, στη βελτίωση των συντάξεων των ηλικιωμένων και των αρρώστων, έτσι ώστε να απαλύνουν τη σκληρότητα της αρχής. Αλλά δεν μπορούν να βάλουν στο περιθώριο την ιδέα του «πληγώνουμε πρώτα και γιατρεύουμε ύστερα!»

Έτσι λοιπόν έχοντας απορρίψει τον Κομμουνισμό, έχοντας αντιμετωπίσει με ελαφρά τη καρδία τη φόρμουλα «Στον καθένα ανάλογα με τα πρακτέα του», αυτοί οι σπουδαίοι οικονομολόγοι ανακαλύπτουν ότι έχουν ξεχάσει κάτι, τις ανάγκες των πιο αποδοτικών, τις οποίες τώρα παραδέχονται. Μόνο που είναι ρόλος του κράτους να τις εκτιμήσει, ρόλος του κράτους να πιστοποιήσει αν οι ανάγκες είναι δυσανάλογες ως προς την εργασία.

Το κράτος θα διανέμει φιλανθρωπία σε μικρές δόσεις. Το πτωχοκομείο και ο νόμος περί φτώχειας στην Αγγλία δεν είναι παρά ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.

Δεν μπορεί να γίνει κάτι πέραν αυτού του βήματος, γιατί ακόμα και αυτή η μητριά κοινωνία εναντίον της οποίας έχουμε εξεγερθεί έχει επίσης αναγκαστεί να απαλύνει τις ατομικιστικές αρχές της. H ίδια έχει αναγκαστεί να κάνει παραχωρήσεις προς μια κομμουνιστική κατεύθυνση και υπό την ίδια μορφή φιλανθρωπίας.

Η ίδια επίσης μοιράζει γεύματα πείνας για να αποτρέψει το πλιάτσικο από τα μαγαζιά της, χτίζει νοσοκομεία, τα οποία συχνά είναι φρικτά, αλλά και που μερικές φορές είναι εξαίσια, για να αποτραπεί η ερήμωση της χώρας από τις κολλητικές ασθένειες. Η ίδια επίσης αφότου έχει πληρώσει τις ώρες εργασίας και τίποτα παραπάνω, περιθάλπει τα παιδία εκείνων που η ίδια έχει φροντίσει ώστε να τους καταντήσει ένα ράκος. Λαμβάνει υπ’ όψη της τις ανάγκες και μοιράζει φιλανθρωπία σε μικρές δόσεις,

Η φτώχεια έχουμε πει, αποτελεί την κύρια αιτία της ύπαρξης πλούτου. Ήταν η φτώχεια που δημιούργησε τον πρώτο καπιταλιστή. Γιατί προτού συγκεντρωθεί «υπεραξία» για την οποία τόσα πολλά έχουμε ακούσει, έπρεπε να υπάρξουν πρώτα κάποιοι δυστυχισμένοι οι οποίοι να είναι επαρκώς άποροι και να αναγκαστούν έτσι να πουλήσουν την εργασία τους ώστε να μην πεθάνουν της πείνας. Ήταν η φτώχεια που δημιούργησε τους καπιταλιστές. Και αν ο αριθμός των φτωχών αυξήθηκε αλματωδώς κατά το μεσαίωνα, αυτό οφείλεται στις εισβολές και τους πολέμους που ακολούθησαν την ίδρυση κρατών και στην αύξηση του πλούτου που ήρθε ως αποτέλεσμα της εκμετάλλευσης της Ανατολής , η οποία εκμετάλλευση έσκισε σε κομμάτια τους δεσμούς που κάποτε διατηρούσαν ενωμένες τις αγροτικές και τις αστικές κοινότητες, και τους έμαθε να ανακηρύσσουν την αρχή της μισθοδοσίας, η οποία είναι τόσο αγαπητή στους εκμεταλλευτές, αντί για την αλληλεγγύη την οποία πρώτα εφάρμοζαν.

Και πρόκειται δηλαδή αυτή η αρχή να πηγάσει από μια επανάσταση στην οποία ο κόσμος τολμάει να την αποκαλεί με το όνομα Σοσιαλιστική Επανάσταση, ένα όνομα τόσο πολύτιμο για τους λιμοκτονούντες, τους καταπιεσμένους και αυτούς που υποφέρουν;

Δε θα μπορούσε ποτέ να είναι έτσι Γιατί τη μέρα την οποία οι παλιοί θεσμοί θα καταρρεύσουν υπό τον προλεταριακό πέλεκυ, τα στόματά μας θα το βροντοφωνάξουν: «Ψωμί στέγη και ξεκούραση για όλους». Και οι φωνές αυτές θα εισακουστούν. Οι άνθρωποι θα πουν: «Ας ξεκινήσουμε κατευνάζοντας τη δίψα μας για ζωή, ευτυχία ελευθερία, την οποία ποτέ δεν ικανοποιήσαμε μέχρι τώρα». Και όταν πλέον θα έχουμε γευτεί αυτή τη χαρά, θα στρωθούμε στη δουλειά για να κατεδαφίσουμε και τα τελευταία υπολείμματα κυριαρχίας της μεσαίας τάξης, όπως την ηθική της η οποία χαράσσεται με βάση τα λογιστικά βιβλία, τη φιλοσοφία της χρέωσης και της αποπληρωμής, και το κατεστημένο του «δικό σου» και «δικό μου». «Κατεδαφίζοντας θα οικοδομούμε» όπως είπε σχετικά ο Προυντόν. Και θα οικοδομούμε εις το όνομα του Κομμουνισμού και της Αναρχίας.

Peter Kropotkin

Η κατάκτηση του ψωμιού

Κεφάλαιο 12: Αντιρρήσεις

Ι

Ας εξετάσουμε τώρα τις κύριες αντιρρήσεις εναντίον του κομμουνισμού. Οι περισσότερες είναι φανερά αποτέλεσμα μιας απλής παρανόησης, αλλά μερικές θέτουν σημαντικά ερωτήματα και αξίζουν την προσοχή μας.

Δεν πρόκειται να απαντήσουμε {ν’ ασχοληθούμε με απαντήσεις} στις αντιρρήσεις εναντίον του εξουσιαστικού κομμουνισμού: και μεις τις συμμεριζόμαστε. Τα πολιτισμένα έθνη έχουν παραυποφέρει στην μακριά, σκληρή μάχη προς την ατομική ελευθερία, για να απαρνηθούν το μόχθο του παρελθόντος και να ανεχτούν μια κυβέρνηση που θα ήταν και στο παραμικρό αισθητή στην καθημερινή ζωή του πολίτη, ακόμα κι αν αυτή η κυβέρνηση δεν θά’ χε άλλο σκοπό παρά το συλλογικό καλό {το καλό της κοινότητας}. Αν κάποτε μια εξουσιαστική [authoritarian, autoritaire] σοσιαλιστική κυβέρνηση κατάφερνε να εγκαθιδρυθεί, δεν θα διαρκούσε πολύ· γενική {γενικευμένη} δυσαρέσκεια σύντομα θα την ανάγκαζε είτε να διαλυθεί, είτε να αναδιοργανωθεί επί ελευθεριακών αρχών.

Πρόκειται λοιπόν να ασχοληθούμε με την αναρχοκομμουνιστική κοινωνία, μια κοινωνία που αναγνωρίζει την απόλυτη ελευθερία το ατόμου, που δεν δέχεται καμία εξουσία, και δεν χρησιμοποιεί κανένα καταναγκασμό για να κάνει τους ανθρώπους αν δουλέψουν. Περιορίζοντας την μελέτη μας στην οικονομική πλευρά του προβλήματος, ας εξετάσουμε αν μια τέτοια κοινωνία, αποτελούμενη από ανθρώπους όπως είναι σήμερα, ούτε καλύτερους ούτε χειρότερους, ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο εργατικούς, έχει καμιά πιθανότητα επιτυχούς εξέλιξης.

Η αντίρρηση είναι γνωστή. “Αν η επιβίωση όλων είναι εξασφαλισμένη, και αν η ανάγκη να κερδίσει το μισθό του δεν αναγκάζει τον άνθρωπο να εργασθεί, κανείς δεν θα δουλεύει. Ο καθένας θα αφήνει για το διπλανό του την εργασία που δεν είναι υποχρεωμένος να φέρει εις πέρας.” Κατ’ αρχήν ας παρατηρήσουμε την ελαφρότητα με την οποία μια τέτοια αντίρρηση τίθεται, χωρίς να παίρνεται υπ’ όψην ότι, στην πραγματικότητα η ερώτηση είναι από τη μια μεριά, αν κάποιος πετυχαίνει αποτελεσματικά το σκοπό του με μισθωτή εργασία και από την άλλη, αν η εθελοντική εργασία δεν είναι ήδη, ακόμα και σήμερα πιο αποτελεσματική από την δουλειά που παρακινείται από μισθούς [stimulated by wages,stimulé par le salaire]. Μια ερώτηση που θα απαιτούσε βαθύτατη μελέτη. Αλλά ενώ στις θετικές επιστήμες κάποιος θα εκφράσει τις απόψεις του -επί θεμάτων απείρως απλούστερων και ασημαντότερων- μετά από σοβαρή έρευνα, μετά από προσεκτική συλλογή και επεξεργασία δεδομένων, επί του παρόντος θέματος θα εκδώσει απόφαση, χωρίς τη δυνατότητα έφεσης, αρκούμενος στην αντιπαράθεση ενός μόνο γεγονότος, για παράδειγμα την αποτυχία των κομμουνιστικών κοινοτήτων στην Αμερική. Ενεργούν σαν το δικηγόρο, ο οποίος δεν βλέπει τον αντίπαλο συνήγορο σαν τον υπερασπιστή ενός σκοπού, ή μιας διαφορετικής άποψης, αλλά απλά σαν αντίπαλο σε μια ρητορική διαμάχη· αν ευτυχίσει και βρει κάποιο αντίλογο, δεν ενδιαφέρεται για την παραπέρα δικαιολόγηση της άποψής του. Έτσι αυτή η ουσιαστική βάση της πολιτικής οικονομίας, η μελέτη των ποιο ευνοϊκών συνθηκών που θα δώσουν στην κοινωνία τη μεγαλύτερη ποσότητα ωφέλιμων προϊόντων με τη λιγότερη σπατάλη ανθρώπινης προσπάθειας, δεν αναπτύσσεται.

Το πιο εντυπωσιακό σημείο αυτής της ελαφρότητας είναι ότι και στην ίδια την καπιταλιστική πολιτική οικονομία υπάρχουν μερικοί συγγραφείς που αναγκάζονται από τα γεγονότα να αμφισβητήσουν το αξίωμα που θέσανε οι ιδρυτές {θεμελιωτές} της επιστήμης τους, ότι δηλαδή η απειλή της πείνας είναι το καλύτερο κίνητρο {διεγερτικό} για δημιουργική εργασία. Αρχίζουν να διακρίνουν ότι κατά την παραγωγή εισάγεται κάποιο συλλογικό στοιχείο το οποίο, αν και τελείως αγνοημένο έως σήμερα, μπορεί να είναι πιο σημαντικό από το προσωπικό όφελος. Η κατώτερη ποιότητα της μισθωτής εργασίας, η τρομερή δαπάνη ανθρώπινου μόχθου στη σύγχρονη γεωργική και βιομηχανική εργασία, η συνεχώς αυξανόμενη ποσότητα των ηδονιστών [pleasure-seekers, jouisseurs], που σήμερα φορτώνουν το φορτίο τους στους ώμους των άλλων, η έλλειψη κάθε κεφιού για δουλειά που γίνεται όλο και πιο φανερή· όλα αυτά αρχίζουν να απασχολούν τους οικονομολόγους της “κλασσικής” σχολής. Κάποιοι εξ’ αυτών αναρωτιούνται μήπως και βρίσκονται σε λάθος μονοπάτι: αν αυτό το φανταστικό ων, πρωτοτυπικά πονηρό[idéalisé en laid], που υποκινείται μόνο από το δόλωμα του μισθού, πραγματικά υπάρχει. Αυτή η αίρεση έχει διεισδύσει ακόμα και στα πανεπιστήμια: μπορεί να βρεθεί σε βιβλία ορθόδοξης οικονομίας. Αυτό δεν εμποδίζει πολλούς ρεφορμιστές σοσιαλιστές να παραμένουν οπαδοί της ατομικής αμοιβής, και να υπερασπίζουν την ακρόπολη του ημερομισθίου [wagedom, salariat] παρόλο που παραδίνεται, λιθάρι το λιθάρι στους πολιορκητές από τους πρώην υπερασπιστές της.

Φοβούνται ότι χωρίς καταναγκασμό οι μάζες δεν θα δουλεύουν.

Αλλά μήπως δεν έχουμε ήδη ακούσει- δυο φορές κατά τη διάρκεια της ζωής μας, να εκφράζονται οι ίδιοι φόβοι; από τους εναντιώμενους την κατάργηση της δουλείας {αντι-αμπολισιονιστές} στις ΗΠΑ πριν την απελευθέρωση των νέγρων και από την αριστοκρατία της Ρωσίας πριν την απελευθέρωση των δουλοπάροικων {κολίγων}[serfs]; “Χωρίς μαστίγιο, ο νέγρος δεν δουλεύει” λέγανε οι αντι-αμπολισιονιστές. “Δίχως την επίβλεψη του κυρίου τους οι δουλοπάροικοι θ’ αφήσουν τη γη ακαλλιέργητη¨ έλεγαν οι Ρώσοι τσιφλικάδες[Russian serf-owners, boyards russes]. Ήταν το ρεφραίν του Γάλου αριστοκράτη το 1879, το ρεφραίν του Μεσαίωνα, ένα ρεφραίν τόσο παλιό όσο και ο κόσμος, και θα τ΄ ακούμε κάθε φορά που θα ζητάμε την εξάλειψη μιας αδικίας. Και κάθε φορά τα γεγονότα θα το διαψεύδουν. Ο απελευθερωμένος χωρικός του 1792 όργωνε με μια άγρια ενεργητικότητα άγνωστη στους προγόνους του, ο ελευθερωμένος νέγρος δουλεύει περισσότερο από τους γονείς του, κι ο Ρώσος χωρικός, αφού ετίμησε τον μήνα του μέλιτός της απελευθέρωσής του με το να γιορτάζει ως ιερή και την Παρασκευή και όχι μόνο την Κυριακή, έχει πιάσει δουλειά με όλο και περισσότερη όρεξη καθώς η απελευθέρωσή του προχωρεί όλο και περισσότερο. Εκεί που η γη του ανήκει, δουλεύει πιο αμείλικτα [avec acharnement] -αυτή είναι η κατάλληλη λέξη [c’est le mot]. Το ρεφραίν του αντι-αμπολισιονιστή είναι χρήσιμο στον ιδιοκτήτη των σκλάβων, όσο για τους ίδιους τους σκλάβους, αυτοί ξέρουν τι αξίζει μιας και ξέρουν τα κίνητρά του.

Επιπλέον, ποιος, εκτός των οικονομολόγων, μας δίδαξε ότι αν η εργασία ενός μισθωτού του είναι αδιάφορη, εντατική και παραγωγική δουλειά μπορεί να επιτευχθεί μόνο από κάποιον που βλέπει την περιουσία του να αυξάνεται εν αναλογία με την προσπάθειά του; Όλοι οι ύμνοι που ψάλονται προς τιμήν της ιδιωτικής περιουσίας μπορούν να αναχθούν σ’ αυτό το αξίωμα.

Επειδή -είναι αξιοσημείωτο- όταν οι οικονομολόγοι θέλοντας να υμνήσουν τις ευλογίες[blessings, bienfaits] της ιδιωτικής περιουσίας, μας δείχνουν πως το στέρφο, ελώδες, ή πετρώδες έδαφος καλύπτεται από πλούσια σοδειά όταν καλλιεργηθεί από το χωρικό ιδιοκτήτη του, επ΄ ουδενί δεν αποδεικνύουν τη θέση τους υπέρ της ιδιωτικής περιουσίας. Με το να παραδέχονται ότι η μοναδική εγγύηση για να μην ληστευθεί κάποιος από τα αποτελέσματα της δουλειάς του είναι η κατοχή των μέσων της εργασίας του -κάτι που είναι αλήθεια- οι οικονομολόγοι αποδεικνύουν μόνο ότι ο άνθρωπος παράγει περισσότερο όταν δουλεύει εν πλήρη ελευθερία, όταν έχει μια κάποια επιλογή επί των ασχολιών του {σχετικά με το τι θ’ ασχοληθεί}, όταν δεν έχει επιστάτες να μπαίνουν στα πόδια του, και τέλος, όταν βλέπει ότι η δουλειά του φέρνει όφελος {κέρδος} στον ίδιο και σ΄ άλλους που δουλεύουν σαν κι αυτόν, και όχι σε αργόσχολους. Αυτό είναι όλο που προκύπτει από τα επιχειρήματά τους, κι αυτό λέμε και μεις.

Όσον αφορά δε τη μορφή κατοχής των μέσων της εργασίας τους, την αναφέρουν μόνο παρεπειμπτόντως στην απόδειξή τους, σα μια εγγύηση στον καλλιεργητή ότι δεν θα ληστευθεί από τα οφέλη -ή από τις βελτιώσεις- του προϊόντος του. Επίσης αφού υποστηρίζουν την ιδιωτική περιουσία σε αντιδιαστολή με άλλες μορφές κατοχής, δεν θα ‘πρεπε οι οικονομολόγοι να δείξουν επιπλέον και ότι επί συλλογικής κατοχής {κοινοκτημοσύνης} η γη ποτέ δεν παράγει τόσο πλούσια σοδιά όσο επί ιδιωτικής κατοχής; Αλλά αυτό δεν ισχύει· στην πραγματικότητα το αντίθετο έχει παρατηρηθεί.

Πάρτε για παράδειγμα μια κομμούνα στο καντόνι του Βωντ (Vaud) κατά τη διάρκεια του χειμώνα, όταν όλοι οι άνδρες του χωριού πάνε να κόψουν ξύλα στο δάσος που ανήκει σε όλους τους. Ακριβώς κατά τη διάρκεια αυτής της γιορτής της δουλειάς [festivals of toil, fêtes du travail] βλέπει κανείς το μεγαλύτερο πάθος για δουλειά και επίδειξη ανθρώπινης δύναμης. Κανένας έμμισθος μόχθος και καμιά προσπάθεια προσωπικού ιδιοκτήτη μπορεί να αντέξει τη σύγκριση.

Ή ας πάρουμε ένα ρωσικό χωριό, όταν όλοι οι κάτοικοι μαζί θερίζουν το χωράφι που ανήκει στην κομμούνα ή που απλά εκμεταλλεύεται απ’ αυτήν. Εκεί βλέπει κανείς τι μπορεί να παράγει ο άνθρωπος όταν δουλεύει από κοινού σ’ ένα συλλογικό έργο. Σύντροφοι συναγωνίζονται ποιος θα καθαρίσει το μεγαλύτερο κομμάτι· οι δε γυναίκες στο πόδι τους ανασκουμπώνονται ώστε να μην μείνουν πίσω από τους θεριστές. Είναι μια γιορτή δουλείας όπου εκατό άνθρωποι παράγουν σε μερικές ώρες έργο που θα ‘περνε μέρες αν δούλευε ο καθένας ξεχωριστά. Πόσο θλιβερή φαίνετε η δουλειά του μεμονωμένου ιδιοκτήτη εν συγκρίσει!

Τέλος, θα μπορούσαμε να δώσουμε χιλιάδες παραδείγματα από τους πιονιέρους [pioneers] της Αμερικής, από την Ελβετία, Γερμανία, Ρωσία και μερικά χωριά στην Γαλλία· η δουλειά των ρωσικών ουλαμών [gangs,escouades] (artels) όπου χτίστες, ξυλουργοί, βαρκάρηδες, ψαράδες, κτλ, που αναλαμβάνουν μια δουλειά συλλογικά και μοιράζουν το αποτέλεσμα χωρίς τη μεσολάβηση των μεσαζόντων. Θα μπορούσαμε επίσης να αναφέρουμε τα μεγάλα ομαδικά κυνήγια των νομαδικών φυλών, και ένα άπειρο αριθμό από πετυχημένες συλλογικές επιχειρήσεις. Και σε κάθε περίπτωση θα φαινόταν η αδιαμφισβήτητη ανωτερότητα της συλλογικής εργασίας έναντι αυτής που γίνεται για το μεροκάματο ή του μεμονωμένου ιδιοκτήτη.

Το ευ ζην [well-being, bien-être], δηλαδή η ικανοποίηση των φυσικών, καλλιτεχνικών και ηθικών αναγκών και η εγγύηση αυτής της ικανοποίησης είναι ανέκαθεν το πιο δυνατό κίνητρο για δουλειά. Κι ενώ ο μισθωτός παράγει τα απολύτως αναγκαία με δυσκολία, ένας ελεύθερος εργαζόμενος, βλέποντας μεγαλύτερη άνεση και πολυτέλεια για τον εαυτό του και τους άλλους σαν το αποτέλεσμα της δουλειάς του, επενδύει πολλή μεγαλύτερη ενέργεια και εφευρετικότητα, με αποτέλεσμα να παράγει προϊόντα πρώτης τάξης εν αφθονία. Ο ένας νοιώθει καθηλωμένος στη μιζέρια, ο άλλος ελπίζει σε ένα πολυτελές και άνετο μέλλον. Εκεί βρίσκεται όλο το μυστικό. Επομένως μια κοινωνία που αποσκοπεί στο ευ ζην όλων των μελών της και στην δυνατότητα όλων να απολαμβάνουν τη ζωή σ’ όλες τις εκδηλώσεις της, θα προσφέρει εθελοντική εργασία που είναι απείρως ανώτερη και πιο παραγωγική από οτιδήποτε έχει παραχθεί μέχρι τώρα υπό το ζυγό της σκλαβιάς, της δουλοπαροικίας, ή της έμμισθης εργασίας[wagedom, salariat].
ΙΙ

Σήμερα, όποιος μπορεί να φορτώσει στους άλλους το δικό του μερίδιο εργασίας αναγκαίας για την επιβίωση, το κάνει και είναι γενικά αποδεκτό ότι πάντα θα είναι έτσι.

Τώρα, η εργασία αναγκαία για την επιβίωση είναι ουσιαστικά χειρωνακτική. Μπορεί να είμαστε καλλιτέχνες ή επιστήμονες, αλλά κανείς μας δεν μπορεί να κάνει χωρίς πράγματα που παράγονται με χειρωνακτική εργασία, -ψωμί, ρούχα, δρόμοι, πλοία, φως, θερμότητα, κτλ. Επιπλέον, όσο υψηλά καλλιτεχνικές ή λεπτά μεταφυσικές [highly artistic subtly metaphysical, hautement artistiques subtilement métaphysiques] και να είναι οι απολαύσεις μας, όλες τους εξαρτούνται από τη χειρωνακτική εργασία. Και είναι ακριβώς αυτήν την εργασία -θεμέλιο της ζωής- που ο καθένας προσπαθεί να αποφύγει.

Κατανοούμαι απολύτως ότι έτσι πρέπει να είναι σήμερα.

Γιατί σήμερα, το να κάνεις χειρωνακτική δουλειά στην πραγματικότητα σημαίνει να κλειστείς για δέκα με δώδεκα ώρες σ’ ένα ανθυγιεινό εργαστήρι, και να είσαι καθηλωμένος στην ίδια δουλειά για είκοσι ή τριάντα χρόνια μπορεί και για όλη σου τη ζωή.

Σημαίνει να είσαι καταδικασμένος σ΄ ένα πενιχρό μισθό, στην αβεβαιότητα του αύριο, την ανεργία, συχνά στην ένδεια [destitution,misère], συχνότερα σε θάνατο στο νοσοκομείο, μετά από σαράντα χρόνια που δούλεψες για να ταΐσεις, ντύσεις, ψυχαγωγήσεις και να διδάξεις άλλους εκτός από τον εαυτό σου και τα παιδιά σου.

Σημαίνει να φέρεις τη στάμπα της κατωτερότητας όλη σου τη ζωή, γιατί, ότι και να μας λένε οι πολιτικοί, όποιος εκτελεί χειρωνακτική εργασία θεωρείται πάντα κατώτερος αυτού που εκτελεί πνευματική εργασία, κι αυτός που έχει μοχθήσει δέκα ώρες στο εργαστήρι δεν έχει το χρόνο, κι ακόμα λιγότερο τα μέσα, να προσφέρει στον εαυτό του τις υψηλές απολαύσεις της τέχνης και της επιστήμης, ούτε καν να μάθει να τις εκτιμά· πρέπει να είναι ευχαριστημένος με τα ψίχουλα που πέφτουν από το τραπέζι των προνομιούχων.

Κατανοούμε ότι υπό αυτές τις συνθήκες η χειρωνακτική εργασία θεωρείται κατάρα.

Κατανοούμε ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν ένα όνειρο: να καταφέρουν, αυτοί ή τα παιδιά τους να ξεφύγουν απ’ αυτή την κατώτερη κατάσταση· να δημιουργήσουν για τον εαυτό τους μια ¨ανεξάρτητη¨ θέση, που πάει να πει, να ζούνε κι ίδιοι από τον κόπο άλλων!

Όσο υπάρχει μια τάξη εργαζόμενων σε χειρωνακτικές εργασίες {εργατών} και μια τάξη εργαζόμενων σε πνευματικές εργασίες {“εργατών” του πνεύματος, μαύρα χέρια και άσπρα χέρια, έτσι θα’ ναι τα πράγματα.

Πράγματι, τι ενδιαφέρον μπορεί αυτή η καταθλιπτική δουλειά να έχει για τον εργάτη, όταν αυτός ξέρει ότι από την κούνια μέχρι τον τάφο τον περιμένει μια ζωή μετριότητας, φτώχειας και ανασφάλειας για το αύριο; Επομένως, όταν βλέπουμε την συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων να ξεκινάνε την άθλια δουλειά τους κάθε πρωί, ξαφνιαζόμαστε από την επιμονή τους, από την όρεξή τους για δουλειά, από τη συνήθεια που τους επιτρέπει να διάγουν μια μίζερη ζωή χωρίς ελπίδα για το αύριο, σαν μηχανές που τυφλά εκτελούν οδηγίες, χωρίς να προσβλέπουν, έστω και αμυδρά, ότι κάποια μέρα αυτοί ή τουλάχιστον τα παιδιά τους, θα συμμετέχουν σε μια ανθρωπότητα πλούσια με τους θησαυρούς της άφθονης φύσης, με όλες τις απολαύσεις της γνώσης, της επιστημονικής ή καλλιτεχνικής δημιουργίας, που σήμερα μόνο λίγοι προνομιούχοι μπορούν να απολαύσουν.

Ακριβώς για να εξαλείψουμε αυτό το διαχωρισμό μεταξύ χειρωνακτικής και πνευματικής εργασίας, θέλουμε να καταργήσουμε την μισθωτή εργασία[wagedom], γι αυτό επιδιώκουμε την Κοινωνική Επανάσταση. Τότε η δουλειά δεν θά ‘ναι πια κατάρα: θα γίνει αυτό που θα έπρεπε να είναι – η ελεύθερη εξάσκηση όλων των ανθρώπινων δυνατοτήτων [faculties of man, facultés de l’ homme].

Επιπλέον, καιρός είναι να κάνουμε μια σοβαρή ανάλυση του εξής μύθου: υποτίθεται ότι ανώτερη δουλειά μπορεί να παραχθεί μόνο κάτω από το βούρδουλα της μισθωτής εργασίας.

Για να συλλάβετε την τεράστια σπατάλη ανθρώπινης ενέργειας χαρακτηριστική της σύγχρονης βιομηχανίας αρκεί να επισκεφτείτε ένα εργοστάσιο, όχι ένα πρότυπο εργοστάσιο ή εργαστήρι που βρίσκουμε καμιά φορά καθ΄ εξαίρεση, αλλά ένα συνηθισμένο εργοστάσιο. Για κάθε λίγο-πολύ ορθολογικά οργανωμένο εργοστάσιο, υπάρχουν παραπάνω από εκατό που χαραμίζουν τον ανθρώπινο μόχθο χωρίς κανένα ουσιαστικό λόγο πέρα του να αυξήσουν κατά μερικούς οβολούς το ημερήσιο εισόδημα του εργοδότη.

Εδώ θα δείτε, νεαρούς μεταξύ είκοσι και εικοσιπέντε χρονών, να κάθονται όλη μέρα σ’ ένα πάγκο, με καμπουριασμένους ώμους [their chests sunken in, la poitrine renfoncée], κουνώντας πυρετωδώς το κεφάλι και το κορμί για να δέσουν, με ταχύτητα ταχυδακτυλουργού, τις άκρες από μικρά ευτελή κομμάτια μπαμπακιού, τ΄ απομεινάρια του αγαλειού [Σ.τ.μ. εδώ θέλει πιο πολύ δουλειά]. Τι απογόνους θα κληροδοτήσουν στη χώρα τους αυτά τα τρεμάμενα ετοιμόροπα κορμιά; “Μα πιάνουν τόσο λίγο τόπο στο εργοστάσιο, και καθένας τους φέρνει ένα τάλιρο[sixpence,cinquante centimes] τη μέρα”, θα πει ο εργοδότης.

Σε ένα τεράστιο εργοστάσιο του Λονδίνου θα μπορούσατε να δείτε κοπελιές, φαλακρές από τα δεκαεφτά τους από τους δίσκους με σπίρτα που κουβαλάνε στο κεφάλι τους από δωμάτιο σε δωμάτιο του εργοστασίου, τη στιγμή που μια απλούστατη μηχανή θα μπορούσε να κυλήσει τα σπίρτα στο τραπέζι τους. Αλλά … είναι τόσο φτηνή η δουλειά των ανειδίκευτων γυναικών! Τι να την κάνουν τη μηχανή; όταν οι κοπελίτσες δεν μπορούν να δουλέψουν άλλο, είναι τόσο εύκολο να αντικατασταθούν … υπάρχουν τόσο πολλές στο δρόμο.

Στα σκαλιά μια έπαυλης {ενός αρχοντικού} μια παγερή νύχτα θα βρείτε ένα ξυπόλητο παιδί να κοιμάται αγκαλιά με ένα δεμάτι εφημερίδες … η παιδική εργασία είναι τόσο φτηνή ώστε είναι πιθανόν να προσλαμβάνεται κάθε βράδυ, για να πουλάει εφημερίδες ένα φράγκο τη μία, εκ του οποίου το κακόμοιρο αγόρι θα παίρνει μια με μιάμιση δεκάρα. Τέλος, μπορεί να δείτε ένα γεροδεμένο άντρα να τριγυρνά με κρεμάμενα χέρια· είναι άνεργος μήνες τώρα. Εν τω μεταξύ η κόρη του χλωμαίνει ολοένα και περισσότερο από τις αναθυμιάσεις της βιοτεχνίας κατασκευής ενδυμάτων, και ο γιος του γεμίζει με τα χέρια του κουτιά με βερνίκι ή περιμένει με τις ώρες σε μια γωνιά ώσπου κάποιος περαστικός να του επιτρέψει να κερδίσει δυο δεκάρες.

Και έτσι είναι παντού, από το Σαν Φρανσίσκο στη Μόσχα, κι από τη Νάπολη στη Στοκχόλμη. Η σπατάλη της ανθρώπινης ενέργειας είναι το διακριτικό{ορίζον} χαρακτηριστικό της βιομηχανίας – για να μην αναφέρουμε το εμπόριο όπου αποκτά ακόμη πιο κολοσσιαίες διατάσεις.

Τι θλιβερή σάτιρα αυτό το όνομα, πολιτική οικονομία, να δίνεται στην επιστήμη της κατασπατάλησης της ανθρώπινης ενέργειας κάτω από το σύστημα της μισθωτής εργασίας.

Αλλά αυτό δεν είναι όλο. Αν μιλήσετε στον διευθυντή ενός καλά οργανωμένου εργοστασίου, θα σας εξηγήσει με αφέλεια πόσο δύσκολο είναι στις μέρες μας να βρεθεί ένας επιτήδειος, ζωηρός και ενεργητικός εργάτης που θα δουλεύει με όρεξη. “Αν ένας τέτοιος άνθρωπος παρουσιαζότανε ανάμεσα στους είκοσι τριάντα που έρχονται κάθε Δευτέρα και ζητούνε δουλειά, σίγουρα θα τον προσλαμβάναμε, ακόμα κι αν είμαστε σε περίοδο μείωσης του προσωπικού. Θα τον αναγνωρίζαμε με την πρώτη ματιά και θα είναι πάντα ευπρόσδεκτος, ακόμα κι αν θα αναγκαστούμε να απολύσουμε κάποιον γεροντότερο και λιγότερο ενεργό εργάτη την άλλη μέρα.” Και αυτός που μόλις έλαβε την ειδοποίηση απόλυσης, κι αυτοί που θα την λάβουν αύριο, θα ενισχύσουν τον τεράστιο εν εφεδρεία στρατό του κεφαλαίου – άνεργοι εργάτες- που καλούνται στον αργαλειό ή στον πάγκο μόνο όταν υπάρχει φόρτος εργασίας [pressure of work, moments de presse] ή για να σπάσουν μια απεργία. Και τι γίνεται με τους άλλους εργάτες, που είναι στο μέσο όρο και απορρίπτονται από τα πρώτης τάξης εργοστάσια; Αυτοί κατατάσσονται στον εξίσου τρομερό στρατό των αδιάφορων εργατών που συνεχώς ανακυκλώνονται μεταξύ των εργοστασίων δεύτερης τάξης- αυτών που μόλις βγάζουν τα έξοδά τους και πορεύονται στον κόσμο με κόλπα και παγίδες για τον αγοραστή, ειδικά για τον καταναλωτή σε μακρινές χώρες.

Και αν μιλήσετε με τους εργάτες, σύντομα θ’ ανακαλύψετε ότι ο κανόνας σ’ αυτά τα εργοστάσια είναι- ποτέ μη δουλεύεις όσο μπορείς. “Σκάρτος μισθός – σκάρτη δουλειά!” αυτή είναι η συμβουλή που δίνουν στον εργάτη οι σύντροφοι του με το που μπαίνει στο εργοστάσιο.

Γιατί οι εργάτες ξέρουν ότι αν σε μια στιγμή γενναιοδωρίας ενδώσουν στις ικεσίες του εργοδότη και συμφωνήσουν να εντατικοποιήσουν τη δουλειά τους για να ανταπεξέλθουν σε μια πιεστική παραγγελιά, τότε αυτή η νευρώδης εργασία θα απαιτείται στο μέλλον σαν κανόνας στην κλίμακα των μισθών [scale of wages, l’échelle des salaires]. Επομένως σε τέτοια εργοστάσια προτιμούν να μην παράγουν ποτέ όσο μπορούν. Σε ορισμένα εργοστάσια η παραγωγή κρατιέται χαμηλά ούτως ώστε οι τιμές να διατηρηθούν υψηλές, και μερικές φορές περνιέται το σύνθημα πονηρά, που σημαίνει, “Κακή δουλειά για κακή πληρωμή”.

Η μισθωτή εργασία είναι δουλοπαροικία [serf-work,labeur de serf]· δεν μπορεί, δεν πρέπει να παράγει όλα όσα μπορεί να παράγει. Και είναι καιρός να ξεμπερδέψουμε με το μύθο που παρουσιάζει το μισθό σαν το καλύτερο κίνητρο προς παραγωγική εργασία. Αν σήμερα η βιομηχανία παράγει το εκατονταπλάσιο από την εποχή των παππούδων μας, αυτό οφείλεται στο ξαφνικό ξύπνημα των φυσικοχημικών επιστημών κατά το τέλος του τελευταίου αιώνα [Σ.τ.μ. του 19ου]· δεν επιτεύχθηκε εξαιτίας της καπιταλιστική οργάνωση της μισθωτής εργασίας, αλλά παρά την ύπαρξη αυτής της οργάνωσης.
ΙΙΙ

Όσοι έχουν σοβαρά εξετάσει το Θέμα δεν αρνούνται κανένα από τα πλεονεκτήματα του κομμουνισμού, υπό την προϋπόθεση εννοείτε, ότι είναι τελείως ελεύθερος, δηλαδή αναρχικός. Αναγνωρίζουν ότι κάθε εργασία πληρωμένη με χρήματα, έστω κι αν είναι μεταμφιεσμένα σε “κουπόνια” [“labour notes”,”bons”] που θα καταβάλλονται στις εργατικές ενώσεις από το κράτος, θα κρατούσε τα χαρακτηριστικά της μισθωτής εργασίας και συνεπώς θα διατηρούσε τα μειονεκτήματα της μισθωτής εργασίας. Συμφωνούν ότι το όλο σύστημα σύντομα θα υπέφερε τις συνέπειες, ακόμα κι αν η κοινωνία κατείχε τα μέσα παραγωγής. Και παραδέχονται ότι, χάρη στην ολοκληρωμένη παιδεία που θα παρέχεται σ΄ όλα τα παιδιά, για τις εργασιακές συνήθειες [laborious habits,habitudes laborieuses] των πολιτισμένων κοινωνιών, μαζί με την ελευθερία να διαλέγεις και να αλλάζεις την ασχολία σου και τα θέλγητρα [attractions,l’attrait] της εργασίας μεταξύ ίσων προς όφελος όλων{κοινό καλό}, μια κομμουνιστική κοινωνία σύντομα θα τριπλασίαζε, θα δεκαπλασίαζε, τη γονιμότητα του εδάφους και θα ‘δεινε ένα νέο παλμό στην βιομηχανία.

Μέχρι εδώ οι αντίπαλοί μας συμφωνούν. “Αλλά ο κίνδυνος” , λένε, “θα ‘ρθει από τη μειοψηφία των λουφατζήδων που δε θα δουλεύουν, και δεν θά’χουν τακτικό και συνεπές ωράριο [regular habits, n’y apporteront pas de régularité et d’esprit de suite], παρόλο που θα υπάρχουν όλες οι συνθήκες για ευχάριστη δουλειά. Σήμερα ο φόβος της πείνας αναγκάζει τους πιο αντιδραστικούς να κινούνται μαζί με τους άλλους. Όποιος δεν έρχεται στην ώρα του απολύεται. Αλλά ένα μαύρο πρόβατο αρκεί για να διαφθείρει όλο το κοπάδι, και δυο τρεις τεμπέληδες ή αντιδραστικοί εργάτες θα αποπλανήσουν τους υπόλοιπους και θα φέρουν στο εργοστάσιο ένα πνεύμα ανοργανωσιάς και εξέγερσης που θα κάνει αδύνατη τη δουλειά· έτσι στο τέλος θα αναγκαστούμε σ’ ένα σύστημα καταναγκασμού που θα αναγκάσει τους υποκινητές να ξαναμπούν στη γραμμή. Και δεν είναι το σύστημα της πληρωμής ανάλογα με την ποσότητα της δουλειάς, το μοναδικό που επιτρέπει καταναγκασμό χωρίς να πληγώνει τα αισθήματα του εργαζόμενου; Γιατί όλα τα άλλα μέσα θα συνεπάγονταν τη συνεχή παρέμβαση της εξουσίας, πράγμα αποκρουστικό για ένα ελεύθερο άνθρωπο.” Αυτή πιστεύουμε πως είναι η αντίρρηση σε όλη της την ισχύ.

Αυτή η αντίρρηση ανήκει στην κατηγορία των επιχειρημάτων που προσπαθεί να δικαιολογήσει το κράτος, το ποινικό δίκαιο, το δικαστή και το δεσμοφύλακα.

“Καθώς υπάρχουν άνθρωποι, μια ασθενική μειονότητα [feeble minority, faible minorité] που δεν παραδίδονται στα κοινωνικά ήθη” λένε οι εξουσιαστικοί, “πρέπει να διατηρήσουμε το κράτος, την εξουσία, τα δικαστήρια και τις φυλακές, παρόλο που που απ’ αυτούς τους θεσμούς πηγάζουν κάθε είδους καινούρια κακά.”

Επομένως είμαστε υποχρεωμένοι να επαναλάβουμε ότι έχουμε τόσο συχνά πει σχετικά με την εξουσία γενικώς: “Για να αποφύγετε ένα πιθανό κακό έχετε καταφύγει σε μέσα που από μόνα τους αποτελούν μεγαλύτερο κακό, και τελικά προξενούν το κακό που θέλετε να διορθώσετε. Διότι, μην ξεχνάτε ότι είναι η μισθωτή εργασία, η αδυναμία {μη δυνατότητα}[impossibility, l’impossibilité] να ζήσει κανείς μ’ άλλο τρόπο παρά να πουλάει τη δουλειά του, που έχει δημιουργήσει το καπιταλιστικό σύστημα, τις αμαρτίες του οποίου μόλις έχετε αρχίσει να αναγνωρίζετε.”

Θα μπορούσαμε επίσης να επισημάνουμε ότι αυτός ο εξουσιαστικός τρόπος σκέψης δεν είναι παρά μια απολογία [plaidoyer] για να δικαιολογήσει τα κακά του υπάρχοντος συστήματος. Η μισθωτή εργασία δεν εισήχθηκε για να διορθώσει τα μειονεκτήματα του κομμουνισμού· η καταγωγή της όπως και η καταγωγή του κράτους και της ιδιωτικής περιουσίας, είναι άλλη. Γεννήθηκε από τη βίαιη επιβολή της δουλείας και της δουλοπαροικίας και απλά φοράει σύγχρονη ενδυμασία. Συνεπώς αυτό το επιχείρημα δεν έχει περισσότερη αξία από τα επιχειρήματα που προσπαθούν να δικαιολογήσουν την ύπαρξη της περιουσίας και του κράτους.

Ωστόσο, θα εξετάσουμε τώρα αυτήν την αντίρρηση για να δούμε αν περιέχει καμία αλήθεια.

Κατ’ αρχήν, δεν είναι προφανές ότι αν μια κοινωνία θεμελιωμένη στην αρχή της ελεύθερης εργασίας, κινδύνευε πραγματικά από λουφατζήδες, θα μπορούσε εύκολα να αυτοπροστατευθεί χωρίς εξουσιαστική οργάνωση και χωρίς να καταφύγει στη μισθωτή εργασία;

Ας υποθέσουμε μια ομάδα από εθελοντές, που ενώνονται για κάποιο επιχείρημα, για την επιτυχία του οποίου όλοι δουλεύουν με ζήλο, εκτός από ένα εταίρο που συχνά απουσιάζει από το πόστο του. Τι πρέπει να κάνουν οι υπόλοιποι εταίροι; Να διαλύσουν την ομάδα, και να εκλέξουν ένα πρόεδρο που να επιβάλει πρόστιμα; ή ίσως -όπως η Ακαδημία- να διανείμουν τεκμήρια{κουπόνια} παρουσίας [markers, jetons de présence]; Προφανώς δεν θα κάνουν ούτε το είναι ούτε το άλλο, αλλά μια μέρα θα πιάσουν τον σύντροφο που θέτει σε κίνδυνο την επιτυχία του εγχειρήματος και θα του πούνε: “Φίλε, θα μας άρεσε να δουλέψουμε μαζί σου· αλλά καθώς είσαι συχνά απών και γενικά είσαι αμελής, πρέπει να χωρίσουμε. Πήγαινε να βρεις άλλους συντρόφους που θ΄ ανέχονται την αδιαφορία σου!”

Αυτός ο τρόπος είναι τόσο φυσικός που σήμερα εφαρμόζεται παντού, σ’ όλες τις βιομηχανίες, ταυτόχρονα με όλα τ’ άλλα συστήματα: πρόστιμα, περικοπή μισθού, επίβλεψη κτλ· ένας εργάτης μπορεί να έρθει στο εργοστάσιο στην ώρα του, αλλά αν δεν κάνει καλά τη δουλειά του, αν παρεμποδίζει τους συντρόφους του με την τεμπελιά του ή άλλα ελαττώματα και γίνεται καυγάς, τότε τέλος. Αναγκάζεται να εγκαταλείψει το εργοστάσιο.

Γενικά, υποτίθεται [On prétend] ότι είναι το παντοδύναμο αφεντικό και οι επιστάτες του που διατηρούν την ομαλότητα [regularity, régularité] και την ποιότητα της δουλειάς στο εργοστάσιο. Στην πραγματικότητα, σε μια κάπως περίπλοκη επιχείρηση, όπου τα προϊόντα περνούν από πολλά χέρια πριν ολοκληρωθούν, είναι το ίδιο το εργοστάσιο, το σύνολο των εργατών που επιβλέπουν[see, veillen] τις καλές συνθήκες εργασίας. Αυτός είναι ο λόγος που τα καλύτερα ιδιωτικά αγγλικά εργοστάσια έχουν λίγους επιστάτες, πολύ λιγότερους κατά μέσο όρο από τα γαλλικά εργοστάσια, και ασύγκριτα λιγότερους από τα κρατικά αγγλικά εργοστάσια.

Με τον ίδιο τρόπο διατηρείτε και ένας κάποιος ηθικός πυρήνας{ηθικό επίπεδο} [un certain niveau moral ] στην κοινωνία. Υποτίθεται, ότι διατηρείται εξαιτίας των αγροφυλάκων, των δικαστών, και των αστυνομικών, ενώ στην πραγματικότητα διατηρείτε παρά την ύπαρξη του δικαστή, του αστυνόμου και του αγροφύλακα. “Πολλοί νόμοι, πολλά εγκλήματα” λέει ένα πολύ παλιό ρητό.

Τα πράγματα δεν είναι έτσι μόνο στα βιομηχανικά εργοστάσια, αλλά είναι η καθημερινή πρακτική παντού, σε μια κλίμακα που μόνο κάποιος που ζει μέσα στα βιβλία {βιβλιοφάγος} δεν έχει ακόμα καταλάβει.

Όταν μια σιδηροδρομική εταιρία που είναι σε συνομοσπονδία με άλλες εταιρείες, αμελεί τις υποχρεώσεις της, όταν τα τραίνα της καθυστερούν, και τα αγαθά είναι παρατημένα στους σταθμούς, συνήθως μια απειλή διακοπής συμβολαίου από τις άλλες εταιρείες αρκεί.

Γενικά πιστεύεται[On croit], ή τουλάχιστον διδάσκεται, ότι ο μόνος λόγος που κρατούνται{τιμούνται} οι εμπορικές υποχρεώσεις είναι ο φόβος της μήνυσης· κάθε άλλο. Εννιά φορές στις δέκα ο έμπορος που κράτησε τις υποχρεώσεις του δεν προσάγεται στο δικαστήριο. Σε αγορές με μεγάλη κυκλοφορία, όπως του Λονδίνου, και μόνο το γεγονός ότι κάποιος ανάγκασε τον πιστωτή του να καταφύγει στο νόμο αρκεί ώστε η συντριπτική πλειοψηφία των εμπόρων να αρνηθεί να έχει οποιαδήποτε συναλλαγή μαζί του.

Γιατί λοιπόν, μια μέθοδος που χρησιμοποιείται σήμερα μεταξύ συντρόφων στο εργοστάσιο, εμπόρους, και σιδηροδρομικές εταιρείες, να μην χρησιμοποιηθεί σε μια κοινωνία βασισμένη στην εθελοντική δουλειά;

Για παράδειγμα θεωρείστε μια ένωση [association] που συμφωνεί [stipulating] το ακόλουθο συμβόλαιο με το καθένα από τα μέλη της: ―”Αναλαμβάνουμε να σας παρέχουμε τη χρήση των σπιτιών μας, των καταστημάτων μας, των δρόμων μας, των μέσων μεταφοράς, των σχολείων μας, των μουσείων μας, κτλ., υπό την προϋπόθεση ότι, μεταξύ εικοσιπέντε και σαράντα πέντε ή πενήντα ετών, θα αφιερώνετε τέσσερις με πέντε ώρες καθημερινά σε κάποια δουλειά αναγνωρισμένη ως αναγκαία για την επιβίωση. Μπορείτε να επιλέξετε τις παραγωγικές ομάδες στις οποίες θα προσχωρήσετε, ή να ιδρύσετε μια νέα ομάδα, υπό την προϋπόθεση ότι θα αναλάβει την παραγωγή αναγκαίων προς την επιβίωση αγαθών. Όσον αφορά δε τον υπόλοιπο χρόνο σας είστε ελεύθερος να κάνετε όποιες παρέες θέλετε, για ψυχαγωγία, τέχνη, ή επιστήμη κατά την όρεξή σας.

“Χίλιες διακόσιες ή χίλιες πεντακόσιες ώρες δουλειάς το χρόνο, σε μια ομάδα που παράγει φαγητό, ρουχισμό, ή κατοικίες, ή στην δημόσια υγεία ή στη συγκοινωνία κτλ., αυτό είναι το μόνο που ζητάμε. Γι’ αυτή τη δουλειά σας εγγυούμαστε όλα όσα παράγονται ή θα παραχθούν από τις ομάδες μας. Όμως αν καμιά από τις χιλιάδες ομάδες της συνομοσπονδίας μας δεν θα σας δεχτεί, για οποιοδήποτε λόγο, αν είστε απόλυτα{τελείως} ανίκανος να παράγετε οτιδήποτε χρήσιμο, ή αν αρνείστε να δουλέψετε, τότε ας ζήσετε ως ερημίτης ή ως ανάπηρος [invalid]. Αν είμαστε αρκετά πλούσιοι ώστε να μπορούμε να σας διαθέσουμε τα αναγκαία προς το ζην, θα το κάνουμε με ευχαρίστηση. Είστε άνθρωπος και συνεπώς έχετε το δικαίωμα να ζήσετε. Αλλά εφόσον ζητάτε να ζήσετε υπό ειδικές συνθήκες, και θέτετε εαυτόν εκτός κοινωνίας [leave the ranks, sortir des rangs], είναι πολύ πιθανόν ότι γι αυτόν το λόγο θα υποφέρετε καθημερινά στις συνδιαλάξεις σας με τους άλλους πολίτες. Θα θεωρείστε ένα φάντασμα, ένα κατάλοιπο της αστικής κοινωνίας[société bourgeoise], ― εκτός κι αν κάποιοι φίλοι σας θεωρούν ότι είστε ιδιοφυΐα, και αναλαμβάνοντας να σας απαλλάξουν από το χρέος σας προς την κοινωνία, κάνουν όλη τη δουλειά για σας.

“Τέλος, αν αυτό δεν σας ευχαριστεί, πηγαίνετε να βρείτε άλλες συνθήκες κάπου αλλού στον κόσμο. Ή ακόμα καλύτερα βρείτε οπαδούς στο δικό σας τρόπο ζωής και οργανώστε τους σύμφωνα με τις δικές σας αρχές. Εμείς προτιμάμε τις δικιές μας.”

Να τι θα μπορούσε να γίνει, σε μια κομμουνιστική κοινωνία ώστε να διωχθούν οι λουφατζήδες αν πολυπληθύνουνε.
IV

Πολύ αμφιβάλω ότι χρειάζεται να ανησυχούμε για μια τέτοια περίσταση σε μια κοινωνία που πραγματικά βασίζεται στην ολική ελευθερία του ατόμου.

Στην πραγματικότητα, παρά την ασφαλιστική δικλίδα [premium, prime] εναντίον της αργίας [idleness,fainéantise] {Σ.τ.μ. ίσως να λέει “παρά το μπόνους στην αργία”} που προσφέρει η ιδιωτική κατοχή του κεφαλαίου, ο πραγματικά τεμπέλης άνθρωπος είναι μάλλον σπάνιο φαινόμενο, εκτός κι αν είναι άρρωστος.

Συχνά λέγετε, μεταξύ εργατών, ότι οι αστοί [bourgeois] είναι αργόσχολοι. Υπάρχουν πράγματι αρκετοί τέτοιοι αλλά και πάλι αποτελούν την εξαίρεση. Αντιθέτως σε κάθε βιομηχανική επιχείρηση, είναι σίγουρο ότι θα βρεθεί ένας ή περισσότεροι αστοί που δουλεύουν πολύ σκληρά. Είναι γεγονός ότι οι περισσότεροι αστοί επωφελούνται της προνομιούχας θέσης τους, και αναλαμβάνουν{αναθέτουν στον εαυτό τους} τις λιγότερο δυσάρεστες ασχολίες κάτω από υγιεινές συνθήκες τροφής, αέρα, κτλ., πράγμα το οποίο τους επιτρέπει να διεκπερώνουν την εργασία τους χωρίς πολύ κούραση. Αλλά αυτές ακριβώς είναι οι συνθήκες που διεκδικούμε για όλους ανεξαιρέτως τους εργάτες. Πρέπει επίσης να πούμε ότι, χάρη στην προνομιακή τους θέση, οι πλούσιοι συχνά εξασκούν ανώφελα ή και κοινωνικά επιζήμια επαγγέλματα· εντούτοις αυτοκράτορες, υπουργοί, γενικοί διευθυντές [chefs de bureaux], διευθυντές εργοστασίων, έμποροι, τραπεζίτες, κτλ., υποβάλουν εαυτούς, για λίγες ώρες κάθε μέρα, σε εργασία που θεωρούν λίγο πολύ κουραστική ― όλοι τους προτιμάνε τις ώρες αναψυχής αντί γι αυτή την υποχρεωτική δουλειά. Και αν, εννιά φορές στις δέκα, αυτή η δουλειά είναι κρίσιμη{μοιραία}[funeste], αυτό δεν τους κάνει να τη θεωρούν λιγότερο κουραστική. Αλλά είναι ακριβώς επειδή οι αστοί [les bourgeois] έχουν καταβάλει μεγάλη προσπάθεια στο να κάνουν κακό (εν γνώσει τους ή όχι) και στην υπεράσπιση της προνομιούχας θέσης τους, που νίκησαν τους ευγενείς γαιοκτήμονες{φεουδάρχες}[landed nobility, noblesse foncière ] και που συνεχίζουν κυριαρχούν τη μάζα του λαού. Αν ήταν αργόσχολοι θα είχαν πάψει να υφίστανται προ πολλού, θα είχαν εκλείψει σαν τους αριστοκράτες[talons rouges].

Σε μια κοινωνία που θα απαιτούσε μόνο τέσσερις με πέντε ώρες χρήσιμης, ευχάριστης και υγιεινής (Σ.τ.μ. υπό υγιεινές συνθήκες) δουλειάς ημερησίως, θα εκτελούσαν το έργο τους τέλεια, και σίγουρα δεν θ’ ανέχονταν – χωρίς να τις μεταρρυθμίσουν- τις φρικτές συνθήκες κάτω από τις οποίες οι εργάτες μοχθούν σήμερα. Αν ο Παστέρ περνούσε πέντε ώρες κάθε μέρα στους υπονόμους του Παρισιού, να είστε σίγουροι ότι θα ‘βρισκε τον τρόπο να τους κάνει εξίσου υγιεινούς με το βιολογικό του εργαστήριο.

Όσο για την τεμπελιά της συντριπτικής πλειοψηφίας των εργατών, μόνο οι οικονομολόγοι και οι φιλάνθρωποι συζητούν σε μάκρος επ’ αυτής.

Συζητήστε με κάποιον έξυπνο βιομήχανο και θα σας πει ότι αν οι εργάτες το βάλουν πείσμα να είναι τεμπέληδες, όλα τα εργοστάσια θα ‘πρεπε να κλείσουν, κανένα αυστηρό μέτρο, κανένα σύστημα κατασκοπείας (Σ.τ.μ. χαφιεδισμός) θα κατάφερνε τίποτα. Έπρεπε να δείτε τον τρόμο των εγγλέζων εργοδοτών όταν το 1887 ένα δυο ανακινητές [agitators] άρχισαν να κηρύττουν τη θεωρεία του πονηρά “κακή δουλειά για κακή πληρωμή, σιγά-σιγά μη ξεσκίζεστε στη δουλειά και χαραμίσετε όσο πιο πολύ υλικό μπορείτε”. – “Διαφθείρουν τους εργάτες, θέλουν να δολοφονήσουν τη βιομηχανία!” φώναζαν αυτοί που προηγουμένως καταφέρονταν βιαίως εναντίον της ανηθικότητας των εργατών και της κακής ποιότητας της δουλειά τους. Μα αν ο εργάτης ήταν όπως τον παρουσιάζουν οι οικονομολόγοι -ένας τεμπέλης που πρέπει συνεχώς να απειλείται με απόλυση- τι νόημα θα είχε η λέξη “διαφθορά”;

Έτσι, όταν μιλάμε για πιθανή τεμπελιά, καλό θα είναι να καταλάβουμε ότι μιλάμε για μια μικρή μειοψηφία μέσα στην κοινωνία. Και προτού νομοθετήσουμε γι αυτήν την μειονότητα δεν είναι επείγον να μελετήσουμε την προέλευσή της;

Ο οξυδερκής παρατηρητής ξέρει πολύ καλά ότι ο μαθητής που θεωρείται τεμπέλης στο σχολείο είναι συνήθως το παιδί που δεν καταλαβαίνει καλά αυτά που δεν του έχουν διδάξει καλά [qui comprend mal ce qu’on lui enseigne mal]. Συχνότατα δε, πάσχει από εγκεφαλική αναιμία [d’anémie cérébrale] που προκαλέσθηκε από την φτώχεια και την αντιυγειινή εκπαίδευση.

Το αγόρι που τεμπελιάζει στα (αρχαία) Ελληνικά και τα Λατινικά θα δούλευε ως είλωτας[comme un nègre] αν είχε μυηθεί στην επιστήμη δια μέσου της χειρονακτικής εργασίας. Το κορίτσι που παίρνει μηδέν στα μαθηματικά γίνετε η καλύτερη μαθηματικός της τάξης της όταν τυχαία συναντήσει κάποιον γνωρίζοντα και της εξηγήσει τα βασικά στοιχεία της αριθμητικής που δεν είχε καταλάβει. Και ο εργάτης, τεμπέλης στο εργοστάσιο, καλλιεργεί τον κήπο του κάθε πρωί, ενώ παρατηρεί τον ανατέλλοντα ήλιο, και κάθε βράδυ{εσπέρα} όταν όλη η φύση πάει για ύπνο.

Κάποιος είπε ότι η σκόνη είναι ύλη σε λάθος μέρος. Ο ίδιος ορισμός ισχύει για τα εννέα δέκατα αυτών που λέγονται τεμπέληδες. Είναι άνθρωποι που έχουν πλανηθεί σ’ένα δρόμο που δεν ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία τους και τις δυνατότητές τους. Διαβάζοντας τις βιογραφίες μεγάλων ανδρών, ξαφνιαζόμαστε με το μεγάλο βαθμό των “αργόσχολων” ανάμεσά τους. Ήταν τεμπέληδες προτού βρουν τον αληθινό τους προορισμό, και πολύ εργατικοί μετά που τον βρήκαν. Ο Δαρβίνος [Darwin], ο Στεφενσον [Stephenson], και πολλοί άλλοι ανήκουν σ’ αυτήν την κατηγορία.

Πολύ συχνά ο τεμπέλης δεν είναι παρά κάποιος άνθρωπος που βρίσκει απωθητική την ιδέα να περάσει όλη του τη ζωή κατασκευάζοντας το ένα εικοστό μιας καρφίτσας, ή το ένα εκατοστό ενός ρολογιού, όταν νοιώθει να ξεχειλίζει από ενέργεια που θα μπορούσε να διοχετεύσει αλλού. Επίσης συχνά, είναι ένας επαναστάτης που δεν μπορεί να δεχτεί την καθήλωση του σ’ ένα πάγκο εργασίας ώστε να συνεισφέρει στις χίλιες απολαύσεις του αφεντικού του, ενώ ξέρει ότι δεν είναι, κατά πολύ, ο πιο ηλίθιος από τους δυο τους, και ότι το μόνο του φταίξιμο είναι που γεννήθηκε σε μια καλύβα αντί για ένα κάστρο.

Τέλος, πολλοί από τους “τεμπέληδες” δεν είναι γνώστες της τέχνης που αναγκάζονται να εξασκούν για να βγάλουν το ψωμί τους. Βλέποντας τις ατέλειες αυτού που παράγουν τα χέρια τους, προσπαθώντας μάταια να βελτιωθούν και καταλαβαίνοντας ότι δεν θα τα καταφέρουν ποτέ λόγω των κακών συνήθειων δουλειάς [bad habits of work] που έχουν ήδη αποκτήσει, αρχίζουν να μισούν την τέχνη τους και πιο γενικά την εργασία. Χιλιάδες εργάτες και καλλιτέχνες υποφέρουν απ’ αυτή την αιτία.

Από την άλλη μεριά όποιος από μικρός έχει μάθει να παίζει καλά το πιάνο η να δουλεύει καλά την πλάνη, τη σμίλη, τη βούρτσα ή τη λίμα, ώστε να θεωρεί αυτό που κάνει ωραίο, δεν παρατήσει ποτέ το πιάνο, τη σμίλη ή τη λίμα. Θα βρίσκει ευχαρίστηση στη δουλειά του η οποία δεν θα τον κουράζει ποτέ, φτάνει βέβαια να μην το παρακάνει.

Κάτω από τη γενική ονομασία τεμπελιά έχουν μαζευτεί μια σειρά από αποτελέσματα που οφείλονται σε διαφορετικές αιτίες, καθένα εκ των οποίων θα μπορούσε να είναι μια πηγή καλού αντί για πηγή κακού για την κοινωνία. Όπως συμβαίνει με όλα τα θέματα περί εγκληματικότητας και σχετικά με τις ανθρώπινες ικανότητες μια έχει μαζευτεί μια πληθώρα στοιχείων που δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους. Λένε τεμπελιά ή έγκλημα, χωρίς να μπαίνουν στον κόπο να αναλύσουν τις αιτίες τους. Βιάζονται να τιμωρήσουν χωρίς να αναρωτιούνται μήπως η ίδια η τιμωρία δεν είναι εγγύηση για τεμπελιά ή έγκλημα[1]

Αυτός είναι ο λόγος που αν μια ελεύθερη κοινωνία έβλεπε τον αριθμό των αργόσχολων μεταξύ των πολιτών της να αυξάνεται, χωρίς αμφιβολία θα έψαχνε να βρει την αιτία της τεμπελιάς για να την καταστείλει, προτού προσφύγει στην τιμωρία. Όταν, όπως έχουμε ήδη αναφέρει είναι απλά μια περίπτωση αναιμίας, τότε “Προτού γεμίσετε το κεφάλι του παιδιού με επιστήμη, ταΐστε το σύστημά του να παράγει αρκετό αίμα, δυναμώστε το, και για να μην σπαταλά το χρόνο του πηγαίνετέ το στη εξοχή ή στην ακρογιαλιά κι εκεί στον καθαρό αέρα διδάξτε το–όχι με βιβλία–γεωμετρία, μετρώντας την απόσταση μέχρι τα βράχια ή το ύψος ενός δέντρου· φυσική ιστορία μαζεύοντας λουλούδια ή ψαρεύοντας στη θάλασσα· φυσικές επιστήμες, κατασκευάζοντας μια βάρκα να πάτε για ψάρεμα. Αλλά, στο όνομα της χάρης, μη γεμίζετε το μυαλό του με προτάσεις και νεκρές γλώσσες. Μην το κάνετε τεμπέλη!”

Αυτό το παιδί δεν έχει τάξη ή τακτικές συνήθειες [n’a pas des habitudes d’ordre et de régularité]. Αφήστε τα παιδιά να εμφυσήσουν[inculcate, inculquer] τάξη αναμεταξύ τους. Αργότερα, στο εργαστήριο, στο εργοστάσιο, με δουλειά σε περιορισμένους χώρους εργασίας με πολλά εργαλεία τριγύρω, θα τους διδάξει μεθοδικότητα. Αλλά μη τα κάνετε ακατάστατα με τα σχολεία σας, όπου η μόνη τάξη είναι η συμμετρική διάταξη των θρανίων, και που-αληθινή αντανάκλαση του χάους στη διδασκαλία-ποτέ δεν δεν πρόκειται να εμπνεύσουν σε κανέναν την αγάπη της αρμονίας, της συνέπειας και της μεθόδου στην εργασία.

Δεν βλέπετε ότι με τη μέθοδο διδασκαλίας σας, αναπτυγμένες από ένα υπουργείο για οκτώ εκατομμύρια μαθητές, που αντιπρωπεύουν οκτώ εκατομμύρια διαφορετικές δυνατότητες, το μόνο που κάνετε είναι να επιβάλετε ένα σύστημα κατάλληλο για μετριότητες και σχεδιασμένο από ένα μέσο όρο μετριοτήτων; Το σχολείο σας γίνετε ένα πανεπιστήμιο τεμπελιάς, όπως και η φυλακή σας είναι ένα πανεπιστήμιο εγκλήματος. Κάντε τα σχολεία σας ελεύθερα, καταργήστε την πανεπιστημιακή βαθμολογία, κάντε έκκληση σε εθελοντές διδάσκοντες· αρχίστε έτσι αντί να φτιάχνετε νόμους κατά της τεμπελιάς που το μόνο που καταφέρνουν είναι να την αυξάνουν.

Δώστε την ευκαιρία στον εργάτη που είναι αναγκασμένος να παράγει ένα μικροσκοπικό κομμάτι κάποιου προϊόντος, που είναι αγκυλωμένος μπροστά σε μια μηχανή και που καταλήγει να τη μισεί, δώστε του την ευκαιρία να γυρίσει τη γη, να κόψει δέντρα στο δάσος, να σχίσει τη θάλασσα κόντρα στον καιρό, ή να πάει στο διάστημα με μια μηχανή, αλλά μην τον κάνετε τεμπέλη με το να τον αναγκάζεται να περάσει όλη του τη ζωή παρακολουθώντας μια μηχανή, να βιδώνει μια βίδα ή να περνάει κλωστή στο μάτι μιας βελόνας.

Καταπνίξτε την αιτία της τεμπελιάς, και να είστε σίγουροι ότι πολύ λίγα άτομα θα μισούν τη δουλειά, ειδικά την εθελοντική εργασία, και ότι δεν θα υπάρχει ανάγκη να φτιάξετε ένα οπλοστάσιο από νόμους για χάρη τους.

Σημειώσεις:

1) Δες τη μπροσούρα μου “Οι φυλακές”.(Les Prisons, Paris, 1889.)

Peter Kropotkin

Η κατάκτηση του ψωμιού

Κεφάλαιο 11: Ελεύθερη συμφωνία

Ι

Έτσι συνηθισμένοι που είμαστε, από [τις] κληρονομικές [μας] προκαταλήψεις και μια εκπαίδευση και διαπαιδαγώγηση απολύτως λανθασμένες, να μην βλέπουμε παντού παρά μόνο κυβέρνηση, νομοθεσία και δικαστήρια, καταντάμε να πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι θα αλληλοσπαραζόμαστε σαν θηρία την ημέρα που ο αστυνομικός δεν θα είχε πια τα μάτια του στραμμένα επάνω μας, ότι θα ερχόταν το χάος εάν η εξουσία χανόταν σε κάποιον κατακλυσμό. Και περνάμε, χωρίς να το αντιληφθούμε, δίπλα από χιλιάδες και χιλιάδες ανθρώπινες συναθροίσεις [groupements] που δημιουργούνται ελεύθερα, χωρίς καμία παρέμβαση του νόμου, και οι οποίες κατορθώνουν να πραγματοποιούν έργα απείρως ανώτερα από εκείνα που δημιουργούνται υπό την κυβερνητική κηδεμονία.

Ανοίξτε μια ημερήσια εφημερίδα. Οι σελίδες της στο σύνολό τους είναι αφιερωμένες στις πράξεις των κυβερνήσεων, στις πολιτικές σκευωρίες. Διαβάζοντάς την, ένα Κινέζος θα πίστευε ότι στην Ευρώπη τίποτε δεν γίνεται χωρίς τη διαταγή κάποιου αφέντη. Βρείτε ο,τιδήποτε για τους θεσμούς που γεννιούνται, επεκτείνονται και αναπτύσσονται χωρίς υπουργικές διατάξεις! Τίποτε ή σχεδόν τίποτε! Και αν ακόμη υπάρχει μια στήλη με “Διάφορα γεγονότα”, είναι επειδή αυτά συνδέονται με την αστυνομία. Ένα οικογενειακό δράμα, μια πράξη εξέγερσης δεν θα αναφερθούν παρά μόνο αν εμφανιστούν οι αστυφύλακες [sergents de ville].

Τριακόσια πενήντα εκατομμύρια Ευρωπαίοι αγαπούν ή μισούν ο ένας τον άλλο, εργάζονται, ή ζουν από τα εισοδήματά τους, υποφέρουν ή ευχαριστιούνται. Αλλά, η ζωή τους, οι πράξεις τους (με εξαίρεση τη λογοτεχνία, το θέατρο και τον αθλητισμό), όλα παραμένουν αγνοημένα από τις εφημερίδες, εάν οι κυβερνήσεις δεν παρέμβουν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο.

Το ίδιο συμβαίνει και με την ιστορία. Γνωρίζουμε και τις πιο μικρές λεπτομέρειες της ζωής ενός βασιλιά ή ενός κοινοβουλίου ? διατηρήθηκαν για μας όλα τα λόγια, καλά και άσχημα, που ειπώθηκαν μέσα στις φλυαρίες, “που ποτέ δεν επηρέασαν την ψήφο έστω ενός μέλους”, όπως έλεγε ένας παλιός βουλευτής. Οι επισκέψεις των βασιλιάδων, η καλή ή κακή διάθεση του πολιτικού, τα αστεία του και οι δολοπλοκίες του, όλα αυτά διατηρούνται με φροντίδα για τους μεταγενέστερους. Αλλά υποφέρουμε τα πάνδεινα [toutes les peines du monde] για να ανασυνθέσουμε τη ζωή μιας πόλης του Μεσαίωνα, να γνωρίσουμε το μηχανισμό εκείνου του εκτεταμένου ανταλλακτικού εμπορίου που λάμβανε χώρα στις εμπορικές πόλεις [villes hanséatiques], ή, ακόμη, να μάθουμε πώς η πόλη της Ρουέν έχτισε τον καθεδρικό της. Αν κάποιος σοφός πέρασε τη ζωή του μελετώντας, τα έργα του παραμένουν άγνωστα και οι “κοινοβουλευτικές ιστορίες”, δηλαδή οι ψεύτικες, αφού δεν μιλούν παρά για μια μόνο πλευρά της ζωής των κοινωνιών, πολλαπλασιάζονται, διαδίδονται, διδάσκονται στα σχολεία.

Και εμείς, δεν αντιλαμβανόμαστε ούτε το θαυμάσιο έργο που δημιουργεί κάθε μέρα την τυχαία συνάθροιση των ανθρώπων, και το οποίο αποτελεί το κύριο έργο [oeuvre capitale] του αιώνα μας.

Για αυτό εμείς προτείνουμε να αναδείξουμε μερικές από αυτές τις εκδηλώσεις τις πιο εντυπωσιακές, και να δείξουμε ότι οι άνθρωποι – αφού τα συμφέροντά τους δεν είναι απολύτως αντιτιθέμενα ? συνεννοούνται θαυμάσια για να ενεργήσουν από κοινού σε πολύ περίπλοκα ζητήματα.

Είναι εντελώς προφανές ότι στην παρούσα κοινωνία, η οποία βασίζεται στην ιδιοκτησία, δηλαδή στην απογύμνωση [spoliation] και στον όχι ευφυή, επομένως ηλίθιο, ατομικισμό, τα γεγονότα αυτού του είδους είναι κατ’ ανάγκη περιορισμένα. Η συνεννόηση δεν είναι πάντα τελείως ελεύθερη και λειτουργεί συχνά για έναν ευτελή, αν όχι βδελυρό σκοπό.

Όμως, αυτό που έχει σημασία για μας, δεν είναι να βρούμε παραδείγματα για να τα μιμηθούμε τυφλά και στο εξής η παρούσα κοινωνία να μην ξέρει να μας προσφέρει. Αυτό που χρειαζόμαστε, είναι να δείξουμε ότι, παρά τον αυταρχικό ατομικισμό που μας πνίγει, υπάρχει πάντοτε μέσα στο σύνολο της ζωής μας ένα πολύ μεγάλο μέρος όπου δεν ενεργούμε παρά μόνο με ελεύθερη συνεννόηση ? και ότι είναι πολύ πιο εύκολο από το να σκεφτούμε να αποφεύγουμε την κυβέρνηση [qu’on ne pense de se passer de gouvernement].

Προς υποστήριξη της θέσης μας, έχουμε ήδη αναφέρει τους σιδηροδρόμους και πρόκειται να αναφερθούμε σε αυτούς για άλλη μια φορά.

Γνωρίζουμε ότι η Ευρώπη έχει ένα δίκτυο σιδηροδρομικών γραμμών 280.000 χιλιομέτρων, και ότι πάνω σε αυτό το δίκτυο μπορούμε να κυκλοφορούμε σήμερα ? από το βορρά στο νότο, από το βράδυ ως το πρωί, από τη Μαδρίτη στην [Αγία] Πετρούπολη [Pétersbourg] και από το Καλαί στην Κωνσταντινούπολη, – χωρίς να ταλαιπωρούμαστε με στάσεις, χωρίς καν να αλλάζουμε βαγόνι (όταν ταξειδεύουμε με ταχεία). Ακόμη καλύτερο παράδειγμα: ένα δέμα σε ένα σταθμό θα πάει να βρει τον παραλήπτη οπουδήποτε, στην Τουρκία ή στην Κεντρική Ασία, χωρίς κάποιαν άλλη διατύπωση για τον αποστολέα από το να γράψει το μέρος του προορισμού σε ένα κομμάτι χαρτί.

Αυτό το αποτέλεσμα μπορούσε να επιτευχθεί με δύο τρόπους. Είτε ένας Ναπολέων, ένα Μπίσμαρκ, ένας οποιοσδήποτε δυνάστης θα είχε κατακτήσει την Ευρώπη και από το Παρίσι, το Βερολίνο ή τη Ρώμη θα είχε χαράξει πάνω σε ένα χάρτη της κατευθύνσεις των σιδηροδρομικών γραμμών και θα είχε καθορίσει την πορεία των τραίνων. Ο ηλίθιος εστεμμένος, ο Νικόλαος ο Α΄ ονειρεύτηκε να ενεργήσει έτσι. Όταν του παρουσίασαν τα σχέδια των σιδηροδρόμων μεταξύ Μόσχας και Πετρούπολης, πήρε ένα χάρακα και χάραξε πάνω στο χάρτη της Ρωσίας μια ευθεία γραμμή μεταξύ των δύο της πρωτευουσών λέγοντας: “Ορίστε η γραμμή.” Και ο σιδηρόδρομος έγινε σε ευθεία γραμμή, περιλαμβάνοντας βαθιές χαράδρες, υψώνοντας ιλιγγιώδη γεφύρια που χρειάστηκε να τα εγκαταλείψουν σε λίγα χρόνια, αφού κόστιζαν κατά μέσο όρο δύο με τρία εκατομμύρια ανά χιλιόμετρο.

Ορίστε μια από τις λύσεις, αλλά αλλού τα καταφέρνουν αλλιώς. Οι σιδηρόδρομοι κατασκευάστηκαν σε τμήματα. Τα τμήματα ενώθηκαν μεταξύ τους. Και μετά, οι εκατό διαφορετικές εταιρείες στις οποίες ανήκαν αυτά τα τμήματα επιχείρησαν να συνεννοηθούν μεταξύ τους για να συντονιστούν τα τραίνα τους στην άφιξη και στην αναχώρηση, για να κυλήσουν επάνω στις γραμμές τους βαγόνια κάθε προέλευσης, χωρίς να ξεφορτώνουν τα εμπορεύματα περνώντας από το ένα δίκτυο στο άλλο.

Όλα αυτά έγιναν με την ελεύθερη συνεννόηση, με την ανταλλαγή επιστολών και προτάσεων, με συνέδρια όπου οι απεσταλμένοι έρχονταν να συζητήσουν ένα συγκεκριμένο ζήτημα ? όχι για να νομοθετήσουν ? και μετά τα συνέδρια οι απεσταλμένοι επέστρεφαν στις εταιρείες τους όχι με ένα νόμο, αλλά με ένα σχέδιο συμβολαίου να το επικυρώσουν ή να το απορρίψουν.

Βεβαίως, υπήρξαν προβλήματα. Ασφαλώς, υπήρξαν ξεροκέφαλοι που δεν ήθελαν να πεισθούν. Αλλά, το κοινό συμφέρον κατέληξε να συντονίσει όλον τον κόσμο χωρίς να χρειαστεί να καλέσουν στρατεύματα εναντίον των δυστρόπων.

Αυτό το τεράστιο δίκτυο σιδηροδρόμων που συνδέονται μεταξύ τους, και αυτή η καταπληκτική κυκλοφορία την οποία επιτρέπουν, αποτελούν αναμφίβολα το πιο εντυπωσιακό γεγονός [trait] του αιώνα μας. Και οφείλονται στην ελεύθερη συνεννόηση. Αν κάποιος το είχε προβλέψει και το είχε προφητεύσει, πριν πενήντα χρόνια, οι παππούδες μας θα τον είχαν θεωρήσει τρελό ή ηλίθιο. Θα είχαν φωνάξει: “Ποτέ δεν θα καταφέρετε να συνεννοηθούν με λογική εκατό εταιρείες μετόχων! Είναι μια ουτοπία, ένα παραμύθι αυτά που μας λέτε εδώ πέρα. Μια κεντρική κυβέρνηση με ένα δυναμικό διευθυντή [directeur à poigne] θα μπορούσε μόνο να το επιβάλει.”

Ε, λοιπόν, αυτό που είναι το πιο ενδιαφέρον μέσα σε αυτήν την οργάνωση είναι ότι δεν υπάρχει καμιά κεντρική ευρωπαϊκή κυβέρνηση σιδηροδρόμων! Καμιά! Ούτε δείγμα από υπουργό σιδηροδρόμων, δικτάτορα, ούτε καν ένα κοινοβούλιο για την ήπειρο, ούτε καν μια διευθύνουσα επιτροπή! Όλα γίνονται με συμβόλαια.

Και ρωτάμε τον κρατιστή που υποστηρίζει ότι ” ποτέ δεν θα μπορέσουμε να ξεπεράσουμε την κεντρική κυβέρνηση, έστω και για να κανονίζουμε την κυκλοφορία”, τον ρωτάμε:

” Μα πώς μπορούν και την ξεπερνούν οι σιδηρόδρομοι της Ευρώπης; Πώς κατορθώνουν ώστε να ταξειδεύουν χιλιάδες ταξειδιώτες και βουνά εμπορευμάτων διασχίζοντας ολόκληρη ήπειρο; Αν οι εταιρείες που έχουν ιδιοκτησία τους τους σιδηροδρόμους, μπορούν να συνεννοούνται μεταξύ τους, γιατί οι εργάτες που θα έθεταν στην κατοχή τους της σιδηροδρομικές γραμμές δεν θα συντονίζονταν με τον ίδιο τρόπο; Και αν η εταιρεία της γραμμής Πετρούπολη-Βαρσοβία και εκείνη της γραμμής Παρίσι-Μπελφόρ μπορούν να ενεργούν μαζί χωρίς να δώσουν στον εαυτό τους την πολυτέλεια ενός διοικητή για τη μια ή για την άλλη [γραμμή], γιατί στους κόλπους των κοινωνιών μας, που καθεμιά τους αποτελείται από μια ομάδα ελεύθερων εργατών, θα είχαν την ανάγκη μιας κυβέρνησης; ”
II

Αφού προσπαθούμε να δείξουμε με παραδείγματα ότι ακόμη και σήμερα, παρά την υπερβολική αδικία που πρωτοστατεί στην οργάνωση της σύγχρονης κοινωνίας, οι άνθρωποι, δεδομένου ότι τα συμφέροντά τους δεν είναι διαμετρικώς αντίθετα, γνωρίζουν πολύ καλά να συμφωνούν μεταξύ τους χωρίς την παρέμβαση της εξουσίας [autorité], δεν αγνοούμε τις αντιρρήσεις που κάποιοι θα μας απευθύνουν.

Τα παραδείγματα αυτά έχουν τη δική τους ελαττωματική πλευρά, διότι είναι αδύνατο να βρεις έστω και μια οργάνωση [organisation] που να αποτελεί εξαίρεση στην εκμετάλλευση του αδυνάτου από τον ισχυρό, του φτωχού από τον πλούσιο. Γι’ αυτό οι κρατιστές δεν θα παραλείψουν βέβαια να μας πουν με τη λογική που τους διακρίνει: ” Βλέπετε καθαρά ότι η παρέμβαση του Κράτους είναι αναγκαία για να βάλουμε ένα τέλος σε αυτή την εκμετάλλευση! “.

Μόνο που, λησμονώντας τα μαθήματα της ιστορίας, δεν θα μας πουν ως ποιο σημείο συνέβαλε το ίδιο το Κράτος στο να επιδεινώσουν αυτή την κατάσταση των πραγμάτων, δημιουργώντας το προλεταριάτο και παραδίδοντάς το στους εκμεταλλευτές. Και θα ξεχάσουν επίσης, να μας πουν, άν είναι δυνατό να σταματήσουμε την εκμετάλλευση ενόσω οι πρωταρχικές της αιτίες ? το Κεφάλαιο και η φτώχεια, δημιουργούμενη τεχνητά κατά τα δυο τρίτα από το Κράτος ? θα εξακολουθούν να υπάρχουν.

Αναφορικά με την πλήρη συμφωνία μεταξύ των σιδηροδρομικών εταιρειών, προβλέπεται ότι θα μας πουν: ” Δεν βλέπετε λοιπόν, πώς οι σιδηροδρομικές εταιρείες πιέζουν και κακομεταχειρίζονται τους εργαζομένους τους και τους ταξειδιώτες! Είναι ανάγκη να παρεμβαίνει το Κράτος για να προστατεύει το λαό! ”

Όμως, έχουμε πει και επαναλάβει τόσες φορές ότι, για όσον καιρό θα υπάρχουν καπιταλιστές, αυτές οι αυθαιρεσίες της εξουσίας θα διαιωνίζονται. Είναι ακριβώς το Κράτος ? ο υποτιθέμενος ευεργέτης ? που έχει δώσει στις εταιρείες αυτήν την τρομερή δύναμη που διαθέτουν σήμερα. Αυτό δεν έχει δημιουργήσει τις παραχωρήσεις[1], τις εγγυήσεις; Δεν έστειλε [το Κράτος] τα στρατεύματά του εναντίον των εργαζομένων στους σιδηροδρόμους που απεργούσαν; Και, στην αρχή (αυτό το βλέπουμε ακόμη στη Ρωσία), δεν επέκτεινε τα προνόμια μέχρι του σημείου να απαγορεύσει στον Τύπο να αναφέρει τα σιδηροδρομικά ατυχήματα για να μην πέσει η τιμή των μετοχών για τις οποίες ήταν εγγυητής [το Κράτος]; Στην πραγματικότητα, δεν έχει ευνοήσει το μονοπώλιο που έχρισε τους Βάντερμπιλτ [Vanderbilt] όπως και τους Πολυακώφ [Polyakoff], τους διευθυντές της P. L. M. και αυτούς της Gothard[2], ” Βασιλείς της εποχής μας” ;

Επομένως, αν δίνουμε ως παράδειγμα την συνεννόηση που δημιουργείται σιωπηλά μεταξύ των σιδηροδρομικών γραμμών, δεν είναι ως μια ιδανική οικονομική διαχείριση, ούτε καν ως μια ιδανική τεχνική οργάνωση. Είναι για να δείξουμε ότι, αν οι καπιταλιστές, χωρίς άλλο σκοπό από αυτόν του να αυξήσουν τα εισοδήματά τους σε βάρος όλου του κόσμου, μπορούν να φτάσουν να εκμεταλλεύονται τις σιδηροδρομικές γραμμές χωρίς να ιδρύσουν για αυτό το λόγο ένα διεθνές γραφείο, οι ενώσεις των εργατών θα το καταφέρουν το ίδιο καλά, και ακόμη καλύτερα, χωρίς να διορίσουν υπουργό ευρωπαϊκών σιδηροδρόμων.

Μια άλλη αντίρρηση παρουσιάζεται, φαινομενικά πιο σοβαρή. Θα μπορούσαν να μας πουν ότι η συνεννόηση για την οποία μας μιλούν, δεν είναι καθόλου ελεύθερη[3]: ότι οι μεγάλες εταιρείες δημιουργούν το νόμο για τις μικρές [εταιρείες]. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε, για παράδειγμα, μια πλούσια εταιρεία που υποχρεώνει του ταξειδιώτες που πηγαίνουν από το Βερολίνο στη Μπάλ [Bâle], να περνούν από την Κολονία και τη Φρανκφούρτη, αντί να ακολουθήσουν το δρόμο της Λειψίας, μια άλλη που βάζει τα εμπορεύματα να μεταφέρονται σε κύκλους εκατό και διακοσίων χιλιομέτρων (με μακρινές διαδρομές) για να ευνοήσει ισχυρούς μετόχους [της], και τέλος, μια άλλη που καταστρέφει τις δευτερεύουσες γραμμές[4]. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ταξειδιώτες και εμπορεύματα υποχρεώνονται μερικές φορές να ακολουθήσουν απίθανες διαδρομές, ώστε να συσσωρεύονται τα δολλάρια στην τσέπη του Βάντερμπιλτ [Vanderbilt].

Η απάντησή μας θα είναι η ίδια. Όσο θα υπάρχει το Κεφάλαιο, το μεγάλο Κεφάλαιο [gros Capital] θα μπορεί πάντοτε να καταπιέζει [opprimer ] το μικρό [petit]. Όμως, η καταπίεση δεν απορρέει μόνο από το κεφάλαιο. Είναι κυρίως χάρη στην υποστήριξη του Κράτους, στο μονοπώλιο που δημιουργείται από το Κράτος για χάρη τους, που ορισμένες μεγάλες εταιρείες καταπιέζουν τις μικρές.

Ο Μαρξ έδειξε πολύ καλά πώς η αγγλική νομοθεσία έκανε τα πάντα για να καταστρέψει τη μικρή βιοτεχνία, για να βυθίσει τον αγρότη στη φτώχεια και να παραδώσει στους μεγαλοβιομήχανους στρατιές ξυπόλητων, που αναγκάζονται να εργάζονται για οποιοδήποτε μεροκάματο. Συμβαίνει ακριβώς το ίδιο με την νομοθεσία που αφορά στους σιδηροδρόμους. Γραμμές στρατηγικής σημασίας [Lignes stratégiques], γραμμές που επιχορηγούνται, γραμμές που απολαμβάνουν το μονοπώλιο του διεθνούς ταχυδρομείου, όλα μπήκαν στο παιχνίδι υπέρ των συμφερόντων των σπουδαίων του χρήματος [gros bonnets de la finance]. Αφότου ο Ρότσιλντ [Rothschild] ? δανειστής όλων των ευρωπαϊκών Κρατών ? δεσμεύει το κεφάλαιό του σε αυτόν τον σιδηρόδρομο, οι πιστοί του υπήκοοι [ses fidèles sujets], οι υπουργοί, θα κανονίσουν για να κερδίσει αυτός [το] επιπλέον.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες ? αυτή τη δημοκρατία που οι αυταρχικοί μας δίνουν μερικές φορές ως παράδειγμα – η πιο σκανδαλώδης απάτη είναι αναμεμειγμένη σε όλα αυτά που αφορούν στους σιδηροδρόμους. Αν μια εταιρεία σκοτώνει [tue] τους ανταγωνιστές της με μια πολύ χαμηλή τιμή, είναι επειδή αυτή εξοφλείται από άλλη μεριά στη γη που το Κράτος, μέσω δωροδοκιών [pots de vin], της έχει παραχωρήσει. Τα προσφάτως δημοσιευμένα έγγραφα για το αμερικανικό σιτάρι μας έδειξαν το ρόλο του Κράτους σε αυτή την εκμετάλλευση του αδυνάτου από τον ισχυρό.

Ακόμη και εδώ, το Κράτος έχει δεκαπλασιάσει [και] εκατονταπλασιάσει τη δύναμη του μεγάλου κεφαλαίου [gros capital]. Και, αφού βλέπουμε τα συνδικάτα των σιδηροδρομικών εταιρειών (ένα ακόμη προϊόν της ελεύθερης συνεννόησης) να επιτυγχάνουν μερικές φορές να προστατεύουν τις μικρές εταιρείες απέναντι στις μεγάλες, δεν έχουμε παρά να εκπλαγούμε με την εσωτερική δύναμη της ελεύθερης συμφωνίας, παρά την παντοδυναμία του μεγάλου κεφαλαίου που σιγοντάρεται.[5] [secondé] από το Κράτος.

Στην πραγματικότητα, οι μικρές εταιρείες ζουν [vivent], παρά την μεροληψία του Κράτους, και αν στην Γαλλία ? χώρα του συγκεντρωτισμού – δεν βλέπουμε παρά μόνο πέντε ή έξι μεγάλες εταιρείες, μετράμε περισσότερες από 110 στη Μεγάλη Βρετανία, που συνεννοούνται θαυμάσια και, σίγουρα, είναι καλύτερα οργανωμένες από τους γαλλικούς και γερμανικούς σιδηροδρόμους για τη γρήγορη μεταφορά των εμπορευμάτων και των ταξειδιωτών.

Εξάλλου, το ζήτημα δεν είναι αυτό. Το μεγάλο κεφάλαιο [gros capital], ευνοημένο από το Κράτος, μπορεί πάντοτε, εάν βρίσκει πλεονέκτημα***σε αυτό, να συντρίβει το μικρό [κεφάλαιο]. Αυτό που μας απασχολεί, είναι το εξής: η συνεννόηση μεταξύ των εκατοντάδων εταιρειών στις οποίες ανήκουν οι σιδηρόδρομοι της Ευρώπης δημιουργήθηκε με άμεσο τρόπο [directement], χωρίς παρέμβαση μιας κεντρικής κυβέρνησης[3], που δημιουργεί νόμο για τις διάφορες εταιρείες. Διατηρείται μέσω συνεδρίων, που απαρτίζονται από απεσταλμένους οι οποίοι συζητούν και υποβάλλουν στους εντολείς τους σχέδια[3] , όχι νόμους[3]. Είναι μια νέα αρχή [principe], που διαφέρει εντελώς από την κυβερνητική, μοναρχική ή δημοκρατική [républicain] αρχή, απόλυτη ή κοινοβουλευτική. Είναι ένας νεωτερισμός που εισάγεται, ακόμη διστακτικά [timidement], στα ήθη της Ευρώπης, αλλά ο οποίος έχει το μέλλον δικό του.
III

Πόσες φορές δεν έχουμε διαβάσει στα γραπτά των σοσιαλιστών-κρατιστών αναφωνήσεις του εξής είδους: ” Και ποιος λοιπόν, θα επιφορτιστεί στη μέλλουσα κοινωνία να κανονίζει την κυκλοφορία στα κανάλια; Αν περνούσε από το μυαλό ενός από τους “συντρόφους”[2] σας αναρχικούς να βάλει τη βάρκα του στο μέσο ενός καναλιού και να κλείσει το δρόμο σε χιλιάδες πλοία ? ποιος λοιπόν θα τον συνέφερε στα λογικά του [le mettrait à la raison]; ”

Παραδεχόμαστε ότι η υπόθεση είναι λίγο φανταστική. Αλλά θα μπορούσαμε να προσθέσουμε: ” Και αν, για παράδειγμα, η τάδε κομμούνα ή η τάδε ομάδα ήθελαν να περάσουν οι βάρκες τους πριν τις άλλες, θα έφραζαν το κανάλι για να μεταφέρουν, ίσως, πέτρες, ενώ το σιτάρι που προορίζεται για μια άλλη κομμούνα θα παρέμενε στην αναμονή. — Ποιος λοιπόν θα κανόνιζε την πορεία των πλοίων, αν δεν πρόκειται για την κυβέρνηση; ”

Ε, λοιπόν, η αληθινή ζωή έχει επίσης δείξει ότι μπορούμε πολύ καλά να αποφύγουμε την κυβέρνηση, σε αυτήν την περίπτωση, όπως και σε άλλες. Η ελεύθερη συνεννόηση, η ελεύθερη οργάνωση αντικαθιστούν αυτόν τον πολυέξοδο και ενοχλητικό μηχανισμό και τα καταφέρνουν καλύτερα.

Γνωρίζουμε τι σημαίνουν τα κανάλια για την Ολλανδία, είναι οι δρόμοι της. Γνωρίζουμε επίσης ότι η κυκλοφορία γίνεται σε αυτά τα κανάλια. Αυτό που στη χώρα μας το μεταφέρουμε σε λιθόστρωτο δρόμο ή σιδηρόδρομο, στην Ολλανδία μεταφέρεται διαμέσου των καναλιών. Εκεί είναι που θα μπορούσαμε να χτυπιόμαστε για να περάσουν τα πλοία μας πριν από τα άλλα. Εκεί είναι που η κυβέρνηση θα έπρεπε να παρεμβαίνει για να βάζει τάξη στην κυκλοφορία!

Ε, λοιπόν, όχι. Πιο πρακτικοί οι Ολλανδοί, εδώ και πολύ καιρό, ήξεραν να τακτοποιήσουν τις δουλειές τους διαφορετικά, δημιουργώντας ένα είδος συνεταιρισμών, [δηλαδή] συνδικάτα βαρκάρηδων. Επρόκειτο για ελεύθερες συνενώσεις, που ανέκυψαν από τις ίδιες τις ανάγκες της ναυσιπλοΐας. Το πέρασμα των πλοίων γινόταν ακολουθώντας μια συγκεκριμένη σειρά εγγραφής. Όλοι διαδέχονταν ο ένας τον άλλο εναλλάξ. Κανείς δεν μπορούσε να περάσει μπροστά από τους άλλους, με ποινή αποκλεισμού από το συνδικάτο. Κανείς δεν στάθμευε περισσότερο από συγκεκριμένο αριθμό ημερών στα λιμάνια φόρτωσης, και, αν δεν εύρισκε εμπορεύματα να πάρει κατά το χρονικό αυτό διάστημα, τόσο το χειρότερο για εκείνον, έφευγε άδειος, αλλά άφηνε τη θέση του στους νέο-αφιχθέντες. Ο αποκλεισμός [του λιμανιού] είχε έτσι αποφευχθεί, ακόμη και αν ο ανταγωνισμός των επιχειρηματιών ? συνέπεια της ατομικής ιδιοκτησίας ? ήταν άθικτος. Καταργείστε αυτόν εδώ, και η συνεννόηση θα γίνει ακόμη πιο εγκάρδια, πιο ισότιμη για όλους.

Δεν χρειάζεται να πούμε ότι ο ιδιοκτήτης κάθε πλοίου μπορούσε να προσχωρήσει ή όχι στο συνδικάτο. Αυτό ήταν δικό του θέμα, αλλά οι περισσότεροι προτιμούσαν να συμμετέχουν. Τα συνδικάτα προσφέρουν, εξάλλου, τόσο μεγάλα πλεονεκτήματα, ώστε έχουν εξαπλωθεί στο Ρήνο, στον [ποταμό] Βέζερ, στον [ποταμό] Όντερ, μέχρι το Βερολίνο. Οι βαρκάρηδες-καραβοκύρηδες δεν περίμεναν τον μεγάλο Μπίσμαρκ να κάνει την προσάρτηση της Ολλανδίας στη Γερμανία, την οποία ονομάζει ” Ober-Haupt-General-Staats-Canal-Navigations-Rath ” μαζί με πολλά γαλόνια που αντιστοιχούν στο μήκος του τίτλου της. Προτίμησαν να συνεννοηθούν σε διεθνές επίπεδο. Πολύ περισσότερο από αυτό: ένας αριθμός ιστιοφόρων που κάνουν το δρομολόγιο μεταξύ των γερμανικών λιμανιών και εκείνων της Σκανδιναβίας, όπως και της Ρωσίας, προσχώρησαν επίσης σε αυτά τα συνδικάτα, με σκοπό να κανονίζουν την κυκλοφορία στη Βαλτική και να εναρμονίσουν κάπως το μπέρδεμα [chassé-croisé] των πλεουμένων. Προκύπτοντας ελεύθερα, συγκεντρώνοντας τα μέλη τους εθελοντικά, αυτές οι ενώσεις δεν έχουν καμία σχέση με τις κυβερνήσεις.

Μπορεί, είναι πολύ πιθανό σε κάθε περίπτωση, ότι και σε αυτήν την περίπτωση το μεγάλο κεφάλαιο [grand capital] να καταπιέζει το μικρό. Μπορεί επίσης, το συνδικάτο να έχει τάσεις να αναδειχθεί σε μονοπώλιο – ιδίως με την πολύτιμη κηδεμονία του Κράτους, που δεν θα χάσει [ευκαιρία] να αναμειχθεί. Μόνο που, ας μην λησμονούμε ότι αυτά τα συνδικάτα αντιπροσωπεύουν μια συνένωση της οποίας τα μέλη δεν έχουν παρά μόνο προσωπικά συμφέροντα. Αλλά και ότι, αν κάθε εφοπλιστής αναγκαζόταν, με την κοινωνικοποίηση [socialisation] της παραγωγής, της κατανάλωσης και της συναλλαγής, να συμμετέχει ταυτόχρονα σε εκατό άλλες συνενώσεις απαραίτητες για την ικανοποίηση των αναγκών του, τα πράγματα θα άλλαζαν όψη. Ισχυρή στο νερό, η ομάδα των βαρκάρηδων θα αισθανόταν ανίσχυρη στην στερεή γη και θα περιόριζαν τις απαιτήσεις τους για να συνεννοηθούν με τους σιδηροδρόμους, τους βιοτέχνες και όλες τις άλλες συλλογικότητες [groupements].

Σε κάθε περίπτωση, χωρίς να μιλάμε για το μέλλον, ιδού ακόμη μια αυθόρμητη συνένωση που μπόρεσε να αποφύγει την κυβέρνηση. Ας περάσουμε σε άλλα παραδείγματα.

Αφού μιλάμε για πλεούμενα και πλοία, ας αναφέρουμε μια από τις ωραιότερες οργανώσεις που προέκυψαν στον αιώνα μας ? μια από αυτές για τις οποίες μπορούμε δικαίως να παινευτούμε. Είναι η αγγλική Ένωση διάσωσης (Lifeboat Association).

Ξέρουμε ότι κάθε χρόνο περισσότερα από χίλια πλοία πάνε και εξωκείλουν στις ακτές της Αγγλίας. Στην θάλασσα, ένα καλό πλεούμενο σπανίως φοβάται την καταιγίδα. Είναι κοντά στις ακτές που το περιμένουν οι κίνδυνοι. Θάλασσα ταραγμένη, που θα του κομματιάσει την πρύμνη, θύελλες που σηκώνουν τους ιστούς και τα πανιά του, ρεύματα που το καθιστούν ακυβέρνητο, βράχια και αβαθή πάνω στα οποία θα προσαράξει.

Έστω και αν άλλοτε οι κάτοικοι των ακτών άναβαν φωτιές για να τραβήξουν τα πλεούμενα πάνω στα βράχια και να αρπάξουν, σύμφωνα με το έθιμο, τα φορτία τους, έκαναν πάντοτε ό,τι ήταν δυνατό για να σώσουν το πλήρωμα[6]. Όταν αντιλαμβάνονταν ένα πλοίο σε κίνδυνο, έριχναν στη θάλασσα τα καρυδότσουφλά τους και έσπευδαν σε βοήθεια των ναυαγών πολύ συχνά για να βρουν και οι ίδιοι το θάνατο μέσα στα κύματα. Κάθε χωριουδάκι στην άκρη της θάλασσας έχει τους δικούς του μύθους ηρωισμού, που δείχνουν γυναίκες και άνδρες, για να σώσουν τα πληρώματα που χάνονται.

Το Κράτος, οι σοφοί έκαναν κάποια πράγματα για να μειώσουν τον αριθμό των δυστυχημάτων. Οι φάροι, τα σινιάλα, οι χάρτες, οι μετεωρολογικές προειδοποιήσεις τα έχουν μειώσει ασφαλώς, αρκετά. Αλλά, παραμένουν κάθε χρόνο χίλια πλεούμενα και περισσότερες χιλιάδες ανθρώπινες ζωές για να σωθούν.

Και μερικοί άνθρωποι με καλή θέληση μπήκαν στη δουλειά. Καλοί ναυτικοί οι ίδιοι, φαντάστηκαν ένα πλοίο διάσωσης που να μπορεί να αψηφά την καταιγίδα χωρίς να αναποδογυρίζουν ούτε να βουλιάζουν, και έκαναν εκστρατεία για να ευαισθητοποιήσουν το κοινό για το εγχείρημα, για να βρουν τα απαραίτητα χρήματα, για να ναυπηγήσουν πλοία και για να τα τοποθετήσουν στις ακτές παντού όπου μπορούσαν να παρέχουν τις υπηρεσίες τους.

Αυτοί εκεί οι άνθρωποι δεν ήταν ιακωβίνοι, δεν απευθύνθηκαν στην κυβέρνηση. Είχαν κατανοήσει ότι για να πάει καλά το εγχείρημά τους, τους χρειαζόταν η συνδρομή, η εκπαίδευση των ναυτικών, η γνώση τους για την περιοχή ? ιδίως η αφοσίωσή τους. Και για να βρουν ανθρώπους που, στο πρώτο σινιάλο, να ρίχνονται νύχτα μέσα στο χάος των κυμάτων, που να μην αφήνουν τους εαυτούς τους να τους σταματήσουν ούτε τα σκοτάδια, και να αγωνίζονται πέντε, έξι, δέκα ώρες ενάντια στις παλίρροιες πριν να πλησιάσουν το πλοίο που κινδυνεύει, ανθρώπους έτοιμους να ρισκάρουν τη ζωή τους για να σώσουν τη ζωή των άλλων, χρειάζεται το συναίσθημα της αλληλεγγύης, το πνεύμα της θυσίας που δεν αγοράζονται με κάποιο γαλόνι.

Αυτό ήταν λοιπόν, μια κίνηση εντελώς αυθόρμητη, που δημιουργήθηκε από την ελεύθερη συνεννόηση και την ιδιωτική πρωτοβουλία [initiative individuelle]. Εκατοντάδες τοπικές ομάδες εμφανίστηκαν κατά μήκος των ακτών. Οι ιδρυτές είχαν το μυαλό να μην επιβληθούν ως δάσκαλοι. Ζήτησαν τα φώτα στα χωριουδάκια των ψαράδων. Ένας λόρδος έστειλε 25.000 φράγκα για να ναυπηγήσουν ένα πλοίο διάσωσης σε ένα παράκτιο χωριό, η προσφορά έγινε δεκτή, αλλά άφησε την πραγματοποίηση στην επιλογή των ψαράδων και των ναυτικών της περιοχής.

Δεν ήταν στην Ναυαρχία που έφτιαξαν τα σχέδια των καινούριων πλοίων. “Γιατί είναι σημαντικό ? διαβάζουμε στην έκθεση της Ένωσης ? να έχουν οι διασώστες πλήρη εμπιστοσύνη στο πλοιάριο που μπαίνουν, η Επιτροπή επιφορτίζεται ιδίως με το καθήκον να δώσει στα πλοία τη μορφή και το πλήρωμα που μπορεί να επιθυμούν οι ίδιοι οι διασώστες”. Έτσι, κάθε χρονιά φέρνει και μια νέα τελειοποίηση.

Όλα [γίνονται] από τους εθελοντές, που οργανώνονται σε επιτροπές ή τοπικές ομάδες! Όλα [γίνονται] με την αμοιβαία βοήθεια και με τη συνεννόηση! ? Ω, οι αναρχικοί! Και δεν ζητάνε τίποτε από τους φορολογουμένους, και πέρυσι τους ήρθαν ένα εκατομμύριο 76 χιλιάδες φράγκα από αυθόρμητες συνεισφορές.

Όσο για τα αποτελέσματα, ιδού:

Η Ένωση διέθετε το 1891 293 πλοία διάσωσης. Την ίδια χρονιά έσωσε 601 ναυαγούς και 33 πλοία. Από την ίδρυσή της έχει σώσει 32 671 ανθρώπους.

Το 1886, έχοντας διακινδυνεύσει τρία πλοία διάσωσης με όλο τους το πλήρωμα, εκατοντάδες νέοι εθελοντές ήρθαν να εγγραφούν, να οργανωθούν σε τοπικές ομάδες και αυτό το ξεσήκωμα είχε ως αποτέλεσμα την κατασκευή μιας εικοσάδας επιπλέον πλοίων.

Σημειώνουμε παρεμπιπτόντως ότι η Ένωση στέλνει κάθε χρόνο στους ψαράδες και στους ναυτικούς εξαιρετικής ποιότητας βαρόμετρα σε τιμή τρεις φορές χαμηλότερη από την πραγματική τους αξία. Διαδίδει την μετεωρολογική γνώση και κρατάει τους ενδιαφερόμενους ενήμερους για τις ξαφνικές μεταβολές που προβλέπουν οι σοφοί.

Επαναλαμβάνουμε ότι οι εκατοντάδες μικρές επιτροπές ή τοπικές ομάδες δεν είναι οργανωμένες ιεραρχικά και αποτελούνται μόνο από εθελοντές διασώστες και από κόσμο που ενδιαφέρεται για αυτό το έργο. Η κεντρική Επιτροπή, που είναι περισσότερο κέντρο ανταπόκρισης [centre de correspondances], δεν παρεμβαίνει με κανένα τρόπο.

Είναι αλήθεια ότι, όταν πρόκειται μέσα στην περιοχή να ψηφίσουν για ένα ζήτημα εκπαίδευσης ή τοπικής εισφοράς, αυτές οι επιτροπές δεν παίρνουν, ως τέτοιες, μέρος στις διασκέψεις ? ταπεινοφροσύνη που οι εκλεγμένοι ενός δημοτικού συμβουλίου δυστυχώς δεν μιμούνται. Αλλά, από την άλλη πλευρά, αυτοί οι γενναίοι άνθρωποι δεν δέχονται, αυτοί που ποτέ δεν αψήφησαν την καταιγίδα να τους φτιάξουν νόμους για τη διάσωση. Στο πρώτο σήμα κινδύνου, προστρέχουν, μαζεύονται και προχωρούν ταχύτατα. Καθόλου γαλόνια, πολλή καλή θέληση.

Ας δούμε ένα άλλο σωματείο του ίδιου είδους, αυτό του Ερυθρού Σταυρού. Λίγη σημασία έχει το όνομά του: ας δούμε αυτό που είναι.

Φανταστείτε ότι κάποιος ερχόταν να σας πει πριν είκοσι πέντε χρόνια: ” Το Κράτος, όσο ικανό και αν είναι ώστε να σφαγιαστούν είκοσι χιλιάδες άνθρωποι σε μια μέρα και να τραυματιστούν πενήντα χιλιάδες, είναι ανίκανο να δώσει βοήθεια στα ίδια του τα θύματα. Χρειάζεται λοιπόν ? όσο υπάρχει πόλεμος ? να παρεμβαίνει η ιδιωτική πρωτοβουλία [initiative privée] και οι άνθρωποι με καλή θέληση να οργανώνονται σε διεθνές επίπεδο για αυτό το έργο ανθρωπισμού! ”

Τί κατακλυσμός εμπαιγμών δεν θα είχαμε ρίξει σε αυτόν που θα είχε τολμήσει να μιλήσει έτσι! Θα τον είχαμε, κατ’ αρχάς μεταχειριστεί ως ουτοπιστή, και, αν στη συνέχεια καταδεχόμασταν να ανοίξει το στόμα του, θα του είχαμε απαντήσει: ” Οι εθελοντές θα λείπουν ακριβώς από εκεί όπου η ανάγκη [τους] θα είναι πιο αισθητή. Τα ελεύθερα νοσοκομεία σας θα είναι όλα συγκεντρωμένα σε ασφαλές μέρος, ενώ θα έχουν πλήρη έλλειψη τραυματιοφορείων. Οι εθνικές αψιμαχίες θα τα καταφέρουν τόσο καλά ώστε οι καημένοι στρατιώτες να πεθάνουν αβοήθητοι.” Τόσοι πολλοί ομιλητές, τόσες πολλές αποθαρρυντικές σκέψεις. Ποιος από μας δεν έχει ακούσει να δημηγορούν [κάποιο] σε αυτόν τον τόνο!

Ε, λοιπόν, ξέρουμε περί τίνος πρόκειται. Σωματεία του Ερυθρού Σταυρού οργανώθηκαν ελεύθερα παντού, σε κάθε χώρα, σε χιλιάδες μέρη, και όταν ξέσπασε ο πόλεμος του 1870-71, οι εθελοντές άρχισαν δουλειά. Άνδρες και γυναίκες έτρεξαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Νοσοκομεία [και] ασθενοφόρα οργανώθηκαν κατά χιλιάδες. Επιστρατεύτηκαν τραίνα που μετέφεραν τραυματιοφορεία, τρόφιμα, κλινοσκεπάσματα, φάρμακα για τους τραυματίες. Οι αγγλικές επιτροπές έστειλαν ολόκληρες αποστολές με τρόφιμα, ρουχισμό, εργαλεία, σπόρους για τη σπορά, ζώα κτηνοτροφίας, μέχρι και άροτρα ατμού με τους οδηγούς τους για να βοηθήσουν στο όργωμα των περιοχών που καταστράφηκαν από τον πόλεμο! Συμβουλευτείτε μόνο τον Ερυθρό Σταυρό του Γουσταύου Μουανιέ [Gustave Moynier], και θα εκπλαγείτε πραγματικά με την έκταση του έργου που πραγματοποιήθηκε.

Όσο για τους προφήτες τους πάντα έτοιμους να αρνηθούν το κουράγιο, τη λογική, την εξυπνάδα [που υπάρχουν] στους άλλους ανθρώπους, και που πιστεύουν ότι μόνο αυτοί είναι ικανοί να βάλουν τον κόσμο σε τάξη, καμιά από τις προβλέψεις τους δεν πραγματοποιήθηκε.

Η αφοσίωση των εθελοντών του Ερυθρού Σταυρού υπήρξε πέρα από κάθε εγκώμιο. Δεν ζητούσαν παρά μόνο να καταλαμβάνουν τις πιο επικίνδυνες θέσεις. Και, ενώ οι μισθωτοί γιατροί του Κράτους το έβαζαν στα πόδια μαζί με το στρατιωτικό τους επιτελείο μόλις πλησίαζαν οι Πρώσσοι, οι εθελοντές του Ερυθρού Σταυρού συνέχιζαν το έργο τους κάτω από τις σφαίρες, υποφέροντας τις αγριότητες των αξιωματικών του Μπίσμαρκ και του Ναπολέοντα, παρέχοντας τις ίδιες φροντίδες στους τραυματίες κάθε εθνικότητας. Ολλανδοί και Ιταλοί, Σουηδοί και Βέλγοι ? μέχρι και Ιάπωνες και Κινέζοι ? συνεννοούνταν θαυμάσια. Μοίραζαν τα νοσοκομεία τους και τα τραυματιοφορεία τους σύμφωνα με τις ανάγκες της στιγμής. Ανταγωνίζονταν ιδίως για την υγιεινή των νοσοκομείων τους. Και πόσοι Γάλλοι δεν μιλούν ακόμη με βαθιά ευγνωμοσύνη για τις τρυφερές φροντίδες που έλαβαν εκ μέρους της τάδε ολλανδής ή γερμανίδας εθελόντριας στα τραυματιοφορεία του Ερυθρού Σταυρού!

Τί σημασία έχουν [αυτά] για τον αυταρχικό! Το ιδανικό του είναι ο συνταγματάρχης, ο υπάλληλος του Κράτους. Στο διάολο λοιπόν, ο Ερυθρός Σταυρός με τα υγειονομικά του νοσοκομεία [hôpitaux hygiéniques], αν οι νοσοκόμοι δεν είναι δημόσιοι υπάλληλοι!

Ιδού λοιπόν, μια οργάνωση, που γεννήθηκε χθες και που αριθμεί αυτή τη στιγμή εκατοντάδες χιλιάδες μέλη. Που διαθέτει τραυματιοφορεία, νοσοκομεία, τραίνα, που επεξεργάζεται νέες μεθόδους στην θεραπεία των τραυμάτων, και που οφείλεται στην αυθόρμητη πρωτοβουλία κάποιων ανθρώπων με αισθήματα [hommes de coeur].

Θα μας πουν ίσως ότι τα Κράτη είναι κάπως αναμεμειγμένα σε αυτήν την οργάνωση; – Ναι, τα Κράτη έβαλαν χέρι για να αρπάξουν [y ont mis la main pour s’en emparer]. Οι διευθύνουσες επιτροπές προεδρεύονται από αυτούς που οι λακέδες ονομάζουν βασιλικούς οίκους. Αυτοκράτορες και βασίλισσες παρέχουν την κηδεμονία τους στις εθνικές επιτροπές. Αλλά δεν είναι σε αυτή την κηδεμονία που οφείλεται η επιτυχία της οργάνωσης. Είναι στις χίλιες τοπικές επιτροπές κάθε έθνους [de chaque nation], στην δράση των ατόμων [individus], στην αφοσίωση όλων εκείνων που αναζητούν να ανακουφίσουν τα θύματα του πολέμου. Και αυτή η αφοσίωση θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη, εάν τα Κράτη δεν ανακατεύονταν καθόλου!

Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι υπό τις διαταγές μιας διεθνούς διευθύνουσας επιτροπής που Άγγλοι και Ιάπωνες, Σουηδοί και Κινέζοι προθυμοποιήθηκαν να στείλουν τη βοήθειά τους στους τραυματίες του 1871. Δεν είναι υπό τις διαταγές ενός διεθνούς υπουργείου που τα νοσοκομεία ανεγείρονταν στο κατεστραμμένο έδαφος, και που τραυματιοφορεία μεταφέρονταν στα πεδία της μάχης. Ήταν με την πρωτοβουλία των εθελοντών κάθε χώρας. Αφ’ ης στιγμής βρίσκονταν στην [εμπόλεμη] περιοχή, δεν πήραν τα άλογα [να φύγουν], όπως το προέβλεπαν οι ιακωβίνοι. Άρχισαν όλοι δουλειά χωρίς διάκριση εθνικοτήτων.

Μπορούμε να λυπόμαστε που τόσο μεγάλες προσπάθειες τίθενται στην υπηρεσία ενός τόσο άσχημου σκοπού και να αναρωτηθούμε όπως το παιδί του ποιητή: ” Γιατί τους τραυματίζουμε, αν τους γιατρεύουμε μετά;” Επιδιώκοντας να γκρεμίσουμε τη δύναμη του Κεφαλαίου και την εξουσία των αστών, δουλεύουμε για να βάλουμε τέλος στους σκοτωμούς, και θα μας άρεσε πολύ περισσότερο να βλέπουμε τους εθελοντές του Ερυθρού Σταυρού να αναπτύσσουν τη δράση τους για να κατορθώσουν μαζί με μας να καταργήσουμε τον πόλεμο.

Αλλά έπρεπε να αναφέρουμε αυτήν την τεράστια οργάνωση ως μια επιπλέον απόδειξη των γόνιμων αποτελεσμάτων που παράγονται με την ελεύθερη συνεννόηση και την ελεύθερη συμπαράσταση.

Αν θέλουμε να πολλαπλασιάσουμε τα παραδείγματα που παίρνουμε από την τέχνη του να σκοτώνει [κανείς] τους ανθρώπους, δεν θα τελειώνουμε.

Μας αρκεί να αναφέρουμε μόνο τα αναρίθμητα σωματεία, στα οποία οφείλει κυρίως τη δύναμή του ο γερμανικός στρατός, που δεν βασίζεται μόνο στην πειθαρχία του, όπως πιστεύουν πολλοί. Αυτά τα σωματεία πολλαπλασιάζονται στην Γερμανία και έχουν ως σκοπό να διαδίδουν τη στρατιωτική γνώση. Σε ένα από τα τελευταία συνέδρια της γερμανικής στρατιωτικής Συμμαχίας (Kriegerbund), είδαμε τους απεσταλμένους των 2.452 σωματείων, που περιελάμβαναν 151.712 μέλη, και [είναι] όλα ομόσπονδα μεταξύ τους.

Σωματεία σκοποβολής, σωματεία στρατιωτικών παιγνίων, στρατηγικών παιχνιδιών, τοπογραφικών μελετών, ιδού τα εργαστήρια όπου δημιουργούνται οι τεχνικές γνώσεις του γερμανικού στρατού, όχι στις στρατιωτικές σχολές. Είναι ένα εξαιρετικό δίκτυο σωματείων κάθε είδους, που συγκεντρώνει στρατιωτικούς και πολίτες, γεωγράφους και γυμναστές, κυνηγούς και τεχνικούς, που ανακύπτουν αυθόρμητα, οργανώνονται, φτιάχνουν ομοσπονδίες, συζητούν και πάνε και κάνουν εξερευνήσεις στην εξοχή. Είναι αυτές οι εθελοντικές και ελεύθερες συνενώσεις που απαρτίζουν την αληθινή δύναμη του γερμανικού στρατού.

Ο σκοπός τους είναι βδελυρός. Είναι η διατήρηση της αυτοκρατορίας. Αλλά, αυτό που έχει σημασία να διακρίνουμε, είναι ότι το Κράτος ? παρά την “μεγαλειώδη” του αποστολή, την στρατιωτική οργάνωση ? κατάλαβε ότι η ανάπτυξη [της] θα ήταν πολύ περισσότερο σίγουρη, όσο θα αφηνόταν στην ελεύθερη συνεννόηση των ομάδων και στην ελεύθερη πρωτοβουλία των ατόμων [individus].

Ακόμη και στο θέμα του πολέμου, είναι η ελεύθερη συνεννόηση στην οποία ανατρέχουμε σήμερα, και για να επιβεβαιώσουμε την άποψή μας, μας αρκεί να αναφέρουμε τις τρεις χιλιάδες άγγλους εθελοντές, την αγγλική εθνική Ένωση πυροβολικού και το Σωματείο που οργανώνεται τώρα για την άμυνα των ακτών της Αγγλίας, το οποίο, βεβαίως, αν συσταθεί, θα δραστηριοποιείται διαφορετικά από το υπουργείο ναυτιλίας με τους θωρακοφόρους του που χοροπηδούν, και τις λόγχες του που λυγίζουν λες και είναι από μολύβι.

Παντού το Κράτος παραιτείται, εγκαταλείπει τις πανάγιες λειτουργίες του στους ιδιώτες [particuliers]. Παντού, η ελεύθερη οργάνωση καταπατά τους τομείς του [Κράτους]. Όμως, όλα τα γεγονότα που μόλις αναφέραμε μετά βίας επιτρέπουν να διαβλέψουμε αυτό που η ελεύθερη συνεννόηση μας επιφυλάσσει στο μέλλον, όταν δεν θα υπάρχει πια Κράτος.

Σημειώσεις από τη μετάφραση:

1. [1] «παραχωρήσεις». Εννοούνται οι συμβάσεις, οι οποίες συνάπτονται μεταξύ ενός Κράτους και ενός ιδιώτη [επιχείρηση ή επιχειρηματίας] και αφορούν την παραχώρηση εκ μέρους του Κράτους μιας δραστηριότητας, την οποία αναλαμβάνει να φέρει σε πέρας ο ιδιώτης. Οι δραστηριότητες αυτές περιλαμβάνουν συνήθως την εξόρυξη, διαχείριση και εμπορία φυσικών πόρων (ορυχεία, πετρέλαιο, πολύτιμα μέταλλα και λίθοι), την κατασκευή και διαχείριση κομβικών έργων υποδομής (σιδηροδρομικές γραμμές, οδικά δίκτυα, λιμάνια, κτλ) και την παραγωγή, διαχείριση ή διανομή προϊόντων και υπηρεσιών άμεσης ανάγκης (ηλεκτρική ενέργεια, ύδρευση, τηλεπικοινωνίες, κτλ). Με άλλα λόγια, αφορούν θεμελιώδεις τομείς για την οικονομία μιας χώρας και για την άσκηση οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής από το Κράτος, δηλαδή είναι τμήματα της «κρατικής κυριαρχίας», τα οποία «παραχωρούνται» με κυριαρχική εκ μέρους του Κράτους πράξη, έστω και αν αυτή η πράξη έχει τη μορφή σύμβασης.

Το πρόβλημα με τις «παραχωρήσεις» είναι αυτό ακριβώς που ο καθένας γνωρίζει για τις σχετικές συμβάσεις [οι οποίες εξακολουθούν να ονομάζονται με τον ίδιο τρόπο ακόμη και σήμερα, έστω και αν συνήθως εντάσσονται στις λεγόμενες ιδιωτικοποιήσεις]:

Συνάπτονται με πολύ ευνοϊκούς όρους υπέρ του ιδιώτη, δηλαδή διαρκούν πολλές δεκαετίες, περιλαμβάνουν απαλλαγή από φορολογικές υποχρεώσεις και χαλαρή εφαρμογή της νομοθεσίας υπέρ των εργαζομένων, ελευθερία διατίμησης των υπηρεσιών και των προϊόντων που παράγονται μέσω αυτών των συμβάσεων.

Όσο πιο ανίσχυρη οικονομικά και τεχνολογικά είναι μια χώρα, τόσο σε πιο δυσμενή διαπραγματευτική θέση είναι ένα κράτος [τα περί κρατικής κυριαρχίας είναι απλώς για εγχώρια κατανάλωση] και τόσο πιο ευμενείς όρους κερδίζει ο ιδιώτης στην σύμβαση παραχώρησης.

Αποτελούν πηγή υπερπλουτισμού των ιδιωτών σε βάρος των πολιτών της συμβαλλόμενης χώρας μέσω απόλυτου μονοπωλίου [συνήθως κατοχυρώνεται στη σύμβαση].

Το πολιτικό σκέλος της σύναψης και εφαρμογής της σύμβασης ήταν και είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα αυταρχισμού — συνήθως και διαφθοράς.

Το ότι η παραχώρηση γίνεται με σύμβαση, είναι προς όφελος του ιδιώτη, διότι συμβάλλεται το Κράτος και όχι η κυβέρνηση, και βεβαίως, πάντα περιλαμβάνεται στη σύμβαση, εκτός από τη ρήτρα ότι η σύμβαση θα εκτελεστεί έτσι κι αλλιώς, και ρήτρα προσφυγής σε ιδιωτικής φύσεως διεθνή διαιτησία, αν προκύψει οποιοδήποτε πρόβλημα [ουσιαστικά έτσι ο ιδιώτης έχει τα ίδια δικαιώματα με το αντισυμβαλλόμενό του, που υποτίθεται ότι έχει και απόλυτη κυριαρχία].

Τα παραπάνω αναφέρονται μόνο και μόνο για να εξηγηθεί η απέχθεια και η βαρύτητα των λεγομένων του συγγραφέα, και το ότι αντιλαμβάνεται την προβληματική σχέση Κράτους και επιχειρήσεων.

[2] Εταιρείες και επιχειρηματίες της εποχής του συγγραφέα.

[3] Η έμφαση δίνεται από τον συγγραφέα.

[4] Δεν είναι σαφές, αν ο συγγραφέας μιλά για σιδηροδρομικές γραμμές. Πιθανόν, να αναφέρεται σε εταιρείες που καταστρέφουν παράλληλες σιδηροδρομικές γραμμές ώστε να υπάρχει μόνο μια γραμμή για μια συγκεκριμένη κατεύθυνση και έτσι να κατοχυρώνουν το μονοπώλιό τους. Η μετάφραση έγινε κατά λέξη.

[5] «σιγοντάρεται». Μου άρεσε που υπάρχει η αντίστοιχη λέξη –μεταφερμένη — στην ελληνική και την προτίμησα, π.χ. από το «υποστηρίζεται».

[6] Για κάποιον άγνωστο λόγο, ο συγγραφέας συνδέει τους «πειρατές της στεριάς» ή «ναυαγιστές» με τους διασώστες του παραδείγματός του. Οι πειρατές της στεριάς όχι μόνο φρόντιζαν με φωτιές να μπερδέψουν τα πλοία που βρίσκονταν σε φουρτουνιασμένη θάλασσα ώστε να προσαράξουν και να ναυαγήσουν σε αφιλόξενες και επικίνδυνες ακτές (π.χ. με βράχια), όχι μόνο έσπευδαν να λεηλατήσουν το φορτίο του ναυαγίου, αλλά επιτίθεντο και στο πλήρωμα που επιζούσε μετά το ναυάγιο και τους εξόντωναν. Δεν υπήρχαν μόνο στην Αγγλία, και ήταν ο φόβος και ο τρόμος των ναυτικών, πολύ περισσότερο από τους συνήθεις πειρατές (της θάλασσας).

Peter Kropotkin

Η κατάκτηση του ψωμιού

Κεφάλαιο 10: Ευχάριστη εργασία

Ι

Όταν οι σοσιαλιστές δήλωναν ότι μια κοινωνία απελευθερωμένη από το Κεφάλαιο θα έκανε την εργασία ευάρεστη και θα περιόριζε κάθε σκληρή και ανθυγιεινή πλευρά της, τους περιγελούσαν. Και όμως ακόμη και σήμερα μπορούμε να δούμε την εμφανή πρόοδο που έχει γίνει σε αυτή τη κατεύθυνση, και όπου αυτή η πρόοδος έχει επιτευχθεί , οι εργοδότες συγχαίρουν τους εαυτούς τους για την οικονομία ενέργειας που επιτυγχάνεται.

Είναι προφανές ότι ένα εργοστάσιο θα μπορούσε να είναι υγιεινό και ευχάριστο όσο ένα επιστημονικό εργαστήριο .Και δεν είναι λιγότερο προφανές ότι θα ήταν επωφελές το να γίνει έτσι. Σε ένα άνετο και καλά αεριζόμενο εργοστάσιο η δουλειά γίνεται καλύτερα, είναι εύκολο να εισαγάγεις μικρές βελτιώσεις από τις οποίες η κάθε μία αντιπροσωπεύει οικονομία χρόνου η χειρονακτικής εργασίας. Και αν οι περισσότεροι εργασιακοί χώροι που γνωρίζουμε είναι βρωμεροί και ανθυγιεινοί αυτό οφείλεται στο ότι οι εργαζόμενοι δεν υπολογίζονται στην οργάνωση των εργοστασίων και επειδή η πιο παράλογη σπατάλη ανθρώπινης ενέργειας είναι το διακριτικό της χαρακτηριστικό. Παρ’ όλα αυτά βρίσκουμε πότε πότε ορισμένα εργοστάσια με τόσο καλή διαχείριση που θα ήταν πραγματική απόλαυση να δουλεύεις σε αυτά αν το ωράριο εργασίας , για να εξηγούμαστε, δεν υπερέβαινε τις 4 με 5 ώρες ημερησίως και αν ήταν ευέλικτο ώστε να προσαρμόζεται στις προτιμήσεις του καθενός.

Δες αυτό το εργοστάσιο που όμως δυστυχώς παράγει πολεμικές μηχανές. Είναι τέλειο όσον αφορά τα θέματα υγιεινής και οργάνωσης. Καταλαμβάνει 50 στρέμματα γης 15 από τα οποία στεγάζονται με γυαλί .Το δάπεδο κατασκευασμένο από πυρίμαχα τούβλα, λάμπει σαν το σπίτι του μεταλλωρύχου και η γυάλινη σκεπή καθαρίζεται προσεκτικά από ένα συνεργείο που κάνει μόνο αυτή τη δουλειά. Σε αυτό το εργοστάσιο σφυρηλατούνται όγκοι μετάλλου που ζυγίζουν τουλάχιστον 20 τόνους , και όταν στέκεσαι τριάντα πόδια από τον τεράστιο φούρνο, του οποίου οι φλόγες έχουν θερμοκρασία πάνω από 1000 βαθμούς, δεν αντιλαμβάνεσαι την παρουσία του παρά μόνον ‘όταν ανοίγει τα τεράστια σαγόνια του για να απελευθερώσει το ατσάλινο τέρας. Και το τέρας το χειρίζονται 3 με 4 εργάτες μοναχά οι οποίοι, πότε δω πότε εκεί, ανοίγουν μια τάπα κινητοποιώντας τεράστιους γερανούς με την πίεση του νερού στους σωλήνες.

Μπαίνεις περιμένοντας να ακούσεις τον εκκωφαντικό θόρυβο των (stampers) και ανακαλύπτεις ότι δεν υπάρχουν (stampers).Τα τεράστια όπλα των 100 τόνων σφυρηλατούνται με υδραυλική πίεση, και αντί να σφυρηλατεί το ατσάλι ο εργάτης έχει μόνο να ανοίξει μια τάπα για να του δώσει σχήμα δημιουργώντας έτσι ένα πολύ πιο ομοιογενές μέταλλο χωρίς ραγίσματα και εξογκώματα των (Blooms) όποιο και να είναι το πάχος τους.

Περιμένουμε ένα διαβολεμένο σαματά και βλέπουμε μηχανές να κόβουν ατσάλινους κύβους με τριάντα πόδια ύψος με όχι περισσότερο θόρυβο από όσο θα χρειάζονταν για να κόψεις ένα κομματάκι τυρί. Και όταν εκφράσαμε το θαυμασμό μας στον μηχανικό που μας ξεναγούσε εκείνος απάντησε:

«Είναι καθαρά θέμα οικονομίας. Αυτή η μηχανή, που πλανίζει το ατσάλι χρησιμοποιείται εδώ και 42 χρόνια. Δεν θα είχε αντέξει ούτε 10 χρόνια αν τα μέρη της κακοσυναρμολογημένα και με αδύναμες συγκολλήσεις συγκρούονταν και ράγιζαν με κάθε κίνηση της πλάνης.»

« Και οι υψικάμινοι; Θα ήταν σπατάλη ενέργειας να αφήναμε την θερμότητα ανεκμετάλλευτη. Γιατί να καίμε τα χυτήρια όταν η θερμότητα που χάνεται δια της ακτινοβολίας αντιστοιχεί σε τόνους κάρβουνο.»

«Τα (stampers) που έκαναν τα κτίρια να χοροπηδάνε ήταν επίσης μια σπατάλη. Είναι καλύτερα να σφυρηλατείς με πίεση παρά με σύγκρουση και κοστίζει λιγότερο, υπάρχει λιγότερη φύρα».

« Στο εργοστάσιο, το φως, η καθαριότητα, ο χώρος που διατίθεται για κάθε πάγκο δεν είναι παρά ζήτημα οικονομίας. Γίνεται καλύτερη εργασία όταν βλέπεις καλύτερα και έχεις άνεση χώρου.»

«Είναι αλήθεια» έλεγε « ήμασταν πολύ στριμωγμένοι πριν έρθουμε εδώ. Η γη είναι πανάκριβη κοντά στις μεγάλες πόλεις και οι ιδιοκτήτες πολύ άπληστοι»

Το ίδιο ισχύει με τα ανθρακωρυχεία. Ξέρουμε πως είναι τα ανθρακωρυχεία σήμερα από τις περιγραφές του Ζολά και από τα ρεπορτάζ των εφημερίδων. Αλλά τα ανθρακωρυχεία του μέλλοντος θα έχουν σωστό εξαερισμό, με θερμοκρασία που θα ρυθμίζεται εύκολα όπως σε μια βιβλιοθήκη, δεν θα υπάρχουν άλογα καταδικασμένα να ψοφήσουν κάτω από τη γη : η υπόγεια μεταφορά θα γίνεται αυτόματα μέσω ενός καλωδίου που θα ενεργοποιείται στην είσοδο της στοάς. Ο εξαερισμός θα βρίσκεται σε συνεχή λειτουργία , και δεν θα σημειώνονται ποτέ εκρήξεις. Αυτό δεν είναι ένα όνειρο. Ένα παρόμοιο ανθρακωρυχείο λειτουργεί ήδη στην Αγγλία και πήγαμε εκεί. Εδώ και πάλι η οργάνωση είναι θέμα οικονομίας. Το συγκεκριμένο ανθρακωρυχείο, παρόλο το τεράστιο βάθος του,(466 γιάρδες), έχει μια ημερήσια εξαγωγή κάρβουνου που φτάνει τους 1000 τόνους, με 200 μόνο ανθρακωρύχους- 5 τόνοι την ημέρα για κάθε ανθρακωρύχο, όταν ο μέσος όρος απόδοσης σε ολόκληρη την Αγγλία είναι το πολύ 300 τόνοι το χρόνο για κάθε εργάτη.

Θα μπορούσαμε να παραθέσουμε πολλαπλά παραδείγματα για να αποδείξουμε ότι το όνειρο του Φουριέ περί υλιστικής οργάνωσης δεν ήταν μια ουτοπία.

Το θέμα όμως αυτό έχει κατ’ επανάληψιν συζητηθεί στις σοσιαλιστικές εφημερίδες ώστε η κοινή γνώμη να έχει πλέον ενημερωθεί. Το εργοστάσιο, το σιδηρουργείο και το ανθρακωρυχείο μπορούν να είναι υγιεινά και ελκυστικά όπως τα καλύτερα εργαστήρια στα σύγχρονα πανεπιστήμια, και όσο καλύτερη η οργάνωση τόσο πιο αποδοτική γίνεται και η ανθρώπινη εργασία.

Αν έτσι εξελιχθούν τα πράγματα, ποιος αμφισβητεί ότι η εργασία θα γίνει απόλαυση και χαλάρωση σε μία κοινωνία ίσων, στην οποία τα «χέρια» δεν θα αναγκάζονται να πουλιούνται στο μόχθο, και να αποδέχονται την εργασία υπό οιεσδήποτε συνθήκες .

Αποκρουστικές ενασχολήσεις θα εξαφανιστούν, διότι είναι σαφές ότι αυτές οι ανθυγιεινές συνθήκες είναι επιζήμιες για τη κοινωνία στο σύνολό της. Οι δούλοι μπορεί να τις υποστούν αλλά οι ελεύθεροι άνθρωποι θα δημιουργήσουν νέες συνθήκες, και η εργασία τους θα είναι ευχάριστη και απείρως πιο αποδοτική. Οι εξαιρέσεις του σήμερα θα είναι ο κανόνας του αύριο.

Το ίδιο θα συμβεί με αυτό που αποκαλούμε οικιακή εργασία, που η σημερινή κοινωνία έχει εναποθέσει στις πλάτες αυτού του υπηρέτη της ανθρωπότητας, την γυναίκα.
ΙΙ

Μια κοινωνία αναγεννημένη από την Επανάσταση θα κάνει την οικιακή σκλαβιά να εξαφανιστεί — αυτή την έσχατη μορφή σκλαβιάς, ίσως την πιο ισχυρή, επειδή είναι επίσης η πιο παλιά. Μόνο που αυτό δεν θα γίνει με τον τρόπο που ονειρεύτηκε από τα Φαλανστήρια, ούτε με τον τρόπο που συχνά φαντάζονται οι εξουσιαστές Κομμουνιστές.

Τα Φαλανστήρια είναι απεχθή σε εκατομμύρια ανθρώπους. Ο πιο επιφυλακτικός άνθρωπος βέβαια νιώθει την αναγκαιότητα της συνάντησης των συντρόφων του για την επιδίωξη μιας κοινής εργασίας, η οποία γίνεται πιο ελκυστική όσο νιώθει τον εαυτό του σαν κομμάτι ενός απέραντου συνόλου. Αλλά δεν είναι έτσι-όπως για τις ώρες του ελεύθερου χρόνου που διατηρούνται για ξεκούραση και φιλίες. Τα Φαλανστήρια και οι οικοτεχνείες δεν το λαμβάνουν αυτό υπόψιν ή αλλιώς προσπαθούν πολύ να παρέχουν αυτή την ανάγκη με τεχνητές ομαδοποιήσεις.

Ένα φαλανστήριο, το οποίο στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένα αχανές ξενοδοχείο, μπορεί να ευχαριστεί κάποιους, ακόμη και όλους σε μια συγκεκριμένη περίοδο της ζωής τους, αλλά η μεγάλη μάζα προτιμάει την οικογενειακή ζωή (αντιληφθήσα σαν οικογενειακή ζωή του μέλλοντος). Προτιμούν απομονωμένα διαμερίσματα. Οι Νορμανδοί και οι Αγγλοσάξονες προχωρούν ακόμη περισσότερο, προτιμώντας σπίτια με έξι ή οχτώ δωμάτια, στα οποία η οικογένεια ή μια συσσώρευση φίλων μπορούν να ζήσουν μαζί. Μερικές φορές ένα φαλανστήριο είναι μια ανάγκη, αλλά θα είναι απεχθές όπου είναι ο γενικός κανόνας. Η απομόνωση, εναλλασσόμενη με χρόνο που χρησιμοποιείται στην κοινωνία, είναι η φυσική επιθυμία της ανθρώπινης φύσης. Για αυτό το λόγο ένα από τα μεγαλύτερα βασανιστήρια στη φυλακή είναι η αδυναμία απομόνωσης, όσο πολύ και αν ο περιορισμός της απομόνωσης βασανίζει στο γύρισμά της, όταν δεν εναλλάσσεται με ώρες κοινωνικής ζωής.

Όσον αφορά τις εκτιμήσεις για την οικονομία, η οποία μερικές φορές τονίζεται ευνοϊκά για τα φαλανστήρια, είναι αυτές ενός στενόμυαλου εμπόρου. Η μόνη σημαντική οικονομία, η μόνη λογική, είναι να κάνεις τη ζωή ευχάριστη για όλους, επειδή ο άνθρωπος που είναι ικανοποιημένος με τη ζωή του παράγει απείρως περισσότερα από τον άνθρωπο που καταριέται το περιβάλλον του.(1)

Άλλοι Σοσιαλιστές αρνούνται το Φαλανστήριο. Αλλά όταν τους ρωτάς πως θα οργανωθεί η οικιακή εργασία απαντάνε: «Ο καθένας μπορεί να κάνει τη δικιά του δουλειά. Η σύζυγός μου φροντίζει το σπίτι. Οι σύζυγοι των μπουρζουάδων θα κάνουν το ίδιο.». Και αν είναι ένας μπουρζουάς που παίζει στον Σοσιαλισμό που μιλάει, θα προσθέσει, με ένα ευγενικό χαμόγελο στη γυναίκα του: «Δεν είναι αλήθεια, αγάπη μου, ότι θα είσαι χωρίς έναν υπηρέτη στη Σοσιαλιστική κοινωνία; Θα δουλεύεις όπως η σύζυγος του καλού μας συντρόφου Παύλου ή τη σύζυγο του Γιάννη του ξυλουργού;»

Υπηρέτης ή σύζυγος, ο άντρας πάντα υπολογίζει στη γυναίκα να κάνει τις δουλειές του σπιτιού. Αλλά η γυναίκα επίσης, επιτέλους διεκδικεί το μερίδιό της στην απελευθέρωση της ανθρωπότητας. Δεν θέλει πλέον να είναι το κτήνος του καθήκοντος στο σπίτι. Θεωρεί αρκετή δουλειά το να δίνει πολλά χρόνια από τη ζωή της στην ανατροφή των παιδιών της. Δεν θέλει πια να είναι η μαγείρισσα, η θεραπεύτρια, η καθαρίστρια του σπιτιού! Και λόγω του ότι οι Αμερικανίδες μπήκαν επικεφαλής στην διεκδίκηση των αιτημάτων τους υπάρχει ένα γενικό παράπονο για την έλλειψη γυναικών που θα καταδεχτούν τις οικιακές δουλειές στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η κυρία μου προτιμά την τέχνη, την πολιτική, τη φιλολογία ή τα επιτραπέζια παιχνίδια. Όσο για τις εργαζόμενες κοπέλες, αυτές είναι λίγες, αυτές που συναινούν να προσφέρουν γυναικεία σκλαβιά και υπηρέτριες δύσκολα μόνο βρίσκονται στις Πολιτείες. Συνεπώς, η λύση, μια πολύ απλή, βρίσκεται από την ίδια τη ζωή. Οι μηχανές αναλαμβάνουν τα 3/4 από τις οικιακές δουλειές.

Βάφεται τις μπότες σας και ξέρεται πόσο γελοία δουλειά είναι. Τι μπορεί να είναι πιο ανόητο από το να τρίβεις μια μπότα 20 ή 30 φορές με ένα πινέλο; Ένα δέκατο από τον πληθυσμό της Ευρώπης είναι εξαναγκασμένο να πουλάει τον εαυτό του σε αντάλλαγμα μιας μίζερης στέγης και μη ικανοποιητικού φαγητού, και οι γυναίκες πρέπει να θεωρούν τους εαυτούς τους σκλάβους, για τα εκατομμύρια του φύλλου τους που θα φτάσουν μέχρι το τέλος αυτό το επίτευγμα κάθε πρωί.

Αλλά οι κομμωτές έχουν ήδη μηχανήματα για να βουρτσίζουν λαμπερά ή άξεστα μαλλιά του κεφαλιού. Γιατί, λοιπόν, να μην εφαρμόσουμε τις ίδιες αρχές στο άλλο άκρο; Έτσι και έγινε και σήμερα οι μηχανές για το βάψιμο των μποτών χρησιμοποιούνται γενικευμένα στα μεγάλα Αμερικάνικα και Ευρωπαϊκά ξενοδοχεία. Η χρήση τους διαδίδεται και έξω από τα ξενοδοχεία. Σε μεγάλα Αγγλικά σχολεία, όπου οι μαθητές μένουν στα σπίτια των καθηγητών, έχει βρεθεί πιο εύκολο να έχουν ένα μεμονωμένο ίδρυμα το οποίο αναλαμβάνει να βουρτσίσει χίλια ζευγάρια μπότες κάθε πρωί.

Όπως και το πλύσιμο! Που μπορούμε να βρούμε μια νοικοκυρά που δεν έχει τον τρόμο αυτής της μακρόχρονης και βρώμικης δουλειάς η οποία συνήθως γίνεται με τα χέρια, μόνο επειδή η δουλειά ενός οικιακού σκλάβου δεν μπορεί να υπολογιστεί.

Στην Αμερική κάνουν καλύτερα. Υπάρχει ήδη ένας αριθμός πόλεων στις οποίες το ζεστό νερό μεταφέρεται στα σπίτια όπως το κρύο στην Ευρώπη. Υπό αυτές τις συνθήκες το πρόβλημα απλοποιείται και μια γυναίκα – η κυρία Cochrane – το έλυσε. Η μηχανή της πλένει 12 δόσεις πιάτων, τα σκουπίζει και τα στεγνώνει σε λιγότερο από 3 λεπτά. Ένα εργοστάσιο στο Illinois κατασκευάζει αυτές τις μηχανές και τις πουλάει σε μια τιμή προσιτή στη τσέπη του συνηθισμένου μεσοαστού. Και γιατί τα μικρά νοικοκυριά να μη στέλνουν τα πήλινά τους σκεύη σε ένα ίδρυμα ΄πως και τις μπότες τους; Είναι πιθανόν ότι οι δύο λειτουργίες, βούρτσισμα και πλύσιμο, θα αναληφθεί από τις ίδιες εταιρίες-συνεταιρισμούς.

Καθάρισμα, τρίψιμο, η επιδερμίδα των χεριών σου όταν πλένεις και μουλιάζεις λινά, σφουγγαρίζεις πατώματα και τρίβεις χαλιά, με αυτό τον τρόπο σηκώνονται σύννεφα σκόνης τα οποία αργότερα προκαλούν πολλά προβλήματα στο να τα διώξεις από τα μέρη που έχουν κατακαθίσει, όλη αυτή η δουλειά γίνεται ακόμη επειδή η γυναίκα παραμένει σκλάβα, αλλά τείνει να εξαφανιστεί καθώς μπορεί να γίνει απείρως καλύτερα από τα μηχανήματα. Μηχανές κάθε είδους εισάγονται στο νοικοκυριό και η διανομή της μηχανικής ενέργειας στα ιδιωτικά σπίτια θα επιτρέψει στους ανθρώπους να εργάζονται χωρίς μυϊκή προσπάθεια.

Τέτοια μηχανήματα κοστίζουν λίγο για να κατασκευαστούν. Αν ακόμη πληρώνουμε πολλά για αυτά, αυτό συμβαίνει επειδή δεν έχει γενικευτεί η χρήση τους και κυρίως επειδή ένας υπερβολικός φόρος εισπράττετε από κάθε μηχάνημα από τους κύριους που επιθυμούν να ζουν σε μεγάλο στυλ και που κερδοσκοπούν με τη γη, τις πρώτες ύλες, τη βιομηχανία, τις πωλήσεις, τις πατέντες και τους δασμούς.

Αλλά η απελευθέρωση από τον οικιακό μόχθο δεν θα έρθει σε πέρας μόνο από τις μικρές μηχανές. Τα νοικοκυριά αναδύονται από την σημερινή κατάσταση απομόνωσής τους, ξεκινάν να συνεταιρίζονται με άλλα νοικοκυριά για να κάνουν από κοινού ότι έκαναν χωριστά.

Στην πραγματικότητα, στο μέλλον δεν θα έχουμε μια μηχανή για να τρίβει, μια μηχανή για να πλένει πιάτα, μια τρίτη για το πλύσιμο των λινών και ούτω καθεξής, σε κάθε σπίτι. Στο μέλλον, αντιθέτως, ανήκουν οι κοινές θερμαντικές συσκευές οι οποίες στέλνουν ζέστη σε κάθε δωμάτιο μιας ολόκληρης περιφέρειας και εξοικονομεί το άναμμα των φωτιών. Συμβαίνει ήδη σε μερικές αμερικάνικες πόλεις. Ένας μεγάλος κεντρικός κλίβανος τροφοδοτεί όλα τα σπίτια και όλα τα δωμάτια με ζεστό νερό, το οποίο κυκλοφορεί σε σωλήνες, και για να ρυθμίσεις τη θερμοκρασία χρειάζεται μόνο να γυρίσεις μια βρύση. Και θα φροντίζεις να έχεις μια φλεγόμενη φωτιά σε κάθε ξεχωριστό δωμάτιο μπορείς να ανάψεις το γκάζι που παρέχεται ειδικά για θερμαντικούς λόγους από την κεντρική δεξαμενή. Όλη η τεράστια δουλειά του καθαρισμού των καμινάδων και της διατήρησης της φωτιάς – και οι γυναίκες ξέρουν πόσο χρόνο παίρνει – εξαφανίζεται.

Κεριά, λάμπες, ακόμη και το γκάζι έχουν τη μέρα τους. Υπάρχουν ολόκληρες πόλεις στις οποίες είναι αρκετό να πατήσεις ένα κουμπί για να ανάψει το φως και πράγματι είναι μια απλή ερώτηση οικονομίας και γνώσης το να παρέχεις στον εαυτό σου την πολυτέλεια του ηλεκτρικού φωτισμού. Και τελευταία, επίσης στην Αμερική, μιλούν για μορφές κοινωνίας για την σχεδόν πλήρη καταστολή της οικιακής εργασίας. Θα είναι απαραίτητο μόνο να δημιουργηθεί ένα υπουργείο (department) για κάθε οικοδομικό τετράγωνο σπιτιών. Μια καρότσα θα έρχεται σε κάθε πόρτα και θα παίρνει τις μπότες που είναι για βάψιμο, τα σκεύη και τα ρούχα για πλύσιμο, τα μικρά πράγματα για να επιδιορθωθούν (αν αξίζει τον κόπο), τα χαλιά για να βουρτσιστούν και το επόμενο πρωί θα επιστρέφει τα πράγματα εμπιστευμένα σε αυτούς όλα καλά καθαρισμένα. Λίγη ώρα αργότερα ο ζεστός σου καφές και τα αυγά σου γινωμένα με ακρίβεια θα εμφανίζονται στο τραπέζι σου. Είναι ένα γεγονός ότι μεταξύ 12 και 2 η ώρα υπάρχουν περισσότεροι από 20 εκατομμύρια αμερικάνοι και άλλοι τόσοι εγγλέζοι που τρώνε ψητό βοδινό ή αρνίσιο κρέας, βραστό γουρούνι, πατάτες και μια σαλάτα εποχής. Και το λιγότερο 8 εκατομμύρια φωτιές ανάβουν για δύο ή τρεις ώρες ώστε να ψηθεί το κρέας και να μαγειρευτούν αυτά τα λαχανικά. 8 εκατομμύρια γυναίκες ξοδεύουν τον χρόνο τους για να προετοιμάσουν αυτό το γεύμα, το οποίο πιθανόν αποτελείται από περισσότερα των δέκα διαφορετικών πιάτων.

«Πενήντα φωτιές καίνε», έγραψε μια αμερικανίδα την άλλη μέρα, «εκεί που μία θα αρκούσε!» Δείπνησε στο σπίτι, στο δικό σου τραπέζι, με τα παιδιά σου, αν σου αρέσει. Αλλά μόνο σκέψου, για ποιο λόγο αυτές οι 50 γυναίκες να χάνουν ολόκληρο το πρωινό τους για να ετοιμάσουν μερικές κούπες καφέ και ένα απλό γεύμα! Για ποιο λόγο 50 φωτιές όταν δύο άνθρωποι και μία μόνο φωτιά θα αρκούσε για να μαγειρευτούν όλα αυτά τα κομμάτια κρέατος και όλα αυτά τα λαχανικά; Διάλεξε το δικό σου κομμάτι βοδινού ή αρνιού για να ψηθεί αν προτιμάς. Καρίκευσε τα λαχανικά σύμφωνα με τη γεύση σου αν προτιμάς μια συγκεκριμένη σάλτσα! Αλλά να έχεις μία μόνο κουζίνα με μία μόνο φωτιά και οργάνωσέ την όσο όμορφα μπορείς.

Γιατί η δουλειά των γυναικών δεν λαμβάνεται ποτέ υπόψιν; Γιατί σε κάθε οικογένεια είναι η μητέρα και 3 ή 4 υπηρέτριες υποχρεωμένες να ξοδεύουν τόσο πολύ χρόνο σε ότι ανήκει στο μαγείρεμα; Γιατί αυτοί που θέλουν να απελευθερώσουν την ανθρωπότητα δεν έχουν συμπεριλάβει τη γυναίκα στο δικό τους απελευθερωτικό όνειρο και τις θεωρούν κατώτερες της ανώτερης αρσενικής αξιοπρέπειας να σκέφτονται «για τέτοιους διακανονισμούς της κουζίνας», που έχουν στους ώμους τους αυτές οι γυναίκες – δούλες.

Το να απελευθερώσεις τις γυναίκες δεν είναι μόνο το να ανοίξεις τις πύλες του πανεπιστημίου, των δικαστηρίων ή των κοινοβουλίων για αυτές, γιατί η «απελευθερωμένη» γυναίκα πάντα θα ρίχνει τον οικιακό μόχθο σε μια άλλη γυναίκα. Το να απελευθερώσεις τις γυναίκες είναι το να τις απελευθερώσεις από τη βαναυσότητα του μόχθου της κουζίνας και του πλυσταριού. Είναι το να οργανώσεις το νοικοκυριό σου με τέτοιο τρόπο ώστε να της δίνεται η δυνατότητα να αναθρέψει τα παιδιά της, αν αυτό την ενδιαφέρει τόσο πολύ, ενώ ταυτόχρονα να εξασφαλίζει ελεύθερο χρόνο για να συμμετέχει στη κοινωνική ζωή.

Όλα αυτά θα τελειώσουν. Όπως έχουμε πει, τα πράγματα ήδη βελτιώνονται. Μόνο αντιληφθείτε πλήρως ότι μια επανάσταση, μεθυσμένη από τις όμορφες λέξεις Ελευθερία, Ισότητα, Αλληλεγγύη δεν θα είναι μια επανάσταση αν συντηρήσει τη σκλαβιά στο σπίτι. Η μισή ανθρωπότητα που υποβάλλεται στη σκλαβιά του σπιτιού θα πρέπει ακόμη να εξεγερθεί ενάντια στην άλλη μισή.

Σημειώσεις:

1. Φαίνεται ότι οι Κομμουνιστές της Νέας Ικαρίας είχαν αντιληφθεί τη σημασία της ελεύθερης επιλογής στις καθημερινές τους σχέσεις εκτός από την εργασία. Το ιδανικό των θρησκευτικών Κομμουνιστών ήταν πάντα να έχεις κοινά γεύματα. Ήταν με τα κοινά γεύματα που οι πρώιμοι Χριστιανοί φανέρωναν την επιμονή-προσκόλληση στον Χριστιανισμό. Η Κοινωνία είναι ακόμη ένα απομεινάρι αυτού. Οι κάτοικοι της Νέας Ικαρίας είχαν αποβάλει αυτή τη θρησκευτική παράδοση. Δειπνούσαν σε κοινή τραπεζαρία αλλά σε μικρά αυτόνομα τραπέζια, στα οποία καθόταν σύμφωνα με την έλξη της στιγμής. Οι Κομμουνιστές του Αμάνα έχουν ο καθένας το δικό του σπίτι και δειπνούν στο σπίτι, ενώ παίρνουν τις προμήθειές που επιθυμούν από τα κοινοτικά καταστήματα.

Peter Kropotkin

Η κατάκτηση του ψωμιού

Κεφάλαιο 9: Η ανάγκη της πολυτέλειας

Ι

Ο άνθρωπος βέβαια δεν έχει ως αποκλειστικό σκοπό ζωής το φαγητό, το ποτό και την εξασφάλιση καταφυγίου. Αμέσως μόλις εξασφαλιστούν οι υλικές του ανάγκες, άλλες ανάγκες, καλλιτεχνικού χαρακτήρα, θα ξεπηδήσουν επιτακτικές στο προσκήνιο. Οι στόχοι ζωής ποικίλλουν από άτομο σε άτομο, κι όσο περισσότερο εκπολιτίζεται η κοινωνία τόσο η ατομικότητα θα αναπτύσσεται και οι επιθυμίες θα γίνονται όλο και πιο ποικιλόμορφες.

Ακόμη και σήμερα βλέπουμε άνδρες και γυναίκες να στερούνται τα απαραίτητα για να αποκτήσουν πράγματα δευτερεύουσας σημασίας, για να γευτούν κάποια ειδική ικανοποίηση ή κάποια πνευματική ή υλική απόλαυση. Ο χριστιανός ή ο ασκητής μπορεί να επικρίνουν τέτοιες επιθυμίες για πολυτέλεια, μα είναι ακριβώς αυτά τα πράγματα δευτερεύουσας σημασίας που σπάνε τη μονοτονία της ύπαρξης και την κάνουν ευχάριστη. Θα ήταν, αλήθεια, η ζωή, με όλες τις αναπόφευκτες λύπες της, άξια να τη ζήσει κανείς, αν, δίπλα στην καθημερινή εργασία, δεν μπορούσε να γευτεί έστω και μία απόλαυση σύμφωνα με τις προσωπικές του επιθυμίες;

Εάν επιθυμούμε την κοινωνική Επανάσταση, το κάνουμε, χωρίς αμφιβολία, καταρχήν για να δώσουμε ψωμί σε όλους, για να μεταμορφώσουμε αυτήν την καταραμένη κοινωνία, όπου καθημερινά βλέπουμε θαλερούς εργάτες άπραγους, με άδεια χέρια, ελλείψει του εργοδότη που θα τους εκμεταλλευτεί, γυναίκες και παιδιά να περιφέρονται άστεγοι μέσα στη νύχτα, ολόκληρες οικογένειες καταδικασμένες να τρέφονται μονάχα με ξερό ψωμί, άνδρες, γυναίκες και παιδιά να πεθαίνουν από έλλειψη περίθαλψης, ακόμα κι από έλλειψη τροφής. Εάν εξεγειρόμαστε, είναι για να βάλουμε τέλος σε αυτές τις φαυλότητες.

Μα περιμένουμε ακόμη περισσότερα από την Επανάσταση. Βλέπουμε πως ο εργάτης, που υποχρεώνεται να αγωνιστεί επίπονα απλά και μόνο για την ύπαρξή του, καταδικάζεται στην άγνοια εκείνων των υψηλότερων απολαύσεων, των ανώτατων απολαύσεων που μπορεί να γευτεί ο άνθρωπος: της επιστήμης, και ειδικά της επιστημονικής ανακάλυψης, της τέχνης, και ειδικά της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Είναι για να παρέχει σε όλους αυτές τις χαρές που τώρα προορίζονται αποκλειστικά για λίγους, για να δώσει σχόλη και τη δυνατότητα ανάπτυξης πνευματικών ικανοτήτων, που η κοινωνική Επανάσταση οφείλει να εγγυηθεί το καθημερινό ψωμί σε όλους. Μετά την εξασφάλιση του ψωμιού, η σχόλη θα είναι ο κύριος στόχος.

Χωρίς αμφιβολία, σήμερα που εκατοντάδες και χιλιάδες ανθρώπων στερούνται το ψωμί, το κάρβουνο, το ρουχισμό και τη στέγη, η σχόλη είναι αδίκημα, ανάγκη που για να ικανοποιηθεί πρέπει να μείνει χωρίς ψωμί το παιδί του εργάτη! Όμως σε μια κοινωνία όπου όλοι θα μπορούν να τρέφονται επαρκώς, ανάγκες τις οποίες σήμερα θεωρούμε πολυτέλειες θα είναι αισθητές ακόμα πιο επιτακτικά. Κι αφού οι άνθρωποι δεν είναι, και δεν θα μπορούσαν να είναι, όμοιοι ο ένας με τον άλλον (η ποικιλία προτιμήσεων κι αναγκών είναι η κύρια εγγύηση ανθρώπινης προόδου), πάντοτε θα υπάρχουν, και πρέπει να υπάρχουν, άνδρες και γυναίκες των οποίων οι επιθυμίες προς κάποια συγκεκριμένη κατεύθυνση υπερβαίνουν εκείνες των άλλων, συνηθισμένων ατόμων.

Δεν χρειάζεται ο καθένας ένα τηλεσκόπιο, γιατί, ακόμη κι αν η μάθηση ήταν γενική, υπάρχουν άνθρωποι που προτιμούν να εξετάζουν αντικείμενα μ’ ένα μικροσκόπιο απ’ το να ερευνούν το έναστρο στερέωμα. Σε κάποιους αρέσουν τα αγάλματα, σε άλλους οι εικόνες. Κάποιος δεν έχει άλλη φιλοδοξία παρά να αποκτήσει ένα εξαίρετο πιάνο, ενώ κάποιος άλλος ικανοποιείται με ένα ακορντεόν. Οι προτιμήσεις ποικίλλουν, μα οι καλλιτεχνικές ανάγκες υπάρχουν σε όλους μας. Στην παρούσα, δύστυχη καπιταλιστική μας κοινωνία, ο άνθρωπος που έχει καλλιτεχνικές ανάγκες δεν μπορεί να τις ικανοποιήσει, παρεκτός κι αν είναι κληρονόμος κάποιας μεγάλης περιουσίας ή αν μετά από σκληρή δουλειά κατορθώσει να αποκτήσει πνευματικό κεφάλαιο που θα του επιτρέψει να ακολουθήσει κάποιο ελεύθερο επάγγελμα. Παρόλα αυτά ο άνθρωπος συνεχίζει να ζει με την ελπίδα πως κάποια μέρα θα ικανοποιήσει, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό, τις ορέξεις του. Για αυτό και επικρίνει τις ιδεαλιστικές κομμουνιστικές κοινωνίες με το επιχείρημα πως στοχεύουν αποκλειστικά στον υλικό βίο του ατόμου. “Στα κοινοτικά σας καταστήματα μπορεί να έχετε ψωμί για όλους”, μας λέει, “αλλά δεν θα έχετε όμορφους πίνακες, οπτικά όργανα, πολυτελή έπιπλα, περίτεχνα κοσμήματα, με λίγα λόγια όλα εκείνα τα αντικείμενα που υπηρετούν την απέραντη ποικιλία του ανθρώπινου γούστου. Κι έτσι ακυρώνετε τη δυνατότητα να αποκτηθεί οτιδήποτε πέρα απ’ το ψωμί και το φαγητό, που η κοινότητα μπορεί να προσφέρει σε όλους, και απ’ το γκρίζο λινό, με το οποίο θα ντύνονται όλες οι πολίτισσές σας”.

Αυτές είναι αντιρρήσεις που κάθε κομμουνιστικό σύστημα οφείλει να λάβει σοβαρά υπ’ όψιν, οι οποίες δεν έγιναν ποτέ κατανοητές απ’ τους ιδρυτές νέων κοινοτήτων στις αμερικανικές ερήμους (1). Οι τελευταίοι πίστευαν πως, αν η κοινότητα θα ήταν σε θέση να φτιάξει αρκετό ύφασμα για να ντύσει όλα της τα μέλη, θα αρκούσε μια αίθουσα μουσικής όπου οι “αδελφοί” θα μπορούσαν να γρατζουνήσουν ένα μουσικό κομμάτι ή ν’ ανεβάζουν πού και πού μια θεατρική παράσταση. Λησμόνησαν πως το καλλιτεχνικό αισθητήριο υπήρχε στον γεωργό όπως και στον κάτοικο της πόλης, και, όσο κι αν η έκφραση του καλλιτεχνικού αισθητηρίου ποικίλλει ανάλογα με πολιτιστικές διαφορές, το τελευταίο παραμένει, στα βασικά σημεία του, το ίδιο. Μάταια η κοινότητα εγγυήθηκε τις κοινές βιοτικές ανάγκες, μάταια κατέστειλε κάθε εκπαίδευση που θα έτεινε να αναπτύξει την ατομικότητα, μάταια εξοβέλισε κάθε ανάγνωσμα εκτός από τη Βίβλο. Ατομικές προτιμήσεις ήρθαν στο προσκήνιο και οδήγησαν σε γενική δυσαρέσκεια. Καυγάδες ξέσπασαν όταν κάποιος πρότεινε να αγοραστεί ένα πιάνο ή ένα επιστημονικό όργανο. Τα προοδευτικά στοιχεία αναδιπλώθηκαν. Η κοινότητα μπορούσε να διατηρηθεί στη ζωή μόνο υπό τον όρο πως θα συνέθλιβε κάθε ατομικό αίσθημα, κάθε καλλιτεχνική τάση και κάθε ανάπτυξη.

Θα σπρωχτεί, άραγε, η αναρχική κοινότητα προς την ίδια κατεύθυνση; Και βέβαια όχι, εφόσον κατανοήσει πως, μαζί με την παραγωγή όλων των απαραίτητων για τον υλικό βίο, οφείλει επίσης να αγωνιστεί και για την ικανοποίηση όλων των εκδηλώσεων του ανθρώπινου πνεύματος.
ΙΙ

Ειλικρινά ομολογούμε πως, όταν σκεφτόμαστε την άβυσσο ένδειας και μαρτυρίου που μας περιβάλλει, όταν ακούμε τη σπαραξικάρδια κραυγή του εργάτη που πλανιέται στους δρόμους ζητιανεύοντας δουλειά, είμαστε απρόθυμοι να συζητήσουμε το ερώτημα “πώς θα ενεργήσουν οι άνθρωποι σε μια κοινωνία της οποίας τα μέλη τρέφονται επαρκώς, ώστε να ικανοποιήσουν κάποια άτομα που θα επιθυμούν να κατέχουν ένα κομμάτι πορσελάνης Σεβρών ή ένα βελούδινο φόρεμα;”.

Μπαίνουμε στον πειρασμό να απαντήσουμε: “Ας σιγουρέψουμε πρώτα το ψωμί και ύστερα φροντίζουμε για πορσελάνες και βελούδα”.

Μα, εφόσον οφείλουμε να αναγνωρίσουμε πως ο άνθρωπος έχει και άλλες ανάγκες πέρα από το φαγητό, κι αφού το πλεονέκτημα της Αναρχίας έγκειται ακριβώς στ’ ότι κατανοεί όλες τις ανθρώπινες λειτουργίες κι όλα τα πάθη, χωρίς ν’ αγνοεί τίποτε, θα εξηγήσουμε, με λίγα λόγια, πώς ο άνθρωπος μπορεί να μηχανευτεί την ικανοποίηση όλων των πνευματικών και καλλιτεχνικών του αναγκών.

Έχουμε ήδη αναφέρει πως, εργαζόμενος τέσσερις ή πέντε ώρες την ημέρα μέχρι την ηλικία των σαράντα πέντε ή πενήντα, ο άνθρωπος θα μπορούσε εύκολα να παράγει όλα τ’ απαραίτητα για την εγγύηση της ευμάρειας για όλη την κοινωνία.

Βέβαια, η ημερήσια δουλειά κάποιου συνηθισμένου στο μόχθο δεν απαρτίζεται από πέντε ώρες. Είναι μια μέρα των δέκα ωρών για 300 ημέρες το χρόνο και διαρκεί για όλη του τη ζωή. Φυσικά, όταν ο άνθρωπος είναι ζεμένος σε μια μηχανή, η υγεία του σύντομα υπονομεύεται κι η διάνοιά του αμβλύνεται. Μα όταν έχει τη δυνατότητα ποικίλλων ασχολιών, και ειδικά τη δυνατότητα της εναλλαγής μεταξύ χειρονακτικής και πνευματικής εργασίας, μπορεί να παραμείνει απασχολημένος χωρίς κόπωση, ακόμη και με ευχαρίστηση, για δέκα με δώδεκα ώρες την ημέρα. Συνεπώς, κάποιος που θα έχει εκτελέσει τέσσερις με πέντε ώρες χειρωνακτικής εργασίας, απαραίτητης για την επιβίωσή του, θα έχει στη διάθεσή του άλλες πέντε ή έξι ώρες, τις οποίες θα θελήσει να καλύψει σύμφωνα με τις επιθυμίες του. Κι αυτές οι πέντε ή έξι ώρες την ημέρα θα τον καταστήσουν απολύτως ικανό να παρέχει στον εαυτό του, συνεταιριζόμενος και με άλλους, όλα όσα επιθυμεί, πέρα απ’ τα αναγκαία, τα εξασφαλισμένα για όλους.

Πρώτα θα εκτελεί το καθήκον του στο χωράφι, στο εργοστάσιο, κλπ., το οποίο οφείλει στην κοινωνία ως συμβολή του στη γενική παραγωγή. Και θα αξιοποιεί το δεύτερο μισό της ημέρας, της εβδομάδας ή του έτους του για να ικανοποιήσει τις καλλιτεχνικές ή επιστημονικές ανάγκες του ή τα χόμπι του.

Χιλιάδες σύλλογοι θα ξεπηδήσουν για να ικανοποιήσουν κάθε προτίμηση γούστο και κάθε πιθανή όρεξη. Κάποιοι, για παράδειγμα, θα αφιερώνουν τις ώρες σχόλης τους στη λογοτεχνία. Θα σχηματίσουν λοιπόν ομάδες που θα περιλαμβάνουν συγγραφείς, στοιχειοθέτες, τυπογράφους, χαράκτες, σχεδιαστές, που όλοι θα ακολουθούν έναν κοινό στόχο, τη διάδοση των ιδεών που τους είναι αγαπητές.

Σήμερα ο συγγραφέας ξέρει πως υπάρχει ένα υποζύγιο, ο εργάτης, στον οποίο, για λίγα σελίνια την ημέρα, μπορεί να εμπιστευτεί την εκτύπωση των βιβλίων του. Ελάχιστα ενδιαφέρεται όμως να μάθει έστω και πώς μοιάζει ένα τυπογραφείο. Κι αν ο στοιχειοθέτης υποφέρει από μολυβδίαση, κι αν το παιδί που φροντίζει τη μηχανή πεθάνει από αναιμία, μήπως και δεν υπάρχουν άλλοι φτωχοί κι εξαθλιωμένοι να τους αντικαταστήσουν;

Μα, όταν δεν θα υπάρχουν πια πεινασμένοι, έτοιμοι να πουλήσουν το μόχθο τους για ένα ξεροκόμματο, όταν ο εργάτης, που σήμερα είναι αντικείμενο εκμετάλλευσης, θα έχει μόρφωση και τις δικές του ιδέες να εκφράσει με μελάνι στο χαρτί και να τις διαδώσει στους άλλους, τότε οι συγγραφείς και οι επιστήμονες θα είναι αναγκασμένοι να συνεργάζονται μεταξύ τους και με τους τυπογράφους για να εκδώσουν την πρόζα τους και την ποίησή τους.

Όσο οι άνθρωποι θεωρούν τη σκληρή και χειρωνακτική εργασία σημάδι κατωτερότητας, το θέαμα ενός συγγραφέα να στοιχειοθετεί το δικό του βιβλίο θα τους φαίνεται αλλόκοτο. Δεν έχει άλλωστε το γυμναστήριο ή τα σπορ για αναψυχή; Όταν το όνειδος που συνδέεται με τη χειρωνακτική εργασία θα έχει εξαφανιστεί, όταν όλοι θα πρέπει να εργάζονται με τα χέρια τους, τότε δεν θα βρίσκεται κανείς να στοιχειοθετήσει το βιβλίο τους για λογαριασμό τους. Τότε οι συγγραφείς, όπως κι οι θαυμαστές τους, γρήγορα θα μάθουν την τέχνη του χειρισμού των στοιχειοθετικών ράβδων και των ψηφίων, θα γευτούν την ικανοποίηση της συνεύρεσης όλων των θαυμαστών του προς εκτύπωση έργου, για να προετοιμάσουν τα τυπογραφικά στοιχεία, να συνθέσουν τις σελίδες, να συνοδεύσουν το έργο, μες στην παρθενική του αγνότητα, στο τυπογραφείο. Αυτές οι υπέροχες μηχανές, όργανα βασανιστηρίων για το παιδί που τις δουλεύει απ’ το πρωί μέχρι το βράδυ, θα γίνουν πηγή απόλαυσης για εκείνους που θα τις χρησιμοποιούν για να δώσουν φωνή στις σκέψεις του αγαπημένου τους συγγραφέα.

Θα βγει απ’ αυτό χαμένη η λογοτεχνία; Ο ποιητής θα είναι λιγότερο ποιητής όταν θα έχει δουλέψει στην ύπαιθρο ή θα έχει συμβάλλει με τα χέρια του στην αναπαραγωγή της δουλειάς του; Θα χάσει ο πεζογράφος τη γνώση του περί της ανθρώπινης φύσης, όταν θα έχει σχετιστεί στενά με τους συνανθρώπους του στο δάσος ή στο εργοστάσιο, στην κατασκευή ενός δρόμου ή μιας σιδηροδρομικής γραμμής; Είναι δυνατόν να υπάρχουν περισσότερες από μία απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα;

Μπορεί κάποια βιβλία να είναι λιγότερο ογκώδη, μα τότε περισσότερα θα λέγονται σε λιγότερες σελίδες. Μπορεί να εκδίδονται λιγότερες σκουπιδοφυλλάδες, αλλά το έντυπο υλικό θα διαβάζεται με μεγαλύτερη προσοχή και θα εκτιμάται περισσότερο. Το βιβλίο θα προσελκύει έναν ευρύτερο κύκλο, περισσότερο μορφωμένων αναγνωστών, οι οποίοι θα είναι ικανότεροι να το κρίνουν.

Επιπλέον η τέχνη της τυπογραφίας, που τόσο λίγο έχει προοδεύσει απ’ την εποχή του Γουτεμβέργιου, βρίσκεται ακόμα σε εμβρυακό στάδιο. Μπορεί σήμερα να χρειάζονται δύο ώρες για να στοιχειοθετηθεί κάτι που γράφεται σε δέκα λεπτά, όμως ταχύτερες μέθοδοι για τη διάδοση της σκέψης αναζητούνται και θα ανακαλυφτούν.

Τι κρίμα που δεν πρέπει ο κάθε συγγραφέας να έχει μερίδιο στην εκτύπωση των έργων του! Τι προόδους δεν θα είχε ήδη κάνει η τυπογραφία! Δεν θα χρησιμοποιούσαμε ακόμη τα κινητά στοιχεία, όπως έκαναν στον δέκατο έβδομο αιώνα.
III

Είναι όνειρο να φανταζόμαστε μια κοινωνία όπου, αφού όλοι θα έχουν γίνει παραγωγοί, αφού όλοι θα έχουν δεχτεί την παιδεία, που θα τους καθιστά ικανούς να καλλιεργήσουν την επιστήμη ή την τέχνη, και αφού όλοι θα έχουν την απαιτούμενη σχόλη, οι άνθρωποι θα συνεταιρίζονται για να εκδώσουν τα έργα της επιλογής τους, συμβάλλοντας ο καθένας με το δικό του μερίδιο χειρωνακτικής εργασίας; Ήδη έχουμε εκατοντάδες επιστημονικές, λογοτεχνικές κι άλλες εταιρείες, και αυτές δεν είναι άλλο παρά εθελοντικές ομάδες ανθρώπων που ενδιαφέρονται για συγκεκριμένους κλάδους της γνώσης και συνεταιρίζονται με σκοπό τη διάδοση των έργων τους. Οι συγγραφείς που γράφουν για τα περιοδικά τέτοιων εταιρειών δεν πληρώνονται και τα περιοδικά δεν είναι προς πώληση· αποστέλλονται δωρεάν σε κάθε σημείο της υδρογείου, σε άλλες εταιρείες που καλλιεργούν τους ίδιους γνωστικούς κλάδους. Το τάδε μέλος της εταιρείας μπορεί να περιλάβει στην επετηρίδα της μια μονοσέλιδη σύνοψη των παρατηρήσεών του, κάποιο άλλο μπορεί να δημοσιεύσει εκεί μια εκτενή εργασία, αποτέλεσμα πολύχρονης μελέτης, ενώ άλλοι θα περιοριστούν στο να τη συμβουλευτούν ως αφετηρία περαιτέρω έρευνας. Όπως και αν έχει, όλοι αυτοί οι συγγραφείς και αναγνώστες συνεταιρίζονται για την παραγωγή έργων για τα οποία όλοι ενδιαφέρονται.

Είναι αλήθεια πως, όπως κι ο ιδιώτης συγγραφέας, μια επιστημονική εταιρεία απευθύνεται στο τυπογραφείο, όπου την εκτέλεση της εκτύπωσης αναλαμβάνουν εργάτες. Σήμερα, εκείνοι που ανήκουν σε επιστημονικές εταιρείες απεχθάνονται τη χειρωνακτική εργασία, η οποία, πράγματι, εκτελείται κάτω από πολύ κακές συνθήκες. Όμως μια κοινότητα που θα παρείχε μια γενναιόδωρη φιλοσοφική κι επιστημονική παιδεία στα μέλη της θα γνώριζε πώς να οργανώσει τη χειρωνακτική εργασία έτσι ώστε η τελευταία να γίνει το καύχημα της ανθρωπότητας. Οι επιστημονικοί της σύλλογοι θα γίνονταν συνεταιρισμοί ερευνητών, εραστών της επιστήμης και εργατών, όπου όλοι θα γνώριζαν ένα χειρωνακτικό επάγγελμα και όλοι θα μοιράζονταν ένα κοινό ενδιαφέρον για την επιστήμη.

Αν, για παράδειγμα, η εταιρεία ασχολείται με τη μελέτη της γεωλογίας, όλοι θα συμβάλλουν στη έρευνα των στρωμάτων της γης. Το κάθε μέλος θα επωμίζεται το μερίδιό του στην έρευνα και δέκα χιλιάδες ερευνητές, εκεί που τώρα διαθέτουμε μόνο εκατό, θα καταφέρνουν σε έναν χρόνο περισσότερα απ’ ό,τι σήμερα καταφέρνουμε σε μία εικοσαετία. Κι όταν οι εργασίες τους πρόκειται να δημοσιευτούν, δέκα χιλιάδες άνδρες και γυναίκες, ικανοί κι ικανές σε διάφορα επαγγέλματα, θα ‘ναι έτοιμοι να σχεδιάσουν χάρτες, να χαράξουν σχέδια, να συνθέσουν και να εκτυπώσουν τα βιβλία. Με τι χαρά θα αφιερώνουν τη σχόλη τους, το καλοκαίρι στην έρευνα υπαίθρου, το χειμώνα σε εργασίες εσωτερικού χώρου! Και όταν τα έργα τους θα εμφανίζονται στην κυκλοφορία, θα βρίσκουν όχι μονάχα εκατό, μα δέκα χιλιάδες αναγνώστες ενδιαφερόμενους για την κοινή τους δουλειά.

Αυτή είναι η κατεύθυνση προς την οποία ήδη κινείται η πρόοδος. Ακόμη και στις μέρες μας, όταν η Αγγλία ένιωσε την ανάγκη για ένα πλήρες λεξικό της αγγλικής γλώσσας (2), δεν περίμενε την γέννηση ενός Λιτρέ (3) (Littri) που θα αφιέρωνε τη ζωή του σε αυτό το έργο. Έγινε έκκληση εθελοντών, και χίλιοι άνθρωποι πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους, αυθόρμητα και χωρίς αμοιβή, για να επελάσουν στις βιβλιοθήκες, να κρατήσουν σημειώσεις και να ολοκληρώσουν σε λίγα χρόνια ένα έργο που ένας άνθρωπος θα αδυνατούσε να ολοκληρώσει στο διάστημα μιας ολόκληρης ζωής. Το ίδιο πνεύμα αναφύεται σε όλους τους κλάδους της ανθρώπινης διανοητικής δραστηριότητας. Η ιδέα μας για την ανθρωπότητα θα ήταν εξαιρετικά περιορισμένη, εάν δεν προβλέπαμε πως το μέλλον αυτοσυστήνεται μέσα από αυτή τη συνεργασία για την εκτέλεση ενός έργου, που σταδιακά αντικαθιστά την ατομική εργασία.

Για να ήταν αυτό το λεξικό έργο αληθινά συλλογικό, θα έπρεπε πολλοί εθελοντές συγγραφείς, τυπογράφοι και διορθωτές να είχαν εργαστεί από κοινού. Κάτι προς αυτήν την κατεύθυνση γίνεται ήδη από τον σοσιαλιστικό Τύπο, ο οποίος μας προσφέρει παραδείγματα συνδυασμού χειρωνακτικής και πνευματικής εργασίας. Συχνά στις εφημερίδες μας ένας σοσιαλιστής αρθρογράφος συνθέτει το δικό του άρθρο προς εκτύπωση. Πράγματι, τέτοιες απόπειρες σπανίζουν, υποδεικνύουν όμως την κατεύθυνση της εξέλιξης.

Δείχνουν το δρόμο προς την ελευθερία. Στο μέλλον, όταν κάποιος θα έχει κάτι χρήσιμο να πει, λέξεις που υπερβαίνουν τις σκέψεις του αιώνα του, δεν θα χρειάζεται να ψάξει για κάποιον εκδότη ικανό να επενδύσει το απαραίτητο κεφάλαιο. Θα ψάξει για συνεργάτες μεταξύ εκείνων που γνωρίζουν το τυπογραφικό επάγγελμα και εγκρίνουν την ιδέα του νέου του έργου. Κι όλοι μαζί θα εκδώσουν το νέο βιβλίο ή τη νέα εφημερίδα.

Η λογοτεχνία και η δημοσιογραφία θα πάψουν να είναι μέσα κέρδους και βιοπορισμού σε βάρος άλλων. Αλλά υπάρχει έστω κι ένας που γνωρίζει τη λογοτεχνία και τη δημοσιογραφία από μέσα και δεν εύχεται με όλη του την καρδιά πως η γραφή θ’ απελευθερωθεί επιτέλους από εκείνους που κάποτε την προστάτευαν και που τώρα την εκμεταλλεύονται, κι απ’ το πλήθος εκείνων που, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, την πληρώνουν ευθέως ανάλογα με τη μετριότητά της ή την ευκολία προσαρμογής της στο κακό γούστο της πλειοψηφίας;

Τα γράμματα κι η επιστήμη θα πάρουν τη θέση που τους αρμόζει στο έργο της ανθρώπινης ανάπτυξης όταν, ελεύθερα από μισθοφορικά δεσμά, θα καλλιεργούνται από εκείνους που τ’ αγαπούν και για εκείνους που τ’ αγαπούν.
IV

Η λογοτεχνία, η επιστήμη κι η τέχνη πρέπει να καλλιεργηθούν από ελεύθερους ανθρώπους. Μόνο έτσι θα κατορθώσουν να χειραφετηθούν απ’ το ζυγό του Κράτους, του κεφαλαίου και της αστικής μετριότητας που τις στραγγαλίζει.

Τι μέσα διαθέτει σήμερα ο επιστήμονας για να διεξάγει τις έρευνες που τον ενδιαφέρουν; Θα έπρεπε μήπως να ζητήσει βοήθεια από το Κράτος, η οποία παρέχεται σ’ έναν υποψήφιο στους εκατό, και την οποία κανείς δεν μπορεί να λάβει παρά μόνο εφόσον δεσμευτεί ανοιχτά πως δεν θα παρεκκλίνει απ’ την πεπατημένη; Ας θυμηθούμε πως το Ινστιτούτο της Γαλλίας κατέκρινε τον Δαρβίνο, πως η Ακαδημία της Αγίας Πετρούπολης περιφρόνησε τον Μεντελέγιεφ (4) (Mendelιeff) και πως η Βασιλική Εταιρεία του Λονδίνου αρνήθηκε να δημοσιεύσει την εργασία του Τζάουλ (5) (Joule), στην οποία προσδιόρισε το μηχανικό ισοδύναμο της θερμότητας, κρίνοντάς την ως “μη επιστημονική” (6).

Αυτός είναι ο λόγος που όλες οι σημαντικές έρευνες, όλες οι ανακαλύψεις που έφεραν επανάσταση στην επιστήμη, πραγματοποιήθηκαν εκτός των ακαδημιών και των πανεπιστημίων, είτε από ανθρώπους που διέθεταν πλούτο αρκετό για να παραμένουν ανεξάρτητοι, όπως ο Δαρβίνος κι ο Λάιελ (7) (Lyell), είτε από εκείνους που υπονόμευσαν την υγεία τους δουλεύοντας μέσα στη φτώχεια, συχνά μες την απόλυτη ένδεια, χάνοντας ατέλειωτο χρόνο ελλείψει εργαστηρίου κι αδυνατώντας ν’ αγοράσουν τα όργανα ή τα απαραίτητα βιβλία για να συνεχίσουν την έρευνά τους, επιμένοντας ακόμα κι όταν είχε χαθεί κάθε ελπίδα, πεθαίνοντας, πολλές φορές, πριν το τέρμα του μόχθου τους διαγραφεί στον ορίζοντα. Αμέτρητα τα ονόματά τους.

Συνολικά το σύστημα ερευνητικής αρωγής που παρέχεται απ’ το Κράτος είναι τόσο κακό που η επιστήμη διαρκώς προσπαθεί να χειραφετηθεί απ’ αυτό. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο υπάρχουν στην Ευρώπη και στην Αμερική χιλιάδες επιστημονικές εταιρείες οργανωμένες και συντηρούμενες από εθελοντές. Κάποιες έχουν αναπτυχθεί σε τέτοιο βαθμό που ούτε όλοι οι πόροι των κρατικά επιχορηγούμενων εταιρειών ούτε και ο πλούτος εκατομμυριούχων δεν θα μπορούσαν να εξαγοράσουν τους θησαυρούς τους. Κανένα κυβερνητικό ίδρυμα δεν διαθέτει τον πλούτο της Ζωολογικής Εταιρείας του Λονδίνου (8), η οποία στηρίζεται σε εθελοντικές εισφορές.

Η τελευταία δεν αγοράζει τα ζώα που κατά χιλιάδες κατοικούν στους κήπους της -της αποστέλλονται από άλλες εταιρείες κι από συλλέκτες σ’ ολόκληρο τον κόσμο: Η Ζωολογική Εταιρεία της Βομβάης θα δωρίσει έναν ελέφαντα· Αιγύπτιοι φυσιοδίφες, μιαν άλλη φορά, θα προσφέρουν έναν ιπποπόταμο ή έναν ρινόκερο.

Κι αυτά τα σπουδαία δώρα, πτηνά, ερπετά, συλλογές εντόμων κλπ. καταφτάνουν κάθε μέρα, από κάθε γωνιά της υδρογείου. Αυτές οι αποστολές συχνά περιλαμβάνουν ζώα που δεν θα μπορούσαν ν’ αγοραστούν ούτε για όλο το χρυσάφι του κόσμου: Έτσι, κάποιος ταξιδιώτης, που αιχμαλώτισε ένα ζώο με κίνδυνο της ζωής του και που τώρα τ’ αγαπάει όπως θ’ αγαπούσε το ίδιο του το παιδί, θα το δώσει στην Εταιρεία, γιατί είναι βέβαιος πως εκείνη θα το φροντίσει. Το εισιτήριο εισόδου που πληρώνεται απ’ τους επισκέπτες, κι αυτοί είναι αμέτρητοι, αρκεί για τη συντήρηση ολόκληρου αυτού του -τεράστιου- ιδρύματος.

Η ανεπάρκεια της Ζωολογικής Εταιρείας του Λονδίνου, όπως κι άλλων ομοειδών εταιρειών, έγκειται στο ότι η συνδρομή ενός μέλους δεν μπορεί να πληρωθεί μ’ εργασία, δηλαδή στο ότι οι φροντιστές και οι αναρίθμητοι υπάλληλοι αυτού του μεγάλου ιδρύματος δεν αναγνωρίζονται ως μέλη της Εταιρείας, ενώ πολλοί άλλοι δεν έχουν άλλο κίνητρο συμμετοχής στην Εταιρία παρά το να τυπώσουν στην κάρτα τους τα καβαλιστικά αρχικά F.Z.S. (Μέλος της Ζωολογικής Εταιρείας). Με μια λέξη, αυτό που χρειάζεται είναι πληρέστερη συνεργασία.

Μπορούμε να πούμε και για τους εφευρέτες το ίδιο που είπαμε για τους επιστήμονες. Και ποιος δεν γνωρίζει τα βάσανα που πέρασαν όλοι σχεδόν οι διάσημοι εφευρέτες; Νύχτες αγρύπνιας, οικογένειες που στερήθηκαν το ψωμί, έλλειψη εργαλείων κι υλικών για πειράματα, αυτή είναι η ιστορία σχεδόν όλων όσων εμπλούτισαν τη βιομηχανία με εφευρέσεις που είναι, αληθινά, το δίκαιο καύχημα του πολιτισμού μας.

Μα τι πρέπει να κάνουμε για ν’ αλλάξουμε συνθήκες που είναι κατά γενική πεποίθηση κακές; Τα δικαιώματα ευρεσιτεχνίας έχουν δοκιμαστεί, και ξέρουμε με τι αποτέλεσμα. Ο εφευρέτης πουλά τα δικαιώματα ευρεσιτεχνίας του για λίγα σελίνια, κι εκείνος που δεν έκανε άλλο παρά να δανείσει το κεφάλαιο τσεπώνει τα, συχνά τεράστια, κέρδη ως αποτέλεσμα της εφεύρεσης. Επιπλέον, τα δικαιώματα ευρεσιτεχνίας απομονώνουν τον εφευρέτη. Τον υποχρεώνουν να κρατήσει μυστικές τις έρευνές του, οι οποίες για αυτόν το λόγο καταλήγουν στην αποτυχία. Ενώ και η απλούστερη υπόδειξη, προερχόμενη από κάποιο μυαλό λιγότερο απορροφημένο στη θεμελιώδη ιδέα, καμία φορά αρκεί για να γονιμοποιήσει την εφεύρεση και να την καταστήσει πραγματοποιήσιμη. Εφόσον η σκέψη δεν επιδέχεται δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας, τα τελευταία είναι θεωρητικά μια κραυγαλέα αδικία και, στην πράξη, μεγάλα εμπόδια για τη ραγδαία ανάπτυξη των εφευρέσεων.

Αυτό που χρειάζεται για την προώθηση του εφευρετικού πνεύματος είναι, πρώτα απ’ όλα, η αφύπνιση της σκέψης, το θαρραλέο της σύλληψης, αυτό που όλη μας η εκπαίδευση οδηγεί στην αδράνεια. Είναι η εξάπλωση της επιστημονικής παιδείας που θα μπορούσε να εκατονταπλασιάσει τον αριθμό ανθρώπων με διερευνητικό πνεύμα, είναι η πίστη πως η ανθρωπότητα πρόκειται να κάνει ένα βήμα μπροστά. Γιατί είναι ο ενθουσιασμός, η ελπίδα να κάνεις κάτι καλό, που ενέπνευσε όλους τους μεγάλους εφευρέτες. Μόνο η κοινωνική Επανάσταση μπορεί να δώσει αυτή την ορμή στο πνεύμα, αυτό το θάρρος, αυτή την γνώση, αυτή την πίστη στη δουλειά για το σύνολο.

Θα έχουμε, τότε, τεράστια ιδρύματα, εξοπλισμένα με μηχανική ισχύ και εργαλεία κάθε είδους, απέραντα βιομηχανικά εργαστήρια ανοιχτά σε κάθε ενδιαφερόμενο, όπου οι άνθρωποι θα μπορούν να πραγματώνουν τα όνειρά τους, αφού θα έχουν εκπληρώσει το καθήκον τους προς την κοινωνία. Εκεί θα περνούν πέντε ή έξι ώρες σχόλης, εκεί θα εκτελούν τα πειράματά τους, εκεί θα βρίσκουν άλλους σαν κι αυτούς, ειδικούς σε άλλους κλάδους της βιομηχανίας, που, όμοια, θα έχουν έρθει να μελετήσουν κάποιο δύσκολο πρόβλημα, και που, συνεπώς, θα είναι σε θέση να βοηθήσουν και να διαφωτίσουν ο ένας τον άλλον. Κι η συνάντηση των ιδεών τους θα κάνει την επί μακρό χρονικό διάστημα αναζητούμενη λύση να βρεθεί. Κι όμως, αυτό δεν είναι όνειρο. Όσον αφορά τεχνικά θέματα, έχει ήδη εν μέρει κατασκευαστεί στο Σολανόι Γκοροντόκ (Solanoy Gorodok), στην Πετρούπολη, ένα εργοστάσιο καλά εξοπλισμένο με εργαλεία κι ανοιχτό στον καθένα. Εργαλεία και μηχανική ισχύς παρέχονται δωρεάν, μόνο μέταλλα και ξυλεία χρεώνονται σε τιμή κόστους. Δυστυχώς, οι εργάτες πηγαίνουν εκεί μόνο τη νύχτα, κατάκοποι μετά από δέκα ώρες δουλειάς στο εργοστάσιο. Επιπλέον, κρύβουν με προσοχή τις εφευρέσεις τους ο ένας απ’ τον άλλον, περιορισμένοι όπως είναι απ’ τα δικαιώματα ευρεσιτεχνίας και τον Καπιταλισμό, αυτόν τον καρκίνο της σύγχρονης κοινωνίας, αυτό το φράγμα στο δρόμο της πνευματικής κι ηθικής προόδου.
V

Και η τέχνη; Από παντού ακούμε θρήνους για την παρακμή της τέχνης. Είμαστε, όντως, πολύ κατώτεροι των μεγάλων δασκάλων της Αναγέννησης. Οι τεχνικές πλευρές της τέχνης έχουν προσφάτως κάνει μεγάλες προόδους, χιλιάδες άνθρωποι, προικισμένοι με κάποιο ταλέντο, καλλιεργούν τον κάθε της κλάδο. Μα η τέχνη μοιάζει να πετά μακριά από τον πολιτισμό μας! Οι τεχνικές προοδεύουν ραγδαία, μα η έμπνευση συχνάζει λιγότερο παρά ποτέ στα ατελιέ των καλλιτεχνών.

Και πράγματι από πού να προέλθει η έμπνευση; Μόνο μια μεγάλη ιδέα μπορεί να εμπνεύσει την τέχνη. Σύμφωνα με το ιδεώδες μας, η τέχνη είναι συνώνυμη της δημιουργίας, πρέπει να κοιτάζει μπροστά. Αλλά, εκτός από σπάνιες, πολύ σπάνιες εξαιρέσεις, ο κατ’ επάγγελμα καλλιτέχνης παραμένει υπερβολικά υλιστής για να συλλάβει νέους ορίζοντες.

Κι ακόμη παραπέρα, αυτή η έμπνευση δεν μπορεί να προέλθει από βιβλία, οφείλει να αντληθεί από τη ζωή, και η σημερινή κοινωνία δεν αδυνατεί να τη διεγείρει.

Ο Ραφαήλ (9) κι ο Μουρίγιο (10) (Murillo) δημιούργησαν σε μια εποχή που η αναζήτηση νέου ιδεώδους μπορούσε να προσαρμοστεί στις παλιές θρησκευτικές παραδόσεις. Ζωγράφισαν για να διακοσμήσουν σπουδαίες εκκλησίες που αντιπροσώπευαν το έργο της πίστης πολλών γενεών. Η βασιλική, με τη μυστηριώδη όψη της, με το μεγαλείο της, συνδεόταν με την ίδια τη ζωή της πόλης και ήταν σε θέση να εμπνεύσει τον ζωγράφο. Ο ζωγράφος εργαζόταν για ένα λαϊκό μνημείο, συνδιαλεγόταν με τους συμπολίτες του και σε αντάλλαγμα δεχόταν έμπνευση, απευθυνόταν στους πολλούς, όπως έκαναν και ο νάρθηκας, οι κολώνες, τα βιτρό, τα αγάλματα και οι σκαλιστές πόρτες. Στις μέρες μας η μεγαλύτερη τιμή που μπορεί να προσδοκεί ένας ζωγράφος είναι να δει τον πίνακά του, πλαισιωμένο με πλουμιστή κορνίζα, να κρέμεται σ’ ένα μουσείο, ένα είδος εμπορίου περιέργων αντικειμένων, όπου βλέπεις, όπως στο Πράδο (11), την “Κοίμηση” του Μουρίγιο δίπλα σε έναν ζητιάνο του Βελάθκεθ (12) και στα σκυλιά του Φιλίππου Β΄ (13). Δύστυχε Βελάθκεθ, δύστυχε Μουρίγιο! Δύστυχα ελληνικά αγάλματα που ζούσαν στη ακρόπολη των πόλεών τους και σήμερα ασφυκτιούν κάτω απ’ τα κόκκινα παραπετάσματα του Λούβρου!

Όταν ο Έλληνας γλύπτης σμίλευε το μάρμαρο, προσπαθούσε να εκφράσει το πνεύμα και την καρδιά της πόλης. Όλα της τα πάθη, όλες της οι ένδοξες παραδόσεις ήταν να ξαναζήσουν μες το έργο του. Μα σήμερα η ενιαία πόλη έχει πάψει πια να υπάρχει. Δεν υπάρχει πια κοινότητα των ιδεών. Η πόλη δεν είναι παρά τυχαίο συνονθύλευμα ανθρώπων που δεν γνωρίζουν ο ένας τον άλλον, που δεν έχουν άλλο κοινό ενδιαφέρον παρά πώς θα πλουτίσουν ο ένας σε βάρος του άλλου. Πατρίδα δεν υπάρχει… Ποια κοινή πατρίδα μπορεί να μοιραστεί ο διεθνής τραπεζίτης με εκείνον που μαζεύει κουρέλια; Μόνον αφού οι πόλεις, οι επαρχίες, τα έθνη, οι ομάδες εθνών, θα έχουν ανανεώσει την αρμονική ζωή τους, μόνο τότε η τέχνη θα μπορέσει να αντλήσει την έμπνευσή της από κοινά ιδεώδη. Τότε ο αρχιτέκτονας θα συλλάβει το μνημείο της πόλης, που δεν θα είναι πια ναός, φυλακή ή φρούριο. Τότε ο ζωγράφος, ο γλύπτης, ο χαράκτης, ο διακοσμητής θα γνωρίζουν που να τοποθετήσουν τους πίνακες, τα αγάλματα και τους διακόσμους τους, αντλώντας τη δύναμη της εκτέλεσης από την ίδια ζωτική πηγή, βαδίζοντας όλοι μαζί ένδοξα προς το μέλλον.

Μέχρι τότε η τέχνη δεν μπορεί παρά να φυτοζωεί. Οι καλύτεροι πίνακες των σύγχρονων καλλιτεχνών είναι εκείνοι που αναπαριστούν τη φύση: χωριά, κοιλάδες, τη θάλασσα με τους κινδύνους της, το βουνό με το μεγαλείο του. Μα πώς μπορεί ο ζωγράφος να εκφράσει την ποίηση της δουλειάς στο χωράφι, όταν την έχει σκεφτεί, φανταστεί μονάχα, όταν ποτέ δεν έχει γευτεί ο ίδιος τη χαρά της; Όταν δεν την γνωρίζει παρά όσο το αποδημητικό πουλί γνωρίζει τη χώρα πάνω από την οποία πετάει στα ταξίδια του; Όταν στη θαλερή του πρώτη νιότη δεν ακολούθησε το αλέτρι την αυγή, δεν γνώρισε τη χαρά να θερίσει τα σπαρτά με ένα πλατύ δίπλωμα του δρεπανιού, δίπλα σε γεροδεμένους ξωμάχους, που δένανε το σανό με σφρίγος αντάξιο των ολοζώντανων κοριτσιών που πλημμυρίζανε τον αέρα με τα τραγούδια τους; Την αγάπη για τη γη και για ό,τι φυτρώνει απάνω της δεν την αποκτάς ζωγραφίζοντάς την με το πινέλο, μόνο με το να τη δουλεύεις. Και χωρίς να την αγαπάς, πώς να την ζωγραφίσεις; Αυτός είναι ο λόγος που, ό,τι κι αν έχουν φτιάξει, με αυτό το θέμα, ακόμη κι οι καλύτεροι ζωγράφοι, είναι ακόμη τόσο ατελές, τόσο επίπλαστο, σχεδόν πάντοτε απλώς και μόνο αισθηματικό. Του λείπει η δύναμη.

Πρέπει να έχεις δει το ηλιοβασίλεμα ενώ γυρνάς απ’ τη δουλειά. Πρέπει να έχεις κάνει αγρότης μεταξύ αγροτών για να συγκρατήσεις το μεγαλείο του στα μάτια σου. Πρέπει να έχεις βρεθεί στη θάλασσα με τους ψαράδες, κάθε ώρα της μέρας και της νύχτας, να έχεις ψαρέψει ο ίδιος, να έχεις παλέψει με τα κύματα, να έχεις αναμετρηθεί με την καταιγίδα, και μετά από σκληρή δουλειά να έχεις γευτεί τη χαρά να τραβήξεις βαρύ το δίχτυ ή την απογοήτευση να το δεις αδειανό, για να καταλάβεις την ποίηση του ψαρέματος. Πρέπει να έχεις κάνει στο εργοστάσιο, να έχεις γνωρίσει τον κάματο και τις χαρές της δημιουργικής εργασίας, να έχεις σφυρηλατήσει μέταλλα στο λαμπρό φως του φούρνου του μεταλλουργείου, να έχεις νιώσει τη ζωή μέσα στη μηχανή, για να καταλάβεις τη δύναμη του ανθρώπου και να την εκφράσεις σ’ ένα έργο τέχνης. Αλήθεια, πρέπει να έχεις διαποτιστεί από τα λαϊκά αισθήματα για να τα περιγράψεις. Εκτός αυτού, τα έργα των μελλοντικών καλλιτεχνών, που θα έχουν ζήσει τη ζωή του λαού, όπως οι μεγάλοι καλλιτέχνες του παρελθόντος, δεν θα προορίζονται για πώληση. Θα είναι μέρος αναπόσπαστο του καθολικής ζωής, που θα είναι ατελής χωρίς αυτά, όπως κι αυτά θα είναι ατελή χωρίς εκείνη. Οι άνθρωποι θα πηγαίνουν στη ίδια την πόλη του καλλιτέχνη για να δουν το έργο του, και η ομορφιά αυτού του έργου, γεμάτη πνεύμα κι ευγένεια, θα φέρνει το επωφελές αποτέλεσμά της στην καρδιά και στο νου.

Η τέχνη για να αναπτυχθεί πρέπει να συνδέεται με την παραγωγική εργασία με χίλιους τρόπους, να σχηματίζει, ας πούμε, μαζί της ένα ενιαίο κράμα, όπως τόσο συχνά και τόσο καλά έχουν αποδείξει ο Ράσκιν (14) (Ruskin) και ο μεγάλος σοσιαλιστής ποιητής Μόρις (14) (Morris) (15). Το καθετί που περιβάλλει τον άνθρωπο, στο δρόμο, στο εσωτερικό κι εξωτερικό των δημόσιων μνημείων, πρέπει να έχει καθαρά καλλιτεχνική μορφή.

Μα αυτό θα είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί μόνο σε μια κοινωνία όπου όλοι θα απολαμβάνουν άνεση και σχόλη. Τότε θα δούμε καλλιτεχνικούς συλλόγους όπου ο καθένας θα μπορεί να βρει χώρο για τις ικανότητές του, γιατί η τέχνη δεν μπορεί να κάνει χωρίς έναν άπειρο αριθμό συμπληρωματικών εργασιών απολύτως χειρωνακτικού και τεχνικού χαρακτήρα. Αυτοί οι καλλιτεχνικοί σύλλογοι θα αναλάβουν να στολίσουν τα σπίτια των μελών τους, όπως έκαναν εκείνοι οι καλοί εθελοντές, οι νεαροί ζωγράφοι του Εδιμβούργου, που διακόσμησαν τους τοίχους και τις οροφές του μεγάλου νοσοκομείου για τους φτωχούς στην πόλη τους.

Ο ζωγράφος ή ο γλύπτης που θα έχει φτιάξει ένα έργο με προσωπικό αίσθημα θα το προσφέρει στη γυναίκα που αγαπάει ή σε κάποιον φίλο. Θα είναι εκείνο το έργο, εμπνευσμένο από και εκτελεσμένο για χάρη του έρωτα, κατώτερο από την τέχνη που σήμερα ικανοποιεί τη ματαιοδοξία του απαίδευτου επειδή κοστίζει πολλά χρήματα;

Το ίδιο θα γίνεται με κάθε ευχαρίστηση που υπερβαίνει τις βιοτικές ανάγκες. Εκείνος που θα επιθυμεί ένα εξαίρετο πιάνο θα συμμετάσχει στο σύλλογο κατασκευαστών μουσικών οργάνων. Και αφιερώνοντας στο σύλλογο μέρος του ελεύθερου χρόνου από την ημιεργάσιμη ημέρα του σύντομα θα έχει το πιάνο των ονείρων του. Εάν αρέσκεται με πάθος στις αστρονομικές μελέτες, θα συμμετάσχει στο σύλλογο των αστρονόμων, με τους φιλοσόφους του, τους παρατηρητές του, τους υπολογιστές (16) του, με τους τεχνίτες του των αστρονομικών οργάνων, τους επιστήμονες κι ερασιτέχνες του, και θα έχει το τηλεσκόπιο που επιθυμεί αναλαμβάνοντας το δικό του μερίδιο επί της συλλογικής εργασίας. Γιατί είναι ειδικά η σκληρή εργασία που είναι απαραίτητη σε ένα αστεροσκοπείο, η εργασία του χτίστη, του ξυλουργού, του μηχανικού και του τεχνίτη που θα δώσει την τελικό άγγιγμα σ’ ένα όργανο υψηλής ακρίβειας.

Για να συνοψίσουμε, οι πέντε ή εφτά ώρες την ημέρα που ο καθένας θα έχει στη διάθεσή του, αφού θα έχει αφιερώσει κάποιες ώρες στην παραγωγή των απαραίτητων, θα επαρκούν και με το παραπάνω για την ικανοποίηση όλων των πόθων για πολυτέλεια, όσο ποικίλοι κι αν είναι αυτοί. Χιλιάδες σύλλογοι θα αναλάβουν να τους ικανοποιήσουν. Αυτό που σήμερα είναι προνόμιο μιας ασήμαντης μειοψηφίας θα είναι προσιτό σε όλους. Η πολυτέλεια, παύοντας να είναι η ανόητη κι υπερφίαλη επίδειξη της αστικής τάξης, θα γίνει μια καλλιτεχνική απόλαυση.

Και με αυτό ο καθένας θα είναι ευτυχέστερος. Στη συλλογική εργασία, που θα εκτελείται με ελαφριά καρδιά για την επίτευξη ενός επιθυμητού αποτελέσματος, σ’ ένα βιβλίο, σ’ ένα έργο τέχνης, σ’ ένα πολυτελές αντικείμενο, ο καθένας θα βρίσκει το κίνητρο και την απαραίτητη αναψυχή που κάνει τη ζωή ευχάριστη.

Πασχίζοντας να δώσουμε τέλος στη διάκριση μεταξύ αφέντη και σκλάβου, πασχίζουμε για την ευτυχία και των δύο, για την ευτυχία της ανθρωπότητας.

Σημειώσεις:

1.

Στμ. Ο συγγραφέας αναφέρεται στην πληθώρα θρησκευτικών κοινοτήτων κομμουνιστικού χαρακτήρα που ιδρύθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά το 19ο αιώνα. Εκτός από τις θρησκευτικές κοινότητες υπήρχαν επίσης πολλές κοινότητες εμπνευσμένες από τις αρχές ουτοπικών σοσιαλιστών όπως ο Όουεν και ο Φουριέ.
2.

Στμ. Φαίνεται πως ο συγγραφέας αναφέρεται στο Λεξικό Αγγλικής της Οξφόρδης, η σύνταξη του οποίου ήταν ως ένα βαθμό υπόθεση συλλογικής εργασίας, μα σε καμιά περίπτωση “λίγων χρόνων”. Το 1837 η Φιλολογική Εταιρεία του Λονδίνου πρότεινε την πλήρη επανεξέταση της αγγλικής γλώσσας από την αγγλοσαξονική περίοδο κι έπειτα. Η Εταιρεία όντως προσκάλεσε το κοινό να συμμετάσχει στην έρευνα και συλλογή λημμάτων που δεν περιλαμβάνονταν σε προηγούμενα λεξικά. Η ανταπόκριση ήταν τόσο μεγάλη που, το 1858, η Εταιρεία αποφάσισε να εργαστεί προς τη σύνταξη ενός νέου λεξικού της αγγλικής γλώσσας. Η πρόοδος ήταν όμως εξαιρετικά αργή, μέχρι που το 1879 η Εταιρεία ανέθεσε το έργο στις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις της Οξφόρδης. Υπό την εποπτεία του Τζέιμς Μάρεϊ (James Murray) μια όλο και διευρυνόμενη ομάδα λεξικογράφων ξεκίνησε να εργάζεται αποκλειστικά για το λεξικό, καθώς είχε γίνει πια φανερό πως η κλίμακα του έργου ήταν πολύ μεγαλύτερη απ’ ό,τι αρχικά αναμενόταν. Το πρώτο μέρος του λεξικού εκδόθηκε το
3.

Το συνολικό έργο, με τίτλο “Νέο Αγγλικό Λεξικό επί Ιστορικών Αρχών”, εκδόθηκε τελικά σε δέκα τόμους το 1928, μετά το θάνατο του Μάρεϊ (1915) και του ίδιου του Κροπότκιν (1921).
4.

Στμ. Maximilien Paul Ιmile Littri (1801-1881). Γάλλος θετικιστής φιλόσοφος και λεξικογράφος, καθηγητής Ιστορίας και Γεωγραφίας στην Πολυτεχνική Σχολή (Ιcole Polytechnique). Μεταφραστής των έργων του Ιπποκράτη και συγγραφέας έργων για την ιστορία της Ιατρικής. Το γνωστότερο έργο του είναι το πεντάτομο “Λεξικόν της Γαλλικής Γλώσσης” (Dictionnaire de la Langue Francaise), που εκδόθηκε απ’ το 1863 ως το 1872.
5.

Στμ. Dimitri Ivanovitch Mendelieff (1834-1907). Ρώσος χημικός, καθηγητής Γενικής Χημείας στο Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης. Η εργασία του με τίτλο “Σχέσις μεταξύ Ιδιοτήτων κι Ατομικού Βάρους των Στοιχείων” παρουσιάστηκε στη Ρωσική Χημική Εταιρεία στις 17 Φεβρουαρίου του
6.

Σε αυτήν την εργασία τα χημικά στοιχεία κατατάσσονταν με βάση το ατομικό τους βάρος (Περιοδικός Πίνακας των Στοιχείων). Ο Περιοδικός Πίνακας αποδείκνυε πως οι φυσικές και χημικές ιδιότητες των στοιχείων σχετίζονται με το ατομικό τους βάρος. Αυτή η κατάταξη επίσης προέβλεπε πως κενά στον πίνακα αντιστοιχούσαν σε στοιχεία που δεν είχαν ακόμη ανακαλυφθεί, μα των οποίων οι φυσικές και χημικές ιδιότητες προβλέπονταν από τη θέση τους στον Περιοδικό Πίνακα. Η επιβεβαίωση της πρόβλεψης του Μεντελέγιεφ ήρθε λίγα χρόνια αργότερα, με την ανακάλυψη των στοιχείων γάλλιο (1875), σκάνδιο (1879) και γερμάνιο (1886), που πλήρωσαν τέτοια κενά.
7.

Στμ. James Prescott Joule (1818-1889). Άγγλος ερευνητής, ένας απ’ τους ιδρυτές του γνωστικού πεδίου της Θερμοδυναμικής. Μορφώθηκε κατ’ οίκον. Ο πρόωρος θάνατος του πατέρα του τον υποχρέωσε ν’ αναλάβει τη διεύθυνση του οικογενειακού ζυθοποιείου, κάτι που απέτρεψε την πανεπιστημιακή του εκπαίδευση. Φαίνεται πως ο συγγραφέας αναφέρεται, κάπως συγκεχυμένα, σε μια σειρά περιστατικών απόρριψης του Τζάουλ από τους κατεστημένους επιστημονικούς κύκλους της εποχής του: Το 1840 ο Τζάουλ υπέβαλε στη Βασιλική Εταιρεία του Λονδίνου εργασία του με τίτλο “Περί της Παραγωγής Θερμότητος εκ του Βολταϊκού Ηλεκτρισμού”, όπου αποδείκνυε πως ο ρυθμός παραγωγής θερμότητας σ’ έναν αγωγό διατρεχόμενο από ηλεκτρικό ρεύμα ισούται με την απώλεια ηλεκτρικής ισχύος στον αγωγό (Νόμος του Τζάουλ). Η Βασιλική Εταιρεία δεν δέχτηκε να δημοσιεύσει παρά μόνο μία περίληψη. Το 1843 υπέβαλε στον Βρετανικό Σύλλογο για την Προώθηση της Επιστήμης εργασία στην οποία υπολόγιζε το ποσό μηχανικού έργου που απαιτείται για την παραγωγή ισοδύναμου ποσού θερμότητας (μηχανικό ισοδύναμο της θερμότητας). Αυτή η εργασία, στην οποία αποδεικνυόταν πως ενέργεια μετατρέπεται χωρίς απώλεια απ’ τη μία μορφή στην άλλη (από μηχανική σε θερμική κι αντίστροφα), περιείχε την πρώτη διατύπωση της Αρχής Διατήρησης της Ενέργειας, του κατοπινού 1ου Νόμου της Θερμοδυναμικής. Η ιδέα πως η θερμότητα ισοδυναμεί με μηχανική ενέργεια αρχικά έτυχε ελάχιστης αποδοχής από την πλειονότητα των βρετανών επιστημόνων. Όχι μόνο έθετε υπό αμφισβήτηση την επικρατούσα, τότε, Θερμιδική Θεωρία της Θερμότητας, σύμφωνα με την οποία η θερμότητα ήταν ένα είδος ρευστού, αλλά προϋπέθετε αποδοχή της ακρίβειας των μετρήσεων του “ερασιτέχνη” Τζάουλ, ακρίβειας εξαιρετικής για τα δεδομένα της εποχής. Η δουλειά του Τζάουλ, πάντως, έγινε γνωστή στον Ουίλιαμ Τόμσον (λόρδο του Κέλβιν), νεαρό, τότε, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Γλασκόβης, ο οποίος εργαζόταν για την ανάπτυξη μιας ενοποιημένης Φυσικής. Η υποστήριξη του Κέλβιν κι άλλων επιστημόνων (Φάραντέι, Στόουκς) έφερε τελικά τη δικαίωση του Τζάουλ, ο οποίος, το 1849, προσκλήθηκε απ’ τη Βασιλική Εταιρεία να δώσει διάλεξη με τίτλο “Περί του Μηχανικού Ισοδυνάμου της Θερμότητος”.
8.

Υποσημείωση του Συγγραφέα. Όπως γνωρίζουμε απ’ τον Πλεϊφέαρ, που το ανέφερε μετά το θάνατο του Τζάουλ. (Στμ. Ο συγγραφέας μάλλον αναφέρεται στον Λάιον Πλεϊφέαρ {Lyon Playfair, 1818-1898}, μέλος της Βασιλικής Εταιρίας, χημικό της Γεωλογικής Επισκόπησης της Μεγάλης Βρετανίας κι έπειτα καθηγητή Xημείας στη Σχολή Ορυχείων και στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, Φιλελεύθερο βουλευτή κι έπειτα πρόεδρο του Κοινοβουλίου, βαρόνο από το 1892).
9.

Στμ. Sir Charles Lyell (1797-1875). Βρετανός γεωλόγος, γεννημένος στη Σκοτία, ο μεγαλύτερος απ’ τα δέκα παιδιά του φυσιοδίφη βαρόνου Λάιελ. Μετά τις σπουδές του στην Οξφόρδη ξεκίνησε την καριέρα του ως δικηγόρος. Εγκατέλειψε τη δικηγορία για χάρη της γεωλογίας λόγω της ασθενικής του όρασης. Το κύριο έργο του “Αρχαί Γεωλογίας” (1η έκδοση απ’ το 1830 έως το 1833 και 12 κατοπινές εκδόσεις) εκθέτει τις αρχές του Ομοιομορφισμού (προηγούμενα διατυπωμένων απ’ τον επίσης Σκοτσέζο Τζέιμς Χάτον), δηλαδή της θεωρίας πως γεωλογικές δομές και η ιστορία σχηματισμού τους μπορούν να εξηγηθούν ως το συσσωρευτικό αποτέλεσμα της πολύχρονης δράσης φαινομένων και διεργασιών αντίστοιχων μ’ αυτά που παρατηρούνται σήμερα. Σε αντίθεση με τις παλιότερα αποδεκτές, βιβλικής έμπνευσης θεωρίες καταστροφών, ο Ομοιομορφισμός προϋποθέτει πως η ιστορία της γης, έκφραση συνηθισμένων διεργασιών όπως η διάβρωση κι απόθεση ιζημάτων, οι αργές κινήσεις του φλοιού, η ηφαιστειακή δραστηριότητα κλπ., εκτυλίχτηκε σε χρονικές κλίμακες της τάξης των εκατομμυρίων ετών. Οι ιδέες του Λάιελ, έργο του οποίου ήταν επίσης οι “Γεωλογικαί Ενδείξεις περί της Αρχαιότητος του Ανθρώπου” (1863), επηρέασαν εξαιρετικά τον προσωπικό του φίλο Δαρβίνο, με τον οποίον ο Λάιελ διατηρούσε τακτική αλληλογραφία. Τα πλατιά χρονικά πλαίσια της ομοιομορφικής γεωλογίας χρησίμευσαν στον Δαρβίνο ως το απαραίτητο σκηνικό όπου εκτυλίσσεται το αργό δράμα της Εξέλιξης των Ειδών.
10.

Στμ. Η Ζωολογική Εταιρεία του Λονδίνου, της οποίας μέλη ήταν μεταξύ άλλων ο Δαρβίνος κι ο Χάξλεϊ (ο οποίος διατέλεσε και πρόεδρος), ιδρύθηκε το
11.

Ο Ζωολογικός Κήπος του Λονδίνου, ο πρώτος ζωολογικός κήπος στον κόσμο, άνοιξε για τα μέλη της Εταιρείας το 1828 και το 1847 δέχτηκε για πρώτη φορά επισκέπτες με εισιτήριο. Το 1931 η Ζ.Ε.Λ. άνοιξε το Πάρκο Αγρίων Ζώων του Γουάιπσναντ (Whipsnad), στο Λονδίνο, το πρώτο ανοικτό πάρκο ζώων.
12.

Στμ. (1483-1520). Ιταλός ζωγράφος της Αναγέννησης, που έζησε στο Ουρμπίνο, στην Περούτζια και στη Φλωρεντία. Έργα του αποτελούν μεταξύ άλλων οι τοιχογραφίες στο Ανάκτορο του Βατικανού (π.χ. η περίφημη Σχολή των Αθηνών, 1510-1511) και τοιχογραφίες κοντά σ’ εκείνες του Μιχαήλ Άγγελου στην Καπέλα Σιστίνα. <li id=footnote10|10]]) Στμ. Bartolome Esteban Mourillo (1618-1628). Ισπανός ζωγράφος της εποχής του Μπαρόκ, γνωστός για τη θρησκευτική του θεματογραφία.
13.

Στμ. Το Μουσείο Πράδο (Prado) της Μαδρίτης ιδρύθηκε ως Βασιλικό Μουσείο Ζωγραφικής και Γλυπτικής το 1819, λίγο μετά το τέλος των Ναπολεόντειων Πολέμων.
14.

Στμ. Diego Rodriguez de Silva Velazquez ή Velasquez (1599-1660). Ισπανός ζωγράφος, γιος Πορτογάλου ευγενούς, γνωστός για τα εξαιρετικά του πορτρέτα. Έγινε προστατευόμενος του βασιλιά Φιλίππου του 4ου και ζωγράφος της Αυλής στην ηλικία των 24 κι αργότερα τελετάρχης του βασιλικού οίκου.
15.

Στμ. (1527-1598). Μοναδικός γιος του αυτοκράτορα Καρόλου Ε΄ και της Ισαβέλλας της Πορτογαλίας. Το 1543 παντρεύτηκε τη Μαρία της Πορτογαλίας, που πέθανε κατά τον τοκετό δύο χρόνια αργότερα. Το 1554 παντρεύτηκε τη Μαρία Τιδόρ, βασίλισσα της Αγγλίας, που πέθανε τον επόμενο χρόνο. Βασιλιάς της Ισπανίας και των Κάτω Χωρών απ' το 1555-1556, μετέφερε την πρωτεύουσα στη Μαδρίτη κι έχτισε τα Ανάκτορα του Εσκοριάλ. "Απόλυτος υπερασπιστής της πίστεως" σύμφωνα με την Καθολική Εγκυκλοπαίδεια, η βασιλεία του συνέπεσε με την ακμή της ισπανικής ισχύος, κυβέρνησε με αμείλικτη σκληρότητα και διεξήγαγε πολλούς αιματηρούς πολέμους για την καταστολή της Μεταρρύθμισης στην Ευρώπη και των περιορισμό της οθωμανικής εξάπλωσης στη Μεσόγειο: Εξολόθρευσε τους προτεστάντες της Ισπανίας (λουθηρανούς στο Βαγιαδολίδ και στη Σεβίλλη), κατέπνιξε την εξέγερση των Μορίσκων της Γρανάδας (ισλαμικών πληθυσμών που είχαν παραμείνει μετά την ανακατάληψη της περιοχής από τους Ισπανούς και το διωγμό των Αράβων) και τους διέσπειρε στο εσωτερικό της χώρας (1567-1570). Το 1580 κατέκτησε την Πορτογαλία. Οι εκστρατείες του κατά των εξεγερμένων προτεσταντών των Κάτω Χωρών ξεκίνησαν το 1555 και φημίζονται για την αγριότητά τους. Απέστειλε στις Κάτω Χώρες τον δούκα της Άλμπα, ο οποίος επέβαλε καθεστώς τρόμου με το περίφημο Συμβούλιο των Ταραχών, γνωστό κι ως Συμβούλιο του Αίματος. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του ο ισπανικός στόλος πήρε μέρος στη νικηφόρα ναυμαχία της Ναυπάκτου κατά των Οθωμανών (1571).
16.

Στμ. John Ruskin (1819-1900). "Ο μεγαλύτερος Βικτοριανός μετά τη Βικτόρια", Άγγλος καλλιτέχνης, ποιητής, επιστήμονας, φιλόσοφος με περιβαλλοντικές ανησυχίες, ο πιο καταξιωμένος κριτικός τέχνης της εποχής του. Συνδέθηκε στενά με το καλλιτεχνικό κίνημα των Προραφαηλιτών, το οποίο κι υποστήριξε με την περίφημη επιστολή του στους "Τάιμς του Λονδίνου" το 1851, όταν εκείνο δεχόταν την επίθεση των κατεστημένων κύκλων. Η Αδελφότητα των Προραφαηλιτών συστάθηκε το 1848 απ' τους Ροσέτι, Μιλέ και Χαντ ως αντίδραση και φορμαλιστική τέχνη της Βασιλικής Ακαδημίας. Οι Προραφαηλίτες υποστήριζαν πως η προσήλωση στα καλλιτεχνικά πρότυπα της Αναγέννησης, της οποίας κορωνίδα θεωρούταν το έργο του Ραφαήλ (εξ ου και το όνομα των κινήματος), ήταν άστοχη κι οδηγούσε σε στασιμότητα. Αντί της αναπαραγωγής ενός μη εξιδανικευμένου καλλιτεχνικού προτύπου, υποστήριζαν τη στροφή σε μια τέχνη που θα εμπνεόταν από -και θ' απεικόνιζε- πραγματικά τοπία και χώρους, πραγματικούς ανθρώπους κι αναλογίες. Ο Ράσκιν συνδέθηκε προσωπικά με τους Προραφαηλίτες καλλιτέχνες, δίδαξε σχέδιο σύμφωνα με τις προραφαηλιτικές αρχές στο Εργατικό Κολέγιο του Λονδίνου, κι έπειτα Τέχνη στην Οξφόρδη (όπου αργότερα ιδρύθηκε το Κολέγιο Ράσκιν), ως κάτοχος της Έδρας Σλέιντ. Προς το τέλος της ζωής του αποσύρθηκε στην Περιοχή των Λιμνών στη Βόρεια Αγγλία, όπου ξεκίνησε το Περιβαλλοντικό Κίνημα.
17.

Στμ. William Morris (1834-1896). Άγγλος καλλιτέχνης, ποιητής, σχεδιαστής και σοσιαλιστής, ιδρυτής του Κινήματος της Τέχνης και των Τεχνών, άλλος ένας απ' εξαιρετικά πολυπράγμονες Βικτοριανούς όπως ο Ράσκιν κι ο Ροσέτι. Γιος πλούσιου επιχειρηματία, σπούδασε στην Οξφόρδη με την πρόθεση να γίνει κληρικός, μα επηρεασμένος απ' τα κείμενα των Καρλάιλ, Κίνγκλεϊ και Ράσκιν κι απ' την προσωπική του γνωριμία με τον Ροσέτι, στράφηκε προς την τέχνη. Είχε στενές σχέσεις με τους Προραφαηλίτες, με τους οποίους μοιραζόταν την ίδια απαξίωση για την ακαδημαϊκή τέχνη και την ίδια επιθυμία να συνδέσει την τέχνη με τη ζωή. Μαζί μ' άλλους καλλιτέχνες, συμπεριλαμβανομένου και του Ροσέτι, το 1861 ίδρυσαν την συνεταιριστική Συντεχνία των Εργατών της Τέχνης, που ασχολούταν με τον σχεδιασμό και την κατασκευή χρηστικών αντικειμένων, από έπιπλα μέχρι ταπετσαρίες τοίχου κι αντικείμενα από χρωματιστό γυαλί. Παντρεύτηκε την Τζέιν Μπέρντεν, μοντέλο πολλών προραφαηλιτικών έργων. Σε σύνδεση μ' όσα ο συγγραφέας αναφέρει παραπάνω σχετικά με την τυπογραφία, ο Μόρις ήταν "ο πρώτος που προσέγγισε την τέχνη της πρακτικής τυπογραφίας με ματιά καλλιτέχνη". Οι Εκδόσεις Κέλμσκοτ, τις οποίες ίδρυσε, φημίζονται για την αισθητικά άρτια παραγωγή τους, μ' αποκορύφωμα την έκδοση των "Απάντων" του Τσόσερ που από πολλούς θεωρείται "το ομορφότερο βιβλίο που εκδόθηκε μετά την Αναγέννηση". Όσον αφορά την πολιτική του δράση, ο Μόρις ήταν θερμός προπαγανδιστής προοδευτικών ιδεών, μ' εκατοντάδες διαλέξεις και λόγους στο ενεργητικό του. Το 1876 έγινε ταμίας του Συλλόγου για το Ανατολικό Ζήτημα, κι ύστερα ταμίας της Εθνικής Φιλελεύθερης Ομοσπονδίας και της Ριζοσπαστικής Ένωσης. Απογοητευμένος απ' τον φιλελευθερισμό, το 1883 έγινε μέλος της σοσιαλιστικής Δημοκρατικής Ομοσπονδίας, έπειτα ίδρυσε την Σοσιαλιστική Ομοσπονδία και τέλος την Σοσιαλιστική Εταιρία του Χάμερσμιθ.
18. Στμ. Ο συγγραφέας αναφέρεται στους ανθρώπους, συχνά γυναίκες, που ειδικεύονταν στην εκτέλεση των μακροσκελών κι εξαιρετικά πολύπλοκων μαθηματικών υπολογισμών που απαιτούνταν για τη διεξαγωγή αστρονομικής έρευνας πριν την ανάπτυξη των ηλεκτρονικών υπολογιστών.

Peter Kropotkin

Η κατάκτηση του ψωμιού

Κεφάλαιο 8: Τρόποι & μέσα

Ι

Για να εγγυηθεί τα αναγκαία της ζωής στους κατοίκους της (και θα δούμε πώς η έννοια των αναγκαίων της ζωής μπορεί να επεκταθεί, ώστε να περιλάβει και πολυτέλειες), μια κοινωνία, πόλη ή περιοχή θα ήταν αναγκασμένη να πάρει υπό την κατοχή της τα απολύτως απαραίτητα μέσα παραγωγής, δηλαδή τη γη, τις μηχανές, τα εργοστάσια, τα μέσα μεταφοράς κλπ. Το κεφάλαιο θα απαλλοτριωνόταν απ’ τα χέρια των ιδιωτών κατόχων του και θα επιστρεφόταν στην κοινότητα.

Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, το μεγάλο κακό που προκαλεί η αστική κοινωνία δεν έγκειται μονάχα στ’ ότι οι καπιταλιστές οικειοποιούνται ένα μεγάλο μερίδιο των κερδών από κάθε βιομηχανική κι εμπορική επιχείρηση, καθιστάμενοι, με αυτόν τον τρόπο, ικανοί να ζουν χωρίς να εργάζονται. Έγκειται, επίσης, στ’ ότι ολόκληρη η διαδικασία παραγωγής ακολουθεί λανθασμένη κατεύθυνση, αφού δεν εκτελείται με σκοπό την εξασφάλιση καθολικής ευημερίας. Για αυτό και την καταδικάζουμε. Επιπλέον, εμπορευματική παραγωγή για το καλό των πάντων θα ήταν αδύνατη( Κάτι τέτοιο δεν θα σήμαινε παρά την προσδοκία πως ο καπιταλιστής θα υπερέβαινε τις αρμοδιότητές του για να εκπληρώσει καθήκοντα τα οποία δεν θα μπορούσε να εκπληρώσει χωρίς να έπαυε να είναι αυτό που πραγματικά είναι -ένας ιδιώτης παραγωγός που αποβλέπει στον προσωπικό του πλουτισμό.

Η καπιταλιστική οργάνωση της παραγωγής, που στηρίζεται στο προσωπικό συμφέρον κάθε μεμονωμένου συναλλασσόμενου, έχει ήδη αποδώσει πλήρως στην κοινωνία ό,τι αναμενόταν από αυτήν( Έχει αυξήσει την παραγωγική δύναμη της εργασίας. Υπηρετώντας το συμφέρον του κι επωφελούμενος από τη βιομηχανική επανάσταση, συνέπεια του ατμού, της ραγδαίας εξέλιξης της χημείας και των μηχανών, και άλλων εφευρέσεων του αιώνα μας, ο καπιταλιστής προσπάθησε να αυξήσει το προϊόν της εργασίας, και σε μεγάλο βαθμό το πέτυχε. Μα θα ήταν παράλογο να του αναθέταμε κι άλλα καθήκοντα. Το να περιμένουμε, παραδείγματος χάριν, πως θα χρησιμοποιήσει το αυξημένο προϊόν της εργασίας για χάρη της κοινωνίας συνολικά θα ισοδυναμούσε με επίκληση φιλανθρωπίας, και μια καπιταλιστική επιχείρηση δεν μπορεί να βασίζεται στη φιλανθρωπία.

Είναι ευθύνη της κοινωνίας, πλέον, να επεκτείνει αυτήν την αυξημένη παραγωγικότητα, που σήμερα περιορίζεται σε ορισμένους μόνο τομείς της παραγωγής, και να την χρησιμοποιήσει για το κοινό καλό. Μα είναι προφανές πως, για να εγγυηθεί την καθολική ευημερία, η κοινωνία οφείλει να ανακτήσει την κατοχή όλων των μέσων παραγωγής.

Βέβαια, οι οικονομολόγοι, όπως το συνηθίζουν, δεν θα αμελήσουν να μας εφιστήσουν την προσοχή στη σχετική ευημερία μιας ορισμένης κατηγορίας νέων, γεροδεμένων εργατών, ειδικευμένων σε κάποιους ειδικούς κλάδους της βιομηχανίας. Πρόκειται για την ίδια μειονότητα την οποία κάθε φορά μας επισημαίνουν με υπερηφάνεια.

Μα είναι, άραγε, ασφαλής αυτή η ευημερία, αυτή η αποκλειστική απολαβή των λίγων( Αύριο ίσως η αμέλεια, η απρονοησία ή η απληστία των εργοδοτών τους θα στερήσουν απ’ αυτούς τους προνομιούχους τη δουλειά τους, και η περίοδος άνεσης που είχαν απολαύσει θα πληρωθεί με μήνες και με χρόνια φτώχειας κι εξαθλίωσης. Πόσες και πόσες σημαντικές βιομηχανίες -υφάσματα, σίδηρος, ζάχαρη κλπ., χωρίς καν να αναφερθούμε στα βραχύβια επαγγέλματα- δεν είδαμε να παρακμάζουν διαδοχικά, ή και να σβήνουν, εξαιτίας κερδοσκοπίας, συνεπεία της φυσικής μετατόπισης της εργασίας, ή, τέλος, ως αποτέλεσμα ανταγωνισμού μεταξύ των ίδιων των καπιταλιστών!

Κι αφού οι σημαντικότερες υφαντουργικές και μηχανικές βιομηχανίες έπρεπε να περάσουν μια κρίση των διαστάσεων του 1886, θα ήταν περιττό ακόμη και να αναφερθούμε στα μικρά επαγγέλματα, που όλα περιέρχονται περιοδικά σε στασιμότητα.

Τι να πούμε επίσης για το κόστος της σχετικής ευημερίας ορισμένων κατηγοριών εργαζομένων; Δυστυχώς, πληρώνεται με το ρήμαγμα της γεωργίας, την αναίσχυντη εκμετάλλευση των αγροτών, την εξαθλίωση των μαζών. Σε σύγκριση με την ισχνή μειονότητα εκείνων των εργαζομένων που απολαμβάνουν μια κάποια άνεση, πόσα εκατομμύρια ανθρώπων ζουν με μεροκάματα πείνας, χωρίς σίγουρο μισθό, έτοιμοι να πάνε οπουδήποτε τους προσφερθεί δουλειά, πόσοι αγρότες δουλεύουν δεκατέσσερις ώρες την ημέρα για ψίχουλα! Το κεφάλαιο ερημώνει την επαρχία, εκμεταλλεύεται τις αποικίες και τις χώρες με ελάχιστα ανεπτυγμένη βιομηχανία, καταδικάζει την τεράστια πλειονότητα των εργαζομένων να παραμένουν τεχνικά ανεκπαίδευτοι, να παραμένουν μέτριοι ακόμη και στη δουλειά τους.

Αυτό δεν είναι απλώς τυχαίο γεγονός, είναι ανάγκη του καπιταλιστικού συστήματος. Προκειμένου να πληρωθούν ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων, οι αγρότες πρέπει να καταστούν υποζύγια της κοινωνίας. Η επαρχία πρέπει να εγκαταλειφθεί για χάρη της πόλης, τα μικρά επαγγέλματα πρέπει να συγκεντρωθούν στα άθλια προάστια των μεγαλουπόλεων, όπου χιλιάδες αντικείμενα χαμηλής αξίας κατασκευάζονται με σχεδόν μηδενικό κόστος, ώστε τα αγαθά των μεγαλύτερων βιομηχανιών να καταστούν προσιτά στους χαμηλόμισθους αγοραστές. Για να μπορέσει να πουληθεί το ύφασμα χαμηλής ποιότητας, ράφτες που αρκούνται σε μισθούς πείνας φτιάχνουν ρούχα για κακοπληρωμένους εργάτες! Η γη σε κάποιο υπανάπτυκτο κράτος της Ανατολής γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης απ’ τη Δύση, ώστε, υπό την κυριαρχία του καπιταλιστικού συστήματος, να μπορούν οι εργαζόμενοι λίγων προνομιούχων βιομηχανιών να απολαμβάνουν κάποιες περιορισμένες ανέσεις.

Επομένως, αντίθετα με ό,τι είπαν ο Ροδβέρτος[1] (Rodbertus) και ο Μαρξ, περιορίζοντας τη σοσιαλιστική σύλληψη και τη γενική θεώρηση του καπιταλιστικού συστήματος, το κακό του παρόντος συστήματος δεν έγκειται στο ότι η “υπεραξία” της παραγωγής καταλήγει στον καπιταλιστή. Η ίδια η υπεραξία δεν είναι παρά συνέπεια βαθύτερων αιτίων. Το κακό έγκειται στη δυνατότητα ύπαρξης υπεραξίας αντί ενός απλού πλεονάσματος, που θα απόμενε από την κατανάλωση κάθε γενιάς. Γιατί η ύπαρξη υπεραξίας προϋποθέτει πως άνδρες, γυναίκες και παιδιά εξαναγκάζονται από την πείνα να πουλήσουν την εργασία τους για ένα μικρό μόνο μέρος αυτών που η εργασία τους παράγει και προ πάντων αυτών που η εργασία τους είναι σε θέση να παράγει. Αλλά αυτό το κακό θα διαρκεί για όσο τα μέσα παραγωγής ανήκουν σε λίγους. Για όσο οι άνθρωποι είναι αναγκασμένοι να εξαγοράζουν από τους κατόχους ιδιοκτησίας το δικαίωμα της καλλιέργειας της γης ή της παραγωγικής χρήσης των μηχανών και για όσο ο κάτοχος της ιδιοκτησίας είναι ελεύθερος να παράγει ό,τι ο ίδιος κρίνει πως θα του αποφέρει τα μέγιστα κέρδη και όχι απαραίτητα τη μέγιστη ποσότητα χρήσιμων προϊόντων, η ευημερία δεν είναι παρά προσωρινά εξασφαλισμένη, για ελάχιστους, και εξαγορασμένη με τη φτώχεια ενός τμήματος της κοινωνίας. Δεν αρκεί η ισότιμη κατανομή των κερδών, που προκύπτουν από μια οποιαδήποτε παραγωγική δραστηριότητα, εάν, την ίδια στιγμή, χιλιάδες άλλοι εργαζόμενοι παραμένουν θύματα εκμετάλλευσης. Αυτό που χρειάζεται είναι η παραγωγη του μεγιστου ποσου αγαθων απαραιτητων για την ευημερια ολων, με τη λιγοτερη πιθανη σπαταλη ανθρωπινης ενεργειας.

Αυτό δεν μπορεί να αποτελεί σκοπό ενός ιδιώτη ιδιοκτήτη. Ιδού, λοιπόν, γιατί η κοινωνία συνολικά, εφόσον κρίνει την παραπάνω θεώρηση της παραγωγής ως ιδανική, θα είναι υποχρεωμένη να απαλλοτριώσει οτιδήποτε ενισχύει την ευημερία, ενώ ταυτόχρονα παράγει πλούτο. Η κοινωνία οφείλει να πάρει την κατοχή της γης, των εργοστασίων, των ορυχείων, των μέσων μεταφοράς και επικοινωνίας κλπ., και, επιπλέον, οφείλει να μελετήσει ποια προϊόντα προωθούν τη γενική ευημερία, καθώς επίσης και τους τρόπους και τα μέσα παραγωγής.
ΙΙ

Πόσες ώρες την ημέρα θα πρέπει να δουλεύει κανείς, για να εξασφαλίσει ποιοτική τροφή, ένα άνετο σπιτικό και τον απαραίτητο ρουχισμό για την οικογένειά του; Αυτό το ερώτημα συχνά απασχόλησε συχνά τους σοσιαλιστές, οι οποίοι γενικά κατέληξαν στο συμπέρασμα πως τέσσερις με πέντε ώρες την ημέρα θα ήταν αρκετές, υπό τον όρο, κι αυτό πρέπει να γίνει απολύτως κατανοητό, πως εργάζονται όλοι. Στο τέλος του περασμένου αιώνα ο Βενιαμίν Φραγκλίνος (Benjamin Franklin) καθόρισε το όριο στις πέντε ώρες. Στις μέρες μας, ακόμη κι αν η ανάγκη για ανέσεις είναι μεγαλύτερη, η παραγωγική δύναμη έχει επίσης αυξηθεί, και μάλιστα κατά πολύ περισσότερο.

Παρακάτω, αναφερόμενοι στη γεωργία, θα δούμε πως η γη μπορεί να υποταχτεί στις ανάγκες του ανθρώπου, εφόσον εκείνος την καλλιεργεί επιστημονικά, αντί να σκορπίζει τον σπόρο στην τύχη, σε ένα κακοοργωμένο χωράφι, όπως συνήθως κάνει στις μέρες μας. Τα μεγάλα αγροκτήματα της Δυτικής Αμερικής, κάποια απ’ τα οποία καλύπτουν 30 τετραγωνικά μίλια, το έδαφος των οποίων ωστόσο είναι χαμηλότερης ποιότητας σε σύγκριση με το λιπασμένο έδαφος των πολιτισμένων περιοχών, αποδίδουν μονάχα 10 με 15 μόδια[2] ανά αγγλικό στρέμμα[3], δηλαδή το μισό της σοδειάς των ευρωπαϊκών αγροκτημάτων ή των αμερικανικών αγροκτημάτων στις Ανατολικές Πολιτείες. Παρόλα αυτά, χάρη στις μηχανές που καθιστούν δύο ανθρώπους ικανούς να οργώσουν τέσσερα αγγλικά στρέμματα την ημέρα, 100 άνθρωποι μπορούν να παράγουν σε’ ένα χρόνο ό,τι χρειάζεται για να καλύψει την ετήσια οικιακή κατανάλωση 10.000 ανθρώπων.

Θα ήταν, επομένως, αρκετό να εργαστεί κανείς κάτω απ’ τις παραπάνω συνθήκες για 30 ώρες, ας πούμε, έξι ημιεργάσιμες των πέντε ωρών, για να έχει ψωμί για έναν ολόκληρο χρόνο. Τριάντα ημιεργάσιμες θα αρκούσαν για να εγγυηθούν το ίδιο για μια οικογένεια πέντε ατόμων.

Βασισμένοι σε σύγχρονα αποτελέσματα, θα αποδείξουμε επίσης πως, εάν καταφεύγαμε σε εντατική καλλιέργεια, λιγότερες από έξι ημιεργάσιμες θα αρκούσαν για την παραγωγή κρέατος, λαχανικών, ακόμη κι εξεζητημένων φρούτων, για μια ολόκληρη οικογένεια.

Επιπλέον, εάν μελετήσουμε το κόστος των εργατικών κατοικιών που χτίζονται σήμερα στις μεγάλες πόλεις, θα βεβαιωθούμε πως, σε μια μεγάλη αγγλική πόλη, για την κατασκευή ενός μικρού, πανταχόθεν ελεύθερου σπιτιού, όπως εκείνα που κατασκευάζονται για εργάτες, θα αρκούσε εργασία 1.400 έως 1.800 ημιεργάσιμων των πέντε ωρών η καθεμία. Κι εφόσον ένα τέτοιο σπίτι είναι κατοικήσιμο για τουλάχιστον 50 χρόνια, συμπεραίνουμε πως 28 με 36 ημιεργάσιμες το χρόνο θα αρκούσαν για την παροχή υγιεινής κατοικίας με όλες τις απαραίτητες ανέσεις για μία οικογένεια. Η ενοικίαση, όμως, του ίδιου σπιτιού από κάποιον εργοδότη κοστίζει στον εργαζόμενο 75 με 100 μέρες δουλειάς το χρόνο. Ας σημειωθεί πως οι παραπάνω αριθμοί αντιπροσωπεύουν το μέγιστο κόστος ενός σπιτιού στην Αγγλία σήμερα, δεδομένης της ελλιπούς οργάνωσης των κοινωνιών μας. Στο Βέλγιο πόλεις για εργάτες έχουν χτιστεί με πολύ μικρότερο κόστος. Λαμβάνοντας κάθε παράμετρο υπ’ όψιν είμαστε σε θέση να αποφανθούμε πως, σε μια οργανωμένη κοινωνία, ετήσια εργασία 30 με 40 ημιεργάσιμων θα επαρκούσε για να εγγυηθεί ένα απολύτως άνετο σπιτικό.

Μένει τώρα να εξεταστεί ο ρουχισμός, του οποίου η ακριβής αξία είναι αδύνατο να καθοριστεί, αφού είναι αδύνατο να υπολογιστούν τα κέρδη ενός πλήθους μεσαζόντων. Αν πάρουμε την περίπτωση του υφάσματος, για παράδειγμα, κι αν προσθέσουμε όλες τις κρατήσεις που επιβάλλονται από τους ιδιοκτήτες της γης και των προβάτων, τους εμπόρους μαλλιού και όλους τους ενδιάμεσους πράκτορές τους, κι έπειτα απ’ τις σιδηροδρομικές εταιρείες, τους ιδιοκτήτες των υφαντουργείων, τους υφαντές, τους εμπόρους ετοίμων ενδυμάτων, τους πωλητές και τους πράκτορες που αμείβονται με ποσοστά, τότε θα πάρετε μια ιδέα για το τι πληρώνεται σε μια ολόκληρη αγέλη καπιταλιστών για κάθε ρούχο. Για αυτό και είναι απολύτως αδύνατο να πείτε πόσες μέρες εργασίας αντιπροσωπεύει το παλτό για το οποίο πληρώνετε τρεις ή τέσσερις λίρες σε ένα μεγάλο κατάστημα στο Λονδίνο. Το μόνο βέβαιο είναι πως με τις σημερινές μηχανές γίνεται δυνατή η κατασκευή μιας απίστευτης ποσότητας αγαθών.

Μερικά παραδείγματα θα αρκούσαν: Στις Ηνωμένες Πολιτείες, σε 751 υφαντουργικές μονάδες (για κλώση κι ύφανση), 175.000 άνδρες και γυναίκες παράγουν 2.033.000.000 γυάρδες[4] βαμβακερών προϊόντων κι επίσης μια μεγάλη ποσότητα νήματος. Κατά μέσο όρο, με 300 μέρες εργασίας, (91/2 ώρες την ημέρα) παράγονται πάνω από 12.000 γιάρδες βαμβακερών αγαθών, δηλαδή ο σημερινός ρυθμός παραγωγής είναι 40 γιάρδες βαμβακερού υφάσματος ανά δέκα ώρες. Δεχόμενοι πως μια οικογένεια χρειάζεται το πολύ 200 γιάρδες το χρόνο, η τελευταία ποσότητα θ’ αντιστοιχούσε σε 50 ώρες εργασίας, δηλαδή σε δέκα ημιεργάσιμες των πέντε ωρών. Επιπλέον θα είχαμε και νήμα, δηλαδή βαμβάκι για ραφή και κλωστή για ύφανση, για την κατασκευή υφασμάτων από μαλλί ανάμικτο με βαμβάκι. Όσο για τα παραγωγικά αποτελέσματα απ’ την ύφανση και μόνο, οι επίσημες στατιστικές των Ηνωμένων Πολιτειών μας δείχνουν πως, ενώ το 1870 οι εργάτες που δούλευαν 13 με 14 ώρες την ημέρα κατασκεύαζαν 10.000 γιάρδες λευκού βαμβακερού υφάσματος το χρόνο, δεκατρία χρόνια μετά, το 1886, ύφαιναν 30.000 γυάρδες το χρόνο δουλεύοντας μόνο 55 ώρες την εβδομάδα.

Ακόμη και αν εξετάσουμε τα έντυπα βαμβακερά, 32.000 γιάρδες παράγονταν[5] με 2.670 ώρες εργασίας το χρόνο, δηλαδή περίπου 12 γιάρδες την ώρα, συμπεριλαμβανομένης της ύφανσης και της εκτύπωσης. Συνεπώς, για να έχετε τις 200 γιάρδες λευκών κι έντυπων βαμβακερών σας, 17 ώρες εργασίας τον χρόνο θα ήταν αρκετές. Είναι απαραίτητο να τονίσουμε πως η πρώτη ύλη φτάνει σε αυτά τα εργοστάσια στην ίδια περίπου κατάσταση που φεύγει από τα χωράφια, και πως οι μεταμορφώσεις κάθε κομματιού μέχρι τη μετατροπή του σε προϊόντα ολοκληρώνονται στο διάστημα αυτών των 17 ωρών. Μα για να αγοράσει αυτές τις 200 γιάρδες από τον έμπορο, ένας καλά αμειβόμενος εργάτης πρέπει να καταβάλει τουλάχιστον 10 με 15 μέρες εργασίας, από δέκα ώρες η καθεμία, δηλαδή 100 με 150 ώρες. Κι όσο για τον ’γγλο χωρικό, εκείνος θα έπρεπε να μοχθήσει για έναν μήνα, ή και λίγο παραπάνω, για ν’ αποκτήσει τέτοια πολυτέλεια. Με αυτό το παράδειγμα βλέπουμε πως, εργαζόμενοι για 50 ημιεργάσιμες τον χρόνο σε μια αποτελεσματικά οργανωμένη κοινωνία, θα μπορούσαμε να ντυθούμε καλύτερα απ’ ό,τι οι μικροαστοί σήμερα.

Για όλα τα παραπάνω απαιτούνται μόνο 60 ημιεργάσιμες των πέντε ωρών η καθεμία για να αποκτήσουμε τους καρπούς της γης, 40 για στέγη και 50 για ένδυση. Όλα αυτά συνιστούν δουλειά μισού έτους, αφού, αν αφαιρέσουμε τις αργίες, το έτος περιλαμβάνει 300 εργάσιμες.

Κι απομένουν ακόμη 150 ημιεργάσιμες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για άλλα αναγκαία της ζωής, όπως κρασί, ζάχαρη, καφές, τσάι, έπιπλα, μεταφορές κλπ.

Προφανώς οι παραπάνω υπολογισμοί είναι απλώς προσεγγιστικοί -μπορούν όμως να αποδειχτούν και με έναν ακόμη τρόπο: Όταν υπολογίσουμε πόσοι, στα λεγόμενα πολιτισμένα έθνη, δεν παράγουν απολύτως τίποτα, πόσοι δουλεύουν σε βλαβερά επαγγέλματα καταδικασμένα να εξαφανιστούν, και, τέλος, πόσοι δεν είναι άλλο παρά άχρηστοι μεσάζοντες, τότε βλέπουμε πως, σε κάθε έθνος, ο αριθμός των αληθινών παραγωγών θα μπορούσε να διπλασιαστεί. Αν, αντί για δέκα, ήταν είκοσι οι άνθρωποι που ασχολούνταν με την παραγωγή χρήσιμων αγαθών, και αν η κοινωνία φρόντιζε επιμελώς να εξοικονομήσει ανθρώπινη ενέργεια, αυτοί οι είκοσι άνθρωποι θα μπορούσαν να δουλεύουν μόνο πέντε ώρες την ημέρα χωρίς μείωση της παραγωγής. Θα αρκούσε ο περιορισμός της σπατάλης ανθρώπινης ενέργειας στην υπηρεσία πλουσίων οικογενειών ή εκείνων των διοικητικών αρχών που διαθέτουν έναν υπάλληλο για κάθε δέκα κατοίκους, και η αξιοποίηση αυτών των δυνάμεων, για να αυξηθεί η παραγωγικότητα του έθνους και να περιοριστεί η εργασία στις τέσσερις, ή ακόμη και στις τρεις ώρες, υπό την προϋπόθεση πως θα ήμασταν ικανοποιημένοι με το σημερινό επίπεδο παραγωγής.

Μελετώντας συνολικά τα παραπάνω δεδομένα, καταλήγουμε, συνεπώς, στο ακόλουθο συμπέρασμα: Φανταστείτε μια κοινωνία που περιλαμβάνει μερικά εκατομμύρια κατοίκων που ασχολούνται με τη γεωργία και μια ευρεία ποικιλία επαγγελμάτων, για παράδειγμα το Παρίσι, με τον τομέα του Σεν-ετ-Ουάζ (Saine-et-Oise). Υποθέστε πως σε εκείνη την κοινωνία όλα τα παιδιά μαθαίνουν να εργάζονται με τα χέρια τους όπως και με το μυαλό τους. Δεχτείτε πως όλοι οι ενήλικες, εκτός από εκείνες τις γυναίκες που ασχολούνται με την εκπαίδευση των παιδιών τους, δεσμεύονται να εργάζονται για πέντε ώρες την ημέρα, από την ηλικία των είκοσι ή είκοσι δύο μέχρι τα σαράντα πέντε ή πενήντα, ακολουθώντας τα επαγγέλματα που έχουν επιλέξει σε κάθε κλάδο ανθρώπινης εργασίας που θεωρείται αναγκαίος. Μια τέτοια κοινωνία θα μπορούσε, σε αντάλλαγμα, να εγγυηθεί την ευημερία όλων των μελών της, δηλαδή μια ευημερία πολύ πιο ουσιαστική απ’ αυτήν που σήμερα απολαμβάνει η μέση τάξη. Επιπλέον, κάθε εργαζόμενος που θα άνηκε σε εκείνη την κοινωνία θα είχε στη διάθεσή του τουλάχιστον πέντε ώρες την ημέρα. Αυτές θα μπορούσε να τις διαθέσει στην επιστήμη, στην τέχνη και στις ατομικές ανάγκες που, ενώ σήμερα δεν περιλαμβάνονται στην κατηγορία των αναγκαίων, θα περιληφθούν, κατά πάσα πιθανότητα, στο μέλλον, τότε που η παραγωγικότητα του ανθρώπου θα έχει αυξηθεί κι όλα αυτά δεν θα φαίνονται πια πολυτελή κι απρόσιτα.

Σημειώσεις:

[1] Στμ. Karl Johann Rodbertus (1805-1875). Γερμανός θεωρητικός της οικονομίας και σοσιαλιστής. Πίστευε πως η κοινωνία θα μετεξελιχθεί, χωρίς βία, προς την κατεύθυνση μιας πλήρως κρατικοποιημένης οικονομίας. Ο Έγκελς, στην εισαγωγή του στη “Φτώχεια της Φιλοσοφίας” του Μαρξ, συζητά τη διαμάχη μεταξύ Ροδβέρτου και Μαρξ σχετικά με την πατρότητα πολλών ιδεών που διατυπώθηκαν στο “Κεφάλαιο” του τελευταίου.

[2] Στμ. Η μονάδα όγκου του πρωτοτύπου είναι το bushel (1 bushel = 36, 269 λίτρα).

[3] Στμ. 1 αγγλικό στρέμμα (acre) = 3.4671 τετραγωνικά μέτρα.

[4] Στμ. 1 γιάρδα = 0,914 του μέτρου.

[5] Στμ. Προφανώς το 1886.

Peter Kropotkin

Η κατάκτηση του ψωμιού

Κεφάλαιο 7: Ένδυση

Όταν τα σπίτια θα έχουν καταστεί κοινή κληρονομιά των πολιτών και κάθε άνθρωπος θα έχει καλύψει τις καθημερινές διατροφικές του ανάγκες, θα πρέπει να γίνει άλλο ένα βήμα μπροστά. Φυσικά το ζήτημα της ενδυμασίας είναι το επόμενο που απαιτεί μελέτη. Και πάλι η μόνη δυνατή λύση είναι να καταληφθούν, στο όνομα του λαού, όλα τα μαγαζιά και οι αποθήκες όπου τα ρούχα πωλούνται ή αποθηκεύονται και να ανοίξουμε τις πόρτες σε όλους, ώστε ο καθένας να μπορεί να πάρει ό,τι χρειάζεται. Η κοινοτικοποίηση (communalization) του ρουχισμού -το δικαίωμα του καθένα να πάρει ό,τι χρειάζεται από τα κοινοτικά μαγαζιά ή να ράβει ρούχα για τον εαυτό του στα ραφεία και στα καταστήματα ρουχισμού- είναι η φυσική απόρροια της κοινοτικοποίησης των σπιτιών και της τροφής.

Προφανώς δεν θα χρειαστεί να απογυμνώσουμε όλους τους πολίτες από τα παλτά τους, να βάλουμε και να σύρουμε όλα τα ρούχα σ’ ένα σωρό, όπως οι επικριτές μας, με παροιμιώδη ευφυΐα και εξυπνάδα, αναφέρουν. Αφήστε αυτόν που έχει ένα παλτό να το κρατήσει -μπα, ακόμη και αν έχει δέκα παλτά, είναι αρκετά απίθανο κάποιος να θελήσει να του τα αφαιρέσει, καθώς οι περισσότεροι θα προτιμήσουν ένα καινούργιο παλτό από ένα που έχει ήδη στολίσει τους ώμους κάποιων χοντρών μπουρζουάδων. Θα υπάρχουν αρκετά καινούργια ρούχα προς διάθεση, χωρίς την προσφυγή σε μεταχειρισμένες ντουλάπες.

Αν πρόκειται να κάνουμε μια απογραφή όλων των ρούχων και των υφασμάτων για ένδυση, που είναι συσσωρευμένα στα μαγαζιά και στα καταστήματα των μεγάλων πόλεων, πιθανότατα θα διαπιστώσουμε ότι στο Παρίσι (Paris), στη Λιόν (Lyons), στο Μπορντό (Bordeaux) και στη Μασσαλία (Marseilles) υπάρχουν αρκετά ώστε η κοινότητα να προσφέρει ρουχισμό σε όλους τους πολίτες και των δύο φύλων. Και αν δεν ταιριαστούν όλοι αμέσως, τα κοινοτικά καταστήματα θα καλύψουν σύντομα αυτές τις ανεπάρκειες. Ξέρουμε άλλωστε πόσο γρήγορα οι σπουδαίοι επαγγελματίες ράφτες και τα εργαστήρια ραπτικής δουλεύουν σήμερα, αρκεί τα μηχανήματα να είναι ειδικά προσαρμοσμένα για παραγωγή μεγάλης κλίμακας.

“Ο καθένας όμως θα θελήσει ένα σαμούρι (sable-lined) παλτό ή ένα βελούδινο φόρεμα!” κραυγάζουν οι εχθροί μας.

Ειλικρινά, δεν το πιστεύουμε. Δεν λατρεύουν όλες οι γυναίκες το βελούδο, ούτε κάθε άντρας ονειρεύεται ένα σαμούρι. Ακόμη και τώρα, αν ζητούσαμε από κάθε γυναίκα να διαλέξει το φόρεμά της, θα βρίσκαμε κάποιες που θα προτιμούσαν ένα απλό, πρακτικό ρούχο, αντί για όλα τα φανταστικά γαρνιρίσματα που συγκινούν τον κόσμο που ακολουθεί τη μόδα.

Τα γούστα αλλάζουν με το χρόνο και η διαμόρφωση της μόδας τον καιρό της Επανάστασης αναμφίβολα θα ρέπει προς την απλότητα. Οι κοινωνίες, όπως και τα άτομα, έχουν ώρες δειλίας αλλά και ηρωικές στιγμές. Ένα μικρό κομμάτι της σημερινής κοινωνίας βυθίζεται στην επιδίωξη των στενών ατομικών ενδιαφερόντων και ιδεωδών δεύτερης τάξης, ωστόσο ντύνεται μ’ έναν διαφορετικό αέρα, όταν έρχονται οι μεγάλες κρίσεις. Έχει τις στιγμές του μεγαλείου και του ενθουσιασμού. ’τομα γενναιόδωρης φύσης θα πάρουν τη δύναμη που σήμερα βρίσκεται στα χέρια των χρηματιστών. Η αυτοθυσία θα ξεπεταχτεί, και οι ευγενείς πράξεις θα γεννήσουν κι άλλα γενναιόδωρα άτομα. Ακόμη και οι εγωιστές θα ντρέπονται να συρθούν πίσω από τους άλλους και θα αναγκαστούν, παρά τον εγωισμό τους, να θαυμάσουν, αν όχι να μιμηθούν, τους γενναιόδωρους και γενναίους.

Η Μεγάλη Επανάσταση του 1793 έχει άφθονα παραδείγματα αυτού του είδους. Κατά τη διάρκεια τέτοιων στιγμών πνευματικής αναγέννησης -το ίδιο φυσικές στις κοινωνίες όπως και στα άτομα- η ισχυρή παλίρροια του ενθουσιασμού σαρώνει την ανθρωπότητα προς τα μπροστά.

Δεν επιθυμούμε να μεγαλοποιήσουμε το ρόλο που διαδραματίζεται από αυτά τα ευγενικά πάθη, ούτε θα βρούμε το ιδανικό της κοινωνίας μας σε αυτά. Αλλά δεν ζητάμε και τόσα πολλά, αν περιμένουμε τη συμβολή τους στο ξεπέρασμα των δυσκολιών κατά τη διάρκεια των πρώτων και πιο δύσκολων στιγμών. Δεν μπορούμε να ελπίζουμε ότι η καθημερινή μας ζωή θα εμπνέεται διαρκώς από τέτοιους τιμημένους ενθουσιασμούς, αλλά μπορούμε να περιμένουμε τη βοήθειά τους στην αρχή, και αυτό είναι όλα όσα χρειαζόμαστε.

Ακριβώς για να ξεπλύνει και να καθαρίσει τη γη, να εξαλείψει εντελώς μικρά θραύσματα και σκουπίδια, τα οποία συσσωρεύτηκαν από αιώνες σκλαβιάς και καταπίεσης, η νέα αναρχική κοινωνία χρειάζεται αυτό το κύμα αδελφικής αγάπης. Αργότερα μπορεί να υπάρχει χωρίς να ικετεύει το πνεύμα της αυτοθυσίας, επειδή θα έχει εξαλείψει την καταπίεση και θα έχει δημιουργήσει ένα νέο παγκόσμιο ένστικτο με όλα τα συναισθήματα της αλληλεγγύης.

Εκτός αυτού, εάν ο χαρακτήρας της Επανάστασης είναι όπως τον έχουμε σκιαγραφήσει εδώ, η ελεύθερη πρωτοβουλία των ατόμων θα βρει ένα ευρύ πεδίο δράσης, ώστε να εμποδίζει (thwarting) τις προσπάθειες των εγωιστών. Ομάδες θα ξεπηδήσουν σε κάθε δρόμο και πλατεία για να αναλάβουν το φορτίο (charge) του ρουχισμού. Θα κάνουν απογραφή όλων όσων κατέχει η πόλη και θα ανακαλύψουν περίπου ποιες πηγές έχουν στη διάθεσή τους. Είναι κάτι παραπάνω από πιθανό ότι στο ζήτημα του ρουχισμού οι πολίτες θα υιοθετήσουν τις ίδιες αρχές όπως και στο ζήτημα των προμηθειών (provision) -δηλαδή, θα προσφέρουν ελεύθερα από το κοινοτικό κατάστημα καθετί που βρίσκεται σε αφθονία και θα διανέμουν σε μικρές δόσεις ό,τι βρίσκεται περιορισμένο σε ποσότητα.

Μη δυνάμενη να προσφέρει σε κάθε άντρα ένα σαμούρι παλτό και σε κάθε γυναίκα ένα βελούδινο φόρεμα, η κοινωνία πιθανόν θα κάνει διάκριση ανάμεσα στα περιττά-υπερβολικά (superfluous) και στα απαραίτητα, και προσωρινά τουλάχιστον θα τοποθετήσει τα σαμούρια και τα βελούδα στα περιττά της ζωής, έτοιμη να αφήσει το χρόνο να αποδείξει κατά πόσο αυτό που σήμερα είναι πολυτέλεια ίσως να καταστεί κοινό για όλους αύριο. Ενώ η αναρχική πόλη θα εγγυηθεί τον απαραίτητο ρουχισμό σε κάθε κάτοικό της, θα αφηνόταν στην ιδιωτική δραστηριότητα να παρέχει στους άρρωστους και στους αδύναμους τα πράγματα που θεωρούνται προσωρινά πολυτέλειες και να προμηθεύσει για τους λιγότερο υγιείς τέτοια ειδικά είδη, καθώς δεν θα εισαχθούν στην καθημερινή κατανάλωση των απλών πολιτών.

–“Αλλά”, ίσως υποστηριχτεί, “αυτή η γκρίζα ομοιομορφία σημαίνει το τέλος κάθε ομορφιάς στη ζωή και στην τέχνη”.

–“Ασφαλώς όχι!”, απαντάμε, στηρίζοντας την άποψή μας σε αυτό που ήδη υπάρχει. Προτείνουμε λοιπόν να δείξουμε τώρα πώς μια αναρχική κοινωνία μπορεί να ικανοποιήσει τα πιο καλλιτεχνικά γούστα των πολιτών, χωρίς να τους επιτρέπει να συσσωρεύσουν περιουσία εκατομμυριούχων.

Peter Kropotkin

Η κατάκτηση του ψωμιού

Κεφάλαιο 6: Κατοικία

Ι

Όσοι παρακολουθούν προσεκτικά τη μεταβολή των απόψεων των εργατών θα έχουν προσέξει ότι ασυναίσθητα οι εργάτες συμφωνούν σε ένα σημαντικό ζήτημα, αυτό της κατοικίας. Είναι ένα βέβαιο γεγονός: στις μεγάλες πόλεις της Γαλλίας, και σε πολλές μικρές, οι εργάτες φθάνουν σιγά-σιγά στο συμπέρασμα ότι τα σπίτια όπου κατοικούν δεν είναι καθόλου ιδιοκτησία εκείνων τους οποίους το Κράτος αναγνωρίζει ως ιδιοκτήτες.

Είναι μια εξέλιξη που λαμβάνει χώρα στις ψυχές, και δεν μπορεί κανείς πια να πείσει το λαό ότι το δικαίωμα ιδιοκτησίας επί των σπιτιών είναι δίκαιο.

Το σπίτι δεν έχει κτισθεί από τον ιδιοκτήτη. Έχει κατασκευασθεί, διακοσμηθεί, επενδυθεί με ταπετσαρίες από εκατοντάδες εργάτες, τους οποίους η πείνα έσπρωξε μέσα στα εργοτάξια και η ανάγκη της επιβίωσης ταπείνωσε, ώστε να δεχτούν έναν κουτσουρεμένο [rogne] μισθό.

Τα χρήματα που δαπανήθηκαν από τον υποτιθέμενο ιδιοκτήτη δεν ήταν προϊόν της προσωπικής του εργασίας. Τα είχε συσσωρεύσει, όπως όλον τον πλούτο του, πληρώνοντας σε εργάτες τα δύο τρίτα ή μόνο το μισό από αυτό που τους όφειλε.

Στο τέλος -εδώ η υπερβολή είναι ολοφάνερη- το σπίτι οφείλει την πραγματική του αξία στο κέρδος που ο ιδιοκτήτης μπορεί να βγάλει από αυτό. Αλλά αυτό το κέρδος θα υπάρχει στην περίπτωση που το σπίτι χτίστηκε σε μια πόλη οδοστρωμένη, που φωτίζεται με υγραέριο, που έχει συγκοινωνία με άλλες πόλεις, που συγκεντρώνει στους κόλπους της εγκαταστάσεις για τη βιομηχανία, το εμπόριο, την επιστήμη, την τέχνη και στολίζεται με γεφύρια, αποβάθρες, αρχιτεκτονικά μνημεία, προσφέροντας στον κάτοικό της μύριες ανέσεις και διασκεδάσεις[1] άγνωστες στο χωριό -μια πόλη που είκοσι, τριάντα γενιές εργάστηκαν για να την καταστήσουν κατοικήσιμη, να την καταστήσουν υγιεινή [assainir] και να την ομορφύνουν.

Η αξία ενός σπιτιού σε ορισμένες συνοικίες του Παρισιού είναι ένα εκατομμύριο λίρες, όχι επειδή για την κατασκευή του χρειάστηκε δουλειά αξίας ενός εκατομμυρίου λιρών, αλλά επειδή βρίσκεται στο Παρίσι. Επειδή, για αιώνες, οι εργάτες, οι καλλιτέχνες, οι διανοούμενοι, οι σοφοί και οι λογοτέχνες συνέβαλαν στο να καταστεί το Παρίσι αυτό που είναι σήμερα: ένα βιομηχανικό, εμπορικό, πολιτικό, καλλιτεχνικό και επιστημονικό κέντρο. Επειδή έχει ένα παρελθόν. Επειδή οι δρόμοι του είναι γνωστοί, χάρη στη λογοτεχνία, τόσο στην επαρχία όσο και στο εξωτερικό. Επειδή είναι προϊόν της εργασίας δεκαοκτώ αιώνων, πενήντα γενεών ολόκληρου του γαλλικού έθνους [de toute la nation francaise].

Ποιος λοιπόν έχει το δικαίωμα να ιδιοποιείται το πιο μικρό κομμάτι, το ελάχιστο [intime] τμήμα αυτού του εδάφους ή το τελευταίο κτίριο, χωρίς να διαπράττει μια κατάφωρη αδικία; Ποιος λοιπόν έχει το δικαίωμα να πωλεί στον οποιονδήποτε έστω και το πιο μικρό κομμάτι της κοινής κληρονομιάς;

Εκεί κάτω, λέμε εμείς, διαμορφώνεται η συμφωνία μεταξύ των εργατών. Η ιδέα της δωρεάν κατοικίας έχει διακηρυχθεί ρητά κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Παρισιού, όταν ζητούσαμε την καθαρή[2] και ρητή αναστολή [remise pure et simple] των όρων που επικαλούνταν οι ιδιοκτήτες. Η ίδια ιδέα εκφράστηκε επίσης κατά της διάρκεια της Κομμούνας του 1871, όταν οι Παρισινοί εργάτες περίμεναν από το Συμβούλιο της Κομμούνας μια αντρίκεια [virile] απόφαση για την κατάργηση των ενοικίων. Θα είναι επίσης η πρώτη έγνοια των φτωχών, όταν ξεσπάσει η Επανάσταση.

Είτε είμαστε σε Επανάσταση είτε όχι, οφείλουμε στον εργάτη μια σκέπη, μια κατοικία. Αλλά, όσο άσχημη, όσο ανθυγιεινή και αν είναι, υπάρχει πάντα ένας ιδιοκτήτης που μπορεί να σε διώξει. Είναι αλήθεια ότι στην Επανάσταση ο ιδιοκτήτης δεν θα βρίσκει δικαστικό κλητήρα ή χωροφύλακες [argousins] για να πετάξει τα ρούχα σου στο δρόμο. Όμως ποιος ξέρει αν αύριο η νέα κυβέρνηση, όσο επαναστατική και αν λέει ότι είναι, δεν θα εγκαθιδρύσει ξανά τη βία και δεν θα εξαπολύσει εναντίον σου τις αστυνομικές δυνάμεις! Είδαμε ότι η Κομμούνα διακήρυξε την αναστολή των όρων, εντούτοις την όρισε μέχρι την 1η Απριλίου μόνο![3]. Μετά τη μέρα αυτή θα έπρεπε κανείς να πληρώσει, μολονότι το Παρίσι ήταν ανάστατο, οι βιομηχανίες δεν λειτουργούσαν, και κάθε επαναστάτης δεν είχε για εισόδημα παρά μόνο τις πενταροδεκάρες του [ses trente sous]!

Πρέπει λοιπόν να ξέρει ο εργάτης ότι, με το να μην πληρώνει τον ιδιοκτήτη, δεν κερδίζει μόνο από την αποδιοργάνωση της εξουσίας. Πρέπει να ξέρει ότι η ελευθερία της κατοικίας είναι αναγνωρισμένη ως αρχή και κατοχυρωμένη, κατά κάποιον τρόπο, από το λαϊκό αίσθημα, ότι η ελεύθερη κατοικία είναι δικαίωμα, διακηρυγμένο ρητά από το λαό.

Θα περιμένουμε λοιπόν αυτό το μέτρο, που ανταποκρίνεται τόσο πολύ στο αίσθημα δικαιοσύνης κάθε έντιμου ανθρώπου, να ληφθεί από τους σοσιαλιστές που θα βρεθούν ανακατεμένοι με τους αστούς σε μια προσωρινή κυβέρνηση; Θα περιμένουμε πολύ καιρό -μέχρι που να επιστρέψουμε στην αντίδραση! [jusqu’au retour de la reaction!]

Να γιατί, αρνούμενοι κορδέλα και πηλίκιο[4] -σύμβολα εξουσίας και δουλείας- και παραμένοντας λαός μέσα στο λαό, οι ειλικρινείς επαναστάτες θα εργαστούν μαζί με το λαό, ώστε η απαλλοτρίωση των σπιτιών να γίνει τετελεσμένο γεγονός. Θα εργαστούν για να δημιουργήσουν ένα ρεύμα ιδεών προς αυτήν την κατεύθυνση. Θα εργαστούν για να εφαρμόσουν τις ιδέες τους, και όταν αυτές θα είναι ώριμες, ο λαός θα προχωρήσει στην απαλλοτρίωση των σπιτιών, χωρίς να δίνει σημασία στις θεωρίες με τις οποίες κάποιοι θα προσπαθήσουν να μπερδέψουν τα βήματά του -αποζημιώσεις στους ιδιοκτήτες και άλλες τέτοιες φανφάρες [billevesees].

Την ημέρα που η απαλλοτρίωση των σπιτιών θα πραγματοποιηθεί, αυτός που τον εκμεταλλεύθηκαν, ο εργάτης, θα έχει κατανοήσει ότι έχει έρθει μία νέα εποχή, ότι δεν θα παραμένει πια με σκυμμένη τη ράχη μπροστά στους πλούσιους και τους ισχυρούς, ότι η Ισότητα είναι κατοχυρωμένη, τη μεγάλη εκείνη ημέρα [au grand jour] που η Επανάσταση θα είναι τετελεσμένο γεγονός και όχι μια θεατρική παράσταση, όπως πολλές φορές είδαμε μέχρι τώρα.
ΙΙ

Εάν η ιδέα της απαλλοτρίωσης γίνει δημοφιλής, η πραγματοποίησή της δεν θα σταματήσει καθόλου μπροστά στα εμπόδια με τα οποία αρέσκονται συνήθως να μας απειλούν.

Σίγουρα οι κύριοι με τα γαλόνια, που θα έχουν καταλάβει τις άδειες πολυθρόνες των υπουργείων και της δημαρχίας, δεν θα παραλείψουν να συσσωρεύουν εμπόδια. Θα μιλήσουν για να συμφωνήσουν αποζημιώσεις προς τους ιδιοκτήτες, για να κάνουν στατιστικές, για να ετοιμάσουν μακροσκελείς αναφορές -τόσο μακροσκελείς που θα μπορούν να διαρκέσουν μέχρι τη στιγμή που ο λαός, εξουθενωμένος από τη φτώχεια και την ανεργία, μην προσδοκώντας τίποτε καλό και χάνοντας την πίστη του στην Επανάσταση, θα αφήσει το πεδίο ελεύθερο στους αντιδραστικούς και θα καταλήξει να καταστήσει τη γραφειοκρατική απαλλοτρίωση μισητή σε όλον τον κόσμο.

Σε αυτήν την περίπτωση υπάρχει, στην πραγματικότητα, ένας σκόπελος πάνω στο οποίο όλα μπορούν να καταποντιστούν. Ωστόσο, εάν ο λαός δεν πιστέψει τα ψεύτικα επιχειρήματα, με τα οποία θα προσπαθήσουν να τον γοητεύσουν, εάν καταλάβει ότι μια νέα ζωή απαιτεί νέες μεθόδους και εάν πάρει ο ίδιος το ζήτημα στα χέρια του, τότε η απαλλοτρίωση θα μπορεί να γίνει χωρίς μεγάλες δυσκολίες.

“Μα πώς; Πώς μπορεί να γίνει;” αναρωτιέται κανείς. Θα το πούμε αλλά με επιφύλαξη. Μας απωθεί να χαθούμε στις τελευταίες μικρές λεπτομέρειες των σχεδίων απαλλοτρίωσης. Γνωρίζουμε εκ των προτέρων ότι αυτό που ένας άνθρωπος ή μια ομάδα μπορούν να σκεφτούν σήμερα θα ξεπεραστεί από την ανθρώπινη ζωή [par la vie humaine]. Εκείνη, το έχουμε ήδη πει, θα τα καταφέρει καλύτερα και απλούστερα σε σχέση με όλα αυτά που θα μπορούσε κανείς να της επιβάλει εκ των προτέρων.

Επιπλέον, σκιαγραφώντας τη μέθοδο σύμφωνα με την οποία η απαλλοτρίωση και η αναδιανομή του απαλλοτριωμένου πλούτου θα μπορούσαν να γίνουν χωρίς την παρέμβαση της κυβέρνησης, δεν θέλουμε παρά να απαντήσουμε σε εκείνους που διακηρύσσουν ότι το εγχείρημα είναι αδύνατο. Επιμένουμε όμως να επαναλαμβάνουμε ότι, με κανέναν τρόπο, δεν ισχυριζόμαστε πως συνιστούμε τον ένα ή τον άλλο τρόπο οργάνωσης. Αυτό που έχει σημασία για μας είναι μόνο να δείξουμε ότι η απαλλοτρίωση μπορεί να γίνει με τη λαϊκή πρωτοβουλία και δεν μπορεί να γίνει με άλλον τρόπο.

Πρέπει να προβλέψει κανείς ότι μετά τις πρώτες πράξεις απαλλοτρίωσης [des les premiers actes d’expropriation] θα δημιουργηθούν στη συνοικία, στο δρόμο, στο συγκρότημα κατοικιών ομάδες εθελοντών, που θα έρθουν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους για να πληροφορηθούν τον αριθμό των άδειων διαμερισμάτων, των διαμερισμάτων που είναι υπερπλήρη με πολυμελείς οικογένειες, των ανθυγιεινών κατοικιών, των σπιτιών, που, όντας υπερβολικά μεγάλα για τους κατοίκους τους, θα μπορούσαν να κατοικηθούν από εκείνους που δεν μπορούν να πάρουν ανάσα μες στα καλυβάκια τους. Σε μερικές μέρες αυτοί οι εθελοντές θα φτιάξουν για κάθε δρόμο και για κάθε συνοικία πλήρεις καταλόγους όλων των διαμερισμάτων, υγιεινών και ανθυγιεινών, μικρών και μεγάλων, των βρώμικων σπιτιών και των πολυτελών κατοικιών.

Θα ανακοινώνουν ανοικτά τους καταλόγους τους και σε λίγες ημέρες θα έχουν πλήρεις στατιστικές. Η ψευδής στατιστική μπορεί να φτιαχτεί μέσα στα γραφεία. Η αληθής, ακριβής στατιστική δεν μπορεί παρά να προέρχεται μόνο από το άτομο, προχωρώντας από το απλό στο σύνθετο.

Χωρίς, λοιπόν, να περιμένουν τίποτε από κανέναν, αυτοί οι πολίτες θα πάνε πιθανότατα να βρουν τους συντρόφους τους που κατοικούν σε τρώγλες και θα τους πουν εντελώς απλά: “Αυτήν εδώ τη φορά, σύντροφοι, είναι στ’ αλήθεια Επανάσταση. Ελάτε απόψε σε αυτό το μέρος. Όλη η γειτονιά θα είναι εκεί, θα μοιράσουμε τα διαμερίσματα. Αν δεν έχετε δικό σας σπίτι, θα διαλέξετε ένα από τα διαμερίσματα των πέντε δωματίων που είναι διαθέσιμα. Και αφότου θα έχετε μετακομίσει σε αυτά, θα είναι πια τετελεσμένο γεγονός. Ο οπλισμένος λαός θα μιλήσει με αυτόν που τυχόν θα έρθει να σας διώξει!”.

“Μα όλος ο κόσμος θα θέλει να έχει διαμέρισμα με είκοσι δωμάτια!”, μπορεί να πει κανείς.

Ε, λοιπόν, όχι, δεν είναι αλήθεια! Ποτέ ο λαός δεν ζήτησε να έχει τον ουρανό με τ’ άστρα [la lune dans un seau -ακριβής μετάφραση: το φεγγάρι σε κουβά]. Αντιθέτως, κάθε φορά που βλέπουμε το λαό να επανορθώνει μια αδικία, μας εκπλήσσει η κοινή λογική και το αίσθημα της δικαιοσύνης, από τα οποία διακατέχεται η μάζα [la masse]. Την έχουμε δει ποτέ να ζητά τα αδύνατα; Είχαμε δει ποτέ το λαό του Παρισιού να τσακώνεται, όταν πήγαινε να βρει τη μερίδα του ψωμιού ή των καυσόξυλων κατά τη διάρκεια των δύο πολιορκιών;

Κάναμε ουρές με τέτοια αυταπάρνηση που οι ανταποκριτές των ξένων εφημερίδων δεν έπαυαν να θαυμάζουν. Παρόλα αυτά ξέραμε καλά ότι οι τελευταίοι στην ουρά θα περνούσαν την ημέρα χωρίς ψωμί και φωτιά.

Βεβαίως υπάρχουν αρκετά εγωιστικά ένστικτα στα μεμονωμένα άτομα και όχι στις κοινωνίες. Το γνωρίζουμε πολύ καλά αυτό. Αλλά γνωρίζουμε επίσης ότι το καλύτερο μέσο για να ξυπνήσουμε και να θρέψουμε αυτά τα ένστικτα θα ήταν να εμπιστευτούμε το ζήτημα των κατοικιών σε ένα οποιοδήποτε γραφείο. Τότε, πραγματικά, όλα τα άσχημα πάθη θα έβγαιναν στην επιφάνεια. Αυτό θα συνέβαινε με όποιον θα είχε το πάνω χέρι στο γραφείο. Η παραμικρή ανισότητα θα έκανε όλους να διαμαρτύρονται έντονα [ferait pousser des hauts cris], το παραμικρό προνόμιο θα έδινε σε κάποιον το δικαίωμα να φωνάζει για “δωράκια μεταξύ φίλων” [crier aux pots-de-vin][5] -και δικαίως!

Όταν όμως ο λαός ο ίδιος, ενωμένος σε δρόμους, σε συνοικίες, σε οικοδομικά τετράγωνα, αναλάβει να τακτοποιήσει τους κατοίκους των τρωγλών στα υπερβολικά ευρύχωρα διαμερίσματα των αστών, οι ελάχιστες δυσχέρειες, οι μικρές ανισότητες θα αντιμετωπίζονται ως πολύ ασήμαντα ζητήματα [seront prises bien legerement]. Σπάνια επικαλεστήκαμε τα καλά ένστικτα των μαζών [bons instincts des masses]. Το κάναμε ωστόσο μερικές φορές κατά τη διάρκεια των επαναστάσεων, όταν επρόκειτο να σώσουμε τη βάρκα που καταποντιζόταν [lorsqu’il s’agissait de sauver la barque qui sombrait] -και ποτέ δεν κάναμε λάθος. Ο μεροκαματιάρης πάντοτε ανταποκρινόταν στο κάλεσμα των μεγάλων ιστορικών στιγμών [grands devouements].

Θα γίνει το ίδιο στην επόμενη Επανάσταση.

Παρόλα αυτά, πιθανόν να υπάρξουν αδικίες. Δεν μπορούμε να τις αποφύγουμε. Υπάρχουν άτομα στις κοινωνίες μας που κανένα μεγάλο γεγονός δεν θα τους κάνει να εγκαταλείψουν τις εγωιστικές τους συνήθειες. Αλλά το ζήτημα δεν είναι να ξέρουμε αν θα υπάρχουν ή δεν θα υπάρχουν αδικίες. Πρέπει να ξέρουμε πώς θα μπορέσουμε να περιορίσουμε τον αριθμό τους.

Ολόκληρη, λοιπόν, η ιστορία, ολόκληρη η εμπειρία της ανθρωπότητας, καθώς και η κοινωνική ψυχολογία [psychologie des societes], είναι εδώ για να πουν ότι το πιο δίκαιο μέσο είναι να εμπιστευθούμε το ζήτημα στους ενδιαφερομένους. Μόνοι τους θα μπορέσουν εξάλλου να λάβουν υπόψη και να διευθετήσουν τις χίλιες λεπτομέρειες που διαφεύγουν κατ’ ανάγκην από κάθε γραφειοκρατική διανομή.
ΙΙΙ

Δεν πρόκειται κατευθείαν να κάνουμε μια απολύτως ίση διανομή κατοικιών. Οι δυσχέρειες, ωστόσο, που ορισμένα νοικοκυριά ενδεχομένως αντιμετωπίσουν, θα αποκατασταθούν εύκολα μέσα σε μια κοινωνία καθ’ οδόν προς την απαλλοτρίωση [en voie d’expropriation][6].

Δεδομένου ότι οι χτίστες, οι τεχνίτες της πέτρας [les tailleurs de pierre] -οι άνθρωποι των “οικοδομών” με μια λέξη- γνωρίζουν ότι έχουν εξασφαλισμένη την επιβίωσή τους, δεν θα ζητήσουν κάτι καλύτερο από το να αναλάβουν για μερικές ώρες κάθε μέρα τη δουλειά στην οποία είναι συνηθισμένοι. Θα τακτοποιήσουν διαφορετικά τα μεγάλα διαμερίσματα, που χρειάζονταν ένα επιτελείο από υπηρέτες. Και σε μερικούς μήνες θα έχουν εμφανιστεί σπίτια πιο υγιεινά από αυτά της δικής μας εποχής. Και σε εκείνους που δεν θα έχουν στεγασθεί αρκετά καλά, η αναρχική Κομμούνα θα μπορεί να πει:

“Κάντε υπομονή, σύντροφοι! Παλάτια υγιεινά, άνετα και όμορφα, καλύτερα από αυτά που έχτιζαν οι καπιταλιστές, θα ανεγερθούν στο έδαφος της ελεύθερης πόλης. Θα ανήκουν σε εκείνους που θα τα έχουν πιο πολύ ανάγκη. Η αναρχική Κομμούνα δεν χτίζει σπίτια έχοντας υπόψη τα εισοδήματα. Τα μνημεία που ανεγείρει για τους πολίτες της, προϊόντα του συλλογικού πνεύματος, θα αποτελέσουν παράδειγμα για ολόκληρη την ανθρωπότητα -θα είναι δικά μας!”.

Εάν ο επαναστατημένος λαός απαλλοτριώσει τα σπίτια και διακηρύξει τη δωρεάν κατοικία, την κοινοκτημοσύνη των κατοικιών και το δικαίωμα κάθε οικογένειας σε μια υγιεινή κατοικία, η Επανάσταση θα έχει πάρει από την αρχή ένα κομμουνιστικό χαρακτήρα και θα βρεθεί σε ένα δρόμο από όπου δεν θα μπορεί κανείς τη βγάλει εύκολα. Θα έχει καταφέρει ένα θανάσιμο χτύπημα στην ιδιοκτησία.

Η απαλλοτρίωση των κατοικιών φέρει λοιπόν το σπόρο ολόκληρης της κοινωνικής Επανάστασης. Από τον τρόπο που αυτή θα γίνει θα εξαρτηθεί ο χαρακτήρας των γεγονότων. Είτε θα ανοίξουμε ένα φαρδύ, μεγάλο δρόμο στον αναρχικό Κομμουνισμό, είτε θα παραμείνουμε να τελματώνουμε [patauger] στη λάσπη του αυταρχικού ατομικισμού [individualisme autoritaire].

Είναι εύκολο να προβλέψουμε τις χίλιες αντιρρήσεις που κάποιοι θα μας φέρουν, κάποιες θεωρητικής τάξεως, άλλες εντελώς πρακτικές.

Αφού προτίθενται να διατηρήσουν την κατάφωρη αδικία με κάθε τίμημα, θα μιλήσουν σίγουρα στο όνομα της δικαιοσύνης: “Δεν είναι ντροπή”, θα φωνάξουν, “που οι Παριζιάνοι αρπάζουν για τους εαυτούς τους τα ωραία σπίτια και αφήνουν τις καλύβες στους χωρικούς;”. Ας μην παγιδευόμαστε. Αυτοί οι λυσσασμένοι με τη δικαιοσύνη [enrages de la justice] αντάρτες ξεχνούν, με μια στροφή της διάθεσης, που είναι γνώρισμά τους, την εξόφθαλμη αδικία της οποίας γίνονται υποστηρικτές.

Λησμονούν ότι στο Παρίσι το ίδιο ο εργάτης ασφυκτιά μέσα σε μια τρώγλη -ο ίδιος, η γυναίκα του και τα παιδιά του- τη στιγμή που από το φέρετρό του βλέπει το παλάτι του πλούσιου. Λησμονούν ότι ολόκληρες γενιές χάνονται σε υπερπληθείς συνοικίες, λόγω έλλειψης αέρα και ήλιου, και ότι το να αποκαταστήσουμε αυτήν την αδικία θα έπρεπε να είναι το πρώτο καθήκον της Επανάστασης.

Ας μην καθυστερούμε αυτές τις ενδιαφέρουσες απαιτήσεις. Γνωρίζουμε ότι η ανισότητα, που πραγματικά θα υπάρχει ακόμη μεταξύ του Παρισιού και του χωριού, είναι από εκείνες που θα ελαττώνονται καθημερινά. Το χωριό δεν θα υστερεί στο να δίνει στους κατοίκους του σπίτια πιο υγιεινά από τα σημερινά, όταν ο χωρικός θα έχει πάψει να είναι το αχθοφόρο ζώο του κτηματία, του εργοστασιάρχη, του τοκογλύφου και του Κράτους. Για να αποφύγουμε μια αδικία προσωρινή και διορθώσιμη, πρέπει να διατηρήσουμε την αδικία που υπάρχει εδώ και αιώνες;

Ούτε όμως οι καθ’ αυτό πρακτικές αντιρρήσεις είναι ισχυρές.

“Ορίστε”, θα μας πει κανείς, “ένας φτωχοδιάβολος. Με στερήσεις κατάφερε να αγοράσει ένα σπίτι αρκετά μεγάλο για να στεγάσει την οικογένειά του. Είναι τόσο ευτυχισμένος. Θα τον πετάξετε κι αυτόν στο δρόμο;”

Όχι βέβαια! Αν το σπίτι του μόλις φτάνει να στεγάσει την οικογένειά του, να το κατοικήσει, αλίμονο! Να καλλιεργεί τον κήπο κάτω από τα παράθυρά του! Τα παλικαριά μας, αν χρειαστεί, θα πάνε οι ίδιοι να του δώσουν ένα χέρι βοήθειας. Όμως, αν υπάρχει στο σπίτι του ένα διαμέρισμα που το νοικιάζει σε κάποιον άλλον, ο λαός θα πάει να βρει αυτόν τον άλλο και θα του πει: “Ξέρετε, σύντροφε, ότι δεν οφείλετε πλέον τίποτε στους παλιούς ιδιοκτήτες [vieux]; Μείνετε στο διαμέρισμά σας και μην πληρώνετε πια τίποτε. Καθόλου μη φοβάστε στο εξής τον δικαστικό επιμελητή, έχουμε Σοσιαλισμό [c’est la Sociale]! ”

Αν ο ιδιοκτήτης καταλαμβάνει από μόνος του είκοσι δωμάτια, αν στη συνοικία υπάρχει μια μητέρα με πέντε παιδιά, που στεγάζονται σε ένα μόνο δωμάτιο, ε, λοιπόν, ο λαός θα πάει να δει εάν ανάμεσα στα είκοσι δωμάτια υπάρχουν κάποια που, μετά από μερικές επιδιορθώσεις, θα μπορούσαν να γίνουν ένα όμορφο μικρό σπίτι για τη μητέρα με τα πέντε παιδιά. Δεν θα είναι αυτό πιο δίκαιο από το να αφήσουμε τη μητέρα και τα πέντε παιδιά μέσα στην τρώγλη και τον πάμπλουτο κύριο [monsieur a l’engrais] μέσα στο παλάτι; Εξάλλου ο κύριος γρήγορα θα τα καταφέρει καλά. Αφού δεν θα έχει πια υπηρέτες για να τακτοποιούν τα είκοσί του δωμάτια, η κυρία του [sa bourgeoise] θα ενθουσιαστεί να απαλλαχθεί από το μισό διαμέρισμα.

“Μα αυτό θα είναι πλήρης ανατροπή”, θα φωνάξουν οι υποστηρικτές της τάξης. “Οι μετακομίσεις δεν θα τελειώσουν! Πόσο μάλλον αν θα πετάξετε όλον τον κόσμο στο δρόμο και ρίξετε κλήρο για τα διαμερίσματα!”. Ε, λοιπόν, είμαστε πεπεισμένοι ότι αν δεν αναμειχθεί κανένα είδος κυβέρνησης, και αν όλη η μεταβολή παραμείνει εμπιστευμένη στα χέρια των ομάδων που θα εμφανιστούν αυθόρμητα για αυτήν τη δουλειά, οι μετακομίσεις θα είναι λιγότερες από αυτές που πραγματοποιούνται στη διάρκεια ενός μόνο χρόνου ως αποτέλεσμα της πλεονεξίας των ιδιοκτητών.

Υπάρχουν σε όλες τις πόλεις τόσα πολλά ακατοίκητα διαμερίσματα, που θα επαρκούσαν να στεγάσουν σχεδόν την πλειοψηφία των κατοίκων των τρωγλών. Όσο για τα παλάτια και τα πολυτελή διαμερίσματα, πολλές εργατικές οικογένειες δεν θα τα ήθελαν έτσι κι αλλιώς -δεν μπορούν να τους εξυπηρετήσουν, αν δεν συντηρούνται από πολυάριθμο υπηρετικό προσωπικό. Επίσης οι κάτοικοί τους θα αναγκάζονταν σύντομα να ψάξουν για κατοικίες λιγότερο πολυτελείς, όπου οι κυρίες-υπάλληλοι των τραπεζών [mesdames les banquieres][7] θα μαγείρευαν μόνες τους. Και σιγά-σιγά, χωρίς να χρειάζεται να συνοδεύουμε τον τραπεζίτη με συνοδεία λογχοφόρων σε μια σοφίτα, και τον κάτοικο της σοφίτας στο παλάτι του τραπεζίτη, ο πληθυσμός θα μοιραστεί ειρηνικά στις υπάρχουσες κατοικίες, κάνοντας τη μικρότερη δυνατή ανακατωσούρα [remue-menage]. Δεν βλέπουμε τις αγροτικές Κομμούνες να μοιράζουν μεταξύ τους αγρούς, ενοχλώντας τόσο λίγο τους κατόχους των αγροτεμαχίων, που μένει μόνο να επιβεβαιώσουμε την ευθυκρισία και τη διορατικότητα των διαδικασιών στις οποίες καταφεύγει η Κομμούνα; Λιγότεροι αγροί αλλάζουν χέρια υπό τη Ρωσική Κομμούνα, απ’ ό,τι υπό καθεστώς ατομικής ιδιοκτησίας, που διαρκώς φέρνει ενώπιον των δικαστηρίων τις όποιες διαφορές. Και θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε ότι οι κάτοικοι μιας μεγάλης ευρωπαϊκής πόλης θα είναι πιο ηλίθιοι ή λιγότερο οργανωτικοί από τους ρώσους ή ινδούς χωρικούς!

Εξάλλου κάθε επανάσταση περιλαμβάνει μια κάποια ανατροπή της καθημερινής ζωής, και αυτοί που ελπίζουν να περάσουν μια μεγάλη κρίση, χωρίς οι κυρίες τους [leur bourgeoise] να ενοχληθούν ποτέ από την κουζίνα τους, διακινδυνεύουν να απογοητευτούν. Μπορούμε να αλλάζουμε κυβέρνηση, χωρίς ο καλός αστός να καθυστερήσει ποτέ στην ώρα του δείπνου του. Αλλά δεν αποκαθιστούμε έτσι τα εγκλήματα μιας κοινωνίας προς αυτούς που τη θρέφουν.

Υπάρχει μια ανατροπή, είναι σίγουρο. Μόνο που πρέπει αυτή η ανατροπή να μην είναι ανώφελη, πρέπει να μειώνεται στο ελάχιστο. Και -δεν κουραζόμαστε να το επαναλαμβάνουμε- μόνο αν απευθυνόμαστε στους ενδιαφερομένους, και όχι σε γραφεία, θα έχουμε τον ελάχιστο αριθμό δυσχερειών για όλον τον κόσμο.

Ο λαός διαπράττει το ένα λάθος πάνω στο άλλο, όταν έχει να επιλέξει στις κάλπες μεταξύ των βολεμένων, που ψηφοθηρούν για την τιμή να τον εκπροσωπούν και αναλαμβάνουν να κάνουν τα πάντα, να γνωρίζουν τα πάντα, να οργανώνουν τα πάντα. Όμως, όταν ο λαός πρέπει να οργανώσει αυτό που γνωρίζει καλά, αυτό που τον αγγίζει άμεσα, το καταφέρνει καλύτερα από όλα τα γραφεία που πιθανόν να υπάρχουν. Δεν το είδαμε αυτό στην Κομμούνα; Και στην πρόσφατη απεργία του Λονδίνου; Δεν το βλέπουμε καθημερινά σε κάθε αγροτική Κομμούνα;

Σημειώσεις:

1. (παρ. 5): “…διασκεδάσεις…”. Έτσι μετέφρασα το “agrements”, αν και θα μπορούσε να μεταφραστεί και ως “στολίδια”.
2. (παρ. 8): “remise pure et simple”. Νομίζω ότι είναι νομικός όρος, επομένως η πλήρης μετάφραση είναι: “αναστολή [remise] απαλλαγμένη από αιρέσεις και προθεσμίες (δηλαδή, από όρους που μπορεί να ανατρέπουν το αποτέλεσμα, με την επέλευση κάποιου γεγονότος ή την πάροδο κάποιας προθεσμίας) [pure] και χωρίς άλλους παρεπόμενους όρους ή ρήτρες [simple]”. Αν κανείς/καμία με γνώσεις γαλλικής νομικής ορολογίας της εποχής του συγγραφέα έχει καμιά καλή ιδέα για αυτή τη φράση, θα ήμουν ευγνώμων για τη διόρθωση.
3. Διάταγμα της 30ής Μαρτίου. Με αυτό το διάταγμα ανεστάλησαν οι όροι του Οκτωβρίου 1870, του Ιανουαρίου και του Απριλίου 1871 (σημείωση στο πρωτότυπο).
4. (παρ. 12): “κορδέλα και πηλίκιο”. Εννοεί την κορδέλα που φορούν τιμώμενα πρόσωπα και -ακόμη και σήμερα- τοπικοί άρχοντες (και όχι μόνο) στη Γαλλία από τον ώμο διαγώνια προς τη μέση, και το αντίστοιχο καπέλο αξιωματούχου.
5. (παρ. 23): “crier aux pots-de-vin”, το μετέφρασα ως “φωνάζει για δώρα μεταξύ φίλων”. Ωστόσο, νομίζω ότι μεταφράζεται εξίσου καλά “φωνάζει/διαμαρτύρεται για δωροδοκίες”.
6. (παρ. 28): Νομίζω ότι ακούγεται λίγο περίεργα αυτό το “καθ’ οδόν προς την απαλλοτρίωση”. Θα περίμενε κανείς να έλεγε “καθ’ οδόν προς…” κάποια κοινωνική κατάσταση όπου η ιδιοκτησία δεν θα υπάρχει ή θα υπάρχει με ιδιαίτερο κοινωνικό περιεχόμενο (αν μπορεί να γίνει αυτό), π.χ. προς την κοινωνική ιδιοκτησία, προς τον κομμουνισμό, προς την κοινοκτημοσύνη. Υποθέτω ότι στο νου του κάτι τέτοιο θα είχε και ο Κροπότκιν, αλλά μάλλον εσκεμμένα δεν χρησιμοποιεί όρο που να εκφράζει το μελλοντικό παγιωμένο αποτέλεσμα, γιατί αυτό θα δημιουργούσε ιδεολογικές και θεωρητικές συγχύσεις. Η απαλλοτρίωση είναι απαλλοτρίωση, δεν υπάρχει και μεγάλο περιθώριο αποκλίνουσων ερμηνειών. Έτσι, το άφησα κι εγώ “απαλλοτρίωση”, παρά το κακόηχο της φράσης [μια κοινωνία οδεύει προς την απαλλοτρίωση!!!], γιατί όποια άλλη λέξη θα ήταν παραποίηση του νοήματος κατά τη γνώμη μου. Ο Κροπότκιν φαίνεται πολύ ανοικτός στην ίδια την πραγματικότητα και αρνείται πεισματικά να θεωρητικολογήσει. Ήδη έχει διακηρύξει ότι το να προτείνουμε συγκεκριμένες διαδικασίες εκ τον προτέρων σε ένα κοινωνικό πρόβλημα είναι κάτι αντικειμενικά λανθασμένο. Στη χειρότερη των περιπτώσεων, αποφεύγει τον προσδιορισμό της μετέπειτα κατάστασης γιατί δεν θέλει ούτε να την προκαθορίσει ούτε να θέσει τροχοπέδη στις νέες εξελίξεις. Και μια μεγάλη λέξη για το πού οδεύει η κοινωνία σε ένα κείμενο επαναστατικό [δηλαδή, προτρεπτικό] θα συνέβαλλε ακριβώς στο αντίθετο από αυτό που ο συγγραφέας επιθυμεί, μολονότι σε άλλα σημεία εκφράζεται διαφορετικά -ίσως επειδή δεν θέλει να συγχέουν οι αναγνώστες το μέσο με το αποτέλεσμα, ίσως και για άλλο λόγο. Μπορεί κανείς να ανιχνεύσει τη θέση αυτή που υιοθετεί ο Κροπότκιν, ως προς το τι πρέπει να ειπωθεί και πώς, και σε άλλα σημεία του κεφαλαίου.
7. (παρ. 40): “mesdames les banquieres”. Μήπως η μετάφραση είναι: “οι κυρίες των τραπεζιτών”; Διότι μέχρι και την εποχή του Κροπότκιν, λέξεις που εξέφραζαν αξιώματα είχαν δύο γένη (αρσενικό και θηλυκό), και το θηλυκό μπορούσε να αποδίδεται όχι μόνο σε γυναίκα αξιωματούχο (κατάλοιπο της φεουδαρχίας και πράγμα σπάνιο, έτσι κι αλλιώς, την εποχή που γράφεται “Η κατάκτηση του ψωμιού”) αλλά και στη σύζυγο του αξιωματούχου, για παράδειγμα: le president – la presidente. Αργότερα το θηλυκό γένος των λέξεων αυτών έπαψε να χρησιμοποιείται.

Peter Kropotkin

Η κατάκτηση του ψωμιού

Κεφάλαιο 5: Διατροφή

Ι

Εάν η Επανάσταση που έρχεται είναι κοινωνική, θα διακρίνεται από τις προηγούμενες όχι μόνο ως προς το σκοπό της αλλά και ως προς τις μεθόδους της. Οποιοσδήποτε καινούργιος σκοπός απαιτεί και καινούργιες μεθόδους.

Τα τρία μεγάλα λαϊκά κινήματα, που είδαμε στη Γαλλία κατά τη διάρκεια του προηγούμενου αιώνα, διαφέρουν σε πολλά μεταξύ τους. Έχουν όμως ένα κοινό χαρακτηριστικό.

Ο λαός μάχεται για ανατρέψει το παλιό καθεστώς, χύνει το αίμα του και, αφού σπάσει τη θηλιά από το λαιμό του, αποσύρεται από τις εξελίξεις. Σχηματίζεται μια κυβέρνηση, απαρτιζόμενη από ανθρώπους λιγότερο ή περισσότερο έντιμους, και αναλαμβάνει να οργανώσει τη δημοκρατία, το 1793, την εργασία, το 1848, και την ελεύθερη Κομμούνα, το 1871.

Αυτή η κυβέρνηση, διαποτισμένη από τις ιδέες των Ιακωβίνων, ασχολείται πάνω απ’ όλα με πολιτικά ζητήματα: την αναδιοργάνωση της κρατικής μηχανής, την κάθαρση των δημόσιων υπηρεσιών, τον διαχωρισμό της εκκλησίας από το κράτος, τα πολιτικά δικαιώματα και ούτω καθεξής.

Τα εργατικά σωματεία επιτηρούν τη νέα κυβέρνηση και συχνά επιβάλλουν τις απόψεις τους. Όμως, ακόμα και μέσα σε αυτά τα σωματεία, όπου οι εκπρόσωποι είναι όχι μόνο αστοί αλλά και εργάτες, πάντα επικρατεί η αστική άποψη. Τα πολιτικά ζητήματα συζητούνται ευρέως, αλλά το ζήτημα του ψωμιού ξεχνιέται.

Μεγάλες ιδέες εμφανίστηκαν εκείνη την εποχή, ιδέες που αναστάτωσαν τον κόσμο. Εκφωνήθηκαν λόγοι που ακόμα και σήμερα, έναν αιώνα μετά, ραγίζουν τις καρδιές μας.

Αλλά το ψωμί έλειπε από τις φτωχογειτονιές.

Αναπόφευκτα, κάθε φορά που εκδηλωνόταν η Επανάσταση, η βιομηχανική παραγωγή διακοπτόταν. Η κυκλοφορία των αγαθών σταματούσε και το κεφάλαιο κρυβόταν. Ο εργοδότης δεν είχε τίποτα να φοβηθεί εκείνους τους καιρούς: όταν δεν κερδοσκοπούσε με την αθλιότητα, ζούσε από τα μερίσματά του. Ο μισθωτός όμως αναγκαζόταν να ζει μεροδούλι μεροφάι. Η πείνα ήταν προ των θυρών.

Η εξαθλίωση έκανε την εμφάνισή της–όμοιά της δεν είχαμε δει ούτε με το παλιό καθεστώς.

“Οι Γιρονδίνοι μας παίρνουν το ψωμί!” ήταν η φράση που ακουγόταν στις φτωχογειτονιές το 1793. Και κόψανε τα κεφάλια των Γιρονδίνων και δώσανε πλήρη εξουσία στο “Βουνό” [“Montagne”] και στην Παρισινή Κομμούνα. Πραγματικά, η Κομμούνα ασχολήθηκε με το ζήτημα του ψωμιού και κατέβαλε ηρωικές προσπάθειες για να θρέψει το Παρίσι. O Φουσέ [Fouch\’e] και ο Κολ ντ’ Ερμπουά [Collot d’Herbois] δημιούργησαν αποθήκες αγαθών στη Λιόν, αλλά διέθεταν μηδαμινούς πόρους για να τις γεμίσουν. Οι δημοτικές αρχές πάσχιζαν να βρουν σιτάρι και απαγχόνιζαν τους αρτοπώλες που μονοπωλούσαν τα άλευρα, το ψωμί ωστόσο εξακολουθούσε να λείπει.

Μετά στράφηκαν στους βασιλικούς συνωμότες και αποκεφάλιζαν δέκα με δεκαπέντε την ημέρα, υπηρέτριες και δούκισσες αδιακρίτως, κυρίως όμως υπηρέτριες, διότι οι δούκισσες ήταν στην Κομπλέντζ [Coblentz]. Αλλά και εκατό δούκες και υποκόμηδες να αποκεφάλιζαν το εικοσιτετράωρο, τίποτα δεν θα άλλαζε.

Η εξαθλίωση αυξανόταν. Αφού χρειάζονταν ένα μισθό για να ζήσουν και ο μισθός δεν ερχόταν από πουθενά, τι θα άλλαζε με χίλια πτώματα περισσότερο ή λιγότερο;

Ο λαός άρχισε λοιπόν να κουράζεται. “Καλά πάει η Επανάστασή σας”, ψιθύριζε στο αυτί του εργάτη ο αντιδραστικός. “Ποτέ στο παρελθόν δεν ήσασταν τόσο εξαθλιωμένοι!”. Και σιγά-σιγά ο πλούσιος καθησύχαζε, ξεθάρρευε, προκαλούσε τους ξυπόλητους {les va-nu-pieds} με την πομπώδη χλιδή του, στολιζόταν, παφουμαριζόταν και έλεγε στους εργάτες: “Μα επιτέλους σταματήστε τις κουταμάρες! Τι κερδίσατε με την Επανάσταση; Καιρός είναι να σταματήσουν όλα αυτά”.

Με σφιγμένη καρδιά και εξαντλημένη υπομονή, ο επαναστάτης έφτανε σε σημείο να αναλογίζεται: “Ακόμη μια φορά η Επανάσταση πήγε στράφι!”. Γύρναγε στο καλύβι του και αδιαφορούσε για τα πάντα.

Η αντίδραση επιβαλλόταν υπεροπτικά και διέπραττε το πραξικόπημά της. Με την Επανάσταση νεκρή, δεν της έμενε παρά να ποδοπατήσει το πτώμα.

Και το ποδοπατούσαν! Το αίμα χυνόταν ποτάμι. Ο “Λευκός Τρόμος”[2] έκοβε κεφάλια, γέμιζε τις φυλακές, και τα όργια του υψηλού υποκόσμου [haute p\’egre] συνεχίζονταν με την παλιά τους φαιδρότητα.

Ιδού η εικόνα όλων των Επαναστάσεών μας. Το 1848 ο εργάτης του Παρισιού διέθεσε στην Επανάσταση “τρεις μήνες εξαθλίωσης” και μετά από τρεις μήνες, καθώς δεν άντεχε άλλο, έκανε την τελευταία απελπισμένη απόπειρά του, μια απόπειρα που πνίγηκε στο αίμα.

Το 1871 η Κομμούνα ήταν νεκρή λόγω έλλειψης επαναστατών. Δεν παρέλειψε να διαχωρίσει την εκκλησία από το κράτος, αλλά θυμήθηκε πολύ αργά να εξασφαλίσει το ψωμί για όλους. Και βλέπαμε στο Παρίσι τους υψηλούς μπριγιαντισμένους[3] να προκαλούν τους ομοσπονδιακούς λέγοντάς τους: “Άντε, βλάκες, να σκοτωθείτε για πέντε δεκάρες, ενώ εμείς σκάμε στο φαΐ στο τάδε εστιατόριο της μόδας!”. Καταλάβαμε το λάθος μας τις τελευταίες μέρες και οργανώσαμε συσσίτια, αλλά ήταν ήδη αργά· οι Βερσαλλίες είχαν ήδη ανασυνταχθεί.

“Ψωμί, θέλει ψωμί η Επανάσταση!”

Ας ασχοληθούν άλλοι με πομπώδεις διακηρύξεις! Ας στολιστούν με όσα γαλόνια σηκώνει ο ώμος τους! Ας λογομαχούν άλλοι περί πολιτικών ελευθεριών!

Η δική μας αρμοδιότητα, από τις πρώτες κιόλας ήμερες της Επανάστασής και καθ’ όλη τη διάρκειά της, θα είναι να οργανωθούμε έτσι ώστε το ψωμί να μη λείψει από κανένα, ούτε μια γυναίκα να μην υποχρεωθεί να στηθεί στην ουρά στο φούρνο για ένα κομμάτι ψωμί, που θα δεήσουν να της πετάξουν σαν ελεημοσύνη, ούτε ένα παιδί να μη στερηθεί τα απαραίτητα για την ανάπτυξή του.

Η αστική ιδεολογία βασίζεται στη διακήρυξη μεγάλων αρχών ή μάλλον μεγάλων ψευδών. Η λαϊκή ιδεολογία θα είναι βασισμένη στην εξασφάλιση του ψωμιού για όλους. Και ενώ οι αστοί και οι αστικοποιημένοι εργάτες θα παριστάνουν τους σπουδαίους στα λόγια, ενώ οι “πραγματιστές” θα συζητάνε μέχρι αηδίας για τη μορφή που θα πάρει η κυβέρνηση, εμείς –οι “ουτοπιστές”– θα πρέπει να έχουμε στη σκέψη μας την εξασφάλιση της τροφής καθημερινά.

Τολμούμε να δηλώσουμε πως ο καθένας πρέπει και μπορεί να τρώει μέχρι σκασμού και ότι η Επανάσταση θα νικήσει, όταν εξασφαλίσουμε το ψωμί για όλους.
ΙΙ

Είναι γνωστό ότι είμαστε ουτοπιστές. Τόσο ουτοπιστές ώστε να πιστεύουμε ότι η Επανάσταση πρέπει και μπορεί να εγγυηθεί σε όλους κατοικία, ενδυμασία και ψωμί–αυτό είναι που δυσαρεστεί τους αστούς, κόκκινους και μπλε[4]. Διότι γνωρίζουν καλά ότι είναι δύσκολο να εξουσιάσεις έναν λαό, όταν αυτός δεν πεινάει.

Ωραία! Εμείς λοιπόν επιμένουμε: Πρέπει να εξασφαλίσουμε το ψωμί στον εξεγερμένο λαό και πρέπει το ζήτημα του ψωμιού να έχει προτεραιότητα από όλα τα άλλα ζητήματα. Εάν αυτό επιλυθεί προς το συμφέρον του λαού, η Επανάσταση θα βρίσκεται σε καλό δρόμο, διότι -για να επιλυθεί το ζήτημα των τροφίμων- θα πρέπει ασυζητητί να αποδεχθούμε την αρχή της ισότητας, η οποία θα αποκλείσει τις άλλες λύσεις.

Είναι σίγουρο πως η Επανάσταση που έρχεται–όμοια με αυτήν του 1848– θα εκραγεί καταμεσής μιας τρομακτικής βιομηχανικής κρίσης. Εδώ και δώδεκα[5] χρόνια είμαστε ήδη σε αναβρασμό και η κατάσταση δεν μπορεί παρά να επιδεινωθεί. Όλα συγκλίνουν προς την κατεύθυνση της Επανάστασης: ο ανταγωνισμός των νεοσυσταθέντων κρατών, που μάχονται να κατακτήσουν τις παλιές αγορές, οι πόλεμοι, η ανοδική πορεία των φόρων, τα χρέη των κρατών, η ανασφάλεια για το μέλλον, οι μεγάλες μακρινές επιχειρήσεις.

Αυτή τη στιγμή εκατομμύρια εργάτες στην Ευρώπη είναι άνεργοι. Η κατάσταση θα επιδεινωθεί, όταν εκραγεί η Επανάσταση και διαδοθεί όπως η φωτιά σε μια γραμμή πυρίτιδας. Ο αριθμός των ανέργων θα διπλασιασθεί με το στήσιμο των οδοφραγμάτων στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Τι θα κάνουμε για να εξασφαλίσουμε το ψωμί σε αυτά τα πλήθη;

Δεν γνωρίζουμε εάν αυτοί που θεωρούν τους εαυτούς τους πραγματιστές, έχουν εξετάσει αυτό το ζήτημα σε όλη του την αγριότητα [crudit\’e]. Το μόνο που γνωρίζουμε είναι ότι θέλουν να διατηρήσουν το σύστημα της μισθωτής εργασίας, οπότε αναμένουμε να συσταθούν τα “εθνικά εργαστήρια”[6] και να ανακοινωθούν τα “δημόσια έργα”, που θα δώσουν ψωμί στους ανέργους[7].

Εφόσον εθνικά εργαστήρια άνοιξαν το 1789 και 1793, εφόσον στα ίδιο μέσα ανατρέξαμε το 1848, εφόσον ο Ναπολέων ΙΙΙ επί 18 χρόνια κατόρθωσε να συγκρατήσει το προλεταριάτο του Παρισιού δίνοντάς του έργα, τα οποία επιβαρύνουν σήμερα το Παρίσι με χρέος δύο δισεκατομμυρίων φράγκων και τα κατά κεφαλήν δημοτικά τέλη ανέρχονται στα 90 φράγκα, εφόσον αυτός ο εξαίσιος τρόπος για να “δαμάσουν το Θηρίο” εφαρμοζόταν στη Ρώμη και στην Αίγυπτο πριν από 4.000 χρόνια και εφόσον άρχοντες, βασιλείς και αυτοκράτορες πάντα έβρισκαν τον τρόπο να ρίχνουν ένα κομμάτι ψωμί στο λαό για να προλάβουν να μαζέψουν το μαστίγιό τους, είναι φυσικό οι “πραγματιστές” να εκθειάζουν αυτή τη μέθοδο για να διαιωνίσουν το σύστημα της μισθωτής εργασίας. Για ποιο λόγο να σπαζοκεφαλιάζουμε, όταν διαθέτουμε μέθοδο δοκιμασμένη από τους Φαραώ της Αιγύπτου;

Λοιπόν, εάν η Επανάσταση είχε την ατυχία να πάρει αυτή την κατεύθυνση, θα ήταν χαμένη!

Το 1848, όταν άνοιξαν τα εθνικά εργαστήρια στις 27 Φεβρουαρίου, οι άνεργοι στο Παρίσι ανέρχονταν στις 8.000. Δεκαπέντε μέρες αργότερα ανέρχονταν στις 49.000. Σε λίγο θα έφταναν τις 100.000, χωρίς να υπολογίζουμε όσους κατέφθαναν από τις επαρχίες.

Αλλά εκείνη την περίοδο, στη Γαλλία, στο εμπόριο και στη βιομηχανία, δεν απασχολούταν ούτε το μισό εργατικό δυναμικό που απασχολείται σήμερα. Σε περίοδο Επανάστασής η βιομηχανία και οι εισαγωγές-εξαγωγές υφίστανται τις μεγαλύτερες απώλειες. Ας αναλογιστούμε τον αριθμό των εργατών που δουλεύουν έμμεσα ή άμεσα στις εξαγωγές ή τον αριθμό των εργατών που δουλεύουν στις βιομηχανίες ειδών πολυτελείας, των οποίων η πελατεία είναι η αστική μειοψηφία!

Μια Επανάσταση στην Ευρώπη θα σημάνει αυτόματα το τέλος για τις μισές και πλέον βιομηχανίες και βιοτεχνίες. Εκατομμύρια εργαζόμενοι θα βρεθούν στο δρόμο μαζί με τις οικογένειές τους.

Αυτή την πραγματικά τρομερή κατάσταση θα προσπαθήσουμε να την αντιμετωπίσουμε με τα εθνικά εργαστήρια, δηλαδή καινούργιες βιομηχανίες, φτιαγμένες επί τόπου, με μοναδικό σκοπό να απασχολήσουν τους ανέργους!

Είναι εμφανές, όπως εξάλλου έχει ήδη πει ο Προυντόν [Proudhon], ότι η παραμικρή επίθεση στην ιδιοκτησία θα προκαλέσει την αποδιοργάνωση του καθεστώτος, το οποίο είναι βασισμένο στην ιδιοκτησία και στο σύστημα της μισθωτής εργασίας. Η ίδια η κοινωνία θα υποχρεωθεί να αναλάβει εξ ολοκλήρου την παραγωγή και να την αναδιοργανώσει σύμφωνα με τις ανάγκες του συνόλου του πληθυσμού. Καθώς όμως μια τέτοια αναδιοργάνωση δεν είναι εφικτή σε μία μέρα, ούτε σε ένα μήνα, και καθώς θα χρειαστεί μια περίοδος προσαρμογής, κατά τη διάρκεια της οποίας εκατομμύρια άνθρωποι θα στερηθούν τα απαραίτητα προς την επιβίωση, τι θα πρέπει να κάνουμε; [8]

Υπό αυτές τις συνθήκες, μία μόνο πραγματικά πρακτική λύση υπάρχει: να αναγνωρίσουμε τις τεράστιες διαστάσεις του εγχειρήματος και αντί να προσπαθούμε να “μπαλώσουμε” μια κατάσταση, που εμείς οι ίδιοι καταστήσαμε αδύνατη, να προχωρήσουμε στην αναδιοργάνωση της παραγωγής πάνω σε καινούργιες βάσεις.

Κατά την άποψή μας, για να ενεργήσουμε πρακτικά, ο λαός θα πρέπει να οικειοποιηθεί όλα τα τρόφιμα που βρίσκονται στις εξεγερμένες περιοχές, να τα καταγράψει και, χωρίς καμία σπατάλη, να γίνει διανομή, ώστε όλοι να επωφεληθούν από τους υπάρχοντες πόρους και να μπορέσουν να περάσουν την κρίσιμη περίοδο. Συγχρόνως πρέπει να επιτευχθεί συμφωνία με τους εργάτες των εργοστάσιων, ώστε να εξασφαλίσουν τα προς το ζην, καθώς και τις πρώτες ύλες, για να μπορέσουν να διατηρήσουν μερικούς μήνες την παράγωγή των απαραίτητων εργαλείων για τους γεωργούς. Ας μην ξεχνάμε ότι, αν και η Γαλλία υφαίνει μεταξωτά για τις γυναίκες των γερμανών τραπεζιτών και για τη ρωσίδα αυτοκράτειρα και τη βασίλισσα των νησιών Σάντουιτς [Sandwich Islandes], και το Παρίσι κατασκευάζει αντικείμενα πολυτελείας για τους πλούσιους ανά τον κόσμο, τα 2/3 των γάλλων χωρικών δεν διαθέτουν ούτε λάμπα για να έχουν φως, ούτε τα απαραίτητα σήμερα γεωργικά εργαλεία. Πρέπει επίσης να αξιοποιηθεί η άγονη γη, που υπάρχει κατά πληθώρα, και να αναβαθμισθεί η γη που τώρα δεν παράγει ούτε το 1/10 από αυτό που μελλοντικά θα παράγει, όταν υιοθετηθεί η εντατική καλλιέργεια οπωροκηπευτικών.

Αυτή είναι η μόνη πρακτική λύση που μπορούμε να φανταστούμε. Είτε το θέλουμε είτε όχι, θα επιβληθεί εξ ανάγκης.
ΙΙΙ

Το κύριο διακριτικό χαρακτηριστικό του σημερινού καπιταλισμού είναι το σύστημα της μισθωτής εργασίας.

Ένας άνθρωπος ή μια ομάδα ανθρώπων, που κατέχει το αναγκαίο κεφάλαιο, ξεκινάει μια βιομηχανική επιχείρηση, αναλαμβάνει να τροφοδοτεί τη βιοτεχνία ή το εργοστάσιο με τις πρώτες ύλες, να οργανώνει την παραγωγή και την πώληση των βιοτεχνικών προϊόντων, να πληρώνει τους εργάτες και, τέλος, να τσεπώνει την υπεραξία ή το κέρδος, με τη δικαιολογία ότι αμείβεται για τη διαχείριση, τους κίνδυνους που διατρέχει και τις διακυμάνσεις που υφίσταται στην αγορά η τιμή ενός προϊόντος.

Ιδού με λίγες λέξεις το σύστημα της μισθωτής εργασίας.

Για να διασώσουν αυτό το σύστημα οι σημερινοί κάτοχοι του κεφαλαίου είναι έτοιμοι να κάνουν μερικούς συμβιβασμούς: π.χ. μοιράζουν στους εργάτες ένα μέρος από τα κέρδη ή ορίζουν μια κλίμακα μισθοδοσίας, που υποχρεούνται να αυξάνουν, όταν η τιμή των δημητριακών αυξάνει. Θα ήταν σύμφωνοι να κάνουν μερικές θυσίες, υπό τον όρο να διατηρήσουν τη διαχείριση της βιομηχανίας και το δικαίωμα να αποσπούν [pr\’elever] τα κέρδη.

Ως γνωστόν, ο κολεκτιβισμός εισαγάγει σημαντικές αλλαγές σε αυτό το πολίτευμα, αλλά δεν καταργεί το σύστημα της μισθωτής εργασίας. Απλά, το κράτος, δηλαδή η αντιπροσωπευτική κυβέρνηση, εθνική ή τοπική, παίρνει τη θέση του εργοδότη. Οι εθνικοί ή κοινοτικοί αντιπρόσωποι και οι πληρεξούσιοί τους, οι δημόσιοι υπάλληλοι, γίνονται διαχειριστές της βιομηχανίας. Είναι αυτοί επίσης που κρατούν για τον εαυτό τους το δικαίωμα της χρήσης [employment, d’ employer], προς το κοινό καλό, της υπεραξίας της παραγωγής. Επιπλέον, χαράσσεται μια διαχωριστική γραμμή -πολύ λεπτή αλλά με πολύ σοβαρές συνέπειες- μεταξύ χειρωνακτικής εργασίας και της εργασίας κάποιου που ξέρει μια τέχνη. Η χειρωνακτική εργασία στα μάτια του κολεκτιβιστή δεν είναι παρά μια απλή δουλειά, ενώ ο βιοτέχνης, ο μηχανικός, ο επιστήμονας κλπ. εκτελούν αυτό που ο Μαρξ ονομάζει σύνθετη εργασία και δικαιούνται υψηλότερο μισθό. Ωστόσο εργάτες και τεχνίτες, υφαντές και επιστήμονες είναι όλοι μισθωτοί του κράτους, “όλοι δημόσιοι υπάλληλοι”, που λέγανε και τελευταία για να χρυσώσουν το χάπι.

Συνεπώς η πιο μεγάλη υπηρεσία που θα μπορούσε να προσφέρει στην ανθρωπότητα η Επανάσταση που έρχεται είναι η δημιουργία μιας κατάστασης στην οποία κάθε σύστημα μισθωτής εργασίας θα αποβεί αδύνατο, ανεφάρμοστο, και η μόνη δυνατή λύση θα είναι ο Κομμουνισμός, η άρνηση της μισθωτής σκλαβιάς.

Διότι, ακόμα κι αν αποδεχτούμε πως η κολεκτιβιστική τροποποίηση είναι εφικτή, εάν εισαχθεί σταδιακά σε μια περίοδο ευημερίας και ηρεμίας (αν και εμείς πολύ αμφιβάλλουμε ότι είναι δυνατή, έστω και υπό αυτές τις συνθήκες), θα είναι ανέφικτη σε μια επαναστατική περίοδο, επειδή θα χρειάζεται να ταΐσουμε τα εκατομμύρια που θα ανταποκριθούν στο κάλεσμα στα όπλα. Μια πολιτική Επανάσταση μπορεί να επιτευχθεί χωρίς να διαταραχθούν τα θεμέλια της βιομηχανίας, αλλά μια Επανάσταση κατά την οποία ο λαός θα πάρει στα χέρια του την ιδιοκτησία αναγκαστικά θα παραλύσει την παραγωγή. Τα εκατομμύρια στα ταμεία του κράτους δεν θα φτάσουν για να πληρωθούν τα εκατομμύρια των ανέργων.

Όσο και να επιμείνουμε σε αυτό το σημείο, δεν είναι αρκετό. Η αναδιοργάνωση της βιομηχανίας πάνω σε καινούργιες βάσεις (και θα αναδείξουμε το τεράστιο μέγεθος του προβλήματος) δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσα σε λίγες ημέρες και ο προλετάριος δεν είναι σε θέση να διαθέσει χρόνια και χρόνια εξαθλίωσης, για να κάνει το χατίρι των θεωρητικών του συστήματος μισθωτής εργασίας. Για να περάσει τη δύσκολη περίοδο θα απαιτήσει αυτό που πάντα απαιτούσε σε παρόμοιες συνθήκες: την κοινή διάθεση των τροφίμων, το συσσίτιο.[9]

Όσο και αν κάνουμε εκκλήσεις για υπομονή, ο λαός δεν θα υπομείνει. Εάν όλα τα τρόφιμα δεν διατίθενται από κοινού, θα λεηλατήσει τα αρτοπωλεία.

Εάν ο λαός δεν εξεγείρεται με αρκετό δυναμισμό, θα τουφεκίζεται. Για να μπορέσει ο κολεκτιβισμός να εφαρμοστεί, πρέπει πάνω απ’ όλα να επιβληθεί τάξη, πειθαρχία, υπακοή. Καθώς οι καπιταλιστές σύντομα θα συνειδητοποιήσουν ότι το να τουφεκίζεται ο λαός από τους αυτοαποκαλούμενους επαναστάτες είναι ο καλύτερος τρόπος για να τον κάνουν να μισήσει την Επανάσταση, δεν θα παραλείψουν να στηρίξουν τους υποστηρικτές της “τάξης”, έστω και εάν είναι κολεκτιβιστές. Αργότερα θα βρουν τρόπο να τους εξοντώσουν και αυτούς με τη σειρά τους.

Εάν η “τάξη επανέλθει” κατ’ αυτόν τον τρόπο, εύκολα αντιλαμβανόμαστε τις συνέπειες. Δεν θα τουφεκίζουμε τους “κλέφτες” αλλά τους “ταραξίες”. Θα ξαναστηθούν τα λαϊκά δικαστήρια και η γκιλοτίνα και οι πιο ένθερμοι επαναστάτες θα ανεβούν στο ικρίωμα. Θα είναι μια επανάληψη του 1793.

Ας μην ξεχνάμε πώς η αντίδραση θριάμβευσε τον περασμένο αιώνα. Στην αρχή αποκεφαλίζαμε τους εμπερτιστές {H\’ebertistes}, τους λυσσασμένους, αυτούς που ο Μινέ {Mignet}, με τους αγώνες ακόμα νωπούς στη μνήμη του, αποκαλούσε “αναρχικούς”. Οι δαντονικοί {Dantoniens} δεν άργησαν να τους ακολουθήσουν και όταν οι οπαδοί του Ροβεσπιέρου αποκεφάλισαν αυτούς τους επαναστάτες, ήταν η σειρά τους να ανεβούν στο ικρίωμα -έτσι ο λαός, βλέποντας πως η Επανάσταση είχε χαθεί, άφησε αηδιασμένος ελεύθερο το πεδίο στους αντιδραστικούς.

Εμείς λέμε λοιπόν ότι, αν “η τάξη επανέλθει”, οι κολεκτιβιστές θα αποκεφαλίσουν τους αναρχικούς, οι ποσιμπιλιστές {possibilistes} θα αποκεφαλίσουν τους κολεκτιβιστές και τελικά θα αποκεφαλιστούν κι αυτοί από τους αντιδραστικούς. Η Επανάσταση θα πρέπει να ξαναξεκινήσει.

Όλα όμως δείχνουν πως η λαϊκή εξέγερση θα είναι πολύ δυναμική και πως, όταν πραγματοποιηθεί η Επανάσταση, η ιδέα του αναρχικού Κομμουνισμού θα έχει κερδίσει έδαφος. Δεν είναι μια τεχνητή ιδέα, μας την έχει εμπνεύσει ο ίδιος ο λαός, και καθώς το αδύνατον κάθε άλλης ιδέας γίνεται όλο και περισσότερο εμφανές, ο αριθμός των κομμουνιστών θα αυξάνεται συνεχώς.

Αν η εξέγερση είναι πολύ δυναμική, τα πράγματα θα πάρουν άλλη τροπή. Αντί να λεηλατήσουν κάποιο φούρνο σήμερα και αύριο να είναι πάλι νηστικοί, οι εξεγερμένοι θα καταλάβουν τις αποθήκες με τα σιτηρά, τα σφαγεία, τα μαγαζιά με τα αναλώσιμα–εν ολίγοις όλα τα διαθέσιμα τρόφιμα.

Οι πολίτες και οι πολίτισσες με όλη την καλή θέληση θα καταγράψουν τα περιεχόμενα κάθε μαγαζιού και αποθήκης. Σε ένα εικοσιτετράωρο η επαναστατημένη Κομμούνα θα γνωρίζει ό,τι δεν γνωρίζει ακόμα και σήμερα το Παρίσι, παρ’ όλες τις επιτροπές με τις στατιστικές τους, και δεν ήξερε καθ’ όλη τη διάρκεια της πολιορκίας: τον ακριβή αριθμό των προμηθειών του. Μέσα σε δύο εικοσιτετράωρα θα έχουμε έτοιμες, σε χιλιάδες αντίτυπα, λίστες που θα καταγράφουν με ακρίβεια την ποσότητα των τροφίμων, πού είναι αποθηκευμένα και τα μέσα διανομής.

Σε κάθε σπίτι, σε κάθε δρόμο, σε κάθε γειτονιά θα συνταχθούν ομάδες εθελοντών–“οι εθελοντές των τροφίμων”–που θα εξαπλωθούν και θα συνεργαστούν για να κάνουν τη δουλειά τους. Μόνο να μην μπουν ανάμεσά τους οι ιακωβίνικες ξιφολόγχες, μόνο οι θεωρητικοί δήθεν επιστήμονες να μην εμφανιστούν και θολώσουν τα νερά, ή μάλλον ας θολώσουν ό,τι θέλουν, αρκεί να μην τους επιτραπεί να διοικήσουν! Με αυτό το φανταστικό πνεύμα αυθόρμητης οργάνωσης, που διακατέχει το λαό και ιδίως όλες τις τάξεις του γαλλικού έθνους[11] και που τόσο σπάνια του δίνεται η ευκαιρία να εξασκήσει, θα αναδυθεί μια τεράστια, ελεύθερη υπηρεσία διανομής τροφίμων, κι ας είναι απέραντο το Παρίσι, κι ας είναι περίοδος επαναστατικού αναβρασμού.

Εάν έχει ο λαός ελευθερία κινήσεων, σε οκτώ ημέρες η διανομή των τροφίμων θα γίνεται με αξιοθαύμαστη ακρίβεια. Μόνο όσοι δεν έχουν δει ποτέ το λαό στη φούρια της δουλειάς, μόνο αυτοί που έχουν περάσει όλη τους τη ζωή σκυμμένοι πάνω από βιβλία μπορεί να αμφιβάλουν. Μιλήστε για το οργανωτικό πνεύμα αυτού του “Μεγάλου Παρεξηγημένου”, του λαού, με αυτούς που είδαν το Παρίσι τις ημέρες των οδοφραγμάτων ή το Λονδίνο κατά τη διάρκεια της μεγάλης απεργίας των λιμενεργατών, όταν έπρεπε να τραφούν μισό εκατομμύριο πεινασμένοι, και θα σας πουν πόσο πιο αποτελεσματικός είναι ο λαός από τους γραφειοκράτες.

Ας υποθέσουμε ότι για δεκαπέντε μέρες ή και για ένα μήνα θα χρειαστεί να υποστούμε μια σχετική, προσωρινή ταλαιπωρία… Ε, δεν πειράζει! Ακόμη κι έτσι, για την πλειοψηφία του λαού θα είναι καλύτερα από τη σημερινή κατάσταση. Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης ευχαρίστως θα δειπνούμε με ψωμοτύρι[12], καθώς θα συζητούμε ζωηρά τις εξελίξεις. Όπως και να ‘χει, ένα σύστημα που θα αναδυθεί αυθόρμητα, υπό την πίεση της άμεσης ανάγκης, είναι απείρως προτιμότερο από οτιδήποτε έχει εφευρεθεί μέσα σε τέσσερις τοίχους, ανάμεσα σε βιβλία ή στα γραφεία του δημαρχείου.
ΙV

Έτσι ο λαός των μεγαλουπόλεων θα υποχρεωθεί από τα γεγονότα να κατασχέσει όλα τα τρόφιμα, από τα βασικά μέχρι τα πιο σύνθετα, για να ικανοποιήσει τις ανάγκες όλων των κατοίκων. Όσο πιο γρήγορα τόσο το καλύτερο: τόση λιγότερη φτώχεια θα υπάρξει και τόσες εξοντωτικές μάχες θα αποφευχθούν.

Αλλά πάνω σε ποιες βάσεις μπορούμε να οργανωθούμε για να απολαύσουμε τα τρόφιμα από κοινού; Ιδού το ερώτημα που προκύπτει.

Δεν υπάρχουν δύο τρόποι για τη δίκαιη διανομή, παρά μόνον ένας, που είναι όχι μόνο δίκαιος αλλά και πρακτικός. Είναι το σύστημα που έχουν ήδη υιοθετήσει οι αγροτικές κοινότητες στην Ευρώπη.

Πάρτε μια κοινότητα χωρικών, σε οποιοδήποτε μέρος -έστω και στη Γαλλία, όπου οι Ιακωβίνοι έχουν κάνει τα πάντα για να καταστρέψουν τις κοινοτικές δομές. Εάν η κοινότητα κατέχει, για παράδειγμα, ένα δάσος, συνήθως υπάρχουν μικρά ξύλα σε αφθονία. Ο καθένας μπορεί να πάρει όσα θέλει, χωρίς κανένα έλεγχο, πέρα από τη γνώμη των γειτόνων του. Αντιθέτως τα χοντρά ξύλα, στα οποία πάντα υπάρχει έλλειψη, διανέμονται με δελτίο {au rationnement}.

Το ίδιο συμβαίνει και με τα κοινοτικά λιβάδια. Όσο είναι επαρκή για την κοινότητα, κανείς δεν ελέγχει την αγελάδα της κάθε οικογένειας, ούτε τον αριθμό των αγελάδων που βόσκουν στο λιβάδι. Καταλήγουμε στη μοιρασιά -ή στη διανομή μεριδίων- μόνο όταν τα λιβάδια είναι ανεπαρκή. Στην Ελβετία, σε πολλές κοινότητες στη Γαλλία, στη Γερμανία και παντού όπου υπάρχουν κοινοτικά λιβάδια εφαρμόζεται αυτό το σύστημα.

Εάν πάτε σε χώρες της ανατολικής Ευρώπης, όπου υπάρχουν άφθονα δάση και η γη δεν λείπει, βλέπετε τους χωρικούς να κόβουν από τα δάση όσους κορμούς χρειάζονται και να καλλιεργούν όση γη καλύπτει τις ανάγκες τους, χωρίς να διανοηθούν να χωρίσουν τη γη σε μερίδια ή να βάλουν δελτίο στους κορμούς των δέντρων. Μόλις όμως υπάρξει έλλειμμα, η ξυλεία θα μοιραστεί και η γη θα τεμαχιστεί ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε νοικοκυριού, όπως βλέπουμε ήδη στη Ρωσία.

Παίρνουμε δηλαδή από το σωρό ό,τι υπάρχει εν αφθονία! Ό,τι έχουμε σε περιορισμένη ποσότητα το διανέμουμε ισομερώς! Τριακόσια πενήντα εκατομμύρια άνθρωποι κατοικούν στην Ευρώπη· τα διακόσια εκατομμύρια εξακολουθούν να εφαρμόζουν αυτές τις απολύτως φυσικές πρακτικές.

Σημειωτέον ότι το ίδιο σύστημα επικρατεί και στις μεγάλες πόλεις, τουλάχιστον όσον αφορά τη διανομή ενός αγαθού που υπάρχει εν αφθονία, του πόσιμου νερού.

Όσο υπάρχει αρκετό νερό για να τροφοδοτηθούν όλα τα σπίτια και δεν υπάρχει ο φόβος της έλλειψης, καμιά εταιρεία δεν σκέφτεται να ελέγξει τη χρήση που κάνει στο νερό η κάθε οικογένεια. Πάρτε όσο θέλετε! Κατά τις μεγάλες ζέστες, όταν υπάρχει κίνδυνος έλλειψης, οι υδροδοτικές εταιρείες ξέρουν καλά πως αρκεί μια απλή ανακοίνωση στις εφημερίδες για να περιορίσουν οι Παριζιάνοι την κατανάλωση του νερού και να σταματήσουν τη σπατάλη.

Αλλά, εάν τελικά επερχόταν έλλειψη νερού τι θα κάναμε; Θα καταλήγαμε στη διανομή μεριδίων [13]. Και αυτό το μέτρο είναι τόσο φυσικό, τόσο αποτυπωμένο στη λαϊκή συνείδηση, που είδαμε το Παρίσι το 1871, κατά τη διάρκεια και των δύο πολιορκιών που υπέστη, να απαιτεί κατ’ επανάληψη την ίση διανομή των τροφίμων.

Χρειάζεται αλήθεια να μπούμε σε λεπτομέρειες, να κατασκευάσουμε πίνακες [tableaux] που θα δείχνουν πώς θα λειτουργούσε η διανομή μεριδίων; Χρειάζεται να αποδείξουμε ότι θα ήταν ένα δίκαιο σύστημα, απείρως δικαιότερο απ’ οτιδήποτε υπάρχει σήμερα; Όλες αυτές οι λεπτομέρειες και όλοι αυτοί οι πίνακες δεν θα μπορέσουν να πείσουν κάποιους αστούς -και, αλίμονο, κάποιους αστικοποιημένους εργάτες- που θεωρούν το λαό ένα όχλο αγρίων που θα αρχίσουν να κατασπαράζουν ο ένας τον άλλο, τη στιγμή που η κυβέρνηση θα σταματήσει να λειτουργεί. Όμως μόνο όσοι δεν έχουν ποτέ δει το λαό να αποφασίζει μπορεί να αμφιβάλουν, έστω και για μια στιγμή, ότι αν ο λαός αναλάμβανε την ευθύνη της μοιρασιάς, θα το έκανε με τα πιο αγνά αισθήματα δικαιοσύνης και ισότητας.

Πηγαίνετε να πείτε σε μια οποιαδήποτε λαϊκή συνάθροιση πως τα ορτύκια [les perdreaux] πρέπει να κρατούνται για τους εκλεπτυσμένους τεμπέληδες της αριστοκρατίας και το μαύρο ψωμί για τους αρρώστους στα νοσοκομεία και θα σας γιουχάρουν.

Πείτε ωστόσο στην ίδια συγκέντρωση, διακηρύξτε το στα σταυροδρόμια και στις αγορές, ότι οι πιο εκλεπτυσμένες λιχουδιές πρέπει να κρατούνται για τους αδύναμους, για τους αρρώστους. Πείτε ότι, αν σε όλο το Παρίσι υπήρχαν μόνο δέκα ορτύκια και μόνο μία κάσα λικέρ [Malaga], θα έπρεπε να τα πάμε στα δωμάτια όσων αναρρώνουν. Πείτε το…

Πείτε ότι μετά τους αρρώστους έρχονται τα παιδιά. Ότι το αγελαδινό ή κατσικίσιο γάλα, αν δεν υπάρχει αρκετό για όλους, πρέπει να δίνεται σε αυτά! Ότι, αν φτάσουν τα πράγματα σε τέτοια ακραία κατάσταση, η τελευταία μπουκιά κρέας πρέπει να δοθεί στους γέρους και τα παιδιά, και το ξερό ψωμί στους υγιείς.

Πείτε ότι, αν υπάρχει έλλειμμα σε μια συγκεκριμένη τροφή και πρέπει να βγουν μερίδες, οι τελευταίες εναπομείνασες μερίδες πρέπει να πάνε σε όσους τις έχουν περισσότερο ανάγκη. Πείτε το και θα δείτε ότι θα υπάρξει καθολική συμφωνία.

Ό,τι δεν καταλαβαίνει ο χορτάτος το καταλαβαίνει ο λαός, πάντα το καταλάβαινε. Κι ο ίδιος ο χορτάτος, αν τον πετάξουν στο δρόμο και έλθει σε επαφή με τις μάζες, θα το καταλάβει.

Οι θεωρητικοί, για τους οποίους το χακί και η καραβάνα του φαντάρου είναι η τελευταία λέξη του πολιτισμού, θα απαιτήσουν αναμφίβολα μια κοινή εθνική κουζίνα και φακές. Θα επικαλεστούν τα πλεονεκτήματα που θα έχει στην οικονομία των καυσίμων και των τροφίμων το στήσιμο τεράστιων κουζινών, όπου όλος ο κόσμος θα μπαίνει στην ουρά για να παίρνει το μερίδιο σούπας, ψωμιού και λαχανικών που του αντιστοιχεί.

Δεν αμφισβητούμε αυτά τα πλεονεκτήματα. Ξέρουμε πολύ καλά τι οικονομία έχει πετύχει η ανθρωπότητα σε καύσιμα και σε εργασία, με το να παραιτηθούν οι οικογενειακοί μύλοι και οι φούρνοι, όπου ο καθένας χωριστά έφτιαχνε το ψωμί του. Καταλαβαίνουμε ότι θα ήταν πιο οικονομικό να βράσουμε μία σούπα για εκατό οικογένειες μεμιάς, αντί να ανάβουμε εκατό διαφορετικές φωτιές. Και ξέρουμε ότι υπάρχουν χίλιοι τρόποι να μαγειρέψουμε τις πατάτες, αλλά και ψημένες όλες μαζί σε ένα καζάνι δεν θα είναι κι άσχημες!

Καταλαβαίνουμε ότι η ποικιλία στην κουζίνα έχει σχέση ως επί το πλείστον με το καρύκευμα που κάθε νοικοκυρά χρησιμοποιεί. Αν βράσουμε μαζί ένα τόνο πατάτες, αυτό δεν εμποδίζει τις νοικοκυρές να τις καρικώσουν η καθεμιά όπως επιθυμεί. Γνωρίζουμε πως με ζωμό κρέατος μπορούμε να φτιάξουμε εκατό διαφορετικές σούπες, ώστε να ικανοποιηθούν εκατό διαφορετικά γούστα.

Όλα αυτά τα γνωρίζουμε καλά και πάλι όμως δηλώνουμε πως κανένας δεν έχει το δικαίωμα να επιβάλει στη νοικοκυρά να πάρει από το κοινοτικό μαγαζί πατάτες ήδη μαγειρεμένες, εάν αυτή προτιμά να τις μαγειρέψει η ίδια στο τσουκάλι της και στη φωτιά της. Και πάνω απ’ όλα θέλουμε ο καθένας να μπορεί να καταναλώνει την τροφή του, όπως του αρέσει, με ή χωρίς την οικογένειά του, με τους φίλους του ή ακόμα και στο εστιατόριο, εάν αυτό επιθυμεί.

Σίγουρα μεγάλες κουζίνες θα εμφανιστούν στη θέση και στο χώρο των εστιατορίων, που δηλητηριάζουν τον κόσμο σήμερα. Η Παριζιάνα έχει συνηθίσει να παίρνει το ζωμό από το χασάπη, για να φτιάξει τη σούπα της ανάλογα με την όρεξή της, και η νοικοκυρά του Λονδίνου ξέρει ότι μπορεί να ψήσει το κρέας της, τη μηλόπιτά ή τη σπανακόπιτά της[14] στο φούρνο, πληρώνοντας μερικές δεκάρες και εξοικονομώντας έτσι χρόνο και κάρβουνα. Και όταν η κοινή κουζίνα -ο φούρνος του μέλλοντος- δεν θα είναι ένας χώρος άπατης, πλαστογραφίας και δηλητηρίασης, το σύνηθες θα είναι να πηγαίνει ο καθένας σε αυτόν το φούρνο για να πάρει έτοιμα τα βασικά συστατικά του γεύματος, αφήνοντας τις τελευταίες πινελιές να μπουν ανάλογα με την όρεξη του καθενός.

Αλλά να φθάσουμε στο σημείο να κάνουμε νόμο, ότι είναι καθήκον μας να παίρνουμε την καθημερινή μας τροφή ήδη μαγειρεμένη, είναι μια αποκρουστική ιδέα για τον άνθρωπο του δέκατου ενάτου αιώνα, όσο αποκρουστικά είναι τα μοναστήρια και οι στρατώνες. Τέτοιες αρρωστημένες ιδέες γεννιούνται μόνο σε μυαλά διεστραμμένα από την εξουσία ή αλλοιωμένα από κάποια θρησκευτική αγωγή.

Ποιος θα έχει δικαίωμα στα τρόφιμα της Κομμούνας; Αυτή σίγουρα είναι η πρώτη ερώτηση που θα τεθεί. Κάθε πόλη θα απαντήσει για τον εαυτό της, και είμαστε σίγουροι ότι όλες οι απαντήσεις θα υπαγορευθούν από ένα αίσθημα δικαίου. Μέχρι να οργανωθούν οι εργασίες, όσο είμαστε σε μια περίοδο αναβρασμού, κατά την οποία είναι αδύνατο να ξεχωρίσουμε τον αργόσχολο τεμπέλη από αυτόν που έχασε τη δουλειά του, τα διαθέσιμα τρόφιμα θα πρέπει να είναι διαθέσιμα για όλους ανεξαιρέτως. Όσοι είχαν ένοπλα αντισταθεί στη νίκη του λαού ή συνωμοτούσαν εναντίον της θα σπεύσουν από μόνοι τους να απαλλάξουν από την παρουσία τους τις εξεγερμένες περιοχές. Αλλά πιστεύουμε ότι ο λαός, μεγαλόψυχος και χωρίς ίχνος μνησικακίας, θα μοιραστεί ευχαρίστως το ψωμί του με όλους όσοι μείνουν, είτε είναι αυτοί που έκαναν την απαλλοτρίωση είτε αυτοί από τους οποίους απαλλοτρίωσαν. Εμπνευσμένη από τέτοιες ιδέες, η Επανάσταση δεν έχει τίποτα να χάσει. Όταν η εργασία ξαναρχίσει, θα δούμε τους χθεσινούς αντιμαχόμενους να δουλεύουν στο ίδιο εργαστήρι. Σε μια κοινωνία ελεύθερης εργασίας δεν θα έχουμε τίποτα να φοβηθούμε από τους τεμπέληδες.

“Αλλά τα τρόφιμα θα τελειώσουν μέσα σε ένα μήνα”, φωνασκούν ήδη όσοι αρέσκονται να κάνουν κριτική.

Τόσο το καλύτερο! Κάτι τέτοιο θα αποδείξει ότι για πρώτη φορά στη ζωή του ο προλετάριος θα έχει φάει μέχρι σκασμού. Πώς θα αντικαταστήσουμε τα τρόφιμα που θα καταναλωθούν είναι ακριβώς το ερώτημα που θα εξετάσουμε τώρα.
V

Με ποια μέσα, αλήθεια, θα μπορούσε μια πόλη σε περίοδο κοινωνικής Επανάστασής να φροντίσει για την τροφοδοσία της;

Θα απαντήσουμε σε αυτήν την ερώτηση. Αλλά είναι φανερό ότι οι διαδικασίες, στις οποίες θα ανατρέξουμε, θα εξαρτηθούν από το χαρακτήρα της Επανάστασης στην επαρχία και στα γειτονικά κράτη. Εάν σύσσωμο το έθνος, ή ακόμα καλύτερα σύσσωμη η Ευρώπη, ξεσηκωθεί μεμιάς και ξεκινήσει πλήρη Κομμουνισμό, θα πράτταμε αναλόγως. Αλλά εάν μόνο μερικές κοινότητες στην Ευρώπη δοκιμάσουν τον Κομμουνισμό, τότε θα πρέπει να διαλέξουμε άλλες διαδικασίες, αναλόγως την κατάσταση και τα μέσα.[15].

Είμαστε λοιπόν αναγκασμένοι, πριν πάμε παραπέρα, να ρίξουμε μια ματιά στην Ευρώπη και, χωρίς να παριστάνουμε τους προφήτες, να προβλέψουμε την πορεία της Επανάστασης, τουλάχιστον όσον αφορά τα ουσιαστικά της χαρακτηριστικά.

Σίγουρα, το επιθυμητό θα ήταν να ξεσηκωθεί όλη η Ευρώπη συγχρόνως, να γίνει γενική απαλλοτρίωση και να εμπνευστούν παντού από τις κομμουνιστικές αρχές. Ένας τέτοιος γενικός ξεσηκωμός θα διευκόλυνε ιδιαίτερα το έργο μας.

Όλα τα σημάδια όμως δείχνουν πως δεν θα γίνει έτσι. Δεν αμφιβάλλουμε ότι η Επανάσταση θα αγκαλιάσει όλη την Ευρώπη. Αν μία από τις μεγάλες ηπειρωτικές πρωτεύουσες -Παρίσι, Βιέννη, Βρυξέλλες ή Βερολίνο- ξεσηκωθεί και ανατρέψει την κυβέρνηση, είναι σχεδόν σίγουρο ότι μέσα σε λίγες βδομάδες θα κάνουν το ίδιο και οι υπόλοιπες. Είναι επίσης πολύ πιθανόν ότι η Επανάσταση δεν θα αργήσει και στις χερσονήσους, το ίδιο και στο Λονδίνο ή στην Πετρούπολη. Αλλά θα είναι ο χαρακτήρας της επανάστασης παντού ο ίδιος; Αυτό είναι αμφίβολο.

Κατά πάσα πιθανότητα απαλλοτριώσεις, σε μικρότερη ή μεγαλύτερη κλίμακα, θα γίνουν παντού, και αν γίνουν σε ένα από τα μεγάλα κράτη, θα επηρεαστούν και τα υπόλοιπα. Αλλά τα αρχικά στάδια της Επανάστασης θα έχουν πολλές τοπικές διαφορές και η ανάπτυξή της δεν θα είναι ίδια σε όλες τις χώρες. Το 1789-1793 χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια για να καταργήσουν οριστικά οι γάλλοι χωρικοί τα φεουδαρχικά δικαιώματα και για να ανατρέψουν οι αστοί τη βασιλεία. Ας μην ξεχνάμε λοιπόν πως η Επανάσταση θα πάρει κάμποσο χρόνο για να αναπτυχθεί. Ας μην απογοητευθούμε, αν δεν εξελιχθεί παντού με την ίδια ταχύτητα.

Δεν είναι επίσης σίγουρο ότι η Επανάσταση θα έχει εξαρχής καθαρά σοσιαλιστικό χαρακτήρα σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη. Ας αναλογιστούμε ότι η Γερμανία βρίσκεται ακόμα ενωμένη σε μία αυτοκρατορία και τα πιο προχωρημένα από τα κόμματά της ονειρεύονται μια ιακωβίνικη δημοκρατία, τύπου 1848, και την “οργάνωση της εξουσίας” του Λουί Μπλαν [Louis Blanc], ενώ ο γαλλικός λαός θέλει μια Κομμούνα, τουλάχιστον ελεύθερη, αν όχι κομμουνιστική.

Όλα τα σημάδια τείνουν να πιστοποιήσουν ότι στην Επανάσταση που έρχεται η Γερμανία θα προχωρήσει περισσότερο από τη Γαλλία το 1793. Η Γαλλία, κάνοντας την αστική Επανάσταση το δέκατο όγδοο αιώνα, προχώρησε περισσότερο από την Αγγλία το δέκατο έβδομο: ταυτόχρονα με τη βασιλεία κατάργησε και την αριστοκρατία των γαιοκτημόνων, που στην Αγγλία είναι μια πολύ ισχυρή δύναμη ακόμα και σήμερα. Μα ακόμα κι αν η Γερμανία προχωρήσει την επανάσταση παραπέρα απ’ ό,τι η Γαλλία το 1848, σίγουρα οι ιδέες που θα εμπνεύσουν την Επανάστασή της θα είναι αυτές του 1848, όπως οι ιδέες που θα εμπνεύσουν τη Ρωσία θα είναι αυτές του 1789, κάπως τροποποιημένες από τα διανοητικά κινήματα του αιώνα μας.

Χωρίς πάντως να δίνουμε σε αυτές τις προβλέψεις μεγαλύτερη βαρύτητα απ’ όση τους αξίζει, μπορούμε να συμπεράνουμε τα εξής: η Επανάσταση θα έχει διαφορετικό χαρακτήρα σε κάθε διαφορετικό κράτος της Ευρώπης και η κοινωνικοποίηση των προϊόντων δεν θα επιτευχθεί στον ίδιο βαθμό παντού.

Θα είναι επομένως αναγκαίο τα πιο προχωρημένα κράτη να ελαττώσουν ταχύτητα, ώστε να συμβαδίζουν με τα πιο καθυστερημένα, όπως προτείνεται ενίοτε; Να περιμένουμε να ωριμάσει η κομμουνιστική επανάσταση σε όλα τα κράτη; Ακόμη κι αν το επιθυμούσαμε, θα ήταν αδύνατο. Η ιστορία δεν περιμένει τους αργοπορημένους.

Από την άλλη δεν πιστεύουμε πως μέσα στο ίδιο κράτος η Επανάσταση θα πραγματοποιηθεί ταυτόχρονα παντού, όπως ονειρεύονται οι σοσιαλιστές. Είναι πολύ πιθανόν πως, αν μία από τις έξι μεγάλες πόλεις της Γαλλίας -Παρίσι, Λιόν, Μασσαλία, Λιλ, Σεντ Ετιέν, Μπορντό- διακήρυσσε την Κομμούνα, οι υπόλοιπες θα ακολουθούσαν το παράδειγμά της, όπως και πολλές μικρότερες. Ίσως επίσης πολλά ορυχεία και μεγάλες βιομηχανικές μονάδες να ξεφορτώνονταν τα αφεντικά τους και να οργανώνονταν σε ελεύθερες μονάδες.

Όμως πολλές υπαίθριες περιοχές δεν έχουν φτάσει ακόμα σε αυτό το σημείο. Θα συνεχίσουν να ζουν αναμένοντας, κάτω από ένα ατομικιστικό καθεστώς, δίπλα στις εξεγερμένες κοινότητες. Εφόσον δεν θα βλέπουν ούτε τον έφορο ούτε τον κλητήρα να έρχονται για να απαιτήσουν τους φόρους, οι αγρότες δεν θα είναι εχθρικοί προς τους εξεγερμένους και, επωφελούμενοι της καταστάσεως, θα φροντίσουν να ρυθμίσουν τους λογαριασμούς τους με τους τοπικούς εκμεταλλευτές. Με αυτό το πρακτικό πνεύμα, που πάντα χαρακτήριζε τις αγροτικές εξεγέρσεις (ας θυμηθούμε με τι πάθος δούλευαν το 1792), θα καλλιεργούν μανιωδώς τη γη, την οποία θα αγαπήσουν ακόμα περισσότερο, αφού θα είναι απαλλαγμένοι από φόρους και υποθήκες.

Όσον αφορά το εξωτερικό, θα επαναστατήσουν παντού. Ωστόσο η Επανάσταση θα έχει διαφορετικές όψεις: εδώ ενωτική [unitaire], εκεί ομόσπονδη, παντού σοσιαλιστική, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, χωρίς καμιά ομοιομορφία.
VI

Ας επανέλθουμε λοιπόν στην εξεγερμένη πόλη και ας δούμε τις συνθήκες υπό τις οποίες θα πρέπει να φροντίσει για την επιβίωσή της.

Πού θα βρούμε τα τρόφιμα, αν δεν έχει αποδεχθεί τον Κομμουνισμό ολόκληρο το έθνος; Τίθεται αυτό το ερώτημα.

Ας πάρουμε μια μεγάλη γαλλική πόλη, την πρωτεύουσα, για παράδειγμα. Το Παρίσι καταναλώνει κάθε χρόνο εκατομμύρια τόνους δημητριακά, 350.000 βόδια και γελάδια, 200.000 μοσχάρια, 300.000 χοίρους, και πάνω από δύο εκατομμύρια αρνιά -και δεν μετράμε τα σφαχτάρια. Χρειάζεται ακόμα γύρω στα οκτώ εκατομμύρια κιλά βούτυρο, 172 εκατομμύρια αυγά και ανάλογες ποσότητες από τα υπόλοιπα.

Τα άλευρα και τα δημητριακά έρχονται από την Αμερική, τη Ρωσία, την Ουγγαρία, την Ιταλία, την Αίγυπτο, τις Ινδίες. Τα ζώα έρχονται από τη Γερμανία, την Ιταλία, την Ισπανία–ενίοτε από τη Ρουμανία και τη Ρωσία. Όσον άφορα τα υπόλοιπα αναλώσιμα, δεν υπάρχει μία χώρα στον κόσμο που να μην τα προσφέρει.

Ας εξετάσουμε πώς θα μπορούσαμε να οργανωθούμε για να τροφοδοτήσουμε το Παρίσι ή οποιαδήποτε μεγάλη πόλη με τα προϊόντα που καλλιεργούνται στη γαλλική ύπαιθρο, τα οποία οι αγρότες επιζητούν να παραδώσουν στην κατανάλωση.

Για τους αυταρχικούς το θέμα δεν παρουσιάζει καμία δυσκολία. Καταρχήν θα εγκαθιστούσαν μια έντονα συγκεντρωτική κυβέρνηση, εξοπλισμένη με όλα τα όργανα καταναγκασμού: αστυνομία, στρατό, γκιλοτίνα. Αυτή η κυβέρνηση θα κατέγραφε ό,τι παράγει η Γαλλία, θα διαιρούσε τη χώρα σε διαμερίσματα τροφοδοσίας και θα έδινε εντολή: τα τάδε τρόφιμα σε τάδε ποσότητα θα μεταφέρονταν την τάδε ημέρα στον τάδε σταθμό, την παραλαβή θα έκανε ο τάδε υπάλληλος και θα αποθηκευόντουσαν στο τάδε κατάστημα και ούτω καθεξής.

Λοιπόν είμαστε πλήρως πεπεισμένοι ότι μια τέτοια λύση είναι όχι μόνο ανεπιθύμητη αλλά και ότι δεν θα μπορούσε ποτέ να εφαρμοστεί στην πράξη. Είναι καθαρή ουτοπία.

Με την πένα στο χέρι κάποιος θα μπορούσε να ονειρευτεί κάτι τέτοιο, αλλά στην πράξη είναι αδύνατο, διότι δεν παίρνει υπόψη του το πνεύμα ανεξαρτησίας του ανθρώπου. Θα γινόταν γενικός ξεσηκωμός: όχι ένα, αλλά τρία ή τέσσερα Βεντέι[17], θα πολεμούσαν τα χωριά ενάντια στις πόλεις, όλη η Γαλλία θα ξεσηκωνόταν ενάντια στην πολιτεία, που θα προσπαθούσε αλαζονικά να επιβάλει ένα τέτοιο πολίτευμα.

Φτάνει πια με τις ιακωβίνικες ουτοπίες! Ας δούμε μήπως μπορούμε να οργανωθούμε διαφορετικά.

Το 1793 η ύπαιθρος οδήγησε τις μεγάλες πόλεις στη λιμοκτονία και σκότωσε την Επανάσταση. Παρόλα αυτά έχει αποδειχθεί ότι η παραγωγή των δημητριακών δεν ελαττώθηκε την περίοδο 1792-93, αντίθετα μάλιστα υπάρχουν ενδείξεις ότι αυξήθηκε. Όμως, αφού κατέκτησαν ένα μεγάλο μέρος των κτημάτων των αρχόντων, οι μπουρζουά χωρικοί, μετά τη συγκομιδή, δεν θέλησαν να πωλήσουν το σιτάρι τους έναντι χαρτονομισμάτων. Το φύλαγαν περιμένοντας την άνοδο των τιμών ή τις χρυσές λίρες. Τα πιο δραστικά μέτρα της Εθνικής Συνέλευσης δεν μπόρεσαν να τους υποχρεώσουν να διαθέσουν το σιτάρι στην αγορά και οι εκτελέσεις δεν κατόρθωσαν να καταστείλουν την απεργία. Και όμως ξέρουμε ότι οι επίτροποι της Συνέλευσης δεν δίσταζαν να αποκεφαλίζουν τους σφετεριστές, ούτε και ο λαός δίσταζε να τους κρεμάει από τις λάμπες των δρόμων ως εκθέματα· παρόλα αυτά το σιτάρι έμεινε στις αποθήκες και ο λαός των πόλεων υπέφερε από την πείνα.

Αλλά τι προσφέραμε στους καλλιεργητές σε αντάλλαγμα της σκληρής τους δουλειάς;

Χαρτονομίσματα! Κουρελόχαρτα, που έχαναν την αξία τους καθημερινά, που έγραφαν 500 λίρες, αλλά δεν είχαν καμιά πραγματική αξία. Με ένα χαρτονόμισμα χιλίων λιρών δεν μπορούσες να αγοράσεις ούτε ένα ζευγάρι μπότες. Ο γεωργός λοιπόν -και τον καταλαβαίνουμε- δεν είχε καμιά διάθεση να ανταλλάξει το αποτέλεσμα ενός χρόνου δουλειάς με ένα κομμάτι χαρτί, που δεν θα του επέτρεπε να αγοράσει ούτε μια καμιζόλα.

Και όσο προσφέρουμε στον αγρότη ένα κομμάτι χαρτί, είτε αυτό λέγεται χαρτονόμισμα είτε “αντάλλαγμα εργασίας”, τα πράγματά δεν θα αλλάξουν. Τα τρόφιμα θα μένουν στην ύπαιθρο -η πόλη δεν θα μπορέσει να τους εξαπατήσει, έστω και εάν κάνει χρήση της γκιλοτίνας και της κρεμάλας. [Στμ πνίξιμο με νερό στο πρωτότυπο.]

Αυτό που πρέπει να προσφέρουμε στον αγρότη δεν είναι ένα κομμάτι χαρτί, αλλά τα εμπορεύματα που έχει άμεση ανάγκη: το μηχάνημα που στερείται παρά τη θέλησή του, ένα ρούχο να τον προστατεύει από την κακοκαιρία, μια λάμπα πετρελαίου να αναπληρώσει το λυχνάρι του, μια αξίνα, ένα δικράνι, ένα καρότσι· ό,τι τέλος πάντων έχει ανάγκη σήμερα, αλλά το στερείται λόγω της απρόσιτης τιμής του–καθώς ο χωρικός ζει μια στερημένη και εξασθενημένη ζωή, υπάρχουν χιλιάδες τέτοια πράγματα.

Ας αρχίσουν οι εργάτες να παράγουν αμέσως ό,τι χρειάζονται οι χωρικοί, αντί για ψευτοκοσμήματα με τα οποία στολίζονται οι αστές. Ας αρχίσουν οι ραπτομηχανές στο Παρίσι να ράβουν ρούχα για τους χωρικούς–καθημερινά, μα και γιορτινά–αντί να ράβουν προικιά, και τα εργοστάσια να παράγουν αγροτικά εργαλεία, αξίνες και δίκρανα, αντί να περιμένουμε να μας τα στείλουν οι Άγγλοι ως αντάλλαγμα για το κρασί μας!

Ας σταματήσουν οι πόλεις να στέλνουν στα χωριά επίτροπους στολισμένους με κόκκινες ή πολύχρωμες κορδέλες, που ανακοινώνουν πως το τάδε προϊόν πρέπει να μεταφερθεί στο τάδε μέρος, κι ας αρχίσουν να στέλνουν φίλους κι αδελφούς, που θα λένε: “Φέρτε μας τα προϊόντα σας και ελάτε να πάρετε ό,τι εργαλείο χρειάζεστε από τις αποθήκες μας”. Και τα τρόφιμα θα αρχίσουν να καταφθάνουν από παντού. Ο χωρικός θα κρατήσει όσα του χρειάζονται για να ζήσει και θα φέρει τα υπόλοιπα στους εργάτες των πόλεων, οι οποίοι -για πρώτη φορά στην ιστορία- θα του φαίνονται αδελφοί και όχι εκμεταλλευτές

Θα μας πούνε ότι αυτό απαιτεί τον πλήρη μετασχηματισμό της βιομηχανίας. Αυτό είναι αλήθεια για ορισμένους κλάδους, αλλά υπάρχουν πάρα πολλοί άλλοι κλάδοι, που μπορούν να μετατραπούν γρήγορα και να αρχίσουν να προμηθεύουν τους χωρικούς ρούχα, ρολόγια, έπιπλα, μαγειρικά σκεύη και απλές μηχανές, προϊόντα που τώρα πωλούνται πανάκριβα. Ράφτες, υφάντριες, παπουτσήδες, σιδεράδες, ξυλουργοί και τόσοι άλλοι δεν θα δυσκολευτούν να σταματήσουν να κατασκευάζουν αντικείμενα πολυτελείας και να αρχίσουν να κατασκευάζουν χρήσιμα πράγματα. Χρειάζεται απλά να εμπεδώσουμε το αναγκαίο και το δίκαιο ενός τέτοιου μετασχηματισμού, και να μην αφήσουμε τους θεωρητικούς να μας αποπλανήσουν με αυτό το τόσο αγαπητό τους όνειρο: ότι η Επανάσταση πρέπει να αρκεστεί στην ιδιοποίηση της υπεραξίας και να αφήσει την παραγωγή και το εμπόριο ως έχουν.

Και εδώ κατά την άποψή μας είναι όλο το ζήτημα: Να προσφέρουμε στον χωρικό σε αντάλλαγμα για τη σοδειά του όχι χαρτιά–ό,τι και αν γράφουν–αλλά τα ίδια τα καταναλωτικά προϊόντα που του χρειάζονται. Εάν γίνει κάτι τέτοιο, τα τρόφιμα θα ρέουν στις πόλεις. Εάν δεν γίνει έτσι, οι πόλεις θα πεινάσουν, και τα επακόλουθά γνωστά: αντίδραση και κατάπνιξη της Επανάστασης.
VΙΙ

Είπαμε πως όλες οι μεγάλες πολιτείες αγοράζουν το αλεύρι τους, το σιτάρι τους και το κρέας τους όχι μόνο από την επαρχία αλλά και από το εξωτερικό. Οι ξένες χώρες στέλνουν στο Παρίσι μπαχαρικά, ψάρια, αναλώσιμα πολυτελείας, καθώς και σημαντικές ποσότητες σιταριού και κρεάτων.

Όμως, όταν έρθει η επανάσταση, δεν θα πρέπει να βασιζόμαστε στο εξωτερικό. Θα πρέπει να βασιζόμαστε όσο λιγότερο γίνεται. Εάν το ρωσικό σιτάρι, το ιταλικό και ινδικό ρύζι, τα ισπανικά και ουγγαρέζικα κρασιά αφθονούν σήμερα στις αγορές της δυτικής Ευρώπης, δεν είναι επειδή οι χώρες εξαγωγής έχουν μεγάλα αποθέματα, ούτε επειδή ξεφυτρώνουν στα χωράφια από μόνα τους σαν τα αγριόχορτα. Στη Ρωσία, για παράδειγμα, ο χωρικός δουλεύει μέχρι και δεκάξι ώρες την ημέρα και πεινάει τρεις με έξι μήνες το χρόνο, για να εξάγει το σιτάρι, με το οποίο θα πληρώσει τον γαιοκτήμονα και το κράτος. Σήμερα οι χωροφύλακες εμφανίζονται στα ρωσικά χωριά με το που τελειώνει η συγκομιδή και θα πουλήσουν ως και το τελευταίο άλογο, την τελευταία γελάδα του χωρικού για καθυστερημένους φόρους και ενοίκια, εκτός κι αν ο αγρότης θυσιαστεί εκούσια, πουλώντας τη σοδειά του στους εξαγωγείς. Και προκειμένου να του πουλήσουν τη γελάδα για πενταροδεκάρες, συνήθως κρατάει για τον εαυτό του σιτάρι μόλις αρκετό για εννιά μήνες και πουλά το υπόλοιπο. Για να επιβιώσει μέχρι την επόμενη συγκομιδή, για τρεις μήνες τις καλές χρονιές–έξι τις κακές–ανακατεύει το αλεύρι του με φλοιούς δέντρων ή ίρα, τη στιγμή που στο Λονδίνο απολαμβάνουν τα μπισκότα που φτιάχτηκαν με το σιτάρι του.

Όταν όμως έρθει η Επανάσταση, ο ρώσος χωρικός θα κρατήσει το ψωμί του για τον εαυτό του και τα παιδιά του. Το ίδιο θα κάνουν και οι ιταλοί και οι ούγγροι χωρικοί, ας ελπίσουμε ότι και οι Ινδοί θα επωφεληθούν από αυτά τα καλά παραδείγματα, καθώς και οι εργάτες στα αγροκτήματα της Αμερικής, εκτός και εάν έχουν τελείως αποδιοργανωθεί από την κρίση. Δεν θα μπορούμε πια να βασιζόμαστε στην εισαγωγή σιταριού και καλαμποκιού από το εξωτερικό.

Ο αστικός πολιτισμός βασίζεται στην εκμετάλλευσή των κατώτερων φυλών (sic) και των βιομηχανικά υπανάπτυκτων χωρών. Το πρώτο ωφέλιμο αποτέλεσμα της Επανάστασης θα είναι να απειλήσει αυτόν τον “πολιτισμό” και να επιτρέψει στις κατώτερες φυλές να χειραφετηθούν. Αλλά αυτό το τεράστιο όφελος θα μεταφραστεί σε μια βέβαιη και σημαντική μείωση των εισαγόμενων τροφίμων που θα έρχονται στις μεγάλες πόλεις της Δύσης.

Όσον αφορά το εσωτερικό, είναι πολύ δύσκολο να προβλέψουμε την πορεία των γεγονότων.

Από τη μια, ο καλλιεργητής θα επωφεληθεί σίγουρα από την επανάσταση για να σηκώσει την καμπουριασμένη του πλάτη και να αντικρίσει τον ήλιο. Αντί για δεκατέσσερις με δεκάξι ώρες την ημέρα, που δουλεύει σήμερα, δικαιολογημένα θα εργάζεται μόνο τις μισές, και αυτό θα έχει σαν επίπτωση μια ελάττωση στην παραγωγή των βασικών τροφίμων: του σιταριού και του κρέατος.

Από την άλλη ωστόσο θα υπάρξει αύξηση στην παραγωγή, εφόσον ο χωρικός δεν θα είναι εξαναγκασμένος να δουλεύει για να θρέφει τους ακαμάτηδες. Θα εκχερσωθούν καινούργιες εκτάσεις γης και θα εισαχθούν νέα τελειότερα μηχανήματα. “Ποτέ στο παρελθόν δεν ήταν η δουλειά πιο έντονη όσο το 1792, όταν δηλαδή οι χωρικοί κατέλαβαν τη γη των αρχόντων, που τόσο καιρό εποφθαλμιούσαν”, μας λέει ο Μισέλ [Michelet] μιλώντας για τη Μεγάλη Επανάσταση.

Σε μικρό χρονικό διάστημα κάθε χωρικός θα έχει αφοσιωθεί στην εντατική καλλιέργεια, καθώς σύγχρονα τελειοποιημένα μηχανήματα και λιπάσματα, χημικά ή άλλα, θα είναι διαθέσιμα για όλη την κοινότητα. Όλα τα σημάδια βέβαια δείχνουν ότι στα αρχικά στάδια πιθανόν να επέλθει ύφεση στη γεωργική παραγωγή τόσο στη Γαλλία όσο και στα άλλα κράτη.

Εν πάση περιπτώσει θα πρέπει να περιμένουμε μια ελάττωση στις εισαγωγές τόσο από το εσωτερικό όσο και από το εξωτερικό.

Πώς θα αναπληρώσουμε αυτό το κενό;

Μα θέλει και ρώτημα; Θα το αναπληρώσουμε εμείς οι ίδιοι δουλεύοντας με τα χεράκια μας. Δεν είναι ανάγκη να ψάχνουμε ολημερίς κι ολονυχτίς, όταν η λύση είναι τόσο απλή.

Θα πρέπει στις μεγάλες πόλεις να καλλιεργούν τη γη, όπως την καλλιεργούν και στην εξοχή. Θα πρέπει να επιστρέψουμε σε αυτό που η βιολογία θα ονόμαζε “ολοκλήρωση [int\’egration] λειτουργιών”[19]. Αφού έχουμε καταμερίσει την εργασία, πρέπει τώρα να την “ολοκληρώσουμε”. Αυτή είναι η πορεία που ακολουθεί η φύση παντού.

Εξάλλου, και χωρίς πολλή φιλοσοφία, εκ των πραγμάτων εκεί θα καταλήξουμε. Ας αφήσουμε το Παρίσι να κατανοήσει ότι μέσα σε οχτώ μήνες θα του λείψει το σιτάρι και το Παρίσι θα το καλλιεργήσει.

Η γη; Δεν θα μας λείψει. Υπάρχει σε αφθονία σε όλες τις μεγάλες πόλεις και στο Παρίσι ένα παραπάνω: τα πάρκα και οι επαύλεις των αρχόντων, χιλιάδες στρέμματα, που το μόνο που περιμένουν είναι επιδέξια καλλιέργεια για να μετατραπούν σε χωράφια απείρως πιο γόνιμα από τις στέπες της Ρωσίας, όπου το έδαφος είναι καλυμμένο από ένα στρώμα φύλλων και φλοιών δέντρων, ξεραμένων από τον μεσημεριανό ρωσικό ήλιο.

Τα χέρια; Μα με τι άλλο θέλετε να ασχολούνται δύο εκατομμύρια Παριζιάνοι και Παριζιάνες, όταν δεν θα έχουν να ντύσουν και να διασκεδάσουν τους ρώσους πρίγκιπες, τους ρουμάνους άρχοντες και τις κυρίες του χρηματοοικονομικού περιβάλλοντος του Βερολίνου;

Έχοντας στη διάθεσή της όλα τα σύγχρονα μηχανήματα του αιώνα μας (Στμ 19ου) και την εξυπνάδα των εργατών της, μαζί με την τεχνογνωσία που απέκτησαν χειριζόμενοι περίπλοκες μηχανές, έχοντας στην υπηρεσία της τους εφευρέτες, τους χημικούς, τους βοτανολόγους, τους καθηγητές του Κήπου των Φυτών [jardin des Plantes] [20], τους λαχανοκαλλιεργητές του Γενεβελιέρ [Gennevlliers] [21], διαθέτοντας τα απαραίτητα εργαλεία για να διατηρήσει τις μηχανές και να φτιάξει καινούργιες, έχοντας, τέλος, το οργανωτικό πνεύμα των Παριζιάνων, την ευδιαθεσία και την ευθυμία τους, η γεωργία της αναρχικής Κομμούνας του Παρισιού θα είναι πολύ διαφορετική από αυτήν των σκαφτιάδων της Αρντέν [Ardene][22]. Ο ατμός, ο ηλεκτρισμός, η ηλιακή ενέργεια και η δύναμή του αέρα σύντομα θα δαμαστούν και θα μπουν στην υπηρεσία μας. Η σκαπτική και η αποπετρωτική (sic) ατμομηχανή θα επιτελέσουν το μεγαλύτερο μέρος της προετοιμασίας, και η γη, μαλακή και πλούσια, δεν θα χρειάζεται παρά τις επιδέξιες φροντίδες του άνδρα και ιδίως της γυναίκας, για να καλυφθεί με περιποιημένα φυτά, που θα ανανεώνονται τρεις-τέσσερις φορές το χρόνο.

Μαθαίνοντας κηπουρική κοντά σε ειδήμονες, δοκιμάζοντας χίλιες διαφορετικές μεθόδους καλλιέργειας σε ειδικά καθορισμένες γωνίες, συναγωνιζόμενοι ποιος θα έχει καλύτερη και πλουσιότερη συγκομιδή, ξαναανακαλύπτοντας με τη φυσική άσκηση–χωρίς υπερκόπωση ή υπερβολικά πολλή δουλειά–τη δύναμη, που τόσο συχνά λείπει από τις μεγάλες πόλεις, άντρες, γυναίκες και παιδιά θα είναι ευτυχισμένοι να ασχοληθούν με μια τέτοια καλλιέργεια των αγρών, που θα πάψει να αποτελεί καταναγκαστική εργασία και θα μετατραπεί σε ευχαρίστηση, σε γιορτή, σε μια ανανέωση του ανθρώπινου όντος. “Δεν υπάρχει άγονη γη! Η γη παράγει ανάλογα με τις πράξεις του ανθρώπου”, ιδού η τελευταία λέξη της σύγχρονης γεωργίας. Η γη δίνει ό,τι της ζητάμε: απλά πρέπει να ξέρουμε πώς να το ζητήσουμε.

Μια περιοχή τόσο μικρή όσο το Seine και Seine-et-Oise[23], που θα πρέπει να θρέψει μια τόσο μεγάλη πόλη όπως το Παρίσι, είναι σχεδόν αρκετή για να συμπληρώσει τα κενά που πιθανόν να δημιουργηθούν από την Επανάσταση.

Ο συνδυασμός της καλλιέργειας με τη βιομηχανία, ο άνθρωπος που είναι γεωργός και ταυτόχρονα βιομήχανος θα μας οδηγήσουν απαραίτητα στην κομμουνιστική Κομμούνα, εάν αυτός ο συνδυασμός πορευτεί στο δρόμο της πλήρους απαλλοτρίωσης.

Αυτή είναι η μόνη δυσκολία για το μέλλον: δεν θα πεθάνει από την πείνα η Επανάσταση. Ο κίνδυνος δεν είναι εκεί, είναι στη δειλία, στις προκαταλήψεις και στα ημίμετρα. Ο κίνδυνος είναι εκεί που τον έβλεπε ο Δαντόν, όταν φώναζε στη Γαλλία “τόλμη, τόλμη και πάλι τόλμη”, ιδίως πνευματική τόλμη, την οποία θα ακολουθήσει άμεσα η τόλμη των πράξεων [volont\’e].

Σημειώσεις:

[2] λευκός σε αντιδιαστολή με τον κόκκινο, όπως λέμε οι Λευκορώσοι.[storm]

[3] από την μπριγιαντίνη που έβαζαν τότε στα μαλλιά… Χλευαστικά στο κείμενο για τους αριστοκράτες. [storm]

[4] Μάλλον εννοεί ανεξαρτήτως πολιτικής τοποθέτησης. (Αυτό το κεφάλαιο χρειάζεται πολλές σημειώσεις/επεξηγήσεις). [Ν.]

[5] Ίσως θα έπρεπε να πούμε ¨ντουζίνα¨ εδώ, ή ακόμα και “δεκαριά”· δεν είμαι σίγουρος ότι εδώ ο Κροπότκιν εννοεί ακριβώς τα τελευταία 12 χρόνια στην κυριολεξία. [Ν.]

[6] ίσως πρέπει να μεταφρασθεί ως ¨εθνικά έργα¨ παρόλο που ο όρος χρησιμοποιείται παρακάτω.[Ν.]

[7] Μερικά πράγματα δεν έχουν αλλάξει και τόσο στις μέρες μας, έτσι;[Ν. ;ο)]

[8] Ρε παιδιά λέτε να το’ κλεψε ο Λένιν από τον Κροπότκιν; Μπα μάλλον σύμπτωση θα’ ναι. [Ν.]

[9] Μοιρασιά τροφίμων με κουπόνια, συσσίτιο λέγεται έτσι; [storm]

[11] Ο Κροπότκιν εδώ υποθέτει ότι η επανάσταση θα εκδηλωθ εί στη Γαλλία [Σημείωση του μεταφραστή στο αγγλικό κείμενο]

[12] Στο πρωτότυπο είναι “με ψωμί και λουκάνικο” αλλά νομίζω ότι “ψωμοτύρι” ακούγεται καλύτερα στα ελληνικά.[Ν.]

[13] μεριδιοποίηση δεν μου ακούγεται καλά αλλά δεν μπορώ να σκεφτώ κάποια άλλη λέξη. [Ν.]. Πήρα την πρωτοβουλία να το μετατρέψω σε διανομή μεριδίων, το οποίο περιφραστικά αποδίδει ακριβώς το νόημα (περπινιάν).

[14] Το λεξικό το μεταφράζει ρεβεντί [storm]. Νομίζω όμως ότι σπανακόπιτα ακούγεται καλύτερα στα ελληνικά [N.].

[15] Στο πρωτότυπο: Telle situation, tels moyens. Σαν παροιμία ή ρητό μου φαίνετε.[Ν.]

[17] Επαρχία στα δυτικά Γαλλίας όπου το 1793, έγινε αντεπαναστατική εξέγερση [storm].

[19] “int\’egration des fonctions”, έχει και το μαθηματικό νόημα “ολοκλήρωση των συναρτήσεων”, ίσως ο Κροπότκιν εδώ να κάνει λογοπαίγνιο μιας και “division” έχει και το μαθηματικό νόημα της “διαίρεσης”. Ένα τέτοιο λογοπαίγνιο μάλλον δεν μεταφράζεται στα ελληνικά· προσπάθησα όμως να το υπαινιχθώ μεταφράζοντας το “int\’egration” ως “ολοκλήρωση.[Ν]

[20] Έτσι ονομάζεται ο κήπος του Μουσείου φυσικής ιστορίας του Λονδίνου. [storm]

[21] Βόρειο προάστιο του Παρισιού. [storm]

[22] Μικρή οροσειρά στα σύνορα Βελγίου και Λουξεμβούργου.[storm]

[23] Βόρεια προάστια του Παρισιού.[storm]

Peter Kropotkin

Η κατάκτηση του ψωμιού

Κεφάλαιο 4: Η απαλλοτρίωση
I

Λένε για το Ρότσιλντ (Rothschild) ότι, βλέποντας την περιουσία του να απειλείται από την Επανάσταση του 1848, εφηύρε το εξής τέχνασμα: «Είμαι αρκετά πρόθυμος να παραδεχθώ», είπε, «ότι η περιουσία μου συσσωρεύτηκε εις βάρος άλλων, αλλά αν μοιραζόταν αύριο μεταξύ τόσων εκατομμυρίων Ευρωπαίων, το μερίδιο του καθενός θα ήταν μόνο ένα τάλιρο. Πολύ καλά, λοιπόν, αναλαμβάνω να αποδώσω σε κάθε έναν το τάλιρό του αν μου το ζητήσει.»

Έχοντας δώσει ανάλογη δημοσιότητα στην υπόσχεσή του, ο εκατομμυριούχος μας έκανε ήσυχα τη βόλτα του στους δρόμους της Φρανκφούρτης. Τρεις ή τέσσερις περαστικοί του ζήτησαν τα τάλιρά τους, τους οποίους αποζημίωσε με ένα σαρδόνιο χαμόγελο και το κόλπο του πέτυχε. Η οικογένεια του εκατομμυριούχου έχει ακόμα στην κτήση της τον πλούτο της.

Περίπου με τον ίδιο τρόπο τα έξυπνα μυαλά μεταξύ των μεσαίων τάξεων σκέπτονται όταν λένε: «Α, Απαλλοτρίωση! Ξέρω τι σημαίνει αυτό! Παίρνεις όλα τα πανωφόρια και τα βάζεις σ’ ένα σωρό και καθένας είναι ελεύθερος να πάρει ένα μόνος του και να παλέψει για το καλύτερο.»

Όμως τέτοια αστεία είναι τόσο άσχετα όσο και επιπόλαια. Αυτό που μας χρειάζεται δεν είναι μια αναδιανομή πανωφοριών, αν και πρέπει να ειπωθεί ότι ακόμη και σε μια τέτοια περίπτωση, ο λαός που τουρτουρίζει θα έβρισκε όφελος σ’ αυτό. Ούτε θέλουμε να μοιράσουμε τον πλούτο των Ρότσιλντ. Αυτό που πραγματικά θέλουμε είναι να οργανωθούμε έτσι, ούτως ώστε κάθε σε ανθρώπινη ύπαρξη που γεννιέται στον κόσμο να διασφαλίζεται εξαρχής η ευκαιρία να μαθαίνει μια χρήσιμη εργασία και και να γίνεται ειδική σε αυτήν. Ύστερα, να είναι ελεύθερος να ασκεί το επάγγελμά του χωρίς να ζητά την άδεια από αφέντη ή ιδιοκτήτη και χωρίς να παραδίδει στο γαιοκτήμονα ή τον καπιταλιστή τη μερίδα του λέοντος από αυτό που παράγει. Όσον αφορά τον πλούτο που κατέχουν οι Ρότσιλντ ή οι Βάντερμπιλτ (Vanderbilt), θα μας βοηθήσει να οργανώσουμε το δικό μας σύστημα κοινοτικής παραγωγής.

Τη μέρα που ο εργάτης θα μπορεί να καλλιεργεί τη γη χωρίς να δίνει ως εισφορά το μισό της παραγωγής του, τη μέρα οι απαραίτητες για την προετοιμασία του εδάφους για πλούσιες σοδειές μηχανές θα είναι ελεύθερες στη διάθεση των καλλιεργητών, τη μέρα που ο βιομηχανικός εργάτης θα παράγει για την κοινότητα και όχι για τον μονοπωλητή- αυτή η μέρα θα δει τους εργάτες ντυμένους και θρεμμένους· και δε θα υπάρχουν πια Ρότσιλντ ή άλλοι εκμεταλλευτές.

Κανείς τότε δεν θα αναγκάζεται να πουλά την εργατική του δύναμη για ένα μισθό που αντιπροσωπεύει μόνο ένα μικρό τμήμα από αυτό που παράγει.

«Μέχρις εδώ πάμε καλά», λένε αυτοί που μας επικρίνουν, « αλλά θα υπάρξουν Ρότσιλντ που θα έρχονται από το εξωτερικό. Πώς θα εμποδίσετε κάποιον να συσσωρεύσει εκατομμύρια στην Κίνα και μετά να εγκατασταθεί ανάμεσά σας; Πώς θα εμποδίσετε κάποιον σαν κι αυτόν να περιβάλλει τον εαυτό του με λακέδες και έμμισθους σκλάβους-να τους εκμεταλλευτεί και να πλουτίσει εις βάρος τους;»

«Δε μπορείτε να πετύχετε μια επανάσταση σε όλο τον κόσμο ταυτόχρονα. Ωραία, λοιπόν, θα εγκαταστήσετε τελωνεία στα σύνορά σας για να ψάξετε όλους όσους μπαίνουν στη χώρα σας και να κατάσχετε τα χρήματα που φέρνουν μαζί τους; Θα ήταν ωραίο θέαμα αναρχικοί αστυνόμοι να πυροβολούν ταξιδιώτες!»

Στη βάση του όμως αυτό το επιχείρημα εμπεριέχει ένα τεράστιο λάθος. Αυτοί που το εκφράζουν δε στάθηκαν ποτέ να αναρωτηθούν από πού προέρχονται οι περιουσίες των πλουσίων. Λίγη σκέψη ωστόσο, θα αρκούσε για να τους δείξει ότι αυτές οι περιουσίες γεννιούνται από την ανέχεια των φτωχών. Όταν δεν υπάρχουν πια εξαθλιωμένοι δε θα υπάρχουν ούτε πλούσιοι να τους εκμεταλλευτούν.

Ας ρίξουμε μια ματιά για λίγο στο Μεσαίωνα, όταν οι μεγάλες περιουσίες άρχισαν να εμφανίζονται.

Ένας βαρώνος φεουδάρχης αρπάζει μια γόνιμη κοιλάδα. Αλλά όσο στη γόνιμη κοιλάδα δεν υπάρχουν χωρικοί, ο βαρώνος μας δεν είναι πλούσιος. Η γη του δε του αποφέρει τίποτα, θα μπορούσε εξίσου καλά να κατέχει μια ιδιοκτησία στο φεγγάρι! Τι κάνει ο βαρώνος μας για να πλουτίσει; Αναζητά χωρικούς!

Αν κάθε χωρικός–καλλιεργητής είχε ένα κομμάτι γης, ελεύθερο από νοίκι και φόρους, αν είχε επιπλέον τα εργαλεία και τα ζώα που είναι απαραίτητα για την αγροτική εργασία, ποιος θα όργωνε τα κτήματα του βαρώνου; Όλοι θα φρόντιζαν το δικό τους κτήμα. Αλλά υπάρχουν χιλιάδες εξαθλιωμένα άτομα κατεστραμμένα από πολέμους, ξηρασία ή λοιμό. Δεν έχουν ούτε άλογο ούτε αλέτρι. (Το σίδερο ήταν ακριβό το Μεσαίωνα και ένα άλογο για ζέψιμο ακόμη περισσότερο.)

Όλα αυτά τα απογυμνωμένα πλάσματα προσπαθούν να βελτιώσουν την κατάστασή τους. Μια μέρα βλέπουν στο δρόμο στα όρια του κτήματος του βαρώνου μας ένα πίνακα ανακοινώσεων που υποδεικνύει με κάποια σήματα κατανοητά σ’ αυτούς ότι ο εργάτης που διατίθεται να εγκατασταθεί σ’ αυτό το κτήμα θα παραλάβει τα εργαλεία και τα υλικά για να χτίσει την καλύβα του και να σπείρει τα χωράφια του, χωρίς να πληρώνει νοίκι για ένα συγκεκριμένο αριθμό ετών. Ο αριθμός των ετών παρουσιάζεται από τόσους πολλούς σταυρούς στον πίνακα ανακοινώσεων που ο χωρικός καταλαβαίνει το νόημα αυτών των σταυρών.

Έτσι οι δύστυχοι φουκαράδες συρρέουν στη γη του βαρώνου, δημιουργώντας δρόμους, αποξηραίνοντας έλη, χτίζοντας χωριά. Σε εννιά χρόνια αρχίζει να τους φορολογεί. Πέντε χρόνια αργότερα αυξάνει το νοίκι. Ύστερα το διπλασιάζει. Ο χωρικός δέχεται αυτές τις νέες συνθήκες γιατί δε μπορεί να βρει καλύτερες αλλού. Και σιγά-σιγά με τη βοήθεια των νόμων που φτιάχνονται από τους βαρώνους, η φτώχεια του χωρικού μετατρέπεται σε πηγή του πλούτου του βαρώνου. Και δεν είναι μόνο ο αφέντης του φέουδου που λαφυραγωγεί εις βάρος του. Ένα ολόκληρο λεφούσι από τοκογλύφους εφορμούν εναντίον των χωριών, πολλαπλασιαζόμενοι καθώς η κακομοιριά των χωρικών αυξάνει. Έτσι ήταν τα πράγματα στο Μεσαίωνα. Και σήμερα δεν είναι ακόμη έτσι τα πράγματα; Αν υπήρχαν ελεύθερες εκτάσεις τις οποίες ο χωρικός μπορούσε να καλλιεργήσει αν το επιθυμούσε, θα πλήρωνε χίλια

φράγκα στον Κύριο Υποκόμη ( τίτλος ευγενείας κατώτερος του κόμητα, Σ.τ.Μ.) για να δεχτεί να του πουλήσει ένα ψίχουλο; Θα επιβάρυνε τον εαυτό του με ένα νοίκι που θα απορροφούσε το ένα τρίτο της παραγωγής; Θα πήγαινε να γίνει κολλήγος για να δώσει τη μισή συγκομιδή του στο γαιοκτήμονα;

Όμως δεν έχει τίποτα. Έτσι θα αποδεχτεί οποιεσδήποτε συνθήκες, αρκεί μόνο να μπορέσει να ζήσει οργώνοντας τη γη και θα πλουτίσει το γαιοκτήμονα. Επομένως στο δέκατο ένατο αιώνα, όπως ακριβώς στο Μεσαίωνα, η φτώχεια του χωρικού είναι μια πηγή πλούτου του κτηματία.
II

Ο γαιοκτήμονας οφείλει τα πλούτη του στη φτώχεια των χωρικών και ο πλούτος του καπιταλιστή προέρχεται από την ίδια πηγή.

Πάρτε την περίπτωση ενός αστού, ο οποίος με τον ένα ή άλλο τρόπο βρίσκεται να έχει πεντακόσιες χιλιάδες φράγκα. Θα μπορούσε , βεβαίως, να ξοδέψει τα χρήματά του με τον ρυθμό των πενήντα χιλιάδων φράγκων το χρόνο, ένα απλό, ασήμαντο πράγμα σ’ αυτό τον καιρό της εκκεντρικής, παράλογης πολυτέλειας. Αλλά έτσι δε θα του είχε μείνει τίποτα στο τέλος των δέκα ετών. Γι αυτό, όντας «πρακτικό άτομο», προτιμά να κρατήσει την περιουσία του ακέραια και να κερδίσει επίσης ένα βολικό μικρό ετήσιο εισόδημα.

Αυτό είναι πολύ εύκολο στην κοινωνία μας, ακριβώς γιατί οι πόλεις και τα χωριά μας αφθονούν από εργάτες που δεν έχουν τα προς το ζην για ένα μήνα, ούτε καν για ένα δεκαπενθήμερο.

Έτσι ο αστός μας ιδρύει ένα εργοστάσιο. Οι τράπεζες σπεύδουν να του δανείσουν άλλες πεντακόσιες χιλιάδες φράγκα, ειδικά αν έχει μια φήμη για «επιχειρηματική ικανότητα». Και με το εκατομμύριό του μπορεί να διευθύνει την εργασία πεντακοσίων εργατών.

Αν όλοι οι άντρες και οι γυναίκες στα περίχωρα είχαν εξασφαλισμένη την ικανοποίηση των καθημερινών τους αναγκών, ποιος θα δούλευε για τον καπιταλιστή μας με ένα μισθό 3 φράγκων την ημέρα, ενώ τα προϊόντα που παράγει πωλούνται για πέντε ή ακόμη δέκα φράγκα;

Δυστυχώς-το ξέρουμε όλοι πολύ καλά- οι φτωχές γειτονιές των πόλεών μας και των γειτονικών χωριών είναι γεμάτες από άπορους φουκαράδες, των οποίων τα παιδιά φωνάζουν για ψωμί. Έτσι, πριν το εργοστάσιο καλά-καλά τελειώσει, οι εργάτες σπεύδουν να προσφέρουν τον εαυτό τους. Εκεί που ζητείται μια εκατοντάδα, χίλιοι πολιορκούν τις πόρτες, και από την ώρα που το εργοστάσιό του θα ξεκινήσει, ο ιδιοκτήτης, αν έχει μόνο μέτριες επιχειρηματικές ικανότητες, θα αποκομίζει χίλια φράγκα το χρόνο από κάθε εργάτη που απασχολεί.

Με αυτό τον τρόπο μπορεί να αποταμιεύει μια μικρή βολική περιουσία. Και αν διαλέξει ένα επικερδή κλάδο και έχει «επιχειρηματικά ταλέντα» σύντομα θα μεγαλώσει το εργοστάσιό του και θα αυξήσει το εισόδημά του διπλασιάζοντας τον αριθμό των ανθρώπων που εκμεταλλεύεται.

Έτσι μετατρέπεται σε μια βαρύνουσα προσωπικότητα. Είναι σε θέση να παραθέτει γεύματα σε άλλες προσωπικότητες- στους τοπικούς προύχοντες, στον κύριο βουλευτή. Μπορεί να παντρέψει την περιουσία του με μία άλλη περιουσία. Σύντομα μπορεί να διαλέγει θέσεις για τα παιδιά του και αργότερα ίσως να πάρει κάτι καλό απ’ την Κυβέρνηση-μια σύμβαση για το στρατό ή την αστυνομία. Ο χρυσός του γεννάει χρυσό? ώσπου επιτέλους ένας πόλεμος, ή ακόμη μια φήμη πολέμου, ή μια κερδοσκοπία στο Χρηματιστήριο, του δίνει τη μεγάλη του ευκαιρία.

Τα εννέα δέκατα των τεράστιων περιουσιών που έχουν δημιουργηθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι (όπως ο Χένρυ Τζώρτζ (Henry George) απέδειξε στο «Κοινωνικά Προβλήματα») το αποτέλεσμα απάτης σε μεγάλη κλίμακα, υποβοηθούμενη από το Κράτος. Στην Ευρώπη εννέα δέκατα από τις περιουσίες που δημιουργούνται στις μοναρχίες και τις δημοκρατίες μας έχουν την ίδια προέλευση. Δεν υπάρχουν δύο τρόποι για να γίνει κανείς εκατομμυριούχος. Αυτό είναι το μυστικό του πλούτου? βρες τους εξαθλιωμένους που λιμοκτονούν, πλήρωσέ τους τρία φράγκα και καν’ τους να παράγουν αξία δέκα φράγκων την ημέρα, συσσώρευσε μια περιουσία με αυτούς τους τρόπους και μετά αύξησέ την με κάποια πετυχημένη βολή, δημιουργημένη με τη βοήθεια του Κράτους!

Χρειάζεται να συνεχίσουμε μιλώντας για τις μικρές περιουσίες οι οποίες αποδίδονται από τους οικονομολόγους σε προνοητικότητα και οικονομία, όταν γνωρίζουμε ότι απλή εξοικονόμηση από μόνη της δεν φέρνει κανένα αποτέλεσμα, όσο οι πεντάρες που αποταμιεύονται δεν χρησιμοποιούνται για την εκμετάλλευση των πεινασμένων;

Πάρτε π.χ. έναν τσαγκάρη. Έστω ότι η δουλειά του αμείβεται καλά, ότι έχει μπόλικη πελατεία και ότι μέσω αυστηρής οικονομίας καταφέρνει να αποταμιεύσει από δύο φράγκα τη μέρα, πενήντα φράγκα το μήνα! Έστω ότι ο τσαγκάρης μας δεν είναι ποτέ άρρωστος, ότι τρώει χορταστικά, παρά το πάθος του για οικονομία? ότι δεν παντρεύεται ούτε έχει παιδιά? ότι δεν πεθαίνει από φυματίωση? υποθέστε οτιδήποτε επιθυμείτε!

Ε, λοιπόν, στα πενήντα του δε θα έχει βάλει στην άκρη ούτε 15.000 φράγκα? και δε θα έχει αρκετά για να ζήσει κατά τη διάρκεια των γηρατειών του, όταν δε θα μπορεί πλέον να εργαστεί. Σίγουρα δε δημιουργούνται έτσι οι τεράστιες περιουσίες. Αλλά υποθέστε ότι ένας άλλος τσαγκάρης, μόλις αποταμιεύσει λίγες πεντάρες, τα μεταφέρει με φροντίδα στην τράπεζα αποταμιεύσεων και ότι η τράπεζα αποταμιεύσεων τα δανείζει στον καπιταλιστή που ετοιμάζεται να εκμεταλλευτεί τους φτωχούς. Τότε ο τσαγκάρης μας παίρνει ένα μαθητευόμενο, το παιδί κάποιου εξαθλιωμένου φτωχού, που θα θεωρήσει τον εαυτό του τυχερό αν σε πέντε χρόνια ο γιος του έχει μάθει την τέχνη και μπορεί να κερδίσει το ψωμί του.

Εν τω μεταξύ ο τσαγκάρης μας δεν χάνει από αυτόν, και αν υπάρχει έντονη κίνηση στον κλάδο σύντομα παίρνει ένα δεύτερο, και ύστερα ένα τρίτο μαθητευόμενο. Στο μέλλον θα πάρει δύο ή τρεις εργάτες-φτωχούς κακομοίρηδες, γεμάτους ευγνωμοσύνη που παίρνουν τρία φράγκα τη μέρα για δουλειά που αξίζει έξι και αν ο τσαγκάρης μας είναι «τυχερός», αν δηλαδή, είναι αρκετά έξυπνος και αρκετά τσιγκούνης, οι εργάτες και οι μαθητευόμενοί του θα του αποφέρουν σχεδόν μια εικοσαριά φράγκα την ημέρα, επιπλέον από τον ατομικό του μόχθου. Τότε μπορεί να διευρύνει την επιχείρησή του. Σταδιακά θα γίνει πλούσιος και δε θα έχει πια ανάγκη να περιορίζει τον εαυτό του στα αυστηρώς αναγκαία για την επιβίωση. Θα αφήσει μια μικρή βολική περιουσία στο γιο του.

Αυτό ονομάζουν οι άνθρωποι «να είσαι οικονόμος και να έχεις εγκρατείς συνήθειες». Κατά βάθος δεν είναι τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από τη συντριβή των φτωχών.

Το εμπόριο φαίνεται να εξαιρείται από αυτό τον κανόνα. «Ένας τέτοιος άντρας», μας λένε, «αγοράζει τσάι στην Κίνα, το φέρνει στη Γαλλία και πραγματοποιεί κέρδος στο τριάντα τοις εκατό του αρχικού του κεφαλαίου. Δεν εκμεταλλεύτηκε κανένα.»

Ωστόσο η περίπτωση αυτή είναι παρόμοια. Αν ο έμπορός μας είχε μεταφέρει τα δεμάτια του στην πλάτη του, πάει καλά! Στους πρώτους μεσαιωνικούς χρόνους έτσι ακριβώς διεξαγόταν το εξωτερικό εμπόριο και επομένως κανείς δεν έφτανε τέτοια ιλιγγιώδη ποσά περιουσίας όπως στις μέρες μας. Πολύ λίγα και πολύ δύσκολα κερδισμένα ήταν τα χρυσά κέρματα που ο μεσαιωνικός έμπορος κέρδιζε από ένα μακρύ και επικίνδυνο ταξίδι. Ήταν λιγότερο η αγάπη για το χρήμα από τη δίψα για ταξίδι και περιπέτεια που ενέπνεε τις επιχειρήσεις του.

Σήμερα η μέθοδος είναι απλούστερη. Ένας έμπορος που έχει κάποιο κεφάλαιο δε χρειάζεται να κουνηθεί απ’ το γραφείο του για να γίνει πλούσιος. Τηλεγραφεί σε έναν εξουσιοδοτημένο αντιπρόσωπό του λέγοντάς του να αγοράσει εκατό τόνους τσάι? ναυλώνει ένα καράβι, και σε λίγες εβδομάδες, σε τρεις μήνες αν είναι ιστιοφόρο, το σκάφος του φέρνει το φορτίο του. Δεν αναλαμβάνει ούτε τα ρίσκα του ταξιδιού, γιατί το τσάι και το σκάφος του είναι ασφαλισμένα, και αν έχει ξοδέψει εκατό χιλιάδες φράγκα θα πάρει εκατόν τριάντα χιλιάδες? αυτό συμβαίνει αν δεν έχει προσπαθήσει να κερδοσκοπήσει σε κάποια πρωτότυπα προϊόντα, στην οποία περίπτωση διατρέχει ένα κίνδυνο είτε να διπλασιάσει την περιουσία του, είτε να τη χάσει τελείως.

Τώρα, πώς θα μπορούσε να βρει άντρες διατεθειμένους να διασχίσουν τη θάλασσα, να ταξιδέψουν στην Κίνα και να επιστρέψουν, να υπομείνουν βάσανα και μόχθο σκλάβου και να διακινδυνεύσουν τη ζωή τους για μια άθλια μικρή αμοιβή; Πώς θα μπορούσε να βρει λιμενεργάτες πρόθυμους να φορτώσουν και να ξεφορτώσουν τα πλοία του για μισθούς πείνας; Πώς; Γιατί είναι σε ανάγκη και λιμοκτονούν. Πηγαίντε στα λιμάνια, επισκεφτείτε τις ταβέρνες στις προκυμαίες, και κοιτάξτε αυτούς τους ανθρώπους που έχουν έρθει να προσληφθούν, συνωστιζώμενοι γύρω από τις πύλες του λιμανιού, τις οποίες πολιορκούν από νωρίς το πρωί, ελπίζοντας να τους επιτραπεί να δουλέψουν στα σκάφη. Κοιτάξτε αυτούς τους ναύτες, ευτυχείς να προσληφθούν για ένα μακρύ ταξίδι, ύστερα από βδομάδες και μήνες αναμονής. Σ’ όλη τη ζωή τους έφευγαν με πλοία στη θάλασσα, και θα μπαρκάρουν ακόμη σε άλλα, μέχρι να πεθάνουν στα κύματα.

Μπείτε στα σπίτια τους, κοιτάξτε τις γυναίκες και τα παιδιά τους σε κουρέλια, ζώντας κανείς δεν ξέρει πώς μέχρι την επιστροφή του πατέρα και θα έχετε την απάντηση. Πολλαπλασιάστε τα παραδείγματα, διαλέξτε τα όπου θέλετε? εξετάστε την πηγή όλων των περιουσιών, μεγάλων ή μικρών, είτε προέρχονται απ’ το εμπόριο, τις τράπεζες, τα εργοστάσια ή τη γη. Παντού θα ανακαλύψετε ότι ο πλούτος των πλουσίων αναβλύζει από τη φτώχεια των φτωχών. Γι αυτό μια αναρχική κοινωνία δε χρειάζεται να φοβάται τον ερχομό ενός Ρότσιλντ που θα εγκαθιστώνταν στο εσωτερικό της. Εάν κάθε μέλος της κοινότητας γνωρίζει ότι ύστερα από λίγες ώρες παραγωγικού μόχθου θα έχει δικαίωμα σε όλες τις απολαύσεις που προσφέρει ο πολιτισμός, και σε αυτές τις βαθύτερες πηγές ευχαρίστησης που η Τέχνη και η Επιστήμη προσφέρουν σε όλους όσους τις ασκούν, δε θα πουλήσει τη δύναμή του για ένα μισθό πείνας· κανείς δε θα έρθει εθελοντικά να δουλέψει για τον πλουτισμό του Ρότσιλντ σας. Οι πεντάρες του θα είναι μόνο πολλά μεταλλικά κομμάτια- χρήσιμες για διάφορους σκοπούς, αλλά ανίκανες να αναπαραχθούν.

Απαντώντας στην παραπάνω ένσταση υποδείξαμε ταυτόχρονα το πεδίο δράσης της Απαλλοτρίωσης. Πρέπει να εφαρμόζει σε οτιδήποτε διευκολύνει έναν άνθρωπο –είναι τραπεζίτης, βιομήχανος ή γαιοκτήμονας– να ιδιοποιηθεί το προϊόν του μόχθου κάποιου άλλου. Η φόρμουλά μας είναι απλή και κατανοητή.

Δε θέλουμε να κλέψουμε από κάποιον το παλτό του, αλλά θέλουμε να δώσουμε στους εργάτες όλα τα πράγματα των οποίων η έλλειψη τους μετατρέπει σε εύκολο θύμα για τον εκμεταλλευτή: και θα κάνουμε το παν δυνατόν ώστε, αφού σε κανένα δε θα λείπει κάτι, κανένας άνθρωπος να μην είναι αναγκασμένος να πουλήσει τη δύναμη των χεριών του για κερδίσει την μετά βίας επιβίωση γι αυτόν και τα παιδιά του. Αυτό εννοούμε όταν μιλάμε για απαλλοτρίωση? αυτό θα είναι το χρέος μας κατά την Επανάσταση, προς τον ερχομό της οποίας προσβλέπουμε, όχι σε διακόσια χρόνια μετά από σήμερα, αλλά σύντομα, πολύ σύντομα.
III

Οι ιδέες του Αναρχισμού γενικώς και της Απαλλοτρίωσης ειδικώς βρίσκουν πολύ περισσότερη απήχηση απ’ όσο είμαστε σε θέση να φανταστούμε μεταξύ ανθρώπων με ανεξάρτητο χαρακτήρα και αυτών για τους οποίους η τεμπελιά δεν είναι το υπέρτατο ιδανικό. «Ωστόσο», μας προειδοποιούν συχνά οι φίλοι μας, «φροντίστε να μην το παρατραβήξετε! Η ανθρωπότητα δε μπορεί να μεταβληθεί σε μία μέρα, γι αυτό μη βιάζεστε υπερβολικά με τα σχέδιά σας για Απαλλοτρίωση και Αναρχία, αλλιώς θα διακινδυνεύσετε να μην πετύχετε ένα μόνιμο αποτέλεσμα.»

Τώρα, αυτό που φοβόμαστε όσον αφορά την απαλλοτρίωση είναι ακριβώς το αντίθετο. Φοβόμαστε μήπως δε το προχωρήσουμε σε αρκετά μεγάλη κλίμακα, μήπως την πραγματοποιήσουμε σε πολύ μικρή κλίμακα ώστε να είναι διαρκής. Δε θα θέλαμε να αναχαιτιστεί η επαναστατική ορμή στα μισά του δρόμου, να εξαντλήσει τον εαυτό της σε ημίμετρα, τα οποία δε θα ευχαριστούσαν κανέναν, και ενώ θα προκαλούσε μια τεράστια σύγχυση στην κοινωνία και θα σταματούσε τις παραδοσιακές της ασχολίες, δε θα είχε καμιά ζωτική δύναμη-που απλώς θα διέδιδε γενική δυσφορία και αναπόφευκτα θα προετοίμαζε το δρόμο για το θρίαμβο της αντίδρασης.

Υπάρχουν, στην πραγματικότητα, σ’ ένα σύγχρονο Κράτος καθιερωμένες σχέσεις τις οποίες είναι πρακτικά αδύνατο να αλλάξεις αν πειράξεις μόνο ένα μέρος τους. Ο μηχανισμός μέσα στον οικονομικό μας οργανισμό είναι τόσο πολύπλοκος και αλληλοεξαρτώμενος που κανένα μέρος δε μπορεί να αλλαχθεί αν δε διαταράξεις το σύνολο. Αυτό γίνεται φανερό μόλις γίνει μια προσπάθεια για να απαλλοτριωθεί οτιδήποτε.

Ας υποθέσουμε ότι σε κάποια χώρα πραγματοποιείται μια περιορισμένη μορφή απαλλοτρίωσης. Για παράδειγμα ότι, όπως πρότεινε παλαιότερα ο Χένρυ Τζόρτζ, κοινωνικοποιείται μόνο η ιδιοκτησία των μεγάλων γαιοκτημόνων, ενώ τα εργοστάσια παραμένουν άθικτα? ή ότι σε μια συγκεκριμένη πόλη κατάσχονται από την Κοινότητα/Κομμούνα (Commune) τα σπίτια αλλά όχι τα εμπορεύματα· ή ότι σε κάποιο βιομηχανικό κέντρο τα εργοστάσια περιέρχονται στην Κοινότητα, όμως αφήνονται απείραχτες οι μεγάλες γαιοκτησίες.

Το ίδιο αποτέλεσμα θα έβγαινε σε κάθε περίπτωση- μια απίστευτη ανατροπή του βιομηχανικού συστήματος, χωρίς τρόπο να αναδιοργανωθεί σε καινούργια βάση. Διακοπή της βιομηχανίας και του χρηματοοικονομικού τομέα, χωρίς την επιστροφή στις αρχές της δικαιοσύνης ·η κοινωνία θα βρισκόταν αδύναμη να δημιουργήσει ένα αρμονικό σύνολο.

Εάν η αγροτιά μπορούσε να απελευθερωθεί από τους μεγάλους γαιοκτήμονες, ενόσω η βιομηχανία θα παρέμενε σιδηροδέσμια του καπιταλιστή, του εμπόρου, του τραπεζίτη, τίποτα δε θα είχε επιτευχθεί. Ο χωρικός υποφέρει σήμερα όχι μόνο επειδή οφείλει να πληρώνει νοίκι στο γαιοκτήμονα? υποφέρει από το σύνολο των υπαρχουσών συνθηκών. Τον εκμεταλλεύεται ο έμπορος που τον αναγκάζει να πληρώνει τρία φράγκα για ένα φτυάρι, το οποίο σε σύγκριση με τη δουλειά του αγρότη, δεν αξίζει ούτε δεκαπέντε πεντάρες. Φορολογείται από το Κράτος, το οποίο δε μπορεί να επιβιώσει χωρίς τη φοβερή του ιεραρχία αξιωματούχων και θεωρεί αναγκαίο να διατηρεί ένα ακριβό στρατό, γιατί οι έμποροι όλων των εθνών διαρκώς παλεύουν για τις αγορές και οποιαδήποτε μέρα ένας μικρός τσακωμός που προκαλείται από την εκμετάλλευση κάποιου μέρους της Ασίας ή της Αφρικής μπορεί να καταλήξει σε πόλεμο.

Ύστερα πάλι ο χωρικός υποφέρει από την ερήμωση της επαρχίας: οι νέοι ελκύονται από τις μεγάλες βιομηχανικές πόλεις με το δόλωμα των υψηλών μισθών που πληρώνουν προσωρινά οι παραγωγοί πολυτελών προϊόντων, ή από τα θέλγητρα μιας πιο έντονης ζωής. Η τεχνητή προστασία της βιομηχανίας, η βιομηχανική εκμετάλλευση των ξένων χωρών, η κερδοσκοπία στο χρηματιστήριο, η δυσκολία να βελτιώσει το έδαφος και τα εργαλεία της παραγωγής-όλοι αυτοί οι παράγοντες συνδυάζονται σήμερα εις βάρος της αγροτιάς που επιβαρύνεται όχι μόνο από το νοίκι, αλλά από όλο το σύμπλεγμα των συνθηκών σε μια κοινωνία που βασίζεται στην εκμετάλλευση. Έτσι, ακόμη κι αν η απαλλοτρίωση της γης πραγματοποιούνταν και καθένας ήταν ελεύθερος να οργώσει και να καλλιεργήσει το έδαφος προς το μεγαλύτερο όφελός του, χωρίς να πληρώνει νοίκι, η αγροτιά, ακόμη κι αν απολάμβανε-πράγμα το οποίο δε μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί δεδομένο- μια περιστασιακή ευημερία, σύντομα θα έπεφτε ξανά στο τέλμα στο οποίο βρίσκεται σήμερα. Τα πάντα θα έπρεπε να ξαναξεκινήσουν, με περισσότερες δυσκολίες.

Το ίδιο ισχύει για τη βιομηχανία. Πάρτε την αντίστροφη περίπτωση: αντί να μετετρέψετε τους εργάτες γης σε χωρικούς-ιδιοκτήτες, δώστε τα εργοστάσια σ’ αυτούς που εργάζονται σε αυτά. Διώξτε τους αφέντες-βιομηχάνους, αλλά αφήστε στο γαιοκτήμονα τη γη του, στον τραπεζίτη τα λεφτά του, στον έμπορο το Χρηματιστήριό του, διατηρήστε το πλήθος των ακαμάτηδων που ζουν από το μόχθο των εργατών, τους χιλιάδες των εμπόρων-μεσολαβητών, το Κράτος με τους αναρίθμητους αξιωματούχους του και η βιομηχανία θα ακινητοποιούνταν πλήρως. Μη βρίσκοντας αγοραστές στη μάζα των χωρικών που θα παρέμεναν φτωχοί· μη κατέχοντας την πρώτη ύλη και μη μπορώντας να εξάγουν το προϊόν τους, εν μέρει εξαιτίας του σταματήματος του εμπορίου και ακόμη περισσότερο επειδή οι βιομηχανίες εξαπλώνονται σ’ όλο τον κόσμο, οι παραγωγοί θα ένιωθαν ανίκανοι να παλέψουν και χιλιάδες εργάτες θα ρίχνονταν στο δρόμο. Αυτά τα πεινασμένα πλήθη θα ήταν έτοιμα και πρόθυμα να υποταχθούν στον πρώτο ραδιουργό που θα ερχόταν να τους εκμεταλλευτεί? θα συναινούσαν επίσης να επιστρέψουν στην παλιά σκλαβιά, μόνο με την υπόσχεση της δουλειάς.

Είτε, τέλος, υποθέστε ότι κάνετε έξωση στους γαιοκτήμονες και παραδίδετε τα εργοστάσια στους εργάτες, χωρίς να ασχοληθείτε με το πλήθος των μεσολαβητών που απομυζούν το προϊόν των παραγωγών μας και κερδοσκοπούν στο στάρι και το αλεύρι, το κρέας και τα είδη παντοπωλείου, στα μεγάλα μας εμπορικά κέντρα, την ίδια στιγμή που πωλούν τα προϊόντα των παραγωγών μας.

Ύστερα, μόλις σταματήσει η συναλλαγή και δεν κυκλοφορούν πια τα προϊόντα? μόλις λείψει το ψωμί απ’ το Παρίσι και η Λυόν δε βρει αγοραστές για τα μετάξια της, μια τρομερή αντεπανάσταση θα συμβεί-μια αντεπανάσταση που θα πατήσει επί πτωμάτων, σαρώνοντας τις πόλεις και τα χωριά με σφαίρες και οβίδες· κάνοντας όργια εκτελέσεων και εκτοπίσεων όπως το έκανε (στη Γαλλία, Σ.τ.Μ.) το 1815, το 1848 και το 1871. Όλα είναι αλληλοεξαρτώμενα στις κοινωνίες μας· είναι αδύνατο να αλλάξεις οποιοδήποτε στοιχείο χωρίς να αλλάξεις το σύνολο. Γι αυτό, τη μέρα που θα επιτεθούμε στην ατομική ιδιοκτησία, σε οποιαδήποτε μορφή της, εδαφική ή βιομηχανική, θα υποχρεωθούμε να επιτεθούμε και σε όλες άλλες. Θα το απαιτήσει η ίδια η επιτυχία της Επανάστασης.

Εκτός αυτού, δε θα μπορούσαμε, και να θέλαμε, να περιορίσουμε τους εαυτούς μας σε μερική απαλλοτρίωση. Όταν η αρχή του «Ιερού Δικαιώματος στην Ιδιοκτησία» κλονιστεί, οι θεωρητικοί δεν πρόκειται να εμποδίσουν την ανατροπή της, εδώ από τους δουλοπάροικους, εκεί από τους σκλάβους της μηχανής.

Αν μια μεγάλη πόλη, π.χ. το Παρίσι, έπρεπε να περιορίσει τον εαυτό της στην κατάσχεση των κατοικιών ή των εργοστασίων, θα ήταν αναγκασμένη επίσης να αρνηθεί το δικαίωμα των τραπεζιτών να επιβάλλουν στην Κοινότητα φόρο που θα έφτανε τα 50.000.000 φράγκα με τη μορφή τόκου από προηγούμενα δάνεια. Η μεγάλη πόλη θα ήταν αναγκασμένη να έρθει σε επαφή με τις αγροτικές περιοχές και η επιρροή της αναπόφευκτα θα παρότρυνε τους χωρικούς να ελευθερωθούν από το γαιοκτήμονα. Θα ήταν αναγκαίο να περιέλθουν στην Κοινότητα οι σιδηρόδρομοι ώστε οι πολίτες να μπορούν να βρουν φαΐ και δουλεία και, τελικά, να αποτραπεί το μάταιο ξόδεμα αποθεμάτων και να προφυλαχθούν από το τραστ (trust, μονοπωλιακή οργάνωση, Σ.τ.Μ.) των κερδοσκόπων του σταριού, όπως αυτών των οποίων θύμα έπεσε η Κομμούνα του 1793, θα έπρεπε να ανατεθεί στους ίδιους τους πολίτες η φροντίδα να συγκεντρώσουν αγαθά στις αποθήκες τους και να τα αναδιανείμουν.

Ωστόσο, κάποιοι σοσιαλιστές προσπαθούν να καθιερώσουν ένα διαχωρισμό. «Φυσικά», λένε, «το έδαφος, τα ορυχεία, οι βιοτεχνίες και τα εργοστάσια πρέπει να απαλλοτριωθούν, αυτά είναι τα εργαλεία της παραγωγής και δικαίως θα έπρεπε να τα θεωρούμε δημόσια ιδιοκτησία. Αλλά τα αντικείμενα κατανάλωσης-τροφή, ρούχα και σπίτια- θα έπρεπε να παραμείνουν ατομική ιδιοκτησία.»

Η λαϊκή σοφία παραμέρισε αυτή τη λεπτή διάκριση. Δεν είμαστε άγριοι που μπορούν να ζουν στα δάση, χωρίς άλλο καταφύγιο απ’ ότι τα κλαδιά. Ο Ευρωπαίος που εργάζεται χρειάζεται στέγη, δωμάτιο, κρεβάτι, μια απλή θερμάστρα. Είναι αλήθεια ότι το κρεβάτι, το δωμάτιο και το σπίτι είναι για τον μη-παραγωγό ένα καταφύγιο τεμπελιάς. Αλλά για τον εργάτη, ένα δωμάτιο, καλά θερμαινόμενο και φωτισμένο, είναι εξίσου ένα μέσο παραγωγής όσο το εργαλείο ή η μηχανή. Είναι το μέρος όπου τα νεύρα και οι μύες μαζεύουν δύναμη για τη δουλειά της επόμενης ημέρας. Η ανάπαυση του εργάτη είναι η καθημερινή επισκευή της μηχανής.

Το ίδιο επιχείρημα ταιριάζει ακόμα εμφανέστερα στην τροφή. Οι υποτιθέμενοι οικονομολόγοι για τους οποίους μιλούμε μετά βίας θα αρνούνταν ότι ο άνθρακας που καίει μια μηχανή είναι εξίσου αναγκαίος για την παραγωγή όσο η ίδια η πρώτη ύλη. Πώς λοιπόν θα μπορούσε το φαγητό, χωρίς το οποίο η ανθρώπινη μηχανή δε θα μπορούσε να δουλέψει, να αφαιρεθεί από τη λίστα των απαραίτητων για τον παραγωγό; Θα μπορούσε αυτό να είναι ένα λείψανο θρησκευτικής μεταφυσικής; Το φαγοπότι του πλούσιου είναι πράγματι μια πολυτελής υπόθεση, αλλά το φαΐ του εργάτη είναι εξίσου μέρος της παραγωγής όσο το καύσιμο της ατμομηχανής.

Το ίδιο και για τα ρούχα. Αν οι οικονομολόγοι που κάνουν αυτή τη διάκριση μεταξύ μέσων παραγωγής και κατανάλωσης ντυνόντουσαν αν τους άγριους της Νέας Γουινέας, θα καταλαβαίναμε την ένστασή τους. Αλλά άνθρωποι που δε θα μπορούσαν να γράψουν ούτε λέξη χωρίς πουκάμισο στην πλάτη τους δεν είναι σε θέση να κάνουν τόσο απόλυτο και γρήγορο διαχωρισμό μεταξύ του πουκάμισου και της πένας τους. Και ενώ τα κομψά φορέματα των συζύγων τους οπωσδήποτε υπάγονται στην κατηγορία των πολυτελών προϊόντων, υπάρχει ωστόσο μια συγκεκριμένη ποσότητα λινού, βαμβακερού και μάλλινου υφάσματος που αποτελεί αναγκαιότητα για τη ζωή του παραγωγού. Το πουκάμισο και τα παπούτσια με τα οποία πάει στη δουλεία του, το σακάκι που φορά όταν τελειώσει ο μόχθος της ημέρας, αυτά είναι εξίσου αναγκαία γι αυτόν όπως το σφυρί και το αμόνι.

Είτε μας αρέσει είτε όχι, αυτό εννοούν οι άνθρωποι όταν μιλούν για επανάσταση. Μόλις θα έχουν σαρώσει την Κυβέρνηση, θα επιδιώξουν πρώτ’ απ’ όλα να εξασφαλίσουν για τους εαυτούς τους ευπρεπείς κατοικίες και φαγητό και ρούχα σε επάρκεια-ελεύθερα από καπιταλιστικό αντίτιμο. Και ο λαός θα έχει δίκιο. Οι μέθοδοι του λαού θα είναι πολύ περισσότερο σύμφωνες με την «επιστήμη» παρά αυτές των οικονομολόγων που κάνουν τόσους πολλούς διαχωρισμούς μεταξύ μέσων παραγωγής και αντικειμένων κατανάλωσης. Οι άνθρωποι καταλαβαίνουν ότι αυτό ακριβώς είναι το σημείο από το οποίο πρέπει να ξεκινήσει η Επανάσταση· και θα βάλλουν τα θεμέλια για τη μοναδική άξια του ονόματός της οικονομική επιστήμη- μια επιστήμη που θα μπορούσε να ονομαστεί «Μελέτη των Αναγκών της Ανθρωπότητας και των Οικονομικών Μέσων για την ικανοποίησή τους.».

Peter Kropotkin

Η κατάκτηση του ψωμιού

Κεφάλαιο 3: Αναρχοκομμουνισμός
I

ΚΑΘΕ κοινωνία που έχει καταργήσει την ιδιωτική ιδιοκτησία θα αναγκαστεί, υποστηρίζουμε, να οργανωθεί στις γραμμές της Κομμουνιστικής Αναρχίας. Η Αναρχία οδηγεί στον Κομμουνισμό, και ο Κομμουνισμός στην Αναρχία, που είναι και οι δυο τους όμοια εκφράσεις της κυρίαρχης τάσης στις σύγχρονες κοινωνίες, της αναζήτησης της ισότητας.

Υπήρξε κάποια εποχή όταν μια οικογένεια αγροτών μπορούσε να θεωρήσει το καλαμπόκι που καλλιεργούσε, ή τα μάλλινα ενδύματα που υφαίνονταν στην αγροικία, ως προϊόντα του δικού της κόπου. Αλλά ακόμα και τότε αυτός ο τρόπος θεώρησης των πραγμάτων δεν ήταν αρκετά σωστός. Υπήρχαν οι δρόμοι και οι γέφυρες που έγιναν από κοινού, τα έλη που στραγγίχτηκαν με κοινό κόπο, και τα κοινοτικά λιβάδια που περικλείστηκαν από φράκτες που συνεχώς επισκευάζονταν από τον καθέναν ξεχωριστά και από όλους μαζί. Εάν οι αργαλειοί για την ύφανση ή οι χρωστικές ουσίες για τον χρωματισμό των υφασμάτων βελτιώθηκαν, όλοι ωφελήθηκαν. Έτσι ακόμη και σε εκείνες τις ημέρες μια οικογένεια αγροτών δεν θα μπορούσε να ζήσει μόνη, αλλά ήταν εξαρτώμενη με χίλιους τρόπους από το χωριό ή την κοινότητα.

Όμως σήμερα, στην παρούσα κατάσταση της βιομηχανίας, όταν όλα είναι αλληλοεξαρτώμενα, όταν κάθε κλάδος της παραγωγής είναι πλεγμένος μαζί με όλους τους υπόλοιπους, η προσπάθεια να αξιωθεί μια Ατομικιστική προέλευση για τα προϊόντα της βιομηχανίας είναι απολύτως αστήρικτη. Η καταπληκτική τελειότητα που έχει επιτευχθεί από τις κλωστοϋφαντουργικές ή τις μεταλλευτικές βιομηχανίες στις πολιτισμένες χώρες οφείλεται στην ταυτόχρονη ανάπτυξη χιλίων άλλων βιομηχανιών, μεγάλων και μικρών, στην επέκταση του σιδηροδρομικού δικτύου, στη δι-ωκεανική ναυσιπλοΐα, στη χειρωνακτική ικανότητα χιλιάδων εργαζόμενων, σε ορισμένα standards του πολιτισμού που έχουν επιτευχθεί από τις εργατικές τάξεις συνολικά, στην εργασία, εν ολίγοις, των ανθρώπων σε κάθε γωνία του πλανήτη.

Οι Ιταλοί που πέθαναν από χολέρα φτιάχνοντας το Κανάλι του Σουέζ, ή από αγκύλωση στη Σήραγγα του St. Gothard, και οι Αμερικανοί που σκοτώθηκαν από τις σφαίρες πολεμώντας για την κατάργηση της σκλαβιάς έχουν βοηθήσει να αναπτυχθεί η βαμβακοβιομηχανία στη Γαλλία και στην Αγγλία, καθώς επίσης και τα εργαζόμενα κορίτσια που λιώνουν στα εργοστάσια του Manchester και του Rouen, και ο εφευρέτης που (μετά από την πρόταση κάποιου εργαζομένου) πετυχαίνει τη βελτίωση των αργαλειών.

Πώς, λοιπόν, θα υπολογίσουμε το μερίδιο του καθενός στα πλούτη που ΟΛΟΙ συμβάλλουν να συσσωρεύονται;

Εξετάζοντας την παραγωγή από αυτήν την γενική, συνθετική άποψη, δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε με τους Κολεκτιβιστές ότι η πληρωμή η ανάλογη με τις ώρες της εργασίας που έγιναν από τον καθένα θα ήταν μια ιδανική ρύθμιση, ή ακόμα και ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Χωρίς να συζητήσουμε εάν η αξία της ανταλλαγής των αγαθών μετριέται πραγματικά στις υπάρχουσες κοινωνίες από το ποσό της εργασίας της απαραίτητης να το παραγάγει — σύμφωνα με το δόγμα του Smith και του Ricardo, στα βήματα των οποίων ο Marx έχει ακολουθήσει – αρκεί αυτό να πω εδώ, αφήνοντας τους εαυτούς μας ελεύθερους να επιστρέψουμε στο αντικείμενο αργότερα, ότι το Κολεκτιβιστικό ιδανικό εμφανίζεται σε μας πως δεν μπορεί να στηριχθεί σε μια κοινωνία που θεωρεί τα όργανα της εργασίας ως κοινή κληρονομιά. Ξεκινώντας από αυτήν την αρχή, μια τέτοια κοινωνία θα βρισκόταν αναγκασμένη από το πολύ αρχικό της στάδιο να εγκαταλείψει όλες τις μορφές των αμοιβών.

Ο μετριασμένος ατομικισμός του κολλεκτιβιστικού συστήματος δεν θα μπορούσε βεβαίως να διατηρηθεί παράλληλα με έναν μερικό κομμουνισμό — την κοινωνικοποίηση της γης και των οργάνων της παραγωγής. Μια νέα μορφή ιδιοκτησίας απαιτεί μια νέα μορφή ανταμοιβής. Μια νέα μέθοδος παραγωγής δεν μπορεί να υπάρξει δίπλα-δίπλα με τις παλαιές μορφές κατανάλωσης, εκτός αν μπορέσει να προσαρμοστεί στις παλαιές μορφές πολιτικής οργάνωσης.

Το σύστημα αμοιβής προκύπτει από τη μεμονωμένη ιδιοκτησία της γης και των οργάνων της εργασίας. Ήταν ο απαραίτητος όρος για την ανάπτυξη της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής, και θα χαθεί μαζί με αυτή, παρά την προσπάθεια να μεταμφιεστεί ως “μοίρασμα κερδών (μερίσματα)”. Η κοινή κατοχή των οργάνων της εργασίας πρέπει απαραιτήτως να φέρει μαζί της την απόλαυση από κοινού των καρπών της κοινής εργασίας.

Υποστηρίζουμε περαιτέρω ότι ο Κομμουνισμός είναι όχι μόνο επιθυμητός, αλλά ότι οι υπάρχουσες κοινωνίες, θεμελιωμένες πάνω στον Ατομικισμό, ωθούνται αναπόφευκτα προς στην κατεύθυνση του Κομμουνισμού. Η ανάπτυξη του Ατομικισμού κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών αιώνων εξηγείται από τις προσπάθειες του ατόμου να προστατευθεί από την τυραννία του Κεφαλαίου και του Κράτους. Για κάποιο καιρό φαντάστηκε, και εκείνοι που εξέφρασαν τη σκέψη του για αυτόν δήλωσαν, ότι θα μπορούσε να ελευθερωθεί ολοκληρωτικά από το Κράτος και από την κοινωνία. “Με τη βοήθεια των χρημάτων,” είπε, “μπορώ να αγοράσω όλα όσα χρειάζομαι”. Αλλά ο άνθρωπος ήταν σε ένα λάθος δρόμο, και η σύγχρονη ιστορία τον έχει διδάξει να αναγνωρίσει ότι, χωρίς τη βοήθεια όλων, δεν μπορεί να κάνει τίποτα, έστω και αν τα χρηματοκιβώτιά του είναι γεμάτα με χρυσάφι.

Στην πραγματικότητα, παράλληλα με αυτό το ρεύμα του Ατομικισμού, βρίσκουμε σε όλη τη σύγχρονη ιστορία μια τάση, αφ’ ενός, να διατηρήσει όλα αυτά που παραμένουν από τον μερικό Κομμουνισμό της αρχαιότητας, και, αφ’ ετέρου, να καθιερώσει την Κομμουνιστική αρχή σε χίλιες εξελίξεις της σύγχρονης ζωής.

Μόλις οι κοινότητες των δεκάτου, ενδέκατου, και δωδέκατου αιώνων, πέτυχαν την απελευθέρωσή τους από τους κυρίους τους, εκκλησιαστικούς ή επαγγελματικούς, η κοινοτική τους εργασία και η κοινοτική τους κατανάλωση άρχισαν να επεκτείνονται και να αναπτύσσονται γρήγορα. Ο δήμος — και όχι ιδιώτες – ναύλωσε σκάφη και εξόπλισε αποστολές, και το όφελος που προέκυψε από το εξωτερικό εμπόριο δεν δόθηκε σε ιδιώτες, αλλά μοιράστηκε σε όλους. Οι δήμοι αγόρασαν επίσης παροχές για τους πολίτες τους. Ίχνη αυτών των ιδρυμάτων έχουν φθάσει μέχρι τον δέκατο ένατο αιώνα, και ο λαός λατρεύει με ευλάβεια τη μνήμη τους στους μύθους τους.

Όλα αυτά έχουν εξαφανιστεί. Αλλά ο αγροτικός δήμος αγωνίζεται ακόμα να συντηρήσει τα τελευταία ίχνη αυτού του Κομμουνισμού, και πετυχαίνει — εκτός από τις φορές που το Κράτος ρίχνει το βαρύ ξίφος του πάνω σε αυτή την ισορροπία.

Εν τω μεταξύ νέες οργανώσεις, βασισμένες στην ίδια αρχή — σε κάθε άτομο σύμφωνα με τις ανάγκες του — αναπηδούν με χίλιες διαφορετικές μορφές. Γιατί χωρίς μια ορισμένη μαγιά Κομμουνισμού οι παρούσες κοινωνίες δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν. Παρά τη στενή εγωιστική στροφή που δόθηκε στα μυαλά των ατόμων από το εμπορικό σύστημα, η τάση προς τον Κομμουνισμό εμφανίζεται συνεχώς, και επηρεάζει τις δραστηριότητές μας με ποικίλους τρόπους

Οι γέφυρες, για τη χρήση των οποίων ένας φόρος επιβλήθηκε τις παλαιότερες ημέρες, έχουν τώρα γίνει δημόσια ιδιοκτησία και ελεύθερες σε όλους. Το ίδιο έγινε με τις λεωφόρους, εκτός από την Ανατολή, όπου ένας φόρος πληρώνεται ακόμα από τον ταξιδιώτη για κάθε μίλι του ταξιδιού του. Μουσεία, ελεύθερες βιβλιοθήκες, ελεύθερα σχολεία, ελεύθερα γεύματα για τα παιδιά. Πάρκα και κήποι ανοικτοί σε όλους. Οδοί στρωμένοι και φωτισμένοι, ελεύθεροι σε όλους. Νερό που παρέχεται σε κάθε σπίτι χωρίς μέτρο ή όριο — όλες οι τέτοιου είδους ρυθμίσεις έχουν θεμελιωθεί πάνω στην αρχή: “Πάρτε ό,τι χρειάζεστε”.

Οι τροχιόδρομοι [τραμ] και οι σιδηρόδρομοι έχουν εισαγάγει ήδη τα μηνιαία και ετήσια εποχικά εισιτήρια, χωρίς περιορισμό στον αριθμό ταξιδιών που γίνονται. Και δύο έθνη, η Ουγγαρία και η Ρωσία, έχουν εισαγάγει στους σιδηροδρόμους τους το σύστημα ζώνης, το οποίο επιτρέπει στον κάτοχο να ταξιδέψει πεντακόσια ή χίλια μίλια με το ίδιο αντίτιμο. Είναι μόνο ένα μικρό βήμα από αυτό προς μια ομοιόμορφη δαπάνη, όπως ήδη συμβαίνει στην ταχυδρομική υπηρεσία. Σε όλες αυτές τις καινοτομίες, και χίλιες άλλες, η τάση δεν είναι να μετρηθεί η μεμονωμένη κατανάλωση. Ένα άτομο θέλει να ταξιδεψει χίλια μίλια, ένα άλλα πεντακόσια. Αυτές είναι προσωπικές απαιτήσεις. Δεν υπάρχει κανένας ικανοποιητικός λόγος για τον οποίο κάποιος πρέπει να πληρώσει δύο φορές περισσότερο απ’ ό,τι ένας άλλος επειδή η ανάγκη του είναι δύο φορές μεγαλύτερη. Τέτοια είναι τα σημάδια που εμφανίζονται ακόμα και τώρα στις ατομικιστικές κοινωνίες μας.

Επιπλέον, υπάρχει μια τάση, αν και ακόμα αδύναμη, να εξεταστούν οι ανάγκες του ατόμου, ανεξάρτητα από τις προηγούμενες ή πιθανές υπηρεσίες του στην κοινότητα. Αρχίζουμε να σκεφτόμαστε την κοινωνία συνολικά, κάθε μέρος της οποίας συνδέεται τόσο στενά με τα άλλα ώστε μια υπηρεσία που παρέχεται σε ένα είναι μια υπηρεσία που παρέχεται σε όλους.

Όταν πηγαίνετε σε μια δημόσια βιβλιοθήκη — όχι πράγματι στην Εθνική Βιβλιοθήκη του Παρισιού, αλλά, για παράδειγμα, στο Βρετανικό Μουσείο ή τη βιβλιοθήκη του Βερολίνου — ο βιβλιοθηκάριος δεν ρωτά ποιες υπηρεσίες έχετε παράσχει στην κοινωνία πρίν σας δώσει το βιβλίο, ή τα πενήντα βιβλία που ζητάτε, και έρχεται σε βοήθειά σας εάν δεν ξέρετε πώς να χειριστείτε τον κατάλογο. Με τη βοήθεια των ομοιόμορφων πιστοποιητικών — και πολύ συχνά μια συμβολή εργασίας προτιμάται — η επιστημονική κοινωνία ανοίγει τα μουσεία της, τους κήπους της, τη βιβλιοθήκη της, τα εργαστήριά της, και τα ετήσια συνέδριά της σε κάθε ένα από τα μέλη της, είτε εάν αυτό είναι ένας Δαρβίνος, είτε ένας απλός ερασιτέχνης.

Στην Αγία Πετρούπολη, εάν ασχολείστε με μια εφεύρεση, πηγαίνετε σε ένα ειδικό εργαστήριο ή ένα συνεργείο, όπου σας παρέχεται μια θέση, ο ξυλουργικός πάγκος, ένας τόρνος, όλα τα απαραίτητα εργαλεία και τα επιστημονικά όργανα, υπό τον όρο μόνο ότι ξέρετε πώς να τα χρησιμοποιήσετε και έχετε την άδεια για να εργαστείτε εκεί όσο χρόνο επιθυμείτε. Υπάρχουν τα εργαλεία. Κάνετε τους άλλους να ενδιαφερθούν για την ιδέα σας, ενώνεστε με συναδέλφους ειδικευμένους στις διάφορες τέχνες, ή εργάζεσθε μόνοι εάν το προτιμάτε. Εφευρίσκετε μια πτητική μηχανή, ή δεν εφευρίσκετε τίποτα – αυτό είναι δική σας υπόθεση. Ακολουθείτε μια ιδέα — αυτό είναι αρκετό.

Με τον ίδιο τρόπο, εκείνοι που επανδρώνουν τη ναυαγοσωστική λέμβο δεν ζητούν τα πιστοποιητικά του πληρώματος ενός βυθιζόμενου σκάφους. Πλησιάζουν με τη βάρκα τους, διακινδυνεύουν τις ζωές τους στα μανιασμένα κύματα, και χάνονται μερικές φορές, όλα αυτά για να σώσουν τα άτομα που ούτε γνωρίζουν. Και ποια ανάγκη υπάρχει να τους γνωρίζουν; “Είναι ανθρώπινα όντα, και χρειάζονται την βοήθειά μας — αυτό είναι αρκετό, να καθιερώσει το δικαίωμά τους — Στη διάσωση!”

Έτσι βρίσκουμε μια τάση, κατεξοχήν κομμουνιστική, να αναπηδά σε όλες τις πλευρές, και με διάφορες μορφές, στην ίδια την καρδιά των θεωρητικά ατομικιστικών κοινωνιών.

Υποθέστε ότι μια από τις μεγάλες πόλεις μας, τόσο εγωτιστική σε συνηθισμένους καιρούς, χτυπήθηκε αύριο από κάποια καταστροφή — μια πολιορκία, παραδείγματος χάριν — αυτή η ίδια η εγωιστική πόλη θα αποφάσιζε ότι οι πρώτες ανάγκες που θα έπρεπε να ικανοποιηθούν ήταν εκείνες των παιδιών και των ηλικιωμένων. Χωρίς να ρωτήσει ποιες υπηρεσίες είχαν παράσχει, ή ήταν πιθανό να δώσουν στην κοινωνία, θα τους τάιζε καταρχήν. Κατόπιν οι πολεμιστές θα φροντίζονταν για αυτούς, ανεξάρτητα από το θάρρος ή τη εξυπνάδα που κάθε ένας έχει επιδείξει, και χιλιάδες άνδρες και γυναίκες θα συναγωνίζονταν μεταξύ τους στην ανιδιοτελή αφοσίωση στους πληγωμένους.

Αυτή η τάση υπάρχει και γίνεται αισθητή μόλις ικανοποιούνται οι πιο επείγουσες ανάγκες του καθενός, και αναλογικά με το πόσο η παραγωγική δύναμη της φυλής αυξάνεται. Γίνεται μια ενεργή δύναμη κάθε φορά που μια μεγάλη ιδέα έρχεται να αντικαταστήσει τις μέσες έγνοιες της καθημερινής ζωής.

Πώς μπορούμε να αμφιβάλουμε, λοιπόν, ότι όταν τοποθετούνται τα όργανα της παραγωγής στην υπηρεσία όλων, όταν η επιχείρηση κατευθύνεται στις Κομμουνιστικές αρχές, όταν η εργασία, έχοντας ανακτήσει την τιμημένη της θέση μέσα στην κοινωνία, παράγει πολύ περισσότερο από όσο είναι απαραίτητο σε όλους — πώς μπορούμε να αμφιβάλουμε ότι αυτή η δύναμη (ήδη τόσο ισχυρή) θα διευρύνει τη σφαίρα δράσης της μέχρις ότου γίνει η κυβερνώσα αρχή της κοινωνικής ζωής;

Ακολουθώντας αυτές τις ενδείξεις, και εξετάζοντας περαιτέρω την πρακτική πλευρά της απαλλοτρίωσης, για την οποία θα μιλήσουμε στα επόμενα κεφάλαια, είμαστε πεπεισμένοι ότι η πρώτη υποχρέωσή μας, όταν η επανάσταση θα έχει σπάσει τη δύναμη που υποστηρίζει το παρόν σύστημα, θα είναι να πραγματοποιήσουμε τον Κομμουνισμό χωρίς καθυστέρηση.

Αλλά δικός μας δεν είναι ούτε ο Κομμουνισμός του Fourier και των Phalansteriens, ούτε των Σοσιαλιστών του Γερμανικού Κράτους-. Είναι ο Κομμουνισμός των Αναρχικών, — ο Κομμουνισμός χωρίς κυβέρνηση — ο Κομμουνισμός των Ελεύθερων. Είναι η σύνθεση των δύο ιδανικών που ακολουθούνται από την ανθρωπιά σε όλες τις ηλικίες — Οικονομική και Πολιτική Ελευθερία.
ΙΙ

Παίρνοντας την “Αναρχία” για το ιδανικό μας της πολιτικής οργάνωσης δίνουμε μόνο έκφραση σε μια άλλη χαρακτηριστική τάση της ανθρώπινης προόδου. Όποτε οι ευρωπαϊκές κοινωνίες έχουν αναπτυχθεί μέχρι ένα ορισμένο σημείο έχουν τινάξει από πάνω τους τον ζυγό της εξουσίας και έχουν βάλει στη θέση του ένα σύστημα θεμελιωμένο κατά προσέγγιση λίγο ή περισσότερο στις αρχές της προσωπικής ελευθερίας. Και η ιστορία μας δείχνει ότι αυτές οι περίοδοι της μερικής ή γενικής επανάστασης, όταν νικήθηκαν οι κυβερνήσεις, ήταν επίσης περίοδοι ξαφνικής προόδου και στον οικονομικό και στον διανοητικό τομέα. Τώρα είναι η απελευθέρωση των κομμούνων, τα μνημεία των οποίων, παραγόμενα από την ελεύθερη εργασία των συντεχνιών, δεν έχουν ξεπεραστεί ποτέ. Τώρα είναι η εξέγερση των αγροτών που επέφερε τον Ανασχηματισμό και έθεσε τον παπισμό σε κίνδυνο. Και έπειτα πάλι είναι η κοινωνία, η ελεύθερη για ένα μικρό διάστημα, η οποία δημιουργήθηκε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού από τους αντάρτες του Παλαιού Κόσμου.

Περαιτέρω, εάν παρατηρήσουμε την παρούσα ανάπτυξη των πολιτισμένων λαών βλέπουμε, πιό αλάνθαστα, μια κίνηση που χαρακτηρίζεται όλο και περισσότερο στο να περιορίζει τη σφαίρα της δράσης της κυβέρνησης, και να επιτρέψει όλο και περισσότερη ελευθερία στο άτομο. Αυτή η εξέλιξη συνεχίζεται μπροστά στα μάτια μας, αν και καλύπτεται από τα ερείπια και τα σκουπίδια των παλαιών ιδρυμάτων και των παλαιών δεισιδαιμονιών. Όπως όλες οι εξελίξεις, περιμένει μόνο μια επανάσταση για να νικήσει τα παλαιά εμπόδια που στέκονται στον δρόμο, για να μπορέσει να βρεί ελεύθερο πεδίο σε μια αναδημιουργούμενη κοινωνία.

Αφού έχουν για πολύ προσπαθήσει μάταια να λύσουν το άλυτο πρόβλημα — το πρόβλημα να κατασκευάσουν μια κυβέρνηση “που θα περιορίσει το άτομο να υπακούει χωρίς να παύει να υπηρετεί την κοινωνία”, οι άνθρωποι προσπαθούν επιτέλους να ελευθερωθούν οι ίδιοι από κάθε μορφή κυβέρνησης και να ικανοποιήσουν την ανάγκη τους για οργάνωση από μια ελεύθερη σύμβαση μεταξύ ατόμων και ομάδων που ακολουθούν τον ίδιο στόχο. Η ανεξαρτησία κάθε μικρής εδαφικής μονάδας γίνεται μια επείγουσα ανάγκη. Η αμοιβαία συμφωνία αντικαθιστά το νόμο και ρυθμίζει παντού τα μεμονωμένα συμφέροντα λαμβάνοντας υπόψη ένα κοινό αντικείμενο.

Όλα αυτά που ειδώθηκαν κάποτε σαν μια λειτουργία της Κυβέρνησης σήμερα βρίσκονται υπό εξέταση. Τα πράγματα τακτοποιούνται ευκολότερα και πιό ικανοποιητικά χωρίς την επέμβαση του Κράτους. Και στη μελέτη της προόδου που σημειώνεται σε αυτήν την κατεύθυνση, οδηγούμαστε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι η τάση της ανθρώπινης φυλής είναι να μειώσει την Κυβερνητική παρέμβαση στο μηδέν. Στην πραγματικότητα, να καταργήσει το Κράτος, την προσωποποίηση της αδικίας, την κατοχή, και το μονοπώλιο.

Μπορούμε ήδη να πιάσουμε τις αναλαμπές ενός κόσμου στον οποίο οι δεσμοί που δεσμεύουν το άτομο δεν είναι πλέον νόμοι, αλλά κοινωνικές συνήθειες — το αποτέλεσμα της ανάγκης που γίνεται αισθητή από τον καθένα μας να επιδιώξει την υποστήριξη, τη συνεργασία, τη κατανόηση των γειτόνων του.

Σίγουρα η ιδέα μιας κοινωνίας χωρίς Κράτος θα προκαλέσει τουλάχιστον τόσες αντιρρήσεις όσο η πολιτική οικονομία μιας κοινωνίας χωρίς ιδιωτικό κεφάλαιο. Όλοι έχουμε μεγαλώσει από την παιδική ηλικία μας θεωρώντας το Κράτος σαν ένα είδος Πρόνοιας. Όλη η εκπαίδευσή μας, η Ρωμαϊκή ιστορία που μάθαμε στο σχολείο, ο Βυζαντινός κώδικας που μελετήσαμε αργότερα με το όνομα του Ρωμαϊκού νόμου, και οι διάφορες επιστήμες που διδάσκονται στα πανεπιστήμια, μας συνηθίζουν να πιστεύουμε στην Κυβέρνηση και στις αρετές του θεόσταλτου Κράτους.

Για να διατηρήσουν αυτήν την δεισιδαιμονία ολόκληρα συστήματα φιλοσοφίας έχουν διαμορφωθεί και έχουν διδαχθεί. Όλες οι πολιτικές είναι βασισμένες σε αυτήν την αρχή. Και κάθε πολιτικός, οποιουδήποτε χρώματος, έρχεται εμπρός και λέει στους ανθρώπους, “Δώστε μου τη δύναμη, και εγώ μπορώ και θέλω να σας ελευθερώσω από τις δυστυχίες που σας πιέζουν τόσο βαριά”.

Από την κούνια ως τον τάφο όλες οι ενέργειές μας καθοδηγούνται από αυτήν την αρχή. Ανοίξτε οποιοδήποτε βιβλίο κοινωνιολογίας ή νομολογίας, και θα βρείτε εκεί την Κυβέρνηση, την οργάνωσή της, τις πράξεις της, να γεμίζουν τόσο μεγάλο χώρο ώστε φτάνουμε να πιστεψουμε ότι δεν υπάρχει τίποτα έξω από την Κυβέρνηση και τον κόσμος των πολιτικών.

Ο Τύπος μας διδάσκει το ίδιο πράγμα με κάθε τρόπο που μπορεί κανείς να φανταστεί. Ολόκληρες στήλες αφιερώνονται στις κοινοβουλευτικές συζητήσεις και στις πολιτικές δολοπλοκίες. Η απέραντη καθημερινή ζωή ενός έθνους μόλις που αναφέρεται σε μερικές γραμμές όταν εξετάζεται σε σχέση με οικονομικά θέματα, νόμους, ή “διάφορα γεγονότα” σχετικά με αστυνομικές υποθέσεις. Και όταν διαβάζετε αυτές τις εφημερίδες, μετά βίας σκέφτεστε τον ανυπολόγιστο αριθμό όντων — όλη η ανθρωπότητα, περίπου — που μεγαλώνουν και πεθαίνουν, τα οποία γνωρίζουν τη θλίψη, που εργάζονται και καταναλώνουν, σκέφτονται και δημιουργούν έξω από τις λίγες προεξέχουσες προσωπικότητες που έχουν ενισχυθεί τόσο ώστε η ανθρωπότητα κρύβεται από τις σκιές τους οι οποίες διευρύνονται από την άγνοιά μας.

Και όμως μόλις περνάμε από το τυπωμένο θέμα στην ζωή την ίδια, μόλις ρίχνουμε μια ματιά στην κοινωνία, εκπλησσόμαστε από τον απειροελάχιστο ρόλο που παίζει η Κυβέρνηση. Ο Balzac παρατήρησε ήδη πώς τα εκατομμύρια των αγροτών περνούν το σύνολο της ζωής τους χωρίς να γνωρίζουν τίποτα για το Κράτος, εκτός από τους βαρείς φόρους που αναγκάζονται να πληρώνουν. Κάθε ημέρα εκατομμύρια συναλλαγών γίνονται χωρίς Κυβερνητική επέμβαση, και οι μεγαλύτερες από αυτές — εκείνες του εμπορίου και της ανταλλαγής — συνεχίζονται κατά τέτοιο τρόπο ώστε η Κυβέρνηση να μην καλείται να αναμιχθεί εάν ένα από τα συμβαλλόμενα μέρη είχε την πρόθεση να μην εκπληρώσει την συμφωνία του. Εάν μιλήσετε σε ένα άτομο που καταλαβαίνει το εμπόριο θα σας πει ότι οι καθημερινές επιχειρήσεις που πραγματοποιούνται από τους εμπόρους θα ήταν απολύτως αδύνατες αν δεν βασίζονταν στην αμοιβαία εμπιστοσύνη. Η συνήθεια να κρατά κανείς τον λόγο του, η επιθυμία να μην χάσει την πίστωσή του, αρκεί να διατηρήσει αυτήν την σχετική τιμιότητα. Το άτομο που δεν αισθάνεται τη μικρότερη τύψη όταν δηλητηριάζει τους πελάτες του με επιβλαβή φάρμακα που καλύπτονται με πομπώδεις ετικέτες σκέφτεται ότι είναι προς τιμήν του να κρατήσει τις δεσμεύσεις του. Τώρα, εάν αυτή η σχετική ηθική έχει αναπτυχθεί υπό τους παρόντες όρους, όταν ο πλουτισμός είναι το μόνο κίνητρο και ο μόνος στόχος, μπορούμε να αμφιβάλουμε για τη γρήγορη πρόοδό της όταν ο σφετερισμός των καρπών της εργασίας των άλλων δεν θα είναι πλέον η βάση της κοινωνίας;

Ένα άλλο εντυπωσιακό γεγονός, που χαρακτηρίζει ειδικά τη γενιά μας, μιλά ακόμα περισσότερο υπέρ των ιδεών μας. Είναι η συνεχής επέκταση του τομέα της επιχείρησης λόγω της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, και η καταπληκτική ανάπτυξη των ελεύθερων ομάδων όλων των ειδών. Θα το συζητήσουμε αυτό πιο αναλυτικά στο κεφάλαιο που αφιερώνεται στην Ελεύθερη Συμφωνία [Free Agreement, Κεφ. 11]. Είναι αρκετό να αναφέρουμε ότι τα γεγονότα είναι τόσο πολυάριθμα και τόσο συνήθη ώστε αυτά είναι η ουσία του δεύτερου μισού του δέκατου ένατου αιώνα, ακόμα κι αν οι πολιτικοί και σοσιαλιστές συγγραφείς τα αγνοούν, προτιμώντας πάντα να μιλούν σε μας για τις λειτουργίες της Κυβέρνησης.

Αυτές οι οργανώσεις, ελεύθερες και εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους, είναι μια τόσο φυσική έκβαση του πολιτισμού μας. Επεκτείνονται τόσο γρήγορα και ομαδοποιούνται με πολύ μεγάλη ευκολία. Είναι ένα τόσο απαραίτητο αποτέλεσμα της συνεχούς αύξησης των αναγκών του πολιτισμένου ανθρώπου και τελικά, τόσο ευνοϊκά αντικαθιστούν την κυβερνητική παρέμβαση ώστε πρέπει να αναγνωρίσουμε σε αυτές έναν παράγοντα αυξανόμενης σπουδαιότητας στη ζωή των κοινωνιών. Εάν δεν είναι εξαπλωμένες ακόμα στο σύνολο των εκδηλώσεων της ζωής, είναι γιατί βρίσκουν ένα αξεπέραστο εμπόδιο στην ένδεια του εργαζομένου, στα απολιθώματα της παρούσας κοινωνίας, στον ιδιωτικό σφετερισμό του κεφαλαίου, και στο Κράτος. Καταργήστε αυτά τα εμπόδια και θα τις δείτε να καλύπτουν το απέραντο πεδίο της πολιτισμένης ανθρώπινης δραστηριότητας.

Η ιστορία των τελευταίων πενήντα ετών δίνει μια ζωντανή απόδειξη ότι η Αντιπροσωπευτική Κυβέρνηση είναι ανίσχυρη να εκπληρώσει τις λειτουργίες που έχουμε επιδιώξει να δώσουμε σε αυτήν. Στις ημέρες που έρχονται ο δέκατος ένατος αιώνας θα αναφέρεται σαν ο αιώνας που έχει βεβαιώσει την αποτυχία του κοινοβουλευτισμού.

Αλλά αυτή η ανικανότητα γίνεται εμφανής σε όλους. Τα ελαττώματα του κοινοβουλευτισμού, και οι έμφυτες ατέλειες της αντιπροσωπευτικής αρχής, είναι αυτονόητα, και οι λίγοι φιλόσοφοι που έχουν κάνει μια κριτική μελέτη αυτών (J. S. Mill και Leverdays) το έκαναν αλλά δίνουν λογοτεχνική μορφή στη λαϊκή δυσαρέσκεια. Δεν είναι δύσκολο, πράγματι, να φανεί η γελοιότητα της ονομασίας μερικών ατόμων και των λεγομένων τους σε αυτούς, “Κάνετε νόμους που ρυθμίζουν όλες τις σφαίρες της δραστηριότητάς μας. Αν και ούτε ένας από σας δεν ξέρει τίποτα για αυτά!”

Αρχίζουμε να βλέπουμε ότι η κυβέρνηση των πλειοψηφιών σημαίνει ότι παραδίδονται όλες οι υποθέσεις της χώρας σε επιθεωρητές που αποτελούν τις πλειοψηφίες στη Βουλή και στις εκλογικές επιτροπές. Σε εκείνους, με μια λέξη, οι οποίοι δεν έχουν καμία δική τους άποψη. Αλλά η ανθρωπότητα επιδιώκει και βρίσκει ήδη τα νέα ζητήματα.

Η Διεθνής Ταχυδρομική Ένωση, οι σιδηροδρομικές ενώσεις, και οι μορφωμένες κοινωνίες μας δίνουν παραδείγματα λύσεων βασισμένων στην ελεύθερη συμφωνία στον χώρο και τη θέση του νόμου.

Σήμερα, όταν οι ομάδες οι διασκορπισμένες παντού επιθυμούν να οργανωθούν πάνω σε ένα αντικείμενο ή κάποιο άλλο, δεν εκλέγουν πλέον το διεθνές Κοινοβούλιο του Jacks-of-all-trades. Όχι, όπου δεν είναι δυνατό να συναντηθούν άμεσα ή να γίνει μια συμφωνία με αλληλογραφία, εκπρόσωποι ειδικευμένοι στο ζήτημα στέλνονται για να διαπραγματευθούν, με τις οδηγίες: “Προσπάθησε να έρθεις σε μια συμφωνία σε αυτά και αυτά τα ζητήματα, και επέστρεψε έπειτα όχι με έναν νόμο στην τσέπη σου, αλλά με μια πρόταση της συμφωνίας που μπορεί να δεχθούμε ή να μην δεχθούμε”.

Τέτοια είναι η μέθοδος των μεγάλων βιομηχανικών επιχειρήσεων, των μορφωμένων κοινωνιών, και ενώσεων κάθε είδους, οι οποίες καλύπτουν ήδη την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Και τέτοια πρέπει να είναι η μέθοδος μιας απελευθερωμένης κοινωνίας. Επιφέροντας την απαλλοτρίωση, η κοινωνία δεν μπορεί να συνεχίσει να οργανώνεται πάνω στην αρχή της κοινοβουλευτικής αντιπροσώπευσης. Μια κοινωνία που έχει θεμελιωθεί πάνω στην δουλοπαροικία είναι σύμφωνη με την απόλυτη μοναρχία. Μια κοινωνία που βασίζεται στο σύστημα αμοιβών και την εκμετάλλευση των μαζών από τους κεφαλαιοκράτες βρίσκει την πολιτική έκφρασή της στον κοινοβουλευτισμό. Αλλά μια ελεύθερη κοινωνία, που επανακτά την κατοχή της κοινής κληρονομιάς, πρέπει να επιδιώξει, σε ελεύθερες ομάδες και ελεύθερες ομοσπονδίες ομάδων, μια νέα οργάνωση, σε αρμονία με τη νέα οικονομική φάση της ιστορίας.

Κάθε οικονομική φάση έχει μια πολιτική φάση που αντιστοιχεί σε αυτήν, και θα ήταν αδύνατο να αγγιχτεί η ιδιοκτησία χωρίς να βρει συγχρόνως έναν νέο τρόπο πολιτικής ζωής.

Peter Kropotkin

Η κατάκτηση του ψωμιού

Κεφάλαιο 2: Ευημερία για όλους

Η ευημερία για όλους δεν είναι ένα όνειρο. Είναι κάτι το εφικτό, χάρη σε όλα όσα έκαναν οι πρόγονοί μας για να αυξήσουν τις παραγωγικές μας δυνάμεις.

Γνωρίζουμε ότι παρόλο που οι παραγωγοί μετά βίας αποτελούν το ένα τρίτο των κατοίκων του πολιτισμένου κόσμου, παράγουν ακόμη και σήμερα ικανές ποσότητες προϊόντων, έτσι ώστε κάποιος βαθμός άνεσης μπορεί να αποδοθεί σε κάθε σπίτι. Ξέρουμε ακόμη ότι αν όλοι αυτοί που διασπαθίζουν σήμερα τους καρπούς ξένου μόχθου αναγκαζόταν να χρησιμοποιήσουν το χρόνο τους σε χρήσιμες εργασίες, τα πλούτη μας θα αυξάνονταν αναλογικά – αν όχι περισσότερο – με το νούμερο των παραγωγών. Τέλος, ξέρουμε ότι σε αντίθεση με τις διατυπωμένες από τον Μάλθους θεωρίες – αυτού του μάντη των οικονομικών της μεσαίας τάξης – οι παραγωγικές ικανότητες της ανθρωπότητας αυξάνονται με έναν πολύ ταχύτερο ρυθμό από ότι οι αναπαραγωγικές τις. Όσο πιο πυκνά συναθροίζονται οι άνθρωποι στη γη τόσο ταχύτερη είναι η ανάπτυξη της πλουτοπαραγωγικής τους δύναμης.

Έτσι παρόλο που από το 1844 ως το 1890 ο πληθυσμός της Αγγλίας έχει αυξηθεί μόνο κατά 62%, η παραγωγή της τουλάχιστον διπλασιάστηκε, τουτέστιν αυξήθηκε κατά 130%. Στη Γαλλία, όπου η αύξηση του πληθυσμού ήταν πιο αργή, η μεγέθυνση της παραγωγής είναι παρόλ’ αυτά ταχύτατη. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 8 χρόνων και παρά τις κρίσεις που περνάει συχνά η γεωργία, τον κρατικό παρεμβατισμό, τον φόρο αίματος (στρατολογία – επίταξη), το κερδοσκοπικό εμπόριο και την οικονομία, η παραγωγή σιτηρών στη Γαλλία έχει τετραπλασιαστεί και η βιομηχανική παραγωγή υπερδεκαπλασιαστεί. Στις ΗΠΑ η πρόοδος είναι ακόμη πιο εντυπωσιακή. Παρόλη τη μετανάστευση ή μάλλον ακριβώς λόγω της εισροής αυτής του Ευρωπαϊκού πλεονάσματος εργασίας, οι ΗΠΑ έχουν δεκαπλασιάσει τα πλούτη τους.

Εντούτοις, τα νούμερα αυτά δίνουν μια μικρή μόνο ιδέα του πoιός θα είναι ο πλούτος μας σε καλύτερες συνθήκες. Παράλληλα με την ταχύτατη ανάπτυξη των πλουτοπαραγωγικών μας δυνάμεων έχουμε μια καταιγιστική αύξηση της τάξης των ενδιάμεσων και μεσαζόντων. Αντί το κεφάλαιο να συγκεντρώνεται σταδιακά σε λίγα χέρια έτσι ώστε για να αναλάβει τη νόμιμη κληρονομιά της η κοινότητα να είναι απαραίτητο απλά να απαλλοτριώσει λίγους εκατομμυριούχους – αντί αυτή η Σοσιαλιστική πρόβλεψη να αποδειχθεί αληθινή, το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει: το πλήθος των παρασίτων διαρκώς αυξάνει.

Στη Γαλλία δεν αντιστοιχούν ούτε 10 ενεργοί παραγωγοί για κάθε 30 κατοίκους. Ολόκληρος ο αγροτικός πλούτος της χώρας είναι δουλειά λιγότερων από 7 εκατομμύρια ανθρώπων, ενώ στις δύο μεγάλες βιομηχανίες – ορυχεία και υφαντουργεία – θα βρεις ότι οι εργάτες αριθμούν λιγότερους από 2,5 εκατομμύρια. Αλλά πόσοι είναι αυτοί που εκμεταλλεύονται την εργασία; Στην Αγγλία (εξαιρουμένης της Σκοτίας και της Ιρλανδίας) μόνο 1 εκατομμύριο εργάτες – άντρες, γυναίκες και παιδιά – εργάζονται σε όλο το υφαντουργικό εμπόριο, κάτι περισσότερο από μισό εκατομμύριο δουλεύουν στα ορυχεία και κάτι λιγότερο από μισό εκατομμύριο καλλιεργούν τη γη. Οι στατιστικολόγοι πρέπει να φουσκώσουν όλα τα νούμερα ώστε να εμφανιστούν ένα μέγιστο 8 εκατομμυρίων παραγωγών για 26 εκατομμύρια κατοίκους. Στην πραγματικότητα αυτοί που δημιουργούν τα προϊόντα που εξάγονται από τη Βρετανία σε κάθε γωνιά της γης δεν είναι περισσότεροι από 6 ή 7 εκατομμύρια εργάτες. Και πιο είναι το σύνολο των μετόχων και των μεσαζόντων που συγκεντρώνουν τους καρπούς της πρωτογενούς εργασίας κάθε τομέα; Αυτών που συσσωρεύουν μη δεδουλευμένα κέρδη βάζοντας τον εαυτό τους ανάμεσα στον παραγωγό και τον καταναλωτή, πληρώνοντας στον πρώτο ούτε το 1/5, μπα, ούτε το 1/20 αυτού που κερδίζει από τον τελευταίο;

Και δεν είναι μόνο αυτό. Αυτοί που κατέχουν το κεφάλαιο συνεχώς μειώνουν την απόδοση συγκρατώντας την παραγωγή. Δεν χρειάζεται να μιλήσουμε για τα φορτία στρειδιών που πετιούνται στη θάλασσα ώστε να μην φτάσει στους ανθρώπους ένα νόστιμο φαγητό, το οποίο μέχρι σήμερα φυλάγεται για τους πλούσιους. Δεν χρειάζεται να μιλήσουμε για τις χίλιες και μία πολυτέλειες – υφάσματα, τρόφιμα κλπ – που αντιμετωπίζονται όπως και τα στρείδια. Αρκεί να θυμηθούμε με ποιον τρόπο η παραγωγή των πιο απαραίτητων αγαθών περιορίζεται. Λεγεώνες ανθρακωρύχων είναι έτοιμες και πρόθυμες να εξορύσσουν καθημερινά άνθρακα και να τον στέλνουν σε αυτούς που τρέμουν από το κρύο. Αλλά πολύ συχνά στο 1/3 ή ακόμη και στα 2/3 από αυτούς, απαγορεύεται να εργαστούν περισσότερο από 3 μέρες την εβδομάδα γιατί η τιμή του άνθρακα πρέπει να παραμείνει υψηλή. Σε χιλιάδες υφαντουργούς δεν επιτρέπεται να εργαστούν στους αργαλειούς, παρόλο που οι οικογένειές τους ζουν στα κουρέλια, παρόλο που τα ? του πληθυσμού της Ευρώπης δεν έχουν ένα ρούχο που να αξίζει να αποκαλείται έτσι. Εκατοντάδες υψικάμινοι, χιλιάδες εργοστάσια, θέτονται περιοδικά εκτός λειτουργίας και άλλα δουλεύουν μόνο το μισό χρόνο. Σε κάθε πολιτισμένο έθνος υπάρχει ένας μόνιμος πληθυσμός περίπου 2 εκατομμυρίων ατόμων που ζητά δουλειά και μόνο, και στον οποίο την αρνούνται.

Πόσο πρόθυμα αυτά τα εκατομμύρια άνθρωποι θα δούλευαν για να ξαναπάρουν την χέρσα γη, ή για να μετατρέψουν την ακαλλιέργητη γη σε γόνιμα χωράφια, πλούσια σε συγκομιδές! Μια χρονιά καλοσχεδιασμένου κόπου θα πενταπλασίαζε την παραγωγή των άνυδρων εδαφών της βόρειας Γαλλίας τα οποία τώρα δίνουν μόνο περίπου 8 bushel σιταριού ανά acre. Αλλά αυτοί οι άνθρωποι οι οποίοι παρ’ όλες τις δυσκολίες θα ήταν χαρούμενοι να γίνουν πρωτοπόροι σε τόσους πολλούς τομείς πλουτοπαραγωγικής δραστηριότητας, πρέπει να μένουν άπραγοι γιατί οι ιδιοκτήτες της γης, των ορυχείων και των εργοστασίων προτιμούν να επενδύσουν το κεφάλαιό τους – το οποίο έκλεψαν πρωταρχικά από την κοινότητα – σε Τούρκικα ή Αιγυπτιακά ομόλογα ή στα χρυσωρυχεία της Παταγονίας και έτσι να κάνουν τους Αιγυπτίους φελάχους, τους Ιταλούς εξόριστους και τους Κινέζους κούληδες μισθωτούς σκλάβους τους.

Τόσα πολλά για τον άμεσο και εσκεμμένο περιορισμό της παραγωγής! Αλλά υπάρχει και ένας έμμεσος, μη-προμελετημένος περιορισμός, ο οποίος συνίσταται στο ξόδεμα του ανθρώπινου μόχθου σε εντελώς άχρηστα ή προορισμένα για την ικανοποίηση και μόνο της κουτής ματαιοδοξίας των πλουσίων αντικείμενα.

Είναι αδύνατο να υπολογιστεί με αριθμούς σε ποιον βαθμό ο πλούτος περιορίζεται με έμμεσους τρόπους, σε ποιο βαθμό γίνεται σπατάλη ενέργειας, ενώ θα μπορούσε να χρησιμεύσει για την παραγωγή και πάνω απ’ όλα να προετοιμάσει τα απαραίτητα για αυτήν μηχανήματα. Αρκεί να αναφερθούν τα τεράστια ποσά που ξοδεύονται από την Ευρώπη σε εξοπλισμούς, με μοναδικό στόχο την απόκτηση ελέγχου στις αγορές, έτσι ώστε να σπρωχτούνε τα δικά της εμπορικά στάνταρτ στις γειτονικές περιοχές και να κάνουν ευκολότερη την εκμετάλλευση στην ίδια. Τα εκατομμύρια που πληρώνονται κάθε χρόνο σε κάθε λογής υπαλλήλους που η μόνη λειτουργία που επιτελούν είναι η διατήρηση των δικαιωμάτων των μειοψηφιών – το δικαίωμα λίγων πλούσιων ανθρώπων να χειρίζονται την οικονομική δραστηριότητα τους έθνους. Τα εκατομμύρια που ξοδεύονται σε δικαστές, φυλακές, αστυνόμους και όλα τα σύνεργα της αποκαλούμενης δικαιοσύνης – ξοδεμένα χωρίς σκοπό, γιατί ξέρουμε ότι κάθε ανακούφιση, όσο ασήμαντη κι αν είναι, της αθλιότητας στις μεγάλες πόλεις μας ακολουθείται από μια εξαιρετικά αξιοσημείωτη μείωση του εγκλήματος. Τέλος, τα εκατομμύρια που ξοδεύονται για τη διάδοση ολέθριων θεωριών-δογμάτων μέσω του τύπου και ειδήσεων που «μαγειρεύτηκαν» για χάρη αυτού ή του άλλου κόμματος, αυτού του πολιτικού ή εκείνης της εταιρίας εκμεταλλευτών.

Αλλά εκτός αυτού, πρέπει να πάρουμε υπόψιν μας όλη την εργασία που πηγαίνει χαμένη για να συντηρεί τους στάβλους, τα σπίτια των σκύλων και τους ακόλουθους των πλούσιων για παράδειγμα. Για να υποθάλπονται τα καπρίτσια της κοινωνίας και τα διεφθαρμένα γούστα του μοντέρνου όχλου. Για να υποχρεώνεται ο καταναλωτής από τη μια να αγοράζει ότι δεν χρειάζεται ή να του φορτώσουν ένα κατώτερο εμπόρευμα με τη βοήθεια υπερβολικής διαφήμισης και να παράγει από την άλλη εμπορεύματα τα οποία είναι απολύτως εξευτελιστικά αλλά κερδοφόρα για τον κατασκευαστή. Αυτό που σπαταλιέται με αυτόν τον τρόπο θα ήταν αρκετό για να διπλασιάσει τον πραγματικό μας πλούτο ή για να εφοδιαστούν οι μύλοι και τα εργοστάσιά μας με μηχανήματα τα οποία σύντομα θα πλημμύριζαν τα καταστήματα με όλα αυτά που σήμερα λείπουν από τα 2/3 του έθνους. Με το σημερινό σύστημα, το ένα τέταρτο των παραγωγών κάθε έθνους αναγκάζεται να μην εργάζεται για 3 ή 4 μήνες το χρόνο ενώ η εργασία άλλου ενός τετάρτου, αν όχι του μισού των παραγωγών, δεν δίνει τίποτα καλύτερο από τη διασκέδαση των πλούσιων ή την εκμετάλλευση του λαού.

Ας εξετάσει κάποιος από τη μια την ταχύτητα με την οποία τα πολιτισμένα έθνη αυξάνουν τις δυνάμεις παραγωγής τους και από την άλλη τα άμεσα ή έμμεσα όρια που τίθενται σε αυτή την παραγωγή από τις υπάρχουσες συνθήκες. Δεν μπορεί παρά να συμπεράνει ότι ένα οικονομικό σύστημα ελαφρός πιο φωτισμένο θα επέτρεπε να συσσωρεύσουν σε λίγα χρόνια τόσα πολλά χρήσιμα αγαθά ώστε θα αναγκαζόταν να ουρλιάξει «Αρκετά! Έχουμε αρκετό κάρβουνο και ψωμί και ρούχα! Ας ξεκουραστούμε και ας εξετάσουμε τον καλύτερο τρόπο να χρησιμοποιήσουμε τις δυνάμεις μας, πώς θα χρησιμοποιήσουμε καλύτερα τον χρόνο μας.»

Όχι, η ευημερία για όλους δεν είναι ένα όνειρο – αν και ήταν πράγματι ένα όνειρο την εποχή που ο άνθρωπος, παρ’ όλους τους κόπους του, με το ζόρι κέρδιζε 1 μόδι σταριού από ένα acres γης και έπρεπε να πλάσει με τα χέρια του όλα τα εργαλεία που χρησιμοποιούσε στη γεωργία και τη βιομηχανία. Σήμερα δεν είναι πια ένα όνειρο, γιατί ο άνθρωπος έχει εφεύρει μια μηχανή η οποία με λίγο σίδερο και μερικές λίβρες κάρβουνο του δίνει εξουσία σε ένα πράγμα ισχυρό και υπάκουο σαν άλογο, ικανό να θέτει τα πιο περίεργα μηχανήματα σε κίνηση.

Αλλά αν η ευημερία για όλους πρόκειται να πραγματοποιηθεί, αυτό το τεράστιο κεφάλαιο – πόλεις, σπίτια, λιβάδια, καλλιεργήσιμες εκτάσεις, εργοστάσια, δρόμοι, εκπαίδευση – πρέπει να πάψει να θεωρείται ιδιωτική ιδιοκτησία και αυτός που το θεωρεί μονοπώλιό του να χάσει τις ανέσεις του.

Αυτό το πλούσιο κληροδότημα, κερδισμένο με πόνο, χτισμένο, πλασμένο ή εφευρεμένο από τους προγόνους μας, πρέπει να γίνει κοινή ιδιοκτησία, έτσι ώστε τα συλλογικά συμφέροντα των ανθρώπων να μπορούν να κερδίσουν από αυτό το μέγιστο καλό για όλους.

Πρέπει να γίνει ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗ. Η ευημερία για όλους – ο σκοπός, η απαλλοτρίωση – το μέσο.

ΙΙ

ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗ, αυτό είναι λοιπόν το ζήτημα που η Ιστορία έθεσε ενώπιον των ανθρώπων του 20^ου αιώνα: η επιστροφή στον Κομμουνισμό για όλους όσους βοηθούν για την ευημερία του ανθρώπου.

Αλλά αυτό το πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί μέσω νομοθεσίας. Κανένας δεν πιστεύει κάτι τέτοιο. Οι φτωχοί, όχι σε μικρότερο βαθμό από τους πλούσιους, καταλαβαίνουν ότι ούτε οι υπάρχουσες Κυβερνήσεις, ούτε καμία που ίσως αναδυθεί (προκύψει) από πιθανές πολιτικές αλλαγές θα είναι σε θέση να βρει μια λύση. Αισθανόμαστε την ανάγκη μιας κοινωνικής επανάστασης: πλούσιοι και φτωχοί αναγνωρίζουν ότι αυτή η επανάσταση βρίσκεται μπροστά μας, ότι ίσως ξεσπάσει σε πολύ λίγα χρόνια.

Μια μεγάλη αλλαγή στη σκέψη ολοκληρώθηκε στη διάρκεια του τελευταίου μισού του 19^ου αιώνα. Αλλά το νέο αυτό πνεύμα, καταπιεσμένο καθώς ήταν από την τάξη των ιδιοκτητών (γαιοκτημόνων) και καθώς δεν του επιτράπηκε η φυσική ανάπτυξη, πρέπει τώρα να σπάσει τα δεσμά του βίαια και να χειραφετηθεί με μια επανάσταση.

Από πού έρχεται η επανάσταση και πως αναγγέλλει τον ερχομό της; Κανένας δεν μπορεί να απαντήσει σε αυτές τις ερωτήσεις. Το μέλλον μας είναι κρυφό. Αλλά αυτοί που βλέπουν και σκέπτονται δεν παρερμηνεύουν τα σημάδια: εργάτες και εκμεταλλευτές, Επαναστάτες και Συντηρητικοί, φιλόσοφοι και άνθρωποι της δράσης, όλοι νιώθουν ότι η επανάσταση είναι μπροστά στη πόρτα μας. Πολύ ωραία! Αλλά τι να κάνουμε εμείς όταν ξεσπάσει η καταιγίδα;

Έχουμε όλοι μας μελετήσει τόσο πολύ τη συνταρακτική-δραματική πλευρά της επανάστασης και τόσο λίγο την πρακτική δουλειά της, ώστε είμαστε ικανοί να δούμε μόνο τα σκηνικά, ας πούμε, αποτελέσματα αυτών των μεγάλων κινημάτων: τις μάχες των πρώτων ημερών, τα οδοφράγματα. Αλλά αυτή η μάχη, αυτή η πρώτη αψιμαχία, σύντομα τελειώνει. Και μόνο μετά από αυτή τη συντριβή της παλιάς κατάστασης μπορεί να ειπωθεί ότι ξεκινάει η αληθινή δουλειά της επανάστασης.

Καταβεβλημένοι και αδύναμοι, δεχόμενοι επίθεση απ’ όλες τις πλευρές, οι παλιοί κυβερνήτες σύντομα σαρώνονται από την πνοή της εξέγερσης. Σε λίγες μέρες η μοναρχία της μεσαίας τάξης του 1848 δεν υπήρχε πια και καθώς ο Louis Philippe εξασφάλιζε τη διαφυγή του με μια άμαξα, το Παρίσι είχε ήδη ξεχάσει τον «Πολίτη Βασιλιά». Η κυβέρνηση του Θιέρσου εξαφανίστηκε μέσα σε λίγες ώρες στις 18 του Μάρτη του 1871, αφήνοντας το Παρίσι να κυριαρχήσει στην τύχη του. Το 1848 και 1871 παρέμειναν απλώς εξεγέρσεις. Πριν από τη λαϊκή επανάσταση οι άρχοντες της «Παλιάς τάξης» εξαφανίστηκαν με εκπληκτική ταχύτητα. Οι υποστηρικτές τους ταξίδευαν στη χώρα, για να συνωμοτήσουν αλλού με ασφάλεια και να μηχανευτούν μέτρα για την επιστροφή τους.

Η προηγούμενη Κυβέρνηση έχει εξαφανιστεί, ο στρατός διστάζοντας μπροστά στη τάση της κοινής γνώμης δεν υπακούει πια στους διοικητές του, που επίσης προνοητικά τα μάζεψαν και φύγαν. Οι φαντάροι δεν παρεμβαίνουν ή ενώνονται με τους εξεγερμένους. Η αστυνομία, στέκεται σε αναμονή, αναποφάσιστη ανάμεσα στο να ξυλοφορτώσει το πλήθος ή να φωνάζει: «Ζήτω η Κομμούνα!» καθώς κάποιοι αποσύρονται από τις θέσεις μάχης «περιμένοντας τις επιθυμίες της νέας κυβέρνησης». Οι εύποροι πολίτες πακετάρουν τα μπαούλα τους και φεύγουν σε πιο ασφαλή μέρη. Ο λαός παραμένει. Έτσι ξεκινάει μια επανάσταση. Σε πολλές μεγάλες πόλεις διακηρύσσεται η Κομμούνα. Στους δρόμους χιλιάδες άνθρωποι περιπλανιούνται. Το βράδυ συγκεντρώνονται σε προχειροφτιαγμένες ομάδες και αναρωτιούνται «Τι θα κάνουμε τώρα;», συζητώντας φλογερά τα δημόσια ζητήματα για τα οποία όλοι ενδιαφέρονται. Αυτοί που χθες ήταν οι πιο αδιάφοροι είναι ίσως οι πιο ενθουσιώδης. Παντού υπάρχει άφθονη φιλικότητα (καλή διάθεση) και μια έντονη επιθυμία να οριστικοποιηθεί η νίκη. Είναι μια στιγμή υπέρτατης αφοσίωσης. Οι άνθρωποι είναι έτοιμοι να προχωρήσουν.

Όλα αυτά είναι λαμπρά και θαυμάσια, αλλά δεν είναι ακόμη επανάσταση. Όχι, μόλις τώρα η δουλειά των επαναστατών ξεκινά.

Αναμφίβολα η δίψα για εκδίκηση θα ικανοποιηθεί. Οι Watrins και οι Thomases θα πληρώσουν την ποινή της αντιδημοτικότητάς τους αλλά αυτό είναι μόνο μια στιγμή του αγώνα και όχι μια επανάσταση.

Σοσιαλιστές πολιτικοί, ριζοσπάστες, παραμελημένες ιδιοφυΐες της δημοσιογραφίας, ρήτορες του δρόμου, πολίτες της μεσαίας τάξης και εργαζόμενοι βιάζονται να πάρουν τις άδειες θέσεις στο Δημαρχείο και τα Κυβερνητικά γραφεία. Κάποιοι ικανοποιούν τις καρδιές τους με γαλόνια, θαυμάζουν τους εαυτούς τους στους υπουργικούς καθρέπτες και ετοιμάζονται να δώσουν διαταγές με έναν αέρα σπουδαιότητας, όπως πρέπει στη νέα τους θέση. Πρέπει να έχουν μια κόκκινη ζώνη, μια κεντημένη κάπα και επιβλητικές χειρονομίες για να εντυπωσιάσουν τους συντρόφους τους στο γραφείο ή το εργαστήριο! Άλλοι χώνονται σε επίσημες εφημερίδες, προσπαθώντας, με τις καλύτερες προθέσεις να γίνουν η κεφαλή ή η ουρά τους. Συνθέτουν νόμους και εκδίδουν πομπώδη συνθηματικά διατάγματα που κανένας δεν μπαίνει στο κόπο να προσέξει – γιατί η επανάσταση έχει έρθει. Για να δώσουν στον εαυτό τους μια εξουσία που δεν έχουν επιδιώκουν την αναγνώριση-επικύρωση των παλιών μορφών κυβέρνησης. Παίρνουν τα ονόματα της «Προσωρινής Κυβέρνησης», «Επιτροπής Δημόσιας Ασφάλειας», «Δήμαρχος», «Κυβερνήτης του Δημαρχείου», «Επίτροπος Δημοσίου Συμφέροντος», και τι δεν παίρνουν. Εκλεγμένοι ή ανακηρυγμένοι δια βοής, συγκεντρώνονται στις Επιτροπές ή στα Κοινοτικά Συμβούλια. Αυτά τα σώματα περιλαμβάνουν ανθρώπους 10 ή 20 διαφορετικών σχολών οι οποίες, αν δεν είναι ακριβώς «ιδιωτικά παρεκκλήσια», είναι τουλάχιστον τόσες πολλές οι σέχτες που αντιπροσωπεύουν, όσοι είναι και οι τρόποι που βλέπουν τις ευκαιρίες, την κατεύθυνση και τον σκοπό της επανάστασης. Ρεαλιστές, Κολεκτιβιστές, Ριζοσπάστες, Ιακωβίνοι, Μπλανκιστές, σπρώχνονται μεταξύ τους και χάνουν το χρόνο τους σε φλύαρες εχθροπραξίες. Τίμιοι άνθρωποι έρχονται σε επαφή με φιλόδοξους, το μόνο όνειρο των οποίων είναι η εξουσία και που απορρίπτουν το πλήθος απ’ το οποίο αναδύθηκαν. Βρίσκονται μαζί με διαμετρικά αντίθετες απόψεις και αναγκάζονται να συνάψουν αυθαίρετες συμμαχίες ώστε να δημιουργήσουν πλειοψηφίες της μιας μέρας. Λογομαχούν, αποκαλώντας ο ένας τον άλλο αντιδραστικό, εξουσιαστή και καθάρμα, ανίκανοι να συνεννοηθούν για οποιοδήποτε σοβαρό μέτρο. Σέρνονται σε συζήτηση για μικροπράγματα, χωρίς να παράγουν τίποτα καλύτερο από στομφώδεις προκηρύξεις. Παίρνουν τους εαυτούς τους στα σοβαρά χωρίς να έχουν επίγνωση ότι η πραγματική δύναμη του κινήματος είναι στους δρόμους. Όλα αυτά ίσως είναι ευχάριστα για όσους αγαπούν το θέατρο αλλά δεν είναι επανάσταση. Τίποτα ακόμη δεν έχει σιγουρευτεί. Εν τω μεταξύ οι άνθρωποι υποφέρουν. Τα εργοστάσια είναι εκτός λειτουργίας, τα εργαστήρια κλειστά, η βιομηχανία σε κατάσταση αναμονής. Ο εργαζόμενος δεν κερδίζει ούτε την πενιχρή αμοιβή που είχε πριν. Οι τιμές των τροφίμων ανεβαίνουν. Με την ηρωική αφοσίωση που τους χαρακτήριζε πάντα και η οποία σε μεγάλες κρίσεις φτάνει σε θαυμαστά όρια, οι άνθρωποι περιμένουν υπομονετικά. «Θέτουμε αυτούς τους 3 μήνες ανάγκης στην υπηρεσία της δημοκρατίας» είπαν το 1848, καθώς οι «αντιπρόσωποί τους» και οι κύριοι της νέας κυβέρνησης, down to the meanest Jack-in-office, έπαιρναν κανονικά τον μισθό τους.

Οι άνθρωποι υποφέρουν. Με μια παιδιάστικη πίστη, με την καλή πίστη των μαζών που πιστεύουν στους ηγέτες τους, νομίζουν ότι «εκεί», στη Βουλή, στο Δημαρχείο, στην Επιτροπή Δημόσιας Ασφάλειας, αποφασίζεται η ευημερία τους. Αλλά «εκεί» συζητούν για το κάθε τι κάτω απ’ τον ήλιο εκτός από την ευημερία των ανθρώπων. Το 1793, καθώς η πείνα ερήμωνε τη Γαλλία και ακρωτηρίαζε την Επανάσταση, ενώ οι άνθρωποι ρίχνοντας στα βάθη της μιζέριας, ενώ το Champs Elysse ευθυγραμμίστηκε με πολυτελή οχήματα όπου οι γυναίκες επιδείκνυαν τα κοσμήματά και τα μεγαλεία τους {?}, ο Ροβεσπιέρος πίεζε τους Ιακωβίνους να συζητήσουν την πραμάτειά του για το Αγγλικό Σύνταγμα.

Ενώ οι εργαζόμενοι υπέφεραν το 1848 από το γενικό σταμάτημα του εμπορίου η Προσωρινή Κυβέρνηση και η Βουλή λογομαχούσαν για τις στρατιωτικές συντάξεις και την εργασία στις φυλακές, χωρίς να ενοχληθούν για το πώς θα ζήσουν οι άνθρωποι κατά τη διάρκεια της κρίσης. Και αν μπορούσε κάποιος να κατηγορήσει την Παρισινή Κομμούνα, η οποία γεννήθηκε κάτω από τα Πρωσικά κανόνια και κράτησε μόνο 70 μέρες, θα ήταν για το ίδιο λάθος – αυτή την αποτυχία των Κομμουνάρων να καταλάβουν ότι η Επανάσταση δεν θα θριαμβεύσει εκτός εάν αυτοί που αγωνίζονται με το μέρος της είναι χορτάτοι. Ότι με 15 πένες την ημέρα ένας άνθρωπος δεν μπορεί να αγωνιστεί στα οδοφράγματα και την ίδια στιγμή να στηρίξει μια οικογένεια.

Οι άνθρωποι υποφέρουν και λένε: «Πώς να βρούμε την έξοδο από αυτές τις δυσκολίες;»

ΙΙΙ

Εμείς πιστεύουμε ότι μόνο μια απάντηση υπάρχει σε αυτή την ερώτηση. Πρέπει να αναγνωρίσουμε και να διακηρύξουμε δυνατά ότι ο καθένας, οποιοσδήποτε κι αν ήταν ο βαθμός του στην παλιά κοινωνία, ισχυρός ή αδύνατος, ικανός ή ανίκανος, έχει πριν απ’ όλα ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΖΗΣΕΙ. Ότι η κοινωνία είναι υποχρεωμένη να μοιράσει μεταξύ όλων, χωρίς εξαίρεση, τα μέσα της επιβίωσης που έχει στη διάθεσή της. Πρέπει να το αναγνωρίσουμε αυτό, να το διακηρύξουμε μεγαλόφωνα και να ενεργήσουμε προς αυτή τη κατεύθυνση.

Πρέπει να τα καταφέρουμε έτσι ώστε από την πρώτη μέρα της επανάστασης οι εργάτες να γνωρίζουν ότι μια νέα εποχή ανοίγεται μπροστά τους. Ότι από δω και στο εξής κανείς δεν χρειάζεται να μένει κάτω από τις γέφυρες, δίπλα σε παλάτια. Ότι κανείς δεν χρειάζεται να νηστεύει-πεινάει ανάμεσα σε φαγητά, κανένας δεν χρειάζεται να πεθαίνει απ’ το κρύο δίπλα σε μαγαζιά γεμάτα γούνες. Ότι στην πράξη όπως και στη θεωρία όλα είναι για όλους και ότι επιτέλους για πρώτη φορά στην ιστορία έχει ολοκληρωθεί μια επανάσταση που σκέφτεται τις ΑΝΑΓΚΕΣ των ανθρώπων πριν τους εκπαιδεύσει στα ΚΑΘΗΚΟΝΤΆ τους.

Αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί με νομοθετικές πράξεις, αλλά μόνο παίρνοντας άμεσα και αποτελεσματικά την κατοχή όλων των απαραίτητων για την εξασφάλιση της ευημερίας όλων. Αυτός είναι ο μόνος πραγματικά επιστημονικός τρόπος να εργαστούμε, ο μόνος τρόπος που γίνεται κατανοητός και επιθυμητός από τις ανθρώπινες μάζες. Πρέπει να πάρουμε υπό την κατοχή μας στο όνομα του λαού τους σιτοβολώνες, τα γεμάτα ρουχισμό μαγαζιά και τα σπίτια κατοικίας. Τίποτα δεν πρέπει να πάει χαμένο. Πρέπει να οργανωθούμε χωρίς καθυστέρηση για να θρέψουμε τους πεινασμένους, να ικανοποιήσουμε όλες τις επιθυμίες και τις ανάγκες, να παράγουμε – όχι προς όφελος του ενός ή του άλλου – αλλά για να εξασφαλίσουμε ότι η κοινωνία σαν σύνολο θα ζήσει και θα αναπτυχθεί.

Αρκετά με τις διφορούμενες έννοιες όπως «το δικαίωμα στην εργασία», με το οποίο οι άνθρωποι παραπλανήθηκαν το 1848 και το οποίο ακόμη χρησιμοποιείται για να τους παραπλανήσει. Ας έχουμε το θάρρος να αναγνωρίσουμε ότι η ευημερία για όλους, η οποία είναι πια εφικτή, πρέπει να πραγματοποιηθεί.

Όταν οι εργάτες απαίτησαν το δικαίωμα στην εργασία το 1848, εθνικά και δημοτικά εργαστήρια οργανώθηκαν και οι εργαζόμενοι στάλθηκαν να δουλέψουν σκληρά εκεί για το ποσό του 1s και 8d την ημέρα! Όταν ζήτησαν να οργανωθεί η εργασία, η απάντηση ήταν: «Υπομονή φίλοι, η Κυβέρνηση θα το εξετάσει, ταυτόχρονα εδώ είναι το 1s και 8d. Ξεκουραστείτε τώρα, γενναίοι δουλευτές, αφού αγωνιστήκατε όλη σας τη ζωή για το φαΐ!» Την ίδια ώρα τα κανόνια ετοιμάζονταν, οι εφεδρείες κλήθηκαν για επέμβαση και οι ίδιοι οι εργάτες αποδιοργανώθηκαν με τους χίλιους τρόπους που γνωρίζει η μεσαία τάξη. Ώσπου μια ωραία μέρα τους είπαν να πάνε άποικοι στην Αφρική ή θα τουφεκιστούν.

Πολύ διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα αν οι εργάτες ζητούσαν το δικαίωμα στην ευημερία! Απαιτώντας αυτό το δικαίωμα απαιτούν το δικαίωμα να κατέχουν τον πλούτο της κοινότητας. Να πάρουν τα σπίτια για να κατοικήσουν ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε οικογένειας, να καταλάβουν τα μαγαζιά τροφίμων και να μάθουν τι σημαίνει αφθονία, αφού έχουν μάθει τόσο καλά την πείνα. Διακηρύσσουν το δικαίωμά τους σε όλο τον πλούτο – τους καρπούς της δουλειάς των προηγούμενων και τωρινών γενιών – και μαθαίνουν με τη βοήθειά του να απολαμβάνουν τις υψηλές απολαύσεις της τέχνης και της επιστήμης που μονοπωλήθηκαν για τόσο πολύ καιρό από τις μεσαίες τάξεις.

Και καθώς διεκδικούν το δικαίωμά τους να ζήσουν με άνεση, διεκδικούν αυτό που είναι το πιο σημαντικό, το δικαίωμά τους να αποφασίζουν οι ίδιοι ποια θα είναι αυτή η άνεση, τι πρέπει να παραχθεί για να την εξασφαλίσει και τι απορρίπτεται ως μη έχων πια αξία.

Το «δικαίωμα στην ευημερία» σημαίνει τη δυνατότητα να ζήσεις σαν άνθρωπος και να φέρεις παιδιά που θα είναι μέλη μιας κοινωνίας καλύτερης απ’ τη δικιά μας, ενώ το «δικαίωμα στην εργασία» σημαίνει μόνο το δικαίωμα να είσαι πάντα μισθωτός σκλάβος, ένας δουλευτής, κυβερνώμενος και εκμεταλλευόμενος από τη μελλοντική μεσαία τάξη. Το δικαίωμα στην ευημερία είναι η Κοινωνική Επανάσταση, το δικαίωμα στην εργασία δεν σημαίνει τίποτα παραπάνω από το δέσιμο στον τροχό της εμπορευματικής κοινωνίας. Ήρθε η ώρα ο εργάτης να διεκδικήσει το δικαίωμά του στην κοινή κληρονομιά και να εισβάλει στα κτήματα.

Εναλλακτική Μετάφραση

Peter Kropotkin

Η κατάκτηση του ψωμιού

Κεφάλαιο 1: Ο πλούτος μας

Ι

Το ανθρώπινο γένος έχει προχωρήσει πολύ από τις εποχές εκείνες που ο άνθρωπος κατασκεύαζε πρωτόγονα αντικείμένα από πυριτόλιθο και ζούσε από την πρόσκαιρη λεία του κυνηγιού, αφήνοντας μόνη παρακαταθήκη στα παιδιά του ένα καταφύγιο ανάμεσα στα βράχια, μερικά πενιχρά εργαλεία — και τη Φύση, την απέραντη, ακατανόητη και τρομερή, με την οποία θα έπρεπε να παλεύουν για ολόκληρη την οικτρή τους ύπαρξη.

Κατά τη διάρκεια των ταραγμένων εποχών που πέρασαν από τότε, και οι οποίες διήρκεσαν πολλές χιλιάδες χρόνια, η ανθρωπότητα συγκέντρωσε αμύθητους θησαυρούς. Καθάρισε τη γη, αποξήρανε τους βάλτους, διείσδυσε στα δάση και διαμόρφωσε δρόμους. Έχτισε, ανακάλυψε, παρατήρησε, διαλογίστηκε. Δημιούργησε περίπλοκες μηχανές, εκμαίευσε από τη Φύση τα μυστικά της και υπέταξε τον ατμό. Και το αποτέλεσμα είναι πως το παιδί του πολιτισμένου ανθρώπου βρίσκει σήμερα, από τη στιγμή της γέννησής του, στην απόλυτη διάθεσή του ένα τεράστιο κεφάλαιο, συσσωρευμένο από το μόχθο εκείνων που έζησαν πριν από αυτό. Και το κεφάλαιο αυτό του επιτρέπει τώρα να αποκτήσει, απλά και μόνο με τη δική του εργασία, σε συνδυασμό με την εργασία άλλων, πλούτη που ξεπερνούν ακόμα και τα όνειρα της Ανατολής, όπως εξιστορούνται στα παραμύθια των Χιλίων και Μία Νυχτών.

Η γη έχει εν μέρει κατακτηθεί 1 και είναι έτοιμη να δεχτεί την κατάλληλη εργασία και τους καλύτερους σπόρους, έτοιμη να ανταποδώσει με πλούσιες συγκομιδές την τέχνη και τον κόπο που ξοδεύτηκε πάνω της, μια ανταμοιβή περισσότερο από αρκετή για να ικανοποιήσει όλες τις ανάγκες της ανθρωπότητας. Η μέθοδος της καλλιέργειας είναι γνωστή.

Στα μεγάλα λιβάδια 2, της Αμερικής εκατό άνθρωποι, με τη βοήθεια δυνατών μηχανών, μπορούν να παραγάγουν μέσα σε λίγους μόνο μήνες αρκετό σιτάρι για να ζήσουν δέκα χιλιάδες άνθρωποι έναν ολόκληρο χρόνο. Και εκεί όπου ο άνθρωπος επιθυμεί να διπλασιάσει την παραγωγή του, να την τριπλασιάσει ή να την εκατονταπλασιάσει, ,φτιάχνει το χώμα, φροντίζει ξεχωριστά το κάθε φυτό και εξασφαλίζει τεράστια συγκομιδή. Σε αντίθεση με τους κυνηγούς, που έπρεπε σε παλαιότερες εποχές να καλύψουν εκατό τετραγωνικά χιλιόμετρα, για να εξασφαλίσουν τροφή για τις οικογένειες τους, ο πολιτισμένος άνθρωπος συντηρεί τους δικούς του με πολύ λιγότερο κόπο και μεγαλύτερη σιγουριά, καλύπτοντας το ένα χιλιοστό μόνο αυτών των εκτάσεων.

Οι κλιματολογικές συνθήκες δεν αποτελούν πλέον εμπόδιο. Όταν δεν υπάρχει ηλιοφάνεια, ο άνθρωπος την αντικαθιστά με τεχνητή θέρμανση και βλέπουμε τον ερχομό μιας εποχής όπου και το τεχνητό φως θα χρησιμοποιείται στην καλλιέργεια φυτών. Εν τω μεταξύ, με την χρήση γυαλιού και θερμών σωλήνων ύδρευσης, ο άνθρωπος μετατρέπει μια περιοχή κάνοντας την πενήντα φορές πιο παραγωγική απ’ ότι θα ήταν στην φυσική της κατάσταση.

Τα θαύματα που έχει πραγματοποιήσει η βιομηχανία είναι ακόμη πιο εντυπωσιακά. Με τη συνεργασία αυτών των έξυπνων όντων, των σύγχρονων μηχανών – δημιουργήματα τριών ή τεσσάρων γενεών εφευρετών, στο μεγαλύτερο μέρος τους αγνώστων – εκατό άνθρωποι μπορούν να παράγουν το υλικό για την ένδυση δέκα χιλιάδων για δύο ολόκληρα χρόνια. Σε καλά οργανωμένα ανθρακωρυχεία εκατό άνθρωποι παράγουν κάθε χρόνο αρκετό καύσιμο για την παροχή θερμότητας ικανής να συντηρήσει δέκα χιλιάδες οικογένειες μέσα στο καταχείμωνο. Και δύο φορές πρόσφατα έχουμε γίνει μάρτυρες μίας υπέροχης πόλης να ανθίζει μέσα σε λίγους μήνες στο Πεδίο του Άρεως 3 , χωρίς να υπάρξει η παραμικρή διαταραχή στην εργασία του Γαλλικού έθνους.

Και αν, στη βιομηχανία όπως και τη γεωργία, όπως και σε όλο το κοινωνικό μας σύστημα, η εργασία, οι ανακαλύψεις και οι εφευρέσεις των προγόνων μας ωφελούν κυρίως τους λίγους, είναι παρ’ όλα αυτά σίγουρο πως η ανθρωπότητα, με τη αρωγή των πλασμάτων από ατσάλι και σίδερο που κατέχει, μπορεί ήδη να παρέχει μια ζωή πλούσια και άνετη σε κάθε μέλος της.

Πράγματι, είμαστε πλούσιοι, απείρως πλουσιότεροι απ’ όσο φανταζόμαστε. Πλούσιοι σε αυτά που ήδη κατέχουμε και ακόμα πλουσιότεροι στις δυνατότητες παραγωγής που γεννιούνται με τη χρήση του μηχανικού εξοπλισμού μας. Απείρως πλουσιότεροι στα κέρδη που μπορούμε να έχουμε από την ίδια τη γη, από τα εργοστάσιά μας, την επιστήμη μας, τις τεχνικές μας γνώσεις, αν μόνο τα χρησιμοποιούσαμε όλα αυτά για την ευημερία όλων μας.

ΙΙ

Εμείς, στις πολιτισμένες κοινωνίες είμαστε πλούσιοι. Μα τότε γιατί η πλειοψηφία παραμένει φτωχή; Γιατί υπάρχει αυτή η επίπονη ειλωτεία των μαζών; Γιατί, ακόμα και ο πιο καλοπληρωμένος εργάτης, νιώθει αβεβαιότητα για το αύριο, ζώντας ανάμεσα σε όλο αυτό τον πλούτο που κληρονομήσαμε από το παρελθόν, και παρά την ύπαρξη πανίσχυρων μέσων παραγωγής που θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν μια άνετη ζωή για όλους σε αντάλλαγμα λίγων ωρών καθημερινής εργασίας;

Οι Σοσιαλιστές το έχουν πει και το επαναλαμβάνουν ακούραστα. Καθημερινά το επαναλαμβάνουν, δηλώνοντας το με επιχειρήματα τους από όλες τις επιστήμες. Είναι επειδή όλα όσα είναι απαραίτητα για την παραγωγή — η γη, τα ορυχεία, οι λεωφόροι, οι μηχανές, η τροφή, η στέγαση, η παιδεία, η γνώση — όλα είναι κατειλημμένα από τους λίγους, στην πορεία αυτής της μακρόσυρτης ιστορίας ληστειών, αναγκαστικών μεταναστεύσεων και πολέμων, άγνοιας και καταπίεσης, που είναι η ιστορία της ζωής του ανθρώπου πριν μάθει να τιθασεύει τις δυνάμεις της Φύσης. Είναι επειδή, εκμεταλλευόμενοι τα υποτιθέμενα δικαιώματα τους που απέκτησαν κατά το παρελθόν, αυτοί οι λίγοι σήμερα έχουν αρπάξει τα δύο τρίτα της παραγωγής που βγαίνει από τον κόπο των ανθρώπων, τα οποία και σπαταλούν με τον πιο ανόητο και επαίσχυντο τρόπο. Είναι επειδή, έχοντας υποβιβάσει τις μάζες σε τέτοιο σημείο ώστε να μην έχουν τα μέσα για να εξασφαλίσουν τη διαβίωση τους ένα μήνα ή ακόμα και μια εβδομάδα προκαταβολικά, οι λίγοι επιτρέπουν στους πολλούς να εργάζονται μόνο υπό την προϋπόθεση να κρατούν για τους εαυτούς τους την μερίδα του λέοντος. Είναι επειδή αυτοί οι λίγοι εμποδίζουν τους υπόλοιπους ανθρώπους να παράγουν τα αντικείμενα που πραγματικά χρειάζονται και τους αναγκάζουν να παράγουν, όχι τα απαραίτητα για τη διαβίωση όλων, αλλά οτιδήποτε προσφέρει το μεγαλύτερο κέρδος στα μονοπωλιακά συμφέροντα.

Ολόκληρος ο Σοσιαλισμός είναι εκεί!

Πάρτε, για παράδειγμα, μια πολιτισμένη χώρα. Τα δάση που κάποτε την κάλυπταν έχουν καθαριστεί, οι βάλτοι έχουν αποξηρανθεί, το κλίμα έχει βελτιωθεί. Η γη αυτή έχει γίνει κατοικήσιμη. Το έδαφος που μέχρι τώρα παρήγαγε μόνο αγρία βλάστηση είναι σήμερα καλυμμένο με πλούσιες σοδειές. Τα πέτρινα βουνά στις κοιλάδες έχουν διαμορφωθεί κατά βαθμίδες και χρυσά φρούτα κρέμονται από τις περικοκλάδες τους. Τα άγρια φυτά που δεν παρήγαγαν τίποτα παρά μόνο ισχνά φρούτα ή ρίζες ακατάλληλες προς βρώσιν, έχουν μεταμορφωθεί με το πέρασμα των γενεών σε χυμώδη λαχανικά ή δέντρα με πληθώρα νόστιμων φρούτων. Χιλιάδες λεωφόροι και σιδηρόδρομοι οργώνουν τη γη και διαπερνούν τα βουνά. Ο ήχος της μηχανής ακούγεται στα άγρια φαράγγια των Άλπεων, του Καύκασου και των Ιμαλαΐων. Τα ποτάμια έχουν γίνει πλωτά, οι ακτές, προσεκτικά χαρτογραφημένες, είναι εύκολα προσβάσιμες, τεχνητά λιμάνια, με κόπο σκαμμένα και προστατευμένα από την οργή της θάλασσας, παρέχουν καταφύγιο στα πλοία. Βαθιά φρεάτια έχουν τοποθετηθεί μέσα στους βράχους, λαβύρινθοι από υπόγειες γαλαρίες έχουν εκσκαφή εκεί όπου μπορεί να γίνει εξαγωγή γαιάνθρακα ή άλλων ορυκτών. Στα σταυροδρόμια των οδικών αρτηριών μεγάλες πόλεις έχουν ξεπηδήσει και μέσα στα όρια τους έχουν συσσωρευτεί όλοι οι θησαυροί της βιομηχανίας, της επιστήμης και της τέχνης.

Γενεές ολόκληρες, που έζησαν και πέθαναν μέσα στη δυστυχία, καταπιεσμένες και κακομεταχειρισμένες από τους αφέντες τους, καταπονημένες από τον φόρτο της εργασίας τους, κληροδότησαν τα τεράστια αυτά επιτεύγματα στον αιώνα μας.

Για χιλιάδες χρόνια, εκατομμύρια άνθρωποι έχουν κοπιάσει για να καθαρίσουν τα δάση, να αποξηράνουν τους βάλτους και να ανοίξουν δρόμους στη στεριά και το νερό. Κάθε στρέμμα εδάφους που καλλιεργούμε στην Ευρώπη έχει ποτιστεί με τον ιδρώτα πολλών φυλών ανθρώπων. Κάθε εκτάριο έχει τη δική του ιστορία καταναγκαστικής εργασίας, αβάσταχτου κάματου και ανθρώπινης δυστυχίας. Κάθε χιλιόμετρο του σιδηρόδρομου, κάθε μέτρο υπόγειας στοάς έχει δεχτεί το μερίδιο του σε ανθρώπινο αίμα.

Τα τοιχώματα των ορυχείων διατηρούν ακόμα πάνω τους τα σημάδια από τα εργαλεία των εργατών που δούλευαν στην εξόρυξη. Η απόσταση από το ένα στήριγμα στο άλλο μπορεί να σημαδεύεται ως τάφος ενός ανθρώπου, και ποιος μπορεί να πει πόσο κόστισε ο καθένας από αυτούς τους τάφους, σε δάκρυα, σε στερήσεις, σε ανείπωτη εξαθλίωση της οικογένειας εκείνης που στηριζόταν στον πενιχρό μισθό του εργάτη που χάθηκε στην ακμή του από έκρηξη αερίων 4, κατολίσθηση, ή πλημμύρα;

Οι πόλεις, συνδεδεμένες μέσω σιδηρόδρομων και υδάτινων οδών, είναι οργανισμοί που έχουν επιβιώσει μέσα στους αιώνες. Σκάψτε από κάτω τους και θα βρείτε, το ένα πάνω στο άλλο, τα θεμέλια δρόμων ή σπιτιών, ή θεάτρων, ή δημοσίων κτιρίων. Ψάξτε την ιστορία τους και θα δείτε πως ο πολιτισμός της κάθε πόλης, η βιομηχανία της, τα ειδικά χαρακτηριστικά της, έχουν αργά αλλά σταθερά μεγαλώσει και ωριμάσει μέσα από τη συνεργασία των γενιών των κατοίκων τους πριν να φτάσει στο σημείο που έχει φτάσει σήμερα. Ακόμα και σήμερα, η αξία του κάθε σπιτιού, εργοστασίου, της κάθε αποθήκης, που έχει κατασκευαστεί με τον συσσωρευμένο κόπο εκατομμυρίων εργατών, τώρα νεκρών και θαμμένων, συντηρείται από την ίδια την παρουσία και τον κόπο των λεγεώνων των ανθρώπων που τώρα κατοικούν σε αυτή την ξεχωριστή γωνιά του πλανήτη. Κάθε ένα από τα άτομα που συνθέτει αυτό που αποκαλούμε Πλούτο των Εθνών οφείλει την αξία του στο γεγονός ακριβώς ότι είναι μέρος ενός ευρύτερου συνόλου. Τι θα ήταν ένα λιμάνι του Λονδίνου ή μια από τις μεγάλες αποθήκες του Παρισιού αν δεν βρίσκονταν σε αυτά ακριβώς τα μεγάλα κέντρα του διεθνούς εμπορίου; Τι θα γίνονταν τα ορυχεία μας, τα εργοστάσια μας, τα εργαστήρια, οι σιδηρόδρομοι, δίχως την μεταφορά τεράστιων ποσοτήτων εμπορεύματος που διεξάγεται καθημερινά μέσω γης και θαλάσσης;

Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εργαστεί για τη δημιουργία ενός πολιτισμού για τον οποίο περηφανευόμαστε σήμερα. Εκατομμύρια άλλοι, σκορπισμένοι στα πέρατα του πλανήτη, εργάζονται για να τον συντηρήσουν. Χωρίς αυτούς τίποτα δεν θα έμενε σε πενήντα χρόνια, παρά μόνο συντρίμμια.

Δεν υπάρχει ούτε καν μια σκέψη ή μια εφεύρεση που να μην είναι κοινή ιδιοκτησία, είτε μιλάμε για το παρελθόν ή για το παρόν. Χιλιάδες εφευρέτες, γνωστοί και άγνωστοι, που πέθαναν μέσα στη φτώχεια, έχουν συνεργαστεί για την εφεύρεση κάθε μίας από αυτές τις μηχανές που συνιστούν το μεγαλείο του ανθρώπου.

Χιλιάδες συγγραφείς, ποιητές, λόγιοι, έχουν κοπιάσει για να αυξήσουν τη γνώση, να εξανεμίσουν το λάθος και να δημιουργήσουν μια ατμόσφαιρα που να προάγει την επιστημονική σκέψη, χωρίς την οποία κανένα από τα θαύματα του αιώνα μας δεν θα μπορούσε να υπάρχει. Και αυτοί οι ίδιοι φιλόσοφοι, ποιητές, λόγιοι ή εφευρέτες έχουν με τη σειρά τους υποστηριχθεί από την εργασία του ανθρώπου όλους αυτούς τους αιώνες. Έχουν στηριχθεί και τραφεί, τόσο σωματικά όσο και πνευματικά από το πλήθος των εργατών και των τεχνιτών όλων των ειδών. Άντλησαν την κινητήρια δύναμη τους από το περιβάλλον τους.

Η ιδιοφυΐα του Σέγουιν 5, του Μέιερ 6, και του Γκρόουβ 7, έχουν σίγουρα προσφέρει πολύ περισσότερα στην ανάπτυξη και εξάπλωση της βιομηχανίας από όλους μαζί τους καπιταλιστές του κόσμου. Αλλά και οι ίδιοι οι ιδιοφυείς άνθρωποι είναι τέκνα της βιομηχανίας και της επιστήμης. Μόνο όταν χιλιάδες ατμομηχανές δούλεψαν μπροστά στα μάτια όλων, μεταμορφώνοντας διαρκώς τη θερμότητα σε δυναμική ενέργεια, και αυτή την ενέργεια σε ήχο, φως και ηλεκτρισμό, μπόρεσε η διορατικότητα μιας ιδιοφυΐας να κάνει καθορίσει τις αρχές της μηχανικής και την ενότητα των φυσικών δυνάμεων. Και αν εμείς, τα παιδιά του δεκάτου ενάτου αιώνα, έχουμε επιτέλους κατανοήσει αυτή την αρχή, αν έχουμε μάθει πως να την εφαρμόζουμε, οφείλεται και πάλι στην εμπειρία της καθημερινότητας που προετοίμασε τον δρόμο. Οι στοχαστές του δεκάτου ογδόου αιώνα την παρατήρησαν και την κατέγραψαν, αλλά η ίδια η ιδέα παρέμεινε στάσιμη, γιατί ο δέκατος ένατος αιώνας δεν μεγάλωσε όπως ο δικός μας, δίπλα σε ατμομηχανές. Φανταστείτε πόσες δεκαετίες θα μπορούσαμε να περάσουμε αγνοώντας αυτό τον νόμο της φυσικής, που έφερε την επανάσταση στη σύγχρονη βιομηχανία, αν ο Βατ 8, δεν είχε βρει στο Σόχο ειδικευμένους εργάτες ώστε να ενσαρκώσουν τις ιδέες του στο μέταλλο, φτάνοντας όλα τα μέρη της μηχανής του στην τελειότητα, ώστε ο ατμός, εγκλωβισμένος μέσα σε έναν ολοκληρωμένο μηχανισμό, τιθασευμένος πιο πολύ και από ένα άλογο, πιο ευμεταχείριστος και από το νερό, έγινε επί τέλους η ίδια η ψυχή της σύγχρονης βιομηχανίας.

Κάθε μηχανή έχει την ίδια ιστορία. Μια μεγάλη σειρά από άυπνες νύχτες και φτώχεια, από δυσάρεστες διαπιστώσεις και από χαρές, από τμηματικές βελτιώσεις που έγιναν από ανώνυμους εργάτες, που πρόσθεσαν αυτά τα μικρά τίποτα στην αρχική εφεύρεση, χωρίς τα οποία ακόμα και η πιο γόνιμη ιδέα θα παρέμενε άκαρπη. Ακόμα περισσότερο: κάθε νέα ανακάλυψη είναι μια σύνθεση, το αποτέλεσμα αμέτρητων ανακαλύψεων που έχουν προηγηθεί στο απέραντο πεδίο της μηχανικής και της βιομηχανίας.

Επιστήμη και βιομηχανία, γνώση και εφαρμογή, ανακάλυψη και πρακτική συνειδητοποίηση που οδηγεί σε νέες ανακαλύψεις, διανοητική εργασία και χειρονακτική εργασία. Όλα δουλεύουν μαζί. Κάθε ανακάλυψη, κάθε πρόοδος, κάθε προσαύξηση του συνόλου του ανθρώπινου πλούτου, οφείλει την ύπαρξη της στις επώδυνες προσπάθειες, σωματικές και πνευματικές, του παρελθόντος και του παρόντος.

Με πιο δικαίωμα, λοιπόν, μπορεί οποιοσδήποτε να πάρει ακόμα και το απειροελάχιστο από αυτό το τεράστιο σύνολο και να πει, “Αυτό είναι δικό μου, όχι δικό σου;”

ΙΙΙ

Συμβαίνει, παρ’ όλα αυτά, στην πορεία των χρόνων που έχει διανύσει η ανθρωπότητα, όλα όσα δίνουν τη δυνατότητα στον άνθρωπο να παράγει και αν αυξάνει την παραγωγική του ισχύ, να έχουν οικειοποιηθεί από τους λίγους. Κάποια στιγμή, ίσως, θα συζητήσουμε το πως συνέβη αυτό. Προς το παρόν ας αρκεστούμε στο να δεχτούμε το γεγονός και να αναλύουμε τις συνέπειες του.

Σήμερα το έδαφος, το οποίο οφείλει την αξία του στις ανάγκες ενός συνεχώς αυξανόμενου πληθυσμού, ανήκει σε μια μειοψηφία που εμποδίζει τον λαό από το να το καλλιεργήσει ή δεν του επιτρέπει να το καλλιεργήσει με τις σύγχρονες μεθόδους. Τα ορυχεία, παρ’ ότι αντιπροσωπεύουν τον κόπο αρκετών γενεών και αποκτούν αξία από τις απαιτήσεις της βιομηχανίας ενός έθνους και την πυκνότητα του πληθυσμού, επίσης ανήκουν στους λίγους. Και αυτοί οι ολίγοι περιορίζουν την παραγωγή κάρβουνου ή την παρεμποδίζουν εντελώς, αν βρουν πιο επικερδείς επενδύσεις για το κεφάλαιο τους. Οι μηχανές είναι επίσης αποκλειστική ιδιοκτησία των λίγων, ακόμα και όταν μια μηχανή αντιπροσωπεύει τις προσθήκες που έγιναν στα πρόχειρα αρχικά σχέδια από τρεις ή τέσσερις γενιές εργατών, παρ’ όλα αυτά ανήκουν σε λίγους ιδιοκτήτες. Ακόμα και αν οι απόγονοι του ίδιου του εφευρέτη που κατασκεύασε την πρώτη μηχανή κατασκευής δαντέλας, έναν αιώνα πριν, παρουσιάζονταν σήμερα σε ένα εργοστάσιο παραγωγής δαντέλας στη Βασίλεια 9 ή στο Νόττινγκχαμ 10 και απαιτούσαν τα δικαιώματα τους, θα έπαιρναν για απάντηση : “Κάτω τα χέρια! αυτή η μηχανή δεν είναι δική σου”, και αν προσπαθούσαν να την πάρουν, θα τους πυροβολούσαν.

Οι σιδηρόδρομοι, που θα ήταν τελείως άχρηστα παλιοσίδερα αν δεν υπήρχε ο άφθονος πληθυσμός της Ευρώπης, η βιομηχανία, το εμπόριο και οι αγορές των, ανήκουν σε λίγους μετόχους που πιθανόν αγνοούν το που βρίσκονται οι ράγες των σιδηροδρόμων που τους αποφέρουν μεγαλύτερα κέρδη και από αυτά των μεσαιωνικών βασιλιάδων. Και αν τα παιδιά αυτών που πέθαναν κατά χιλιάδες κατασκευάζοντας τις ράγες αυτές και τις σήραγγες μαζεύονταν μια μέρα, ρακένδυτοι και πεινασμένοι για να απαιτήσουν ψωμί από τους μετόχους, θα αντιμετωπίζονταν με ξιφολόγχες και κανονιοβολισμούς, για να τους διαλύσουν και να διαφυλάξουν “κατοχυρωμένα δικαιώματα”.

Μέσα από αυτό το τερατώδες σύστημα, ο γιος ενός εργάτη, με την γέννηση του, δεν θα βρει κανένα χωράφι για να οργώσει, καμία μηχανή για να χειριστεί, κανένα ορυχείο για να σκάψει, χωρίς πρώτα να αναγκαστεί να παραχωρήσει ένα μεγάλο μέρος της παραγωγής του σε έναν αφέντη. Πρέπει να πουλήσει την εργασία του για έναν πενιχρό και αβέβαιο μισθό. Ο πατέρας του και ο παππούς του κόπιασαν για να αρδεύσουν το χωράφι, να χτίσουν τον μύλο, να τελειοποιήσουν την μηχανή. Έδωσαν μέσω της εργασίας τους όλη τους την ενέργεια, και τι άλλο θα μπορούσαν να έχουν δώσει; Αλλά ο διάδοχος τους έρχεται στον κόσμο φτωχότερος από τον πιο ποταπό αγριάνθρωπο. Αν καταφέρει να εξασφαλίσει άδεια για να οργώσει τα χωράφια, αυτό συμβαίνει υπό τον όρο της παραχώρησης του ενός τετάρτου της συγκομιδής του στον αφέντη του και άλλο ένα τέταρτο στην κυβέρνηση και τους μεσάζοντες. Και αυτός ο φόρος, που του επιβάλει το Κράτος, οι καπιταλιστές, ο αφέντης της περιοχής και οι μεσολαβητές, συνεχώς αυξάνεται. Σπάνια του δίνει την ευχέρεια να βελτιώσει τις μεθόδους καλλιέργειας του. Αν ασχοληθεί με τη βιομηχανία, του επιτρέπεται να εργαστεί — αν και μερικές φορές ούτε καν αυτό — μόνο υπό την προϋπόθεση να παραδώσει τη μισή ή δύο τρίτα της παραγωγής του σε αυτόν τον οποίο η πολιτεία αναγνωρίζει ως ιδιοκτήτη των μηχανημάτων.

Φωνάζουμε ντροπή για τον φεουδάρχη βαρόνο που απαγόρευε στον χωρικό να εκμεταλλευτεί έστω και ένα σβώλο από την λάσπη της γης εκτός και αν του παρέδιδε το ένα τέταρτο της σοδειάς του. Αποκαλούμε αυτούς τους καιρούς βάρβαρους. Αλλά αν οι τύποι άλλαξαν, οι σχέσεις παρέμειναν ίδιες, και ο εργάτης αναγκάζεται στο όνομα της ελεύθερης απασχόλησης να δεχτεί φεουδαλικές υποχρεώσεις. Γιατί, όπου και αν στραφεί, δεν θα βρει καλύτερες συνθήκες. Τα πάντα είναι προσωπική ιδιοκτησία και πρέπει να το δεχτεί ή να πεθάνει από την πείνα.

Το αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι πως όλη η παραγωγική διαδικασία στρέφεται προς λάθος κατεύθυνση. Το επιχειρηματικό πνεύμα δεν απασχολείται καθόλου με για την πρόοδο της κοινότητας. Ο μόνος του σκοπός είναι η αύξηση των κερδών των κερδοσκόπων. Έτσι εξηγούνται και οι συνεχείς διακυμάνσεις του εμπορίου και οι περιοδικές κρίσεις στη βιομηχανία, κάθε μια εκ των οποίων πετάει στους δρόμους δεκάδες εργατών.

Οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να προμηθευτούν με τους μισθούς τους τον ίδιο τον πλούτο τον οποίο παρήγαγαν, και η βιομηχανία αναζητεί διέξοδο σε ξένες αγορές, ανάμεσα στις υψηλές τάξεις των άλλων εθνών. Στην Ανατολή, την Αφρική, παντού, στην Αίγυπτο, στο Τόνκιν 11 ή στο Κονγκό, ο Ευρωπαίος στηρίζει την εξάπλωση της δουλείας. Και αυτό πράττει. Αλλά σύντομα βρίσκει παντού παρόμοιους ανταγωνιστές. Όλα τα έθνη εξελίσσονται πάνω στις ίδιες γραμμές και έτσι πόλεμοι, ατελείωτοι πόλεμοι ξεσπούν για το δικαίωμα της προτεραιότητας στην αγορά. Πόλεμοι για την κατάκτηση της Ανατολής, πόλεμοι για την κυριαρχία στη θάλασσα, πόλεμοι για τον έλεγχο των εισαγωγών και για την επιβολή όρων στα γειτονικά κράτη. Πόλεμοι εναντίων αυτών των “μαύρων” που εξεγείρονται! Ο βρυχηθμός των κανονιών δεν σταματά ποτέ στον κόσμο, φυλές ολόκληρες σφαγιάζονται, τα κράτη της Ευρώπης ξοδεύουν το ένα τρίτο του προϋπολογισμού τους σε πολεμικό εξοπλισμό, και όλοι ξέρουμε πόσο βαρύς είναι ο πέλεκυς της φορολογίας για όλα αυτά στους εργάτες.

Η παιδεία παραμένει ακόμα προνόμιο μιας μικρής μειοψηφίας, γιατί είναι ανώφελο να μιλάμε για παιδεία όταν το παιδί ενός εργάτη αναγκάζεται, από την ηλικία των δεκατριών, να κατέβει στα ορυχεία ή να βοηθήσει τον πατέρα του στο χωράφι. Είναι ανώφελο να μιλάμε για σπουδές στον εργάτη, που επιστρέφει στο σπίτι του το απόγευμα συντετριμμένος από τον υπέρμετρο φόρτο της εργασίας του και την κτηνώδη ατμόσφαιρα που αυτή επιβάλει. Η κοινωνία είναι έτσι καταδικασμένη να παραμείνει χωρισμένη σε δύο εχθρικά στρατόπεδα και υπό αυτές τις συνθήκες η ελευθερία είναι μια λέξη κενή. Ο ριζοσπάστης ξεκινά απαιτώντας επέκταση των πολιτικών δικαιωμάτων, αλλά σύντομα βλέπει πως η πνοή της ελευθερίας οδηγεί στην άνοδο του προλεταριάτου, και έτσι γυρνάει, αλλάζει γνώμη, και επιστρέφει στην κατασταλτική νομοθεσία και την διακυβέρνηση δια της βίας.

Ένας τεράστιος αριθμός δικαστηρίων, δικαστών, εκτελεστών, αστυνομικών και δεσμοφυλάκων απαιτείται για την διαφύλαξη αυτών των προνομίων. Και αυτός το τεράστιο πλήθος οδηγεί με τη σειρά του στη γένεση ενός ολόκληρου συστήματος κατασκοπίας, ψευδομαρτυρίας, πληροφοριοδοτών, ένα σύστημα απειλών και διαφθοράς.

Το σύστημα κάτω από το οποίο ζούμε με τη σειρά του ελέγχει την ανάπτυξη του κοινωνικού αισθήματος. Όλοι γνωρίζουμε πως χωρίς εντιμότητα, χωρίς αυτοσεβασμό, χωρίς συμπόνια και αλληλοβοήθεια το ανθρώπινο είδος θα εξαφανιστεί, όπως εξαφανίζονται τα λιγοστά είδη ζώων που ζουν μέσα από λεηλασίες ή τα μυρμήγκια που κρατούν σκλάβους 12. Αλλά τέτοιες έννοιες δεν είναι του γούστου των τάξεων που κυβερνούν, και έχουν επεξεργαστεί ένα ολόκληρο σύστημα ψευτοεπιστήμης για να μας διδάξουν το αντίθετο.

Έξοχα κηρύγματα μας διδάσκουν την αρχή πως όποιος κατέχει κάτι πρέπει να το μοιραστεί με αυτούς που δεν έχει τίποτα, αλλά εκείνος που θα ενεργήσει κατ’ αυτόν τον τρόπο ενημερώνεται πολύ γρήγορα πως αυτά τα ευγενικά αισθήματα είναι πολύ όμορφα όταν πρόκειται για ποίηση, αλλά όχι και στην πράξη. “Το να ψεύδεσαι σημαίνει εξευτελισμό και προσβολή ίδιου μας του εαυτού” λέμε, κι όμως κάθε πολιτισμένη μορφή ζωής γίνεται ένα τεράστιο ψέμα. Εξοικειώνουμε τους εαυτούς και τα παιδιά μας στην υποκρισία, στην εξάσκηση μιας διπρόσωπης ηθικής. Και αφού το μυαλό μας αρρωσταίνει από τα ψέματα, κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας με σοφιστείες. Υποκρισία και σοφιστεία γίνονται η δεύτερη φύση του πολιτισμένου ανθρώπου.

Αλλά μια κοινωνία δεν μπορεί να ζει έτσι. Πρέπει να επιστρέψει στην αλήθεια ή να πάψει να υπάρχει.

Έτσι οι συνέπειες που πηγάζουν από την ύπαρξη του μονοπωλίου απλώνονται σε ολόκληρη την κοινωνική ζωή. Υπό τη σκιά του θανάτου, οι ανθρώπινες κοινωνίες θα πρέπει να επιστρέψουν στις πρώτες αρχές : Τα μέσα για την παραγωγή αποτελούν συλλογική εργασία όλης της ανθρωπότητας, η ίδια η παραγωγή θα πρέπει να είναι συλλογική ιδιοκτησία του είδους μας. Η ατομική κατανομή ούτε δίκαιη είναι ούτε λειτουργική. Τα πάντα ανήκουν στους πάντες. Όλα τα πράγματα είναι για όλους τους ανθρώπους, εφ’ όσον όλοι οι άνθρωποι τα έχουν ανάγκη και εφ’ όσον όλοι οι άνθρωποι έχουν δουλέψει στο μέτρο στο οποίο μπορούν για να τα παράγουν, και αφού δεν είναι δυνατό να εκτιμηθεί το μερίδιο του καθενός στην συνολική παραγωγική διαδικασία του παγκόσμιου πλούτου.

Όλα ανήκουν σε όλους!. Ιδού μια τεράστια συλλογή από εργαλεία και σκεύη. Ιδού όλοι αυτοί οι σιδερένιοι σκλάβοι που αποκαλούμε μηχανές, που σπέρνουν και θερίζουν, που γνέθουν και υφαίνουν για μας, φτιάχνουν και ξεφτιάχνουν, επεξεργάζονται πρώτες ύλες για να παράγουν τα θαύματα της εποχής μας. Αλλά κανείς δεν έχει δικαίωμα να οικειοποιηθεί ούτε ένα από αυτά τα μηχανήματα και να πει “Αυτό είναι δικό μου, αν θέλετε να το χρησιμοποιήσετε θα πρέπει να μου καταβάλετε φόρο για την παραγωγή σας” περισσότερο από ότι ο φεουδάρχης βαρόνος είχε το δικαίωμα να πει στον χωρικό “Αυτός ο λόφος, αυτό το λιβάδι, ανήκουν σε μένα και θα πρέπει να μου πληρώσει φόρο για κάθε δεμάτι καλαμπόκι που μαζεύεις, για κάθε θημωνιά που φτιάχνεις”.

Όλα ανήκουν σε όλους! Αν ο άνδρας και η γυναίκα δουλέψουν όσο τους αρμόζει, έχουν δικαίωμα στο μερίδιο τους από τη συνολική παραγωγή όλων και αυτό το μερίδιο είναι αρκετό για να εξασφαλίσει την ευημερία τους. Όχι πια άλλες αφηρημένες φόρμουλες όπως “Το δικαίωμα του εργάζεσθε” ή “Σε κάθε έναν ολόκληρο το μερίδιο της εργασίας του”. Αυτό που διακηρύσσουμε είναι Το Δικαίωμα Στην Ευημερία : Ευημερία Για Όλους!

Σημειώσεις:

1) Είναι εκπληκτική στην παράγραφο αυτή η αναφορά στον πολιτισμό/ καλλιέργεια, κάτι που χάνεται στην ελληνική μετάφραση. Το ρήμα défricher που στα αγγλικά μεταφράζεται clean σημαίνει την ιδιοποίηση εντός του πολιτισμού. Culture όπως είναι γνωστό είναι βέβαια και η καλλιέργεια και ο πολιτισμός. Η επόμενη αναφορά στην καλλιέργεια δεν είναι τυχαία. Γι’ αυτό και προτίμησα τον όρο “κατακτηθεί”, αντί του “καθαριστεί”. Πρόκειται δηλαδή για την ιδιοποίηση της Αγνής Φύσης από τον Άνθρωπο, έννοιες που ακόμη δεσπόζουν και είναι εντελώς δυτικοκεντρικές.

2) Εννοεί την μεγάλη πεδιάδα στο κέντρο της Βορείου Αμερικής, μεταξύ των δυο οροσειρών, Απαλάχια και Βραχώδη όρη με έκταση 3.6 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα (η Ελλάδα έχει έκταση 132000 τετραγωνικά χιλιόμετρα)
http://www.iisd.org/agri/default.htm
http://geography.about.com/gi/dynamic/offsite.htm
http://www.infoplease.com/ipa/A0107588.html

3) Αναφέρεται στη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού το 1889 και το 1900 που γινόταν στο Πεδίο του Άρεως (Champ de Mars). Το πρωτότυπο κείμενο στα γαλλικά γράφτηκε το 1892 οπότε αναφέρεται μόνο στην έκθεση του 1889, ενώ το αγγλικό κείμενο γράφτηκε το 1906 και αναφέρει και τις δύο εκθέσεις.

4) Στα ανθρακωρυχεία, είναι σχετικά συχνό φαινόμενο να απελευθερώνεται μείγμα αερίων (κυρίως μεθάνιο) το οποίο γίνεται εκρηκτικό όταν αναμειγνύεται με τον αέρα.
http://www.thefreedictionary.com/firedamp

5) Marc Séguin (1786-1875), Γάλλος μηχανικός και εφευρέτης των γεφυρών με συρματόσχοινο (suspension bridge) και του σωληνοειδούς λέβητα ατμομηχανής.
http://www.structurae.de/en/people/data/des0127.php

6) Julius Robert von Mayer (1814–1878), Γερμανός γιατρός και φυσικός, από τη θερμότητα του σώματος των ζωών κατέληξε σε μία γενική σχέση μεταξύ θερμότητας και έργου Το 1842 ανακοίνωσε ανεξάρτητα από τον Τζούλ (J.P. Joule) το μηχανικό ανάλογο της θερμότητας, ως αποτέλεσμα του νόμου διατήρησης της ενέργειας. Το 1845 έδωσε έναν ακόμα πιο γενικό ορισμό του νόμου του. http://reference.allrefer.com/encyclopedia/M/Mayer-Ju.html

7) Sir William Robert Grove (1811-1896), Άγγλος δικαστής και επιστήμονας, ασχολήθηκε με την ηλεκτροχημεία, και ανέπτυξε αρκετά βολταϊκά κύτταρα με ένα εξ αυτών να αποτελεί τον πρόγονο των σημερινών μπαταριών. Η θεωρία του βρίσκεται συγκεντρωμένη στο βιβλίο του Η Συσχέτιση των Φυσικών Δυνάμεων (The Correlation of Physical Forces) στο οποίο υποστηρίζει ότι όλες οι μορφές ενέργειας στην φύση (Φως, Ηλεκτρισμός, Θερμότητα) είναι αλληλομετατρέψιμες.
http://2.1911encyclopedia.org/G/GR/GROVE_SIR_WILLIAM_ROBERT.htm

8) James Watt (1736–1819), Σκοτσέζος Εφευρέτης. Έκανε μετατροπές στην ατμομηχανή φτιάχνοντας ξεχωριστό θάλαμο συμπύκνωσης, αντλία αέρα για την παροχή ατμού στον θάλαμο καθώς και την μόνωση σε μέρη της μηχανής, καθώς επίσης τελειοποίησε την περιστροφική μηχανή τις οποίες εφευρέσεις κατοχύρωσε τα δικαιώματα τους.. Αργότερα έγινε κατασκευαστής μηχανών στο Σόχο (κοντά στο Μπέρμιχαμ της Αγγλίας) και καθιέρωσε τον όρο ιπποδύναμη. Το Βατ, μονάδα ηλεκτρικής ενέργειας έχει ονομαστεί προς τιμή του.
http://reference.allrefer.com/encyclopedia/W/Watt-Jam.html

9) Basel, στα γαλλικά Bâle Πόλη της Βόρειας Ελβετίας στα σύνορα με Γαλλία και την Γερμανία. Είναι χτισμένη στον ποταμό Ρήνο και συνεπώς αποτελεί το λιμάνι της Ελβετίας μιας και ο Ρήνος είναι η μοναδική έξοδος στην θάλασσα. Λόγω του Ρήνου αποτελεί μεγάλο εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο της Ελβετίας.
http://switzerland.isyours.com/e/guide/basel/index.html

10) Nottingham Πόλη της κεντρικής Αγγλίας. Αποτελούσε αγροτική περιοχή μέχρι την εμφάνιση της βιομηχανίας, και λόγω των ορυχείων γαιάνθρακα της περιοχής έγινε μεγάλο βιομηχανικό κέντρο.

11) Tonkin ή Tongin. Ιστορική περιοχή στη νοτιοδυτική Ασία, που αποτελεί σήμερα κομμάτι του βορείου Βιετνάμ. Η πρωτεύουσα του ήταν η πόλη του Τόνκιν, το σημερινό Ανόι και πρωτεύουσα του Βιετνάμ. Το 1884 η Γαλλία κατέλαβε το Βιετνάμ δημιουργώντας τα προτεκτοράτα του Τόνκιν και του Ανάμ (Annam). Το 1887 έγινε μέρος της Ένωσης της Ινδοκίνας και κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο καταλήφθηκε από τους Ιάπωνες το 1940. Το 1941 ξεκίνησε, στο Τόνκιν και το Ανάμ ένοπλος αγώνας ενάντια στους Ιάπωνες, με ηγέτη τον Χο Τσι Μινχ (Ho Chi Minh). Το 1945 ανακηρύχθηκε το Βιετνάμ ανεξάρτητο κράτος και το 1946 ξεκίνησε ο αντιαποικιακός πόλεμος ενάντια στη Γαλλία. Το 1950 διχοτομήθηκε το Βιετνάμ σε βόρειο και Νότιο και επανενοποιήθηκε το 1976 μετά τον πόλεμο εναντίων των Αμερικάνων.
http://www.bartleby.com/65/to/Tonkin.html
http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/country_profiles/1243686.stm

12) Slave-Keeping Ants. Μερικά είδη μυρμηγκιών, επιτείθονται σε αποικίες άλλων μυρμηγκιών και παίρνουν τα αυγά , που χρησιμοποιούν ως εργάτες, σχηματίζοντας έτσι αποικίες με μέλη που δεν έχουν γενετική συγγένεια με την βασίλισσα. Μερικά τέτοια παρασιτικά είδη μυρμηγκιών, είναι πλήρως εξαρτώμενα από τέτοιους «σκλάβους» στον βαθμό που δεν μπορούν να τραφούν από μόνα τους. Γενικά αυτά τα είδη μυρμηγκιών είναι ελάχιστα.
http://www.encyclopedia4u.com/a/ant.html

Peter Kropotkin

Η κατάκτηση του ψωμιού

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Μια από τις σύγχρονες ενστάσεις που χρησιμοποιούνται ενάντια στον Κομμουνισμό και τον Σοσιαλισμό γενικότερα είναι ότι η ιδέα είναι τόσο παλιά και όμως δεν έχει ποτέ πραγματοποιηθεί. Σχέδια για τη δόμηση μιας ιδεώδους Πολιτείας στοίχειωναν το μυαλό των αρχαίων Ελλήνων και, στη συνέχεια, οι πρώτοι Χριστιανοί σχημάτισαν κομμουνιστικές ομάδες. Αιώνες μετά, μεγάλες κομμουνιστικές αδελφότητες δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του Μεταρρυθμιστικού Κινήματος 1, ενώ στη συνέχεια οι ίδιες ιδέες αναβίωσαν κατά τη διάρκεια της μεγάλης Αγγλικής και Γαλλικής Επανάστασης. Και τελικά, πολύ πρόσφατα, το 1848, μια επανάσταση εμπνευσμένη σε μεγάλο βαθμό από τα Σοσιαλιστικά ιδεώδη, έγινε στη Γαλλία «Και όμως, βλέπετε» μας λένε, «πόσο μακριά είστε ακόμη από την πραγματοποίηση των σχεδίων σας. Δε νομίζετε πως έχετε κάποιο θεμελιώδες σφάλμα στην κατανόηση της ανθρώπινης φύσης και των αναγκών της;»

Με μια πρώτη ματιά αυτή η ένσταση μοιάζει πολύ σοβαρή. Μελετώντας όμως την ανθρώπινη ιστορία με μεγαλύτερη προσοχή χάνει τη δύναμή της. Καταρχήν, βλέπουμε ότι εκατομμύρια άνθρωποι έχουν καταφέρει να διατηρήσουν για εκατοντάδες χρόνια αναμεταξύ τους, στις μικρές τους κοινότητες, ένα από τα βασικότερα στοιχεία του Σοσιαλισμού. Την κοινοκτημοσύνη του κύριου μέσου παραγωγής, της ίδιας της γης, καθώς και τον καταμερισμό της ανάλογα με την εργατική δυνατότητα κάθε οικογένειας. Ανακαλύπτουμε δε, πως αν η ιδέα της κοινοκτημοσύνης της γης έχει καταστραφεί στη Δυτική Ευρώπη τούτο δεν συνέβη εκ των έσω, αλλά από εξωτερικούς παράγοντες, από τις κυβερνήσεις που δημιούργησαν το μονοπώλιο της γης προς όφελος της αριστοκρατίας και της μεσαίας τάξης. Μαθαίνουμε επίσης, ότι οι μεσαιωνικές πόλεις κατάφεραν να διατηρήσουν μεταξύ τους για αρκετούς αιώνες μια σταθερή κοινωνικοποιημένη οργάνωση της παραγωγής και του εμπορίου. Ότι αυτοί οι αιώνες ήταν περίοδοι ταχύτατης πνευματικής, βιομηχανικής και καλλιτεχνικής προόδου και πως η παρακμή αυτών των συλλογικών θεσμών προήλθε κυρίως από την ανικανότητα των ανθρώπων να συνδυάσουν το χωριό με την πόλη, τον χωρικό με τον αστό 2, έτσι ώστε από κοινού να αντιμετωπίσουν την εξάπλωση των μιλιταριστικών κρατών που κατέστρεφε τις ελεύθερες πόλεις.

Η ιστορία της ανθρωπότητας, λοιπόν, από αυτή την οπτική δεν προσφέρει κάποιο επιχείρημα ενάντια στον κομμουνισμό. Αντιθέτως, φαντάζει ως μια σειρά προσπαθειών για την πραγματοποίηση κάποιου είδους κομμουνιστικής οργάνωσης, προσπαθειών οι οποίες στέφθηκαν με μερική επιτυχία για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα. Και αυτό που μας επιτρέπεται να συμπεράνουμε, είναι ότι η ανθρωπότητα δεν έχει βρει ακόμα την κατάλληλη δομή για να συνδυάσει, σε κομμουνιστικές αρχές, τη γεωργία με την ξαφνική ανάπτυξη της βιομηχανίας και ένα γρήγορα αναπτυσσόμενο διεθνές εμπόριο. Το τελευταίο φαίνεται σαν ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό φαινόμενο, καθώς πλέον δεν είναι μόνο άτομα ή πόλεις που πλουτίζουν από το μακρινό εμπόριο και τις εξαγωγές αλλά έθνη ολόκληρα που πλουτίζουν εις βάρος των εθνών που μένουν πίσω στην βιομηχανική ανάπτυξη.

Οι συνθήκες αυτές, οι οποίες εμφανίστηκαν από τα τέλη του 18ου αιώνα, ωστόσο, αναπτύχθηκαν πλήρως μόνο κατά τον 19ο αιώνα μετά το τέλος των Ναπολεόντειων πολέμων 3. Και ο σύγχρονος κομμουνισμός έπρεπε να τις πάρει υπόψιν του.

Είναι πλέον γνωστό πως η Γαλλική Επανάσταση, πέρα από την πολιτική της βαρύτητα, ήταν μια προσπάθεια του Γαλλικού λαού, το 1793 και 1794, σε τρεις διαφορετικές κατευθύνσεις λίγο-πολύ συγγενικές προς τον σοσιαλισμό. Αυτές ήταν, πρώτον, η εξίσωση των περιουσιών μέσω της επιβολής φόρου εισοδήματος και φόρου κληρονομιάς, και οι δύο πολύ προοδευτικοί, καθώς επίσης και με την άμεση κατάσχεση της γης για την αναδιανομή της αλλά και με την βαριά πολεμική φορολογία που επιβλήθηκε μόνο τους πλούσιους. Η δεύτερη προσπάθεια έγινε για την εισαγωγή ενός ευρέους εθνικού συστήματος λογικού καθορισμού τιμών για όλα τα εμπορεύσιμα αγαθά, για τον καθορισμό των οποίων θα λαμβανόταν υπόψιν το αληθινό κόστος παραγωγής και ένα λογικό εμπορικό κέρδος. Η Συνέλευση 4 εργάστηκε σκληρά πάνω σε αυτό το σχέδιο και βρισκόταν πολύ κοντά στην ολοκλήρωση του, όταν οι αντιδραστικοί 5 πήραν το πάνω χέρι. Και ο τρίτος στόχος ήταν μια μορφή Δημοτικού Κομμουνισμού σχετικά με την κατανάλωση κάποιων ειδών πρώτης ανάγκης, τα οποία αγόραζαν οι δήμοι και πουλούσαν σε τιμές κόστους.

Ήταν κατά τη διάρκεια αυτού του εντυπωσιακού κινήματος. το οποίο δεν έχει ακόμα μελετηθεί σωστά, που γεννήθηκε ο σύγχρονος Σοσιαλισμός. ο Φουριερισμός με τον Λανζέ 6 στη Λυών, και ο εξουσιαστικός Κομμουνισμός του Μπουοναρότι 7, του Μπαμπέφ 8 και των συντρόφων τους, Και ήταν αμέσως μετά τη Μεγάλη Επανάσταση 9 που οι τρεις μεγάλοι θεωρητικοί ιδρυτές του σύγχρονου Σοσιαλισμού Φουριέ 10, Σαιν Σιμόν 11 και Ρόμπερτ Όουεν 12, καθώς και ο Γκόντουιν 13 ( Μη Κρατικός Σοσιαλισμός) βρέθηκαν στο προσκήνιο, την ίδια στιγμή που οι μυστικές κομμουνιστικές ομάδες γεννημένες από οπαδούς των Μπουοναρότι και Μπαμπέφ έβαζαν την σφραγίδα τους στον Ένοπλο Κομμουνισμό 14 για τα επόμενα πενήντα χρόνια.

Για να ακριβολογούμε, λοιπόν, πρέπει να πούμε ότι ο σύγχρονος Σοσιαλισμός δεν έχει ακόμη ούτε εκατό χρόνια ζωής και ότι τα πρώτα πενήντα χρόνια, μόνο δυο κράτη που κυριαρχούσαν στη βιομηχανική επανάσταση (η Αγγλία και η Γαλλία) συνέβαλαν στη διαμόρφωση του. Και οι δύο αιμορραγώντας εκείνη τη περίοδο από τις τρομερές πληγές που τους άφησαν δεκαπέντε χρόνια Ναπολεόντειων πολέμων, και αμφότεροι κυκλωμένοι από τη μεγάλη Ευρωπαϊκή αντίδραση η οποία ήρθε από την Ανατολή 15.

Βασικά, μόνο μετά την Επανάσταση του Ιούλη του 1830 16 στην Γαλλία και το Μεταρρυθμιστικό κίνημα του 1830-32 στην Αγγλία 17, αποτινάχτηκε αυτή η τρομερή αντίδραση έγινε εφικτή μια συζήτηση για τον Σοσιαλισμό μέσα στα επόμενα δεκαέξι ή δεκαοχτώ χρόνια 18. Κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων οι φιλοδοξίες των Φουριέ, Σαιν Σιμόν και Ρόμπερτ Όουεν, επεξεργάστηκαν από τους υποστηρικτές τους, πήραν μια συγκεκριμένη μορφή, και μορφή και οι διαφορετικές σχολές του Σοσιαλισμού που υπάρχουν σήμερα προσδιορίστηκαν.

Στη Βρετανία, ο Ρόμπερτ Όουεν και οι οπαδοί του εργάστηκαν πάνω στα σχέδια τους για τους κομμουνιστικούς οικισμούς, η φύση των οποίων επρόκειτο να είναι αγροτική και βιομηχανική ταυτόχρονα. Τεράστιες συνεργατικές ενώσεις ξεκίνησαν, να δημιουργήσουν με τα μερίσματά τους περισσότερες κομμουνιστικές αποικίες. Και το Μεγάλο Ενοποιημένο Εργατικό Σωματείο 19 δημιουργήθηκε – ο πρόδρομος των Εργατικών Κομμάτων των ημερών μας και της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Εργατών 20.

Στη Γαλλία, ο Φουριεριστής Κονσιντεράν 21 έκδωσε το αξιοσημείωτο μανιφέστο του το οποίο περιέχει, έξοχα διατυπωμένες, όλες τις θεωρητικές εκτιμήσεις για την ανάπτυξη του Καπιταλισμού που πλέον αναφέρονται ως “Επιστημονικός Σοσιαλισμός”. Ο Προυντόν 22 ανέπτυξε την ιδέα του περί Αναρχισμού και συμβιωτισμού 23 χωρίς την παρέμβαση του Κράτους Ο Λουί Μπλαν 24 έκδωσε το βιβλίο Οργάνωση της Εργασίας, οποίο αργότερα έγινε το πρόγραμμα του Λασάλ 25 στην Γερμανία. Ο Βιντάλ 26 στη Γαλλία και ο Λόρενζ Στέιν 27 στη Γερμανία ανέπτυξαν περισσότερο, σε δύο αξιοσημείωτα έργα, δημοσιευμένα το 1846 και 1847 αντίστοιχα, τις θεωρίες του Κονσιντεράν. Και, τέλος, ο Βιντάλ και κυρίως ο Πικέρ 28 ο τελευταίος σε μια πολύ επιμελημένη εργασία, καθώς και σε μια σειρά εκθέσεων – ανέπτυξαν με λεπτομέρειες το σύστημα του Κολεκτιβισμού, το οποίο ο Πικέρ ήθελε να ψηφίσει σαν νόμο η Εθνοσυνέλευση του 1848.

Ωστόσο, υπάρχει ένα κοινό γνώρισμα σε όλες τις Σοσιαλιστικές τάσεις αυτής της περιόδου το οποίο πρέπει να σημειωθεί Οι τρεις σπουδαίοι θεμελιωτές του Σοσιαλισμού που έγραψαν στις αρχές του 19ου αιώνα ήταν τόσο μαγεμένοι από τους πλατεις ορίζοντες που ανοίγονταν μπροστά τους, που έβλεπαν τον σοσιαλισμό σαν μια καινούργια αποκάλυψη και τους εαυτούς τους σαν τους ιδρυτές μιας καινούργιας θρησκείας. Ο Σοσιαλισμός έπρεπε οπωσδήποτε να γίνει θρησκεία και οι ίδιοι θα έπρεπε να ελέγχουν την πρόοδο του, ως κεφαλές μιας νέας εκκλησίας. Άλλωστε, γράφοντας κατά στην περίοδο της αντίδρασης που ακολούθησε τη Γαλλική Επανάσταση, και βλέποντας περισσότερες αποτυχίες παρά επιτυχίες, δεν εμπιστεύονταν τις μάζες και δεν απευθύνονταν σε αυτές ώστε να τις πείσουν για τις αλλαγές τις οποίες οι ίδιοι θεωρούσαν αναγκαίες. Αντίθετα, εναπόθεσαν τις ελπίδες τους σε κάποιον σπουδαίο κυβερνήτη 29. Αυτός θα κατανοούσε τη νέα αποκάλυψη θα πειθόταν για το επιθυμητό της από τα επιτυχημένα πειράματα των φαλανστηρίων 30, ή ενώσεών τους και θα πραγματοποιούσε ειρηνικά με την εξουσία του την επανάσταση που θα έφερνε ευημερία και ευτυχία στην ανθρωπότητα. Μια στρατιωτική ιδιοφυΐα, ο Ναπολέων 31, μόλις είχε κυριαρχήσει στην Ευρώπη… Γιατί λοιπόν να μην εμφανιστεί μια κοινωνική ιδιοφυία η οποία θα καθοδηγούσε την Ευρώπη και θα έδινε ζωή στο νέο Ευαγγέλιο;… Αυτή η πίστη ήταν βαθιά ριζωμένη και στάθηκε για πολύ καιρό εμπόδιο στον Σοσιαλισμό. Τα ίχνη της διακρίνονται ακόμη και σήμερα ανάμεσά μας.

Ήταν μόνο κατά την περίοδο 1840-48, όταν η έλευση της επανάστασης ήταν αισθητή παντού και οι προλετάριοι άρχιζαν σιγά να τοποθετούν το λάβαρο Σοσιαλισμού στα οδοφράγματα, που η πίστη στον ίδιο τον λαό άρχισε να επανέρχεται στις καρδιές των σοσιαλιστών θεωρητικών. Πίστη, από τη μια στην Ρεπουμπλικανική Δημοκρατία 32, και από την άλλη στην ελεύθερη σύμπραξη και οργάνωση των δυνάμεων των ίδιων των εργατών.

Αλλά μετά ήρθε η Επανάσταση τον Φλεβάρη του 1848 η Δημοκρατία της μεσαίας τάξης και μαζί με αυτή οι χαμένες ελπίδες. Τέσσερις μόνο μήνες μετά την ανακήρυξη της Δημοκρατίας ξέσπασε, τον Ιούνη, εξέγερση του προλεταριάτου του Παρισιού, η οποία πνίγηκε στο αίμα. Ακολούθησε γενική σφαγή των εργαζομένων, μαζική μετανάστευση στη Νέα Γουϊνέα, και τελικά το πραξικόπημα του Ναπολέοντα 29. Οι Σοσιαλιστές καταδιώχθηκαν με λύσσα και οι εκκαθαρίσεις ήταν τόσο τρομερές και βαθιές που για τα επόμενα 12 με 15 χρόνια τα ίχνη του Σοσιαλισμού εξαφανίστηκαν. Η φιλολογία του εξαλείφθηκε ολοκληρωτικά. Ακόμη και τα ονόματα που ήταν τόσο συνηθισμένα πριν το 1848 ξεχάστηκαν εντελώς. Ιδέες οι οποίες κυκλοφορούσαν τότε – παρακαταθήκη ιδεών των πριν το 1848 Σοσιαλιστών – σβήστηκαν από τις μνήμες για να τις αναλάβει τελικά η σημερινή γενιά, και να προχωρήσει σε νέες ανακαλύψεις.

Ωστόσο, όταν μια νέα αναγέννηση ήρθε, περίπου το 1866, όταν ο Κομμουνισμός και ο Κολεκτιβισμός για άλλη μια φορά ήρθαν στο προσκήνιο, η αντίληψη σχετικά με τα μέσα για την πραγματοποίησή τους είχε υποστεί μια βαθιά αλλαγή. Η παλιά πίστη στην Πολιτική Δημοκρατία είχε χαθεί και οι πρώτη αρχή πάνω στην οποία οι εργαζόμενοι του Παρισιού και οι Βρετανοί συνδικαλιστές και Οουενιστές συμφώνησαν όταν συναντήθηκαν στο Λονδίνο το 1866, ήταν ότι “η απελευθέρωση των εργατών θα πρέπει να επιτευχθεί από τους ίδιους τους εργάτες”. Ακόμη, συμφώνησαν σε άλλο ένα σημείο. Τα ίδια τα συνδικάτα θα έπρεπε να πάρουν τον έλεγχο των μέσων παραγωγής και να οργανώσουν μόνα τους την παραγωγή. Έτσι, η Γαλλική ιδέα του Φουριεριστικού και Συμβιωτικού Συνεταιρισμού συγχωνεύτηκε με την ιδέα του Robert Owen για την ύπαρξη ενός «Μεγάλου Ενοποιημένου Εργατικού Σωματείου» η οποία επεκτάθηκε τώρα, και έγινε μια Διεθνής Συνομοσπονδία Εργατών

Για άλλη μια φορά, αυτή η νέα αναβίωση του Σοσιαλισμού διήρκησε μόνο μερικά χρόνια. Σύντομα ήρθε ο πόλεμος του 1870-1871 33, η εξέγερση της Παρισινής Κομμούνας 34 και ξανά η ελεύθερη ανάπτυξη του Σοσιαλισμού κατέστη αδύνατη στη Γαλλία. Αλλά ενώ η Γερμανία δεχόταν τώρα από τα χέρια των Γερμανών δασκάλων της, Μαρξ & Ένγκελς, τον Σοσιαλισμό των Γάλλων «σαρανταοχτάρηδων» τον Σοσιαλισμό του Κονσιντεράν και του Λουί Μπλαν και τον Κολεκτιβισμό του Πικέρ,η Γαλλία έκανε ένα βήμα περαιτέρω.

Τον Μάρτη του 1871, το Παρίσι ανακήρυξε πως από δω και στο εξής δεν θα περίμενε τα αργοπορημένα τμήματα της Γαλλίας, αλλά ότι προτίθεται να ξεκινήσει μέσα στη δικιά του Κομμούνα τη δική του κοινωνική ανάπτυξη.

Το κίνημα ήταν πολύ βραχύβιο για να αποδώσει κάποιο θετικό αποτέλεσμα. Παρέμεινε απλά κοινοτιστικό, διεκδίκησε μερικώς τα δικαιώματα της κομμούνας για πλήρη αυτονομία. Αλλά οι εργατικές τάξεις της παλιάς Διεθνούς διέκριναν αμέσως την ιστορική του σημασία. Κατανόησαν πως η ελεύθερη κομμούνα θα ήταν εφεξής το μέσο της πραγματοποίησης του σύγχρονου Σοσιαλισμού. Οι ελεύθερες αγρό-βιομηχανικές κομμούνες, για τις οποίες τόσα ειπώθηκαν το 1848, δεν έπρεπε να είναι μικρά φαλανστήρια ή μικρές κοινότητες των 2000 ανθρώπων. Πρέπει να είναι πολύ μεγάλες συσσωρεύσεις}, όπως το Παρίσι, ή ακόμη καλύτερα μικρές επαρχίες. Αυτές οι κοινότητες θα ομοσπονδοποιηθούν για να σχηματίσουν έθνη σε κάποιες περιπτώσεις, ακόμη και ανεξάρτητα από τα εθνικά σύνορα, (όπως τα Πέντε Λιμάνια 35 ή η Χάνσα 36). Ταυτόχρονα μεγάλες εργατικές ενώσεις θα δημιουργηθούν για τις διακοινοτικές υπηρεσίες των σιδηροδρόμων, των αποβάθρων και τα λοιπά. Τέτοιες ήταν οι ιδέες που άρχισαν σιγά σιγά να κυκλοφορούν μετά το 1871 ανάμεσα στους σκεπτόμενους εργαζόμενους ιδιαίτερα στις Λατινικές χώρες 37. Σε κάποιες τέτοιες οργανώσεις, τις λεπτομέρειες των οποίων η ίδια η ζωή θα ρυθμίσει, οι εργατικοί κύκλοι αυτών των χωρών είδαν το μέσο με το οποίο Σοσιαλιστικοί τρόποι ζωής μπορούν πιο εύκολα να πραγματοποιηθούν σε σχέση με το Κολεκτιβιστικό σύστημα των Κρατικών Σοσιαλιστών.

Αυτές είναι οι ιδέες στις οποίες προσπάθησα να δώσω έναν, λίγο ή πολύ, σαφή προσδιορισμό σε αυτό το βιβλίο.

Αναπολώντας τα χρόνια που πέρασαν από τότε που γράφτηκε αυτό το βιβλίο, μπορώ να πω με πλήρη συνείδηση ότι οι βασικές του ιδέες πρέπει να είναι σωστές. Ο Κρατικός Σοσιαλισμός του κολεκτιβιστικού συστήματος έχει κάνει αναμφίβολα κάποια πρόοδο. Κρατικοί σιδηρόδρομοι, Κρατικές τράπεζες και Κρατικό εμπόριο οινοπνεύματος έχει εισαχθεί εδώ κι εκεί. Αλλά κάθε βήμα που έγινε προς αυτή την κατεύθυνση, ακόμα και αν οδήγησε στη μείωση των τιμών κάποιων εμπορευμάτων, αποδείχθηκε τελικά ένα νέο εμπόδιο στον αγώνα των εργαζομένων για την απελευθέρωσή τους. Έτσι τώρα βρίσκουμε ανάμεσα στους εργαζόμενους, ειδικά στην Αγγλία, την ιδέα ότι ακόμη και η λειτουργία τέτοιων τεράστιων εθνικών περιουσιών όπως ενός σιδηροδρομικού δικτύου, μπορεί να διαχειριστεί πολύ πιο καλά από ένα Ομόσπονδο Συνδικάτο σιδηροδρομικών υπαλλήλων, παρά από έναν κρατικό οργανισμό.

Από την άλλη πλευρά βλέπουμε ότι έχουν γίνει σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική αμέτρητες προσπάθειες, που έχουν ως κύρια ιδέα, από την μία, να πάρουν οι εργαζόμενοι στα χέρια τους ευρύς κλάδους της παραγωγής και από την άλλη, να διευρύνεται πάντα μέσα στις πόλεις ο κύκλος των λειτουργιών εκείνων που η ίδια η πόλη εκτελεί προς όφελος των κατοίκων της. Οι τρεις κατευθύνσεις στις οποίες έχει δοθεί το μεγαλύτερο μέρος της δημιουργικής δύναμης τελευταία είναι: Οι συντεχνίες, με μια αυξανόμενη τάση προς την οργάνωση των διαφορετικών κλάδων σε διεθνές επίπεδο, όχι μόνο σαν ένα όργανο για την βελτίωση των συνθηκών εργασίας, αλλά επίσης σαν ένας οργανισμός ο οποίος, ίσως, σε δοσμένη στιγμή πάρει στα χέρια του τη διαχείριση της παραγωγής. Ο συνεργατισμός, τόσο στην παραγωγή όσο και στη διανομή, στη βιομηχανία και τη γεωργία και προσπάθειες συνδυασμού των δύο σε πειραματικές αποικίες. Και τελικά, το πολυποίκιλο πεδίο του αποκαλούμενου Δημοτικού Σοσιαλισμού 38.

Φυσικά, καμία από αυτές τις κατευθύνσεις, σε κανέναν βαθμό δεν μπορούν να θεωρηθούν υποκατάστατα του Κομμουνισμού ή έστω του Σοσιαλισμού, αφού και οι δύο έννοιες εμπεριέχουν την κοινή ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής. Αλλά αναμφίβολα πρέπει να εξετάσουμε όλες τις προαναφερθέντες προσπάθειες σαν πειράματα. Σαν αυτά που ο Όουεν, ο Φουριέ και ο Σαιν Σιμόν δοκίμασαν στις αποικίες τους, πειράματα που προετοιμάζουν την ανθρώπινη σκέψη να συλλάβει κάποιες πρακτικές μορφές στις οποίες μια κομμουνιστική κοινωνία ίσως βρει την έκφρασή της. Η σύνθεση όλων αυτών των μερικών πειραμάτων πρέπει να γίνει κάποια μέρα από τη δημιουργική ευφυΐα κάποιου από τα πολιτισμένα έθνη και θα γίνει. Αλλά δείγματα από τα τούβλα με τα οποία το μεγάλο αυτό συνθετικό οικοδόμημα θα χτιστεί, ακόμα και δείγματα μερικών δωματίων του, προετοιμάζονται από την πελώρια προσπάθεια της δημιουργικής ευφυΐας του ανθρώπου.

Μπρόμλεϊ, Κέντ (Bromley, Kent)
Οκτώβρης του 1906

Σημειώσεις:

Πρόλογος της αγγλικής έκδοσης του 1913 αποτελεί ουσιαστικά μια μικρή διόρθωση από τον Κροπότκιν κάποιων φράσεων του πρώτου προλόγου και έγινε στο Μπράιτον (Brighton) τον Γενάρη του ίδιου έτους

1) Το Μεταρρυθμιστικό Κίνημα (1517-1555) που ονομάστηκε και Λουθηρανικό, ξεκίνησε αρχικά από τον Μαρτίνο Λούθηρο, με σκοπό την διατήρηση της καθολικής παράδοσης αλλά αλλάζοντας τις διαστρεβλώσεις της Πίστης (όπως συγχωροχάρτια και αλάθητο του Πάπα), και εξαπλώθηκε στη Γερμανία την Πολωνία, την Βοημία, την Μοραβία, την Ουγγαρία και την Τρανσυλβανία. Η παπική εκκλησία τον ανακήρυξε αιρετικό αλλά με την υποστήριξη των γερμανών αριστοκρατών, και του λαού, κατάφερε να περάσει τις αλλαγές που πρότεινε. Για τους αγρότες και τους φτωχούς των πόλεων η απόσχιση από την παπική εκκλησία ήταν η αφορμή για να ζητήσουν γενικότερες αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο και περισσότερες ελευθερίες και οδήγησε στην εξέγερση των χωρικών (1524-1526). Οι χωρικοί ανακήρυξαν ένα πρόγραμμα που ονομάστηκε Τα Δώδεκα Άρθρα των Χωρικών, μεταξύ των οποίων ήταν το αίτημα να διαλέγουν τους κληρικούς τους, την μείωση της δεκατής (αγροτική φορολογία, το 1/10 της παραγωγής τους), την κατάργηση της δουλοπαροικίας, το δικαίωμα να ψαρεύουν και να κυνηγούν, την αμεροληψία των δικαστηρίων και περιορισμό στις απαιτήσεις των φεουδαρχών. Τα άρθρα αυτά αναπροσαρμόζονταν με βάση τις τοπικές ανάγκες. Ο Λούθηρος αποκήρυξε την εξέγερση των χωρικών, η οποία καταστάληκε βίαια από τους ευγενείς. Υπολογίζεται ότι στοίχισε τη ζωή σε περισσότερο από 100,000 χωρικούς. Σε μερικές περιοχές οι χωρικοί πέτυχαν κάποιους συμβιβασμούς αλλά στις περισσότερες η καταπίεση είτε παρέμεινε όπως πριν την εξέγερση είτε αυξήθηκε.
http://mb-soft.com/believe/txn/reformat.htm
http://www.encyclopedia.com/html/P/PeasW1ar.asp

2) Στο αγγλικό κείμενο χρησιμοποιεί την λέξη citizen, για αυτό μεταφράστηκε ως αστός, με τη έννοια του κάτοικου της πόλης, και όχι ως εκπροσώπου της αστικής τάξης.

3) Ναπολεόντειοι Πόλεμοι (1798-1815). Οι πόλεμοι που διεξήγαγε ο Ναπολέων Βοναπάρτης (Ναπολέων ο 1ος)(σημ. 31) ξεκινούν από την εκστρατεία στη Αίγυπτο (ως στρατηγός της Πρώτης Γαλλικής Δημοκρατίας) και τελειώνουν με την Μάχη του Βατερλό, όπου ηττήθηκε από τους Άγγλους. Το 1799 ο Ναπολέων ανακηρύχθηκε Αυτοκράτορας ξεκινώντας την Πρώτη Γαλλική Αυτοκρατορία.
http://en.wikipedia.org/wiki/Napoleon_I_of_France
http://www.napoleonguide.com/timeind.htm

4) Συνέλευση ή Εθνική Συνέλευση. Το συνταγματικό και νομοθετικό σώμα κατά την διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης την περίοδο 1792-1795, το οποίο διαδέχθηκε το διευθυντήριο (Directory, Ομάδα πέντε ανδρών που είχαν την εκτελεστική εξουσία κατά την περίοδο 1795-1799)
http://en.wikipedia.org/wiki/National_Convention

5) Αντιδραστικοί ονομάστηκαν οι υποστηρικτές της μοναρχίας όπως ήταν πριν την Γαλλική επανάσταση και στο κείμενο χρησιμοποιείται με αυτή την έννοια.

6) Francois-Joseph L’Ange (Franz Josef Lange)., Γερμανός σοσιαλιστής απο το Μόναχο, σύγχρονος του Σάρλ Φουριέ (σημ. 10), έλαβε μέρος στην Γαλλική Επανάσταση με τους Ιακωβίνους. Στη Λυόν ο Λανζέ ανέπτυξε ιδέες για την δημιουργία εθνικής εταιρίας αγοράς και διανομής του καλαμποκιού διαμέσου ενός δικτύου {Centuries} (developing ideas for a nationalized company to buy and distribute corn through a network of centuries)
http://en.wikipedia.org/wiki/Charles_Fourier
http://www.artcontent.de/skulptur/97/hains/k_02.htm

7) Filippo Michele Buonarroti (1761-1837). Μέλος της ομάδας του Babeuf (σημ. 4) διέδωσε τις ιδέες του Babeuf μετά τον θάνατο του, επίσης ήταν ιδρυτής του Giornale patriottico di Corsica (πατριωτικού περιοδικού Κορσικής 1790). http://www.bartleby.com/67/746.html
http://www.bartleby.com/65/ba/Babeuf-F.html

8) François Noël Babeuf (1760-1797). Γάλλος επαναστάτης, οργανωτής κομμουνιστικής εξέγερσης ενάντια στο διευθυντήριο (σημ 4) Εκδότης του πολιτικού περιοδικού Journal de la liberté de la presse (περιοδικό της ελευθερίας του τύπου), στο οποίο υποστήριζε ότι η επανάσταση δεν προχώρησε αρκετά μόνο με την κατοχύρωση της πολιτικής ελευθερίας. Φυλακίστηκε για τις ιδέες του, αλλά επέστρεψε ως δριμύτερος κατήγορος της οικονομικής αδικίας. Ίδρυσε μία μυστική οργάνωση που σχεδίαζε την ανατροπή της κυβέρνησης, που έγινε γνωστή ως Η Συνομωσία των Ίσων. Το οικονομικό πρόγραμμα που προπαγάνδιζαν, αφορούσε το δικαίωμα όλων των ανθρώπων να δουλεύουν και να μοιράζονται τα προϊόντα της οικονομίας. Η μορφή του κομμουνισμού τους αφορούσε μάλλον τη διανομή των αγαθών παρά την παραγωγή τους. Η συνομωσία τους προδόθηκε και ο Babeuf εκτελέστηκε. http://www.bartleby.com/65/ba/Babeuf-F.html

9) Η Γαλλική Επανάσταση (1789-1799)

10) Charles Fourier (1773-1837) Σοσιαλιστής φιλόσοφος, αποκήρυσσε τα υπάρχοντα συστήματα και ανέπτυξε μια μορφή ουτοπικού σοσιαλισμού. Το πιστεύω του ήταν ότι οι τα ένστικτα του ανθρώπου σωστά διοχετευμένα θα οδηγούσαν στην κοινωνική αρμονία. Για να επιτευχθεί αυτό, έπρεπε να καταστραφούν αρκετοί από τους πλασματικούς περιορισμούς του πολιτισμού. Η κοινωνική οργάνωση για μια τέτοια εξέλιξη ήταν κυρίως αγροτική με συστηματική διαμόρφωση και θα βασιζόταν στη «φάλαγγα», μία οικονομική ομάδα 1620 ανθρώπων οι οποίοι θα ζούσαν σε φαλανστήρια (σημ.30), ένα κτίριο στο οποίο θα ζούσαν όλοι και η δουλειές θα μοιράζονταν σύμφωνα με τις φυσικές τάσεις του κάθε μέλους.Σε γενικές γραμμές ήταν ένα αρκετά οργανωμένο σύνολο το οποίο εφαρμόστηκε αρκετά εκτεταμένα στις Ηνωμένες Πολιτείες.
http://reference.allrefer.com/encyclopedia/F/FourierC.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Charles_Fourier
Βιβλιογραφία: Théorie des Quatres Mouvements et des Destinées Générales (The Social Destiny of Man) 1809 Théorie de l’Unité Universelle (2 τόμοι) Le nouveau monde industriel et sociétaire The New World of Communal Activity 1829 The False Division of Labour Le charme composé Citerlogue Le Nouveau monde amoureux

11) Claude Henri de Rouvroy, Comte de Saint-Simon, (1760-1825). Ουτοπικός Σοσιαλιστής, Ξεπεσμένος αριστοκράτης, αξιωματικός στην αμερικανική επανάσταση και δημοσιογράφος. Ιδρυτής του «Σαιν-Σιμονικού» {Saint-Simonian} κινήματος, ένα είδος ημι-μυστικιστικού «Χριστιανό-επιστημονικού» σοσιαλισμού. Ο Σαιν-Σιμόν οραματιζόταν την αναδιοργάνωση της κοινωνίας με μία ελίτ φιλοσόφων, μηχανικών και επιστημόνων να ηγούνται μιας ειρηνικής πορείας βιομηχανοποίησης η οποία θα αυτοπεριοριζόταν από τον χριστιανικό ανθρωπισμό της ελίτ. Υπέρμαχος της δημιουργίας μιας ανθρωπιστικής θρησκείας η οποία θα είχε επιστήμονες ως ιερείς. Υπήρξε επίσης και ντετερμινιστής θεωρώντας ότι όλα στη φύση και την κοινωνία καθορίζονται από νόμους, γνώση η οποία θα βοηθούσε την κατανόηση της ανθρώπινης ιστορίας. http://cepa.newschool.edu/~het/profiles/saintsimon.htm
http://www.historyguide.org/intellect/lecture22a.html
http://www.marxists.org/glossary/people/s/a.htm#st-simon
Βιβλιογραφία: Letters from an Inhabitant of Geneva to His Contemporaries, 1803 (copy) Introduction aux Travaux Scientifiques du Dixneuvieme Siécle, 1807. Memoire sur la Science de l’Homme, 1813. De la Rιorganisation de la sociιtι europιene, with A. Thierry, 7. Industrie, with A. Comte, 1819. La Politique, 1821. Du Systéme industriel, 1823. De l’Organisation Sociale, 1825. Le Cathιcisme des Industriels with A. Comte, 1825 (extract) New Christianity, 1825 – (English selections)

12) Robert Owen (1771-1858). Θεωρείται ο πατέρας του συνεργατισμού και ιδρυτής του βρετανικού σοσιαλισμού. Γεννήθηκε στο Νιούταουν της Ουαλίας, και έγινε εργοστασιάρχης στο Νιού Λάναρκ της Σκότιας., όπου εφάρμοσε τις ιδέες του, προσφέροντας στους εργάτες καλή στέγαση, καλές συνθήκες υγιεινής, μη κερδοσκοπικά καταστήματα, σχολεία, και εξαιρετικές συνθήκες εργασίας, καταργώντας την παιδική εργασία, μειώνοντας το ωράριο, μισθό για τους ασθενείς εργάτες, και ασφαλιστικά ταμεία με κατακράτηση μέρους του μισθού. Αυτές οι αλλαγές οδήγησαν στην αύξηση των κερδών της επιχειρήσεις και έτσι η πρότυπη βιομηχανία του Όουεν έγινε γνωστή στην Αγγλία και το εξωτερικό, έχοντας και την υποστήριξη των ανώτερων τάξεων. Ωστόσο ο Όουεν πίστευε στη μεταμόρφωση της κοινωνίας και όχι στη μεταρρύθμιση της, χάνοντας έτσι την υποστηρίξω των ανώτερων τάξεων αλλά όχι και των εργατών. Στη συνέχεια ασχολήθηκε ενεργά με τις συντεχνίες και υποστήριζε την συνένωση των συντεχνιών με συνεργατικές. Ο Όουεν ήταν υποστηρικτής της ειρηνικής μετατροπής της κοινωνίας και δεν υποστήριζε την ταξική πάλη. http://reference.allrefer.com/encyclopedia/O/Owen-Rob.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Robert_Owen
http://www.historyguide.org/intellect/owen.html
http://archive.co-op.ac.uk/owen.htm
http://www.historyguide.org/intellect/lecture22a.html
Κύρια Βιβλιογραφία: New View of Society; or, Essays on the Formation of Character (3 vol., 1813–14) Report to the County of Lanark (1821), The Life of Robert Owen, αυτοβιογραφία (London, E. Wilson, 1857-1858) The Book of the New Moral World (New York, G. Vale, 1845). Συνολικά υπάρχουν 95 βιβλία που έχει γράψει.
Πλήρης βιβλιογραφία http://socserv2.socsci.mcmaster.ca/~econ/ugcm/3ll3/owen/owenbib.htm

13) William Godwin (1756-1836). Ιδρυτής του Φιλοσοφικού Αναρχισμού, Σύζυγος της φεμινίστριας Μέρυ Γουλστοουνκραφτ (Mary Wollestonecraft) και πατέρας της Μέρυ Σέλλεϊ (Mary Shelley). Υπήρξε ιδιαίτερα αισιόδοξος για την ανθρώπινη φύση, ωστόσο αναγνώριζε την εκμεταλλευτική φύση του Καπιταλισμού και πρότεινε μια ουτοπική αναδιαμόρφωση της κοινωνίας όπου αυτοί που έβγαζαν περισσότερα από τις βασικές τους ανάγκες θα διένειμαν την περίσσεια σε όσους είχαν ανάγκη. Υποστηρικτής της ατομικής ελευθερίας, της κυριαρχίας της λογικής και πολέμιος της θρησκείας. Εκτός από πολιτικά κείμενα, έγραψε και αρκετά λογοτεχνικά έργα.
http://cepa.newschool.edu/~het/profiles/wgodwin.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/William_Godwin http://web.bilkent.edu.tr/Online/www.english.upenn.edu/jlynch/Frank/Godwin/godwin.html http://www.historyguide.org/intellect/godwin.html
http://www.spartacus.schoolnet.co.uk/PRgodwin.htm
http://dwardmac.pitzer.edu/anarchist_archives/godwin/Godwinarchive.html
Κύρια βιβλιογραφία: A Defense of the Rockingham Party, 1783 Imogen: Pastoral romance from the Ancient British, 1784. Instructions to a Statesman, 1784. An Inquiry Concerning Political Justice , 1793. Things as They Are; or the adventures of Caleb Williams, 1794. The Enquirer, 1797. Thoughts Occasioned by the Perusal of Dr. Parr’s Spital Sermon, 1801. Of Population, 1820. Thoughts on Man, his Nature, Productions and Discoveries 1831, “Summary of Principles” – an extract from Godwin
Πλήρης βιβλιογραφία: http://www.benthamlinks.com/Godwin/

14) Militant Communism, Εννοεί τον ένοπλο Κομμουνισμό πιθανότατα, αλλά, σύμφωνα με τον πρόλογο του 1913, τον ονομάζει Εξουσιαστικό Κομμουνισμό

15) Εννοεί την Πρωσική και την Ρωσική Αυτοκρατορία, πιθανότατα μιας και ήταν οι κύριοι ανταγωνιστές της Γαλλίας και της Αγγλίας την περίοδο εκείνη.

16) Η Επανάσταση του Ιουλίου 1830. Ξεκίνησε από την μεσαία τάξη, εναντίον του αυταρχικού βασιλιά Κάρολου του 10ου ο οποίος προσπάθησε να καταργήσει αρκετές από τις ελευθερίες που είχαν απομείνει από την Γαλλική Επανάσταση (ελευθερία του λόγου, συνταγματική μοναρχία). Μετά από αρκετά πολιτικά σκαμπανεβάσματα στην Συνέλευση αποφασίστηκε η ανακηρύξη του Λουδοβίκου- Φίλιππου (Luis-Philippe) ως βασιλιά με μία μορφή λαϊκής μοναρχίας, η οποία διήρκησε μέχρι τον Φεβρουάριο του 1948 οπότε και παραιτήθηκε ο Λουδοβίκος- Φίλιππος, και μετά την Επανάσταση του 1848 ξεκίνησε η Δεύτερη Γαλλική Δημοκρατία. http://en.wikipedia.org/wiki/July_Revolution

17) Κατά την διάρκεια αυτών των χρόνων το Αγγλικό πολιτικό σύστημα πήρε την μορφή που έχει σήμερα. Το κοινοβούλιο προϋπήρχε, αλλά αναδιαμορφώθηκαν οι εκλογικές περιφέρειες, με περισσότερη αντιπροσώπευση στο κοινοβούλιο των καινούργιων βιομηχανικών περιοχών καθώς και των μεσαίων τάξεων μιας και το δικαίωμα ψήφου αφορούσε μόνο όσους κατείχαν αρκετό μισθό. Μετά την Μεταρρύθμιση του 1832, περίπου 1 στους 7 άντρες στην Βρετανία είχε δικαίωμα ψήφου. Επίσης καταργήθηκε και η δουλεία.
http://en.wikipedia.org/wiki/Whig
http://plaza.ufl.edu/lcurta/Reform%20Movement.html

18) Μέχρι την Επανάσταση του 1848

19) Great Consolidated Trades Union. Σύμφωνα με την Ιστορία της Ανθρωπότητας της Unesco, ο τίτλος του είναι Grand National Consolidated Trade Union. Το Μεγάλο Ενοποιημένο Εργατικό Σωματείο δημιουργήθηκε στις αρχές του 1834. Εκείνη την εποχή οι εργάτες που ήταν γραμμένοι σε σωματεία έφταναν τους 800,000, και το Ενοποιημένο Σωματείο δημιουργήθηκε για να συντονίσει τα επιμέρους σωματεία δίνοντας έτσι μεγαλύτερη ισχύ στη δύναμη των εργατών. Οι προθέσεις των ιδρυτών του σωματείου ήταν κατά κύριο λόγο να έχουν τον γενικό έλεγχο στις κινήσεις για αύξηση των μισθών και να συντονίζουν βοήθεια για τους απεργούς. Ωστόσο λόγω της αυξανόμενης επιρροής του ενοποιημένου σωματείου, η κυβέρνηση και οι εργοδότες αντέδρασαν, αποκλείοντας όσους άνηκαν σε σωματεία από τις δουλειές τους. Οι εργαζόμενοι άρχισαν να χάνουν την εμπιστοσύνη τους στο ενοποιημένο σωματείο που ήταν ανίκανο να τους προστατέψει (κυρίως λόγω περιορισμένων οικονομικών πόρων) με αποτέλεσμα, το σωματείο να διαλυθεί λόγω χρεοκοπίας το 1835.
http://dspace.dial.pipex.com/town/terrace/adw03/peel/trade-us/gnctu.htm
http://www.anarchosyndicalism.org/theory/as3-fore.htm

20) Η Πρώτη Διεθνής. Η Διεθνής Συνομοσπονδία Εργατών ήταν μία διεθνής οργάνωση που είχε σκοπό την ένωση των διαφόρων πολιτικών οργανώσεων και συντεχνιών που βασίζονταν στην εργατική τάξη. Αρχικά αποτελούταν από Βρετανούς συνδικαλιστές, Γάλλους Σοσιαλιστές, Αναρχικούς, Ιταλούς Ρεμπουπλικάνους και οργανωνόταν από μία μικρή ομάδα γύρω από τον Κάρλ Μαρξ. http://en.wikipedia.org/wiki/International_Workingmen%27s_Association

21) Victor Prosper Considérant (1808-1893). Γάλλος σοσιαλιστής, μαθητής του Φουριέ, και διάδοχος του σαν ηγέτης του κινήματος. Υπό την καθοδήγηση του το φουριεριστικό κίνημα έγινε πιο πολιτικό και σοσιαλιστικό. Υπήρξε εκδότης των φουριεριστικών εφημερίδων συμπεριλαμβανόμενων των Philanstére , και Phalange. Υπήρξε μέλος του Γαλλικού κοινοβουλίου και έλαβε μέρος στην επανάσταση του 1848. Αντιτάχθηκε στον Ναπολέοντα (σημ. 29) για τον πόλεμο με την Ιταλία αλλά στη συνέχεια μετά την δικτατορία του Ναπολέοντα εξορίστηκε στο Βέλγιο και από εκεί πήγε στο Τέξας των Ηνωμένων Πολιτειών όπου αποπειράθηκε να δημιουργήσει ένα φαλανστήριο (σημ. 30). Μετά την αποτυχία του φαλανστηρίου, επέστρεψε στη Γαλλία και έγινε μέλος της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Εργατών (σημ. 20).
http://reference.allrefer.com/encyclopedia/C/Consider.html
http://www.slider.com/enc/13000/Considerant_Victor_Prosper.htm
http://www.ohiou.edu/~Chastain/ac/consider.htm
Κύρια Βιβλιογραφία: Principes du socialisme (1847), Destinée sociale (2d ed. 1847-49)

22) Pierre-Joseph Proudhon (1809-1865). Γάλλος αναρχικός, Εισήγαγε τον όρο συμβιωτισμό (σημ 23) για την μορφή αναρχισμού που πρότεινε. Το όραμα του περιλάμβανε τον έλεγχο της παραγωγής από τους εργάτες. Αυτοεργοδοτούμενοι τεχνίτες, αγρότες και συντεχνίες θα αντάλλασσαν τα προϊόντα τους στην αγορά. Υποστήριζε μη-καπιταλιστικές αγορές χωρίς μισθωτή εργασία και ατομική ιδιοκτησία. Εξέδωσε αρκετά βιβλία, και έγραφε και στις εφημερίδες La Représentant du Peuple, L e Peuple, La Voix du Peuple από το 1848 έως το 1850. Ως μέλος του κοινοβουλίου (1848-1849) καθώς και στα άρθρα του ασκούσε έντονη κριτική στις πολιτικές της κυβέρνησης, και υποστήριζε την μετατροπή του συστήματος ανταλλαγής και πίστωσης, δημιουργώντας ταυτόχρονα και την Λαϊκή Τράπεζα (Bank De Peuple) το 1849, η οποία αν και είχε αρκετή απήχηση δεν κατάφερε να εξελιχθεί περαιτέρω. Άσκησε έντονη κριτική στον Ναπολέοντα (σημ. 29) με αποτέλεσμα να φυλακιστεί για τρία χρόνια. . Ο Προυντόν απέρριπτε την βίαιη επανάσταση και υποστήριζε την σταδιακή εξέλιξη της κοινωνίας στην αναρχία, έχοντας την πίστη ότι η αλλαγή δεν μπορεί να γίνει εκ των άνωθεν αλλά μόνο από την εργατική τάξη.
http://en.wikipedia.org/wiki/Pierre-Joseph_Proudhon
http://www.ohiou.edu/~Chastain/ip/proudhon.htm
http://staff-www.uni-marburg.de/~multimed/theorie/klassik/owen/bios/Proudhon.html
Βιβλιογραφία: De la célébration du Dimanche (1839) Qu’est-ce que la propriété? (1840) De la création de l’ordre dans l’humanité (1843) Système des contradictions économiques, ou philosophie de la misère, (2 τόμοι, 1846) Solution du problème social (1848) Confession d’un révolutionnaire (1849) Idée générale de la révolution au XIXe siècle (1851) La Révolution sociale demontrée par le coup d’état du 2 decembre 1851 (1852) Philosophie du progrès (1853),
Βιβλία στο Διαδύκτιο (Αγγλικά) Qu’est-ce que la propriété? (What is Property?) Système des contradictions économiques, ou philosophie de la misère (System of Economical Contradictions: or, the Philosophy of Misery) http://flag.blackened.net/liberty/proudhon.html
http://dwardmac.pitzer.edu/anarchist_archives/proudhon/proudhonbio.html http://onlinebooks.library.upenn.edu/webbin/gutbook/author?name=Proudhon%2C%20P.-J.

23) Mutualism. Το σύστημα που πρότεινε ο Προυντόν, μπορεί να μεταφραστεί ως αλληλοβοήθεια, ή συμβιωτισμός

24) Louis Blanc (1811–1882). Γάλλος σοσιαλιστής, δημοσιογράφος και ιστορικός. Το 1840 έκδωσε το βιβλίο του Organisation du travail που βασιζόταν στην αρχή «ο καθένας παράγει σύμφωνα με τις δυνατότητες του και καταναλώνει σύμφωνα με τις ανάγκες του». Στο βιβλίο αυτό, υποστήριζε ότι όλα τα κακά της κοινωνίας προέρχονται από την πίεση που προκαλεί ο ανταγωνισμός, και οι αδύνατοι παραγκωνίζονται. Απαιτούσε την εξομοίωση όλων των μισθών και υποστήριζε την σύγκλιση των προσωπικών ενδιαφερόντων προς το κοινό καλό. Για να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός το 1848 σαν μέλος της επαναστατικής κυβέρνησης δημιούργησε τα «κοινωνικά εργαστήρια» κάτι μεταξύ κολεκτίβας και εργατικής συντεχνίας που θα υποστηριζόταν από την κυβέρνηση, όπου οι εργάτες θα ένωναν τις δυνάμεις τους για το κοινό καλό. Υπήρξε μέλος της κυβέρνησης του 1848 και εκπρόσωπος των σοσιαλιστών και των Ιακωβίνων (Jacobins) δημοκρατών καθώς και στην κυβερνητική επιτροπή εργασίας, γνωστή και ως επιτροπή του Λουξεμβούργου (Luxemburg Commision), μέχρι τον Ιούνη του 1848 που θεωρήθηκε υπαίτιος της εξέγερσης των εργατών, και κατέφυγε στην Αγγλία μέχρι το 1870, και την πτώση της δεύτερης αυτοκρατορίας (σημ 29). Το 1871 εκλέχτηκε μέλος του κοινοβουλίου, υποστήριξε την συνέχιση του γαλλοπρωσικού πολέμου (σημ. 33). Αντιτάχθηκε στη παρισινή κομμούνα (σημ 34), αλλά μετά την καταστολή της εξέγερσης πρότεινε και πέρασε την αμνηστία προς τους Κομμουνιστές. Εκτός από την πολιτική του σταδιοδρομία είναι γνωστός και για το ιστορικό του έργο.
http://reference.allrefer.com/encyclopedia/B/Blanc-Lo.html
http://www.ohiou.edu/~Chastain/ac/blanc.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Louis_Blanc
Κύρια Βιβλιογραφία: L’Organisalion du travail(1840) Histoire de dix ans 1830-1840(1844) Histoire de la Revolution Française 12 τόμοι (1847-1862) L’histoire de la révolution de 1848 2 τόμοι (1850) Discours politiques 1847-1881 (1882) Lettres sur l’Angleterre 1866-1867, Dix années de l’Histoire de l’Angleterre 1879-1881 Questions d’aujourd’hui et de demain 1873-1884

25) Ferdinand Lassalle (1825-1864). Γερμανός σοσιαλιστής. Χρηματοδότης του Κάρλ Μαρξ και ιδρυτής του Allgemeiner Deutscher Arbeiterverein (Ένωση Γερμανών Εργατών). Ο Λασάλ υποστήριζε τον ρόλο του κράτους και του εθνικισμού στη διαμόρφωση της κοινωνίας, με το κράτος να παρέχει τα χρήματα στους εργάτες για την δημιουργία συνεργατικών, καθώς το κράτος θα υποχρεωνόταν να το πράξει όταν η παγκόσμια χειραφέτηση του ανθρώπου επιτυχαινόταν. Το κόμμα του Λασάλ αποτελεί τον προπομπό του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας και ήταν το πρώτο εργατικό κόμμα που δημιουργήθηκε στη Γερμανία.
http://en.wikipedia.org/wiki/Ferdinand_Lassalle
http://reference.allrefer.com/encyclopedia/L/Lassalle.html
Βιβλιογραφία: Die Philosophie Herakleitos des Dunklen von Ephesos (1858) System der erworbenen Rechte (1861) Συλλογή κειμένων από τον Eduard Bernstein 12 τόμοι. (1919–20)

26) Francois Vidal (1814-1872). Δημοσιογράφος, πολιτικός και συγγραφέας οικονομικών βιβλίων. Θερμός υποστηρικτής του κρατικού παρεμβατισμού στις σχέσεις εργασίας κεφαλαίου. Μετά την επανάσταση του 1848 ο Λουί Μπλάν τον έκανε γραμματέα της επιτροπής οργάνωσης της εργασίας (επιτροπή Λουξεμβούργου). Υπήρξε μέλος της αντιπολίτευσης κατά του Βοναπάρτη και αποσύρθηκε από την πολιτική ζωή μετά την δικτατορία τον Δεκέμβριο του 1851(σημ. 29). Υπήρξε συντάκτης σε αρκετές εφημερίδες συμπεριλαμβανομένης και της La Presse. Το πιο γνωστό του έργο είναι αυτό που αναφέρει ο Κροπότκιν στο κείμενο, De la repartition de richesses ou De la justice distributive en economic sociale (1846) (Η αναδιανομή του πλούτου ή η δίκαιη κατανομή στην σοσιαλιστική οικονομία)
http://www.marxists.org/archive/marx/works/1850/class-struggles-france/ch03.htm
http://bastiat.org/en/property_law.html
http://www.marxists.org/italiano/enciclopedia/v.htm#p4

27) Lorenz von Stein (1815–1890). Γερμανός οικονομολόγος και κοινωνιολόγος. Δίδαξε στο πανεπιστήμιο του Κιέλ (Kiel, λιμάνι στη Βαλτική θάλασσα και πρωτεύουσα του κρατιδίου Σλέσουιγκ- Χόλστεϊν (Schleswig-Holstein) στη βόρεια Γερμανία κοντά στα σύνορα με Δανία) την περίοδο 1846-1851, αλλά λόγω της υποστήριξης του στην ανεξαρτησία του Σλέσουιγκ απολύθηκε. Στη συνέχεια μέχρι τον θάνατο του δίδαξε στο πανεπιστήμιο της Βιέννης. Είναι γνωστός για τις κοινωνιολογικές του ιδέες, όπως εμφανίζονται στο βιβλίο του Ιστορία του κοινωνικού κινήματος στη Γαλλία (3 τόμοι 1850). Περιέγραψε την οικονομική ερμηνεία της ιστορίας συμπεριλαμβάνοντας όρους προλεταριάτου και ταξικής πάλης, ωστόσο δεν είναι σαφής η επίδραση που είχε στον Μαρξ.
http://reference.allrefer.com/encyclopedia/S/Stein-Lo.html
Βιβλιογραφία: Zur preussischen Verfassungsfrage, (1852) Die Gesellschaftslehre (1856). Der Socalismus und Communismus des heutigen Frankieichs. Ein Beitrag zur Zeitgeschichte (1842) Geschichte der sozialen Bewegung in Frankreich von 1789 bis auf unsere Tage 3 τόμοι (1850) Gegenwart und Zukunft des Rechts- und Staatswissenschaft Deutschlands,(1876)
http://www.unipd.it/concetti/ms/concepts_it/authors/stein.htm
http://www.uni-kiel.de/lvs/lvs/index2.htm

28) Constantin Pecqueur (1801-1887). Ένας από τους μεγαλύτερους σοσιαλιστές οικονομολόγους της εποχής του, θεωρείται ο πατέρας του γαλλικού κολεκτιβισμού. Μετά την επανάσταση του 1848 υπήρξε μέλος της επιτροπής οργάνωσης της εργασίας. Αρχικά οπαδός του Σαιν Σιμόν και του Φουριέ, καταξιώθηκε ως οικονομολόγος με οκτώ βιβλία στην πολιτική οικονομία μεταξύ 1837 και 1844. Ως μέλος της επιτροπής οργάνωσης της εργασίας δούλεψε με τον Κονσιντεράν για την δημιουργία αγροτικών αποικιών , εργατικών κατοικιών , και για καθορισμό των μισθών και από τους εργάτες και τους εργοδότες, στα πρότυπα των θεωριών του Φουριέ.
http://www.ohiou.edu/~Chastain/ip/pecqueur.htm
Βιβλιογραφία: Intérêt du commerce et de l’industrie (1836) Améliorations matérielles (1839) Τhéories nouvelles d’économie sociale et politique (1842) La réforme électorale (1840) De la paix, de son principe et de sa réalisation (1842) Des Armées dans leurs Rapports avec l’Industrie, la Morale, la Liberté ou les Devoirs civiques des Militaires 2 τόμοι (1842) La Republique de Dieu (1844)
http://home.nordnet.fr/~slenfant/ail/ail5_1.htm
http://www.19e.org/bibliographie/monarchiejuillet.htm

29) Κάποιον Σοσιαλιστή Ναπολέοντα όπως συμπληρώνει στον πρόλογο του 1913. Πρόκειται για τον Charles Louis Napoleon Bonaparte (1808-1873). Ανιψιός του Ναπολέων Βοναπάρτη (σημ. 31) , Εκλεκτικέ πρόεδρος της Δεύτερης Γαλλικής Δημοκρατίας, (1848-1852) την οποία κατέλυσε με πραξικόπημα στις 2 Δεκεμβρίου 1851, και έγινε δικτάτορας. Στη συνέχεια ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας (1852-1870) και ονομάστηκε Ναπολέων ο 3ος, ξεκινώντας την Δεύτερη Γαλλική Αυτοκρατορία η οποία τελείωσε με τον Γάλλο-Πρωσικό πόλεμο του 1870 (σημ. 33) κατά τον οποίο ο Ναπολέων αιχμαλωτίστηκε και η αυτοκρατορία κατέρρευσε δίνοντας την θέση της στην Τρίτη Γαλλική Δημοκρατία (1870-1942/46). (Σήμερα είναι η Πέμπτη Γαλλική Δημοκρατία 1958-)
http://en.wikipedia.org/wiki/Napoleon_III_of_France

30) Φαλανστήρια (Αγγλικά Phalansteries, Γαλλικά Phalanstéres). Ετοιμολογικά η λέξη βγάινει από την Φάλαγγα και το Mοναστήρι Phalan(ge)+ (mona)stere. Τα Φαλανστήρια αποτελούσαν αυτόνομες κοινοκτημονικές κοινότητες, σύμφωνα με το σύστημα του Φουριέ.(σημ. 10)

31) Napoleon Bonaparte (1769-1821) Γάλλος στρατηγός και Αυτοκράτορας της Γαλλίας (Ναπολέων ο 1ος). Κατά την διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης ήταν αξιωματικός του γαλλικού στρατού και υποστηρικτής της. Απελευθέρωσε την Τουλόν το 1793 από τους φιλοβασιλικούς και τα αγγλικά στρατεύματα, και στη συνέχεια το 1798 στάλθηκε στην Αίγυπτο για να αποκόψει την προμήθεια των Άγγλων από την Ινδία. Το 1799 επέστρεψε στην Γαλλία λόγω της συμμαχίας των Ευρωπαϊκών δυνάμεων ενάντια στη Γαλλία και έγινε δικτάτορας. Το 1804 ενώ συνεχιζόταν ο πόλεμος με την Αγγλία ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας. Συνέχισε τις πολεμικές εκστρατείες του μέχρι το 1814 όπου και η συμμαχία Άγγλων, Πρώσων, Αυστριακών και Ρώσων κατέλαβε το Παρίσι και ο Ναπολέων παραδόθηκε άνευ όρων, και εξορίστηκε στην νήσο Έλβα. Το 1815 δραπέτευσε από το νησί και επέστρεψε στη Γαλλία, όπου ο στρατός τον υποδέχθηκε ως αρχηγό και κυβέρνησε τη Γαλλία για 100 ημέρες, μέχρι την τελική ήττα του στην μάχη του Βατερλό. Μετά την σύλληψη του εξορίστηκε στη νήσο Αγία Ελένη, στον κόλπο της Γουινέας, όπου και παρέμεινε μέχρι τον θάνατό του το 1821.
http://en.wikipedia.org/wiki/Napoleon_I_of_France

32) Στον πρόλογο του 1906 γράφει Republican Democracy, ενώ στον πρόλογο του 1913 γράφει Republic and Democracy. Η διαφορά μεταξύ των όρων Republic και Democracy είναι ότι ως Republic καθορίζεται το πολίτευμα στο οποίο κυβερνούν εκλεγμένοι αντιπρόσωποι ενώ ως Democracy καθορίζεται το πολίτευμα στο οποίο ο λαός συμμετέχει άμεσα στην διακυβέρνηση.
http://reference.allrefer.com/encyclopedia/R/republic.html

33) Γάλλο-Πρωσικός πόλεμος (Ιούλιος 1870- Μάιος 1871). Aποτέλεσμα της διαμάχης της Γαλλικής Αυτοκρατορίας με το Πρωσικό Βασίλειο για την επιρροή στα ανεξάρτητα Γερμανικά κρατίδια. Αφορμή στάθηκε η διαφωνία της Γαλλίας στην ανακήρυξη του γερμανού πρίγκιπα Λεοπόλδου στον θρόνο της Ισπανίας. Οι Γάλλοι ηττήθηκαν σε αρκετές μάχες και στην μάχη του Σεντάν (Πόλη της Βορειοανατολικής Γαλλίας) ο αυτοκράτορας Ναπολέων ο 3ος (σημ. 29) μαζί με 100,000 στρατιώτες αιχμαλωτίστηκαν, και η αυτοκρατορία κατέρρευσε, ωστόσο η Γαλλία συνέχισε τον πόλεμο μέχρι την μάχη του Μέτζ (Πόλη της Βορειοανατολικής Γαλλίας) όπου 180,000 Γάλλοι αιχμαλωτίστηκαν και υπογράφτηκε η συνθήκη των Βερσαλλιών τον Ιανουάριο του 1871 μεταξύ του Αδόλφου Τιέρ (Adolfe Thiers, Γάλλος πολιτικός 1797-1877) και του Όττο Φον Μπίσμαρκ (Otto Von Bismark, Γερμανός Καγκελάριος , 1815-1895) που επέβαλε στην Γαλλία την καταβολή ενός ή δύο δισεκατομμυρίων Φράγκων ως πολεμική αποζημίωση, καθώς και την προσάρτηση της Αλσατίας (Alsace) και της Λορένης (Lorraine) (Ανατολικές επαρχίες της Γαλλίας) στην Γερμανία. Ωστόσο οι εθνοφρουρά και οι εργάτες του Παρισιού αντέδρασαν, παρά το γεγονός ότι ήταν υπό πολιορκία από τους Γερμανούς από τον Σεπτέμβριο του 1870 έως τον Ιανουάριο του 1871, και τον Μάρτιο του 1871 κατέλαβαν το Παρίσι οδηγώντας στην Παρισινή Κομμούνα, (σημ. 34) η οποία καταστάληκε βίαια από τα Γαλλικά στρατεύματα που παρέμειναν πιστά στον Τιέρ, με την υποστήριξη των Πρώσων.
http://en.wikipedia.org/wiki/Franco-Prussian_War
http://reference.allrefer.com/encyclopedia/F/FrancoPr.html

34) Παρισινή Κομμούνα (26 Μαρτίου –30 Μαΐου 1871). Με το τέλος του Γάλλο-Πρωσικού πολέμου (σημ. 33) το Παρίσι ήταν υπό Πρωσική κατοχή. Ο λαός και η εθνοφρουρά του Παρισιού ωστόσο, ενώ είχε αντέξει την Πρωσική πολιορκία για έξι μήνες, αρνήθηκαν την Πρωσική κατοχή αποκλείοντας τους Πρώσους σε μία μικρή περιοχή του Παρισιού αστυνομεύοντας τα «σύνορα» της περιοχής. Η κυβέρνηση της Τρίτης Γαλλικής Δημοκρατίας με πρόεδρο τον Αδόλφο Τιέρ, φοβήθηκε ότι οι εργάτες του Παρισιού θα έπαιρναν τα όπλα της εθνοφρουράς και θα προκαλούσαν τους Πρώσους και έτσι στις 18 Μαρτίου, ο Γαλλικός στρατός μπήκε στο Παρίσι. Η εθνοφρουρά του Παρισιού αρνήθηκε να παραδώσει τα όπλα και ο στρατός υποχώρησε στις Βερσαλλίες και κήρυξαν πόλεμο στο Παρίσι. Στις 26 Μαρτίου το Παρίσι εξέλεξε καινούργιο δημοτικό συμβούλιο με τον Λουί Ογκούστ Μπλανκί (Louis Auguste Blanqui 1805-1881) ως πρόεδρο και στις 28 Μαρτίου ανακηρύχθηκε η Παρισινή Κομμούνα. Ο στρατός της πόλης αντικαταστάθηκε από την εθνοφρουρά όλων των πολιτών που μπορούσαν να πολεμήσουν, επέβαλε πάγωμα των τιμών στα ενοίκια κατά την διάρκεια του πολέμου, απαγόρευσε στα ενεχυροδανειστήρια να πουλούν αγαθά για τον φόβο ότι οι εργάτες αναγκάστηκαν να βάλουν ενέχυρο τα εργαλεία τους κατά την διάρκεια του πολέμου, κρατικοποίησαν την εκκλησιαστική περιουσία, ανέβαλαν την υποχρέωση καταβολής των χρεών και κατάργησαν τους τόκους. Ο στρατός των Βερσαλλιών επιτέθηκε στο Παρίσι στις 2 Απριλίου και το Παρίσι ήταν υπό συνεχή βομβαρδισμό. Όσοι κομμουνάροι αιχμαλωτίζονταν εκτελούνταν και το πλεονέκτημα του στρατού ήταν τέτοιο ώστε από τα μέσα Απριλίου σταμάτησαν κάθε διαπραγμάτευση με το Παρίσι. Το τείχος της πόλης καταλήφθηκε στις 21 Μαΐου, αλλά η σκληρότερη αντίσταση ήταν στις ανατολικές εργατικές συνοικίες του Παρισιού όπου οι οδομαχίες συνεχίστηκαν για ακόμα οκτώ μέρες και έμεινε στην ιστορία ως η αιματοβαμμένη εβδομάδα (La semaine sanglante). Καθ’ όλη την διάρκεια της επέλασης των κυβερνητικών στρατευμάτων θανατώθηκαν πολλοί άμαχοι, και σύμφωνα με τις κυβερνητικές πηγές μόνο την αιματοβαμμένη βδομάδα σκοτώθηκαν 17,000 παριζιάνοι ενώ άλλες πηγές ανεβάζουν τον αριθμό σε 30,000. Οι απώλειες των κυβερνητικών το ίδιο διάστημα ήταν 1000. Συγκριτικά, την περίοδο της τρομοκρατίας κατά την πρώτη Γαλλική Επανάσταση, που διήρκησε ενάμισι χρόνο, οι νεκροί ήταν 19,000. Ακόμα και μετά την πτώση του Παρισιού, τα αντίποινα συνεχίστηκαν και 4,500 με 7,000 κομουνάρδοι εξορίστηκαν στη Νέα Καληδονία, ενώ το Παρίσι παρέμεινε υπό στρατιωτικό νόμο για ακόμα πέντε χρόνια. Σε αρκετές άλλες πόλεις δημιουργήθηκαν κομμούνες προς συμπαράσταση στο Παρίσι οι οποίες καταστάληκαν και αυτές, όπως στις πόλεις, Σαιντ Ετιέν (Saint Etienne), Λε Κροζό (Le Creusot) και Μασσαλία (Marseille).
http://en.wikipedia.org/wiki/Paris_Commune
http://reference.allrefer.com/encyclopedia/C/CommuneP.html

35) Cinque Ports. Ονομάστηκε ο συνεταιρισμός των πέντε λιμανιών της νοτιοανατολικής Αγγλίας, Σάντουιτς (Sandwich), Χέιστινγς (Hastings), Ρόμνεϊ (Romney), Χαϊθ (Hythe), και Ντόβερ (Dover), που αφορούσε την αμοιβαία προστασία των περιοχών αυτών από επιδρομείς και την συνεργασία των αλιευτικών στόλων. Η ακριβής δημιουργία του συνεταιρισμού αυτού δεν είναι γνωστή, άλλες πηγές αναφέρουν ότι ξεκίνησε κατά την διάρκεια των Νορμανδικών επιδρομών τον ενδέκατο αιώνα μετά χριστού, ενώ άλλες τον δέκατο τρίτο αιώνα, επί βασιλείας του Κάρολου του 2ου ο οποίος προσέφερε φορολογικές απαλλαγές και άλλα προνόμια στις περιοχές αυτές με αντάλλαγμα την χρήση των καραβιών και των ναυτικών ως μάχιμου στόλου, ο οποίος αποτελεί και το πρώτο Πολεμικό Ναυτικό που δημιουργήθηκε.
http://reference.allrefer.com/encyclopedia/C/CinquePo.html

Home

36) Hansa ή Hanseatic League (Χανσεατικός συνασπισμός), Αρχικά, Χάνσα ονομαζόταν ο συνεταιρισμός γερμανών εμπόρων που εμπορεύονταν με ξένες χώρες. Κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους, δημιουργήθηκαν εμπορικοί συνεταιρισμοί γερμανικών πόλεων, για την προστασία των συμφερόντων τους, από την στιγμή που τότε δεν υπήρχε ισχυρό γερμανικό κράτος. Ο συνασπισμός αυτός στην ακμή του έφτασε τις 160 πόλεις, και διήρκησε από τον ενδέκατο αιώνα περίπου μέχρι και τον δέκατο πέμπτο αιώνα οπότε λόγω της δημιουργίας ισχυρών στόλων από την Αγγλία και την Ολλανδία άρχισε να παρακμάζει, αν και τυπικά δεν διαλύθηκε ποτέ.
http://reference.allrefer.com/encyclopedia/H/Hanseati.html

37) Με τον όρο Λατινικές χώρες εννοεί τις χώρες της Ευρώπης με λατινογενή γλώσσα.

38) Municipal Socialism. Η έννοια του σοσιαλισμού σε τοπικό επίπεδο (Δημοτικός Σοσιαλισμός) ξεκίνησε στις αρχές του εικοστού αιώνα και είχε ως σκοπό την διαχείριση κοινόχρηστων αγαθών μίας πόλης από την ίδια την πόλη (π.χ. ηλεκτρισμό, νερό, συγκοινωνίες στέγαση). Κάποια παραδείγματα πόλεων που εφάρμοσαν τον δημοτικό σοσιαλισμό ήταν η Βιέννη την δεκαετία του 1920 με τις εργατικές κατοικίες, διάφορες πόλεις των Η.Π.Α. την ίδια περίοδο όπως το Κλήβλαντ (Cleveland), το Μιλγουόκι (Milwakee) κ.α. όπου έγιναν αρκετές καινοτομίες για την εποχή.
http://www.digitalhistory.uh.edu/database/article_display.cfm?HHID=167
http://www.historycooperative.org/journals/jah/90.3/radford.html
http://www.metropolismag.com/html/content_1099/oc99ph.htm

Το κείμενο αυτό γράφτηκε ως μια μικρή συμβολή στην ανάπτυξη και διάδοση
των αναρχικών και κομμουνιστικών ιδεών στην Αυστραλία.

Image scaled down

Ο συγγραφέας
είναι από την Αγγλία όπου υπάρχουν αρκετά άτομα και ομάδες που θα
συμφωνούσαν σε γενικές γραμμές με τα περιεχόμενα αυτού του κειμένου, αν
και ο αριθμός τους είναι μικρός. — Αυτό δεν σημαίνει ότι οι ομάδες
αυτές δεν έχουν τις διαφορές τους, βασικά, όμως, λένε τα ίδια πράγματα.
— Ο συγγραφέας εγκατέλειψε τη (Βρετανική) Αναρχική Κομμουνιστική
Ομοσπονδία το 1990, λόγω πολιτικών και οργανωτικών διαφωνιών, το
«Organise», πάντως, το τριμηνιαίο περιοδικό τους, είναι γενικά πολύ καλό
και αρκετά μέλη της θα συμφωνήσουν βασικά με το κείμενο αυτό.

Άλλοι, όπως αυτοί που συσπειρώνονται γύρω από το περιοδικό «Red Menace»
(που δεν κυκλοφορεί τώρα) καθώς και αυτοί που συμμετέχουν στο περιοδικό
«Subversion» (σ.τ.μ.: ούτε και αυτό κυκλοφορεί πλέον), αλλά και αυτοί
που εκδίδουν το «Wildcat», είναι βασικά της ίδιας νοοτροπίας. Υπάρχει,
ακόμα, ένας αριθμός συντρόφων στην Ομοσπονδία Ταξικός Πόλεμος μερικές
απόψεις των οποίων συμπίπτουν με το περιεχόμενο αυτού του κειμένου.
Εκτός από αυτούς, υπάρχουν διάφορα μη οργανωμένα άτομα, ένα από τα οποία
ήταν και ο συγγραφέας μέχρι τη στιγμή που εγκαταστάθηκε εδώ (στην
Αυστραλία) για να αποκτήσει ένα …ικανοποιητικό διαρκές μαύρισμα.

Διασαφήνιση των χρησιμοποιούμενων όρων

Πρώτα απ’ όλα είμαι κομμουνιστής. Κομμουνισμός είναι η πάλη για έναν
κόσμο στον οποίο όλες οι μορφές χρήματος και παραγωγής για κέρδος ή
ανταλλαγή θα καταστραφούν. Η παραγωγή θα εξυπηρετήσει τη χρήση και η
διανομή θα γίνεται σύμφωνα με τις ανάγκες και τις επιθυμίες, δεν θα
υπάρχει αγορά και πώληση προϊόντων σε μια αγορά, οι άνθρωποι θα είναι
ελεύθεροι να παίρνουν ό,τι επιλέγουν από διάφορα κέντρα διανομής ή
διάθεσης προϊόντων.Δεν θα υπάρχει σύστημα μισθών, η εργασία δεν θα
αποτελεί πλέον «απασχόληση», αλλά μια δημιουργική και εμπειρία
ανταμοιβής, χρήσιμη για την κοινότητα και απαραίτητη για την ατομική
εκπλήρωση του ατόμου.Οι διαχωρισμοί που υπάρχουν στα πλαίσια της τωρινής
οικονομικής τάξης – τον καπιταλισμό – θα εξαφανιστούν στον κομμουνισμό:
δεν θα μπορούν να υπάρχουν τάξεις από τη στιγμή που τα μέσα παραγωγής
δεν θα είναι ιδιοκτησία ενός μόνο τμήματος του πληθυσμού (είτε αυτό
είναι η αστική τάξη είτε η κυβέρνηση είτε το Κράτος) – τα μέσα παραγωγής
θα είναι κάτω από τον έλεγχο της κοινότητας (θα τα κατέχουν, δηλαδή,
ταυτόχρονα όλοι και κανένας).Για να διατηρήσει ένα τμήμα του πληθυσμού
την ιδιοκτησία του στα μέσα παραγωγής πρέπει να υπερασπίζεται αυτή του
τη θέση: αυτό γίνεται από το Κράτος, το οποίο, όχι μόνο προστατεύει τους
κατόχους από τη μάζα των μη κατόχων, αλλά, ακόμα, προστατεύει τους
κατόχους από τους καπιταλιστές άλλων Κρατών. Έτσι οι εθνικοί διαχωρισμοί
στον κόσμο διαιωνίζονται από τον καπιταλισμό. Επιπλέον, από τη στιγμή
που η εργατική δύναμη αποτελεί σε όλο τον κόσμο ένα εμπορεύσιμο είδος,
οι εργάτες ανταγωνίζονται ο ένας τον άλλον, λόγω της ανάγκης τους να
εργαστούν. Ο ανταγωνισμός αυτός συνιστά τη βάση όλων των διαιρέσεων όσον
αφορά το φύλο, τη φυλή ή άλλο διαχωρισμό ανάμεσα στην εργατική τάξη και
είναι κάτι που συντηρείται τεχνηέντως από τους κυβερνήτες μας στην
κατεύθυνση να παραμείνουν οι μισθωτοί διαιρεμένοι, απέναντι στον
καπιταλισμό.

Χρησιμοποιώ τη λέξη αναρχικός για να διαφοροποιηθώ από άλλες πολιτικές
τάσεις οι οποίες ίσως χρησιμοποιούν την κομμουνιστική ετικέτα – τάσεις
οι οποίες υποστηρίζουν τον Κρατικό Καπιταλισμό, την κοινοβουλευτική
δραστηριότητα τη συγκρότηση ενός Κόμματος για να «καθοδηγεί» τους
εργάτες ή να δρα ως ένα είδος εμπροσθοφυλακής ή την ενδυνάμωση
οποιασδήποτε ιεραρχίας, η οποία παραχωρεί εξουσία στα χέρια των
λίγων.Εντέλει δεν είναι ο όρος αυτός που μετρά, αλλά η πρακτική των
ατόμων ή των ομάδων. Αρκετοί κομμουνιστές θα συμφωνήσουν με όλες τις
βασικές προτάσεις αυτού του κειμένου και μολονότι μπορεί να μην
προτιμούν να χρησιμοποιούν τον όρο αναρχικός, δεν θα υπάρξει πραγματική
απόκλιση μεθόδων. Για να περιπλέξουμε τα πράγματα ακόμα περισσότερο,
αρκετοί που αποκαλούν τους εαυτούς τους αναρχικούς κομμουνιστές δεν θα
συμφωνήσουν με ολόκληρο το κείμενο αυτό! Όπως ακριβώς γνωρίζουμε σήμερα
ότι για να κατανοήσουμε τις ιδέες κάποιων πρέπει να μάθουμε περισσότερα
για τις απόψεις τους αν αποκαλούν τον εαυτό τους «κομμουνιστή» ή
«σοσιαλιστή», έτσι, επίσης, πρέπει να μάθουμε περισσότερα για κάποιον
που χρησιμοποιεί την ετικέτα «αναρχικός». Κανείς δεν κατέχει αυτούς τους
όρους και οι ταμπέλες είναι πολύ λιγότερο σπουδαίες από ό,τι οι ιδέες
και η δράση.

Για ιστορικούς και σημασιολογικούς λόγους πιστεύω ότι το κείμενο αυτό
πρέπει να χαρακτηριστεί ως αναρχικό κομμουνιστικό. Αλλά πολύ πιο
σημαντικό από το πώς αυτοαποκαλούμαστε είναι το τι υποστηρίζουμε, πέρα
από την ταμπέλα. Χρησιμοποιώ τον όρο ταξική πάλη για να τονίσω την
αναγνώριση του κεντρικού ρόλου που πρέπει να παίξει η εργατική τάξη στην
επανάσταση και την οικοδόμηση του κομμουνισμού. Μόνο με την ταξική πάλη
(ή ταξικό πόλεμο) η εργατική τάξη θα συνειδητοποιήσει τη δύναμή της και
την εχθρότητα όλων των ατόμων και οργανώσεων, που προσπαθούν να την
κρατούν υπό έλεγχο για τη συντήρηση του καπιταλισμού – είτε πρόκειται
για Τροτσκιστικά ή Λενινιστικά κόμματα, για συνδικάτα ή για όποια άλλη
οργάνωση που επιδιώκει να περιορίσει ή να χρησιμοποιήσει τη μαχητικότητα
της εργατικής τάξης για δικούς της σκοπούς.

Έχοντας διευκρινίσει εν συντομία γιατί χρησιμοποιώ τους όρους ταξική
πάλη και αναρχικός κομμουνισμός μπορούμε τώρα να προχωρήσουμε και να
δούμε μερικές από τις πιο ειδικές αρχές που τον συνθέτουν (τον αναρχικό
κομμουνισμό). Οι επικεφαλίδες που ακολουθούν δεν θα έπρεπε να θεωρηθούν
ως αυτό το οποίο υποστηρίζω, αλλά απλώς ως συμβατικοί τίτλοι για το
χωρισμό του κειμένου!

Ρεφορμισμός, Αιτήματα και Μεταβατικές Απαιτήσεις

Στις μέρες μας ο ρεφορμισμός θεωρείται γενικά ότι σημαίνει το ροκάνισμα
πλευρών της τωρινής κοινωνίας για να βελτιώνεται λίγο η ζωή των
ανθρώπων. Ένα «ρεφορμιστικό αίτημα» είναι απλώς ένα αίτημα που
προβάλλουν οι άνθρωποι σχετικά με την κυβέρνηση, το νόμο ή ό,τι άλλο,
αίτημα που αφορά μια πλευρά της ζωής τους. Ένα παράδειγμα θα μπορούσε να
είναι το αίτημα να καταστούν νόμιμες και ελεύθερες οι εκτρώσεις. Αυτό
είναι ένα αίτημα που όλοι οι επαναστάτες θα πρέπει να υποστηρίζουν
ενεργά. Ωστόσο, υποστηρίζοντας το αίτημα αυτό, οι επαναστάτες θα πρέπει,
επίσης, να υποδεικνύουν τα όρια μιας τέτοιας μεταρρύθμισης, θα δείξουν,
για παράδειγμα, ότι αν κατακτηθεί αυτό το «δικαίωμα» μπορεί στο μέλλον
να καταργηθεί και, επίσης, ότι μόνο όταν θα διευθύνουμε εμείς οι ίδιοι
την κοινωνία θα είμαστε βέβαιοι ότι θα έχουμε μια σίγουρη, εξισωτική και
κατάλληλη υγιεινή φροντίδα. Όταν είμαστε συλλογικά δυνατοί μπορούμε να
αφαιρέσουμε από τους κυβερνήτες μας τον έλεγχο των πραγμάτων ή το να
κάνουν αυτοί παραχωρήσεις για να μας αναχαιτίσουν. Όταν είμαστε
αδύναμοι, οι μικρές αυτές βελτιώσεις μπορούν να καταργηθούν. Η ιστορία
του καπιταλισμού μας έδειξε ότι δεν έχουμε «αναπαλλοτρίωτα δικαιώματα».
Από την πλευρά της άρχουσας τάξης όλα είναι θεμιτά στον ταξικό πόλεμο.
Για το κομμουνιστικό κίνημα αυτό δεν είναι τόσο εύκολο. Από τη δική μας
πλευρά, εμείς χτίζουμε έναν καινούργιο κόσμο μέσα στο κέλυφος του
παλαιού, πρέπει να είμαστε έντιμοι απέναντι στον εαυτό μας, τους
συντρόφους μας και όλη την υπόλοιπη τάξη μας. Εφόσον το καθήκον μας
είναι να καταστρέψουμε τον εξουσιασμό, δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό
με εξουσιαστικό τρόπο. Το όλο ζήτημα του ρόλου ενός επαναστάτη στο πεδίο
των «αιτημάτων» είναι ένα σύνθετο ζήτημα.

Πρώτος μας κανόνας θα πρέπει να είναι τιμιότητα απέναντι στην τάξη μας.
Εφόσον είμαστε επαναστάτες δεν πρέπει να σπαταλάμε το χρόνο μας
πείθοντας την εργατική τάξη να επινοεί ρεφορμιστικά αιτήματα – δηλαδή,
δεν πρέπει να εισάγουμε εμείς οι ίδιοι ρεφορμιστικά αιτήματα,
γνωρίζοντας ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι περιορισμένες και επισφαλείς και
αυτό πρέπει να το διακηρύσσουμε πάντοτε. Επίσης, δεν πρέπει να
υποστηρίζουμε, φυσικά, όλα τα ρεφορμιστικά αιτήματα εκών-άκων. Κάθε
αίτημα πρέπει να εξετάζεται με βάση τα υπέρ και τα κατά του. Ωστόσο, από
τη στιγμή που θα ξεκινήσει ένα κίνημα για μια συγκεκριμένη αξιόλογη
μεταρρύθμιση (για παράδειγμα, για υψηλότερους μισθούς ή για δωρεάν
ιατρική περίθαλψη), πρέπει να συμμετάσχουμε σε αυτό, όχι μόνο για να
βοηθήσουμε να επιτευχθεί η μεταρρύθμιση αυτή, αλλά, επίσης, για να
δείξουμε τους κινδύνους, τους περιορισμούς και τις δυνατότητες και για
να ωθήσουμε περαιτέρω τον αγώνα, να διευρύνουμε τους ορίζοντες του
κινήματος και να συνδεθούμε με άλλα τμήματα της τάξης μας. Μερικοί
πιστεύουν ότι δεν πρέπει να εισάγουμε μόνο ρεφορμιστικά αιτήματα, αλλά
ανέφικτα ρεφορμιστικά αιτήματα (γνωστά, επίσης, ως Μεταβατικά Αιτήματα).
Η λογική που βρίσκεται πίσω από αυτές τις μεθόδους είναι ότι η εργατική
τάξη χρειάζεται να καθοδηγείται και να μανουβράρεται καθώς αποκτά
επίγνωση της αναγκαιότητας της επανάστασης. Αν και οι αγωνιστές αυτοί
αναγνωρίζουν τα όρια και το επισφαλές των μεταρρυθμίσεων, πιστεύουν ότι
ο μόνος τρόπος να διδάξει κανείς στους εργάτες το γεγονός αυτό είναι να
τους στείλει στις εκπαιδευτικές αυτές ασκήσεις. Μια τέτοια αλαζονική
μανούβρα παραπλανάται σε τουλάχιστον δύο επίπεδα. Πρώτον, άλλοι εργάτες
δεν χρειάζονται βοήθεια από επαναστάτες για να διαμορφώσουν αιτήματα, το
κάνουν αυτό όλη την ώρα – οποτεδήποτε βλέπουν οι εργάτες την ευκαιρία να
βελτιώσουν την άμεση κατάστασή τους, αρπάζουν συνήθως αυτή την ευκαιρία.
Δεύτερον, η ατιμία που εμπεριέχεται στην τακτική αυτή θα οδηγήσει τον
«επαναστάτη» σε κάθε είδους δύσκολες καταστάσεις: από το να αναγκαστεί
να υπερασπίσει το ρεφορμισμό στους εργάτες, μέχρι το να κατηγορηθεί για
δόλο και εξαπάτηση των ανθρώπων, να διαπραγματευτεί με την αντίπαλη
παράταξη στο όνομα των εργατών. Το να παραπλανά κανείς την τάξη μας
είναι ένα βρώμικο τέχνασμα και δηλωτικό εξουσιασμού.

Οι απλοί εργάτες (οι οποίοι, θυμηθείτε, δεν είναι επαναστάτες όλη την
ώρα!), προβάλλουν διαρκώς αιτήματα σε διάφορους κοινωνικούς χώρους.
Πρέπει να παρεμβαίνουμε ανοιχτά, υποστηρίζοντας την καλύτερη τακτική για
τη νίκη (αλληλεγγύη, σύνδεση με άλλους αγώνες, επέκταση του αγώνα σε
άλλες περιοχές κ.λπ.) και, επίσης, προειδοποιώντας ότι, ακόμα και αν
νικήσουμε, η μεταρρύθμιση αυτή είναι δυνατόν να καταργηθεί στο μέλλον. Η
αντίθεσή μας πρέπει να κατευθύνεται σε κάθε πλευρά αυτής της κοινωνίας,
που μας κρατά αλυσοδεμένους.

Εθνικισμός

Αν πρόκειται να εξαλείψουμε τον καπιταλισμό, πρέπει να το κάνουμε σε
κάθε μέρος του κόσμου. Δεν μπορεί να υπάρξει ένα τέτοιο πράγμα όπως
«Σοσιαλισμός σε Μία Χώρα». Η εθνικότητα είναι ένα προσωπείο που
συντηρούν οι κυβερνήτες μας για να κρύβουν τα πραγματικά κοινά
συμφέροντα της εργατικής τάξης σε όλο τον κόσμο. Η εργατική τάξη δεν
έχει πατρίδα και πρέπει να συνειδητοποιήσει το διεθνισμό της.Κάθε είδους
εθνικιστικό κίνημα (από τον ΙΡΑ μέχρι το Κουρδικό εθνικιστικό κίνημα, το
«μαύρο εθνικισμό», το Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο της Ερυθραίας και πάει
λέγοντας) επιδιώκει να αντικαταστήσει τα «ξένα» αφεντικά με ντόπια (ο
μαύρος εθνικισμός στοχεύει να αντικαταστήσει τα λευκά αφεντικά με
μαύρα). Κάθε εθνικισμός είναι αστικός και εξυπηρετεί ξεκάθαρα αστικά
συμφέροντα. Οι εθνικιστικοί αγώνες δεν είναι προς το συμφέρον της
εργατικής τάξης, τα συμφέροντά μας τα εξυπηρετεί μόνο ο ταξικός πόλεμος,
ο οποίος στρέφεται ενάντια σε όλα τα αφεντικά, «ξένα» και ντόπια.

Τα εθνικο-απελευθερωτικά κινήματα ταυτίζονται συνήθως με τον
αντι-ιμπεριαλισμό. Ο ιμπεριαλισμός είναι ένας παραπλανητικός όρος, αφού
είναι φυσική η τάση του καπιταλισμού να επεκτείνεται και να δημιουργεί
νέες αγορές – ο όρος ιμπεριαλισμός δεν είναι χρήσιμος γιατί περιορίζει
την κατανόηση για το τι είναι ο καπιταλισμός, κάνοντάς τον να μοιάζει
σαν μια γεωγραφική επέκτασή του στον κόσμο, διαχωρισμένη, κατά κάποιο
τρόπο, από την εσωτερική δυναμική του ίδιου του καπιταλισμού. Η ιστορία
έχει δείξει ότι τα αντι-ιμπεριαλιστικά κινήματα δεν επιδιώκουν τίποτα
περισσότερο από την αντικατάσταση των «ξένων» αφεντικών με ντόπια.
Αντι-ιμπεριαλισμός σημαίνει απλώς εθνικισμός. Είναι χάσιμο χρόνου να
πολεμά κανείς τον «ιμπεριαλισμό», ο αγώνας μας πρέπει να στρέφεται
πάντοτε σε όλες στις άρχουσες τάξεις και τον καπιταλισμό καθεαυτό.

Ο ιθαγενής (aboriginal) εθνικισμός είναι τόσο μάταιος για την ιθαγενή
εργατική τάξη, όσο μάταιος αποδείχτηκε ο Ιρλανδικός εθνικισμός για την
Ιρλανδική εργατική τάξη. Στο τέλος του 20ού αιώνα είναι φανερό ότι οι
άνθρωποι δεν μπορούν να υπάρξουν στον κόσμο αυτό χωρίς να εμπλέκονται
στον καπιταλιστικό μηχανισμό: να αγοράζουν, να πουλούν, να μετατρέπεται
η εργατική δύναμη κάποιου σε εμπόρευμα για να αγοράζεται (ή όχι) από
τους εργοδότες.Ο καπιταλισμός δημιουργεί μια οικουμενική οικονομία, η
οποία δεν μπορεί να ανακοπεί ή να περιοριστεί. Μία μόνο θεραπεία υπάρχει
για τον καπιταλισμό: η ολοκληρωτική του καταστροφή. Αν ο ιθαγενής
εθνικισμός οδηγεί κάπου, τότε αυτό θα γίνει πατώντας στην πλάτη και σε
βάρος της ιθαγενούς εργατικής τάξης, η οποία θα ανακαλύψει ότι οι νέοι
της αφέντες δεν διαφέρουν και πολύ από τους παλαιούς.

Σεξισμός

Η πάλη ενάντια στη σεξουαλική καταπίεση είναι αναπόσπαστο τμήμα της
πάλης ενάντια στην κοινωνία αυτή συνολικά – δηλαδή, της ταξικής πάλης.
Υπάρχει μια ελάχιστη ταξική ενότητα όταν ο σεξισμός συνιστά μια ταξική
δύναμη στην εργατική τάξη.Αν, για παράδειγμα, γυναίκες της εργατικής
τάξης πληρώνονται λιγότερο από τους άντρες συναδέλφους τους, θα
υποστηρίξουμε ένα ρεφορμιστικό αίτημα για αύξηση του μισθού τους.
Ωστόσο, θα παρέμβουμε ως επαναστάτες: υποστηρίζοντας την ανάγκη για
άμεση δράση, αλληλεγγύη από άλλους εργάτες καθώς και το γεγονός ότι
καμία αύξηση μισθού δεν είναι αρκετή για να ικανοποιήσει τα αληθινά
ταξικά μας συμφέροντα.

Δεν υποστηρίζουμε αιτήματα όπως ίση αμοιβή για διευθύντριες εταιριών. Ο
φεμινισμός επιδιώκει να τονίζει τα κοινά συμφέροντα των γυναικών όλων
των τάξεων σε βάρος των ταξικών τους συμφερόντων. Έως ότου η εργατική
τάξη αναπτύξει και διατηρήσει μια ταξική ανάλυση της θέσης της στην
κοινωνία, θα παραμένει θύμα της άρχουσας τάξης. Αν, για παράδειγμα, το
κατεστημένο και τα μέσα μαζικής επικοινωνίας αποκαλύψουν την
ομοφυλοφιλία ενός δικαστή και τον κυνηγήσουν, θα έπρεπε μήπως να τον
υποστηρίξουμε; Ένας δικαστής είναι ένας εχθρός της εργατικής τάξης, που
εφαρμόζει καθημερινά τους καπιταλιστικούς νόμους. Δεν με ενδιαφέρει η
σεξουαλικότητα ενός δικαστή και δεν θα υποστηρίξω το δικαίωμά του να
είναι ομοφυλόφιλος – κάτι τέτοιο θα ήταν παράλογο αφού δεν υποστηρίζω
καν το δικαίωμα ύπαρξης δικαστών! Ωστόσο, το περιστατικό αυτό θα δώσει
στους αναρχικούς κομμουνιστές τη σημαντική ευκαιρία να εξετάσουν την
ομοφοβία (homophobia) και τη διασπαστική της επίδραση στην εργατική
τάξη. Θα υποστηρίζαμε ότι οι αληθινοί εχθροί μας είναι ο καπιταλισμός
και η άρχουσα τάξη και όχι άλλοι άνθρωποι της εργατικής τάξης. Οι
προερχόμενες από αμάθεια προλήψεις δεν είναι μόνο χάσιμο χρόνου και
ενέργειας, αλλά παίζουν και το παιχνίδι της άρχουσας τάξης, που θέλει να
παραμείνουμε φοβισμένοι, υποτακτικοί και διαιρεμένοι.Μια και δεν θα
συμμετάσχω ποτέ σε μια εκστρατεία για την αποκατάσταση ενός ομοφυλόφιλου
ή μιας λεσβίας δικαστή, δεν θα υποστηρίξω και την ίση μεταχείριση των
γυναικών αξιωματούχων στις αστυνομικές δυνάμεις, τον τερματισμό του
ρατσισμού στις ένοπλες δυνάμεις ή τη χειροτόνηση γυναικών και
ομοφυλόφιλων ιερέων. Επιθυμία μου είναι να εξαλειφθούν όλοι αυτοί οι
θεσμοί, που υπάρχουν για να καταπιέζουν την εργατική τάξη.

Θρησκεία

Οι θρησκείες έχουν απλώσει ένα πέπλο άγνοιας στον κόσμο για παρά πολλούς
αιώνες. Μόνο αν οι άνθρωποι ξεριζώσουν από το νου τους την έννοια του
Θεού ή της θεϊκής δύναμης, θα μπορέσουν να κατανοήσουν τον κόσμο ή το τι
χρειάζεται να γίνει για να τον καταστήσουν έναν τόπο δίκαιο και
ευχάριστο, χωρίς εκμετάλλευση, φόβο ή ελλείψεις.Μέχρι τώρα είχαμε
αρκετές δεισιδαιμονικές λατρείες, αρκετό φονταμενταλισμό, Καθολικισμό,
Προτεσταντισμό, Ισλαμισμό, Ιουδαϊσμό, Βουδισμό κ.λπ. Αν θέλουμε να μπει
ένα τέλος στους θρησκευτικούς πολέμους πρέπει να ξεριζώσουμε αυτή
καθεαυτή τη θρησκεία από τη ζωή μας.Η εργατική τάξη χρειάζεται ρεαλισμό
και φαντασία – όχι τις χειροπέδες της σκέψης, που φτιάχνουν οι ιερείς,
οι άγιοι και οι κόλακες συνοδοί τους.

Καταναλωτισμός

Ένα από τα πιο αποκαλυπτικά πράγματα σχετικά με την «αναπτυγμένη» ή
«δυτική» κοινωνία είναι ο ισχυρισμός κατά τα τελευταία χρόνια ότι ένας
από τους δείκτες φτώχειας είναι το να μην μπορεί κάποιος να αγοράσει
τηλεόραση και, επομένως, ότι η τηλεόραση αποτελεί μια «αναγκαιότητα».
Είναι προφανές με ποιους συντάσσονται αυτοί που εφηύραν αυτό το
μαργαριτάρι: ως κατευναστής και διασπορέας πληροφόρησης η τηλεόραση δεν
έχει αντίπαλο. Ολόκληρη η καταναλωτική κοινωνία, οι συρμοί της και οι
τάσεις της, βασίζονται στη μεταξύ μας αποξένωση καθώς και σε αυτήν από
τις πραγματικές μας επιθυμίες. Ταυτιζόμαστε περισσότερο με τα προϊόντα
και τα τηλεοπτικά έργα ή τους πρωταγωνιστές των διαφημίσεων, παρά με τον
ένα ή τον άλλον από μας. Εξαπατόμαστε, πιστεύοντας ότι έχουμε
πραγματικές επιλογές: αυτό ή το άλλο αυτοκίνητο; Αυτή ή την άλλη
κονσέρβα φασόλια; Αυτό ή το άλλο κομμάτι κουλτούρας; Χρειαζόμαστε τώρα
τα χρήματά μας, όχι μόνο για να επιβιώνουμε, αλλά και για να μπορούμε να
κάνουμε αυτές τις σημαντικές επιλογές. Είμαστε σκέτοι καταναλωτές.
Αντικρίζουμε την κοινωνία μέσα από την εφημερίδα, την τηλεόραση ή το
ραδιόφωνο. Όχι μόνο ενθαρρυνόμαστε στο να πιστεύουμε στις ανοησίες τους,
αλλά περιμένουν από μας να τις αγοράσουμε κιόλας! Το δικό μας αυτοκίνητο
(με δόσεις), η δική μας τηλεόραση, το δικό μας πλυντήριο – μπορούν αυτά
τα πράγματα να μας κάνουν ευτυχισμένους; Έκανε ο καπιταλισμός κάτι καλό
για μας έστω και μια φορά; Όχι, φυσικά! Η αγορά αυτών των προϊόντων
συμβάλλει στην ομαλή λειτουργία της «οικονομίας», κρατώντας μας
απομονωμένους τον έναν από τον άλλον: μπορούμε έτσι να βιώσουμε τη
φτώχεια της καθημερινής μας ζωής καθένας μόνος του, στο δικό του
αυτοκίνητο, μπροστά στο δικό του πλυντήριο. Ή, ακόμα, ενώ καθόμαστε στο
λεωφορείο, κάνοντας όνειρα ότι έχουμε το δικό μας αυτοκίνητο και το δικό
μας πλυντήριο! Ο καταναλωτισμός είναι ένα όπλο που χρησιμοποιείται για
να ενισχύσει την απομόνωσή μας και, άρα, συντηρεί την πραγματική φτώχεια
της ζωής μας.

Συνδικάτα

Ένας από τους ύπουλους εχθρούς της εργατικής τάξης είναι το συνδικάτο σε
κάθε του μορφή. Τα συνδικάτα σχηματίζονται για να λειτουργούν σε μη
επαναστατικές περιόδους, για να «προστατεύουν» σε καθημερινή βάση τους
εργάτες από τις χειρότερες καταχρήσεις του καπιταλισμού (εκτός εάν
σχηματίζονται από το Κράτος, όπως συνέβη συγκεκριμένα υπό καθεστώς
Φασισμού ή Σταλινισμού). Αυτό δεν σημαίνει παρά διαπραγμάτευση για μια
δικαιότερη μορφή εκμετάλλευσης για τα μέλη του. Για να είναι
αποτελεσματικά, τα συνδικάτα πρέπει να έχουν την υποστήριξη των μη
επαναστατικών μελών τους και των αφεντικών και αυτό αποκλείει κάθε
επαναστατικό περιεχόμενο στα συνδικάτα, πέρα από μια ψευδή προσκόλληση
σε ένα μακρινό «σοσιαλισμό». Όταν ένα συνδικάτο αρχίζει να έχει μια
αποτελεσματική δράση παίρνει γρήγορα τη θέση του στην πλευρά του
κεφαλαίου, κάτι που είναι αναπόφευκτο, γιατί η επιβίωση και η ευημερία
της επιχείρησης είναι ουσιαστική για την ίδια την ύπαρξη του συνδικάτου

Το συνδικάτο προτιμά να βλέπει να απολύεται ένας μεγάλος αριθμός μελών
του από το να χάσει εντελώς το ρόλο του στη βιομηχανία και αυτό το
γνωρίζουν τα αφεντικά και είναι ένας από τους λόγους που τα συνδικάτα
και τα αφεντικά συνεργάζονται τόσο στενά. Τα συνδικάτα μπορούν να
περιορίζουν και ελέγχουν τους εργάτες και σε περιόδους αναταραχών αυτό
είναι ουσιαστικό, όχι μόνο για τα ίδια τα αφεντικά, αλλά και για τις
επιχειρήσεις. Η λογική ενός συνδικάτου, επειδή αυτό κατέχει ένα
σημαντικό ρόλο στις καπιταλιστικές σχέσεις (κάτι σαν αστική δημοκρατία),
συνίσταται στο ότι δεν μπορεί ποτέ να γίνει αντικαπιταλιστικό και σε
επαναστατικές περιόδους θα επιχειρεί πάντα να σώσει τον καπιταλισμό,
αποκαλύπτοντας έτσι την αληθινή του αντεπαναστατική φύση. Αυτό ισχύει
για κάθε είδους συνδικάτο είτε αυτό είναι κλαδικό, συνδικαλιστικό ή
αναρχοσυνδικαλιστικό.

Στην Ισπανία το 1936, το αναρχοσυνδικαλιστικό συνδικάτο CNT έπεισε πολλά
μέλη του να εγκαταλείψουν την επανάσταση και να συμμαχήσουν με τους
δημοκρατικούς στον πόλεμο κατά του Φράνκο. Η CNT συμμετείχε στην
κυβέρνηση και αυτό δεν ήταν «λάθος», αλλά κάτι αναπόφευκτο. Η διαιώνιση
της επανάστασης θα καθιστούσε τη CNT περιττή. Ήταν ο ίδιος ο
Μπουεναβεντούρα Ντουρρούτι που προέβλεψε ότι ο τρόπος με τον οποίο
δρούσε η CNT θα οδηγούσε σε «ένα είδος Κρατικού σοσιαλισμού» (δηλαδή,
Κρατικού Καπιταλισμού), αν η CNT αναλάμβανε τον έλεγχο της Ισπανίας.
Είναι γεγονός ότι ο Κρατικός Καπιταλισμός αποτελεί τη λογική ακραία
επιδίωξη κάθε είδους συνδικαλισμού – όπου τα συνδικάτα αναλαμβάνουν τη
λειτουργία του καπιταλισμού. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι αυτό δεν συνιστά
κάποια πραγματική αλλαγή συνθηκών για τους μισθωτούς σκλάβους.Οι
επαναστάτες δεν πρέπει να αναλαμβάνουν θέσεις στο συνδικάτο, όπως, για
παράδειγμα, θέση αντιπροσώπου τμήματος. Οι αντιπρόσωποι τμήματος πρέπει
να διαπραγματεύονται με τα αφεντικά, πρέπει να φροντίζουν για το
συμφέρον των μη επαναστατών εργατών σε μη επαναστατικές περιόδους. Οι
αντιπρόσωποι τμήματος που έχουν επαναστατικές βλέψεις θα βρίσκουν πάντα
τον εαυτό τους συμβιβασμένο, ενταγμένο στο συνδικαλιστικό μηχανισμό ή
περιφρονημένο από τους εργάτες, γιατί δεν πέτυχε μια καλή σχέση εργασίας
με τα αφεντικά, κάτι που είναι ουσιώδες αν ο αντιπρόσωπος τμήματος
πρόκειται να υπερασπίσει τα έλη από τις καθημερινές αδικίες. Αυτό δεν
σημαίνει ότι δεν πρέπει να συμμετάσχουμε σε συνδικάτα όποτε νομίζουμε
ότι αυτό είναι σωστό. Η πρόσβαση σε συνελεύσεις τμήματος ή συνδικάτου
μπορεί να είναι σημαντική για την υπεράσπιση των απόψεών μας και για να
έχουμε πληροφόρηση. Σε πολλές περιοχές, φυσικά, υπάρχουν επίσημες ή
ανεπίσημες επιχειρήσεις «κλειστής» απασχόλησης (σ.τ.μ.: closed shops
λέγονται οι επιχειρήσεις εκείνες που παρέχουν απασχόληση αποκλειστικά σε
μέλη εργατικών σωματείων). Όποια και αν είναι η κατάσταση, χρειάζεται να
ενθαρρύνουμε τη δημιουργία επαναστατικών εργατικών ομάδων, τη συχνή
προπαγάνδα, τις ανεπίσημες συγκεντρώσεις και κάθε άλλη εποικοδομητική
δράση που υπερβαίνει το συνδικαλιστικό έλεγχο.Η ιδέα ότι μια οργάνωση η
οποία, από την ίδια της τη φύση και με οποιαδήποτε μορφή, υποστηρίζει τη
συνεχή ύπαρξη του καπιταλισμού, μπορεί να εργαστεί για τα πραγματικά
συμφέροντα της εργατικής τάξης, πρέπει να ξεριζωθεί από το μυαλό των
επαναστατών.

Το Μεταβατικό Στάδιο

Δεν μπορεί να υπάρξει μεταβατικό στάδιο, πρόγραμμα ή περίοδος μεταξύ
καπιταλισμού και κομμουνισμού. Η επανάσταση δεν μπορεί να διατηρήσει
ορισμένα στοιχεία του καπιταλιστικού συστήματος, όπως, για παράδειγμα,
την ανταλλαγή ή το χρήμα, εφόσον η τάση του καπιταλισμού είναι να
αναπτύσσεται και να επεκτείνεται διαρκώς. Η μόνη επανάσταση για την
οποία αξίζει να αγωνιστεί κανείς είναι αυτή που αναγνωρίζει την
αναγκαιότητα της πλήρους καταστροφής όλων των βάσεων του καπιταλισμού. Ο
καπιταλισμός και ο κομμουνισμός είναι ολότελα ασυμβίβαστοι. Δεν μπορούμε
να διακινδυνεύσουμε και να αφήσουμε να επιζήσουν κάποια υπολείμματα
αγοράς, τάξεων, Κράτους και εθνικών συνόρων, γιατί τότε, σύμφωνα με τα
λόγια του Κροπότκιν, η επανάσταση «θα πνιγεί στο αίμα». Ίσως χρειαστεί
λίγος χρόνος για να κηρυχθεί ο κομμουνισμός παντού στον κόσμο,
οπουδήποτε όμως και αν κηρύσσεται πρέπει να είναι απόλυτος κομμουνισμός
και ο πόλεμος για τον κομμουνισμό – ο ταξικός πόλεμος – δεν τελειώσει
παρά μόνο όταν ολόκληρη η υδρόγειος έχει εξαλείψει κάθε ίχνος αυτού του
απάνθρωπου καπιταλιστικού καθεστώτος.

Η Επανάσταση

Πώς θα αρχίσει η επανάσταση; Κάποιοι μπορεί να πουν ότι πρέπει να
περιμένουμε να βρεθεί ο καπιταλισμός σε βαθιά οικονομική κρίση ώστε να
μπορέσει το προλεταριάτο να αντιληφθεί την ανάγκη να σαρώσει τα πάντα. Η
περίοδος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου ήταν ένα πρωταρχικό παράδειγμα
μιας καπιταλιστικής κρίσης, η οποία προκλήθηκε από τον έντονο
ανταγωνισμό για αγορές και τον πόλεμο μεταξύ εθνικών κρατών. Ο πόλεμος
ήταν, επίσης, χρήσιμος για τις Ευρωπαϊκές άρχουσες τάξεις ως βαλβίδα
ασφαλείας απέναντι στον κλιμακούμενο ταξικό πόλεμο που σάρωνε την
ήπειρο.Πριν από τον πόλεμο μεγάλα τμήματα του προλεταριάτου είχαν ήδη
επίγνωση της αναγκαιότητας της επανάστασης. Ήταν στη διάρκεια των
υπερβολών και της «κακοδιαχείρισης» του πολέμου που η επαναστατική αυτή
ώθηση μπόρεσε να στηριχτεί και να επεκταθεί (ιδιαίτερα στη Ρωσία, τη
Γερμανία, τη Βουλγαρία, την Ουγγαρία και τη Βρετανία).Η Ισπανική
Επανάσταση του 1936, αν και ξεκίνησε ως απάντηση σε μια απόπειρα
πραξικοπήματος της δεξιάς, ήταν σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα δεκαετιών
επίμονης και ενεργητικής δουλειάς επαναστατών. Οι εξεγέρσεις του
προλεταριάτου στην Τσεχοσλοβακία, τη Γαλλία, την Πολωνία, τη Γερμανία,
τη Γιουγκοσλαβία και την Πορτογαλία, στις δεκαετίες του ’60 και ’70, δεν
προήλθαν μόνο από οικονομικές κρίσεις.Δεν υπάρχουν κανόνες για το τι θα
πυροδοτήσει μια επανάσταση. Μπορεί να είναι μια οικονομική κρίση, η
συνειδητή δράση μιας επαναστατικής εργατικής τάξης ή ένας συνδυασμός
αυτών των δύο.Αυτό που έχει σημασία είναι ότι οι επαναστάτες συνεχίζουν
να εργάζονται για τον κομμουνισμό και οι αριθμοί μας μεγαλώνουν. Οι
επαναστάτες πρέπει να βρίσκονται πάντα στο παρόν, να θυμίζουν τα
διδάγματα του παρελθόντος, να κατανοούν τον κόσμο που ζουν τώρα και να
δείχνουν τι μπορεί να γίνει: τι μπορεί να γίνει ο κόσμος. Αυτή μπορεί,
βέβαια, να είναι μια σκληρή και χωρίς ανταμοιβή δουλειά, είναι, όμως,
ζωτικής σημασίας αν θέλουμε να προλάβουμε τις αντεπαναστατικές
καταστροφές που συνέβησαν στο παρελθόν στη Ρωσία, την Ισπανία, τη
Γερμανία, το Μεξικό κ.ο.κ.

Οργάνωση

Έχει, προφανώς, νόημα το να εργάζονται οι επαναστάτες από κοινού,
ωστόσο, σε διαφορετικές περιόδους ίσως απαιτούνται διαφορετικές μορφές
οργάνωσης. Μπορεί να έχει μικρή μόνο σημασία η δημιουργία μιας
αξιοπρεπούς οργάνωσης, με ένα όνομα, στόχους και αρχές και μια επιθυμία
να μεγαλώσει, γιατί μπορεί απλώς αυτή να σπαταλήσει χρόνο και ενέργεια
που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν πιο αποδοτικά με παρεμβάσεις και
άλλες δραστηριότητες. Μια οργάνωση δεν είναι αυτοσκοπός, πρέπει να έχει
ένα στόχο είτε αυτός είναι να προσεγγίσει τους επαναστάτες μιας
μεγαλύτερης περιοχής είτε να εκδώσει ίσως συχνά ένα περιοδικό. Πρέπει να
έχουμε πάντα επίγνωση της απειλής του «οργανωτικού φετιχισμού», ο
οποίος, πέρα από το ότι θα θέσει πιθανώς τους επαναστάτες εκτός των
πραγματικών αγώνων, μπορεί και να τους οδηγήσει στη δημιουργία κλειστών
ομάδων και ανθρώπων, οι οποίοι μετατρέπονται σε πρόσωπα με εξουσία, μέσω
απλώς της γνώσης τους περί οργάνωσης ή λόγω του χρόνου που αφιερώνουν σε
αυτή.Λέγοντας αυτό, είναι σημαντικό το ότι η επαναστατική προπαγάνδα
φτάνει σε μεγάλο ακροατήριο και ότι περισσότεροι άνθρωποι πείθονται από
αυτή. Χρειάζεται να εκδίδουμε περιοδικά, προκηρύξεις και φυλλάδια και
χρειάζεται, επίσης, να κάνουμε παρεμβάσεις σε χώρους δουλειάς,
διαδηλώσεις, εξεγέρσεις. Δύο επαναστάτες (ή και ένας έστω) μπορούν να
εκδίδουν ένα επαναστατικό δελτίο, το οποίο μπορεί να διανέμεται στο χώρο
δουλειάς τους ή σε άλλες συγκεντρώσεις της εργατικής τάξης. Αν
εργαζόμαστε από κοινού θα έχουμε μεγαλύτερη πληροφόρηση, θα μπορούμε να
συζητάμε περί τακτικής, να συγχωνεύουμε τους πόρους μας και, ίσως, να
ενισχύουμε ο ένας το ηθικό του άλλου.Αυτό το μικρό φυλλάδιο μπορεί να
χρησιμοποιηθεί ως μια καταγραφή των βασικών ιδεών γύρω από τις οποίες θα
μπορούσε να συγκεντρωθεί μια ομάδα ανθρώπων. Η ανάλυσή μας πρέπει να
γίνεται πάντα από ταξική σκοπιά. Η αναρχική κομμουνιστική επανάσταση δεν
είναι τίποτα λιγότερο από τον τερματισμό κάθε εκμετάλλευσης και τη
δημιουργία αμοιβαίας αλληλεγγύης και ελευθερίας. Είμαστε επαναστάτες και
όχι ρεφορμιστές, ψευδο-καλλιτέχνες ή εξουσιο-κάπηλοι. Δεν επιδιώκουμε να
κατευνάσουμε την εργατική τάξη με βραχυπρόθεσμα και απατηλά κέρδη,
επιδιώκουμε να οξύνουμε την επαναστατική της ορμή. Μόνο όταν η εργατική
τάξη είναι εντελώς εκτός ελέγχου θα είναι ικανή να αναλάβει τον
πραγματικό έλεγχο της ζωής μας.

* Συγγραφέας του κειμένου αυτού είναι ο αναρχικός κομμουνιστής Πιτ Ποστ,
από την Αγγλία, που το έγραψε όταν ζούσε για κάποια χρόνια στην
Αυστραλία. Η πρώτη ελληνική μετάφραση του κειμένου αυτού έγινε στη
Μελβούρνη το 1994 και εκδόθηκε σε μπροσούρα στις εκδόσεις «Ούτε
Θεός-Ούτε Αφέντης». Η παρούσα αποτελεί μια κατά πολύ βελτιωμένη εκδοχή
της μετάφρασης αυτής και δημοσιεύτηκε στη σειρά «Εποικοδομητικές
Κατεδαφίσεις» του αναρχικού κομμουνιστικού δελτίου «Κοινωνική Αρμονία».

www.ainfos.ca/gr/ainfos00177.html
Προσθέστε περισσότερες πληροφορίες

ανοίξτε συζήτηση για αυτό το άρθρο 1063090 Eπισήμανση

Nα προστεθεί εδώ ότι μια ακόμα πιο βελτιωμένη εκδοχή της ίδιας μετάφρασης υπάρχει στο βιβλίο «Aναρχοκομμουνισμός: η διερεύνηση του μέλλοντος στο παρόν», μια ανθολογία κειμένων των Kαφιέρο, Kροπότκιν, Mαχόν, Πενγκάμ , Kλήβερ και Ποστ, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Kόκκινο Nήμα το 2004.

Έχουμε δει ότι η αναρχική κομμουνιστική τάση
κατάγεται κατευθείαν από την μπακουνική τάση υπέρ της οργάνωσης και την κομμουνιστική σκέψη και ότι έπρεπε να αντιτάσσεται συνεχώς στις αντι-οργανωτικές θεωρίες που εμφανίστηκαν περιοδικά στην ιστορία του αναρχισμού (καθώς και της σοσιαλδημοκρατίας).

Gruppo Comunista Anarchico di Firenze (Αναρχική Κομμουνιστική Ομάδα Φλωρεντίας) (…) — Έχουμε δει ότι η αναρχική κομμουνιστική τάση κατάγεται κατευθείαν από την μπακουνική τάση υπέρ της οργάνωσης και την κομμουνιστική σκέψη και ότι έπρεπε να αντιτάσσεται συνεχώς στις αντι-οργανωτικές θεωρίες που εμφανίστηκαν περιοδικά στην ιστορία του αναρχισμού (καθώς και της σοσιαλδημοκρατίας). — Ωστόσο, η “οργανωτική” τάση του αναρχισμού (για χάρη απλοποίησης θα χρησιμοποιήσουμε αυτό το όνομα για να περιγράψουμε ό,τι ιστορικά έχει αντιταχθεί στην “αντι-οργανωτική” τάση του αναρχικού κινήματος – δηλαδή τους αναρχοκομμουνιστές ως αντιτιθέμενους στους μηδενιστές, τους στιρνερικούς ατομικιστές κ.ά.) έχει, επίσης, συμπεριλάβει και μια άλλη τάση μαζί με την αναρχική κομμουνιστική, την ελευθεριακή κομμουνιστική τάση. Ο όρος αυτός έχει χρησιμοποιηθεί συνεχώς ως συνώνυμος του αναρχικού κομμουνισμού, διαφέροντας ελάχιστα από τον δεύτερο όσον αφορά ιστορικούς ορισμούς καθώς και ορισμούς στρατηγικής. Άλλες φορές, ωστόσο, έχει χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει τη σύνθεση ανάμεσα στον μαρξισμό και τον αναρχισμό. Αφήνοντας για λίγο κατά μέρος τον παλαιότερο ορισμό του ελευθεριακού κομμουνισμού που χρησιμοποιείτο από τον Γάλλο αναρχικό Sébastian Faure στη δεκαετία του 1880, θα εξετάσουμε τη χρήση των δύο αυτών εκφράσεων αρχίζοντας από τους ορισμούς που τούς δόθηκαν στον 20ό αιώνα στην Ισπανία. Ήδη από την ίδρυση της Confederación Nacional de Trabajo (CNT) το 1909, η οργάνωση αυτή – στην ανάπτυξη της οποίας οι αναρχικοί έπαιξαν θεμελιώδη ρόλο – ο όρος ελευθεριακός κομμουνισμός χρησιμοποιείτο για να περιγράψει επακριβώς το πρόγραμμα των αναρχικών κομμουνιστών, οι οποίοι στους κόλπους μιας μαζικής οργάνωσης έπρεπε να βρουν μια ισορροπία ανάμεσα στην επαναστατική τους στρατηγική και τον καθημερινό αγώνα και το σταδιακό τυπικό μιας μαζικής οργάνωσης, στοχεύοντας σε ένα πρόγραμμα και μια μέθοδο αγώνα που να μπορεί να είναι όσο το δυνατόν ελευθεριακή και να μπορεί, επίσης, να προωθήσει όσο το δυνατόν περισσότερο την αυτοδιεύθυνση. Μετά το 1927, η CNT «πλευρίστηκε» από την Federación Anarquista Iberica (FAI), μια αναρχική κομμουνιστική οργάνωση η οποία αποτελείτο από μαχητές της εργατικής τάξης γύρω από μια κοινά αποδεκτή επαναστατική στρατηγική. Η σχέση ανάμεσα τη CNT και τη FAI χαρακτηρίστηκε στην πραγματικότητα από την παρουσία των πιο γνωστών μαχητών και πιο ενεργών μελών της FAI στη CNT. Ως αποτέλεσμα αυτής της παρουσίας, οι μαχητές αυτοί αποδείχθηκε ότι είχαν εξαιρετικά μεγάλη επίδραση στην οργάνωση και κατά την περίοδο 1936-1939 καθοδήγησαν τις ισπανικές μάζες προς τους στόχους και τις επιτυχίες εκείνες οι οποίες είχαν έναν χαρακτηριστικό αναρχικό κομμουνιστικό και αυτοδιευθυντικό χαρακτήρα. «Μ’ αυτόν τον τρόπο – και ήταν πιθανόν η μόνη φορά σε όλη την ιστορία του αναρχισμού (1) – η μπακουνική ιδέα μιας μυστικής “ελίτ” (2) φλογερών μαχητών στην καθοδήγηση μιας μαζικής οργάνωσης έγινε πραγματικότητα». (3). Έτσι, στο ξέσπασμα της Ισπανικής Επανάστασης, το 1936, το Συνέδριο της CNT στη Σαραγόσα καθόρισε την επαναστατική της στρατηγική για τη δημιουργία του «ελευθεριακού κομμουνισμού», το οποίο ήταν βασικά το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα προς τον αναρχικό κομμουνισμό, και συγκρότησε τον σκελετό μιας αναρχικής κομμουνιστικής επαναστατικής στρατηγικής η οποία επιτεύχθηκε εν μέρει κατά τη διάρκεια της επαναστατικής περιόδου με τη μορφή των κολλεκτιβοποιήσεων και τη διαχείριση της καθημερινής ζωής στις πόλεις εκείνες όπου οι αναρχικοί είχαν αξιοσημείωτη επιρροή. Έτσι, οι όροι αναρχικός κομμουνισμός και ελευθεριακός κομμουνισμός έγιναν συνώνυμοι στο εσωτερικό του διεθνούς αναρχικού κινήματος ως αποτέλεσμα της κλειστής σύνδεσής τους στην Ισπανία (με τον όρο ελευθεριακός κομμουνισμός να κυριαρχεί). Στην μεταπολεμική Ιταλία, το τμήμα εκείνο του ιταλικού αναρχικού κινήματος το οποίο ήταν και η πλειοψηφία του, οι οργανωτικοί, αποτελούσε ένα μεγάλο αριθμό μαχητών οι οποίοι χαρακτηρίζονταν ως αναρχικοί κομμουνιστές. (4) Έχουμε για παράδειγμα την περίπτωση της Federazione Comunista Libertaria dell’ Alta Italia (FCLAI – Ελευθεριακή Κομμουνιστική Ομοσπονδία Πάνω Ιταλίας) (5) η οποία χρησιμοποιούσε τον όρο ελευθεριακός κομμουνισμός ως συνώνυμο του όρου αναρχικός κομμουνισμός, αν και παρέμεινε μέρος της Federazione Anarchica Italiana (FAI – Ιταλική Αναρχική Ομοσπονδία) (6) μιας οργάνωσης σύνθεσης, η οποία συνένωνε τις διάφορες τάσεις του αναρχισμού, από ατομικιστές μέχρι αναρχικούς κομμουνιστές. Η άλλη όψη του όρου ελευθεριακός (που χρησιμοποιείτο χωρίς τον όρο κομμουνισμός και όχι ευκαιριακά) μπορεί να συναντηθεί στην εμπειρία της Federazione Libertaria Italiana (FLI – Ιταλική Ελευθεριακή Ομοσπονδία) η οποία δημιουργήθηκε μετά τη συγχώνευση με τη μαρξιστική λουξεμβουργιανή Σπαρτακιστική Ένωση (Unione Spartaco) και μιας ομάδας που αποσχίσθηκε από την FAI το 1946. Η οργάνωση αυτή συνιστούσε μια προσπάθεια ένωσης μαρξισμού και αναρχισμού (πριν γίνει σοσιαλδημοκρατική) και υπολογίζεται ότι μετά διαβρώθηκε από προβοκάτορες. Αυτή η οργάνωση δεν ήταν η μόνη διάσπαση της FAI. Άλλες αποχωρήσεις και διασπάσεις συνέβησαν ως αποτέλεσμα της πολιτικής ανικανότητας της οργάνωσης αυτής να καθορίσει και να εκφράσει μια γραμμή ταξικής πάλης και κυριαρχείτο από καλά οργανωμένες (!) αντι-οργανωτικές τάσεις. Αν και η τάση αυτή αυτοχαρακτηρίζεται ως «ελευθεριακή», στην πραγματικότητα είναι ένα μίγμα φιλελευθερισμού και αναρχισμού και οδηγεί στη χειρότερη έκφραση ταξικής συνεργασίας. (7) Παρά τον μεγάλο αριθμό υποστηρικτών, στη δεκαετία του 1950 το νεο-αναγεννημένο ιταλικό αναρχικό κίνημα οδηγήθηκε σε περαιτέρω διασπάσεις καθώς έγινε το παιχνίδι στα χέρια μιας τάσης η οποία επιδίωκε να επιβάλλει ένα είδος ιδεολογίας ταξικής συνεργασίας σε αυτό και ανέλαβε τη διεύθυνση του αναρχικού Τύπου το Εθνικό Συμβούλιο της FAI καθώς και τη διαχείριση των οικονομικών της. (8) Το 1949, το σενάριο αυτό της πολιτικής ανικανότητας κοντραρίστηκε με την προσπάθεια μιας τάσης του αναρχικού κινήματος να οργανωθεί προς την κατεύθυνση της δημιουργίας «ενός κατευθυνόμενου ομοσπονδιακού κινήματος». Η τάση αυτή εκδιώχθηκε από την FAI το 1950 και συγκρότησε τις Gruppi Anarchici di Azione Proletaria (GAAP – Αναρχικές Ομάδες Προλεταριακής Δράσης). Κατά τη διάρκεια των χρόνων που ακολούθησαν, οι ομάδες αυτές συμμετείχαν αρκετά ενεργά στους εργατικούς αγώνες, σε μια προσπάθεια αναζωογόνησης της αναρχικής κομμουνιστικής στρατηγικής, αλλά η δράση αυτή υπονομεύτηκε από την λανθασμένη αντίληψη αυτών των ομάδων της σχέσης ανάμεσα στην πρωτοπορία (με την έννοια των συνειδητών στοιχείων) και των μαζών (9) μέσω της πρόσμιξης στοιχείων του λενινισμού που τούς οδήγησαν στον μαρξισμό σε διάστημα ελάχιστων χρόνων. (10) Η κατάρρευση των ελπίδων ότι ο ιταλικός αναρχισμός θα μπορούσε να επιτρέψει στον κομμουνισμό και τις θέσεις της ταξικής πάλης, έριξαν ολόκληρο το κίνημα σε μια περίοδο βαθιάς κρίσης και μετατροπής του σε ένα κίνημα που έλεγε απλώς τη γνώμη του. Η νέα άνοδος των κοινωνικών αγώνων στην Ιταλία στη δεκαετία του 1960 θα οδηγήσει σε νέους μαχητές που συσπειρώνονται στην αναρχική οργάνωση, ως αποτέλεσμα, πάνω απ’ όλα, της δουλειάς μεμονωμένων μαχητών οι οποίοι παρέμειναν ασυντόνιστοι μέσα στις μαζικές οργανώσεις όλα αυτά τα χρόνια καθώς και σε μια περίοδο υγιούς αντανάκλασης του κινήματος. Για παράδειγμα, το 1965 πραγματοποιήθηκε η από πολύ καιρό αναμενόμενη διάσπαση μεταξύ των δύο κύριων και μεγαλύτερων τάσεων στη FAI, τους οργανωτικούς και τους αντι-οργανωτικούς, οι οποίοι εκδιώχθηκαν και οργανώθηκαν από μόνοι της στην Gruppi di Iniziativa Anarchica (GIA – Ομάδες Αναρχικής Πρωτοβουλίας). Η ίδια διαδικασία ξεκαθαρίσματος ήταν ήδη υπό διαμόρφωση στη Γαλλία στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και μέχρι το 1967 με την ίδρυση της – Organisation Révolutionnaire Anarchiste (ORA – Οργάνωση Αναρχικών Επαναστατών) η οποία βασίστηκε σε ξεκάθαρες αναρχικές κομμουνιστικές θέσεις. Μετά το 1974, η οργάνωση αυτή εισήλθε σε μια περίοδο κρίσης και μετονομάστηκε σε Organisation Communiste Libertaire (OCL – Ελευθεριακή Κομμουνιστική Οργάνωση) σε μια προσπάθεια να κάνει μια σύνθεση μαρξισμού και αναρχισμού (11) αλλά ταυτόχρονα φιλοδόξησε να γίνει το έμβρυο της μαζικής οργάνωσης. Η διαδικασία της μεταβολής του αναρχικού κομμουνισμού συνέβη σε μικρότερο βαθμό και στην Ιταλία όπου, πράγματι, η διαδικασία αυτή στους κόλπους του αναρχικού κινήματος πήρε την αντίθετη κατεύθυνση. Από το 1969 και μετά, αρχίζοντας από τη FAI και αργότερα πηγαίνοντας σε πανεθνικά δίκτυα, αναπτύχθηκε ένας διάλογος πάνω στην αναρχική κομμουνιστική στρατηγική που θα μπορούσε να οδηγήσει στη γέννηση εθνικών ομοσπονδιών και πανεθνικών δικτύων βασισμένων σε αναρχικές κομμουνιστικές θέσεις. (12) Τέτοια ήταν και η περίπτωση με την Organizzazione Rivoluzionaria Anarchica (ORA – Οργάνωση Αναρχικών Επαναστατών), η οποία στην αρχή περιορίστηκε στη γενέτειρά της Απουλία αλλά αργότερα επεκτάθηκε και σε άλλα μέρη της Ιταλίας, καθώς επίσης και αρκετές άλλες ομοσπονδίες (στη Λιγουρία, Την Τοσκάνη και το Μιλάνο, για παράδειγμα) που χρησιμοποίησαν τον όρο ελευθεριακός κομμουνισμός ως συνώνυμο του αναρχικού κομμουνισμού. Ο ελευθεριακός κομμουνισμίος, με την έννοια της σύνθεσης μαρξισμού και αναρχισμού, είναι μια πολύ μικρή μειοψηφική τάση στο ιταλικο αναρχικό κίνημα και συχνά χρησιμοποιείται ως μέσο συμπάθειας προς συγκεκριμένες θέσεις της Αυτονομίας από το 1973 και μετά. Σημειώσεις (1)Στο έργο του ο George Woodcock μειώνει τη συγκεκριμένη δραστηριότητα των αναρχικών, αλλά εδώ δεν μπορούμε να κρύψουμε τη σημασία του ισπανικού αναρχικού οργανωτικού δυισμού (dualism) και τα συγκεκριμένα αποτελέσματά του. Ο Woodcock ξεχνά, ωστόσο, τις δραστηριότητες των Ρώσων αναρχικών στο διάστημα μεταξύ των επαναστάσεων του 1905 και του 1917 και αυτές των Ιταλών αναρχικών κατά τη διάρκεια της “Κόκκινης Βδομάδας”. Και στις δύο περιπτώσεις υπήρξε η πρακτική του οργανωτικού δυισμού, με την έννοια του ότι τα μέλη μιας ειδικής αναρχικής οργάνωσης (της «Nabat» για τους Ρώσους και της Unione dei Comunisti Anarchici d’Italia – που αργότερα μετονομάστηκε σε Unione Anarchica Italiana για τους Ιταλούς) συνενώθηκαν στην ταξική πάλη (οι Ρώσοι με τα σοβιέτ αγροτών, εργατών, στρατιωτών και ναυτών και οι Ιταλοί με τις Unione Sindacale Italiana και/ή την CGL. (2)Ο Woodcock δίνει έμφαση στην ιδέα μιας οργάνωσης αναρχικών η οποία ήταν μυστική για τον Μπακούνιν μόνο στην περίπτωση ανάγκης για κάτι τέτοιο, με άλλα λόγια μόνο εάν θα ήταν νομικά αδύνατον μια οργάνωση να δράσει ανοιχτά. Στην πραγματικότητα, ενώ οι ισπανοί αναρχικοί οργανώθηκαν σε μισοπαράνομη βάση κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Πρίμο ντε Ριβέρα (1927-1931) κατέστησαν την FAI μια δημόσια ανοιχτή οργάνωση αμέσως μόλις κάτι τέτοιο έγινε δυνατό. (3) G. Woodcock, L’anarchia, Feltrinelli, Milan 1966, σελ.335. (4) Ανάμεσα στα άλλα, πρέπει να θυμηθούμε και τον μεγάλο αριθμό Ιταλών αναρχικών που ήταν εξόριστοι από το φασιστικό καθεστώς και οι οποίοι πήραν ενεργό μέρος στην ένοπλη πάλη κατά την Ισπανική Επανάσταση. Αρκετοί σκοτώθηκαν, αλλά όλοι όσοι επέζησαν παρέμειναν πεπεισμένοι στο τι μπορεί να πετύχει ο αναρχικός κομμουνισμός. (5) Αμέσως μετά την απελευθέρωση της Ιταλίας, η FCLAI δεν είχε παραπάνω από 28 τμήματα σε όλη τη χώρα, με περίπου 1.200 μέλη μόνο στο Μιλάνο. Η πρώτη της Γενική Συνέλευση έγινε στις 23-25 Ιούλη του 1945. (6) Ήδη από τις 5 Σεπτέμβρη 1945, ομάδες συντρόφων από τις περιοχές Λιγουρίας, Λομβαρδίας, Εμίλια, Λάτσιο και Τοσκάνης, συνήλθαν και σχημάτισαν την Federazione Comunista Anarchica Italiana (FCAI – Ιταλική Αναρχική Κομμουνιστική Ομοσπονδία) με εφημερίδα την «Umanità Nova» («Νέα Ανθρωπότητα») το πρώτο τεύχος της οποίας κυκλοφόρησε στις 8 Σεπτέμβρη του ίδιου χρόνου. (7) Μια από τις πλέον σημαντικές φυσιογνωμίες της τάσης αυτής ήταν ο Cesare Zaccaria, ένας «αρχικά φιλελεύθερος, μετά αναρχικός και ξανά φιλελεύθερος», ο οποίος διατηρούσε σχέσεις με παρόμοιες τάσεις από τη Βρετανία και τις ΗΠΑ. Η τάση αυτή άρχισε να οργανώνεται στην Ιταλία, αρχικά με ένα συνέδριο στη Νάπολι στις 10-11 Σεπτέμβρη 1945. Δεν είναι τυχαίο το ότι στη διάρκεια του Συνεδρίου αυτού έγινε λόγος για «ελεύθερη πρωτοβουλία» ως τη βάση μιας μελλοντικής οικονομικής ανάπτυξης, για κομμουναλισμό του στυλ του Κροπότκιν, ενώ αρκετοί ισχυρίζονταν ότι έχουν «βελτιώσει» την ταξική ανάλυση της κοινωνίας με το ότι αυτή έχει χωριστεί σε «κάστες» και, το πιο σπουδαίο, παρουσιάζονταν ως φλογεροί αντικομμουνιστές και μέσω της στάσης του στο Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα αλλά και με τη στάση τους ενάντια τον αναρχικό κομμουνισμό. (8) Για την ιστορία της ιταλικής FAI μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο δες «Convegni e Congressi», εκδ. Ugo Fedeli, Genoa 1963. (9) Το ρεύμα αυτό κατέληξε να αγωνίζεται για τη συγκρότηση ενός κόμματος επαναστατών στο οποίο θα συσπειρώνονταν όλες οι συνειδητές μειονότητες από όλες τις τάσεις, το επονομαζόμενο Τρίτο Μέτωπο, παρά να αγωνιστεί για την υιοθέτηση θέσεων ταξικής πάλης μέσα στις μαζικές οργανώσεις. (10)Αρκετά μέλη της GAAP συμμετείχαν στην ίδρυση της Azione Comunista (Κομμουνιστική Δραση) το 1956 και της Lotta Comunista (Κομμουνιστικός Αγώνας) το 1961. (11)Η παράδοση της σύνθεσης μαρξισμού και αναρχισμού στη Γαλλία έλκει την καταγωγή της από την κρίση στην λουξεμβουργιανή τάση και το αριστερό ρεύμα του διεθνιστικού μαρξισμού, τροτσκιστών και αναρχικών, οι οποίοι ήσαν δυσαρεστημένοι με την παραδοσιακή οργάνωση σύνθεσης στη Γαλλία την Fédération Anarchiste. Δες ως παράδειγμα την εμπειρία του “Socialisme ou Barbarie” (“Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα” της περιόδου 1949-1969. (12)Τέτοια ήταν και η περίπτωση της Coordinamenti Nazionali Lavoratori Anarchici (CNLA – Εθνικές Συσπειρώσεις Αναρχικών Εργατών) που από το 1973 και μετά επιδίωξαν το δημιουργικό διάλογο για τη στρατηγική στους εργασιακούς χώρους με τις μαζικές οργανώσεις, από τη μια πλευρά, και την ανάγκη μιας αναρχικής κομμουνιστικής οργάνωσης που θα μπορούσε να αναπτυχθεί πέρα από την παρωχημένη φύση των τοπικών ομοσπονδιών, από την άλλη. * Το κείμενο αυτό προέρχεται από τα αρχεία του τμήματος Fano της αναρχοκομμουνιστικής FdCA. Δημοσιεύτηκε στα ιταλικά στο “L’ informatore di parte”, No. 4 – Οκτώβρης 1979, περιοδικό της Αναρχικής Κομμουνιστικής Ομάδας Φλωρεντίας. Ελληνική μετάφραση “Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης”, Ιούνης 2009)

www.ainfos.ca/gr/ainfos00158.html

Το 1926 η Oμάδα Ντιέλο Τρούντα (Νέστορ Μάχνο, Ίντα Μετ, Πιότρ Αρσίνοφ, Βαλέβσκυ, Λίνσκυ) κυκλοφόρησε τη γνωστή Πλατφόρμα. Ο Μαλατέστα απάντησε στον Μάχνο σχετικά με αυτήν και οι δυο επαναστάτες αντάλλαξαν μια ενδιαφέρουσα αλληλογραφεία την οποία και αναδημοσιεύουμε εδώ.

Το κείμενο της Πλατφόρμας θα το βρείτε εδώ: http://www.nestormakhno.info/greek/platform/org_plat.htm

Την αλληλογραφεία θα τη βάλω τώρα σαν συννημένα αρχεία:

www.nestormakhno.info/greek/index.htm
Προσθέστε περισσότερες πληροφορίες

συζήτηση πάνω σε αυτό το αρθρο 1065290 Ένα σχέδιο Αναρχικής Οργάνωσης
από Μαυροσημαιοφόρος⚑ 4:12μμ, Κυριακή 2 Αυγούστου 2009 Errico Malatesta: Ena skhedio anarkhikis organosis

Ένα σχέδιο Αναρχικής Οργάνωσης

Errico Malatesta

Έτυχε πρόσφατα να βρω ένα Γαλλικό φυλλάδιο (στην Ιταλία σήμερα [1927], όπως ξέρετε, ο μη φασιστικός τύπος δεν κυκλοφορεί ελεύθερα), με τίτλο Οργανωτική Πλατφόρμα της Γενικής Ένωσης Αναρχικών (σχέδιο).

Πρόκειται για ένα σχέδιο αναρχικής οργάνωσης που εκδόθηκε υπό το όνομα της Ομάδας των Ρώσων Αναρχικών του εξωτερικού και φαίνεται πως απευθύνεται ιδιαιτέρα στους Ρώσους συντρόφους. Ασχολείται όμως με ζητήματα που ενδιαφέρουν εξίσου όλους τους αναρχικούς· και είναι ξεκάθαρο, λαμβάνοντας υπόψη τη γλώσσα στην οποία έχει γραφεί, ότι επιδιώκει την υποστήριξη των συντρόφων σε όλο τον κόσμο. Σε κάθε περίπτωση αξίζει να εξεταστεί, τόσο από τους Ρώσους όσο και απ� τον καθένα, κατά πόσο η πρόταση που κατατίθεται συμβαδίζει με τις αναρχικές αρχές και εάν η υλοποίησή της θα βοηθήσει πραγματικά την υπόθεση του αναρχισμού.

Οι προθέσεις των συντρόφων είναι εξαιρετικές. Σωστά θρηνολογούν για την πραγματικότητα ότι μέχρι τώρα οι αναρχικοί δεν έχουν στα πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα μια επιρροή ανάλογη με τις θεωρητικές και πρακτικές αξίες των δογμάτων τους, ούτε με τους αριθμούς τους, το κουράγιο και το πνεύμα αυτοθυσίας � και πιστεύουν ότι η κύρια αιτία για αυτή τη σχετική αποτυχία είναι η απουσία μιας μεγάλης, σοβαρής και ενεργής οργάνωσης.

Και μέχρι εδώ μπορώ λίγο ή πολύ να συμφωνήσω.

Η οργάνωση, η οποία πάνω απ� όλα σημαίνει απλά συνεργασία και αλληλεγγύη στην πράξη, είναι μια φυσική κατάσταση, απαραίτητη για τη λειτουργία της κοινωνίας· και αυτή είναι μια αναμφισβήτητη αλήθεια παραδεκτή από τον καθένα, είτε στην ανθρώπινη κοινωνία γενικά είτε σε κάθε ομάδα ανθρώπων που ενώθηκαν για κάποιο κοινό σκοπό.

Καθώς τα ανθρώπινα όντα δεν μπορούν να ζήσουν απομονωμένα, στην πραγματικότητα δεν μπορούν να γίνουν ανθρώπινα όντα και να ικανοποιήσουν τις ηθικές και υλικές τους ανάγκες εκτός εάν είναι τμήματα της κοινωνίας και συνεργάζονται με τους συντρόφους τους, είναι αναπόφευκτο ότι αυτοί που δεν έχουν τα μέσα, ή αρκετά ανεπτυγμένη αντίληψη ώστε να οργανωθούν ελεύθερα με αυτούς με τους οποίους μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα και συναισθήματα-απόψεις, πρέπει να υπακούσουν στις οργανώσεις που δημιουργήθηκαν από άλλους, οι οποίοι γενικά αποτελούν την άρχουσα τάξη ή ομάδα και ο σκοπός των οποίων είναι να εκμεταλλευτούν την εργασία των άλλων για δικό τους όφελος. Και η πολύχρονη καταπίεση των μαζών από μια μικρή μειοψηφία προνομιούχων έχει πάντοτε αποτελέσει το αποτέλεσμα της ανικανότητας-αδυναμίας του μεγαλύτερου αριθμού των ατόμων να συμφωνήσουν και να οργανωθούν με άλλους εργάτες στην παραγωγή και τη διασκέδαση στα δικαιώματα και τα προνόμια και στην άμυνα απέναντι σε εκείνους που επιθυμούν να τους εκμεταλλευτούν και να τους καταπιέσουν.

Ο αναρχισμός εμφανίζεται σαν μια απάντηση σε αυτή την κατάσταση πραγμάτων, η βασική του αρχή είναι η ελεύθερη οργάνωση, δημιουργημένη και βαλμένη σε κίνηση σύμφωνα με την ελεύθερη συμφωνία των μελών της χωρίς κανενός είδους εξουσία· δηλαδή, χωρίς κανένας να έχει το δικαίωμα να επιβάλλει τις επιθυμίες του σε άλλους. Και είναι άρα φανερό ότι οι αναρχικοί θα επιδιώκουν να θέσουν σε εφαρμογή στην προσωπική και την πολιτική τους ζωή τις ίδιες αρχές πάνω στις οποίες, πιστεύουν, ότι ολόκληρη η κοινωνία θα έπρεπε να βασίζεται.

Οι κρίσεις από κάποιες πολεμικές μπορεί να δείχνουν ότι υπάρχουν αναρχικοί που απεχθάνονται κάθε είδους οργάνωση· αλλά στην πραγματικότητα οι πολλές, πάρα πολλές, συζητήσεις για αυτό το θέμα, ακόμα και όταν κρύβονται από γλωσσικές ερωτήσεις ή φαρμακώνονται από προσωπικά ζητήματα, αφορούν τους τρόπους και όχι την πραγματική αρχή της οργάνωσης. Έτσι συμβαίνει όταν αυτοί οι σύντροφοι, που μοιάζουν οι πιο εχθρικοί προς την οργάνωση, θέλουν πραγματικά να κάνουν κάτι να οργανώνονται όπως και εμείς οι υπόλοιποι και συχνά πιο αποτελεσματικά. Το πρόβλημα, επαναλαμβάνω, είναι μόνο στους τρόπους.

Επομένως μόνο με συμπάθεια μπορώ να δω την πρωτοβουλία που πήραν οι Ρώσοι σύντροφοί μας, καθώς είμαι πεισμένος ότι μια πιο γενική, πιο «ενωμένη», πιο διαρκής οργάνωση από οποιαδήποτε άλλη έχει μέχρι τώρα δημιουργηθεί από αναρχικούς � ακόμη και αν δεν καταφέρει να ξεπεράσει όλα τα λάθη και τις αδυναμίες οι οποίες είναι ίσως αναπόφευκτες σε ένα κίνημα σαν το δικό μας � το οποίο αγωνίζεται μέσα στην ακατανοησία, την αδιαφορία, ακόμη και την εχθρότητα της πλειοψηφίας � αναμφίβολα θα ήταν ένα σημαντικό στοιχείο δύναμης και επιτυχίας, ένα ισχυρό μέσο για να κερδίσουμε υποστήριξη για τις ιδέες μας.

Πιστεύω ότι είναι απαραίτητο πάνω απ� όλα και επείγων για τους αναρχικούς να συμφωνήσουν μεταξύ τους και να οργανωθούν όσο πιο πολύ και όσο πιο καλά είναι δυνατό ώστε να είναι ικανοί να επιδράσουν στην κατεύθυνση την οποία οι μάζες των ανθρώπων παίρνουν στον αγώνα τους για αλλαγή και απελευθέρωση.

Σήμερα η κύρια δύναμη κοινωνικού μετασχηματισμού είναι το εργατικό κίνημα (κίνημα των εργατικών ενώσεων, union movement) και από την κατεύθυνσή του θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό η πορεία που θα πάρουν τα γεγονότα και τα αντικείμενα της επόμενης επανάστασης. Μέσω των οργανώσεων που δημιουργούνε για την υπεράσπιση των συμφερόντων τους οι εργάτες αποκτούν αντίληψη της καταπίεσης από την οποία υποφέρουν και τον ανταγωνισμό που τους χωρίζει από τα αφεντικά και σαν αποτέλεσμα ξεκινούν να φιλοδοξούν για μια καλύτερη ζωή, συνηθίζουν στον συλλογικό αγώνα και την αλληλεγγύη και κερδίζουν όσες βελτιώσεις είναι δυνατές μέσα στο καπιταλιστικό και κρατικό σύστημα. Κατόπιν, όταν η σύγκρουση ξεπερνά τον συμβιβασμό, η επανάσταση ή η αντίδραση ακολουθεί. Οι αναρχικοί πρέπει να αναγνωρίσουν την χρησιμότητα και την σημαντικότητα του κινήματος των εργατικών ενώσεων· πρέπει να υποστηρίξουν την ανάπτυξή του και να το κάνουν έναν από τους μοχλούς της δράσης τους, κάνοντας ότι μπορούν για να εξασφαλίσουν ότι, συνεργαζόμενοι με άλλες δυνάμεις για την πρόοδο, θα ανοίξουν τον δρόμο για μια κοινωνική επανάσταση που θα φέρει ένα τέλος στο ταξικό σύστημα και απόλυτη ελευθερία, ισότητα, ειρήνη και αλληλεγγύη για τον καθένα.

Αλλά θα ήταν ένα μεγάλο και μοιραίο λάθος να πιστέψουμε, όπως κάνουν πολλοί, ότι το εργατικό κίνημα μπορεί να θέλει, από δική του θέληση, και από την ίδια του τη φύση, να ηγεμονεύσει (αποτελέσει την πρωτοπορία) σε μια τέτοια επανάσταση. Αντιθέτως, όλα τα κινήματα που βασίζονται σε υλικά και άμεσα συμφέροντα (και ένα μεγάλο εργατικό κίνημα δεν μπορεί να κάνει τίποτα άλλο) αν τους λείπουν τα κίνητρα, η καθοδήγηση, οι συντονισμένες προσπάθειες των ανθρώπων των ιδεών, οδηγούνται αναπόφευκτα να προσαρμόζονται στις περιστάσεις, καλλιεργούν ένα πνεύμα συντήρησης και φόβου της αλλαγής σε αυτούς που καταφέρνουν να αποκομίζουν καλύτερες συνθήκες εργασίας και συχνά τερματίζονται δημιουργώντας νέες και προνομιούχες τάξεις, και χρησιμεύουν για την υποστήριξη και ενίσχυση του συστήματος που θέλουμε να καταστρέψουμε.

Γι� αυτό το λόγο υπάρχει μια προωθητική ανάγκη για ιδιαίτερες αναρχικές οργανώσεις οι οποίες, ταυτόχρονα μέσα και έξω από τις εργατικές ενώσεις, αγωνίζονται για την επίτευξη του αναρχισμού και ζητούν να στειρώσουν όλα τα σπέρματα του εκφυλισμού και την αντίδρασης.

Αλλά είναι προφανές ότι για να επιτύχουν τους σκοπούς τους, οι αναρχικές οργανώσεις πρέπει, στη δομή και τη λειτουργία τους να παραμένουν σε αρμονία με τις αρχές του αναρχισμού· δηλαδή, πρέπει να ξέρουν πώς να ταιριάξουν την ελεύθερη δράση των ατόμων με την αναγκαιότητα και την ευτυχία της συνεργασίας η οποία εξυπηρετεί στην ανάπτυξη της αντίληψης και της πρωτοβουλίας των μελών τους και είναι ένα μέσω εκπαίδευσης για το περιβάλλον στο οποίο κινούνται και μιας ηθικής και υλικής προετοιμασίας για το μέλλον που επιθυμούμε.

Ικανοποιεί το σχέδιο το οποίο συζητάμε αυτές τις απαιτήσεις;

Μου φαίνεται πως όχι. Αντί να διεγείρει στους αναρχικούς μια μεγαλύτερη επιθυμία για οργάνωση, μοιάζει σκόπιμα σχεδιασμένο να ενισχύσει τις προκαταλήψεις των συντρόφων που πιστεύουν ότι το να  οργανωθείς σημαίνει να υποταχθείς σε ηγέτες και να ανήκεις σε ένα εξουσιαστικό, συγκεντρωτικό σώμα που πνίγει κάθε προσπάθεια ελεύθερης πρωτοβουλίας. Και στην πραγματικότητα περιλαμβάνει ακριβώς αυτές τις προτάσεις που κάποιος, μπροστά σε φανερές αλήθειες και παρά τις διαμαρτυρίες μας, επιμένει να αποδίδει σε όλους τους αναρχικούς που περιγράφονται σαν οργανωτές. Ας εξετάσουμε το Σχέδιο.

Πρώτ� απ� όλα, μου φαίνεται λάθος � και σε κάθε περίπτωση αδύνατο να πραγματωθεί � να πιστεύουμε ότι όλοι οι αναρχικοί μπορούν να ενωθούν μαζί σε μια «Γενική Ένωση» – δηλαδή, με τα λόγια του Σχεδίου, σε ένα «μοναδικό» ενεργό επαναστατικό σώμα.

Εμείς οι αναρχικοί μπορούμε να πούμε ότι όλοι είμαστε στο ίδιο κόμμα, αν με τη λέξη «κόμμα» εννοούμε όλους όσους είναι «στην ίδια πλευρά», δηλαδή, που μοιράζονται τις ίδιες γενικές λαχτάρες και που, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, αγωνίζονται για τους ίδιους σκοπούς ενάντια στους κοινούς εχθρούς. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι δυνατό � ή ακόμη και επιθυμητό � για όλους εμάς να μαζευτούμε σε μία συγκεκριμένη οργάνωση. Υπάρχουν πολλές διαφορές περιβάλλοντος και συνθηκών αγώνα· πολλοί πιθανοί τρόποι δράσης για να διαλέξουμε και επίσης πολλές διαφορές ιδιοσυγκρασίας και προσωπικών ασυμβατοτήτων ώστε μια «Γενική Ένωση», αν το πάρουμε σοβαρά, να μην γίνει, αντί για ένα μέσο για συντονισμό και επίβλεψη των προσπαθειών όλων, ένα εμπόδιο στην ατομική δράση και ίσως επίσης μια αιτία για περισσότερη εσωτερική διαμάχη.

Για παράδειγμα, πως μπορεί κάποιος να οργανώσει με τον ίδιο τρόπο και με την ίδια ομάδα έναν δημόσιο σύνδεσμο δημιουργημένο για την προπαγάνδα και την αναταραχή, δημόσια και μια μυστική εταιρία περιορισμένη από τις πολιτικές συνθήκες της χώρας στην οποία δρα για να κρύψει από τον εχθρό τα σχέδιά της, τις μεθόδους και τα μέλη της; Πως μπορούν οι «εκπαιδευτές», που πιστεύουν ότι η προπαγάνδα και το παράδειγμα επαρκούν για τον βαθμιαίο μετασχηματισμό των ατόμων και μέσω αυτών της κοινωνίας, να ενστερνιστούν τις ίδιες τακτικές με τους «επαναστάτες», που είναι πεπεισμένοι για την ανάγκη να καταστρέψουν με την βία ένα status quo το οποίο συντηρείται με τη βία και να δημιουργήσουν, μπροστά στη βία των καταπιεστών, τις αναγκαίες συνθήκες για την ελεύθερη διασπορά της προπαγάνδας και την πρακτική εφαρμογή των νικηφόρων ιδανικών; Και πώς να κρατήσεις μαζί κάποιους ανθρώπους που, για ιδιαίτερους λόγους, δεν πάει ο ένας τον άλλο· και να σέβονται ο ένας τον άλλο και να μην μπορούν ποτέ να είναι το ίδιο καλοί και χρήσιμοι αγωνιστές του αναρχισμού;

Επιπλέον, ακόμη και οι συγγραφείς του Σχεδίου (της «Πλατφόρμας») διακηρύσσουν σαν «παράλογη» την ιδέα της δημιουργίας μιας οργάνωσης η οποία θα βάλει μαζί τους αντιπροσώπους όλων των διαφορετικών τάσεων του αναρχισμού. Μια τέτοια οργάνωση, λένε, «ενσωματώνοντας ετερογενή στοιχεία, σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο, δεν θα είναι τίποτα περισσότερο από μια μηχανική συλλογή (συναρμολόγηση) ατόμων που αντιλαμβάνονται όλα τα ζητήματα που αφορούν το αναρχικό κίνημα από διαφορετική οπτική γωνία και αναπόφευκτα θα διαλυθεί καθώς θα δοκιμάζεται από τα γεγονότα και την πραγματική ζωή.

Εντάξει. Αλλά ύστερα, αν αναγνωρίζουν την ύπαρξη διαφορετικών τάσεων θα πρέπει σίγουρα να τους αφήσουν το δικαίωμα να οργανωθούν με τον δικό τους τρόπο και να εργαστούν για την αναρχία με τον τρόπο που τους φαίνεται καλύτερος.  Ή θα διεκδικήσουν το δικαίωμα να εκδιώξουν, να «αφορίσουν» από τον αναρχισμό όλους εκείνους που δεν δέχονται το πρόγραμμά τους; Βέβαια λένε ότι «θέλουν να συναντηθούν σε μια μοναδική οργάνωση» όλα τα «υγιή στοιχεία» του ελευθεριακού κινήματος· και φυσικά θα φροντίσουν να κρίνουν ως «υγιή» μόνο αυτά που σκέφτονται όπως και αυτοί. Αλλά τι θα κάνουν με τα «μη-υγιή» στοιχεία;

Φυσικά, ανάμεσα σε αυτούς που αυτοχαρακτηρίζονται ως αναρχικοί υπάρχουν, όπως σε κάθε ανθρώπινη ομάδα, στοιχεία διαφορετικής αξίας· και το χειρότερο, υπάρχουν κάποιοι που διαδίδουν ιδέες στο όνομα του αναρχισμού οι οποίες πολύ λίγο έχουν να κάνουν με αυτόν. Αλλά πώς να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα; Η «αναρχική αλήθεια» δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνει μονοπώλιο ενός ατόμου ή μιας επιτροπής· ούτε μπορεί να εξαρτηθεί από τις αποφάσεις πραγματικών ή φανταστικών πλειοψηφιών. Αυτό που είναι απαραίτητο � και επαρκές � είναι ο καθένας από μας να έχει και να εξασκεί την ευρύτερη ελευθερία κριτικής και ο καθένας μας να υποστηρίζει τις δικές του ιδέες και να διαλέγει για τον εαυτό του τους δικούς του συντρόφους. Σε έσχατη ανάγκη οι πραγματικότητα θα αποφασίσει ποιος ήταν σωστός.

Επομένως ας βάλουμε στην άκρη την ιδέα να μαζέψουμε μαζί «όλους» τους αναρχικούς σε μία μοναδική οργάνωση και ας δούμε τι είναι στην πραγματικότητα η «Γενική Ένωση» που μας προτείνουν οι Ρώσοι � δηλαδή η Ένωση μιας συγκεκριμένης φράξιας αναρχικών· και ας δούμε εάν η οργανωτική μέθοδο την οποία προτείνουν συμμορφώνεται με την αναρχική μέθοδο και αρχές και αν με αυτόν τον τρόπο μπορεί να βοηθήσει ώστε να επέλθει ο θρίαμβος του αναρχισμού.

Και πάλι, νομίζω ότι δεν μπορεί.

Δεν αμφισβητώ την αγνότητα της αναρχικής προσφοράς των Ρώσων συντρόφων. Θέλουν να επιφέρουν τον αναρχικό κομμουνισμό και ψάχνουν τους τρόπους για να το κάνουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Αλλά δεν αρκεί να θέλεις κάτι· πρέπει κάποιος να χρησιμοποιεί και τα κατάλληλα μέσα· για να φτάσει κάποιος σε ένα συγκεκριμένο τόπο πρέπει να πάρει τον σωστό δρόμο αλλιώς θα καταλήξει κάπου αλλού. Η οργάνωσή τους, όντας τυπικά εξουσιαστική, μακριά από το να βοηθήσει να επέλθει η νίκη του αναρχικού κομμουνισμού, στον οποίο αποβλέπουν, μπορεί μόνο να νοθεύσει το αναρχικό πνεύμα και να οδηγήσει σε συμπεράσματα που έρχονται σε αντίθεση με τις προθέσεις τους.

Στην πραγματικότητα, η «Γενική Ένωσή» τους εμφανίζεται να αποτελείται από τόσες πολλές μερικές οργανώσεις με «γραμματείες» οι οποίες καθοδηγούν «ιδεολογικά» την πολιτική και τεχνική δουλειά· και για να συντονίζονται οι δραστηριότητες όλες οι οργανώσεις � μέλη υπάρχει η «Διοικητική Επιτροπή της Ένωσης» που ο στόχος της είναι να φροντίζει για τις αποφάσεις της Ένωσης και να επιβλέπει την «ιδεολογική και οργανωτική καθοδήγηση των οργανώσεων σε συμμόρφωση με την ιδεολογία και γενική στρατηγική της Ένωσης». Είναι αυτό αναρχικό; Αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι κυβέρνηση και εκκλησία. Πραγματικά, δεν υπάρχει αστυνομία ή ξιφολόγχες, ούτε πιστό κοπάδι για να αποδεχτεί την υπαγορευμένη «ιδεολογία»· αλλά αυτό απλά σημαίνει ότι η κυβέρνησή τους θα είναι μια ανίκανη και αδύνατη κυβέρνηση και η εκκλησία τους ένα φυτώριο για αιρέσεις και σχίσματα. Το πνεύμα, η τάση παραμένει εξουσιαστική και το εκπαιδευτικό αποτέλεσμα θα παραμείνει αντί � αναρχικό.

Ακούστε αν αυτό δεν είναι αλήθεια.

«Το διοικητικό όργανο του γενικού ελευθεριακού κινήματος � της αναρχικής Ένωσης � θα εισάγει στις γραμμές της την αρχή της συλλογικής ευθύνης· ολόκληρη η Ένωση θα είναι υπεύθυνο για την επαναστατική και πολιτική δράση του κάθε μέλους της· και κάθε μέλος θα είναι υπεύθυνο για την επαναστατική και πολιτική δράση της Ένωσης».

Και μετά από αυτό, που είναι η απόλυτη άρνηση κάθε ατομικής ανεξαρτησίας και ελευθερίας πρωτοβουλίας και δράσης, οι συνήγοροι (στμ. του Σχεδίου), θυμούμενοι ότι είναι αναρχικοί, ονομάζουν τους εαυτούς τους φεντεραλιστές και ξεφωνούν ενάντια στον συγκεντρωτισμό, «τα αναπόφευκτα αποτελέσματα του οποίου», λένε, «είναι η υποδούλωση και ο μηχανικισμός της ζωής της κοινωνίας και των κομμάτων».

Αλλά αν η Ένωση είναι υπεύθυνη για ότι κάνει το κάθε μέλος της, πώς μπορεί να επιτρέψει σε κάθε άτομο μέλος της και στις διάφορες ομάδες την ελευθερία να εφαρμόσουν το κοινό πρόγραμμα με τον τρόπο που αυτές θεωρούν καλλίτερο; Πώς μπορεί κάποιος να είναι υπεύθυνος για μια δράση αν δεν έχει τα μέσα να την εμποδίσει; Επομένως, η Ένωση και στο όνομά της η Διοικητική Επιτροπή, θα πρέπει να ελέγχει τη δράση του κάθε μέλους και να το διατάζει τι να κάνει και τι όχι· και καθώς η αποδοκιμασία μετά το γεγονός δεν μπορεί να διορθώσει μια προηγούμενα αποδεκτή ευθύνη, κανείς δεν θα μπορεί να κάνει τίποτα πριν να έχει εξασφαλίσει το προχώρα, την έγκριση της επιτροπής. Και από την άλλη πλευρά, μπορεί ένα άτομο να αποδεχτεί ευθύνη για τις δράσεις μιας συλλογικότητας πριν να γνωρίζει τι πρόκειται να γίνει και αν δεν μπορεί να την σταματήσει κάνοντας κάτι το οποίο αποδοκιμάζει;

Επιπλέον, οι συγγραφείς του Σχεδίου λένε ότι είναι η «Ένωση» η οποία προτείνει και κανονίζει. Αλλά όταν αναφέρονται στις επιθυμίες της Ένωσης, αναφέρονται άραγε στις επιθυμίες όλων των μελών της; Αν ναι, για να μπορεί να λειτουργεί η Ένωση πρέπει όλοι να έχουν πάντα την ίδια άποψη για όλα τα ζητήματα. Έτσι αν είναι φυσιολογικό ότι ο καθένας θα πρέπει να συμφωνεί με τις γενικές και θεμελιώδης αρχές, γιατί αλλιώς δεν θα είναι και θα παραμένουν ενωμένοι, δεν μπορεί να υποτεθεί ότι τα σκεπτόμενα όντα θα είναι όλα και πάντα με την ίδια άποψη όσον αφορά το τι χρειάζεται να γίνει στις διαφορετικές περιστάσεις και στην επιλογή των ανθρώπων στους οποίους θα εμπιστευτούν διοικητικές και κατευθυντικές αρμοδιότητες.

Στην πραγματικότητα � όπως προκύπτει από το ίδιο το κείμενο του Σχεδίου � η θέληση της Ένωσης μπορεί μόνο να σημαίνει την θέληση της πλειοψηφίας, εκφρασμένη μέσα από συνέδρια τα οποία διορίζουν και ελέγχουν την «Διοικητική Επιτροπή» και αποφασίζουν για όλα τα σημαντικά ζητήματα. Φυσικά, τα συνέδρια θα αποτελούνται από αντιπροσώπους εκλεγμένους από την πλειοψηφία των ομάδων � μελών, και αυτοί οι αντιπρόσωποι θα αποφασίζουν για το τι να κάνουν, όπως μια πλειοψηφία από ψήφους. Έτσι, στην καλύτερη των περιπτώσεων, οι αποφάσεις θα παίρνονται από την πλειοψηφία μιας πλειοψηφίας, και αυτό μπορεί εύκολα, ειδικά όταν οι αντιτιθέμενες απόψεις είναι περισσότερες από δύο, να εκφράζει μόνο μια μειοψηφία.

Επιπλέον θα έχει ήδη γίνει αντιληπτό ότι, δοσμένων των συνθηκών στις οποίες οι αναρχικοί ζουν και αγωνίζονται, τα συνέδριά τους είναι ακόμη λιγότερο αντιπροσωπευτικά από τα κοινοβούλια των μπουρζουάδων. Και ο έλεγχός τους επί των διοικητικών σωμάτων, αν αυτά έχουν εξουσιαστικές αρμοδιότητες, είναι σπάνια έγκαιρος και αποτελεσματικός. Στην πράξη στα αναρχικά συνέδρια παρευρίσκεται όποιος επιθυμεί και μπορεί, όποιος έχει αρκετά χρήματα και όποιος δεν έχει εμποδιστεί από αστυνομικά μέτρα. Υπάρχουν τόσες παρουσίες που αντιπροσωπεύουν μόνο τους εαυτούς τους ή έναν μικρό αριθμό φίλων όσες και αυτές που πραγματικά αντιπροσωπεύουν τις απόψεις και τις επιθυμίες μιας μεγάλης συλλογικότητας. Και αν δεν παρθούν προφυλάξεις ενάντια στους πιθανούς προδότες και κατασκόπους � μάλιστα ακριβώς λόγο της ανάγκης αυτών των προφυλάξεων � είναι αδύνατο να γίνει ένας σοβαρός έλεγχος στους αντιπροσώπους και στην αξία των εντολών τους.

Σε κάθε περίπτωση όλα αυτά εκφυλίζονται σε ένα καθαρό πλειοψηφικό σύστημα, σε καθαρό κοινοβουλευτισμό.

Είναι αρκετά γνωστό ότι οι αναρχικοί δεν αποδέχονται την κυβέρνηση της πλειοψηφίας («δημοκρατία»), περισσότερο απ� ότι δέχονται την κυβέρνηση των λίγων («Αριστοκρατία», «ολιγαρχία» ή δικτατορία μιας τάξης ή ενός κόμματος) ούτε αυτή του ατόμου («αυτοκρατορία», «μοναρχία» ή προσωπική δικτατορία).

Χιλιάδες φορές οι αναρχικοί έχουν κριτικάρει την αποκαλούμενη κυβέρνηση της πλειοψηφίας, η οποία όπως και να �χει στην πράξη πάντα οδηγεί στην κυριαρχία από μια μικρή μειοψηφία.

Πρέπει να τα επαναλάβουμε όλα αυτά ξανά για τους Ρώσους συντρόφους μας;

Αναμφίβολα οι αναρχικοί αναγνωρίζουν ότι όπου η ζωή είναι κοινή είναι συχνά απαραίτητο για την μειοψηφία να αποδέχεται την άποψη της πλειοψηφίας. Όταν υπάρχει μια προφανής ανάγκη ή χρησιμότητα στο να γίνει κάτι και, για να γίνει χρειάζεται τη συμφωνία όλων, οι λίγοι θα νιώσουν την ανάγκη να προσαρμοστούν στις επιθυμίες των πολλών. Και συνήθως, για το ενδιαφέρον του να ενεργούν ειρηνικά μαζί και υπό συνθήκες ισότητας, είναι απαραίτητο για τον καθένα να υποκινούνται από ένα πνεύμα ομόνοιας, ανεκτικότητας και συμβιβασμού. Αλλά τέτοιες προσαρμογές απ� τη μια πλευρά από μια ομάδα πρέπει να είναι αμοιβαίες, εθελοντικές και πρέπει να προέρχεται από μια αντίληψη ανάγκης και καλής θέλησης να εμποδιστεί η συνέχιση των κοινωνικών υποθέσεων από το να παραλύσουν λόγο ξεροκεφαλιάς. Δεν μπορεί να επιβληθεί σαν αρχή και θεσπισμένος κανόνας. Αυτό είναι ένα ιδανικό το οποίο, ίσως, στην καθημερινή ζωή γενικά, είναι δύσκολο να επιτευχθεί πλήρως, αλλά είναι αλήθεια ότι σε κάθε ανθρώπινη ομάδα η αναρχία είναι πιο κοντά εκεί όπου η συμφωνία μεταξύ της πλειοψηφίας και της μειοψηφίας είναι ελεύθερη και αυθόρμητη και απαλλαγμένη από κάθε επιβολή που δεν απορρέει από τη φυσική τάξη πραγμάτων.

Έτσι αν οι αναρχικοί αρνηθούν το δικαίωμα της πλειοψηφίας να κυβερνούν την ανθρώπινη κοινωνία γενικά � στην οποία τα άτομα είναι παρ� όλ� αυτά αναγκασμένα να αποδεχτούν κάποιους περιορισμούς, καθώς δεν μπορούν να απομονώσουν τους εαυτούς τους χωρίς να απαρνούνται τις συνθήκες της ανθρώπινης ζωής � και αν θέλουν το κάθε τι να γίνεται με ελεύθερη συμφωνία όλων, πώς είναι δυνατό για αυτούς να αποδεχτούν την ιδέα της κυβέρνησης από την πλειοψηφία στην ουσιωδώς ελεύθερη και εθελοντική ένωση και να ξεκινήσουν να διακηρύσσουν ότι οι αναρχικοί πρέπει να υποτάσσονται στις αποφάσεις της πλειοψηφίας πριν καν ακούσουν πια μπορεί αυτή να είναι; Είναι κατανοητό ότι οι μη-αναρχικοί θα βρουν την Αναρχία, ορισμένη ως μια ελεύθερη οργάνωση χωρίς την εξουσία της πλειοψηφίας πάνω στη μειοψηφία, ή το αντίθετο, μια μη-ρεαλιστική ουτοπία, ή ρεαλιστική μόνο σε ένα μακρινό μέλλον· αλλά είναι αδιανόητο οποιοσδήποτε διακηρύσσει τις αναρχικές ιδέες και θέλει να φέρει την Αναρχία, ή τουλάχιστον να προσεγγίσει σοβαρά την πραγματοποίησή της � σήμερα και όχι αύριο � να απαρνείται τις βασικές αρχές του αναρχισμού στην δράση που προτείνει να παλέψει για τη νίκη της. Κατά τη γνώμη μου, μια αναρχική οργάνωση πρέπει να βασίζεται σε πολύ διαφορετική βάση από αυτή που προτείνεται από αυτούς τους Ρώσους συντρόφους.

Πλήρη αυτονομία, πλήρη ανεξαρτησία και άρα πλήρης υπευθυνότητα των ατόμων και των ομάδων· ελεύθερη συμφωνία ανάμεσα σε αυτούς που πιστεύουν ότι είναι χρήσιμο να ενωθούν για να συνεργαστούν για έναν κοινό σκοπό· ηθικά καθήκοντα για να καταλάβουν πλήρως τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνουν και να μην κάνουν τίποτα που μπορεί να αντιπαρατίθεται με το αποδεκτό πρόγραμμα. Πάνω σε αυτές τις βάσεις οι πρακτικές δομές και τα σωστά εργαλεία που θα δώσουν ζωή στην οργάνωση πρέπει να χτιστούν και να σχεδιαστούν. Κατόπιν οι ομάδες, οι ομοσπονδίες ομάδων, οι ομοσπονδίες ομοσπονδιών, τα συνέδρια, οι επιτροπές αλληλογραφίας και ούτω καθεξής. Αλλά όλα αυτά πρέπει να γίνουν ελεύθερα, με τέτοιο τρόπο ώστε η σκέψη και η πρωτοβουλία των ατόμων να μην εμποδίζεται, και με την ανεξάρτητη γνώμη του πώς να δοθεί μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στις προσπάθειες οι οποίες, απομονωμένες, θα ήταν είτε αδύνατες είτε αναποτελεσματικές. Συμπερασματικά συνέδρια μιας αναρχικής οργάνωσης, ακόμη και αν υποφέρουν ως αντιπροσωπευτικά σώματα από όλες τις προαναφερόμενες ατέλειες, είναι ελεύθερα από κάθε είδους εξουσιαστικών τάσεων, επειδή δεν προδιαγράφουν τον νόμο· δεν επιβάλουν τις δικές τους αποφάσεις στους άλλους. Βοηθούν να διατηρούνται και να αυξάνονται οι προσωπικές σχέσεις μεταξύ των πιο ενεργών συντρόφων, να συντονίζονται και να ενθαρρύνονται προγραμματικές μελέτες στους τρόπους και τα μέσα ανάληψης δράσης, να πληροφορούνται όλοι για την κατάσταση στις διάφορες περιοχές και για την δράση που είναι πιο άμεσα αναγκαία για τον καθένα· να διατυπώνονται οι διάφορες απόψεις που θεωρούνται έγκυρες ανάμεσα στους αναρχικούς και να υπογράφονται κάποιου είδους στατιστικές από αυτούς � και οι αποφάσεις τους δεν είναι υποχρεωτικοί κανόνες αλλά υποδείξεις, συμβουλές, προτάσεις που υποβάλλονται στη σύνθεση όλων, και δεν γίνονται δεσμά και επιβολές παρά μόνο σε αυτούς που τις αποδέχονται, και για όσο καιρό τις αποδέχονται.

Τα διαχειριστικά σώματα που διορίζουν � Επιτροπή Αλληλογραφίας κλπ � δεν έχουν διοικητικές ή καθοδηγητικές αρμοδιότητες, αν δεν συμφέρουν αυτούς που τις ζητούν και αποδέχονται τέτοιες πρωτοβουλίες, και δεν έχουν καμιά εξουσία να επιβάλουν τις δικές τους απόψεις � τις οποίες μπορούν φυσικά να διατηρούν και να προπαγανδίζουν σαν ομάδες συντρόφων, αλλά δεν μπορούν να παρουσιάζονται σαν επίσημη άποψη της οργάνωσης. Εκδίδουν τις αποφάσεις των συνεδρίων και τις απόψεις και προτάσεις τις οποίες ομάδες και άτομα στέλνουν σε αυτούς· και βοηθούν � για όσους χρειάζονται αυτή την υπηρεσία � να διευκολύνουν τις σχέσεις μεταξύ των ομάδων και την συνεργασία μεταξύ αυτών που συμφωνούν σε διάφορες πρωτοβουλίες. Όποιος το επιθυμεί είναι ελεύθερος να αλληλογραφήσει με όποιον επιθυμεί, ή να χρησιμοποιήσει τις υπηρεσίες άλλων επιτροπών που ορίστηκαν από ειδικές ομάδες.

Σε μια αναρχική οργάνωση τα άτομα � μέλη μπορούν να εκφράσουν οποιαδήποτε άποψη και να χρησιμοποιήσουν οποιαδήποτε τακτική δεν έρχεται σε αντίθεση με αποδεκτές αρχές και οι οποίες δεν βλάπτουν τις δραστηριότητες των άλλων. Σε κάθε περίπτωση μια δοσμένη οργάνωση διατηρείται για όσο καιρό οι αιτίες για την ένωση είναι ισχυρότερες από αυτές της διάλυσης. Όταν δεν είναι πλέον έτσι, τότε η οργάνωση διαλύεται και κάνει χώρο για άλλες, πιο ομογενείς ομάδες.

Ξεκάθαρα, η διάρκεια, η μονιμότητα μιας οργάνωσης εξαρτάται από το πόσο αποτελεσματική αποδεικνύεται στον μακρύ αγώνα που πρέπει να διεξάγει, και είναι φυσικό ότι οποιοσδήποτε θεσμός ενστικτωδώς επιδιώκει να διατηρηθεί έπ� άπειρον. Αλλά η διάρκεια μιας ελευθεριακής οργάνωσης πρέπει να είναι συνέπεια της πνευματικής συγγένειας των μελών της και της προσαρμοστικότητας του τρόπου ύπαρξής της στις διαρκής αλλαγές των περιστάσεων. Όταν δεν είναι πλέον δυνατό να εκπληρωθεί μια χρήσιμη αποστολή είναι καλύτερο να πεθάνει. Οι Ρώσοι σύντροφοι πιθανόν βρίσκουν ότι μια οργάνωση σαν αυτή που προτείνω και παρόμοια με αυτή που έχει υπάρξει, περισσότερο ή λιγότερο αποτελεσματική κατά περιόδους, δεν είναι ικανοποιητική.

Το καταλαβαίνω. Αυτοί οι σύντροφοι βασανίζονται από την έμμονη ιδέα της επιτυχίας των Μπολσεβίκων στη χώρα τους και, όπως οι Μπολσεβίκοι, θα ήθελαν να συσπειρώσουν όλους τους αναρχικούς μαζί σε κάποιου είδους πειθαρχημένο στρατό ο οποίος, υπό την ιδεολογική και πρακτική καθοδήγηση λίγων ηγετών, θα βαδίσει σταθερά σε επίθεση στο υπάρχον σύστημα, και αφού θα έχει κερδίσει την υλική νίκη θα κατευθύνει την δημιουργία μιας νέας κοινωνίας. Και ίσως είναι αλήθεια ότι κάτω από ένα τέτοιο σύστημα, είναι πιθανό ότι οι αναρχικοί θα ήταν μεγαλύτεροι. Αλλά με πιο αποτέλεσμα; Δεν θα συμβεί ότι συνέβη στον σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό στην Ρωσία και στον αναρχισμό;

Οι σύντροφοι είναι ανυπόμονοι για την επιτυχία όσο είμαστε και εμείς. Αλλά για να ενεργήσεις και να πετύχεις δεν είσαι υποχρεωμένος να απαρνηθείς τις αιτίες για να ενεργήσεις και να αλλάξεις τον χαρακτήρα της νίκης που έρχεται.

Θέλουμε να αγωνιστούμε και να νικήσουμε, αλλά σαν αναρχικοί � για την Αναρχία.

Malatesta

(Il Risveglio (Geneva), Οκτώβρης 1927)

Source: Libertarian Collective Anti-Authoritarian’s Desire

Return to The Nestor Makhno Archive

Other pages connected to this site:

Anarchist Groups & Organizations

An Anarchist Reader

L@ Pagin@ di nestor mcnab

⚑www.nestormakhno.info/greek/malrep1.htm
1065291 Σχετικά με την «Πλατφόρμα»
από Μαυροσημαιοφόρος⚑ 4:14μμ, Κυριακή 2 Αυγούστου 2009 Nestor Makhno: Skhetika me tin “Platforma”

Σχετικά με την «Πλατφόρμα»

Nestor Makhno

Σε απάντηση του «Ένα σχέδιο αναρχικής οργάνωσης»

Αγαπητέ σύντροφε Μαλατέστα,

Διάβασα την απάντησή σου στο σχέδιο για μια «Οργανωτική Πλατφόρμα της Γενικής Ένωσης Αναρχικών», ένα σχέδιο που εκδόθηκε από μια ομάδα Ρώσων αναρχικών του εξωτερικού.

Η εντύπωσή μου είναι ότι είτε  παρανόησες το σχέδιο για την «Πλατφόρμα» είτε η άρνησή σου να αναγνωρίσεις την συλλογική ευθύνη στην επαναστατική δράση και την καθοδηγητική λειτουργία που οι αναρχικές δυνάμεις πρέπει να αναλάβουν, προέρχεται από μια βαθιά πίστη σχετικά με τον αναρχισμό η οποία σε οδηγεί να παραβλέπεις την αρχή της υπευθυνότητας.

Αλλά, είναι μια θεμελιώδης αρχή, η οποία οδηγεί τον καθένα μας στον δρόμο που αντιλαμβανόμαστε την αναρχική ιδέα, στην αποφασιστικότητά μας ότι θα διεισδύσει στις μάζες, στο θυσιαστικό τους πνεύμα. Χάρη σε αυτήν ένας άνθρωπος μπορεί να διαλέξει τον επαναστατικό δρόμο και να αγνοήσει τους άλλος. Χωρίς αυτή κανένας επαναστάτης δεν μπορεί να έχει την απαραίτητη δύναμη ή θέληση ή νοημοσύνη να υποφέρει το θέαμα της κοινωνικής δυστυχίας και ακόμη λιγότερο να παλέψει ενάντιά της. Εξαιτίας της έμπνευσης της συλλογικής ευθύνης οι επαναστάτες όλων των εποχών και σχολών έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους· πάνω σε αυτή βασίζουν την ελπίδα τους ότι οι μερικές εξεγέρσεις � εξεγέρσεις που ανοίγουν τον δρόμο για τους καταπιεσμένους � δεν είναι μάταιες, ότι οι εκμεταλλευόμενοι θα κατανοήσουν τις λαχτάρες τους, θα εξάγουν από αυτές τις κατάλληλες για τη στιγμή εφαρμογές και θα τις χρησιμοποιήσουν για να βρουν νέους δρόμους προς την απελευθέρωσή τους. Εσύ ο ίδιος, αγαπητέ Μαλατέστα, αναγνωρίζεις την ατομική ευθύνη των αναρχικών επαναστατών. Και ακόμη περισσότερο, έχεις προσφέρει τον εαυτό σου κατά τη διάρκεια της ζωής σου σαν αγωνιστής. Τουλάχιστον έτσι έχω αντιληφθεί τα γραπτά σου για τον αναρχισμό. Αλλά αρνείσαι την αναγκαιότητα και χρησιμότητα της συλλογικής ευθύνης όταν αντιμετωπίζεις τις προκαταλήψεις και δράσεις του αναρχικού κινήματος σαν όλου. Η συλλογική ευθύνη σε τρομάζει· έτσι την αρνείσαι.

Για μένα, που έχω αποκτήσει τη συνήθεια να αντικρίζω κατάματα τις αλήθειες του κινήματός μας, η άρνησή σου της συλλογικής ευθύνης μου φαίνεται όχι μόνο χωρίς βάση αλλά και επικίνδυνη για την κοινωνική επανάσταση, στην οποία καλά θα έκανες να λάβεις υπόψη σου τις εμπειρίες όταν έρχεται να πολεμήσεις μια οριστική μάχη ενάντια σε όλους μας τους εχθρούς. Τώρα η εμπειρία μου από τις επαναστατικές μάχες του παρελθόντος με οδηγεί να πιστεύω ότι δεν μετράει πια θα είναι η σειρά των επαναστατικών γεγονότων, κάποιος πρέπει να δώσει σοβαρές οδηγίες, ιδεολογικές και τακτικές ταυτόχρονα. Αυτό σημαίνει ότι μόνο ένα συλλογικό πνεύμα, υγιές και προσηλωμένο στον αναρχισμό, μπορεί να εκφράσει τις ανάγκες της στιγμής, μέσω μιας συλλογικά υπεύθυνης θέλησης. Κανείς από μας δεν έχει το δικαίωμα να υπεκφεύγει της υπευθυνότητας. Αντιθέτως, αν έχει παραβλεφθεί  μέχρι στιγμής από τις τάξεις των αναρχικών, είναι ανάγκη τώρα να γίνει, για μας, τους κομμουνιστές αναρχικούς, ένα άρθρο του θεωρητικού και πρακτικού προγράμματος μας. Μόνο το συλλογικό πνεύμα των αγωνιστών του και η συλλογική τους ευθύνη θα επιτρέψει στον σύγχρονο αναρχισμό να εξαλείψει από τους κύκλους του την ιδέα, ιστορικά λανθασμένη, ότι ο αναρχισμός δεν μπορεί να είναι ένας οδηγός � είτε ιδεολογικά είτε στην πράξη � για τις μάζες των εργαζομένων σε μια επαναστατική περίοδο και συνεπώς δεν μπορεί να έχει συνολική ευθύνη.

Δεν θα επιμείνω, σε αυτό το γράμμα, στα άλλα σημεία του άρθρου σου ενάντια στο σχέδιο της «Πλατφόρμας», όπως το κομμάτι όπου βλέπεις «μια εκκλησία και μια εξουσία χωρίς αστυνομία». Θα εκφράσω μόνο την έκπληξή μου βλέποντάς σε να χρησιμοποιείς τέτοια επιχειρήματα στην πορεία της κριτικής σου. Σκέφτηκα αρκετά πάνω σ� αυτά και δεν μπορώ να δεχτώ την άποψή σου.

Όχι, δεν έχεις δίκιο. Κι επειδή δεν συμφωνώ με τις αναιρέσεις σου, χρησιμοποιώντας επιχειρήματα που είναι πολύ εύκολα, πιστεύω ότι μπορώ να σου ρωτήσω:

1)      θα πρέπει ο αναρχισμός να αναλάβει κάποια ευθύνη στον αγώνα των εργαζομένων ενάντια στους καταπιεστές τους, τον καπιταλισμό και τον υπηρέτη του, το Κράτος; Αν όχι, μπορείς να πεις γιατί; Αν ναι, πρέπει οι αναρχικοί να δουλέψουν προς το να επιτρέψουν το κίνημά τους να ασκήσει επιρροή στην ίδια βάση με την υπάρχουσα κοινωνική τάξη;

2)      Μπορεί ο αναρχισμός, στην κατάσταση της αποδιοργάνωσης που βρίσκεται σήμερα, να ασκήσει οποιαδήποτε επίδραση, ιδεολογική ή πρακτική, στις κοινωνικές υποθέσεις και τον αγώνα της εργαζόμενης τάξης;

3)      Ποια είναι τα μέσα που ο αναρχισμός θα πρέπει να υιοθετήσεις έξω από την επανάσταση και ποια είναι τα μέσα τα οποία μπορεί να διαθέτει για να αποδείξει και να επιβεβαιώσει τις δημιουργικές του αρχές;

4)      Χρειάζεται ο αναρχισμός τις δικές του μόνιμες οργανώσεις, κοντινά δεσμευμένες μεταξύ τους από ενότητα σκοπών και δράσης για να πετύχει τους σκοπούς του;

5)      Τι εννοούν οι αναρχικοί με το «θεσμούς που θα εγκατασταθούν» με οπτική να εγγυείται την ελεύθερη ανάπτυξη της κοινωνίας;

6)      Μπορεί ο αναρχισμός, στην κομμουνιστική κοινωνία που οραματίζεται, να κάνει χωρίς κοινωνικούς θεσμούς; Αν ναι, με ποιους τρόπους; Αν όχι, ποίος θα τους αναγνωρίσει και θα τους καθιερώσει και με ποια ονόματα θα τους πραγματοποιήσει; Πρέπει οι αναρχικοί να αναλάβουν μια καθοδηγητική λειτουργία, άρα μία υπευθυνότητας, ή πρέπει να περιορίσουν τους εαυτούς τους στο να είναι ανεύθυνοι βοηθοί;

Η απάντησή σου, αγαπητέ Μαλατέστα, θα είναι μεγάλης σημασίας για μένα για δύο λόγους. Θα μου επιτρέψει να καταλάβω καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο βλέπεις τα πράγματα καθώς εξετάζεις το ζήτημα της οργάνωσης των αναρχικών δυνάμεων και του κινήματος γενικότερα. Και � ας είμαστε ειλικρινείς � η άποψή σου γίνεται αμέσως δεκτή χωρίς συζήτηση από τους περισσότερους αναρχικούς και συμπαθώντες, σαν μια άποψη ενός έμπειρου αγωνιστή που έχει παραμείνει σε όλη του τη ζωή σταθερά πιστός στα ελευθεριακά του ιδανικά. Εξαρτάται συνεπώς σε μεγάλο βαθμό από τη θέση-στάση σου το αν μια πλήρη μελέτη των επειγόντων ζητημάτων που θέτει αυτή η εποχή στο κίνημά μας θα αναληφθεί, και συνεπώς εάν η επέκτασή-ανάπτυξη τους θα επιβραδυνθεί ή θα κάνει ένα πήδημα μπροστά. Παραμένοντας στα λιμνασμένα νερά του παρόντος και του παρελθόντος το κίνημά μας δεν έχει να κερδίσει τίποτα. Αντιθέτως, είναι ζωτική ανάγκη βλέποντας τα γεγονότα που προβάλλουν μπροστά μας να κάνουμε κάθε αλλαγή για να πετύχουμε τις λειτουργίες του.

Περιμένω ιδιαίτερα την απάντησή σου.

1928, με επαναστατικούς χαιρετισμούς,

Nestor Makhno

Source: Libertarian Collective Anti-Authoritarian’s Desire

Return to The Nestor Makhno Archive

Other pages connected to this site:

Anarchist Groups & Organizations

An Anarchist Reader

L@ Pagin@ di nestor mcnab

⚑www.nestormakhno.info/greek/abouplat.htm
1065292 Σε απάντηση στο «Σχετικά με την πλατφόρμα»
από Μαυροσημαιοφόρος⚑ 4:18μμ, Κυριακή 2 Αυγούστου 2009 Errico Malatesta: Se apantisi sto “Skhetika me tin Plataforma”

Σε απάντηση στο
«Σχετικά με την πλατφόρμα»

Errico Malatesta

Αγαπητέ σύντροφε

Είδα τελικά το γράμμα που μου έστειλες πριν από τουλάχιστον ένα χρόνο, σχετικά με τη κριτική μου στο Σχέδιο για την οργάνωση μιας Γενικής Ένωσης των αναρχικών, το οποίο εκδόθηκε από μια ομάδα Ρώσων αναρχικών του εξωτερικού και είναι γνωστό στο κίνημά μας με το όνομα της «Πλατφόρμας».

Γνωρίζοντας την κατάστασή μου όπως εσύ, θα έχεις αναμφίβολα καταλάβει γιατί δεν απάντησα.

Δεν μπορώ να πάρω μέρος όπως θα ήθελα στη συζήτηση των ζητημάτων που μας ενδιαφέρουν περισσότερο, επειδή η λογοκρισία με εμποδίζει από το να λαμβάνω είτε τις εκδόσεις που είναι σοβαρά ανατρεπτικές είτε τα γράμματα τα οποία ασχολούνται με πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα, και μόνο μετά από μεγάλα διαστήματα και από τυχαία συμβάντα ακούω την μακρινή ηχώ αυτών που οι σύντροφοι λεν και κάνουν. Έτσι, ήξερα ότι η «Πλατφόρμα» και η κριτική μου σε αυτήν συζητήθηκαν ευρύτατα, αλλά ήξερα ελάχιστα ή τίποτα από αυτά που είχαν ειπωθεί· και το γράμμα σου είναι το πρώτο γραπτό κείμενο για το θέμα που έχω καταφέρει να δω.

Αν μπορούσαμε να αλληλογραφούμε ελεύθερα, θα σου ζητούσα, πριν να μπούμε σε συζήτηση, να διευκρινήσεις τις απόψεις σου οι οποίες, ίσως λόγω ατελούς μετάφρασης των Ρωσικών στα Γαλλικά, μου φαίνονται να είναι κάπως δυσνόητα. Αλλά καθώς τα πράγματα έχουν όπως έχουν, θα απαντήσω σε ότι έχω καταλάβει, και ελπίζω ότι θα έχω αργότερα τη δυνατότητα να δω την απάντησή σου.

Εκπλήσσεσαι που δεν αποδέχομαι την αρχή της συλλογικής ευθύνης, η οποία πιστεύεις ότι είναι μια θεμελιακή αρχή η οποία οδηγεί, και πρέπει να οδηγεί τους επαναστάτες του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος.

Από την πλευρά μου, αναρωτιέμαι τι μπορεί να σημαίνει αυτή η έννοια της συλλογικής ευθύνης από τα χείλη ενός αναρχικού.

Ξέρω ότι οι στρατιωτικοί έχουν τη συνήθεια να αποδεκατίζουν ομάδες επαναστατών στρατιωτών ή στρατιωτών που έχουν συμπεριφερθεί άσχημα αντίκρυ στον εχθρό πυροβολώντας τους χωρίς διακρίσεις. Ξέρω ότι οι αρχηγοί του στρατού δεν έχουν ηθικούς δισταγμούς για να καταστρέψουν χωριά ή πόλεις και να σφάξουν ολόκληρους πληθυσμούς, περιλαμβανομένων παιδιών, επειδή κάποιος προσπάθησε να εκφράσει αντίσταση στους εισβολείς. Γνωρίζω ότι μέσα στους αιώνες οι κυβερνήσεις έχουν με διάφορους τρόπους απειλήσει και εφαρμόσει το σύστημα της συλλογικής ευθύνης για να σταματήσουν εξεγέρσεις, να απαιτήσουν φόρους κλπ. Και αντιλαμβάνομαι ότι αυτό θα ήταν ένα αποτελεσματικό μέσο εκφοβισμού και καταπίεσης.

Αλλά πώς μπορούν άνθρωποι οι οποίοι αγωνίζονται για ελευθερία και δικαιοσύνη να μιλούν για συλλογική ευθύνη όταν μπορούν μόνο να ενδιαφερθούν με ηθική ευθύνη, είτε φυσική τιμωρία ακολουθεί είτε όχι;!!!

Αν, για παράδειγμα, σε μια σύγκρουση με μια οπλισμένη εχθρική δύναμη ο διπλανός μου να δράσει σαν ένας δειλός, ίσως κάνει κακό σε μένα και σε όλους, αλλά η ντροπή μπορεί να είναι μόνο δική του γιατί έχασε το κουράγιο να διατηρήσει τον ρόλο που ανέλαβε. Αν σε μια συνομωσία ένας συνωμότης γίνει προδότης και στείλει τους συντρόφους του στη φυλακή, είναι οι προδομένοι υπεύθυνοι για τον προδότη;

Η «Πλατφόρμα» λέει: «Ολόκληρη η ένωση είναι υπεύθυνη για την επαναστατική και πολιτική δραστηριότητα του κάθε μέλους και κάθε μέλος θα είναι υπεύθυνο για την επαναστατική και πολιτική δραστηριότητα της Ένωσης».

Μπορεί αυτό να συμβιβαστεί με τις αρχές της αυτονομίας και της ελεύθερης πρωτοβουλίας τις οποίες οι αναρχικοί πρεσβεύουν; Λοιπόν απαντάω: «Αν η Ένωση είναι υπεύθυνη για ότι κάνει το κάθε μέλος της, πώς μπορεί να επιτρέψει σε κάθε άτομο μέλος της και στις διάφορες ομάδες την ελευθερία να εφαρμόσουν το κοινό πρόγραμμα με τον τρόπο που αυτές θεωρούν καλλίτερο; Πώς μπορεί κάποιος να είναι υπεύθυνος για μια δράση αν δεν έχει τα μέσα να την εμποδίσει; Επομένως, η Ένωση και στο όνομά της η Διοικητική Επιτροπή, θα πρέπει να ελέγχει τη δράση του κάθε μέλους και να το διατάζει τι να κάνει και τι όχι· και καθώς η αποδοκιμασία μετά το γεγονός δεν μπορεί να διορθώσει μια προηγούμενα αποδεκτή ευθύνη, κανείς δεν θα μπορεί να κάνει τίποτα πριν να έχει εξασφαλίσει το προχώρα, την έγκριση της επιτροπής. Και από την άλλη πλευρά, μπορεί ένα άτομο να αποδεχτεί ευθύνη για τις δράσεις μιας συλλογικότητας πριν να γνωρίζει τι πρόκειται να γίνει και αν δεν μπορεί να την σταματήσει κάνοντας κάτι το οποίο αποδοκιμάζει;»

Αναμφίβολα αποδέχομαι και υποστηρίζω την άποψη ότι ο καθένας που συνδέεται και συνεργάζεται με άλλους για έναν κοινό σκοπό πρέπει να νιώθουν την ανάγκη να συντονίσουν τις δράσεις τους με αυτές των συντρόφων τους και να μην κάνουν οτιδήποτε μπορεί να βλάψει τη δουλειά των άλλων και, έτσι, τον κοινό σκοπό· και σέβεται τις συμφωνίες οι οποίες έχουν γίνει � εκτός από όταν επιθυμεί να εγκαταλείψει την συνεργασία όταν προκύπτουν διαφορές απόψεων ή αλλάζουν οι περιστάσεις ή συγκρούσεις πάνω στις προτιμώμενες μεθόδους κάνουν την συνεργασία αδύνατη ή αναποτελεσματική. Ακριβώς όπως υποστηρίζω ότι αυτοί που δεν νιώθουν και δεν εφαρμόζουν αυτό το καθήκον θα πρέπει να πεταχτούν από την συνεργασία.

Ίσως, μιλώντας για τη συλλογική ευθύνη, εννοείς ακριβώς αυτή την αρμονία και αλληλεγγύη που πρέπει να υπάρχει ανάμεσα στα μέλη μιας συνεργασίας. Και αν αυτό είναι όλο, η έκφρασή σου αντιστοιχεί, κατά τη γνώμη μου, σε λάθος χρήση της γλώσσας, αλλά βασικά θα ήταν μόνο μια ασήμαντη φρασεολογική ερώτηση και η συμφωνία σύντομα θα επιτευχθεί.

Η πραγματικά σημαντική ερώτηση που προκύπτει στο γράμμα σου αφορά τη λειτουργία («τον ρόλο») των αναρχικών στο κοινωνικό κίνημα και τον τρόπο που σχεδιάζουν να την φέρουν σε πέρας. Αυτό είναι ένα βασικό ζήτημα λόγου ύπαρξης του αναρχισμού και πρέπει κάποιος να είναι ξεκάθαρος στο τι εννοεί.

Ρωτάς αν οι αναρχικοί πρέπει (στο επαναστατικό κίνημα και την κομμουνιστική οργάνωση της κοινωνίας) να αναλάβουν έναν καθοδηγητικό και συνεπώς υπεύθυνο ρόλο, ή να περιορίσουν τους εαυτούς τους στο να είναι ανεύθυνοι βοηθητικοί.

Το ερώτημά σου με άφησε μπερδεμένο, επειδή στερείται ακρίβειας. Είναι δυνατό να κατευθύνεις μέσω συμβουλών και παραδειγμάτων, αφήνοντας τους ανθρώπους � έχοντας τη δυνατότητα και τα μέσα να ικανοποιούν οι ίδιοι τις δικές τους ανάγκες � να υιοθετούν τις μεθόδους και τις λύσεις μας αν είναι, ή μοιάζουν να είναι, καλύτερες από αυτές που προτείνουν και εκτελούνται από άλλους. Αλλά είναι επίσης δυνατό να κατευθύνεις παίρνοντας τη διοίκηση, με το να γίνεις μια κυβέρνηση και να επιβάλεις τις ιδέες και τα ενδιαφέροντα ενός με αστυνομικές μεθόδους. Με ποιόν τρόπο θέλεις να κατευθύνεις;

Είμαστε αναρχικοί επειδή πιστεύουμε ότι η κυβέρνηση (κάθε κυβέρνηση) είναι ένα κακό, και ότι δεν είναι δυνατό να κερδίσεις ελευθερία, αλληλεγγύη και δικαιοσύνη χωρίς ελευθερία. Δεν μπορούμε συνεπώς να αναρριχηθούμε στην κυβέρνηση και πρέπει να κάνουμε ότι είναι δυνατό για να εμποδίσουμε άλλους � τάξεις, κόμματα ή άτομα � να πάρουν την εξουσία και να γίνουν κυβερνήσεις.

Η υπευθυνότητα των ηγετών, μια έννοια με την οποία μου φαίνεται ότι θέλεις να εγγυηθείς ότι ο δήμος είναι προστατευμένος από τις καταχρήσεις και τα λάθη του, δεν σημαίνει τίποτα για μένα. Αυτοί που είναι στην εξουσία δεν είναι πραγματικά υπεύθυνοι εκτός από όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με μια επανάσταση, και δεν μπορούμε να κάνουμε την επανάσταση κάθε μέρα, και γενικά αυτό συμβαίνει μόνο αφού η κυβέρνηση έχει κάνει όσο κακό μπορούσε να κάνει. Θα έχεις καταλάβει ότι απέχω πολύ από το να σκέφτομαι ότι οι αναρχικοί πρέπει να είναι ικανοποιημένοι με το να είναι απλοί βοηθοί άλλων επαναστατών που, μη όντας αναρχικοί, φυσικά φιλοδοξούν να γίνουν η κυβέρνηση.

Αντιθέτως, πιστεύω ότι εμείς, οι αναρχικοί, αποδεικνύοντας την εγκυρότητα του προγράμματός μας, πρέπει να προσπαθήσουμε υπερβολικά να επιδράσουμε ώστε να οδηγήσουμε το κίνημα μπροστά προς την πραγματοποίηση των ιδανικών μας. Αλλά αυτή η επιρροή πρέπει να κερδιθεί κάνοντας περισσότερα και καλύτερα από άλλους, και θα είναι χρήσιμη μόνο αν κερδιθεί με αυτόν τον τρόπο.

Σήμερα πρέπει να εμβαθύνουμε, αναπτύξουμε και προπαγανδίσουμε τις ιδέες μας και να συσπειρώσουμε τις δυνάμεις μας σε μία κοινή δράση. Πρέπει να δράσουμε μέσα στο εργατικό κίνημα ώστε να προλάβουμε να μην περιοριστεί και διαφθαρεί από την αποκλειστική επιδίωξη μικρών βελτιώσεων συμβατών με το καπιταλιστικό σύστημα· και πρέπει να δράσουμε με τρόπο που να συμβάλει στην προετοιμασία για έναν συνολικό κοινωνικό μετασχηματισμό. Πρέπει να εργαστούμε με τις ανοργάνωτες, και ίσως μη δυνάμενες να οργανωθούν, μάζες για να ξυπνήσουμε το πνεύμα της εξέγερσης και την επιθυμία και ελπίδα για μια ελεύθερη και χαρούμενη ζωή. Πρέπει να ξεκινήσουμε και να υποστηρίξουμε όλα τα κινήματα που τείνουν να εξασθενούν τις δυνάμεις του Κράτους και του καπιταλισμού και να αυξάνουν το πνευματικό επίπεδο και τις υλικές συνθήκες των εργατών. Πρέπει, με δυο λόγια, να ετοιμάζουμε και να ετοιμάζουμε τους εαυτούς μας, ηθικά και υλικά, για την επαναστατική δράση η οποία θα ανοίξει τον δρόμο του μέλλοντος.

Και ύστερα, στην επανάσταση, πρέπει να πάρουμε ενεργό μέρος (αν είναι δυνατό πριν και πιο αποτελεσματικά από τους άλλους) στον θεμελιώδη υλικό αγώνα και να τον οδηγήσουμε στα έσχατα όριά του καταστρέφοντας όλες τις καταπιεστικές δυνάμεις του Κράτους. Πρέπει να ενθαρρύνουμε τους εργάτες να πάρουν την κατοχή των μέσων παραγωγής (γη, ορυχεία, εργοστάσια και εργαστήρια, μέσα μεταφοράς κτλ) και τον αποθεμάτων των βιομηχανικών αγαθών· να οργανώσουν άμεσα, μόνοι τους, μια δίκαιη διανομή των καταναλωτικών αγαθών και την ίδια ώρα να προμηθεύουν προϊόντα για εμπόριο ανάμεσα στις κομμούνες και τις περιοχές και για τη συνέχιση και ένταση της παραγωγής και όλων των χρήσιμων για το δήμο υπηρεσιών. Πρέπει με κάθε δυνατό τρόπο και σύμφωνα με τις τοπικές συνθήκες και δυνατότητες, να προωθήσουμε δράση από τις εργατικές ενώσεις, τις κοπερατίβες, τις εθελοντικές ομάδες � ώστε να εμποδίσουμε την ανάγκη νέων εξουσιαστικών δυνάμεων, νέων κυβερνήσεων, να αντιταχθούμε σε αυτές βίαια αν χρειαστεί, αλλά πάνω απ� όλα να τις καταστήσουμε άχρηστες. Και όπου δεν βρίσκουμε ικανοποιητική πλειοψηφία ανάμεσα στους ανθρώπους και δεν μπορούμε να εμποδίσουμε την επανεγκαθίδρυση του Κράτους με τους εξουσιαστικούς του θεσμούς και τα εξαναγκαστικά του σώματα, πρέπει να αρνηθούμε να πάρουμε μέρος ή να τα αναγνωρίσουμε, εξεγειρόμενοι ενάντιά στην επιβολή τους και απαιτώντας πλήρη αυτονομία για τους εαυτούς μας και για όλες τις διαφωνούσες μειονότητες. Με άλλα λόγια, πρέπει να παραμείνουμε σε μια πραγματική ή δυνητική κατάσταση εξέγερσης και, μη δυνάμενοι να κερδίσουμε στο παρόν, πρέπει τουλάχιστον να ετοιμαζόμαστε για το μέλλον.

Είναι αυτό που εννοείς στο κομμάτι που λες οι αναρχικοί πρέπει να πάρουν μέρος στην προετοιμασία και επιτυχία της επανάστασης;

Απ� ότι ξέρω από σένα και το έργο σου κλείνω να πιστέψω ότι έτσι είναι.

Αλλά όταν βλέπω ότι στην Ένωση που υποστηρίζεις υπάρχει μία Διοικητική Επιτροπή για να δίνει ιδεολογική και οργανωτική κατεύθυνση στην συνεργασία προσβάλλομαι από την αμφιβολία ότι θέλεις επίσης να δεις, μέσα στο γενικό κίνημα, ένα κεντρικό σώμα το οποίο, με έναν εξουσιαστικό τρόπο, υπαγορεύει το θεωρητικό και πρακτικό πρόγραμμα της επανάστασης.

Αν αυτό είναι σωστό απέχουμε παρασάγκας.

Η οργάνωσή σου, ή το διοικητικό σου όργανο, ίσως αποτελείται από αναρχικούς αλλά δεν μπορούν να γίνουν τίποτα άλλο από μια κυβέρνηση. Πιστεύοντας, με απόλυτα καλή πίστη, ότι είναι απαραίτητοι για τον θρίαμβο της επανάστασης, θα θέσουν σαν προτεραιότητά τους την κατοχύρωση ότι είναι σε καλή θέση και αρκετά δυνατοί για να επιβάλλουν τις επιθυμίες τους. Θα δημιουργήσουν αναμφίβολα οπλισμένα σώματα για της σωματική τους άμυνα και μια γραφειοκρατία για να εκτελεί τις εντολές τους και στη διαδικασία θα παραλύσουν το λαϊκό κίνημα και θα σκοτώσουν την επανάσταση.

Αυτό είναι νομίζω αυτό που συνέβη στους Μπολσεβίκους.

Εδώ είμαστε. Πιστεύω ότι το σημαντικό δεν είναι η επιτυχία των σχεδίων μας, των ιδεών και των ουτοπιών μας, τα οποία σε κάθε περίπτωση χρειάζονται την επιβεβαίωση της εμπειρίας και μπορεί να τροποποιηθούν από την εμπειρία, ανεπτυγμένη και προσαρμοσμένη στις πραγματικές ηθικές και υλικές συνθήκες του χρόνου και του τόπου. Αυτό που μετράει περισσότερο είναι ότι οι άνθρωποι, άντρες και γυναίκες χάνουν το αγελαία(προβατίσια) ένστικτά και συνήθειές τα οποία χιλιάδες χρόνια σκλαβιάς τους έχουν ενσταλάξει, και μαθαίνουν να σκέφτονται και να δρουν ελεύθερα. Και πάνω ειδικά σε αυτό το μεγάλο έργο της ηθικής απελευθέρωσης πρέπει να αφιερώσουν τους εαυτούς τους οι αναρχικοί.

Ευχαριστώ για την προσοχή που έδωσες στο γράμμα μου και, ελπίζω να ακούσω περισσότερα από σένα, σου στέλνω τους εγκάρδιους χαιρετισμούς μου.

Il Risveglio (Geneva),

Δεκέμβρης 1929

Source: Libertarian Collective Anti-Authoritarian’s Desire

Return to The Nestor Makhno Archive

Other pages connected to this site:

Anarchist Groups & Organizations

An Anarchist Reader

L@ Pagin@ di nestor mcnab

⚑www.nestormakhno.info/greek/malrep2.htm
1065293 Δεύτερη επιστολή προς τον Μαλατέστα
από Μαυροσημαιοφόρος⚑ 4:19μμ, Κυριακή 2 Αυγούστου 2009 Nestor Makhno: Deuteri epistoli pros ton Malatesta

Δεύτερη επιστολή προς τον Μαλατέστα

Νέστορ Μάχνο

[Σε απάντηση του Σε απάντηση στο «Σχετικά με την πλατφόρμα»]

Αγαπητέ σύντροφε,

Περίμενα μια ρωσική μετάφραση της επιστολής σου πριν σου απαντήσω με τη σειρά μου. Στην επιστολή σου λες πριν προχωρήσεις σε κάποιο επιχείρημα, κάτι που θα έλεγα ότι δεν είχα σκεφτεί να κάνω, ότι θα ήθελες από μένα να σου παραθέσω τις ιδέες μου σχετικά με τον αναρχισμό. Γι� αυτό θα εξηγήσω αυτές τις ιδέες και, ταυτόχρονα, τους λόγους στους οποίους αποδίδω την αδυναμία του κινήματος.

Όπως κάθε άλλος αναρχικός, αρνούμαι την εξουσία γενικά, είμαι εχθρός κάθε οργάνωσης που βασίζεται στο συγκεντρωτισμό, δεν αναγνωρίζω ούτε το Κράτος ούτε το νομικό του μηχανισμό, είμαι πεπεισμένος εχθρός της αστικής δημοκρατίας και του κοινοβουλευτισμού � θεωρώντας την κοινωνική αυτή μορφή εμπόδιο στην απελευθέρωση των εργατών � με μια λέξη, εξεγέρθηκα εναντίον κάθε καθεστώτος που βασίστηκε στην εκμετάλλευση των εργατών.

Έτσι, ο αναρχισμός είναι για μένα μια επαναστατική κοινωνική θεωρία που πρέπει να εμπνεύσει τους εκμεταλλευόμενους και καταπιεσμένους. Ωστόσο, κατά τη γνώμη μου, ο αναρχισμός σήμερα δεν διαθέτει όλα τα μέσα που χρειάζονται για να εκπληρώσει έστω και μια κοινωνική δράση και γι� αυτό και ο βάλτος στον οποίο βρισκόμαστε. Και δεν πρόκειται να γίνουμε ικανοί να καλυτερεύσουμε την κατάστασή μας έτσι όπως είμαστε σήμερα.

Μπορούμε να το κατανοήσουμε όσο πιο πολύ μπορούμε. Όσον με αφορά, πιστεύω ότι οι αναρχικοί δεν πρέπει να φοβούνται να εγκαταλείπουν τις παραδοσιακές τους απόψεις όταν εξάγουν μερικά λογικά συμπεράσματα που έλκουν την καταγωγή τους στη σκέψη των θεωρητικών μας. Για παράδειγμα, εγείρεται ένα ζήτημα: Χρειάζεται ο αναρχισμός � και, κατ� επέκταση, η μάζα των επαναστατών εργατών � την ανάγκη οραματισμού μονίμων οργανώσων που θα μπορούν να εξασφαλίσουν τις χρήσιμες αυτές κοινωνικές λειτουργίες που έχει αναλάβει αυτή τη στιγμή το Κράτος, οργανώσεις που να μπορέσουν να αποτελέσουν το εργαλείο με το οποίο να αναληφθούν οι δραστηριότητες εκείνες που είναι συμβατές με το αναρχικό ιδανικό; Ή είναι αυτός ο ρόλος των εργατικών συνδικάτων και των αγροτικών συνεταιρισμών ή κάποιων άλλων που, στην παρούσα μορφή τους, έχουν επηρεαστεί ιδεολογικά κατά κάποιο τρόπο από τις αναρχικές ομάδες δράσης που υπάρχουν σήμερα;

Τείνω να πιστεύω ότι από τη στιγμή που αυτό το αρχέγονο ζήτημα θα λυθεί, τότε το κίνημά μας θα αντιμετωπίσει άλλα ζητήματα της ίδιας σπουδαιότητας.

Συγκεκριμένα, οι αναρχικοί πρέπει να κατανοήσουν αυτό που θέλησε να πει ο Κροπότκιν με τη φράση �θεσμός κοινού κοινωνικού δικαίου� ώστε να είμαστε ικανοί να καθορίσουμε, σίγουρα και με έναν τρόπο που να αρμόζει στους καιρούς μας, τη φύση αυτών των θεσμών οι σχέσεις των οποίων με τον αναρχισμό δεν υπάρχει ανάγκη να αποδειχτούν.

Αυτά τα συμπεράσματα θα είναι μέγιστης σπουδαιότητας, όχι μόνο για τις επαναστατικές μάζες γενικά, αλλά επίσης και για τους αναρχικούς συγκεκριμένα, καθώς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το 90% από μας δεν έχει σκεφτεί ποτέ αυτά τα ζητήματα. Επειδή ούτε ο Μαλατέστα ούτε και ο Φορ ούτε και κανείς άλλος από τους παλαιούς συντρόφους δεν έχει συνδιαλλαγεί με αυτά τα ζητήματα και δεν έχει πει τίποτε για την οικτρή κατάσταση του βρίσκεται το κίνημά μας, αυτοί οι σύντροφοι έχουν αφεθεί να συμπεραίνουν ότι όλα βαδίζουν πολύ καλά και ότι οι αναρχικοί είναι έτοιμοι να παίξουν τον αδιαμφισβήτητο καταστρεπτικό και δημιουργικό τους ρόλο στην αυριανή επανάσταση. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Χρόνο με το χρόνο, το κίνημά μας χάνει όλο και περισσότερη επιρροή ανάμεσα στους εργάτες και, επακόλουθα, γίνεται πιο αδύναμο. Είναι αλήθεια ότι συγκεκριμένοι θεωρητικοί �ειδικά στους κύκλους των δικών μας Ρώσων λένε ότι η δύναμη του αναρχισμού βρίσκεται στην αδυναμία του και η αδυναμία του στην δύναμή του�, έτσι ώστε δεν υπάρχει ανάγκη να στεναχωριόμαστε εάν η αναρχική οργάνωση χάνει την επιρροή της� Αλλά εάν εξετάσουμε το ζήτημα καλύτερα, η άποψη αυτή φαίνεται να είναι εντελώς βλακώδης, αποτελώντας απλώς μια ασαφή φόρμουλα που σχεδιάστηκε για να κατευνάσει τους πολυλογάδες όταν πρέπει να εξηγηθεί η πραγματική κατάσταση του αναρχισμού.

Πιστεύω ότι ένα αληθινά κοινωνικό κίνημα, όπως πρέπει να είναι � είμαι πεπεισμένος γι� αυτό – το αναρχικό κίνημα, δεν μπορεί να διαθέτει θετική πολιτική μέχρι που θα έρθει μια τέτοια στιγμή που θα αποκτήσει μια σχετικά σταθερή οργανωτική μορφή που να μπορεί να παρέχει τα διάφορα μέσα που χρειάζονται για τον αγώνα ενάντια στα διαφορετικά εξουσιαστικά κοινωνικά συστήματα. Είναι η απουσία αυτών των μέσων που έχει ως αποτέλεσμα η αναρχική δράση � πάνω απ� όλα στην επαναστατική περίοδο � να εκφυλίζεται σε ένα είδος τοπικού ατομικισμού, επειδή, δηλώνοντας ότι είναι οι εχθροί �όλων των θεσμών�, οι αναρχικοί έχουν ήδη δει τις πλατιές μάζες να απομακρύνονται σε γενικές γραμμές από αυτούς καθώς δεν εμπνέουν καμιά ελπίδα για όποιο είδος πρακτικής επιτυχίας.

Για να αγωνιστούμε και νικήσουμε, χρειαζόμαστε τακτικές η φύση των οποίων πρέπει να εξηγηθεί σε ένα πρόγραμμα πρακτικής δράσης. Μόνο όταν οι αναρχικοί έχουν ένα τέτοιο πρόγραμμα θα είναι ικανοί να συσπειρώσουν τις εκμεταλλευόμενες μάζες γύρω τους και να τις προετοιμάσουν για τη μεγάλη επαναστατική μάχη με μια ισοδύναμα σπουδαία ευκαιρία επιτυχίας ενός ριζοσπαστικού κοινωνικού μετασχηματισμού.

Αλλά, επέτρεψέ μου να επαναλάβω ότι, μια τέτοια δοκιμή δεν μπορεί να επιχειρηθεί χωρίς μια μόνιμη οργάνωση. Είναι αυταπάτη να πιστεύουμε ότι η προπαγάνδα των σημερινών ομάδων θα είναι επαρκής γι΄ αυτό το επαναστατικό καθήκον. Για να παίξει κάποιο ρόλο κάθε κοινωνική οργάνωση πρέπει να είναι γνωστή στις λαϊκές μάζες πριν αρχίσει την πορεία της η επαναστατική διαδικασία.

Έτσι λοιπόν, αντί να παιρνούν τον καιρό τους κατηγορώντας την αριστερά, τη δεξιά και το κέντρο, πιστεύω ότι οι αναρχικοί θα ήταν καλύτερα να ασχολούνταν με την εκλαΐκευση του τι θέλουν και να προτείνουν κάτι ρεαλιστικό στους εργάτες στη θέση όλων αυτών που κατακρίνουν.

Τότε και μόνο τότε, θα μπορέσουν οι αναρχικοί να περιμένουν με μια καλή λαϊκή υποστήριξη να παίξουν το ρόλο που πρέπει να παίξουν, δηλαδή αυτόν των �άγρυπνων φρουρών της ελευθερίας ενάντια στην εξουσία και ενάντια στην τυραννία της πλειοψηφίας, που πρέπει να εγερθούν�.

Δυστυχώς, όπως έχουν τα πράγματα, ο αναρχισμός είναι μόνο δυνατός στη φιλοσοφία του. Πάσχει από έλλειψη πρακτικών μέσων. Είναι ανίκανος να εκδηλωθεί εντελώς, ακόμα και σε στιγμές επαναστάσεων και όλα αυτά τα αυθόρμητα κινήματα που εμφανίζονται με ένα αναρχικό πνεύμα, φαίνονται στα μάτια των μαζών ότι είναι απεγνωσμένες απόπειρες. Και αυτό κάνει την τραγική κατάσταση του αναρχισμού χειρότερη.

Ρωτάς εάν θεωρώ τον ρόλο των αναρχικών πριν και κατά την επανάσταση το ίδιο όπως εσύ, όπως γράφεις στην απάντησή σου. Για να σου απαντήσω, θα έλεγα ότι είμαι σε πλήρη συμφωνία με σένα όσον αφορά τον ρόλο που πρέπει να παιχθεί, αλλά πιστεύω ότι ένας τέτοιος ρόλος μπορεί μόνο να παιχθεί με επιτυχία μόνο εάν το Κόμμα μας είναι ιδεολογικά ομοιογενές και ενωμένο από την άποψη της τακτικής, κάτι που δεν είναι αντικείμενο της απάντησής μου αυτής. Η εμπειρία μας διδάσκει ότι η αναρχική δράση μεγάλης κλίμακας θα επιτύχει τους στόχους της μόνο εάν διαθέτει μια καλά καθορισμένη οργανωτική βάση εμπνευσμένη και καθοδηγούμενη από την αρχή της συλλογικής υπευθυνότητας των μαχητών της.

�Πώς σκέφτεσαι να καθοδηγήσεις τις μάζες;� με ρωτάς. Απαντώντας, θα έλεγα ότι κατά τη διάρκεια της πορείας των γεγονότων κάθε κοινωνικό κίνημα, ειδικά κάθε επαναστατικό κίνημα πλατιών λαϊκών μαζών, απαιτείται να διατυπώσει συγκεκριμένες και συγκροτημένες προτάσεις με σκοπό να βοηθήσει στην επίτευξη των προτιθέμενων σκοπών. Η μάζα είναι αρκετά ανομοιογενής για να το επιτύχει αυτό. Μόνο ιδεολογικές ομάδες με ξεκάθαρη πολιτική και ικανές να καθοδηγήσουν την όλη διαδικασία, ειδικά προς την αρχή της επανάστασης, μπορούν να το κάνουν. Μόνο αυτές θα είναι ικανές να ρίξουν αρκετό φως στα γεγονότα και να ξκαθαρίσουν τις ασυνείδητες επιθυμίες των μαζών και θέτοντας ένα παράδειγμα διαμέσου του λόγου και της δράσης τους. Και είναι γι΄ αυτό το λόγο που το Κόμμα μας, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να κάνει ξεκάθαρη την πολιτική του ενότητα και τον οργανωτικό του χαρακτήρα. Στο χώρο των πρακτικών επιτυχιών, οι αυτόνομες αναρχικές ομάδες πρέπει να είναι ικανές να αντιμετωπίζουν κάθε νέα κατάσταση που θα παρουσιαστεί, αναδεικνύοντας τα προς επίλυση προβλήματα και τις απαντήσεις χωρίς χρονοτριβή και χωρίς τροποποιήσεις των στόχων και του πνεύματος του αναρχισμού.

Με αδελφικούς χαιρετισμούς

Νέστορ Μάχνο

Από την �Le Libertaire�, 9 Αυγούστου 1930.

Ελληνική μετάφραση �Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης�, 29 Σεπτέμβρη 2008.

Source: Translator

Return to The Nestor Makhno Archive

Other pages connected to this site:

Anarchist Groups & Organizations

An Anarchist Reader

⚑

www.nestormakhno.info/greek/makhno2malatesta.htm

Συντομο επεξηγηματικο χρονικο του «Πλατφορμισμου» – μιας απο τις τασεις του αναρχοκομμουνισμου απο το ιδρυτικο κειμενο του 1926 για την Οργανωτικη Πλατφορμα των Ελευθεριακων Κομμουνιστων.

Ο Πλατφορμισμος ειναι ενα απο τα ρευματα του ελευθεριακου κομμουνισμου που προωθει συγκεκριμενες προτασεις για την φυση των αναρχικων οργανωσεων.

Οι απαρχες της Πλατφορμας εντοπιζονται στις εμπειριες του αναρχικου κινηματος κατα την διαρκεια της Ρωσικης Επαναστασης και τον εμφυλιο πολεμο που ακολουθησε. Μια ομαδα εξοριστων αναρχικων, (η DieloTrouda/Εργατικος Σκοπος), που συγκροτηθηκε το 1926 κυκλοφορησε την Οργανωτικη Πλατφορμα των Ελευθεριακων Κομμουνιστων (το πρωτοτυπο στα αγγλικα: TheOrganisationalPlatformoftheLibertarianCommunists), γνωστη εκτοτε και ως «η Πλατφορμα». Συνεταξαν την μπροσουρα προκειμενου να εξετασουν τους λογους της αποτυχιας του αναρχικου κινηματος να αξιοποιησει τις επιτυχιες του πριν και κατα την διαρκεια της επαναστασης.

Η Πλατφορμα ηταν μια αναλυση της αποδιοργανωσης του αναρχικου κινηματος της περιοδου, και μια προσπαθεια να το ωθησει στην κατευθυνση του καλυτερα οργανωμενου ταξικου ανταγωνισμου. ΗΠλατφορμαωστοσοδενητανμιαπροσπαθειασυγγραφηςενοςαναρχικουμανιφεστου. Ηταν περισσοτερο ενα κειμενο συζητησης και οι συγγραφεις του δεν ισχυριστηκαν ποτε πως διαθετουν ολες τις απαντησεις.

Ο κυριος λογος συγγραφης της Πλατφορμας ηταν τα τεκταινομενα στο διεθνες αναρχικο κινημα της περιοδου. Αλλα οι παρατηρησεις της για τον τροπο που θα πρεπει να οργανωνονται οι ελευθεριακοι κομμουνιστες παραμενουν εφημεροι μεχρι και σημερα.

Η Πλατφορμα υποστηριζει πως για την δημιουργια ενος καλα οργανωμενου κινηματος ελευθεριακων κομμουνιστων, χρειαζομαστε την «ομαδοποιηση των επαναστατικων εργατικων και αγροτικων δυναμεων στην θεωρητικη βαση του ελευθεριακου κομμουνισμου (μια συγκεκριμενη μορφη οργανωσης του ελευθεριακου κομμουνισμου) και την «αναδιοργανωση των επαναστατων εργατων και αγροτων στην οικονομικη βαση της παραγωγης και της καταναλωσης (επαναστατες εργατες και αγροτες οργανωμενοι γυρω απο τα θεματα της παραγωγης)».

Αν και δεν παρειχαν περισσοτερες πληροφοριες για την εν λογω οργανωση γυρω απο την παραγωγη, οι ιδεες τους για την οργανωση των ελευθεριακων κομμουνιστικων ομοσπονδιων αποτελεσε σημειο αντιπαραθεσης στο εσωτερικο του αναρχικου κινηματος. Προκειμενου να αντιμετωπισουν την αποσυνθεση του κινηματος, προτειναν την δημιουργια μιας «Γενικης Ενωσης Αναρχικων» βασει τεσσαρων βασικων αρχων: της θεωρητικης ενοτητας, της τακτικης ενοτητας, της συλλογικης υπευθυνοτητας και του ομοσπονδισμου.

Η θεωρητικη ενοτητα σημαινε απλα πως αν δεν συμφωνεις με καποιους, μην συμμετεχεις σε καποια ομαδοποιηση μαζι τους! Αυτο δεν σημαινει πως ολοι οφειλουν να συμφωνουν ολη την ωρα (φυσικα αδυνατο), αλλα πως ενας βαθμος ιδεολογικης ενοτητας ειναι απαραιτητος. Δεν αρκει να ειναι ολοι οι συμμετεχοντες αναρχικοι ή ελευθεριακοι. Αν η μιση ομαδα πιστευει στον ταξικο ανταγωνισμο και η αλλη μιση διαφωνει, τοτε και οι δυο πλευρες θα επωφελουνταν απο την δημιουργια δυο μικροτερων ομαδων αντι μιας μεγαλυτερης που θα περνουσε ολο της τον χρονο διαφωνοντας.

Η τακτικη ενοτητα σημαινε πως τα μελη μιας οργανωσης θα πρεπει να αγωνιζονται μαζι ως μια οργανωμενη δυναμη αντι ως μεμονωμενα ατομα. Και κατοπιν της συμφωνιας της συλλογικοτητας στα θεματα στρατηγικης, ολα τα μελη της οφειλουν να εργαζονται στην κατευθυνση της επιτευξης των στοχων της, εξοικονομοντας υλικα και χρονο εστιαζοντας στην κοινη αυτη κατευθυνση τους.

Η συλλογικη υπευθυνοτητας σημαινε οτι «η Ενωση στο συνολο της θα ειναι υπευθυνη για την πολιτικη και επαναστατικη δραστηριοτητα καθε μελους της, και αντιστοιχα, πως καθε μελος της θα ειναι υπευθυνο για την πολιτικη και επαναστατικη δραστηριοτητα της Ενωσης». Αυτο σημαινει πως καθε μελος της οφειλει να συμμετεχει στις διαδικασιες ληψεις αποφασεων και να σεβεται τις αποφασεις της συλλογικοτητας.

Ο ομοσπονδισμος ειναι μια οργανωτικη δομη βασισμενη στην «ελευθερη συμφωνια ατομων και οργανωσεων με σκοπο την συλλογικη εργασια προς εναν κοινο σκοπο». Ολες οι αποφασεις λαμβανονται απο εκεινους που θα τις εφαρμοσουν, σε αντιθεση με τον συγκεντρωτισμο οπου οι οι αποφασεις λαμβανονται απο μια κεντρικη επιτροπη και επιβαλλονται σε εκεινους που θα τις εφαρμοσουν.

Αν και οι εισηγητες της πλατφορμιστικης προσπαθειας αντιμετωπιστηκαν με σκεπτικισμο απο αρκετους επιφανεις αναρχικους της εποχης, οι οποιοι τους επεκριναν για αυτο που θεωρησαν ως προσπαθεια «μπολσεβικοποιησης» του αναρχισμου, η προταση εφαρμοζεται πλεον απο αρκετες ομαδες ελευθεριακων κομμουνιστων σε ολον τον κοσμο, οπως το Κινημα Εργατικης Αλληλεγγυης στην Ιρλανδια, την Βορειοανατολικη Ομοσπονδια ΑναρχοΚομμουνιστων Βορειας Αμερικης και την Ομοσπονδια ΑναρχοΚομμουνιστων Zabalaza στην Νοτιο Αφρικη.

Τα περιεχομενα της Πλατφορμας:

Ιστορικη Εισαγωγη

Εισαγωγη

Γενικο Παραρτημα
1. Ο ταξικος ανταγωνισμος, ο ρολος και η αξια του
2. Η αναγκαιοτητα για βιαιη κοινωνικη επανασταση
3. Αναρχισμος και Αναρχικος Κομμουνισμος
4. Η αρνηση της δημοκρατιας
5. Η αρνηση του κρατους και της εξουσιας
6. Οι μαζες και οι αναρχικοι: ο ρολος καθενος στον κοινωνικο ανταγωνισμο και την κοινωνικη επανασταση
7. Η μεταβατικη περιοδος

8. Αναρχισμος και Συνδικαλισμος

Δημιουργικο Μερος
1. Παραγωγη
2. Καταναλωση
3. Η Γη
4. Υπερασπιση της επαναστασης

ΟργανωτικοΜερος
1. Θεωρητικηενοτητα
2. Τακτικη ενοτητα ή η συλλογικη μεθοδος δρασης
3. Συλλογικη υπευθυνοτητα
4. Ομοσπονδισμος

Το 1926 η Oμάδα Ντιέλο Τρούντα (Νέστορ Μάχνο, Ίντα Μετ, Πιότρ Αρσίνοφ, Βαλέβσκυ, Λίνσκυ) κυκλοφόρησε τη γνωστή Πλατφόρμα. Ο Μαλατέστα απάντησε στον Μάχνο σχετικά με αυτήν και οι δυο επαναστάτες αντάλλαξαν μια ενδιαφέρουσα αλληλογραφεία την οποία και αναδημοσιεύουμε εδώ.

Το κείμενο της Πλατφόρμας θα το βρείτε εδώ: http://www.nestormakhno.info/greek/platform/org_plat.htm

Την αλληλογραφεία θα τη βάλω τώρα σαν συννημένα αρχεία:

www.nestormakhno.info/greek/index.htm

Προσθέστε περισσότερες πληροφορίες

συζήτηση πάνω σε αυτό το αρθρο
1065290
Ένα σχέδιο Αναρχικής Οργάνωσης
από Μαυροσημαιοφόρος⚑ 4:12μμ, Κυριακή 2 Αυγούστου 2009
Errico Malatesta: Ena skhedio anarkhikis organosis

Ένα σχέδιο Αναρχικής Οργάνωσης

Errico Malatesta

Έτυχε πρόσφατα να βρω ένα Γαλλικό φυλλάδιο (στην Ιταλία σήμερα [1927], όπως ξέρετε, ο μη φασιστικός τύπος δεν κυκλοφορεί ελεύθερα), με τίτλο Οργανωτική Πλατφόρμα της Γενικής Ένωσης Αναρχικών (σχέδιο).

Πρόκειται για ένα σχέδιο αναρχικής οργάνωσης που εκδόθηκε υπό το όνομα της Ομάδας των Ρώσων Αναρχικών του εξωτερικού και φαίνεται πως απευθύνεται ιδιαιτέρα στους Ρώσους συντρόφους. Ασχολείται όμως με ζητήματα που ενδιαφέρουν εξίσου όλους τους αναρχικούς· και είναι ξεκάθαρο, λαμβάνοντας υπόψη τη γλώσσα στην οποία έχει γραφεί, ότι επιδιώκει την υποστήριξη των συντρόφων σε όλο τον κόσμο. Σε κάθε περίπτωση αξίζει να εξεταστεί, τόσο από τους Ρώσους όσο και απ� τον καθένα, κατά πόσο η πρόταση που κατατίθεται συμβαδίζει με τις αναρχικές αρχές και εάν η υλοποίησή της θα βοηθήσει πραγματικά την υπόθεση του αναρχισμού.

Οι προθέσεις των συντρόφων είναι εξαιρετικές. Σωστά θρηνολογούν για την πραγματικότητα ότι μέχρι τώρα οι αναρχικοί δεν έχουν στα πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα μια επιρροή ανάλογη με τις θεωρητικές και πρακτικές αξίες των δογμάτων τους, ούτε με τους αριθμούς τους, το κουράγιο και το πνεύμα αυτοθυσίας � και πιστεύουν ότι η κύρια αιτία για αυτή τη σχετική αποτυχία είναι η απουσία μιας μεγάλης, σοβαρής και ενεργής οργάνωσης.

Και μέχρι εδώ μπορώ λίγο ή πολύ να συμφωνήσω.

Η οργάνωση, η οποία πάνω απ� όλα σημαίνει απλά συνεργασία και αλληλεγγύη στην πράξη, είναι μια φυσική κατάσταση, απαραίτητη για τη λειτουργία της κοινωνίας· και αυτή είναι μια αναμφισβήτητη αλήθεια παραδεκτή από τον καθένα, είτε στην ανθρώπινη κοινωνία γενικά είτε σε κάθε ομάδα ανθρώπων που ενώθηκαν για κάποιο κοινό σκοπό.

Καθώς τα ανθρώπινα όντα δεν μπορούν να ζήσουν απομονωμένα, στην πραγματικότητα δεν μπορούν να γίνουν ανθρώπινα όντα και να ικανοποιήσουν τις ηθικές και υλικές τους ανάγκες εκτός εάν είναι τμήματα της κοινωνίας και συνεργάζονται με τους συντρόφους τους, είναι αναπόφευκτο ότι αυτοί που δεν έχουν τα μέσα, ή αρκετά ανεπτυγμένη αντίληψη ώστε να οργανωθούν ελεύθερα με αυτούς με τους οποίους μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα και συναισθήματα-απόψεις, πρέπει να υπακούσουν στις οργανώσεις που δημιουργήθηκαν από άλλους, οι οποίοι γενικά αποτελούν την άρχουσα τάξη ή ομάδα και ο σκοπός των οποίων είναι να εκμεταλλευτούν την εργασία των άλλων για δικό τους όφελος. Και η πολύχρονη καταπίεση των μαζών από μια μικρή μειοψηφία προνομιούχων έχει πάντοτε αποτελέσει το αποτέλεσμα της ανικανότητας-αδυναμίας του μεγαλύτερου αριθμού των ατόμων να συμφωνήσουν και να οργανωθούν με άλλους εργάτες στην παραγωγή και τη διασκέδαση στα δικαιώματα και τα προνόμια και στην άμυνα απέναντι σε εκείνους που επιθυμούν να τους εκμεταλλευτούν και να τους καταπιέσουν.

Ο αναρχισμός εμφανίζεται σαν μια απάντηση σε αυτή την κατάσταση πραγμάτων, η βασική του αρχή είναι η ελεύθερη οργάνωση, δημιουργημένη και βαλμένη σε κίνηση σύμφωνα με την ελεύθερη συμφωνία των μελών της χωρίς κανενός είδους εξουσία· δηλαδή, χωρίς κανένας να έχει το δικαίωμα να επιβάλλει τις επιθυμίες του σε άλλους. Και είναι άρα φανερό ότι οι αναρχικοί θα επιδιώκουν να θέσουν σε εφαρμογή στην προσωπική και την πολιτική τους ζωή τις ίδιες αρχές πάνω στις οποίες, πιστεύουν, ότι ολόκληρη η κοινωνία θα έπρεπε να βασίζεται.

Οι κρίσεις από κάποιες πολεμικές μπορεί να δείχνουν ότι υπάρχουν αναρχικοί που απεχθάνονται κάθε είδους οργάνωση· αλλά στην πραγματικότητα οι πολλές, πάρα πολλές, συζητήσεις για αυτό το θέμα, ακόμα και όταν κρύβονται από γλωσσικές ερωτήσεις ή φαρμακώνονται από προσωπικά ζητήματα, αφορούν τους τρόπους και όχι την πραγματική αρχή της οργάνωσης. Έτσι συμβαίνει όταν αυτοί οι σύντροφοι, που μοιάζουν οι πιο εχθρικοί προς την οργάνωση, θέλουν πραγματικά να κάνουν κάτι να οργανώνονται όπως και εμείς οι υπόλοιποι και συχνά πιο αποτελεσματικά. Το πρόβλημα, επαναλαμβάνω, είναι μόνο στους τρόπους.

Επομένως μόνο με συμπάθεια μπορώ να δω την πρωτοβουλία που πήραν οι Ρώσοι σύντροφοί μας, καθώς είμαι πεισμένος ότι μια πιο γενική, πιο «ενωμένη», πιο διαρκής οργάνωση από οποιαδήποτε άλλη έχει μέχρι τώρα δημιουργηθεί από αναρχικούς � ακόμη και αν δεν καταφέρει να ξεπεράσει όλα τα λάθη και τις αδυναμίες οι οποίες είναι ίσως αναπόφευκτες σε ένα κίνημα σαν το δικό μας � το οποίο αγωνίζεται μέσα στην ακατανοησία, την αδιαφορία, ακόμη και την εχθρότητα της πλειοψηφίας � αναμφίβολα θα ήταν ένα σημαντικό στοιχείο δύναμης και επιτυχίας, ένα ισχυρό μέσο για να κερδίσουμε υποστήριξη για τις ιδέες μας.

Πιστεύω ότι είναι απαραίτητο πάνω απ� όλα και επείγων για τους αναρχικούς να συμφωνήσουν μεταξύ τους και να οργανωθούν όσο πιο πολύ και όσο πιο καλά είναι δυνατό ώστε να είναι ικανοί να επιδράσουν στην κατεύθυνση την οποία οι μάζες των ανθρώπων παίρνουν στον αγώνα τους για αλλαγή και απελευθέρωση.

Σήμερα η κύρια δύναμη κοινωνικού μετασχηματισμού είναι το εργατικό κίνημα (κίνημα των εργατικών ενώσεων, union movement) και από την κατεύθυνσή του θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό η πορεία που θα πάρουν τα γεγονότα και τα αντικείμενα της επόμενης επανάστασης. Μέσω των οργανώσεων που δημιουργούνε για την υπεράσπιση των συμφερόντων τους οι εργάτες αποκτούν αντίληψη της καταπίεσης από την οποία υποφέρουν και τον ανταγωνισμό που τους χωρίζει από τα αφεντικά και σαν αποτέλεσμα ξεκινούν να φιλοδοξούν για μια καλύτερη ζωή, συνηθίζουν στον συλλογικό αγώνα και την αλληλεγγύη και κερδίζουν όσες βελτιώσεις είναι δυνατές μέσα στο καπιταλιστικό και κρατικό σύστημα. Κατόπιν, όταν η σύγκρουση ξεπερνά τον συμβιβασμό, η επανάσταση ή η αντίδραση ακολουθεί. Οι αναρχικοί πρέπει να αναγνωρίσουν την χρησιμότητα και την σημαντικότητα του κινήματος των εργατικών ενώσεων· πρέπει να υποστηρίξουν την ανάπτυξή του και να το κάνουν έναν από τους μοχλούς της δράσης τους, κάνοντας ότι μπορούν για να εξασφαλίσουν ότι, συνεργαζόμενοι με άλλες δυνάμεις για την πρόοδο, θα ανοίξουν τον δρόμο για μια κοινωνική επανάσταση που θα φέρει ένα τέλος στο ταξικό σύστημα και απόλυτη ελευθερία, ισότητα, ειρήνη και αλληλεγγύη για τον καθένα.

Αλλά θα ήταν ένα μεγάλο και μοιραίο λάθος να πιστέψουμε, όπως κάνουν πολλοί, ότι το εργατικό κίνημα μπορεί να θέλει, από δική του θέληση, και από την ίδια του τη φύση, να ηγεμονεύσει (αποτελέσει την πρωτοπορία) σε μια τέτοια επανάσταση. Αντιθέτως, όλα τα κινήματα που βασίζονται σε υλικά και άμεσα συμφέροντα (και ένα μεγάλο εργατικό κίνημα δεν μπορεί να κάνει τίποτα άλλο) αν τους λείπουν τα κίνητρα, η καθοδήγηση, οι συντονισμένες προσπάθειες των ανθρώπων των ιδεών, οδηγούνται αναπόφευκτα να προσαρμόζονται στις περιστάσεις, καλλιεργούν ένα πνεύμα συντήρησης και φόβου της αλλαγής σε αυτούς που καταφέρνουν να αποκομίζουν καλύτερες συνθήκες εργασίας και συχνά τερματίζονται δημιουργώντας νέες και προνομιούχες τάξεις, και χρησιμεύουν για την υποστήριξη και ενίσχυση του συστήματος που θέλουμε να καταστρέψουμε.

Γι� αυτό το λόγο υπάρχει μια προωθητική ανάγκη για ιδιαίτερες αναρχικές οργανώσεις οι οποίες, ταυτόχρονα μέσα και έξω από τις εργατικές ενώσεις, αγωνίζονται για την επίτευξη του αναρχισμού και ζητούν να στειρώσουν όλα τα σπέρματα του εκφυλισμού και την αντίδρασης.

Αλλά είναι προφανές ότι για να επιτύχουν τους σκοπούς τους, οι αναρχικές οργανώσεις πρέπει, στη δομή και τη λειτουργία τους να παραμένουν σε αρμονία με τις αρχές του αναρχισμού· δηλαδή, πρέπει να ξέρουν πώς να ταιριάξουν την ελεύθερη δράση των ατόμων με την αναγκαιότητα και την ευτυχία της συνεργασίας η οποία εξυπηρετεί στην ανάπτυξη της αντίληψης και της πρωτοβουλίας των μελών τους και είναι ένα μέσω εκπαίδευσης για το περιβάλλον στο οποίο κινούνται και μιας ηθικής και υλικής προετοιμασίας για το μέλλον που επιθυμούμε.

Ικανοποιεί το σχέδιο το οποίο συζητάμε αυτές τις απαιτήσεις;

Μου φαίνεται πως όχι. Αντί να διεγείρει στους αναρχικούς μια μεγαλύτερη επιθυμία για οργάνωση, μοιάζει σκόπιμα σχεδιασμένο να ενισχύσει τις προκαταλήψεις των συντρόφων που πιστεύουν ότι το να οργανωθείς σημαίνει να υποταχθείς σε ηγέτες και να ανήκεις σε ένα εξουσιαστικό, συγκεντρωτικό σώμα που πνίγει κάθε προσπάθεια ελεύθερης πρωτοβουλίας. Και στην πραγματικότητα περιλαμβάνει ακριβώς αυτές τις προτάσεις που κάποιος, μπροστά σε φανερές αλήθειες και παρά τις διαμαρτυρίες μας, επιμένει να αποδίδει σε όλους τους αναρχικούς που περιγράφονται σαν οργανωτές. Ας εξετάσουμε το Σχέδιο.

Πρώτ� απ� όλα, μου φαίνεται λάθος � και σε κάθε περίπτωση αδύνατο να πραγματωθεί � να πιστεύουμε ότι όλοι οι αναρχικοί μπορούν να ενωθούν μαζί σε μια «Γενική Ένωση» – δηλαδή, με τα λόγια του Σχεδίου, σε ένα «μοναδικό» ενεργό επαναστατικό σώμα.

Εμείς οι αναρχικοί μπορούμε να πούμε ότι όλοι είμαστε στο ίδιο κόμμα, αν με τη λέξη «κόμμα» εννοούμε όλους όσους είναι «στην ίδια πλευρά», δηλαδή, που μοιράζονται τις ίδιες γενικές λαχτάρες και που, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, αγωνίζονται για τους ίδιους σκοπούς ενάντια στους κοινούς εχθρούς. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι δυνατό � ή ακόμη και επιθυμητό � για όλους εμάς να μαζευτούμε σε μία συγκεκριμένη οργάνωση. Υπάρχουν πολλές διαφορές περιβάλλοντος και συνθηκών αγώνα· πολλοί πιθανοί τρόποι δράσης για να διαλέξουμε και επίσης πολλές διαφορές ιδιοσυγκρασίας και προσωπικών ασυμβατοτήτων ώστε μια «Γενική Ένωση», αν το πάρουμε σοβαρά, να μην γίνει, αντί για ένα μέσο για συντονισμό και επίβλεψη των προσπαθειών όλων, ένα εμπόδιο στην ατομική δράση και ίσως επίσης μια αιτία για περισσότερη εσωτερική διαμάχη.

Για παράδειγμα, πως μπορεί κάποιος να οργανώσει με τον ίδιο τρόπο και με την ίδια ομάδα έναν δημόσιο σύνδεσμο δημιουργημένο για την προπαγάνδα και την αναταραχή, δημόσια και μια μυστική εταιρία περιορισμένη από τις πολιτικές συνθήκες της χώρας στην οποία δρα για να κρύψει από τον εχθρό τα σχέδιά της, τις μεθόδους και τα μέλη της; Πως μπορούν οι «εκπαιδευτές», που πιστεύουν ότι η προπαγάνδα και το παράδειγμα επαρκούν για τον βαθμιαίο μετασχηματισμό των ατόμων και μέσω αυτών της κοινωνίας, να ενστερνιστούν τις ίδιες τακτικές με τους «επαναστάτες», που είναι πεπεισμένοι για την ανάγκη να καταστρέψουν με την βία ένα status quo το οποίο συντηρείται με τη βία και να δημιουργήσουν, μπροστά στη βία των καταπιεστών, τις αναγκαίες συνθήκες για την ελεύθερη διασπορά της προπαγάνδας και την πρακτική εφαρμογή των νικηφόρων ιδανικών; Και πώς να κρατήσεις μαζί κάποιους ανθρώπους που, για ιδιαίτερους λόγους, δεν πάει ο ένας τον άλλο· και να σέβονται ο ένας τον άλλο και να μην μπορούν ποτέ να είναι το ίδιο καλοί και χρήσιμοι αγωνιστές του αναρχισμού;

Επιπλέον, ακόμη και οι συγγραφείς του Σχεδίου (της «Πλατφόρμας») διακηρύσσουν σαν «παράλογη» την ιδέα της δημιουργίας μιας οργάνωσης η οποία θα βάλει μαζί τους αντιπροσώπους όλων των διαφορετικών τάσεων του αναρχισμού. Μια τέτοια οργάνωση, λένε, «ενσωματώνοντας ετερογενή στοιχεία, σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο, δεν θα είναι τίποτα περισσότερο από μια μηχανική συλλογή (συναρμολόγηση) ατόμων που αντιλαμβάνονται όλα τα ζητήματα που αφορούν το αναρχικό κίνημα από διαφορετική οπτική γωνία και αναπόφευκτα θα διαλυθεί καθώς θα δοκιμάζεται από τα γεγονότα και την πραγματική ζωή.

Εντάξει. Αλλά ύστερα, αν αναγνωρίζουν την ύπαρξη διαφορετικών τάσεων θα πρέπει σίγουρα να τους αφήσουν το δικαίωμα να οργανωθούν με τον δικό τους τρόπο και να εργαστούν για την αναρχία με τον τρόπο που τους φαίνεται καλύτερος. Ή θα διεκδικήσουν το δικαίωμα να εκδιώξουν, να «αφορίσουν» από τον αναρχισμό όλους εκείνους που δεν δέχονται το πρόγραμμά τους; Βέβαια λένε ότι «θέλουν να συναντηθούν σε μια μοναδική οργάνωση» όλα τα «υγιή στοιχεία» του ελευθεριακού κινήματος· και φυσικά θα φροντίσουν να κρίνουν ως «υγιή» μόνο αυτά που σκέφτονται όπως και αυτοί. Αλλά τι θα κάνουν με τα «μη-υγιή» στοιχεία;

Φυσικά, ανάμεσα σε αυτούς που αυτοχαρακτηρίζονται ως αναρχικοί υπάρχουν, όπως σε κάθε ανθρώπινη ομάδα, στοιχεία διαφορετικής αξίας· και το χειρότερο, υπάρχουν κάποιοι που διαδίδουν ιδέες στο όνομα του αναρχισμού οι οποίες πολύ λίγο έχουν να κάνουν με αυτόν. Αλλά πώς να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα; Η «αναρχική αλήθεια» δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνει μονοπώλιο ενός ατόμου ή μιας επιτροπής· ούτε μπορεί να εξαρτηθεί από τις αποφάσεις πραγματικών ή φανταστικών πλειοψηφιών. Αυτό που είναι απαραίτητο � και επαρκές � είναι ο καθένας από μας να έχει και να εξασκεί την ευρύτερη ελευθερία κριτικής και ο καθένας μας να υποστηρίζει τις δικές του ιδέες και να διαλέγει για τον εαυτό του τους δικούς του συντρόφους. Σε έσχατη ανάγκη οι πραγματικότητα θα αποφασίσει ποιος ήταν σωστός.

Επομένως ας βάλουμε στην άκρη την ιδέα να μαζέψουμε μαζί «όλους» τους αναρχικούς σε μία μοναδική οργάνωση και ας δούμε τι είναι στην πραγματικότητα η «Γενική Ένωση» που μας προτείνουν οι Ρώσοι � δηλαδή η Ένωση μιας συγκεκριμένης φράξιας αναρχικών· και ας δούμε εάν η οργανωτική μέθοδο την οποία προτείνουν συμμορφώνεται με την αναρχική μέθοδο και αρχές και αν με αυτόν τον τρόπο μπορεί να βοηθήσει ώστε να επέλθει ο θρίαμβος του αναρχισμού.

Και πάλι, νομίζω ότι δεν μπορεί.

Δεν αμφισβητώ την αγνότητα της αναρχικής προσφοράς των Ρώσων συντρόφων. Θέλουν να επιφέρουν τον αναρχικό κομμουνισμό και ψάχνουν τους τρόπους για να το κάνουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Αλλά δεν αρκεί να θέλεις κάτι· πρέπει κάποιος να χρησιμοποιεί και τα κατάλληλα μέσα· για να φτάσει κάποιος σε ένα συγκεκριμένο τόπο πρέπει να πάρει τον σωστό δρόμο αλλιώς θα καταλήξει κάπου αλλού. Η οργάνωσή τους, όντας τυπικά εξουσιαστική, μακριά από το να βοηθήσει να επέλθει η νίκη του αναρχικού κομμουνισμού, στον οποίο αποβλέπουν, μπορεί μόνο να νοθεύσει το αναρχικό πνεύμα και να οδηγήσει σε συμπεράσματα που έρχονται σε αντίθεση με τις προθέσεις τους.

Στην πραγματικότητα, η «Γενική Ένωσή» τους εμφανίζεται να αποτελείται από τόσες πολλές μερικές οργανώσεις με «γραμματείες» οι οποίες καθοδηγούν «ιδεολογικά» την πολιτική και τεχνική δουλειά· και για να συντονίζονται οι δραστηριότητες όλες οι οργανώσεις � μέλη υπάρχει η «Διοικητική Επιτροπή της Ένωσης» που ο στόχος της είναι να φροντίζει για τις αποφάσεις της Ένωσης και να επιβλέπει την «ιδεολογική και οργανωτική καθοδήγηση των οργανώσεων σε συμμόρφωση με την ιδεολογία και γενική στρατηγική της Ένωσης». Είναι αυτό αναρχικό; Αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι κυβέρνηση και εκκλησία. Πραγματικά, δεν υπάρχει αστυνομία ή ξιφολόγχες, ούτε πιστό κοπάδι για να αποδεχτεί την υπαγορευμένη «ιδεολογία»· αλλά αυτό απλά σημαίνει ότι η κυβέρνησή τους θα είναι μια ανίκανη και αδύνατη κυβέρνηση και η εκκλησία τους ένα φυτώριο για αιρέσεις και σχίσματα. Το πνεύμα, η τάση παραμένει εξουσιαστική και το εκπαιδευτικό αποτέλεσμα θα παραμείνει αντί � αναρχικό.

Ακούστε αν αυτό δεν είναι αλήθεια.

«Το διοικητικό όργανο του γενικού ελευθεριακού κινήματος � της αναρχικής Ένωσης � θα εισάγει στις γραμμές της την αρχή της συλλογικής ευθύνης· ολόκληρη η Ένωση θα είναι υπεύθυνο για την επαναστατική και πολιτική δράση του κάθε μέλους της· και κάθε μέλος θα είναι υπεύθυνο για την επαναστατική και πολιτική δράση της Ένωσης».

Και μετά από αυτό, που είναι η απόλυτη άρνηση κάθε ατομικής ανεξαρτησίας και ελευθερίας πρωτοβουλίας και δράσης, οι συνήγοροι (στμ. του Σχεδίου), θυμούμενοι ότι είναι αναρχικοί, ονομάζουν τους εαυτούς τους φεντεραλιστές και ξεφωνούν ενάντια στον συγκεντρωτισμό, «τα αναπόφευκτα αποτελέσματα του οποίου», λένε, «είναι η υποδούλωση και ο μηχανικισμός της ζωής της κοινωνίας και των κομμάτων».

Αλλά αν η Ένωση είναι υπεύθυνη για ότι κάνει το κάθε μέλος της, πώς μπορεί να επιτρέψει σε κάθε άτομο μέλος της και στις διάφορες ομάδες την ελευθερία να εφαρμόσουν το κοινό πρόγραμμα με τον τρόπο που αυτές θεωρούν καλλίτερο; Πώς μπορεί κάποιος να είναι υπεύθυνος για μια δράση αν δεν έχει τα μέσα να την εμποδίσει; Επομένως, η Ένωση και στο όνομά της η Διοικητική Επιτροπή, θα πρέπει να ελέγχει τη δράση του κάθε μέλους και να το διατάζει τι να κάνει και τι όχι· και καθώς η αποδοκιμασία μετά το γεγονός δεν μπορεί να διορθώσει μια προηγούμενα αποδεκτή ευθύνη, κανείς δεν θα μπορεί να κάνει τίποτα πριν να έχει εξασφαλίσει το προχώρα, την έγκριση της επιτροπής. Και από την άλλη πλευρά, μπορεί ένα άτομο να αποδεχτεί ευθύνη για τις δράσεις μιας συλλογικότητας πριν να γνωρίζει τι πρόκειται να γίνει και αν δεν μπορεί να την σταματήσει κάνοντας κάτι το οποίο αποδοκιμάζει;

Επιπλέον, οι συγγραφείς του Σχεδίου λένε ότι είναι η «Ένωση» η οποία προτείνει και κανονίζει. Αλλά όταν αναφέρονται στις επιθυμίες της Ένωσης, αναφέρονται άραγε στις επιθυμίες όλων των μελών της; Αν ναι, για να μπορεί να λειτουργεί η Ένωση πρέπει όλοι να έχουν πάντα την ίδια άποψη για όλα τα ζητήματα. Έτσι αν είναι φυσιολογικό ότι ο καθένας θα πρέπει να συμφωνεί με τις γενικές και θεμελιώδης αρχές, γιατί αλλιώς δεν θα είναι και θα παραμένουν ενωμένοι, δεν μπορεί να υποτεθεί ότι τα σκεπτόμενα όντα θα είναι όλα και πάντα με την ίδια άποψη όσον αφορά το τι χρειάζεται να γίνει στις διαφορετικές περιστάσεις και στην επιλογή των ανθρώπων στους οποίους θα εμπιστευτούν διοικητικές και κατευθυντικές αρμοδιότητες.

Στην πραγματικότητα � όπως προκύπτει από το ίδιο το κείμενο του Σχεδίου � η θέληση της Ένωσης μπορεί μόνο να σημαίνει την θέληση της πλειοψηφίας, εκφρασμένη μέσα από συνέδρια τα οποία διορίζουν και ελέγχουν την «Διοικητική Επιτροπή» και αποφασίζουν για όλα τα σημαντικά ζητήματα. Φυσικά, τα συνέδρια θα αποτελούνται από αντιπροσώπους εκλεγμένους από την πλειοψηφία των ομάδων � μελών, και αυτοί οι αντιπρόσωποι θα αποφασίζουν για το τι να κάνουν, όπως μια πλειοψηφία από ψήφους. Έτσι, στην καλύτερη των περιπτώσεων, οι αποφάσεις θα παίρνονται από την πλειοψηφία μιας πλειοψηφίας, και αυτό μπορεί εύκολα, ειδικά όταν οι αντιτιθέμενες απόψεις είναι περισσότερες από δύο, να εκφράζει μόνο μια μειοψηφία.

Επιπλέον θα έχει ήδη γίνει αντιληπτό ότι, δοσμένων των συνθηκών στις οποίες οι αναρχικοί ζουν και αγωνίζονται, τα συνέδριά τους είναι ακόμη λιγότερο αντιπροσωπευτικά από τα κοινοβούλια των μπουρζουάδων. Και ο έλεγχός τους επί των διοικητικών σωμάτων, αν αυτά έχουν εξουσιαστικές αρμοδιότητες, είναι σπάνια έγκαιρος και αποτελεσματικός. Στην πράξη στα αναρχικά συνέδρια παρευρίσκεται όποιος επιθυμεί και μπορεί, όποιος έχει αρκετά χρήματα και όποιος δεν έχει εμποδιστεί από αστυνομικά μέτρα. Υπάρχουν τόσες παρουσίες που αντιπροσωπεύουν μόνο τους εαυτούς τους ή έναν μικρό αριθμό φίλων όσες και αυτές που πραγματικά αντιπροσωπεύουν τις απόψεις και τις επιθυμίες μιας μεγάλης συλλογικότητας. Και αν δεν παρθούν προφυλάξεις ενάντια στους πιθανούς προδότες και κατασκόπους � μάλιστα ακριβώς λόγο της ανάγκης αυτών των προφυλάξεων � είναι αδύνατο να γίνει ένας σοβαρός έλεγχος στους αντιπροσώπους και στην αξία των εντολών τους.

Σε κάθε περίπτωση όλα αυτά εκφυλίζονται σε ένα καθαρό πλειοψηφικό σύστημα, σε καθαρό κοινοβουλευτισμό.

Είναι αρκετά γνωστό ότι οι αναρχικοί δεν αποδέχονται την κυβέρνηση της πλειοψηφίας («δημοκρατία»), περισσότερο απ� ότι δέχονται την κυβέρνηση των λίγων («Αριστοκρατία», «ολιγαρχία» ή δικτατορία μιας τάξης ή ενός κόμματος) ούτε αυτή του ατόμου («αυτοκρατορία», «μοναρχία» ή προσωπική δικτατορία).

Χιλιάδες φορές οι αναρχικοί έχουν κριτικάρει την αποκαλούμενη κυβέρνηση της πλειοψηφίας, η οποία όπως και να �χει στην πράξη πάντα οδηγεί στην κυριαρχία από μια μικρή μειοψηφία.

Πρέπει να τα επαναλάβουμε όλα αυτά ξανά για τους Ρώσους συντρόφους μας;

Αναμφίβολα οι αναρχικοί αναγνωρίζουν ότι όπου η ζωή είναι κοινή είναι συχνά απαραίτητο για την μειοψηφία να αποδέχεται την άποψη της πλειοψηφίας. Όταν υπάρχει μια προφανής ανάγκη ή χρησιμότητα στο να γίνει κάτι και, για να γίνει χρειάζεται τη συμφωνία όλων, οι λίγοι θα νιώσουν την ανάγκη να προσαρμοστούν στις επιθυμίες των πολλών. Και συνήθως, για το ενδιαφέρον του να ενεργούν ειρηνικά μαζί και υπό συνθήκες ισότητας, είναι απαραίτητο για τον καθένα να υποκινούνται από ένα πνεύμα ομόνοιας, ανεκτικότητας και συμβιβασμού. Αλλά τέτοιες προσαρμογές απ� τη μια πλευρά από μια ομάδα πρέπει να είναι αμοιβαίες, εθελοντικές και πρέπει να προέρχεται από μια αντίληψη ανάγκης και καλής θέλησης να εμποδιστεί η συνέχιση των κοινωνικών υποθέσεων από το να παραλύσουν λόγο ξεροκεφαλιάς. Δεν μπορεί να επιβληθεί σαν αρχή και θεσπισμένος κανόνας. Αυτό είναι ένα ιδανικό το οποίο, ίσως, στην καθημερινή ζωή γενικά, είναι δύσκολο να επιτευχθεί πλήρως, αλλά είναι αλήθεια ότι σε κάθε ανθρώπινη ομάδα η αναρχία είναι πιο κοντά εκεί όπου η συμφωνία μεταξύ της πλειοψηφίας και της μειοψηφίας είναι ελεύθερη και αυθόρμητη και απαλλαγμένη από κάθε επιβολή που δεν απορρέει από τη φυσική τάξη πραγμάτων.

Έτσι αν οι αναρχικοί αρνηθούν το δικαίωμα της πλειοψηφίας να κυβερνούν την ανθρώπινη κοινωνία γενικά � στην οποία τα άτομα είναι παρ� όλ� αυτά αναγκασμένα να αποδεχτούν κάποιους περιορισμούς, καθώς δεν μπορούν να απομονώσουν τους εαυτούς τους χωρίς να απαρνούνται τις συνθήκες της ανθρώπινης ζωής � και αν θέλουν το κάθε τι να γίνεται με ελεύθερη συμφωνία όλων, πώς είναι δυνατό για αυτούς να αποδεχτούν την ιδέα της κυβέρνησης από την πλειοψηφία στην ουσιωδώς ελεύθερη και εθελοντική ένωση και να ξεκινήσουν να διακηρύσσουν ότι οι αναρχικοί πρέπει να υποτάσσονται στις αποφάσεις της πλειοψηφίας πριν καν ακούσουν πια μπορεί αυτή να είναι; Είναι κατανοητό ότι οι μη-αναρχικοί θα βρουν την Αναρχία, ορισμένη ως μια ελεύθερη οργάνωση χωρίς την εξουσία της πλειοψηφίας πάνω στη μειοψηφία, ή το αντίθετο, μια μη-ρεαλιστική ουτοπία, ή ρεαλιστική μόνο σε ένα μακρινό μέλλον· αλλά είναι αδιανόητο οποιοσδήποτε διακηρύσσει τις αναρχικές ιδέες και θέλει να φέρει την Αναρχία, ή τουλάχιστον να προσεγγίσει σοβαρά την πραγματοποίησή της � σήμερα και όχι αύριο � να απαρνείται τις βασικές αρχές του αναρχισμού στην δράση που προτείνει να παλέψει για τη νίκη της. Κατά τη γνώμη μου, μια αναρχική οργάνωση πρέπει να βασίζεται σε πολύ διαφορετική βάση από αυτή που προτείνεται από αυτούς τους Ρώσους συντρόφους.

Πλήρη αυτονομία, πλήρη ανεξαρτησία και άρα πλήρης υπευθυνότητα των ατόμων και των ομάδων· ελεύθερη συμφωνία ανάμεσα σε αυτούς που πιστεύουν ότι είναι χρήσιμο να ενωθούν για να συνεργαστούν για έναν κοινό σκοπό· ηθικά καθήκοντα για να καταλάβουν πλήρως τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνουν και να μην κάνουν τίποτα που μπορεί να αντιπαρατίθεται με το αποδεκτό πρόγραμμα. Πάνω σε αυτές τις βάσεις οι πρακτικές δομές και τα σωστά εργαλεία που θα δώσουν ζωή στην οργάνωση πρέπει να χτιστούν και να σχεδιαστούν. Κατόπιν οι ομάδες, οι ομοσπονδίες ομάδων, οι ομοσπονδίες ομοσπονδιών, τα συνέδρια, οι επιτροπές αλληλογραφίας και ούτω καθεξής. Αλλά όλα αυτά πρέπει να γίνουν ελεύθερα, με τέτοιο τρόπο ώστε η σκέψη και η πρωτοβουλία των ατόμων να μην εμποδίζεται, και με την ανεξάρτητη γνώμη του πώς να δοθεί μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στις προσπάθειες οι οποίες, απομονωμένες, θα ήταν είτε αδύνατες είτε αναποτελεσματικές. Συμπερασματικά συνέδρια μιας αναρχικής οργάνωσης, ακόμη και αν υποφέρουν ως αντιπροσωπευτικά σώματα από όλες τις προαναφερόμενες ατέλειες, είναι ελεύθερα από κάθε είδους εξουσιαστικών τάσεων, επειδή δεν προδιαγράφουν τον νόμο· δεν επιβάλουν τις δικές τους αποφάσεις στους άλλους. Βοηθούν να διατηρούνται και να αυξάνονται οι προσωπικές σχέσεις μεταξύ των πιο ενεργών συντρόφων, να συντονίζονται και να ενθαρρύνονται προγραμματικές μελέτες στους τρόπους και τα μέσα ανάληψης δράσης, να πληροφορούνται όλοι για την κατάσταση στις διάφορες περιοχές και για την δράση που είναι πιο άμεσα αναγκαία για τον καθένα· να διατυπώνονται οι διάφορες απόψεις που θεωρούνται έγκυρες ανάμεσα στους αναρχικούς και να υπογράφονται κάποιου είδους στατιστικές από αυτούς � και οι αποφάσεις τους δεν είναι υποχρεωτικοί κανόνες αλλά υποδείξεις, συμβουλές, προτάσεις που υποβάλλονται στη σύνθεση όλων, και δεν γίνονται δεσμά και επιβολές παρά μόνο σε αυτούς που τις αποδέχονται, και για όσο καιρό τις αποδέχονται.

Τα διαχειριστικά σώματα που διορίζουν � Επιτροπή Αλληλογραφίας κλπ � δεν έχουν διοικητικές ή καθοδηγητικές αρμοδιότητες, αν δεν συμφέρουν αυτούς που τις ζητούν και αποδέχονται τέτοιες πρωτοβουλίες, και δεν έχουν καμιά εξουσία να επιβάλουν τις δικές τους απόψεις � τις οποίες μπορούν φυσικά να διατηρούν και να προπαγανδίζουν σαν ομάδες συντρόφων, αλλά δεν μπορούν να παρουσιάζονται σαν επίσημη άποψη της οργάνωσης. Εκδίδουν τις αποφάσεις των συνεδρίων και τις απόψεις και προτάσεις τις οποίες ομάδες και άτομα στέλνουν σε αυτούς· και βοηθούν � για όσους χρειάζονται αυτή την υπηρεσία � να διευκολύνουν τις σχέσεις μεταξύ των ομάδων και την συνεργασία μεταξύ αυτών που συμφωνούν σε διάφορες πρωτοβουλίες. Όποιος το επιθυμεί είναι ελεύθερος να αλληλογραφήσει με όποιον επιθυμεί, ή να χρησιμοποιήσει τις υπηρεσίες άλλων επιτροπών που ορίστηκαν από ειδικές ομάδες.

Σε μια αναρχική οργάνωση τα άτομα � μέλη μπορούν να εκφράσουν οποιαδήποτε άποψη και να χρησιμοποιήσουν οποιαδήποτε τακτική δεν έρχεται σε αντίθεση με αποδεκτές αρχές και οι οποίες δεν βλάπτουν τις δραστηριότητες των άλλων. Σε κάθε περίπτωση μια δοσμένη οργάνωση διατηρείται για όσο καιρό οι αιτίες για την ένωση είναι ισχυρότερες από αυτές της διάλυσης. Όταν δεν είναι πλέον έτσι, τότε η οργάνωση διαλύεται και κάνει χώρο για άλλες, πιο ομογενείς ομάδες.

Ξεκάθαρα, η διάρκεια, η μονιμότητα μιας οργάνωσης εξαρτάται από το πόσο αποτελεσματική αποδεικνύεται στον μακρύ αγώνα που πρέπει να διεξάγει, και είναι φυσικό ότι οποιοσδήποτε θεσμός ενστικτωδώς επιδιώκει να διατηρηθεί έπ� άπειρον. Αλλά η διάρκεια μιας ελευθεριακής οργάνωσης πρέπει να είναι συνέπεια της πνευματικής συγγένειας των μελών της και της προσαρμοστικότητας του τρόπου ύπαρξής της στις διαρκής αλλαγές των περιστάσεων. Όταν δεν είναι πλέον δυνατό να εκπληρωθεί μια χρήσιμη αποστολή είναι καλύτερο να πεθάνει. Οι Ρώσοι σύντροφοι πιθανόν βρίσκουν ότι μια οργάνωση σαν αυτή που προτείνω και παρόμοια με αυτή που έχει υπάρξει, περισσότερο ή λιγότερο αποτελεσματική κατά περιόδους, δεν είναι ικανοποιητική.

Το καταλαβαίνω. Αυτοί οι σύντροφοι βασανίζονται από την έμμονη ιδέα της επιτυχίας των Μπολσεβίκων στη χώρα τους και, όπως οι Μπολσεβίκοι, θα ήθελαν να συσπειρώσουν όλους τους αναρχικούς μαζί σε κάποιου είδους πειθαρχημένο στρατό ο οποίος, υπό την ιδεολογική και πρακτική καθοδήγηση λίγων ηγετών, θα βαδίσει σταθερά σε επίθεση στο υπάρχον σύστημα, και αφού θα έχει κερδίσει την υλική νίκη θα κατευθύνει την δημιουργία μιας νέας κοινωνίας. Και ίσως είναι αλήθεια ότι κάτω από ένα τέτοιο σύστημα, είναι πιθανό ότι οι αναρχικοί θα ήταν μεγαλύτεροι. Αλλά με πιο αποτέλεσμα; Δεν θα συμβεί ότι συνέβη στον σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό στην Ρωσία και στον αναρχισμό;

Οι σύντροφοι είναι ανυπόμονοι για την επιτυχία όσο είμαστε και εμείς. Αλλά για να ενεργήσεις και να πετύχεις δεν είσαι υποχρεωμένος να απαρνηθείς τις αιτίες για να ενεργήσεις και να αλλάξεις τον χαρακτήρα της νίκης που έρχεται.

Θέλουμε να αγωνιστούμε και να νικήσουμε, αλλά σαν αναρχικοί � για την Αναρχία.

Malatesta

(Il Risveglio (Geneva), Οκτώβρης 1927)

Source: Libertarian Collective Anti-Authoritarian’s Desire

Return to The Nestor Makhno Archive

Other pages connected to this site:

Anarchist Groups & Organizations

An Anarchist Reader

L@ Pagin@ di nestor mcnab

⚑

www.nestormakhno.info/greek/malrep1.htm

1065291
Σχετικά με την «Πλατφόρμα»
από Μαυροσημαιοφόρος⚑ 4:14μμ, Κυριακή 2 Αυγούστου 2009
Nestor Makhno: Skhetika me tin “Platforma”

Σχετικά με την «Πλατφόρμα»

Nestor Makhno

Σε απάντηση του «Ένα σχέδιο αναρχικής οργάνωσης»

Αγαπητέ σύντροφε Μαλατέστα,

Διάβασα την απάντησή σου στο σχέδιο για μια «Οργανωτική Πλατφόρμα της Γενικής Ένωσης Αναρχικών», ένα σχέδιο που εκδόθηκε από μια ομάδα Ρώσων αναρχικών του εξωτερικού.

Η εντύπωσή μου είναι ότι είτε παρανόησες το σχέδιο για την «Πλατφόρμα» είτε η άρνησή σου να αναγνωρίσεις την συλλογική ευθύνη στην επαναστατική δράση και την καθοδηγητική λειτουργία που οι αναρχικές δυνάμεις πρέπει να αναλάβουν, προέρχεται από μια βαθιά πίστη σχετικά με τον αναρχισμό η οποία σε οδηγεί να παραβλέπεις την αρχή της υπευθυνότητας.

Αλλά, είναι μια θεμελιώδης αρχή, η οποία οδηγεί τον καθένα μας στον δρόμο που αντιλαμβανόμαστε την αναρχική ιδέα, στην αποφασιστικότητά μας ότι θα διεισδύσει στις μάζες, στο θυσιαστικό τους πνεύμα. Χάρη σε αυτήν ένας άνθρωπος μπορεί να διαλέξει τον επαναστατικό δρόμο και να αγνοήσει τους άλλος. Χωρίς αυτή κανένας επαναστάτης δεν μπορεί να έχει την απαραίτητη δύναμη ή θέληση ή νοημοσύνη να υποφέρει το θέαμα της κοινωνικής δυστυχίας και ακόμη λιγότερο να παλέψει ενάντιά της. Εξαιτίας της έμπνευσης της συλλογικής ευθύνης οι επαναστάτες όλων των εποχών και σχολών έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους· πάνω σε αυτή βασίζουν την ελπίδα τους ότι οι μερικές εξεγέρσεις � εξεγέρσεις που ανοίγουν τον δρόμο για τους καταπιεσμένους � δεν είναι μάταιες, ότι οι εκμεταλλευόμενοι θα κατανοήσουν τις λαχτάρες τους, θα εξάγουν από αυτές τις κατάλληλες για τη στιγμή εφαρμογές και θα τις χρησιμοποιήσουν για να βρουν νέους δρόμους προς την απελευθέρωσή τους. Εσύ ο ίδιος, αγαπητέ Μαλατέστα, αναγνωρίζεις την ατομική ευθύνη των αναρχικών επαναστατών. Και ακόμη περισσότερο, έχεις προσφέρει τον εαυτό σου κατά τη διάρκεια της ζωής σου σαν αγωνιστής. Τουλάχιστον έτσι έχω αντιληφθεί τα γραπτά σου για τον αναρχισμό. Αλλά αρνείσαι την αναγκαιότητα και χρησιμότητα της συλλογικής ευθύνης όταν αντιμετωπίζεις τις προκαταλήψεις και δράσεις του αναρχικού κινήματος σαν όλου. Η συλλογική ευθύνη σε τρομάζει· έτσι την αρνείσαι.

Για μένα, που έχω αποκτήσει τη συνήθεια να αντικρίζω κατάματα τις αλήθειες του κινήματός μας, η άρνησή σου της συλλογικής ευθύνης μου φαίνεται όχι μόνο χωρίς βάση αλλά και επικίνδυνη για την κοινωνική επανάσταση, στην οποία καλά θα έκανες να λάβεις υπόψη σου τις εμπειρίες όταν έρχεται να πολεμήσεις μια οριστική μάχη ενάντια σε όλους μας τους εχθρούς. Τώρα η εμπειρία μου από τις επαναστατικές μάχες του παρελθόντος με οδηγεί να πιστεύω ότι δεν μετράει πια θα είναι η σειρά των επαναστατικών γεγονότων, κάποιος πρέπει να δώσει σοβαρές οδηγίες, ιδεολογικές και τακτικές ταυτόχρονα. Αυτό σημαίνει ότι μόνο ένα συλλογικό πνεύμα, υγιές και προσηλωμένο στον αναρχισμό, μπορεί να εκφράσει τις ανάγκες της στιγμής, μέσω μιας συλλογικά υπεύθυνης θέλησης. Κανείς από μας δεν έχει το δικαίωμα να υπεκφεύγει της υπευθυνότητας. Αντιθέτως, αν έχει παραβλεφθεί μέχρι στιγμής από τις τάξεις των αναρχικών, είναι ανάγκη τώρα να γίνει, για μας, τους κομμουνιστές αναρχικούς, ένα άρθρο του θεωρητικού και πρακτικού προγράμματος μας. Μόνο το συλλογικό πνεύμα των αγωνιστών του και η συλλογική τους ευθύνη θα επιτρέψει στον σύγχρονο αναρχισμό να εξαλείψει από τους κύκλους του την ιδέα, ιστορικά λανθασμένη, ότι ο αναρχισμός δεν μπορεί να είναι ένας οδηγός � είτε ιδεολογικά είτε στην πράξη � για τις μάζες των εργαζομένων σε μια επαναστατική περίοδο και συνεπώς δεν μπορεί να έχει συνολική ευθύνη.

Δεν θα επιμείνω, σε αυτό το γράμμα, στα άλλα σημεία του άρθρου σου ενάντια στο σχέδιο της «Πλατφόρμας», όπως το κομμάτι όπου βλέπεις «μια εκκλησία και μια εξουσία χωρίς αστυνομία». Θα εκφράσω μόνο την έκπληξή μου βλέποντάς σε να χρησιμοποιείς τέτοια επιχειρήματα στην πορεία της κριτικής σου. Σκέφτηκα αρκετά πάνω σ� αυτά και δεν μπορώ να δεχτώ την άποψή σου.

Όχι, δεν έχεις δίκιο. Κι επειδή δεν συμφωνώ με τις αναιρέσεις σου, χρησιμοποιώντας επιχειρήματα που είναι πολύ εύκολα, πιστεύω ότι μπορώ να σου ρωτήσω:

1) θα πρέπει ο αναρχισμός να αναλάβει κάποια ευθύνη στον αγώνα των εργαζομένων ενάντια στους καταπιεστές τους, τον καπιταλισμό και τον υπηρέτη του, το Κράτος; Αν όχι, μπορείς να πεις γιατί; Αν ναι, πρέπει οι αναρχικοί να δουλέψουν προς το να επιτρέψουν το κίνημά τους να ασκήσει επιρροή στην ίδια βάση με την υπάρχουσα κοινωνική τάξη;

2) Μπορεί ο αναρχισμός, στην κατάσταση της αποδιοργάνωσης που βρίσκεται σήμερα, να ασκήσει οποιαδήποτε επίδραση, ιδεολογική ή πρακτική, στις κοινωνικές υποθέσεις και τον αγώνα της εργαζόμενης τάξης;

3) Ποια είναι τα μέσα που ο αναρχισμός θα πρέπει να υιοθετήσεις έξω από την επανάσταση και ποια είναι τα μέσα τα οποία μπορεί να διαθέτει για να αποδείξει και να επιβεβαιώσει τις δημιουργικές του αρχές;

4) Χρειάζεται ο αναρχισμός τις δικές του μόνιμες οργανώσεις, κοντινά δεσμευμένες μεταξύ τους από ενότητα σκοπών και δράσης για να πετύχει τους σκοπούς του;

5) Τι εννοούν οι αναρχικοί με το «θεσμούς που θα εγκατασταθούν» με οπτική να εγγυείται την ελεύθερη ανάπτυξη της κοινωνίας;

6) Μπορεί ο αναρχισμός, στην κομμουνιστική κοινωνία που οραματίζεται, να κάνει χωρίς κοινωνικούς θεσμούς; Αν ναι, με ποιους τρόπους; Αν όχι, ποίος θα τους αναγνωρίσει και θα τους καθιερώσει και με ποια ονόματα θα τους πραγματοποιήσει; Πρέπει οι αναρχικοί να αναλάβουν μια καθοδηγητική λειτουργία, άρα μία υπευθυνότητας, ή πρέπει να περιορίσουν τους εαυτούς τους στο να είναι ανεύθυνοι βοηθοί;

Η απάντησή σου, αγαπητέ Μαλατέστα, θα είναι μεγάλης σημασίας για μένα για δύο λόγους. Θα μου επιτρέψει να καταλάβω καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο βλέπεις τα πράγματα καθώς εξετάζεις το ζήτημα της οργάνωσης των αναρχικών δυνάμεων και του κινήματος γενικότερα. Και � ας είμαστε ειλικρινείς � η άποψή σου γίνεται αμέσως δεκτή χωρίς συζήτηση από τους περισσότερους αναρχικούς και συμπαθώντες, σαν μια άποψη ενός έμπειρου αγωνιστή που έχει παραμείνει σε όλη του τη ζωή σταθερά πιστός στα ελευθεριακά του ιδανικά. Εξαρτάται συνεπώς σε μεγάλο βαθμό από τη θέση-στάση σου το αν μια πλήρη μελέτη των επειγόντων ζητημάτων που θέτει αυτή η εποχή στο κίνημά μας θα αναληφθεί, και συνεπώς εάν η επέκτασή-ανάπτυξη τους θα επιβραδυνθεί ή θα κάνει ένα πήδημα μπροστά. Παραμένοντας στα λιμνασμένα νερά του παρόντος και του παρελθόντος το κίνημά μας δεν έχει να κερδίσει τίποτα. Αντιθέτως, είναι ζωτική ανάγκη βλέποντας τα γεγονότα που προβάλλουν μπροστά μας να κάνουμε κάθε αλλαγή για να πετύχουμε τις λειτουργίες του.

Περιμένω ιδιαίτερα την απάντησή σου.

1928, με επαναστατικούς χαιρετισμούς,

Nestor Makhno

Source: Libertarian Collective Anti-Authoritarian’s Desire

Return to The Nestor Makhno Archive

Other pages connected to this site:

Anarchist Groups & Organizations

An Anarchist Reader

L@ Pagin@ di nestor mcnab
⚑

www.nestormakhno.info/greek/abouplat.htm

1065292
Σε απάντηση στο «Σχετικά με την πλατφόρμα»
από Μαυροσημαιοφόρος⚑ 4:18μμ, Κυριακή 2 Αυγούστου 2009
Errico Malatesta: Se apantisi sto “Skhetika me tin Plataforma”

Σε απάντηση στο
«Σχετικά με την πλατφόρμα»

Errico Malatesta

Αγαπητέ σύντροφε

Είδα τελικά το γράμμα που μου έστειλες πριν από τουλάχιστον ένα χρόνο, σχετικά με τη κριτική μου στο Σχέδιο για την οργάνωση μιας Γενικής Ένωσης των αναρχικών, το οποίο εκδόθηκε από μια ομάδα Ρώσων αναρχικών του εξωτερικού και είναι γνωστό στο κίνημά μας με το όνομα της «Πλατφόρμας».

Γνωρίζοντας την κατάστασή μου όπως εσύ, θα έχεις αναμφίβολα καταλάβει γιατί δεν απάντησα.

Δεν μπορώ να πάρω μέρος όπως θα ήθελα στη συζήτηση των ζητημάτων που μας ενδιαφέρουν περισσότερο, επειδή η λογοκρισία με εμποδίζει από το να λαμβάνω είτε τις εκδόσεις που είναι σοβαρά ανατρεπτικές είτε τα γράμματα τα οποία ασχολούνται με πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα, και μόνο μετά από μεγάλα διαστήματα και από τυχαία συμβάντα ακούω την μακρινή ηχώ αυτών που οι σύντροφοι λεν και κάνουν. Έτσι, ήξερα ότι η «Πλατφόρμα» και η κριτική μου σε αυτήν συζητήθηκαν ευρύτατα, αλλά ήξερα ελάχιστα ή τίποτα από αυτά που είχαν ειπωθεί· και το γράμμα σου είναι το πρώτο γραπτό κείμενο για το θέμα που έχω καταφέρει να δω.

Αν μπορούσαμε να αλληλογραφούμε ελεύθερα, θα σου ζητούσα, πριν να μπούμε σε συζήτηση, να διευκρινήσεις τις απόψεις σου οι οποίες, ίσως λόγω ατελούς μετάφρασης των Ρωσικών στα Γαλλικά, μου φαίνονται να είναι κάπως δυσνόητα. Αλλά καθώς τα πράγματα έχουν όπως έχουν, θα απαντήσω σε ότι έχω καταλάβει, και ελπίζω ότι θα έχω αργότερα τη δυνατότητα να δω την απάντησή σου.

Εκπλήσσεσαι που δεν αποδέχομαι την αρχή της συλλογικής ευθύνης, η οποία πιστεύεις ότι είναι μια θεμελιακή αρχή η οποία οδηγεί, και πρέπει να οδηγεί τους επαναστάτες του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος.

Από την πλευρά μου, αναρωτιέμαι τι μπορεί να σημαίνει αυτή η έννοια της συλλογικής ευθύνης από τα χείλη ενός αναρχικού.

Ξέρω ότι οι στρατιωτικοί έχουν τη συνήθεια να αποδεκατίζουν ομάδες επαναστατών στρατιωτών ή στρατιωτών που έχουν συμπεριφερθεί άσχημα αντίκρυ στον εχθρό πυροβολώντας τους χωρίς διακρίσεις. Ξέρω ότι οι αρχηγοί του στρατού δεν έχουν ηθικούς δισταγμούς για να καταστρέψουν χωριά ή πόλεις και να σφάξουν ολόκληρους πληθυσμούς, περιλαμβανομένων παιδιών, επειδή κάποιος προσπάθησε να εκφράσει αντίσταση στους εισβολείς. Γνωρίζω ότι μέσα στους αιώνες οι κυβερνήσεις έχουν με διάφορους τρόπους απειλήσει και εφαρμόσει το σύστημα της συλλογικής ευθύνης για να σταματήσουν εξεγέρσεις, να απαιτήσουν φόρους κλπ. Και αντιλαμβάνομαι ότι αυτό θα ήταν ένα αποτελεσματικό μέσο εκφοβισμού και καταπίεσης.

Αλλά πώς μπορούν άνθρωποι οι οποίοι αγωνίζονται για ελευθερία και δικαιοσύνη να μιλούν για συλλογική ευθύνη όταν μπορούν μόνο να ενδιαφερθούν με ηθική ευθύνη, είτε φυσική τιμωρία ακολουθεί είτε όχι;!!!

Αν, για παράδειγμα, σε μια σύγκρουση με μια οπλισμένη εχθρική δύναμη ο διπλανός μου να δράσει σαν ένας δειλός, ίσως κάνει κακό σε μένα και σε όλους, αλλά η ντροπή μπορεί να είναι μόνο δική του γιατί έχασε το κουράγιο να διατηρήσει τον ρόλο που ανέλαβε. Αν σε μια συνομωσία ένας συνωμότης γίνει προδότης και στείλει τους συντρόφους του στη φυλακή, είναι οι προδομένοι υπεύθυνοι για τον προδότη;

Η «Πλατφόρμα» λέει: «Ολόκληρη η ένωση είναι υπεύθυνη για την επαναστατική και πολιτική δραστηριότητα του κάθε μέλους και κάθε μέλος θα είναι υπεύθυνο για την επαναστατική και πολιτική δραστηριότητα της Ένωσης».

Μπορεί αυτό να συμβιβαστεί με τις αρχές της αυτονομίας και της ελεύθερης πρωτοβουλίας τις οποίες οι αναρχικοί πρεσβεύουν; Λοιπόν απαντάω: «Αν η Ένωση είναι υπεύθυνη για ότι κάνει το κάθε μέλος της, πώς μπορεί να επιτρέψει σε κάθε άτομο μέλος της και στις διάφορες ομάδες την ελευθερία να εφαρμόσουν το κοινό πρόγραμμα με τον τρόπο που αυτές θεωρούν καλλίτερο; Πώς μπορεί κάποιος να είναι υπεύθυνος για μια δράση αν δεν έχει τα μέσα να την εμποδίσει; Επομένως, η Ένωση και στο όνομά της η Διοικητική Επιτροπή, θα πρέπει να ελέγχει τη δράση του κάθε μέλους και να το διατάζει τι να κάνει και τι όχι· και καθώς η αποδοκιμασία μετά το γεγονός δεν μπορεί να διορθώσει μια προηγούμενα αποδεκτή ευθύνη, κανείς δεν θα μπορεί να κάνει τίποτα πριν να έχει εξασφαλίσει το προχώρα, την έγκριση της επιτροπής. Και από την άλλη πλευρά, μπορεί ένα άτομο να αποδεχτεί ευθύνη για τις δράσεις μιας συλλογικότητας πριν να γνωρίζει τι πρόκειται να γίνει και αν δεν μπορεί να την σταματήσει κάνοντας κάτι το οποίο αποδοκιμάζει;»

Αναμφίβολα αποδέχομαι και υποστηρίζω την άποψη ότι ο καθένας που συνδέεται και συνεργάζεται με άλλους για έναν κοινό σκοπό πρέπει να νιώθουν την ανάγκη να συντονίσουν τις δράσεις τους με αυτές των συντρόφων τους και να μην κάνουν οτιδήποτε μπορεί να βλάψει τη δουλειά των άλλων και, έτσι, τον κοινό σκοπό· και σέβεται τις συμφωνίες οι οποίες έχουν γίνει � εκτός από όταν επιθυμεί να εγκαταλείψει την συνεργασία όταν προκύπτουν διαφορές απόψεων ή αλλάζουν οι περιστάσεις ή συγκρούσεις πάνω στις προτιμώμενες μεθόδους κάνουν την συνεργασία αδύνατη ή αναποτελεσματική. Ακριβώς όπως υποστηρίζω ότι αυτοί που δεν νιώθουν και δεν εφαρμόζουν αυτό το καθήκον θα πρέπει να πεταχτούν από την συνεργασία.

Ίσως, μιλώντας για τη συλλογική ευθύνη, εννοείς ακριβώς αυτή την αρμονία και αλληλεγγύη που πρέπει να υπάρχει ανάμεσα στα μέλη μιας συνεργασίας. Και αν αυτό είναι όλο, η έκφρασή σου αντιστοιχεί, κατά τη γνώμη μου, σε λάθος χρήση της γλώσσας, αλλά βασικά θα ήταν μόνο μια ασήμαντη φρασεολογική ερώτηση και η συμφωνία σύντομα θα επιτευχθεί.

Η πραγματικά σημαντική ερώτηση που προκύπτει στο γράμμα σου αφορά τη λειτουργία («τον ρόλο») των αναρχικών στο κοινωνικό κίνημα και τον τρόπο που σχεδιάζουν να την φέρουν σε πέρας. Αυτό είναι ένα βασικό ζήτημα λόγου ύπαρξης του αναρχισμού και πρέπει κάποιος να είναι ξεκάθαρος στο τι εννοεί.

Ρωτάς αν οι αναρχικοί πρέπει (στο επαναστατικό κίνημα και την κομμουνιστική οργάνωση της κοινωνίας) να αναλάβουν έναν καθοδηγητικό και συνεπώς υπεύθυνο ρόλο, ή να περιορίσουν τους εαυτούς τους στο να είναι ανεύθυνοι βοηθητικοί.

Το ερώτημά σου με άφησε μπερδεμένο, επειδή στερείται ακρίβειας. Είναι δυνατό να κατευθύνεις μέσω συμβουλών και παραδειγμάτων, αφήνοντας τους ανθρώπους � έχοντας τη δυνατότητα και τα μέσα να ικανοποιούν οι ίδιοι τις δικές τους ανάγκες � να υιοθετούν τις μεθόδους και τις λύσεις μας αν είναι, ή μοιάζουν να είναι, καλύτερες από αυτές που προτείνουν και εκτελούνται από άλλους. Αλλά είναι επίσης δυνατό να κατευθύνεις παίρνοντας τη διοίκηση, με το να γίνεις μια κυβέρνηση και να επιβάλεις τις ιδέες και τα ενδιαφέροντα ενός με αστυνομικές μεθόδους. Με ποιόν τρόπο θέλεις να κατευθύνεις;

Είμαστε αναρχικοί επειδή πιστεύουμε ότι η κυβέρνηση (κάθε κυβέρνηση) είναι ένα κακό, και ότι δεν είναι δυνατό να κερδίσεις ελευθερία, αλληλεγγύη και δικαιοσύνη χωρίς ελευθερία. Δεν μπορούμε συνεπώς να αναρριχηθούμε στην κυβέρνηση και πρέπει να κάνουμε ότι είναι δυνατό για να εμποδίσουμε άλλους � τάξεις, κόμματα ή άτομα � να πάρουν την εξουσία και να γίνουν κυβερνήσεις.

Η υπευθυνότητα των ηγετών, μια έννοια με την οποία μου φαίνεται ότι θέλεις να εγγυηθείς ότι ο δήμος είναι προστατευμένος από τις καταχρήσεις και τα λάθη του, δεν σημαίνει τίποτα για μένα. Αυτοί που είναι στην εξουσία δεν είναι πραγματικά υπεύθυνοι εκτός από όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με μια επανάσταση, και δεν μπορούμε να κάνουμε την επανάσταση κάθε μέρα, και γενικά αυτό συμβαίνει μόνο αφού η κυβέρνηση έχει κάνει όσο κακό μπορούσε να κάνει. Θα έχεις καταλάβει ότι απέχω πολύ από το να σκέφτομαι ότι οι αναρχικοί πρέπει να είναι ικανοποιημένοι με το να είναι απλοί βοηθοί άλλων επαναστατών που, μη όντας αναρχικοί, φυσικά φιλοδοξούν να γίνουν η κυβέρνηση.

Αντιθέτως, πιστεύω ότι εμείς, οι αναρχικοί, αποδεικνύοντας την εγκυρότητα του προγράμματός μας, πρέπει να προσπαθήσουμε υπερβολικά να επιδράσουμε ώστε να οδηγήσουμε το κίνημα μπροστά προς την πραγματοποίηση των ιδανικών μας. Αλλά αυτή η επιρροή πρέπει να κερδιθεί κάνοντας περισσότερα και καλύτερα από άλλους, και θα είναι χρήσιμη μόνο αν κερδιθεί με αυτόν τον τρόπο.

Σήμερα πρέπει να εμβαθύνουμε, αναπτύξουμε και προπαγανδίσουμε τις ιδέες μας και να συσπειρώσουμε τις δυνάμεις μας σε μία κοινή δράση. Πρέπει να δράσουμε μέσα στο εργατικό κίνημα ώστε να προλάβουμε να μην περιοριστεί και διαφθαρεί από την αποκλειστική επιδίωξη μικρών βελτιώσεων συμβατών με το καπιταλιστικό σύστημα· και πρέπει να δράσουμε με τρόπο που να συμβάλει στην προετοιμασία για έναν συνολικό κοινωνικό μετασχηματισμό. Πρέπει να εργαστούμε με τις ανοργάνωτες, και ίσως μη δυνάμενες να οργανωθούν, μάζες για να ξυπνήσουμε το πνεύμα της εξέγερσης και την επιθυμία και ελπίδα για μια ελεύθερη και χαρούμενη ζωή. Πρέπει να ξεκινήσουμε και να υποστηρίξουμε όλα τα κινήματα που τείνουν να εξασθενούν τις δυνάμεις του Κράτους και του καπιταλισμού και να αυξάνουν το πνευματικό επίπεδο και τις υλικές συνθήκες των εργατών. Πρέπει, με δυο λόγια, να ετοιμάζουμε και να ετοιμάζουμε τους εαυτούς μας, ηθικά και υλικά, για την επαναστατική δράση η οποία θα ανοίξει τον δρόμο του μέλλοντος.

Και ύστερα, στην επανάσταση, πρέπει να πάρουμε ενεργό μέρος (αν είναι δυνατό πριν και πιο αποτελεσματικά από τους άλλους) στον θεμελιώδη υλικό αγώνα και να τον οδηγήσουμε στα έσχατα όριά του καταστρέφοντας όλες τις καταπιεστικές δυνάμεις του Κράτους. Πρέπει να ενθαρρύνουμε τους εργάτες να πάρουν την κατοχή των μέσων παραγωγής (γη, ορυχεία, εργοστάσια και εργαστήρια, μέσα μεταφοράς κτλ) και τον αποθεμάτων των βιομηχανικών αγαθών· να οργανώσουν άμεσα, μόνοι τους, μια δίκαιη διανομή των καταναλωτικών αγαθών και την ίδια ώρα να προμηθεύουν προϊόντα για εμπόριο ανάμεσα στις κομμούνες και τις περιοχές και για τη συνέχιση και ένταση της παραγωγής και όλων των χρήσιμων για το δήμο υπηρεσιών. Πρέπει με κάθε δυνατό τρόπο και σύμφωνα με τις τοπικές συνθήκες και δυνατότητες, να προωθήσουμε δράση από τις εργατικές ενώσεις, τις κοπερατίβες, τις εθελοντικές ομάδες � ώστε να εμποδίσουμε την ανάγκη νέων εξουσιαστικών δυνάμεων, νέων κυβερνήσεων, να αντιταχθούμε σε αυτές βίαια αν χρειαστεί, αλλά πάνω απ� όλα να τις καταστήσουμε άχρηστες. Και όπου δεν βρίσκουμε ικανοποιητική πλειοψηφία ανάμεσα στους ανθρώπους και δεν μπορούμε να εμποδίσουμε την επανεγκαθίδρυση του Κράτους με τους εξουσιαστικούς του θεσμούς και τα εξαναγκαστικά του σώματα, πρέπει να αρνηθούμε να πάρουμε μέρος ή να τα αναγνωρίσουμε, εξεγειρόμενοι ενάντιά στην επιβολή τους και απαιτώντας πλήρη αυτονομία για τους εαυτούς μας και για όλες τις διαφωνούσες μειονότητες. Με άλλα λόγια, πρέπει να παραμείνουμε σε μια πραγματική ή δυνητική κατάσταση εξέγερσης και, μη δυνάμενοι να κερδίσουμε στο παρόν, πρέπει τουλάχιστον να ετοιμαζόμαστε για το μέλλον.

Είναι αυτό που εννοείς στο κομμάτι που λες οι αναρχικοί πρέπει να πάρουν μέρος στην προετοιμασία και επιτυχία της επανάστασης;

Απ� ότι ξέρω από σένα και το έργο σου κλείνω να πιστέψω ότι έτσι είναι.

Αλλά όταν βλέπω ότι στην Ένωση που υποστηρίζεις υπάρχει μία Διοικητική Επιτροπή για να δίνει ιδεολογική και οργανωτική κατεύθυνση στην συνεργασία προσβάλλομαι από την αμφιβολία ότι θέλεις επίσης να δεις, μέσα στο γενικό κίνημα, ένα κεντρικό σώμα το οποίο, με έναν εξουσιαστικό τρόπο, υπαγορεύει το θεωρητικό και πρακτικό πρόγραμμα της επανάστασης.

Αν αυτό είναι σωστό απέχουμε παρασάγκας.

Η οργάνωσή σου, ή το διοικητικό σου όργανο, ίσως αποτελείται από αναρχικούς αλλά δεν μπορούν να γίνουν τίποτα άλλο από μια κυβέρνηση. Πιστεύοντας, με απόλυτα καλή πίστη, ότι είναι απαραίτητοι για τον θρίαμβο της επανάστασης, θα θέσουν σαν προτεραιότητά τους την κατοχύρωση ότι είναι σε καλή θέση και αρκετά δυνατοί για να επιβάλλουν τις επιθυμίες τους. Θα δημιουργήσουν αναμφίβολα οπλισμένα σώματα για της σωματική τους άμυνα και μια γραφειοκρατία για να εκτελεί τις εντολές τους και στη διαδικασία θα παραλύσουν το λαϊκό κίνημα και θα σκοτώσουν την επανάσταση.

Αυτό είναι νομίζω αυτό που συνέβη στους Μπολσεβίκους.

Εδώ είμαστε. Πιστεύω ότι το σημαντικό δεν είναι η επιτυχία των σχεδίων μας, των ιδεών και των ουτοπιών μας, τα οποία σε κάθε περίπτωση χρειάζονται την επιβεβαίωση της εμπειρίας και μπορεί να τροποποιηθούν από την εμπειρία, ανεπτυγμένη και προσαρμοσμένη στις πραγματικές ηθικές και υλικές συνθήκες του χρόνου και του τόπου. Αυτό που μετράει περισσότερο είναι ότι οι άνθρωποι, άντρες και γυναίκες χάνουν το αγελαία(προβατίσια) ένστικτά και συνήθειές τα οποία χιλιάδες χρόνια σκλαβιάς τους έχουν ενσταλάξει, και μαθαίνουν να σκέφτονται και να δρουν ελεύθερα. Και πάνω ειδικά σε αυτό το μεγάλο έργο της ηθικής απελευθέρωσης πρέπει να αφιερώσουν τους εαυτούς τους οι αναρχικοί.

Ευχαριστώ για την προσοχή που έδωσες στο γράμμα μου και, ελπίζω να ακούσω περισσότερα από σένα, σου στέλνω τους εγκάρδιους χαιρετισμούς μου.

Il Risveglio (Geneva),

Δεκέμβρης 1929

Source: Libertarian Collective Anti-Authoritarian’s Desire

Return to The Nestor Makhno Archive

Other pages connected to this site:

Anarchist Groups & Organizations

An Anarchist Reader

L@ Pagin@ di nestor mcnab
⚑

www.nestormakhno.info/greek/malrep2.htm

1065293
Δεύτερη επιστολή προς τον Μαλατέστα
από Μαυροσημαιοφόρος⚑ 4:19μμ, Κυριακή 2 Αυγούστου 2009
Nestor Makhno: Deuteri epistoli pros ton Malatesta

Δεύτερη επιστολή προς τον Μαλατέστα

Νέστορ Μάχνο

[Σε απάντηση του Σε απάντηση στο «Σχετικά με την πλατφόρμα»]

Αγαπητέ σύντροφε,

Περίμενα μια ρωσική μετάφραση της επιστολής σου πριν σου απαντήσω με τη σειρά μου. Στην επιστολή σου λες πριν προχωρήσεις σε κάποιο επιχείρημα, κάτι που θα έλεγα ότι δεν είχα σκεφτεί να κάνω, ότι θα ήθελες από μένα να σου παραθέσω τις ιδέες μου σχετικά με τον αναρχισμό. Γι� αυτό θα εξηγήσω αυτές τις ιδέες και, ταυτόχρονα, τους λόγους στους οποίους αποδίδω την αδυναμία του κινήματος.

Όπως κάθε άλλος αναρχικός, αρνούμαι την εξουσία γενικά, είμαι εχθρός κάθε οργάνωσης που βασίζεται στο συγκεντρωτισμό, δεν αναγνωρίζω ούτε το Κράτος ούτε το νομικό του μηχανισμό, είμαι πεπεισμένος εχθρός της αστικής δημοκρατίας και του κοινοβουλευτισμού � θεωρώντας την κοινωνική αυτή μορφή εμπόδιο στην απελευθέρωση των εργατών � με μια λέξη, εξεγέρθηκα εναντίον κάθε καθεστώτος που βασίστηκε στην εκμετάλλευση των εργατών.

Έτσι, ο αναρχισμός είναι για μένα μια επαναστατική κοινωνική θεωρία που πρέπει να εμπνεύσει τους εκμεταλλευόμενους και καταπιεσμένους. Ωστόσο, κατά τη γνώμη μου, ο αναρχισμός σήμερα δεν διαθέτει όλα τα μέσα που χρειάζονται για να εκπληρώσει έστω και μια κοινωνική δράση και γι� αυτό και ο βάλτος στον οποίο βρισκόμαστε. Και δεν πρόκειται να γίνουμε ικανοί να καλυτερεύσουμε την κατάστασή μας έτσι όπως είμαστε σήμερα.

Μπορούμε να το κατανοήσουμε όσο πιο πολύ μπορούμε. Όσον με αφορά, πιστεύω ότι οι αναρχικοί δεν πρέπει να φοβούνται να εγκαταλείπουν τις παραδοσιακές τους απόψεις όταν εξάγουν μερικά λογικά συμπεράσματα που έλκουν την καταγωγή τους στη σκέψη των θεωρητικών μας. Για παράδειγμα, εγείρεται ένα ζήτημα: Χρειάζεται ο αναρχισμός � και, κατ� επέκταση, η μάζα των επαναστατών εργατών � την ανάγκη οραματισμού μονίμων οργανώσων που θα μπορούν να εξασφαλίσουν τις χρήσιμες αυτές κοινωνικές λειτουργίες που έχει αναλάβει αυτή τη στιγμή το Κράτος, οργανώσεις που να μπορέσουν να αποτελέσουν το εργαλείο με το οποίο να αναληφθούν οι δραστηριότητες εκείνες που είναι συμβατές με το αναρχικό ιδανικό; Ή είναι αυτός ο ρόλος των εργατικών συνδικάτων και των αγροτικών συνεταιρισμών ή κάποιων άλλων που, στην παρούσα μορφή τους, έχουν επηρεαστεί ιδεολογικά κατά κάποιο τρόπο από τις αναρχικές ομάδες δράσης που υπάρχουν σήμερα;

Τείνω να πιστεύω ότι από τη στιγμή που αυτό το αρχέγονο ζήτημα θα λυθεί, τότε το κίνημά μας θα αντιμετωπίσει άλλα ζητήματα της ίδιας σπουδαιότητας.

Συγκεκριμένα, οι αναρχικοί πρέπει να κατανοήσουν αυτό που θέλησε να πει ο Κροπότκιν με τη φράση �θεσμός κοινού κοινωνικού δικαίου� ώστε να είμαστε ικανοί να καθορίσουμε, σίγουρα και με έναν τρόπο που να αρμόζει στους καιρούς μας, τη φύση αυτών των θεσμών οι σχέσεις των οποίων με τον αναρχισμό δεν υπάρχει ανάγκη να αποδειχτούν.

Αυτά τα συμπεράσματα θα είναι μέγιστης σπουδαιότητας, όχι μόνο για τις επαναστατικές μάζες γενικά, αλλά επίσης και για τους αναρχικούς συγκεκριμένα, καθώς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το 90% από μας δεν έχει σκεφτεί ποτέ αυτά τα ζητήματα. Επειδή ούτε ο Μαλατέστα ούτε και ο Φορ ούτε και κανείς άλλος από τους παλαιούς συντρόφους δεν έχει συνδιαλλαγεί με αυτά τα ζητήματα και δεν έχει πει τίποτε για την οικτρή κατάσταση του βρίσκεται το κίνημά μας, αυτοί οι σύντροφοι έχουν αφεθεί να συμπεραίνουν ότι όλα βαδίζουν πολύ καλά και ότι οι αναρχικοί είναι έτοιμοι να παίξουν τον αδιαμφισβήτητο καταστρεπτικό και δημιουργικό τους ρόλο στην αυριανή επανάσταση. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Χρόνο με το χρόνο, το κίνημά μας χάνει όλο και περισσότερη επιρροή ανάμεσα στους εργάτες και, επακόλουθα, γίνεται πιο αδύναμο. Είναι αλήθεια ότι συγκεκριμένοι θεωρητικοί �ειδικά στους κύκλους των δικών μας Ρώσων λένε ότι η δύναμη του αναρχισμού βρίσκεται στην αδυναμία του και η αδυναμία του στην δύναμή του�, έτσι ώστε δεν υπάρχει ανάγκη να στεναχωριόμαστε εάν η αναρχική οργάνωση χάνει την επιρροή της� Αλλά εάν εξετάσουμε το ζήτημα καλύτερα, η άποψη αυτή φαίνεται να είναι εντελώς βλακώδης, αποτελώντας απλώς μια ασαφή φόρμουλα που σχεδιάστηκε για να κατευνάσει τους πολυλογάδες όταν πρέπει να εξηγηθεί η πραγματική κατάσταση του αναρχισμού.

Πιστεύω ότι ένα αληθινά κοινωνικό κίνημα, όπως πρέπει να είναι � είμαι πεπεισμένος γι� αυτό – το αναρχικό κίνημα, δεν μπορεί να διαθέτει θετική πολιτική μέχρι που θα έρθει μια τέτοια στιγμή που θα αποκτήσει μια σχετικά σταθερή οργανωτική μορφή που να μπορεί να παρέχει τα διάφορα μέσα που χρειάζονται για τον αγώνα ενάντια στα διαφορετικά εξουσιαστικά κοινωνικά συστήματα. Είναι η απουσία αυτών των μέσων που έχει ως αποτέλεσμα η αναρχική δράση � πάνω απ� όλα στην επαναστατική περίοδο � να εκφυλίζεται σε ένα είδος τοπικού ατομικισμού, επειδή, δηλώνοντας ότι είναι οι εχθροί �όλων των θεσμών�, οι αναρχικοί έχουν ήδη δει τις πλατιές μάζες να απομακρύνονται σε γενικές γραμμές από αυτούς καθώς δεν εμπνέουν καμιά ελπίδα για όποιο είδος πρακτικής επιτυχίας.

Για να αγωνιστούμε και νικήσουμε, χρειαζόμαστε τακτικές η φύση των οποίων πρέπει να εξηγηθεί σε ένα πρόγραμμα πρακτικής δράσης. Μόνο όταν οι αναρχικοί έχουν ένα τέτοιο πρόγραμμα θα είναι ικανοί να συσπειρώσουν τις εκμεταλλευόμενες μάζες γύρω τους και να τις προετοιμάσουν για τη μεγάλη επαναστατική μάχη με μια ισοδύναμα σπουδαία ευκαιρία επιτυχίας ενός ριζοσπαστικού κοινωνικού μετασχηματισμού.

Αλλά, επέτρεψέ μου να επαναλάβω ότι, μια τέτοια δοκιμή δεν μπορεί να επιχειρηθεί χωρίς μια μόνιμη οργάνωση. Είναι αυταπάτη να πιστεύουμε ότι η προπαγάνδα των σημερινών ομάδων θα είναι επαρκής γι΄ αυτό το επαναστατικό καθήκον. Για να παίξει κάποιο ρόλο κάθε κοινωνική οργάνωση πρέπει να είναι γνωστή στις λαϊκές μάζες πριν αρχίσει την πορεία της η επαναστατική διαδικασία.

Έτσι λοιπόν, αντί να παιρνούν τον καιρό τους κατηγορώντας την αριστερά, τη δεξιά και το κέντρο, πιστεύω ότι οι αναρχικοί θα ήταν καλύτερα να ασχολούνταν με την εκλαΐκευση του τι θέλουν και να προτείνουν κάτι ρεαλιστικό στους εργάτες στη θέση όλων αυτών που κατακρίνουν.

Τότε και μόνο τότε, θα μπορέσουν οι αναρχικοί να περιμένουν με μια καλή λαϊκή υποστήριξη να παίξουν το ρόλο που πρέπει να παίξουν, δηλαδή αυτόν των �άγρυπνων φρουρών της ελευθερίας ενάντια στην εξουσία και ενάντια στην τυραννία της πλειοψηφίας, που πρέπει να εγερθούν�.

Δυστυχώς, όπως έχουν τα πράγματα, ο αναρχισμός είναι μόνο δυνατός στη φιλοσοφία του. Πάσχει από έλλειψη πρακτικών μέσων. Είναι ανίκανος να εκδηλωθεί εντελώς, ακόμα και σε στιγμές επαναστάσεων και όλα αυτά τα αυθόρμητα κινήματα που εμφανίζονται με ένα αναρχικό πνεύμα, φαίνονται στα μάτια των μαζών ότι είναι απεγνωσμένες απόπειρες. Και αυτό κάνει την τραγική κατάσταση του αναρχισμού χειρότερη.

Ρωτάς εάν θεωρώ τον ρόλο των αναρχικών πριν και κατά την επανάσταση το ίδιο όπως εσύ, όπως γράφεις στην απάντησή σου. Για να σου απαντήσω, θα έλεγα ότι είμαι σε πλήρη συμφωνία με σένα όσον αφορά τον ρόλο που πρέπει να παιχθεί, αλλά πιστεύω ότι ένας τέτοιος ρόλος μπορεί μόνο να παιχθεί με επιτυχία μόνο εάν το Κόμμα μας είναι ιδεολογικά ομοιογενές και ενωμένο από την άποψη της τακτικής, κάτι που δεν είναι αντικείμενο της απάντησής μου αυτής. Η εμπειρία μας διδάσκει ότι η αναρχική δράση μεγάλης κλίμακας θα επιτύχει τους στόχους της μόνο εάν διαθέτει μια καλά καθορισμένη οργανωτική βάση εμπνευσμένη και καθοδηγούμενη από την αρχή της συλλογικής υπευθυνότητας των μαχητών της.

�Πώς σκέφτεσαι να καθοδηγήσεις τις μάζες;� με ρωτάς. Απαντώντας, θα έλεγα ότι κατά τη διάρκεια της πορείας των γεγονότων κάθε κοινωνικό κίνημα, ειδικά κάθε επαναστατικό κίνημα πλατιών λαϊκών μαζών, απαιτείται να διατυπώσει συγκεκριμένες και συγκροτημένες προτάσεις με σκοπό να βοηθήσει στην επίτευξη των προτιθέμενων σκοπών. Η μάζα είναι αρκετά ανομοιογενής για να το επιτύχει αυτό. Μόνο ιδεολογικές ομάδες με ξεκάθαρη πολιτική και ικανές να καθοδηγήσουν την όλη διαδικασία, ειδικά προς την αρχή της επανάστασης, μπορούν να το κάνουν. Μόνο αυτές θα είναι ικανές να ρίξουν αρκετό φως στα γεγονότα και να ξκαθαρίσουν τις ασυνείδητες επιθυμίες των μαζών και θέτοντας ένα παράδειγμα διαμέσου του λόγου και της δράσης τους. Και είναι γι΄ αυτό το λόγο που το Κόμμα μας, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να κάνει ξεκάθαρη την πολιτική του ενότητα και τον οργανωτικό του χαρακτήρα. Στο χώρο των πρακτικών επιτυχιών, οι αυτόνομες αναρχικές ομάδες πρέπει να είναι ικανές να αντιμετωπίζουν κάθε νέα κατάσταση που θα παρουσιαστεί, αναδεικνύοντας τα προς επίλυση προβλήματα και τις απαντήσεις χωρίς χρονοτριβή και χωρίς τροποποιήσεις των στόχων και του πνεύματος του αναρχισμού.

Με αδελφικούς χαιρετισμούς

Νέστορ Μάχνο

Από την �Le Libertaire�, 9 Αυγούστου 1930.

Ελληνική μετάφραση �Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης�, 29 Σεπτέμβρη 2008.

Source: Translator

Return to The Nestor Makhno Archive

Other pages connected to this site:

Anarchist Groups & Organizations

An Anarchist Reader
⚑

www.nestormakhno.info/greek/makhno2malatesta.htm

1065299
Τέλος
από Μαυροσημαιοφόρος⚑ 4:27μμ, Κυριακή 2 Αυγούστου 2009

Image scaled down
Σας βάζω κι ένα χάρτη της Ουκρανίας την εποχή του Μάχνο.

Αυτή ήταν η αλληλογραφία των μεγάλων αυτών επαναστατών του αναρχισμού. Ελπίζω να εμπνευστήκατε και να βάλετε ό,τι νέα γνώση πήρατε σε εφαρμογή.

Θυμίζω τη διεύθυνση με το κείμενο της Πλατφόρμας:

www.nestormakhno.info/greek/platform/org_plat.htm

Υπαρχουν περιοδοι στην ζωη της ανθρωπινης κοινωνιας οταν η επανασταση γινεται μια επιτακτικη αναγκαιοτητα, οταν διακυρησσει τον εαυτο της ως αναποφευκτη.

Νεες ιδεες αναπτυσσονται παντου αναζητωντας την δυναμη να εμφανιστουν στο φως και να υλοποιηθουν στην ζωη, και παντου αντιμετωπιζουν την αδρανεια ολων οσων το συμφερον επιβαλλει την διατηρηση της προηγουμενης ταξης πραγματων, πνιγοντας τις σε μια ατμοσφαιρα προκαταληψης και παραδοσεων. Οι κοινα αποδεκτες ιδεες του συνταγματος του Κρατους, των νομων της κοινωνικης ισορροπιας και των πολιτικων και οικονομικων διασυνδεσεων των πολιτων, δεν μπορουν πλεον να αντισταθουν στην αδιαλλακτη κριτικη που τις υπονομευει καθημερινα και σε καθε περισταση,– στα στουντιο ζωγραφικης και στα καμπαρε, στα γραπτα φιλοσοφων και στις καθημερινες συζητησεις. Οι πολιτικοι, οικονομικοι και κοινωνικοι θεσμοι καταρρεουν, ενω η κοινωνικη δομη ειναι πλεον ακατοικητη, εμποδιζοντας, ακομα και αποτρεποντας, την αναπτυξη των καρπων που αναπαραγονται στο εσωτερικο των κατεστραμμενων τοιχων της και αναπτυσσονται παντου τριγυρω τους.

Η αναγκη για μια νεα ζωη γινεται ολο και πιο φανερη. Ο κωδικας της κυριαρχης ηθικης, εκεινης που κυβερνα την πλειοψηφια των ανθρωπων στην καθημερινη τους ζωη, δεν φαινεται πια αρκετη. Αυτο που ως τωρα φαινονταν δικαιο βιωνεται τωρα ως κραυγαλεα αδικο. Η ηθικη του χθες αντιμετωπιζεται σημερα ως εξεγερτικη ανηθικοτητα. Η αντιπαραθεση αναμεσα στις νεες ιδεες και τις παλιες παραδοσεις αναζωπυρωνεται σε καθε κοινωνικη ταξη, σε καθε πιθανο περιβαλλον, στους ιδιους τους κολπους της οικογενειας. Ο γιος αγωνιζεται εναντια στον πατερα, θεωρει λογο εξεγερσης ολα οσα ο πατερας θεωρησε στην ζωη του ως φυσικα. Οι κορες επαναστατουν εναντια στις αρχες που τους εχει μεταδωσει η μητερα ως συνεπεια της δικης της εμπειριας. Καθημερινα, η λαικη συνειδηση εξεγειρεται εναντια στα σκανδαλα που γεννιουνται μεταξυ των προνομιουχων και των βολεμενων αδιαφορων, εναντια στα εγκληματα που διαπραττονται εν ονοματι του νομου των ισχυροτερων, ή προκειμενου να διατηρηθουν τα προνομια τους. Εκεινοι που αδημονουν για τον θριαμβο της δικαιοσυνης ομως, εκεινοι που εφαρμοζουν στην πραξη νεες ιδεες, υποχρεωνονται σημερα να αναγνωρισουν πως η συνειδητοποιηση των μεγαλοψυχων, ανθρωπιστικων και δημιουργικων ιδεων τους δεν μπορει να πραγματοποιηθει σε μια κοινωνια που εχει ετσι συγκροτηθει και αντιλαμβανονται πια την αναγκαιοτητα μιας επαναστατικης δινης που θα σαρωσει ολη αυτη την σαπιλα, θα αναζωογονησει τις νωθρες καρδιες με την πνοη της, και θα φερει στην ανθρωποτητα εκεινο το πνευμα αφοσιωσης, αυταπαρνησης και ηρωισμου, χωρις το οποιο η κοινωνια θα βυθιζεται στην εξαχρειωση και την ποταποτητα, στην πληρη αποσυνθεση.

Σε περιοδους μανιωδους βιασυνης για την συσσωρευση πλουτου, πυρετωδων οικονομικων εικασιων και κρισης, της ξαφνικης καταρρευσης των μεγαλων βιομηχανιων και της εφημερης επεκτασης των αλλων κλαδων της παραγωγης, των σκανδαλωδων περιουσιων που συγκεντρωθηκαν σε ελαχιστα μονο χρονια και εξανεμιστηκαν εξισου γρηγορα, καθισταται φανερο πως οι οικονομικοι θεσμοι που ελεγχουν την παραγωγη και την ανταλλαγη απεχουν πολυ απο το να προσφερουν στην κοινωνια την ευημερια που υποτιθεται πως εγγυουνται. Η αληθεια ειναι πως παραγουν τα ακριβως αντιθετα αποτελεσματα. Αντι της ταξης προκαλουν το χαος, αντι των συμφιλιωμενων συμφεροντων, τον πολεμο. Εναν αιωνιο πολεμο του εκμεταλλευτη εναντια στον εργατη, των εκμεταλλευτων και των εργατων μεταξυ τους. Βλεπουμε πως η ανθρωπινη κοινωνια διαιρειται ολο και περισσοτερο σε δυο εχθρικες ομαδες, και ταυτοχρονα πως και αυτες διαιρουνται σε χιλιαδες μικροτερων ομαδων που εξαπολυουν ανελεητο πολεμο εναντιον ολων. Ταλαιπωρημενη απο αυτους τους πολεμους, κουρασμενη απο τις δυστυχιες που αυτοι προκαλουν, η κοινωνια αναζητα με αγωνια μια νεα οργανωση. Αξιωνει θριαμβευτικα τον πληρη μετασχηματισμο του συστηματος ιδιοκτησιας, παραγωγης, ανταλλαγης και ολων των οικονομικων σχεσεων που επιβαλλονται απο αυτο το συστημα.

Ο κυβερνητικος μηχανισμος, επιφορτισμενος με την διατηρηση της υπαρχουσας ταξης, συνεχιζει να λειτουργει, αλλα σε καθε στροφη των ηδη χαλασμενων γραναζιων του χαλαει και σταματαει. Η λειτουργια του γινεται ολο και δυσκολοτερη, και η δυσαρεσκεια που προκαλουν τα προβληματα που προκαλει γιγαντωνονται διαρκως. Καθε ημερα δινει λογο σε μια νεα διεκδικηση. Το “Αλλαξτε αυτο,” ή “αναμορφωστε εκεινο,” ακουγεται απο ολες τις πλευρες. ” Ο πολεμος, η οικονομια, οι φοροι, τα δικαστηρια, η αστυνομια, τα παντα πρεπει να μετασχηματιστουν, να αναδιοργανωθουν, να συγκροτηθουν σε μια νεα βαση», ισχυριζονται οι αναμορφωτες. Και ομως οι παντες γνωριζουν πως ειναι αδυνατον να φτιαχτουν τα πραγματα απο την αρχη, να αναμορφωθει ο,τιδηποτε μιας και τα παντα ειναι αλληλενδετα. Τα παντα θα πρεπει να ξαναγινουν μεμιας. Αλλα πως θα μπορουσε η κοινωνια να αναμορφωθει οταν ειναι διχασμενη σε δυο ανοικτα εχθρικα στρατοπεδα; Η ικανοποιηση των δυσαρεστημενων θα δημιουργουσε μονο νεους δυστυχισμενους.

Ανικανα να εφαρμοσουν μεταρρυθμισεις, μιας και αυτο θα σημαινε το ανοιγμα του δρομου για την επανασταση, και ταυτοχρονα υπερβολικα ανικανα να ειναι ειλικρινη στην αντιδραση τους, τα κυβερνητικα σωματα, εφαρμοζουν ημιμετρα που δεν μπορουν να ικανοποιησουν κανεναν και το μονο που προκαλουν ειναι μεγαλυτερη δυσαρεσκεια. Οι μετριοτητες που, σε τετοιες μεταβατικες περιοδους, αναλαμβανουν την καθοδηγηση του Κρατικου σκαφους, δεν σκεφτονται παρα ενα μονο πραγμα: πως θα αμυνθουν εναντια στην επερχομενη πανωλεθρια. Δεχομενοι επιθεσεις απο ολες τις πλευρες αμυνονται αμηχανα, ελισσονται, κανουν την μια γκαφα μετα την αλλη, και συντομα επιτυγχανουν στην αποκοπη του τελευταιου σκοινιου σωτηριας, βυθιζουν το κυρος της κυβερνησης στον χλευασμο που προκαλει η ιδια τους η ανικανοτητα.

Οι περιοδοι αυτοι απαιτουν την επανασταση. Αναδεικνυεται ως κοινωνικη αναγκαιοτητα, η ιδια η κατασταση ειναι επαναστατικη.

Οταν μελεταμε τα εργα των σπουδαιοτερων ιστορικων μας για την γεννηση και αναπτυξη των τεραστιων επαναστατικων σπασμων, ανακαλυπτουμε γενικα κατω απο τον τιτλο, “Η Αιτια της Επαναστασης”, την συγκλονιστικη εικονα της καταστασης την παραμονη των γεγονοτων. Η δυστυχια των ανθρωπων, η γενικη ανασφαλεια, τα προσβλητικα μετρα της κυβερνησης, τα οσμωδη σκανδαλα που αποκαλυπτουν ολες τις φαυλοτητες της κοινωνιας, οι νεες ιδεες που αγωνιουν να ερθουν στην επιφανεια και απορριπτονται απο την ανικανοτητα του προηγουμενου καθεστωτος,– τιποτα δεν παραλειπτεται. Εξεταζοντας αυτη την εικονα, καταληγει κανεις στην πεποιθηση πως η επανασταση ηταν πραγματι αναποφευκτη, και πως δεν υπηρχε αλλη διεξοδος απο τον δρομο της εξεγερσης.

Ας παρουμε, για παραδειγμα, την κατασταση πριν το 1789 οπως την περιγραφουν οι ιστορικοι. Μπορουμε σχεδον να ακουσουμε τον αγροτη που διαμαρτυρεται για τον φορο αλατιου, την δεκάτη, τις καταβολες στο φεουδο καθως και τον ορκο καρδιας για ανελεητο μισος εναντια στον φεουδαρχη βαρωνο, τον καλογερο, τον μονοπωλη, τον επιστατη. Μπορουμε σχεδον να δουμε τον πολιτη να θρηνει για την απωλεια των κοινοτικων του ελευθεριων και τις καταρες που εξαπολυει εναντια στον βασιλια. Οι ανθρωποι μεμφονται την βασιλισσα, εξαγριωνονται απο τις αναφορες στις υπουργικες αποφασεις, και κραυγαζουν συνεχως πως οι φοροι ειναι απαραδεκτοι, τα δημοσια προσοδα παραλογα, πως οι σοδειες ειναι μικρες και οι χειμωνες δυσκολοι, πως τα αποθεματα τους ειναι πολυτιμα και πως οι μονοπωλες ειναι αρπακτικα, πως ο δικηγορος του χωριου καταβροχθιζει τις σοδειες των χωρικων και πως ο χωροφυλακας του χωριου προσπαθει να παιξει τον ρολο ενος μικροπρεπους βασιλια, πως μεχρι και το ταχυδρομειο δεν ειναι οργανωμενο σωστα και πως οι υπαλληλοι του ειναι πολυ τεμπεληδες. Εν ολιγοις, τιποτα δεν δουλευει σωστα, διαμαρτυρονται ολοι. “Δεν μπορει να κρατησει για πολυ ακομα, θα τελειωσουν ασχημα”, κραυγαζουν παντου.

Αλλα, αναμεσα σε αυτην την πασιφιστικη γκρινια και την εξεγερση ή την ανταρσια, υφισταται μια τεραστια αβυσσος,–εκεινη η αβυσσος που, για το μεγαλυτερο μερος της υπαρξης της ανθρωποτητας, βρισκεται μεταξυ της λογικης και της πραξης, της σκεψης και της βουλησης, — της παρορμησης για δραση. Πως εχει γεφυρωθει αυτη η αβυσσος; Πως γινεται ανθρωποι που χθες μολις διαμαρτυρονταν σιωπηλα για το ριζικο τους ενω καπνιζαν τις πιπες τους, την επομενη στιγμη να χαιρετουν ταπεινα τον τοπικο φρουρο και τον χωροφυλακα που μολις εβριζαν,– πως γινεται και οι ιδιοι αυτοι ανθρωποι λιγες ημερες μετα να ειναι ικανοι να αρπαξουν τα δρεπανια και τα σιδερενια κονταρια τους για να επιτεθουν στο καστρο του αρχοντα που μεχρι χθες φανταζε τοσο υπεροχος; Ποιο ειναι το θαυμα που μεταμορφωνει σε μια ημερα αυτους τους ανδρες, που οι γυναικες τους δικαια αποκαλουσαν δειλους, σε ηρωες που πορευονται μεσα απο σφαιρες και μπαλλες κανονιων για την κατακτηση των δικαιωματων τους; Πως γινεται λεξεις, που τοσο συχνα λεγονται για να χαθουν στον αερα σαν αηχες κωδωνοκρουσιες, να μετατραπουν σε πραξεις;

Η απαντηση ειναι απλη.

Πραξη, η συνεχης δραση, ακαταπαυστα ανανεωμενη απο μειονοτητες που επιφερουν αυτον τον μετασχηματισμο. Κουραγιο, αφοσιωση, το πνευμα της θυσιας, ειναι εξισου μεταδοτικα οσο και η δειλια, η υποταγη και ο πανικος.

Ποιες μορφες θα παρει αυτη η δραση; Ολες οι μορφες,– πραγματι, οι διαφορετικοτερες μορφες, οπως οριζονται απο τις συνθηκες, την ιδιοσυγκρασια και τα διαθεσιμα μεσα. Μερικες φορες τραγικες, αλλες αστειευομενες, αλλα παντα τολμηρες. Καποιες φορες συλλογικη, καποιες αλλες σαφως ατομικη, αυτη η πολιτικη της πραξης δεν θα αμελησει κανενα απο τα πρόσφορα μεσα, κανενα γεγονος της δημοσιας ζωης, προκειμενου να διατηρηθει το πνευμα ζωντανο, ωστε να αναπαραχθει και να βρει την εκφραση της δυσαρεσκειας του, να προκαλεσει το μισος εναντια στους εκμεταλλευτες, να γελοιοποιησει την κυβερνηση και να εκθεσει την ανικανοτητα της, αλλα πανω απο ολα και παντα, με το πραγματικο παραδειγμα της, να αφυπνιζει το κουραγιο αναζωπυρωνοντας το πνευμα της εξεγερσης.

Οταν λοιπον προκυπτει μια επαναστατικη κατασταση σε μια χωρα, προτου το πνευμα της εξεγερσης εχει αφυπνισθει αρκετα στις μαζες ωστε να εκφραστει με βιαιες διαδηλωσεις στους δρομους ή με ανταρσιες και εξεγερσεις, ειναι η δραση που επιτυγχανει την αφυπνιση του αισθηματος ανεξαρτησιας των μειονοτητων και εκεινο το πνευμα θρασους χωρις τα οποια καμια επανασταση δεν μπορει να πραγματοποιηθει.

Θαρραλεοι ανθρωποι, ανικανοποιητοι απο τις λεξεις, που αναζητουν παντα τα μεσα για να τις μετατρεψουν σε πραξεις,– ανθρωποι ακεραιοι, για τους οποιους η δραση ειναι ενα με την ιδεα, για τους οποιους η φυλακη, η εξορια και ο θανατος ειναι προτιμοτερα απο μια ζωη αντιθετη προς τις αξιες τους,– αφοβες ψυχες που γνωριζουν πως ειναι αναγκαιο να τολμησουν προκειμενου να τα καταφερουν,– αυτοι οι μοναχικοι φυλακες που εισερχονται στην μαχη πολυ πριν το κανουν και οι μαζες που δεν ειναι αρκετα εξεγερμενες ωστε να σηκωσουν την σημαια της εξεγερσης και να πορευθουν, με τα οπλα στα χερια, ως την κατακτηση των δικαιωματων τους.

Μεσα στην δυσαρεσκεια, τις κουβεντες και τις θεωρητικες συζητησεις, μια ατομικη ή συλλογικη εξεγερσιακη ενεργεια μεσολαβει, συμβολιζοντας τις κυριαρχες φιλοδοξιες. Ειναι πολυ πιθανο ωστοσο πως αρχικα οι μαζες θα παραμεινουν αδιαφορες. Ειναι επισης πιθανο πως ενω θαυμαζουν το κουραγιο του ατομου ή της ομαδας που παιρνει την πρωτοβουλια, οι μαζες θα ακολουθησουν αρχικα εκεινους που ειναι συνετοι και προσεκτικοι, εκεινους που αυτοματα θα περιγραψουν την συγκεκριμενη ενεργεια ως “τρελη” και θα ισχυριστουν πως “αυτοι οι παλαβοι, αυτοι οι φανατικοι, διακινδυνευουν τα παντα.”

Τα εχουν υπολογισει ολα τοσο καλα, αυτοι οι συνετοι και προσεκτικοι ανθρωποι, ωστε το κομμα τους, επιδιωκοντας αργα τους στοχους του, σε εκατο χρονια, διακοσια, ίσως και τριακοσια, να καταφερουν να κατακτησουν τον κοσμο,– και τωρα, ξαφνικα, το αναπαντεχο παρεμβαινει! Το αναπαντεχο βεβαια ειναι αυτο ακριβως που δεν περιμεναν οι ιδιοι,– αυτοι οι συνετοι και τοσο προσεκτικοι! Οποιος διαθετει μια μικρη εστω γνωση της ιστοριας και ενα σχετικα καθαρο κεφαλι ξερει πολυ καλα απο την αρχη πως η θεωρητικη προπαγανδα για την επανασταση θα εκφραστει αναγκαστικα και μεσα απο την πραξη πολυ πριν την αποφαση των θεωρητικων πως εχει ερθει η στιγμη της δρασης. Ομως, οι προσεκτικοι αυτοι θεωρητικοι ειναι εξοργισμενοι με αυτους τους παλαβους, τους αφοριζουν, τους καταριουνται. Αλλα οι παλαβοι κερδιζουν την συμπαθεια, η μαζα των ανθρωπων επικροτει κρυφα το κουραγιο τους και ετσι βρισκουν μιμητες. Αναλογικα ως προς τους πρωτοπορους που γεμιζουν τις φυλακες και τις σωφρονιστικες αποικιες, αλλοι συνεχιζουν την δικη τους δουλεια. Οι παρανομες διαδηλωσεις, οι εξεγερσεις, η εκδικηση, πολλαπλασιαζονται.

Η αδιαφορια ειναι πλεον αδυνατη. Οσοι αρχικα δεν ρωτουσαν καν τι επιζητουσαν αυτοι οι “παλαβοι”, υποχρεωνονται να τους σκεφτουν, να συζητησουν τις ιδεες τους, να παρουν θεσεις υπερ ή κατα. Με ενεργειες που υποχρεωνουν την γενικη προσοχη, η νεα ιδεα εγγραφεται στα μυαλα των ανθρωπων κερδιζοντας νεους συντροφους. Μια τετοια ενεργεια θα μπορουσε, σε ελαχιστες μονο ημερες, να προκαλεσει περισσοτερη προπαγανδα απο χιλιαδες φυλλαδιων.

Αλλα πανω απο ολα, αφυπνιζει το πνευμα της εξεγερσης: εμπνεει την τολμη. Η παλια ταξη, με την υποστηριξη της αστυνομιας, των δικαστων, των χωροφυλακων και των στρατιωτων, φαινομενικα αδιαταρακτη, σαν το παλιο φρουριο της Βαστιλλης, που επισης εμοιαζε ατρωτο στα ματια των αοπλων ανθρωπων που ειχαν συγκεντρωθει κατω απο τα πανυψηλα τειχη της με τα οπλισμενα κανονια. Ομως συντομα εγινε φανερο πως η κατεστημενη ταξη δεν διαθετει πραγματικα την δυναμη που ολοι νομιζαν. Μια θαρραλεα ενεργεια ηταν αρκετη για να αναστωθει σε λιγες μολις ημερες ολοκληρη η κυβερνητικη μηχανη, για τρεμουλιασει ο κολοσσος. Μια ακομη εξεγερση που προκαλεσε την αναταραχη σε μια ολοκληρη πολιτεια, και ο στρατος, μεχρι τωρα παντα τοσο επιβλητικος, εχει υποχωρησει απο μια φουχτα χωρικων οπλισμενων με ξυλα και πετρες. Οι ανθρωποι διαπιστωνουν πως το τερας δεν ειναι τοσο φρικτο οσο νομιζαν και αρχιζουν αμυδρα να καταλαβαινουν πως μερικες δυναμικες ενεργειες θα ειναι αρκετες για να προκαλεσουν την καταρρευση του. Γεννιεται η ελπιδα στις καρδιες τους, και ας θυμομαστε πως αν ειναι η απογνωση που οδηγει συχνα τους ανθρωπους στην εξεγερση, ειναι παντα η ελπιδα, η ελπιδα της νικης, που γεννα τις επαναστασεις.

Η κυβερνηση αντιστεκεται, και ειναι βαρβαρη στην καταστολη της. Αλλα, αν ως τωρα οι διωξεις σκοτωναν την ενεργεια των καταπιεσμενων, τωρα πια, σε περιοδους ενθουσιασμου, προκαλουν το αντιθετο αποτελεσμα. Εμπνεουν νεες εξεγερσιακες ενεργειες, ατομικες και συλλογικες, οδηγουν τους επαναστατες στον ηρωισμο, και με αμεση ακολουθια οι ενεργειες αυτες εξαπλωνονται, γενικευονται, εξελισσονται. Το επαναστατικο κομματι δυναμωνει απο στοιχεια πως ως τωρα ηταν εχθρικα ή και αδιαφορα. Η γενικη αποσυνθεση διεισδυει στο εσωτερικο της κυβερνησης, την αρχουσα ταξη, τους προνομιουχους. Καποιοι απο αυτους προτεινουν την αντισταση μεχρι τελους, καποιοι προτιμουν τις παραχωρησεις, αλλοι παλι φτανουν τοσο μακρια ωστε να ανακοινωσουν πως ειναι ετοιμοι να αποκηρυξουν προσωρινα τα προνομια τους, προκειμενου να καλοπιασουν το πνευμα της εξεγερσης, ελπιζοντας πως θα κυριαρχησουν ξανα αργοτερα. Η ενοτητα μεταξυ της κυβερνησης και των προνομιουχων ταξεων διαλυεται.

Οι αρχουσες ταξεις μπορει επισης να επιχειρησουν να βρουν ασφαλεια στην βαρβαρη αντιδραση. Αλλα ειναι αργα πια, η μαχη εχει μολις αρχισει να γινεται πικρη, τρομακτικοτερη, και η επανασταση που εγκυμονειται πιο αιματηρη απο ποτε. Απο την αλλη πλευρα ομως, η ελαχιστοτερη των παραχωρησεων εκ μερους των κυβερνητικων ταξεων, μιας και καταφτανουν πολυ αργα, επειδη εχουν εμποδιστει απο τον αγωνα, το μονο που καταφερνουν ειναι να προκαλεσουν την ακομα μεγαλυτερη αφυπνιση του επαναστατικου πνευματος. Οι απλοι ανθρωποι, που ως τωρα θα ικανοποιουνταν με την μικροτερη παραχωρηση, παρατηρουν τωρα πως ο εχθρος παραπαιει, προβλεπουν την επικρατηση τους, νιωθουν το κουραγιο τους να μεγαλωνει, και οι ιδιοι ανθρωποι που ηταν ως τωρα τσακισμενοι απο την δυστυχια με μοναδικη ικανοποιηση τον κρυφο αναστεναγμο, σηκωνουν τωρα τα κεφαλια τους και πορευονται προς την κατακτηση του καλυτερου μελλοντος.

Τελικα η επανασταση ξεσπα, τοσο τρομακτικη οσο και οι πικροι αγωνες που ειχαν προηγηθει.

Η κατευθυνση που θα παρει εξαρταται αναμφιβολα απο το συνολο των διαφορων συνθηκων που θα καθορισουν τον ερχομο του κατακλυσμου. Αλλα θα μπορουσε να προβλεφθει εκ των προτερων, συμφωνα με την ενταση της επαναστατικης δρασης που ειχε προηγηθει στα διαφορα ριζοσπαστικα κομματια. Καποιο απο αυτα μπορει να εχει αναπτυξει τις θεωριες που το καθοριζουν και το προγραμμα που επιθυμει να πραγματοποιησει με μεγαλυτερη σαφηνεια. Μπορει να το εχει προπαγανδισει, ρητα και εντυπα. Αλλα μπορει και να μην εχει εκφρασει τις προσδοκιες του ανοικτα, στον δρομο, με ενεργειες που ενσαρκωνουν την σκεψη που εκπροσωπουν. Εχει κανει ελαχιστα, ή δεν εχει κανει τιποτα εναντια στους βασικους εχθρους του, δεν εχει επιτεθει στους θεσμους που θελει να καταστρεψει, η δυναμη του βρισκεται στην θεωρια, οχι στην πραξη. Εχει συμβαλλει ελαχιστα στην αφυπνιση του εξεγερσιακου πνευματος, ή και εχει αμελησει να κατευθυνει αυτο το πνευμα εναντια σε εκεινες ειδικα τις συνθηκες που θελει να χτυπησει την ωρα της επαναστασης. Ολα αυτα με αποτελεσμα να ειναι το κομματι αυτο λιγοτερο γνωστο. Οι προσδοκιες του δεν εχουν επιβεβαιωθει καθημερινα και συνεχως απο αναλογες δρασεις και την λαμψη που θα φτασει ως την πιο απομακρη καλυβα, δεν εχουν αγγιξει ικανοποιητικα την συνειδηση των ανθρωπων, δεν εχουν ταυτιστει με το πληθος και τον δρομο, δεν βρηκαν ποτε την απλη τους εκφραση σε ενα δημοφιλες συνθημα.

Οι πιο δραστηριοι συγγραφεις ενος τετοιου κομματιου θεωρουνται απο τους αναγνωστες τους ως στοχαστες ιδιαιτερης αξιας, αλλα δεν διαθετουν την φημη ή την ικανοτητα των ανθρωπων της δρασης. Και την ημερα που το πληθος θα κατακλυσει τους δρομους θα προτιμησουν να ακολουθησουν την συμβουλη εκεινων που εχουν λιγοτερο πρακτικες ιδεες και λιγοτερες προσδοκιες, αλλα τους οποιους γνωριζουν καλυτερα επειδη τους εχουν δει να δρουν.

Το κομματι που εχει πραγματοποιησει την περισσοτερη επαναστατικη προπαγανδα και εχει επιδειξει το περισσοτερο εξεγερσιακο πνευμα και τολμη θα εισακουστει την ημερα που η δραση θα ειναι απαραιτητη, και θα πορευτει πρωτο προκειμενου η επανασταση να γινει πραγματικοτητα. Αλλα αυτο το κομματι που δεν ειχε το κουραγιο να εκφραστει μεσα απο επαναστατικες πραξεις, ουτε και αρκετα ισχυρη κινητηρια βουληση ωστε να εμπνευσει ανθρωπους και ομαδες ως το συναισθημα της απαρνησης, στην ακαταμαχητη επιθυμια να θεσουν τις ιδεες τους σε εφαρμογη,–(αν αυτη η επιθυμια ειχε υπαρξει ποτε θα ειχε εκφραστει στην δραση πολυ πριν οι μαζες των ανθρωπων ενωθουν με την εξεγερση)—και που δεν γνωριζουν πως να κανουν την σημαια τους δημοφιλη και τις προσδοκιες τους απτες και κατανοητες,– αυτο το κομματι θα εχει ελαχιστες πιθανοτητες πραγματοποιησης εστω και μικρου μερους του προγραμματος του. Θα παραγκωνιστει απο αλλα δραστηρια κομματια.

Αυτα ειναι τα διδαγματα απο την ιστορια των περιοδων που προηγηθηκαν επαναστασεων. Η επαναστατικη μπουρζουαζια το κατανοησε αυτο απολυτα,– και δεν περιφρονησε κανενα μεσο προκλησης προκειμενου να αφυπνισει το πνευμα της εξεγερσης οταν αυτο επιχειρησε να συνθλιψει την μοναρχικη ταξη. Ο Γαλλος χωρικος του δεκατου ογδοου αιωνα καταλαβαινε ενστικτωδως οτι επροκειτο για ζητημα καταργησης των φεουδαρχικων δικαιωματων, και η Διεθνης εδρασε συμφωνα με τις ιδιες αρχες οταν προσπαθησε να αφυπνισει το πνευμα της εξεγερσης μεταξυ των εργατων στις πολεις και να το κατευθυνει εναντια στον φυσικο εχθρο εκεινου που εργαζεται για τον μισθο—τον μονοπωλη των μεσων παραγωγης και των πρωτων υλων.

Αρθρο του Benjamin Péret στο οποιο υποστηριζει την δυναμη των επιτροπων εργοστασιου ως μεσο για την επαναστατικη αλλαγη. Δημοσιευτηκε αρχικα στην αναρχικη εφημεριδα Le Libertaire στις 4 Σεπτεμβριου του 1952.

Κανεις δεν μπορει να αρνηθει οτι η καπιταλιστικη κοινωνια εχει εισελθει σε μια περιοδο μονιμης κρισης, η οποια την υποχρεωνει να ανασυνταξει τις αποδυναμωμενες της δυναμεις και να συγκεντρωνει, ολο και περισσοτερο, ολες τις πολιτικες και οικονομικες εξουσιες στα χερια του κρατους μεσω των εθνικοποιησεων. Σε αυτη την συσσωρευση καπιταλιστικης εξουσιας θα συνεχισουμε να αντιπαραθετουμε τις αποδιοργανωμενες δυναμεις των εργατων; Κατιτετοιοθαοδηγουσεσεσιγουρηηττα. Ενας απο τους βασικους λογους της σημερινης απαθειας της εργατικης ταξης σχετιζεται με τις αμετρητες ηττες που εχει υποστει η κοινωνικη επανασταση σε ολη την διαρκεια του τελευταιου αιωνα. Η εργατικη ταξη δεν τρεφει καμια εμπιστοσυνη σε καμια οργανωση πια, και αυτο γιατι τις εχει παρατηρησει ολες στην πραξη, εδω και εκει, και εχει δει πως ολες, ακομη και οι αναρχικες οργανωσεις, εχουν αποδειχτει αδυναμες να δωσουν λυσεις για την καπιταλιστικη κριση- με αλλα λογια, να εξασφαλισουν τον θριαμβο της κοινωνικης επαναστασης. Δεν πρεπει να φοβαται κανεις να πει πως ολες αυτες οι οργανωσεις ειναι ξεπερασμενες απο τον χρονο και χωρις κανενα κυρος. Αντιθετα, μονο αυτη η συνειδητοποιηση – η σημασια της οποιας δεν θα πρεπει να μειωθει απο λιγοτερο ή περισσοτερο συγκυριακους προβληματισμους, ουτε και απο αλληλοκατηγοριες για προσωπικα λαθη – θα προσφερει ενα σημειο εκκινησης απο το οποιο θα καταφερουμε αληθινα να προετοιμαστουμε ωστε να αναθεωρησουμε ολες τις θεωριες (οι οποιες μοιραζονται και αυτες ενα σημαντικο μερος αναχρονιστικοτητας σημερα), καταφερνοντας ισως μια θεμελιακη ιδεολογικη ενοτητα του εργατικου κινηματος στην κατευθυνση της κοινωνικης επαναστασης. Αναμφιβολα δεν ονειρευομαι καποιο κινημα η σκεψη του οποιου θα ειναι μονολιθικη, αλλα ενα κινημα ενωμενο απο μεσα, με τις διαφορες τασεις του να μπορουν να απολαμβανουν την μεγαλυτερη δυνατη ελευθερια ωστε να εκφραζονται ανεμποδιστα.

Αποτηναλλη, ειναιεξισουαληθεςπωςαπαιτειταιδρασηαμεσα. Η δραση αυτη οφειλει να συμμορφωθει με δυο γενικες αρχες: πρωτα, πρεπει να διευκολυνει την ιδεολογικη ανασυγκροτηση που αναφερθηκε πιο πανω, και δευτερον, να σταματησει να σκεφτεται την επανασταση ως εργο των μελλοντικων γενιων, για τις οποιες υποτιθεται πως κανουμε ολες αυτες τις προετοιμασιες. Αντιμετωπιζουμε αυτο το διλημμα σημερα: ειτε την κοινωνικη επανασταση και μια νεα ωθηση για την ανθρωποτητα, ειτε τον πολεμο και την κοινωνικη αποσυνθεση, για την οποια το παρελθον προσφερει ελαχιστα και μονο αρνητικα παραδειγματα. Η ιστορια μας προσφερει αρκετα περιθωρια ελιγμων, την διαρκεια των οποιων δεν μπορουμε να γνωριζουμε ομως. Ας την αξιοποιησουμε προκειμενου να αντιστρεψουμε την παρουσα παρακμη και να φερουμε την επανασταση. Η απαθεια της εργατικης ταξης ειναι προσωρινη μονο. Υποδηλωνει, την φορα αυτη, τοσο την απωλεια της εμπιστοσυνης των εργατων σε ολες τις οργανωσεις, οσο και καποια αποστασιοποιηση εκ μερους τους. Εξαρταται απο εμας λοιπον, ως επαναστατες, να καταληξουμε στα συμπερασματα εκεινα που θα βοηθησουν αυτη την αποστασιοποιηση να μεταμορφωθει σε ενεργη εξεγερτικοτητα. Το μονο που ζηταει η ενεργεια της εργατικης ταξης ειναι να εκφραστει πρακτικα. Ομως ειναι απαραιτητο να τις δωσουμε εναν σκοπο – εχει αυτο το προαισθημα για αρκετο καιρο πια – αλλα και τα μεσα πραγματοποιησης αυτου του σκοπου. Αν ο σκοπος των επαναστατων ειναι η δημιουργια της αδελφικης κοινοτητας, αυτο απαιτει και την αμεση δημιουργια μιας οργανωσης οπου αυτη η αδελφοσυνη μπορει να διαμορφωθει και να αναπτυχθει.

Σημερα, οι εργατες αδελφωνονται στο εργοστασιο. Για αυτο πρεπει να δρασουμε εκει, ομως οχι κραυγαζοντας για την δημιουργια ενος ακομη εργατικου συνδικατου, κατι που φαινεται χιμαιρικο σημερα, μιας και οι συνθηκες του καπιταλιστικου κοσμου θα το εστρεφαν ΕΝΑΝΤΙΟΝ της εργατικης ταξης, και αυτο γιατι τα συνδικατα εκπροσωπουν μια απο τις διαφορετικες τασεις του καπιταλισμου. Για την ακριβεια, ενα “ενιαιο μετωπο” συνδικατων που θα μπορουσε να συσπειρωθει την παραμονη της επαναστασης – θα ενεργουσε εναντιον της μιας και τα μεγαλυτερα συνδικατα επιδιωκουν εξισου την υπονομευση της προκειμενου να διασφαλισουν την δικη τους επιβιωση εντος του καπιταλιστικου κρατους. Κατα συνεπεια, ως εγγενη στοιχεια του καπιταλιστικου συστηματος, οταν τα συνδικατα υπερασπιζονται τον εαυτο τους, υπερασπιζονται το ιδιο το συστημα. Τα συμφεροντα των συνδικατων στην ουσια ειναι τα δικα τους και οχι εκεινα των εργατων.

Επιπλεον, ενα απο τα ισχυροτερα εμποδια στην ανασυγκροτηση των εργατων και την επαναστατικη τους αναγεννηση διαιωνιζεται απο τον μηχανισμο των γραφειοκρατων συνδικαλιστων, ακομα και μεσα στο εργοστασιο, ξεκινωντας με αυτον τον Σταλινικων. Εχθρος του εργατη, σημερα, ειναι ο γραφειοκρατης συνδικαλιστης οσο και το ιδιο το αφεντικο, το οποιο χωρις την βοηθεια του πρωτου δεν θα ειχε καμια εξουσια. Ειναιογραφειοκρατηςσυνδικαλιστηςπουπαραλυειτηναυτενεργειατωνεργατων. Για αυτο και το πρωτο συνθημα των επαναστατων πρεπει να απαιτει: Την απομακρυνση απο τους χωρους εργασιας ολων των γραφειοκρατων συνδικαλιστων!

Αλλα ο σημαντικοτερος εχθρος ειναι ο Σταλινισμος και ο συνδικαλιστικος μηχανισμος του, και αυτο γιατι υποστηριζει τον κρατικο καπιταλισμο – με αλλα λογια, την απολυτη συγχωνευση του κρατισμου με τον συνδικαλισμο. Προκειται λοιπον για τον σαφεστερο υπερασπιστη του καπιταλιστικου συστηματος, μιας και κατοχυρωνει για αυτο το συστημα, το σταθεροτερο κρατος που μπορει να φανταστει κανεις σημερα.

Ομως, δεν μπορει καποιος να καταστρεψει μια υπαρχουσα μορφη οργανωσης χωρις να αντιπροτεινει καποια αλλη στην θεση της. Μιαπουθαειναικαλυτεραπροσαρμοσμενηστιςαναγκεςτηςεπαναστασης. Και ειναι ακριβως η ιδια η επανασταση που εχει αναλαβει να μας δειξει, καθε φορα που εχει συμβει, το εργαλειο της επιλογης της: την επιλεγμενη, απο τους συγκεντρωμενους στον χωρο εργασιας εργαζομενους, επιτροπη του εργοστασιου, τα μελη της οποιας ειναι αμεσα ανακλητα. Αυτη ειναι η μοναδικη μορφη οργανωσης που ειναι ικανη, χωρις διαστρεβλωσεις, να κατευθυνει τα συμφεροντα των εργατων εντος της καπιταλιστικης κοινωνιας ενω προετοιμαζει την κοινωνικη επανασταση, και ειναι επισης η μονη που μπορει να πραγματοποιησει αυτη την επανασταση. Ενωμολιςηνικηεχεικατακτηθει, θααποτελεσεικαιτηνβασητηςμελλοντικηςκοινωνιας. Η δομη της ειναι η δημοκρατικοτερη που μπορει να σκεφτει κανεις, μιας και ελεγχεται αμεσα στον χωρο της εργασιας απο τους ιδιους τους εργατες, που ελεγχουν τις ενεργειες της καθημερινα και ειναι σε θεση να ανακαλεσουν καποιο μελος της επιτροπης, ή και ολοκληρη την επιτροπη, ανα πασα στιγμη προκειμενου να επιλεξουν καποια αλλη. Η δημιουργια της προυποθετει τα ελαχιστα ρισκα παρακμης της λογω του συνεχους και αμεσου ελεγχου που οι εργατες μπορουν να ασκουν στους εκπροσωπους τους. Αλλα, η συνεχης επαφη αναμεσα στους εκλεγμενους και τους εκλεκτορες ευνοει και την μεγιστη δημιουργικη πρωτοβουλια απο την πλευρα της εργατικης ταξης, η οποια καλειται ετσι να παρει την τυχη της στα χερια της και να κατευθυνει αμεσα τους αγωνες της η ιδια. Η επιτροπη αυτη, η οποια εκπροσωπει ειλικρινα την βουληση των εργατων, καλειται να διαχειριστει το εργοστασιο και να οργανωσει την αμυνα των εργαζομενων εναντια στην αστυνομια και τις αντιδραστικες συμμοριεςτων Σταλινικων και του παραδοσιακου καπιταλισμου. Μετα την επικρατηση της επαναστασης, θα ειναι η επιτροπη του εργοστασιου που θα υποδειξει στους περιφερειακους, εθνικους και διεθνεις επικεφαλεις (και αυτοι αμεσα εκλεγμενοι απο τους εργατες), τις παραγωγικες δυνατοτητες του εργοστασιου καθως και τις αναγκες του σε πρωτες υλες και εργατικο δυναμικο. Τελος, οι εκπροσωποι καθε εργοστασιου θα καλουνται να διαμορφωσουν, στην περιφερειακη, εθνικη και διεθνη κλιμακα, την νεα διακυβερνηση, με διακριτες αρμοδιοτητες απο την οικονομικη διαχειριση, και με βασικο σκοπο της την ρευστοποιηση της κληρονομιας του καπιταλισμου και της εξασφαλισης των υλικων και πολιτιστικων συνθηκων της δικης της προοδευτικης αποχωρησης.

Ταυτοχρονα οικονομικη και πολιτικη, η επιτροπη του εργοστασιου αποτελει την κατ’ εξοχην επαναστατικη οργανωση. Για αυτον ακριβως τον λογο η υπαρξη της και μονο συμβολιζει μια καποιου ειδους εξεγερση εναντια στο καπιταλιστικο κρατος και τα παρακλαδια των εργατικων συνδικατων του, επειδη συγκεντρωνει ολες τις δυναμεις των εργατων εναντια στο καπιταλιστικο κρατος ενω παραλληλα αναλαμβανει και τα οικονομικα του. Για τον ιδιο λογο την βλεπει κανεις να ξεπροβαλλει αυθορμητα σε περιοδους οξειας κοινωνικης κρισης. Ομως στην εποχη μας, αυτη της χρονειας κρισης, ειναι απαραιτητο οπως οι επαναστατες υπερασπιστουν και εφαρμοσουν με παθος την μορφη αυτη οργανωσης, ξεκινωντας και απο τωρα αν το θελουν, αρχικα για να τερματισουν επιτελους την μεσολαβηση των γραφειοκρατων στα εργοστασια, και στην συνεχεια για να αποκαταστησουν την χειραφετικη πρωτοβουλια των εργαζομενων. Ας καταστρεψουμε λοιπον τα συνδικατα στο ονομα των εργοστασιακων επιτροπων που εκλεγονται δημοκρατικα απο τους εργατες στον χωρο της εργασιας τους, και ειναι ανακλητα ανα πασα στιγμη.

απο την εκδοση, MALATESTA: Η Ζωη και οι Ιδεες, εκδ.Verne Richards, Λονδινο: Freedom Press, 1965

Μιας και αληθευει οτι ο ανθρωπος ειναι κοινωνικο ον, η υπαρξη του οποιου εξαρταται απο τις συνεχιζομενες φυσικες και πνευματικες σχεσεις μεταξυ των ανθρωπων, οι σχεσεις αυτες ειτε θα βασιζονται στην συμπαθεια, την αλληλεγγυη και την αγαπη, ειτε στην εχθροτητα και την αντιπαλοτητα. Εαν λοιπον το καθε ατομο σκεφτεται μονο την ευημερια του, ή ισως εκεινη της οικογενειας του ή της ομαδας των γειτονων του, τοτε προφανως θα βρεθει αντιμετωπο με αλλα ατομα, και ειτε θα επικρατησει, ειτε θα αφανιστει. Ως καταπιεστης αν επικρατησει, ως καταπιεζομενος αν χασει. Η φυσικη αρμονια, ο φυσικος εκεινος γαμος αυτου που ειναι καλο για τον καθενα με το καλο του συνολου, ειναι μια εφευρεση της ανθρωπινης τεμπελιας, η οποια υποθετει πως η επιτευξη οσων επιθυμει να κατακτησει αμεσα, θα συμβει αυτοματα, χαρη σε καποιον φυσικο νομο. Ομως στην πραγματικοτητα, ο φυσικος Ανθρωπος βρισκεται σε διαρκη πολεμο με τους ομοιους του αναζητωντας την καλυτερη και υγειεστερη τοποθεσια, την ευφοροτερη γη, και με το περασμα του χρονου την εκμεταλλευση των πολλων και διαφορετικων ευκαιριων που παρουσιαζει η κοινωνικη ζωη σε καποιους. Αυτος ειναι και ο λογος που η ανθρωπινη ιστορια βριθει απο περιστατικα βιας, πολεμων, καταστροφων (περα απο την αμειλικτη εκμεταλλευση της εργασιας των αλλων), καθως και αμετρητων μορφων τυραννιας και σκλαβιας.

Εαν το ανθρωπινο πνευμα χαρακτηριζεται μονο απο το αναλγητο ενστικτο της θελησης να κυριαρχει κανεις και να κερδοσκοπει εις βαρος αλλων, η ανθρωποτητα θα ειχε παραμεινει στην βαρβαρη κατασταση της και η εξελιξη της φυσικης ταξης οπως εχει καταγραφει απο την ιστορια, ή και στον δικο μας καιρο, θα ειχε καταστει αδυνατη. Η ταξη αυτη, ακομα και στην χειροτερη εκφανση της, δεν ειναι παρα μια μορφη τιθασευσης του τυραννικου πνευματος συνοδευομενη απο την ελαχιστη δυνατη κοινωνικη αλληλεγγυη που ειναι απαραιτητη για μια περισσοτερο πολιτισμενη και προοδευτικη ζωη.

Ευτυχως ομως, ο Ανθρωπος διαθετει και ενα αλλο αισθημα που τον φερνει πιο κοντα στον γειτονα του, το συναισθημα της συμπαθειας, της ανεκτικοτητας και της αγαπης, και χαρη σε αυτα η ανθρωποτητα εξελιχθηκε ωστε να ειναι περισσοτερο πολιτισμενη. Ετσι γεννηθηκε η ιδεα που στοχευει στην δημιουργια της κοινωνιας ως αληθινης συναντησης αδερφων και φιλων, με σκοπο ολων το κοινο καλο.

Η εμφανιση αυτου του αισθηματος που εκφραζεται απο τα ετσι αποκαλουμενα ηθικα διδαγματα και το οποιο, εφοσον εξελισσεται, αρνειται την κυριαρχη ηθικη, η οποια αντικαθιστα την υψηλη ηθικη, ειναι ενα θεμα μελετης που ισως να ενδιαφερει τους φιλοσοφους και τους κοινωνιολογους, χωρις ομως να μειωνει το γεγονος πως ειναι αληθινο. Δεν εχει σημασια αν παρακινειται απο την πρωτογονη, φυσιολογικη ερωτικη παρορμηση για την αναπαραγωη του ανθρωπινου ειδους, ή την ικανοποιηση που φερνει η συντροφικοτητα με αλλους ανθρωπους, ή ακομη απο τα πλεονεκτηματα που φανερωνονται στον αγωνα εναντια στον κοινο εχθρο και στην εξεγερση εναντια στον τυραννο ολων, ή και στην επιθυμια για ελευθερο χρονο, ειρηνη και σιγουρια που χρειαζονται ακομα και οι νικητες, ή ισως για ολους αυτους και εκατο ακομη συνδυασμενους λογους. Ειναι αληθινο και αποτελει ειναι η εξελιξη και η αναπτυξη του που μας δινουν ελπιδες για το μελλον της ανθρωποτητας.

Η “θεληση του Θεου”, οι “φυσικοι νομοι”, οι “ηθικοι νομοι”, η “κατηγορικη προστακτικη” των Καντιανων, ακομη και το “συμφερον ξεκαθαρα αντιληπτο ” των Ωφελιμιστων, δεν ειναι παρα μεταφυσικες φαντασιωσεις που δεν οδηγουν κανεναν πουθενα. Αντανακλουν μονο την αξιεπαινη επιθυμια του ανθρωπινου μυαλου να θελει να δωσει εξηγησεις για τα παντα, να θελει να φτασει στην ουσια των πραγματων. Θα μπορουσαν να γινουν αποδεκτες μονο ως προσωρινες υποθεσεις για περαιτερω ερευνα, αν δεν επροκειτο, στις περισσοτερες περιπτωσεις, για την ανθρωπινη ταση να μην παραδεχεται την αγνοια προτιμωντας κοσμικες εξηγησεις που στερουνται οποιουδηποτε ουσιαστικου περιεχομενου, απο το να παραδεχτει απλα ο,τι “δεν γνωριζει”.

Οποιες και αν ειναι οι εξηγησεις που μπορει να επιλεξει να δωσει, ή να μην δωσει κανεις, το προβλημα παραμενει αθικτο: η επιλογη μεταξυ της αγαπης ή του μισους, μεταξυ της αδελφικης συνεργασιας και του πατροκτονου αγωνα, μεταξυ του “αλτρουισμου” και του “εγωισμου.”

Οι αναγκες, οι προτιμησεις, οι προσδοκιες και τα ενδιαφεροντα της ανθρωποτητας δεν ειναι ποτε ιδια, ουτε και αρμονικα απο την φυση τους. Συχνα ειναι διαμετρικα αντιθετα και ανταγωνιστικα. Απο την αλλη ομως, η ζωη καθε ανθρωπου ειναι τοσο βαθια εξαρτημενη απο την ζωη των αλλων ανθρωπων ωστε να ηταν ανυποφορη, ακομη και αν υποθεσουμε οτι θα ηταν ευκολοτερο να απομονωθει κανεις και να ζησει την ζωη του. Η κοινωνικη αλληλεγγυη ειναι μια πραγματικοτητα απο την οποια κανεις δεν μπορει να αποδρασει: μπορει να γινει αποδεκτη ελευθερα και συνειδητα με μοναδικη συνεπεια το οφελος ολων των συσχετιζομενων, ή μπορει να γινει δεκτη διστακτικα, συνειδητα ή αλλιως, και σε αυτη την περιπτωση να εκδηλωθει με την υποταγη του ενος στον αλλο, και την εκμεταλλευση καποιου απο αλλους.

Ενας μεγαλος αριθμος πρακτικων προβληματων προκυπτουν καθημερινα στις ζωες μας, τα οποια μπορουν να λυθουν με διαφορους τροπους, αν και οχι ταυτοχρονα παντα. Ετσι, μπορει καποιος να προτιμα την μια λυση αντι της αλλης. Εαν το ατομο ή η ομαδα εχουν τετοια δυναμη ωστε να επιβαλλουν την προτιμηση τους στους αλλους, θα επιλεξουν την λυση εκεινη που εξυπηρετει καλυτερα τα συμφεροντα και τις προτιμησεις τους, ενω οι αλλοι θα πρεπει να υποταχθουν θυσιαζοντας τις δικες τους επιθυμιες. Αλλα αν δεν διαθετει κανεις την δυνατοτητα να υποχρεωνει αλλους να δρουν εναντια στην βουληση τους, υποθετωντας παντα οτι δεν ειναι παντα εφικτο ή δεν θεωρειται βολικη η αποδοχη περισσοτερων απο μια λυσεων, τοτε βασει αμοιβαιων υποχωρησεων πρεπει να καταληγουμε σε εκεινες τις συμφωνιες που εξυπηρετουν καλυτερα ολους και προσβαλλουν λιγοτερο τα συμφεροντα, τις προτιμησεις και τις επιθυμιες των μεμονομενων ατομων.

Η ιστορια μας διδασκει, η καθημερινη παρατηρηση της ζωης τριγυρω μας διδασκει, πως οπου η βια δεν βρισκει πεδιο εκδηλωσης [στις ανθρωπινες σχεσεις] τα παντα διευθετουνται με τον καλυτερο δυνατο τροπο διασφαλιζοντας τα συμφεροντα ολων οσων εμπλεκονται σε αυτες. Αλλα οπου παρεμβαινει η βια, η αδικια, η καταπιεση και η εκμεταλλευση θριαμβευουν ανεμποδιστες.

Ειναι γεγονος πως η ανθρωπινη ζωη ειναι αδυνατη χωρις τα κερδη απο την εργασια αλλων, και πως υπαρχουν δυο μονο τροποι για να επιτευχθει αυτο: ειτε μεσω της αδελφικης, ισοτιμης και ελευθερης συνεργασιας, στην οποια η αλληλεγγυη εκφραζεται συνειδητα και ελευθερα ενωνοντας ολη την ανθρωποτητα, ειτε με την αντιπαλοτητα ολων εναντιων ολων, οπου οι νικητες επικρατουν εις βαρος ολων καταπιεζοντας και εκμεταλλευομενοι τους υπολοιπους….

Θελουμε να δημιουργησουμε μια κοινωνια στην οποια οι ανθρωποι θα θεωρουνται αδελφια μεταξυ τους και με την αμοιβαια υποστηριξη τους θα κατορθωσουν την σπουδαιοτερη ευημερια και ελευθερια, καθως και την φυσικη και διανοητικη εξελιξη ολων…

Δυνατοτερος ειναι ο λιγοτερο απομονωμενος ανθρωπος, και περισσοτερο ανεξαρτητος ειναι εκεινος που εχει τις περισσοτερες επαφες και φιλιες, και κατα συνεπεια ευρυτερο πεδιο επιλογης των στενοτερων συνεργατων του. Εξελιγμενος περισσοτερο ειναι εκεινος που μπορει με τον καλυτερο τροπο να αξιοποιησει την κοινη κληρονομια των Ανθρωπων, καθως και τα επιτευγματα των συγχρονων του.

Παρα τα ποταμια αιματος, παρα τις απεριγραπτες κακουχιες και τους επιβαλλομενους εξευτελισμους, παρα την εκμεταλλευση και την τυραννια εις βαρος των πιο αδυναμων (βασει καποιας προσωπικης ή κοινωνικης ανωτεροτητας), παρα την αντιπαλοτητα και ολες τις συνεπειες της, τα ζωτικα και προοδευτικα χαρακτηριστικα της ανθρωπινης κοινωνιας πηγαζουν απο το συναισθημα της συμπαθειας και την αισθηση της κοινης σε ολους ανθρωπινοτητας που σε ηρεμες περιοδους θετουν τα ορια του αγωνα περα απο τα οποια δεν μπορει κανεις να δρασει χωρις να προκαλεσει την βαθια απεχθεια και την γενικοτερη καταδικη. Αυτο που μεσολαβει ειναι η ηθικη.

Ο επαγγελματιας ιστορικος της παλιας σχολης μπορει να προτιμα να παρουσιαζει τους κοπους της ερευνας του ως εντυπωσιακα γεγονοτα, συγκρουσεις μεγαλης κλιμακας μεταξυ εθνων και ταξεων, πολεμους, επαναστασεις, τα δημοσια και τα παρασκηνιακα δρωμενα της διπλωματιας και συνομωσιες, ομως αυτο που ειναι πραγματικα σημαντικο ειναι οι αμετρητες επαφες μεταξυ ατομων και ομαδων που συνιστουν και την αληθινη ουσια της κοινωνικης ζωης. Και αν καποιος εξετασει οσα συμβαινουν στο βαθος της, στην προσωπικη καθημερινη ζωη των μαζων, ανακαλυπτει πως περα απο τον αγωνα για καλυτερες εργασιακες συνθηκες, υπαρχει και η διψα για κυριαρχια, ανταγωνισμο, και φθονο και ολα εκεινα τα βλαβερα παθη που προκαλουν τις συγκρουσεις μεταξυ των ανθρωπων. Αλλα υπαρχει και η κοινωφελης εργασια, η αλληλοβοηθεια, η ακαταπαυστη και εθελοντικη ανταλλαγη εξυπερετησεων, η τρυφεροτητα, η αγαπη, η φιλια και ολα εκεινα που φερνουν τους ανθρωπους πιο κοντα στην αδελφοσυνη. Και ειναι παντα οι ανθρωποι που συλλογικοποιουν την εξελιξη ή την παρακμη, την ζωη ή τον θανατο, αναλογα με το αν ειναι η αλληλεγγυη και η αγαπη, ή το μισος και η αντιπαλοτητα, που κυριαρχουν στις υποθεσεις της κοινοτητας. Πραγματι, η ιδια η υπαρξη οποιασδηποτε κοινοτητας δεν θα ηταν εφικτη αν τα κοινωνικα συναισθηματα, τα οποια εγω αποκαλω τα καλα παθη, δεν ηταν ισχυροτερα απο τα αντιθετα τους.

Η υπαρξη συναισθηματων τρυφεροτητας και συμπαθειας μεταξυ των ανθρωπων, καθως και η ιδια η εμπειρια και η συνειδητοποιηση των ατομικων και κοινωνικων πλεονεκτηματων που προκυπτουν απο την αναπτυξη αυτων των αισθηματων, εχουν εμπνευσει την δημιουργια αντιληψεων για την “δικαιοσυνη”, και το “σωστο”, και την “Ηθικη”, τα οποια παρα τις χιλιες αντιφασεις τους, τα ψεματα και την υποκρισια που υπηρετει ποταπα ενστικτα, συνιστουν εναν στοχο, ενα ιδεωδες προς το οποιο πορευεται η ανθρωποτητα.

Η “ηθικη” αυτη ειναι ευθραστη και σχετικη, διαφερει αναλογα με την εποχη, τους διαφορετικους ανθρωπους, τις ταξεις και τα ατομα. Υπαρχουν ανθρωποι που την χρησιμοποιουν ωστε να διευκολυνουν τα προσωπικα τους συμφεροντα και εκεινα των οικογενειων τους, της ταξης ή της χωρας τους. Αγνοωντας ομως οτι, η, τυποις, “ηθικη”, εξυπηρετει μονο την υπερασπιση των προνομιων και της βιας της αρχουσας ταξης. Αλλα παντα διατηρηται κατι που αφορα το συνολικο συμφερον και την κοινη προσπαθεια ολης της ανθρωποτητας, ασχετα απο ταξεις και φυλες.

Η μπουρζουαζια κατα την διαρκεια της ηρωικης της περιοδου, οταν ενιωθε ακομη πως αποτελουσε μερος του λαου και αγωνιζονταν για την χειραφετηση, διακρινονταν απο υπεροχες χειρονομιες αγαπης και αυταπαρνησης, και οι καλυτεροι μεταξυ των στοχαστων και των μαρτυρων της ειχαν το σχεδον προφητικο οραμα αυτου του ειρηνικου, αδελφικου και ευημερου μελλοντος για το οποιο αγωνιζονται σημερα [1909] οι σοσιαλιστες. Ομως αν ο αλτρουισμος και η αλληλεγγυη ηταν τα συναισθηματα των καλυτερων απο αυτους, το μικροβιο του ατομισμου (με την εννοια των διαπροσωπικων αντιπαραθεσεων), η αρχη της αντιπαλοτητας (σε αντιθεση προς την αλληλεγγυη), και η εκμεταλλευση ανθρωπου απο ανθρωπο, ηταν μερη της προγραμματικης της, προκαλωντας αναποφευκτα εναν σωρο ολεθριων συνεπειων. Η ατομικη ιδιοκτησια και η αρχη της εξουσιας, συγκεκαλυμμενες απο τις νεες μεταμφιεσεις του καπιταλισμου και του κοινοβουλευτισμου, αποτελουσαν παντα τον πυρηνα του προγραμματος αυτου, προκαλωντας, και οπως συνεβη παντα σε αναλογες περιπτωσεις, την καταπιεση, την δυστυχια και τον απανθρωπισμο των μαζων.

Ενω τωρα πια που η αναπτυξη του καπιταλισμου και του κοινοβουλευτισμου εχει αποδωσει καρπους, και η μπουρζουαζια εχει εξαντλησει ολα τα γενναιοδωρα συναισθηματα και τις προοδευτικες προθεσεις της στον πολιτικο και οικονομικο ανταγωνισμο, υποχρεωνεται να υπερασπιστει τα προνομια της με την βια και την απατη, ενω οι φιλοσοφοι της δεν μπορουν να την υπερασπιστουν πια απεναντι στις σοσιαλιστικες επιθεσεις παρα μονο αναφερομενοι, εντελως ατοπα, στον αοριστο νομο του φυσικου ανταγωνισμου.

Κατά την Φιλιπινέζικη Επανάσταση ενάντια στους Ισπανούς υπήρξαν διανοούμενοι που είχαν επηρεαστεί από αναρχικές ιδέες. Τα βιβλία ενός από αυτούς πιστεύεται πως έδωσαν την αρχική ώθηση για την Επανάσταση. Ένας άλλος αναμείχθηκε στην Ισπανία με την CNT. Ωστόσο η επίδραση του Κομουνιστικού Κόμματος ανάγκασε τον αναρχισμό να υποχωρήσει αργότερα. Τη δεκαετία του 90 εμφανίστηκαν ομάδες επηρεασμένες από τη punk μουσική.

Ο αναρχισμός ήταν μια αρκετά διαδεδομένη πολιτική και κοινωνική θεωρία κατά τη διάρκεια της βιομηχανικής επανάστασης στην Ευρώπη. Στον Ανατολική Ασία έχουμε ιστορικά ντοκουμέντα που μιλούν για αναρχικές εξεγέρσεις και κινήματα που αποδείχθηκαν ριζικά και καταλυτικά για την ανάπτυξη της πολιτικής συνείδησης των λαών της Ιαπωνίας, της Κίνας και της Κορέας. Η Κομμούνα της Σαγκάης οργανώθηκε από Κινέζους αναρχικούς πριν έρθει στην εξουσία ο Μάο Τσε Τουνγκ, ενώ οι Κορεάτες αναρχικοί συγκρότησαν μια συνεργατικές κομμούνες σε μερικά μέρη της Μαντζουρίας ως αντίδραση στην ιαπωνική κατοχή. Οι Ιάπωνες αναρχικοί ήταν ανάμεσα στους συνεργάτες αυτών των επιτυχών κινημάτων των εργατών και αγροτών στην Κορέα. Οργάνωσαν το κίνημα αυτό όταν διέφυγαν για να γλιτώσουν τις ιαπωνικές αρχές οι οποίες επιζητούσαν να τους συλλάβουν, όπως έκαναν άλλωστε με άλλους αναρχικούς που τους κρέμασαν εδικά μετά τις περίφημες «εξεγέρσεις του ρυζιού». Ενώ τα αναρχικά κινήματα στην Ανατολική Ασία ήσαν αρκετά δυναμικά κατά τη διάρκεια των δύο παγκόσμιων πολέμων, στις Φιλιπίνες και γενικά στη Νοτιοανατολική Ασία, η αντίσταση ενάντια στην ξένη κατοχή ήταν επίσης δυναμική, όπως, ακόμα, και κατά τη διάρκεια της ονομαστής Φιλιπινέζικης Επανάστασης ενάντια στους Ισπανούς. Κατά τη διάρκεια της επανάστασης αυτής του λαού των Φιλιπίνων ενάντια στην ισπανική κατοχή υπήρξαν ονομαστοί διανοούμενοι και «φυσιογνωμίες-κλειδιά» οι οποίοι είχαν επηρεαστεί από τις αναρχικές ιδέες και τους αναρχικούς των δυτικών κυρίως χωρών. Σε μια διάλεξη του Benedict Anderson έγινε λόγος για το ότι ένας από τους ονομαστούς Φιλιπινέζους διανοούμενους, ο Jose Rizal ήταν επηρεασμένος από τον αναρχισμό και ειδικά τους επαναστάτες αναρχικούς της περιόδου του 1800, ενώ ο ίδιος ήταν εγκατεστημένος στη Γαλλία, τελειώνοντας τα δύο φημισμένα βιβλία του και τα οποία πιστεύεται ότι αυτά ήταν που έδωσαν ώθηση στην Φιλιπινέζικη επανάσταση. Στη διάλεξή του, ο Anderson σημείωσε ότι ο Ριζάλ δεν ήταν κατευθείαν επηρεασμένος από τους αναρχικούς της Ευρώπης, αλλά χρησιμοποίησε μερικούς αναρχικούς χαρακτήρες στις νουβέλες του για να δείξει τη μεταστροφή του επαναστατικού ξεσπάσματος εναντίον των Ισπανών και του συστήματος Friar. Στο μεταξύ, μετά από αρκετά χρόνια από την φιλιππινέζικη απελευθέρωση, υπήρξε ένας Φιλιπινέζος, ο Isabelo delos Reyes, ο οποίος οργάνωνε το πρώτο μαχητικό συνδικάτο και εργατικό κίνημα στης Φιλιπίνες κάτω από την επίδραση του αναρχοσυνδικαλισμού, κάτι που εμπνεύστηκε ό ίδιος όταν βρισκόταν στην Ισπανία και αναμείχθηκε για ένα διάστημα στις δραστηριότητες της CNT. Ωστόσο, ήταν το Κομμουνιστικό Κόμμα Φιλιπίνων (PKP) που οργάνωσε το πρώτο αυθεντικό μαχητικό εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα εκεί. Επειδή οι αναρχικές ιδέες σταδιακά υποχώρησαν κυρίως κάτω από την επίδραση και το βάρος της μαρξιστικής–λενινιστικής φιλοσοφίας που κατέκτησε και κυριάρχησε στις συνειδήσεις των Φιλιπινέζων εργατών. Μέχρι τώρα, ακόμα γίνεται έρευνα για να ανιχνευτούν αναρχικές πρακτικές δράσης στις Φιλιπίνες. Στη δεκαετία του 1990, οργανώθηκε ένα αναρχικό δίκτυο στη χώρα, κυρίως στην πρωτεύουσα Μανίλα, το οποίο περιστρεφόταν γύρω από την εναλλακτική μουσική, επειδή οι περισσότεροι συμμετέχοντες ήταν πανκ κ.λπ. Αλλά επειδή μερικοί από αυτούς προέρχονταν από την αριστερά αποφάσισαν να δράσουν με αναρχικές αρχές, αν και η απόκτηση πολιτικής ωριμότητας ήταν ακόμα μια συγκεκριμένη διαδικασία και, τελικά, μέρος αυτής της διαδικασίας ήταν και η διάλυση του δικτύου αυτού. Ο αναρχισμός στις Φιλιπίνες έχει ακόμα πολύ δρόμο να διανύσει… • Σε μελλοντικές μας εργασίες ευελπιστούμε να μιλήσουμε περισσότερο για τους Jose Rizal και Isabelo delos Reyes. ** Στοιχεία για το κείμενο αυτό πάρθηκαν από το Indymedia της Μανίλα.

www.anarkismo.net/article/13166

Σύντομη βιογραφία του Ιταλού αναρχικού, αντιφασίστα, και τοπικού ήρωα που σκοτώθηκε από τους ναζιστές. Πολιτικοποιημένος από το γυμνάσιο, οργάνωσε με συμμαθητές αντιφασιστική ομάδα και φυλακίστηκε από τη μυστική αστυνομία. Απο τη μαθητική ομάδα γεννήθηκε μια μεγάλη αναρχική ομοσπονδία που συναγωνιζόταν το Κομμουνιστικό Κόμμα. Θεωρούνταν ο πιο σπουδαίος αντάρτης στην περιοχή και έκανε και επιθέσεις σε φυλακές απελευθερώνοντας κρατούμενους.

Η Λουίζ Μισέλ έχει ένα σταθμό μετρό στο Παρίσι αφιερωμένο στη μνήμη της. Οι Σάκο και Βαντσέττι έχουν αρκετούς δρόμους με το όνομά τους στην Ιταλία και την πρώην ΕΣΣΔ. Αλλά πόσοι αναρχικοί έχουν το προνόμιο να δίνεται το όνομά τους σε σχολείο, αθλητικό κέντρο, κολυμβητήριο καθώς και στον κύριο δρόμο της Pistoia; Γεννήθηκε στις 25 Απρίλη 1920 στην Pistoia και δραστηριοποιήθηκε πολιτικά όταν ήταν μαθητής γυμνασίου.

Το 1939, μαζί με άλλους συμμαθητές του οργάνωσαν μια ομάδα για να αγωνιστούν κατά του φασιστικού καθεστώτος. Συνελήφθη στις 12 Οκτώβρη του ίδιου χρόνου μαζί με τους Fabio Fondi, Giovanni La Loggia και Carlo Giovanelli από τη μυστική αστυνομία OVRA. Καταδικάστηκαν σε ένα χρόνο φυλάκιση για «κομμουνιστική δραστηριότητα».

Μετά ο Silvano Fedi επέστρεψε στην Pistoia και πήρε μέρος ξανά στον αντιφασιστικό αγώνα. Αλλά τώρα αυτοκαθοριζόταν ως αναρχικός ή ελευθεριακός κομμουνιστής όπως προτιμούσε ο ίδιος, μετά τις συνομιλίες που είχε με άλλους αναρχικούς της Pistoia. Η παλαιότερη γενιά αναρχικών της περιοχής (Egisto Gori, Archimede Peruzzi, Tito Escini κ.ά.) ήρθε σε επαφή με την ομάδα των μαθητών (Fedi, La Loggia, Giovanelli, Filiberto Fedi, Raffaello Baldi, τους αδελφούς Bargellini κ.ά.), με εργάτες και τεχνικούς του εργοστασίου San Giorgio (Tiziano Palandri, Oscar Nesti, Giulio Ambrogi κ.ά.) καθώς μια ακόμα ομάδα (Sergio Bardelli, Francesco Toni κ.ά.). Ο ενθουσιασμός των μελών της μαθητικής ομάδας συνεπήρε και τους υπόλοιπους και έτσι συγκροτήθηκε η Federazione Comunista Libertaria (Ελευθεριακή Κομμουνιστική Ομοσπονδία) στην πόλη, η οποία μεγάλωσε και άρχισε να συναγωνίζεται το τοπικό Κομμουνιστικό Κόμμα.

Ο Fedi συνελήφθη ξανά τον Γενάρη του 1942. Με τη πτώση του φασισμού και την ανακωχή της Ιταλίας με τους συμμάχους, ήταν από τους πρώτους που μίλησαν στο πλήθος στην κεντρική πλατεία της πόλης.

Στα 26 Ιούλη 1943 μίλησε σε μια συνέλευση εργατών στο εργοστάσιο San Giorgio όπου κάλεσε τους εργάτες να απεργήσουν. Συνελήφθη ξανά από την αστυνομία του Badoglio. Στη δίκη του ένα μεγάλο πλήθος συγκεντρώθηκε έξω από το δικαστήριο και απαίτησε την απελευθέρωσή του. Οι αρχές αναγκάστηκαν να τον απελευθερώσουν μερικές ώρες αργότερα. Ελεύθερος πλέον, ο Fedi έγινε ο πιο σπουδαίος αντάρτης στην περιοχή της Pistoia. Το εκεί αντάρτικο τμήμα αποτελείτο από αγρότες, εργάτες, τεχνικούς, μαθητές και σπουδαστές και πρώην στρατιώτες, στην πλειοψηφία τους αναρχικών ή επηρεασμένων από ελευθεριακές ιδέες. Το τμήμα αρχικά είχε δύναμη 50 άνδρες και ονομαζόταν «Squadre Franche Libertarie». Δεν κρυβόταν στα βουνά, αλλά μετακινιόταν συστηματικά μεταξύ της πόλης και των περιχώρων της και επιδιδόταν στην τεχνική του σαμποτάζ ή των ξαφνικών επιθέσεων.

Από τις 17 μέχρι τις 20 Οκτώβρη 1943, με μόνο 5 άλλους αντάρτες (Danilo Betti, Brunello Biagini, Marcello Capecchi, Santino Pratesi και Giulio Vannucchi), ο Fedi επιτέθηκε 3 φορές σε μεγάλη αποθήκη όπλων των φασιστών στο Οχυρό Santa Barbera, αποσπώντας μεγάλες ποσότητες όπλων και άλλων υλικών, μέρος των οποίων κρύφτηκε στα βουνά.

Μια άλλη φορά επιτέθηκαν στη φυλακή Ville Sbertoli όπου απελευθέρωσαν 54 κρατούμενους, ανάμεσά τους δύο Εβραίους, από τους οποίους οι περισσότεροι ήταν πολιτικοί κρατούμενοι.

Το Ιούλη και Αύγουστο του 1943, οι αναρχικοί που συνεργάζονταν με τον Fedi, οργάνωσαν τους αγρότες στην Piuvica στην κοιλάδα της Pistoia. Εκεί άλεσαν αλεύρι που κινδύνευε να σαπίσει και έφτιαξαν ψωμί που μοιράσθηκε δωρεάν στον τοπικό πληθυσμό.

Ο Fedi έκανε ξεκάθαρο ότι δεν ήταν έτοιμος ν’ αφοπλιστεί όταν έφτασαν στην Ιταλία οι αγγλοαμερικανικές δυνάμεις και ότι η ένοπλη αντίσταση έπρεπε να μετατραπεί σε κοινωνική επανάσταση. Ωστόσο, τα σχέδιά του έμελλε να μην πραγματοποιηθούν καθώς συνελήφθη από μια γερμανική περίπολο και στις 29 Ιούλη 1944 τουφεκίστηκε. Ακόμα και μέχρι σήμερα οι συνθήκες του θανάτου του δεν είναι ξεκάθαρες και τα γεγονότα οδηγούν στο ότι προδόθηκε.

Ο Fedi παραμένει μέχρι σήμερα δημοφιλής και αγαπητός στο λαό της Pistoia.

* Η σύντομη αυτή βιογραφία γράφτηκε στα Αγγλικά από τον Nick Heath και δημοσιεύθηκε στο libcom.org –Ελληνική μετάφραση «Ούτε θεός-ούτε αφέντης», 14 Γενάρη 2008.

Διαβάστε περισσότερα για το μεγάλο αντιφασίστα ήρωα: (αν ξέρετε Αγγλικά και Ιταλικά!):

πρωτότυπο στα Αγγλικά: http://libcom.org/history/fedi-silvano-1920-1944

Ιταλική Γουϊκιπίντια: http://it.wikipedia.org/wiki/Silvano_Fedi

Ιταλική Αναρκοπίντια: http://ita.anarchopedia.org/Silvano_Fedi

Αυτή η μετάφραση από Anarkismo.net

Αναδημοσιεύθηκε με μικροπροσθήκες συνδέσμων από:

www.anarkismo.net/article/7305

Georges Fontenis

Μανιφέστο του Ελευθεριακού Κομμουνισμού

1953

Georges Fontenis

Μανιφέστο
του
Ελευθεριακού Κομμουνισμού

1953

Εισαγωγή

Το «Μανιφέστο του Ελευθεριακού Κομμουνισμού» γράφτηκε το 1953 από τον Georges Fontenis για την Federation Communiste Libertaire (F.C.L. – Κομμουνιστική Ελευθεριακή Ομοσπονδία) της Γαλλίας. Αποτελεί ένα από τα βασικά κείμενα του αναρχικού κομμουνιστικού ρεύματος. Ακολούθησε τις καλύτερες εργασίες των Μιχαήλ Μπακούνιν, Τζέϊμς Γκιγιώμ, Ερρίκο Μαλατέστα και Καμίλλο Μπερνέρι, την «Οργανωτική Πλατφόρμα των Αναρχικών Κομμουνιστών» που γράφτηκε από τους Νέστορα Μάχνο, Πιοτρ Αρσίνοφ και Ίντα Μετ, ως αποτέλεσμα των εμπειριών τους από τις ήττες της Ρωσικής Επανάστασης, καθώς και τις εργασίες της ομάδας «Οι Φίλοι του Ντουρρούτι» οι οποίες ήταν επίσης αποτέλεσμα μιας άλλης ήττας, αυτής της Ισπανικής Επανάστασης.
Όπως η «Πλατφόρμα», το «Μανιφέστο» αυτό γράφτηκε για να καταπολεμήσει τη τάση «σύνθεσης» των Σεμπαστιάν Φωρ και Βολίν, οι οποίοι αποπειράθηκαν να επιφέρουν έναν συμβιβασμό μεταξύ του στιρνερικού ατομικισμού, του αναρχοσυνδικαλισμού και του ελευθεριακού κομμουνισμού. Όπως και η «Πλατφόρμα», το «Μανιφέστο» επιβεβαίωσε εκ νέου την ταξική φύση του αναρχισμού και έδειξε πώς αναπήδησε μέσα από τους αγώνες των καταπιεσμένων. Έφερε μαζί του την εμπειρία άλλων 30 χρόνων αγώνα και ήταν ένα πιο ανεπτυγμένο ντοκουμέντο από την «Πλατφόρμα».

Ελευθερεριακός Κομμουνισμός:
μια κοινωνική θεωρία

Ήταν κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, όταν αναπτυσσόταν η καπιταλισμός και πραγματοποιούνταν οι πρώτοι μεγάλοι αγώνες της εργατικής τάξης – και για να είμαστε πιο ακριβείς ήταν μέσα στη Α’ Διεθνή (1861-1871) – που εμφανίστηκε μια κοινωνική θεωρία ονομαζόμενη «επαναστατικός σοσιαλισμός» (αντιτιθέμενη στο ρεφορμισμό ή στον κρατικό νομικίστικο σοσιαλισμό). Η θεωρία αυτή ήταν επίσης γνωστή ως «αντιεξουσιαστικός σοσιαλισμός» ή «κολεκτιβισμός» και αργότερα ως «αναρχισμός», «αναρχικός κομμουνισμός» ή «ελευθεριακός κομμουνισμός».
Αυτή η θεωρία, εμφανίζεται ως αντίδραση των οργανωμένων σοσιαλιστών εργατών. Σε κάθε περίπτωση, συνδέεται με μια υπάρχουσα σταδιακή και σφοδρή ταξική πάλη. Είναι ένα ιστορικό προϊόν που έλκει την καταγωγή του από συγκεκριμένες συνθήκες της ιστορίας, από την ανάπτυξη των ταξικών κοινωνιών – και όχι μέσω της ιδεαλιστικής κριτικής εκ μέρους ελάχιστων στοχαστών.
Ο ρόλος των ιδρυτών της θεωρίας, κυρίως του Μπακούνιν, ήταν να εκφραστούν οι αληθινές φιλοδοξίες των μαζών, οι αντιδράσεις και οι εμπειρίες τους, και να μην δημιουργήσουν με τεχνητό τρόπο μια θεωρία με τη στήριξή τους σε μια καθαρά ιδεαλιστική αφηρημένη ανάλυση ή σε προηγούμενες θεωρίες. Ο Μπακούνιν – και μαζί με αυτόν ο Τζέιμς Γκιγιώμ, μετέπειτα ο Κροπόκιν ο Ρεκλύ, ο Ζαν Γκραβ, ο Μαλατέστα και άλλοι – άρχισαν να εξετάζουν την κατάσταση των εργατικών ενώσεων και των αγροτικών οργανώσεων, δηλαδή πώς αυτές οργανώνονταν και αγωνίζονταν.
Το ότι ο αναρχισμός έλκει την καταγωγή του από τους ταξικούς αγώνες δεν μπορεί να αμφισβητηθεί.
Και τότε, πώς ο αναρχισμός έχει θεωρηθεί πολύ συχνά ως μια φιλοσοφία, μια ηθική ή μια ανεξάρτητη ηθική της ταξικής πάλης και, κατ’ επέκταση, ως μια μορφή ανθρωπισμού αποσυνδεμένη από τις ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες;
Διακρίνουμε αρκετούς λόγους γι’ αυτό. Αφενός, οι πρώτοι αναρχικοί θεωρητικοί επιδίωξαν μερικές φορές να εμπιστευθούν τις απόψεις διαφόρων συγγραφέων, οικονομολόγων και ιστορικών που είχαν έρθει στο προσκήνιο πριν από αυτούς (ειδικά του Προυντόν, αρκετά από τα έργα του οποίου εκφράζουν αναμφισβήτητα τις αναρχικές ιδέες).
Οι θεωρητικοί που ακολούθησαν αυτά τα έργα έχουν ακόμα μερικές φορές στηριχθεί σε ιδέες συγγραφέων όπως οι Λα Μποετιέ, Σπένσερ, Γκόντγουιν, Στίρνερ, Τάκερ και άλλους, ιδέες ανάλογες με τον αναρχισμό – υπό την έννοια ότι καταδεικνύουν μια αντίθεση στις μορφές εκμεταλλευτικών κοινωνιών και στις αρχές κυριαρχίας που ανακάλυψαν σε αυτές. Αλλά οι θεωρίες των Γκόντγουιν, Στίρνερ, Τάκερ και των υπολοίπων είναι απλά παρατηρήσεις της κοινωνίας – δεν λαμβάνουν υπόψη την Ιστορία και τις δυνάμεις που την καθορίζουν, ή τους αντικειμενικούς όρους που δημιουργούν το πρόβλημα της Επανάστασης.
Αφετέρου, σε όλες τις κοινωνίες που έχουν εδραιωθεί στην εκμετάλλευση και την κυριαρχία έχουν συμβεί πάντα μεμονωμένες ή συλλογικές πράξεις εξέγερσης, μερικές φορές με ένα κομμουνιστικό και ομοσπονδιακό ή αληθινά δημοκρατικό περιεχόμενο. Κατά συνέπεια, ο αναρχισμός έχει θεωρηθεί μερικές φορές ως η έκφραση της αιώνιας πάλης των λαών προς την ελευθερία και τη δικαιοσύνη – μια ασαφής ιδέα, που στηρίζεται ανεπαρκώς στην κοινωνιολογία ή την ιστορία, και μια ιδέα που τείνει να μετατρέψει τον αναρχισμό σε έναν ασαφή ανθρωπισμό βασισμένο στις αφηρημένες έννοιες της «ανθρωπότητας» και της «ελευθερίας». Οι αστοί ιστορικοί του κινήματος της εργατικής τάξης είναι πάντα έτοιμοι να αναμίξουν τον αναρχικό κομμουνισμό με ατομικιστικές και ιδεαλιστικές θεωρίες και είναι σε αρκετά μεγάλη έκταση υπεύθυνοι για την όλη σύγχυση. Είναι αυτοί οι ίδιοι που έχουν προσπαθήσει να φέρουν κοντά τον Στίρνερ με τον Μπακούνιν.
Ξεχνώντας τις συνθήκες γέννησης του αναρχισμού, (ο αναρχισμός) έχει μερικές φορές μετατραπεί σε ένα είδος υπερφιλελευθερισμού, χάνοντας τον υλιστικό, ιστορικό και επαναστατικό του χαρακτήρα.
Αλλά οπωσδήποτε, ακόμα και αν οι επαναστάσεις που προηγήθηκαν του 19ου αιώνα και οι ιδέες ορισμένων συγκεκριμένων φιλοσόφων για τις σχέσεις μεταξύ των μεμονωμένων ανθρώπων και των ανθρώπινων ομάδων προετοίμασαν τον δρόμο για τον αναρχισμό, εντούτοις δεν υπήρξε κανένας αναρχισμός και ανάλογη θεωρία μέχρι τον Μπακούνιν.
Για παράδειγμα, τα έργα του Γκόντγουιν εκφράζουν αρκετά θαυμάσια την ύπαρξη της ταξικής κοινωνίας, ακόμα και αν το κάνουν αυτό με έναν ιδεαλιστικό και συγχυσμένο τρόπο. Και η αλλοτρίωση του ατόμου από την ομάδα, την οικογένεια, τη θρησκεία, το Κράτος, την ηθική κ.λπ. είναι βεβαίως θέμα κοινωνικής φύσης, είναι φυσικά η έκφραση μιας κοινωνίας που διαιρείται σε κάστες ή τάξεις.
Μπορεί να ειπωθεί ότι τοποθετήσεις, ιδέες και τρόποι ενεργοποίησης των ανθρώπων που θα μπορούσαμε να τους ονομάσουμε επαναστάτες, μη κομφορμιστές ή αναρχικούς υπό την ασαφή έννοια του όρου, υπήρχαν πάντα.
Αλλά η συνεπής διατύπωση μιας αναρχικής κομμουνιστικής θεωρίας χρονολογείται από το τέλος του 19ου αιώνα και συνεχίζεται κάθε μέρα, τελειοποιούμενη και γινόμενη πιο ακριβής.
Έτσι, ο αναρχισμός δεν θα μπορούσε να αφομοιωθεί σε μια φιλοσοφία ή μια αφηρημένη ή ατομικιστική ηθική.
Γεννήθηκε μέσα και έξω από την κοινωνία, και οι αναρχικές κομμουνιστικές φιλοδοξίες έπρεπε να περιμένουν μια δεδομένη ιστορική περίοδο και μια δεδομένη κατάσταση του ταξικού ανταγωνισμού για να παρουσιαστούν ξεκάθαρα για το φαινόμενο εκείνο ή την εξέγερση που θα οδηγούσε σε μια συνεπή και πλήρη επαναστατική αντίληψη.
Δεδομένου ότι ο αναρχισμός δεν είναι μια αφηρημένη φιλοσοφία ή μια ηθική δεν μπορεί να απευθυνθεί σε ένα αφηρημένο πρόσωπο, στο πρόσωπο γενικά. Για τον αναρχισμό δεν υπάρχει ολοκληρωμένος άνθρωπος στις κοινωνίες μας: υπάρχει ο εκμεταλλευόμενος άνθρωπος μέρος των τάξεων που λεηλατούνται, και υπάρχει ο άνθρωπος μέρος των προνομιούχων ομάδων, της κυρίαρχης τάξης. Μιλώντας σε ένα γενικό πρόσωπο (ο αναρχισμός) πέφτει σε λάθος ή σε ένα σόφισμα των φιλελευθέρων που μιλούν στον «πολίτη» χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες των πολιτών. Και το να μιλάς στο πρόσωπο γενικά, ενώ αρνείσαι το γεγονός ότι υπάρχουν τάξεις και μια ταξική πάλη, ενώ ικανοποιείται κάποιος με κούφιες ρητορικές δηλώσεις περί Ελευθερίας και Δικαιοσύνης – υπό μια γενική έννοια και με κεφαλαία γράμματα – είναι σαν να επιτρέπεται σε όλους τους αστούς φιλοσόφους που εμφανίζονται ως φιλελεύθεροι αλλά στην πραγματικότητα είναι συντηρητικοί ή αντιδραστικοί, να διεισδύσουν στον αναρχισμό, διαστρέφοντάς τον σε έναν ασαφή ανθρωπισμό, για να ευνουχίσουν τη θεωρία (του αναρχισμού), την οργάνωση και τους μαχητές του. Υπήρξε μια εποχή, και για να είμαστε τίμιοι η εποχή αυτή εξακολουθεί να υφίσταται σε μερικές χώρες μέσω συγκεκριμένων ομάδων, που ο αναρχισμός εκφυλίστηκε σε ένα δακρύβρεχτο απόλυτο φιλειρηνισμό ή ένα είδος συναισθηματικού Χριστιανισμού. Έπρεπε να αντιδράσουμε σε αυτό και τώρα ο αναρχισμός επιτίθεται στον παλαιό κόσμο με κάτι άλλο διαφορετικό από τις διάφορες ακατέργαστες σκέψεις.
Είναι στους ληστεμένους, τους εκμεταλλευόμενους, το προλεταριάτο, τον εργαζόμενο και τους αγρότες που απευθύνεται ο αναρχισμός, ως κοινωνική θεωρία και επαναστατική μέθοδος – επειδή μόνο η εκμεταλλευόμενη τάξη, ως κοινωνική δύναμη, μπορεί να κάνει την Επανάσταση.
Μήπως εννοούμε με αυτό ότι η εργατική τάξη συνιστά την τάξη-μεσσία, ότι οι εκμεταλλευόμενοι διαθέτουν μια θεόσταλτη ξεκάθαρη θεώρηση, κάθε καλή ποιότητα και κανένα ελάττωμα; Αν ίσχυε αυτό θα μετατρέπαμε τον εργάτη σε είδωλο, σε ένα νέο είδος μεταφυσικής.
Αλλά η τάξη που εκμεταλλεύεται, αποξενώνεται και καταληστεύεται με δόλιο τρόπο, το προλεταριάτο – υπό την ευρεία έννοιά του και αποτελούμενο και από την εργατική τάξη ως κατάλληλα ορισμένη (αποτελούμενη από τους χειρώνακτες που έχουν μια ορισμένη κοινή ψυχολογία, έναν ορισμένο τρόπο σκέψης) και άλλους μισθωτούς όπως εργαζόμενους σε γραφεία ή, θέτοντάς το αλλιώς, τη μάζα των ατόμων των οποίων η μόνη λειτουργία στην παραγωγή και την πολιτική τάξη είναι να εκτελούν διαταγές και έτσι αυτών που απομακρύνονται από τον έλεγχο – αυτή η τάξη μπορεί μόνο να νικήσει την εξουσία και την εκμετάλλευση μέσω της οικονομικής και κοινωνικής της θέσης. Θα ήταν ικανοί οι παραγωγοί από μόνοι τους να επιφέρουν τον εργατικό έλεγχο και αυτό που θα μπορούσε να είναι η επανάσταση εάν δεν υπήρχε ο έλεγχος από όλους τους παραγωγούς;
Επομένως, η προλεταριακή τάξη είναι πάνω απ’ όλα η επαναστατική τάξη, επειδή η επανάσταση που μπορεί να επιφέρει είναι μια κοινωνική και όχι μόνο μια πολιτική επανάσταση, γιατί απελευθερώνοντας τον εαυτό της απελευθερώνει όλη την ανθρωπότητα, με τη συντριβή της εξουσίας της προνομιούχου τάξης καταργεί τις τάξεις.
Βεβαίως σήμερα δεν υπάρχουν ακριβή όρια μεταξύ των τάξεων. Είναι κατά τη διάρκεια των διάφορων επεισοδίων της ταξικής πάλης που υφίσταται ο διαχωρισμός. Δεν υπάρχουν ακριβή όρια αλλά υπάρχουν δύο πόλοι – το προλεταριάτο και η αστική τάξη (καπιταλιστές, γραφειοκράτες κ.ά.). Οι λεγόμενες μεσαίες τάξεις διασπώνται σε περιόδους κρίσης και κινούνται προς κάποιον από τους δύο πόλους, όντας ανίκανες να παρέχουν μια λύση από μόνες τους δεδομένου ότι δεν έχουν ούτε τα επαναστατικά χαρακτηριστικά του προλεταριάτου ούτε τον πραγματικό έλεγχο της σύγχρονης κοινωνίας όπως η αστική τάξη κατάλληλα ορισμένη. Για παράδειγμα, σε απεργίες, μπορείτε να δείτε ότι ένα τμήμα των τεχνικών (ειδικά εκείνων που είναι ειδικοί, ή εκείνων που εργάζονται στα ερευνητικά τμήματα για παράδειγμα) προσκολλούνται στην εργατική τάξη, ενώ ένα άλλο (τεχνικοί που βρίσκονται στις υψηλότερες θέσεις προσωπικού και οι περισσότεροι απ’ όσους ασκούν εποπτικούς ρόλους) απομακρύνονται από την εργατική τάξη, τουλάχιστον για κάποιο διάστημα. Η συνδικαλιστική πρακτική στηρίζεται πάντα στη γραμμή «δοκιμάζουμε έστω κι αν κάνουμε λάθος», στον πραγματισμό, οργανώνοντας στο συνδικάτο ορισμένους μόνο τομείς και όχι άλλους, σύμφωνα με το ρόλο και την ειδικότητά τους. Εν πάση περιπτώσει, είναι η ειδικότητα και η στάση που διακρίνουν μια τάξη παρά ο ετήσιος μισθός.
Έτσι υπάρχει το προλεταριάτο. Υπάρχει το πιο καθορισμένο, πιο ενεργό μέρος του, η εργατική τάξη, επακριβώς ορισμένη. Υπάρχει επίσης κάτι ευρύτερο από το προλεταριάτο και που περιλαμβάνει άλλα κοινωνικά στρώματα που πρέπει να έρθουν με το μέρος μας μέσω της δράσης: αυτό είναι η μάζα εκείνη των ανθρώπων που περιλαμβάνει τους μικρούς αγρότες, τους φτωχούς χειροτέχνες και άλλους καθώς επίσης και το προλεταριάτο.
Δεν είναι ζήτημα του έρωτά μας για κάποιον προλεταριακό μυστικισμό, αλλά είναι ζήτημα εκτίμησης αυτού του συγκεκριμένου γεγονότος: ότι το προλεταριάτο, ακόμα και αν η συνειδητοποίησή του είναι αργή και παρά τις υποχωρήσεις και τις ήττες του, είναι τελικά ο μόνος πραγματικός δημιουργός της Επανάστασης.
Λέει ο Μπακούνιν: «Να καταλάβετε ότι από τη στιγμή που ο προλετάριος, ο χειρώνακτας, ο κοινός εργάτης, είναι ο ιστορικός εκπρόσωπος του τελευταίου συστήματος σκλαβιάς σε παγκόσμια κλίμακα, η χειραφέτησή τους είναι χειραφέτηση όλων, ο θρίαμβός τους είναι ο τελικός θρίαμβος της ανθρωπότητας…»
Βεβαίως συμβαίνει άνθρωποι που ανήκουν στις προνομιούχες κοινωνικές ομάδες να αποσπώνται από την τάξη τους και, με την ιδεολογία και τα πλεονεκτήματά της, να έρχονται στον αναρχισμό. Η συμβολή τους είναι σημαντική, αλλά υπό μια κάποια έννοια αυτοί οι άνθρωποι γίνονται προλετάριοι.
Για τον Μπακούνιν ξανά, οι επαναστάτες σοσιαλιστές, δηλαδή οι αναρχικοί, μιλούν στις «εργαζόμενες μάζες στις πόλεις και στην ύπαιθρο, συμπεριλαμβανομένων όλων των ανθρώπων καλής θέλησης από τις ανώτερες τάξεις που διαχωρίζονται ξεκάθαρα από το παρελθόν τους, ενώνονται ανεπιφύλακτα μαζί τους και δέχονται το πρόγραμμά τους πλήρως».
Αλλά για όλα αυτά δεν μπορείτε να πείτε ότι ο αναρχισμός απευθύνεται σε κάποιο αφηρημένο πρόσωπο, στο πρόσωπο γενικά, χωρίς να λαμβάνει υπόψη την κοινωνική θέση τους.
Το να στερήσουμε τον αναρχισμό από τον ταξικό του χαρακτήρα τον καταδικάζουμε σε μια αμορφία, σε ένα κενό περιεχομένου δόγμα, έτσι ώστε να γίνει ένα αντιφατικό φιλοσοφικό χόμπι, μια περιέργεια για ευφυείς αστούς, ένα αντικείμενο συμπόνιας για τους ανθρώπους που νοσταλγούν ένα ιδανικό, αντικείμενο ακαδημαϊκής συζήτησης.
Έτσι συμπεραίνουμε: Ο αναρχισμός δεν είναι μια φιλοσοφία του ατόμου ή του ανθρώπου υπό μια γενική έννοια.
Ο αναρχισμός είναι, εάν θέλετε, μια φιλοσοφία ή μια ηθική, αλλά υπό μια πολύ ειδική, πολύ συγκεκριμένη έννοια. Είναι τέτοια από τις επιθυμίες που αντιπροσωπεύει, από τους στόχους που θέτει: όπως λέει ο Μπακούνιν – «Ο (προλεταριακός) θρίαμβος είναι ο τελικός θρίαμβος της ανθρωπότητας…»
Προλεταριακός, βασισμένος κατ’ αρχήν στην τάξη, είναι μόνο σύμφωνα με τους στόχοι του που είναι οικουμενικά ανθρώπινος ή, εάν προτιμάτε, ανθρωπιστικός.
Είναι μια σοσιαλιστική θεωρία ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, ο μόνος αληθινός σοσιαλισμός ή κομμουνισμός, η μόνη θεωρία και μέθοδος ικανή να επιτύχει μια κοινωνία χωρίς κάστες και τάξεις, να φέρει την ελευθερία και την ισότητα.
Ο κοινωνικός αναρχισμός ή ο αναρχικός κομμουνισμός ή πάλι ο ελευθεριακός κομμουνισμός, είναι μια θεωρία της κοινωνικής επανάστασης που απευθύνεται στο προλεταριάτο, τις επιθυμίες του οποίου αντιπροσωπεύει, την αληθινή ιδεολογία του οποίου καταδεικνύει – μια ιδεολογία για την οποία το προλεταριάτο γίνεται ενήμερο μέσω της ίδιας της εμπειρίας του.

Το πρόβλημα του προγράμματος
Καθώς ο αναρχισμός είναι μια κοινωνική θεωρία αυτό τον καθιστά γνωστό μέσω ενός συνόλου αναλύσεων και προτάσεων που καθορίζουν τους σκοπούς και τους στόχους, με άλλα λόγια μέσω ενός προγράμματος. Και είναι αυτό το πρόγραμμα που αποτελεί την κοινή πλατφόρμα όλων των αγωνιστών στην αναρχική οργάνωση. Χωρίς αυτή την πλατφόρμα, η μόνη συνεργασία που θα μπορούσε να υπάρξει θα βασιζόταν σε συναισθηματικές, ασαφείς και συγχυσμένες επιθυμίες, και δεν θα υπήρχε οποιαδήποτε πραγματική ενότητα απόψεων. Θα υπήρχε τότε μόνο μια απλή ενοποίηση κάτω από το ίδιο όνομα διαφορετικών και ακόμη αντιτιθέμενων μεταξύ τους ιδεών.
Εδώ προκύπτει ένα ερώτημα: δεν θα μπορούσε το πρόγραμμα να είναι μια σύνθεση, λαμβάνοντας υπόψη αυτό που είναι κοινό στους ανθρώπους που αναφέρονται στο ίδιο ιδανικό ή, ακριβέστερα, στο ίδιο πράγμα ή σχεδόν στην ίδια ετικέτα; Θα ήταν τότε σαν να επιδιωκόταν μια τεχνητή ενότητα με την οποία να αποφεύγονται οι συγκρούσεις και θα επιδοκιμάζονταν μόνο τις περισσότερες φορές αυτά που δεν είναι πραγματικά σημαντικά: θα είχαμε μεν μια κοινή αλλά σχεδόν κενή πλατφόρμα. Το πείραμα έχει δοκιμαστεί πάρα πολλές φορές και έξω από «συνθέσεις» – συνδικάτα, συνασπισμοί, συμμαχίες και συνενοήσεις – και έχει πάντα επιφέρει αναποτελεσματικότητα και μια γρήγορη επιστροφή στις συγκρούσεις: καθώς η πραγματικότητα δημιουργεί προβλήματα για τα οποία καθένας προσέφερε διαφορετικές ή αντίθετες λύσεις και οι παλαιές μάχες επανεμφανίστηκαν και η κενότητα, η αχρηστία του κοινού ψευδοπρογράμματος – που θα μπορούσε μόνο να είναι μια άρνηση δράσης – παρουσιάστηκε ξεκάθαρα.
Και εκτός αυτού, η ίδια η ιδέα της δημιουργίας ενός προγράμματος από συρραφές, με το να ψάχνουμε για μίνιμουμ σημεία που υιοθετούνται από κοινού, υποθέτει ότι όλες οι απόψεις που τίθενται είναι σωστές και ότι ένα πρόγραμμα μπορεί ακριβώς να ξεπηδήσει από τα μυαλά των ανθρώπων αφηρημένα.
Τώρα, ένα επαναστατικό πρόγραμμα, το αναρχικό πρόγραμμα, δεν μπορεί να είναι κάτι που δημιουργείται από ελάχιστους ανθρώπους και επιβάλλεται έπειτα στις μάζες. Είναι το αντίθετο αυτού που πρέπει να συμβεί: το πρόγραμμα της επαναστατικής εμπροσθοφυλακής, της ενεργού μειοψηφίας, μπορεί μόνο να είναι η έκφραση – συνοπτική και δυναμική, σαφής και αποδοτική, συνειδητή και απλή – των επιθυμιών των εκμεταλλευόμενων μαζών που καλούνται να κάνουν την Επανάσταση. Με άλλα λόγια: η τάξη προηγείται του πολιτικού κόμματος.
Το πρόγραμμα πρέπει να καθοριστεί μετά από τη μελέτη, τη δοκιμή και την παράδοση που επιζητείται συνεχώς από τις μάζες. Έτσι στην επεξεργασία του προγράμματος πρέπει να επικρατήσει μια συγκεκριμένη εμπειριοκρατία, που να αποφεύγει το δογματισμό και να μην αποτελεί ένα σχέδιο που συντάσσεται από μια μικρή ομάδα επαναστατών στο όνομα των όσων παρουσιάζεται από τις δραστηριότητες και τις σκέψεις των μαζών. Με τη σειρά του, όταν το πρόγραμμα επεξεργαστεί και παρουσιαστεί έρθει προς γνώση αυτών των μαζών μπορεί μόνο να βελτιώσει το επίπεδο συνείδησής τους. Τελικά, το πρόγραμμα, καθορισμένο κατ’ αυτό τον τρόπο, μπορεί να τροποποιηθεί καθώς προχωρεί η ανάλυση της κατάστασης και των τάσεων των μαζών και μπορεί να επαναδιατυπωθεί με πιο σαφείς και πιο ακριβείς όρους.
Σκεπτόμενοι κατ’ αυτό τον τρόπο, το πρόγραμμα δεν είναι πλέον μια ομάδα δευτερευόντων σημείων που φέρνουν μαζί – ή μάλλον που δεν διαχωρίζουν – ανθρώπους που ίσως σκέφτονται σχεδόν το ίδια πράγματα, αλλά είναι, αντίθετα, ένα σώμα αναλύσεων και προτάσεων που υιοθετείται μόνο από εκείνους που πιστεύουν σ’ αυτές και που αναλαμβάνουν να τις διαδώσουν και να το κάνουν πραγματικότητα. Αλλά ίσως πείτε, ότι αυτή η πλατφόρμα πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή από κάποιο άτομο ή μια ομάδα. Φυσικά, αλλά δεδομένου ότι δεν είναι ζήτημα οποιουδήποτε παλαιού προγράμματος αλλά το πρόγραμμα του κοινωνικού αναρχισμού, οι μόνες προτάσεις που θα γίνουν αποδεκτές είναι εκείνες που συμφωνούν με τα ενδιαφέροντα, τις επιθυμίες, τη σκέψη και την επαναστατική ικανότητα της εκμεταλλευόμενης τάξης. Κατόπιν μπορείτε να μιλήσετε κανονικά για μια σύνθεση επειδή δεν είναι πλέον ζήτημα παραμερισμού σημαντικών πραγμάτων που προκαλούν διαχωρισμό – είναι πλέον ζήτημα ανάμιξης των νέων κοινών προτάσεων που μπορούν να φέρουν την ενοποίηση σε ουσιαστικά σημεία. Είναι ο ρόλος των συνεδριάσεων μελέτης, των συνελεύσεων και των συνεδρίων των επαναστατών για να προσδιορίσουν ένα πρόγραμμα, μετά να συσπειρωθούν ξανά και να συγκροτήσουν την οργάνωσή τους πάνω σ’ αυτό το πρόγραμμα.
Το δράμα είναι ότι διάφορες οργανώσεις υποστηρίζουν ότι αντιπροσωπεύουν αληθινά την εργατική τάξη – μεταρρυθμιστικές σοσιαλιστικές και εξουσιαστικές κομμουνιστικές οργανώσεις καθώς επίσης και αναρχικές οργανώσεις. Μόνο η εμπειρία μπορεί να λύσει το ζήτημα, μπορεί σίγουρα να αποφασίσει ποιο είναι σωστό.
Δεν υπάρχει καμία πιθανή επανάσταση εκτός αν η μάζα των ανθρώπων που θα τη δημιουργήσει συσπειρωθεί στη βάση μιας συγκεκριμένης ιδεολογικής ενότητας, εκτός αν ενεργούν με το ίδιο μυαλό. Για μας αυτό σημαίνει ότι μέσω της εμπειρίας τους οι μάζες θα καταλήξουν ανακαλύπτοντας την πορεία προς τον ελευθεριακό κομμουνισμό. Αυτό επίσης σημαίνει ότι η αναρχική θεωρία δεν είναι ποτέ πλήρης όσον αφορά τις λεπτομερείς της απόψεις και την εφαρμογή τους και ότι δημιουργείται και ολοκληρώνεται συνεχώς υπό το φως των ιστορικών γεγονότων.
Από μερικές δοκιμές όπως η Κομμούνα του Παρισιού, η λαϊκή επανάσταση στη Ρωσία το 1917, η Μαχνοβτσίνα, τα επιτεύγματα στην Ισπανία, οι απεργίες, το γεγονός ότι η εργατική τάξη αντιμετωπίζει τη σκληρή πραγματικότητα του ολικού ή μερικού κρατικού σοσιαλισμού (από την ΕΣΣΔ στις εθνικοποιήσεις και τις προδοσίες των πολιτικών κομμάτων της Δύσης) – από όλα αυτά φαίνεται πιθανό να δηλώσουμε ότι το αναρχικό πρόγραμμα, με όλες τις τροποποιήσεις του, παραμένει ανοικτό, και αντιπροσωπεύει την κατεύθυνση στην οποία θα αποκαλυφθεί η ιδεολογική ενότητα των μαζών.
Προς στιγμήν, ας ικανοποιηθούμε με να το συνοψίσουμε αυτό το πρόγραμμα έτσι: για μια κοινωνία χωρίς τάξεις και χωρίς Κράτος.

Μάζες κι επαναστατική εμπροσθοφυλακή
Σχέσεις μεταξύ των μαζών και της επαναστατικής εμπροσθοφυλακής
Έχουμε δει, σχετικά το πρόβλημα του προγράμματος, ποια είναι η γενική ιδέα μας όσον αφορά τη σχέση μεταξύ της καταπιεσμένης τάξης και της επαναστατικής οργάνωσης που καθορίζεται από ένα πρόγραμμα (δηλαδή το πολιτικό κόμμα υπό την αληθινή έννοια της λέξης). Αλλά δεν μπορούμε μόνο να πούμε «η τάξη προηγείται του κόμματος» και να το αφήσουμε εκεί. Πρέπει να επεκταθούμε σε αυτό, να εξηγήσουμε πώς η ενεργός μειοψηφία, η επαναστατική εμπροσθοφυλακή, είναι απαραίτητη χωρίς να μεταβληθεί σε μια ηγεσία στρατιωτικού τύπου, μια δικτατορία πάνω στις μάζες. Με άλλα λόγια, πρέπει να δείξουμε ότι η αναρχική ιδέα της ενεργού μειοψηφίας δεν είναι σε καμία περίπτωση ελιτίστικη, ολιγαρχική ή ιεραρχική.
(Ι) Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΕΜΠΡΟΣΘΟΦΥΛΑΚΗΣ
Υπάρχει μια ιδέα που λέει ότι η αυθόρμητη πρωτοβουλία των μαζών είναι αρκετή για κάθε επαναστατική πιθανότητα.
Είναι αλήθεια ότι η ιστορία μας παρουσιάζει μερικά γεγονότα τα οποία μπορούμε να θεωρήσουμε ως αυθόρμητες μαζικές προόδους, και αυτά τα γεγονότα είναι πολύτιμα επειδή μας παρουσιάζουν τις δυνατότητες και την επινοητικότητα των μαζών. Αλλά αυτό δεν οδηγεί καν σε μια γενική έννοια του αυθορμητισμού – αυτό θα ήταν μοιρολατρικό. Ένας τέτοιος μύθος οδηγεί στη λαϊκίστικη δημαγωγία και την αιτιολόγηση του χωρίς αρχές εξεγερτισμού (rebellism). Μπορεί να είναι αντιδραστικός και να οδηγήσει σε μια πολιτική του στυλ βλέποντας-και-κάνοντας και έναν συμβιβασμό.
Αντιτιθέμενοι σ’ αυτό βρίσκουμε μια καθαρά εκούσια (voluntarist) ιδέα που δίνει την επαναστατική πρωτοβουλία μόνο στην οργάνωση της εμπροσθοφυλακής. Μια τέτοια ιδέα οδηγεί σε μια απαισιόδοξη αξιολόγηση του ρόλου των μαζών, σε μια αριστοκρατική περιφρόνηση για την πολιτική τους δυνατότητα, σε μια καλυμμένη κατεύθυνση της επαναστατικής δραστηριότητας και έτσι στην ήττα. Αυτή η ιδέα περιέχει στην πραγματικότητα το μικρόβιο της γραφειοκρατίας και της Κρατιστικής αντεπανάστασης.
Κοντά στην ιδέα περί αυθόρμητου μπορούμε να δούμε μια θεωρία σύμφωνα με την οποία οι μαζικές οργανώσεις, για παράδειγμα τα συνδικάτα, είναι όχι μόνο ικανοποιητικά γι’ αυτά τα ίδια αλλά είναι επαρκή για όλα. Αυτή η ιδέα, που αυτοαποκαλείται συνολικά αντιπολιτική, είναι στην πραγματικότητα μια οικονομίστικη έννοια που εκφράζεται συχνά ως «γνήσιος συνδικαλισμός». Αλλά θα επισημάνουμε ότι εάν η θεωρία θέλει να διατηρηθεί τότε πρέπει οι υποστηρικτές της να απόσχουν από την κατάρτιση οποιουδήποτε προγράμματος, οποιασδήποτε τελικής δήλωσης. Διαφορετικά, θα αποτελέσουν μια ιδεολογική οργάνωση, μάλλον μικρή, ή θα διαμορφώσουν μια ηγεσία που θα ακολουθήσει έναν δεδομένο προσανατολισμό. Έτσι αυτή η θεωρία θα είναι συνεπής μόνο εάν περιορίζεται σε μια κοινωνικά ουδέτερη κατανόηση των κοινωνικών προβλημάτων, στον εμπειρισμό.
Εξίσου μακριά από τον αυθορμητισμό, τον εμπειρισμό και τον εθελοντισμό, τονίζουμε την ανάγκη για μια ειδική επαναστατική αναρχική οργάνωση, θεωρούμενης ως της συνειδητής και ενεργού εμπροσθοφυλακής του λαού.
(ΙΙ) Η ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΡΟΛΟΥ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗΣ ΕΜΠΡΟΣΘΟΦΥΛΑΚΗΣ
Η επαναστατική εμπροσθοφυλακή ασκεί βεβαίως έναν καθοδηγητικό και πρωταρχικό ρόλο στις σχέσεις με το κίνημα των μαζών. Τα επιχειρήματα εναντίον αυτού μας φαίνονται άσκοπα καθώς ποια άλλη χρήση μπορεί να έχει μια επαναστατική οργάνωση; Η ίδια η ύπαρξή της πιστοποιεί τον καθοδηγητικό και ηγετικό χαρακτήρα της. Τα πραγματικά ζητήματα είναι να ξέρουμε πώς πρόκειται να κατανοηθεί αυτός ο ρόλος, ποιο νόημα δίνουμε στη λέξη «ηγετικό».
Η επαναστατική οργάνωση τείνει να δημιουργηθεί από το γεγονός ότι οι πιο συνειδητοί εργαζόμενοι αισθάνονται την αναγκαιότητά της όταν έρχονται αντιμέτωπη με την άνιση πρόοδο και την ανεπαρκή συνοχή των μαζών. Αυτό που πρέπει να καταστεί σαφές είναι ότι η επαναστατική οργάνωση δεν πρέπει να αποτελέσει μια εξουσία πάνω στις μάζες. Ο ρόλος της ως οδηγού πρέπει να θεωρηθεί ως η διατύπωση και η έκφραση ενός ιδεολογικού προσανατολισμού, οργανωτικού και τακτικού – ενός προσανατολισμού ειδικευμένου, λεπτομερούς και προσαρμοσμένου στη βάση των εμπειριών και των επιθυμιών των μαζών. Κατ’ αυτό τον τρόπο οι οδηγίες της οργάνωσης δεν θα είναι έξωθεν διαταγές αλλά μάλλον η καθρεπτισμένη έκφραση των γενικών φιλοδοξιών του λαού. Δεδομένου ότι η κατευθυντήρια λειτουργία της επαναστατικής οργάνωσης δεν μπορεί ενδεχομένως να είναι καταναγκαστική μπορεί μόνο να αποκαλυφθεί με την προσπάθειά της να κάνει επιτυχείς τις ιδέες της, με το να δώσει στη μάζα των ανθρώπων μια λεπτομερή γνώση των θεωρητικών αρχών της και της κύριας τακτικής γραμμής της. Είναι ένας αγώνας μέσω των ιδεών και επίσης μέσω του παραδείγματος. Και εάν δεν έχει λησμονηθεί ότι το πρόγραμμα της επαναστατικής οργάνωσης, ο δρόμος και τα μέσα που παρουσιάζει, αντανακλούν τις εμπειρίες και τις επιθυμίες των μαζών – ότι δηλαδή η οργανωμένη εμπροσθοφυλακή είναι βασικά ο καθρέφτης της εκμεταλλευόμενης τάξης – τότε είναι σαφές ότι η καθοδήγηση δεν υπαγορεύει αλλά συντονίζει τον προσανατολισμό, ότι, αντίθετα, αντιτάσσεται σε οποιοδήποτε γραφειοκρατικό χειρισμό των μαζών, πειθαρχία στρατιωτικού στυλ ή αναντίρρητης υπακοής.
Η εμπροσθοφυλακή πρέπει να θέσει στον εαυτό της το στόχο της ανάπτυξης της άμεσης πολιτικής ευθύνης των μαζών, πρέπει να στοχεύσει στην αύξηση της δυνατότητας των μαζών να αυτο-οργανωθούν. Έτσι η έννοια αυτή της ηγεσίας είναι φυσική και ταυτόχρονα βελτιώνει την συνειδητοποίηση. Κατά τον ίδιο τρόπο, όσο καλύτερη είναι η προετοιμασία, τόσο πιο ωριμότεροι μαχητές μέσα στην οργάνωση θα αναλαμβάνουν το ρόλο του οδηγού και του εκπαιδευτή άλλων μελών έτσι ώστε να μπορούν να είναι όλοι καλά ενημερωμένοι και άγρυπνοι και στο θεωρητικό και τον πρακτικό τομέα, έτσι ώστε όλοι να γίνουν με τη σειρά τους εμψυχωτές.
Η οργανωμένη μειοψηφία είναι η εμπροσθοφυλακή ενός μεγαλύτερου στρατού και αντλεί τη λογική της για από αυτό τον στρατό – τις μάζες. Εάν η ενεργός μειοψηφία, η εμπροσθοφυλακή, αποχωριστεί από τη μάζα δεν θα μπορεί πλέον να λειτουργήσει κατάλληλα και θα γίνει μια κλίκα η κάτι σαν μια φυλή.
Σε τελική ανάλυση, η επαναστατική μειοψηφία μπορεί να είναι μόνο ο υπηρέτης των καταπιεσμένων. Έχει τεράστιες ευθύνες αλλά όχι προνόμια.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα του χαρακτήρα της επαναστατικής οργάνωσης είναι η μονιμότητά του: υπάρχουν φορές όταν ενσωματώνεται και εκφράζει μια πλειοψηφία, η οποία τείνει στη συνέχεια να αναγνωριστεί ως η ενεργός μειοψηφία, αλλά υπάρχουν επίσης και περίοδοι υποχώρησης όταν η επαναστατική μειοψηφία δεν είναι τίποτα λιγότερο από ένα σκάφος σε μια θύελλα. Τότε πρέπει να αντέξει έτσι ώστε να μπορέσει να επανακτήσει γρήγορα το ακροατήριό της – τις μάζες – μόλις οι συνθήκες καταστούν ξανά ευνοϊκές. Ακόμα και όταν είναι απομονωμένη και αποκομμένη από τις λαϊκές βάσεις της ενεργεί σύμφωνα με τις σταθερές των λαϊκών επιθυμιών, διατηρώντας το πρόγραμμά της παρ’ όλες τις δυσκολίες. Μπορεί ακόμη και να οδηγηθεί σε συγκεκριμένες απομονωμένες πράξεις που προορίζονται για να ξυπνήσουν τις μάζες (πράξεις βίας συγκεκριμένων στόχων, εξεγέρσεις). Υπάρχει κίνδυνος τότε να αποκοπεί από την πραγματικότητα και να γίνει μια σέχτα ή μια εξουσιαστική, στρατιωτικού τύπου ηγεσία – για να αποφύγει να αχρηστευθεί ονειροβατώντας ή προσπαθώντας να ενεργήσει χωρίς να γίνει κατανοητή, οδηγημένη ή ακολουθούμενη από τη μάζα των ανθρώπων.
Για να αποφύγει έναν τέτοιο εκφυλισμό η μειοψηφία πρέπει να διατηρήσει την επαφή της με τα γεγονότα καθώς και με το περιβάλλον των εκμεταλλευόμενων – πρέπει να ψάξει ακόμα και για τις μικρότερες αντιδράσεις, τις μικρότερης κλίμακας εξεγέρσεις ή επιτεύγματα, να μελετήσει τη σύγχρονη κοινωνία με όλες της τις λεπτομέρειες, αντιφάσεις, αδυναμίες και δυνατότητές της για αλλαγή. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, δεδομένου ότι η μειοψηφία συμμετέχει σε όλες τις μορφές αντίστασης και δράσης που κυμαίνονται από τα αιτήματα μέχρι το σαμποτάζ, από τη μυστική αντίσταση μέχρι την ανοικτή εξέγερση, διατηρεί την πιθανότητα καθοδήγησης και ανάπτυξης ακόμα και των πιο μικρής κλίμακας αναταραχών.
Από την προσπάθεια να διατηρήσει, ή να αποκτήσει, μια ευρεία γενική άποψη των κοινωνικών γεγονότων και της ανάπτυξής τους, με την προσαρμογή της τακτικής της στις συνθήκες του παρόντος, με το να είναι ο φρουρός του – κατ’ αυτό τον τρόπο η μειοψηφία μένει αληθινή στην αποστολή της και αποβάλλει τον κίνδυνο να παρακολουθεί απλώς τα γεγονότα ή να γίνει ένα μόνο θέαμα έξω και ξένη από το προλεταριάτο, να προσπεραστεί από αυτό. Αυτή (η μειοψηφία) αποφεύγει τους αφηρημένους υπολογισμούς και τα σχέδια για τις αληθινές επιθυμίες του προλεταριάτου. Προσκολλάται στο πρόγραμμά της αλλά το προσαρμόζει και διορθώνει τα λάθη της λαμβάνοντας υπόψη τα γεγονότα.
Οποιοσδήποτε κι αν είναι οι περιστάσεις, η μειοψηφία δεν πρέπει ποτέ να ξεχάσει ότι ο τελικός της στόχος είναι να εξαφανιστεί και να ενσωματωθεί στις μάζες όταν αυτές φθάσουν στο πιο υψηλό επίπεδο συνειδητοποίησής τους για την επίτευξη της επανάστασης.

Η επαναστατική εμπροσθοφυλακή
Με ποιες μορφές μπορεί η επαναστατική εμπροσθοφυλακή να παίξει το ρόλο της
Στην πράξη υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους η επαναστατική οργάνωση μπορεί να επηρεάσει τις μάζες: με τη δουλειά στις μαζικές οργανώσεις και με την άμεση προπαγάνδα. Αυτό το δεύτερο είδος δραστηριότητας πραγματοποιείται μέσω των εφημερίδων και των περιοδικών, των εκστρατειών των αιτημάτων και της ζύμωσης, των πολιτιστικών συζητήσεων, των δράσεων αλληλεγγύης, των διαδηλώσεων, των συνεδρίων και των δημόσιων συνελεύσεων. Αυτή η άμεση δουλειά, που μπορεί μερικές φορές να γίνει μέσω των δραστηριοτήτων που οργανώνονται από άλλους, είναι ουσιαστική για να αποκτήσουμε δύναμη καθώς και για να φτάσουμε σε ορισμένα τμήματα της κοινής γνώμης τα οποία αλλιώς θα είναι απρόσιτα. Είναι ύψιστης σημασίας η δουλειά και στους εργασιακούς χώρους και στην κοινότητα. Αλλά αυτό το είδος δουλειάς δεν δημιουργεί το πρόβλημα της γνώσης του πώς η «κατεύθυνση» μπορεί να αποφύγει να γίνει μια «δικτατορία».
Είναι διαφορετικό από τη δραστηριότητα μέσα στις μαζικές οργανώσεις. Αλλά πρώτα, ποιες είναι αυτές οι οργανώσεις;
Είναι γενικά οικονομικού χαρακτήρα και βασίζονται στην κοινωνική αλληλεγγύη μεταξύ των μελών τους, αλλά μπορούν να έχουν πολλαπλάσιες λειτουργίες – υπεράσπιση (αντίσταση, αλληλοβοήθεια), εκπαίδευση (εκπαίδευση για την αυτοκυβέρνηση), επίθεση (αιτήματα σε τακτικό επίπεδο, απαλλοτρίωση ως στρατηγική) και διαχείριση. Αυτές οι οργανώσεις – συνδικάτα, επιτροπές αγώνα των εργαζομένων και άλλες – ακόμα και εάν έχουν μια από αυτές τις πιθανές λειτουργίες προσφέρουν μια άμεση ευκαιρία για δουλειά στις μάζες.
Και καθώς επίσης υπάρχουν και οι οικονομικές δομές υπάρχουν και πολλοί λαϊκοί σχηματισμοί μέσω των οποίων η ειδική οργάνωση μπορεί να δημιουργήσει συνδέσμους με τις μάζες.
Αυτοί είναι, για παράδειγμα, πολιτιστικές ενώσεις για τον ελεύθερο χρόνο και σύνδεσμοι για την ευημερία στους οποίους η συγκεκριμένη οργάνωση μπορεί να βρει ενέργεια, συμβουλές και εμπειρία. Εδώ μπορεί να διαδώσει την επιρροή της με το να θέσει ανάλογα τον προσανατολισμό της και με τον αγώνα ενάντια στις προσπάθειες του κράτους και των πολιτικών να αποκτήσει την ηγεμονία και τον έλεγχο: παλεύοντας για την υπεράσπιση αυτών των οργανώσεων ώστε να μπορούν έτσι να διατηρήσουν το χαρακτήρα τους και να γίνουν κέντρα αυτο-κυβέρνησης και επαναστατικών κινητοποιήσεων, σπόροι της νέας κοινωνίας (γιατί τα στοιχεία της αυριανής κοινωνίας υπάρχουν ήδη στη σημερινή).
Μέσα σε όλες αυτές τις κοινωνικές και οικονομικές μαζικές οργανώσεις η επιρροή μας πρέπει να ασκηθεί και να ενισχυθεί όχι μέσω ενός συστήματος εξωτερικών αποφάσεων, αλλά μέσω της ενεργού και συντονισμένης παρουσίας των επαναστατών αναρχικών αγωνιστών μέσα σε αυτές – και σε υπεύθυνες θέσεις στις οποίες καλούνται σύμφωνα με τις δυνατότητες και την τοποθέτησή τους. Πρέπει να τονιστεί πάντως, ότι οι αγωνιστές αυτοί δεν πρέπει να αφεθούν να απορροφηθούν εκεί, αλλά να ασκούν καθαρώς διοικητικά καθήκοντα που να μην τους αφήνουν ούτε το χρόνο ούτε και την ευκαιρία να ασκήσουν μια πραγματική επιρροή. Οι πολιτικοί αντίπαλοι προσπαθούν συχνά να παράγουν φυλακισμένους των αγωνιστών επαναστατών κατ’ αυτό τον τρόπο.
Αυτή η εργασία της «διείσδυσης», όπως την ονομάζουν ορισμένοι, πρέπει να τείνει στο μετασχηματισμό της ειδικής οργάνωσης από μειοψηφία σε πλειοψηφία – τουλάχιστον από την άποψη της επιρροής.
Οφείλει επίσης να αποφύγει οποιοδήποτε μονοπώληση, που θα κατέληγε στην κατοχή όλων των καθηκόντων – ακόμη και εκείνων της ειδικής οργάνωσης – που αναλαμβάνονται από τη μαζική οργάνωση ή, αντιθέτως, θα παρέδιδε την ηγεσία των μαζικών οργανώσεων μόνο στα μέλη της συγκεκριμένης οργάνωσης, παραμερίζοντας όλες τις άλλες απόψεις. Εδώ πρέπει να καταστεί σαφές ότι η ειδική οργάνωση επιβάλλεται να προωθεί και να υπερασπίζει όχι μόνο τη δημοκρατική και ομοσπονδιακή δομή και τον τρόπο δουλειάς της στις μαζικές οργανώσεις, αλλά και μια ανοικτή δομή – δηλαδή αυτή που καθιστά την είσοδο σε αυτή εύκολη για όλους όσους δεν είναι ακόμα οργανωμένοι, έτσι ώστε οι μαζικές οργανώσεις να μπορούν να κερδίσουν νέες κοινωνικές δυνάμεις, να γίνουν πιο αντιπροσωπευτικές και πιο ικανές να δώσουν στη συγκεκριμένη οργάνωση την πιο στενή πιθανή επαφή με τους ανθρώπους.

Οι Εσωτερικές Αρχές
ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Ή ΚΟΜΜΑΤΟΣ
Ό,τι έχουμε πει για το πρόγραμμα και για το ρόλο της εμπροσθοφυλακής και των τύπων της δραστηριότητάς της, δείχνει σαφώς ότι αυτή η εμπροσθοφυλακή πρέπει να οργανωθεί. Πώς;
(Ι) ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
Είναι προφανές ότι προκειμένου να δράσουμε χρειαζόμαστε ένα σώμα συνεπών ιδεών. Αντιφάσεις και δισταγμοί αποτρέπουν τις ιδέες να αναπτυχθούν. Από την άλλη πλευρά, η «σύνθεση», ή μάλλον η συσσώρευση μη συναφών ιδεών που συμφωνούν μόνο σε όσα δεν είναι οποιασδήποτε πραγματικής σπουδαιότητας, μπορεί μόνο να προκαλέσει τη σύγχυση και δεν μπορεί να καταστραφεί από τις διαφορές που είναι αποφασιστικής σημασίας.
Όπως και για τους λόγους που αναπτύξαμε στην ανάλυσή μας για το πρόβλημα του προγράμματος, όπως επίσης και τους βαθείς ιδεολογικούς λόγους σχετικά με τη φύση αυτού του προγράμματος, έτσι υπάρχουν και πρακτικοί λόγοι που απαιτούν μια γνήσια οργάνωση βασισμένη στην ιδεολογική ενότητα.
Η έκφραση αυτής της κοινής και μοναδικής ιδεολογίας μπορεί να είναι το προϊόν μιας σύνθεσης – αλλά μόνο υπό την έννοια της αναζήτησης μιας ενιαίας έκφρασης των βασικά παρόμοιων ιδεών με μια κοινή ουσιαστική έννοια.
Η ιδεολογική ενότητα δημιουργείται από το πρόγραμμα το οποίο εξετάσαμε νωρίτερα (και θα ορίσουμε αργότερα): ένα ελευθεριακό κομμουνιστικό πρόγραμμα που εκφράζει τις γενικές επιθυμίες των εκμεταλλευομένων μαζών.
Πρέπει πάλι να ξεκαθαρίσουμε ότι η ειδική οργάνωση δεν είναι μια ένωση ή μια συμβατική κατανόηση μεταξύ των ατόμων που διατηρούν τις τεχνητές ιδεολογικές τους πεποιθήσεις. Αναδύεται και αναπτύσσεται με οργανικό και φυσικό τρόπο επειδή αντιστοιχεί σε μια πραγματική ανάγκη. Η ανάπτυξή της στηρίζεται σε μια σειρά συγκεκριμένων ιδεών που δεν έχουν μόνο δημιουργηθεί από ένα κομμάτι αλλά που παραμελούν τις βαθιές επιθυμίες των εκμεταλλευόμενων. Έτσι η οργάνωση έχει μια ταξική βάση αν και δέχεται μέλη αρχικά από τις προνομιούχες τάξεις και απορρίπτεται κατά κάποιο τρόπο από αυτούς.
(ΙΙ) ΤΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
ΕΝΑΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΔΡΑΣΗΣ
Χρησιμοποιώντας το πρόγραμμα ως βάση της, η οργάνωση επεξεργάζεται μια γενική τακτική κατεύθυνση. Αυτό της επιτρέπει να εκμεταλλεύεται όλα τα πλεονεκτήματα δομής: συνοχή και εμμονή στη δουλειά, δυνατότητες και δυνάμεις μερικών μελών που καλύπτουν τις αδυναμίες άλλων, συγκέντρωση των προσπαθειών, οικονομία δυνάμεων, δυνατότητα να ανταποκριθεί στις ανάγκες και τις περιστάσεις με την πιο μεγάλη αποτελεσματικότητα οποιαδήποτε στιγμή. Η τακτική ενότητα αποτρέπει τον καθέναν να οπισθοδρομήσει προς διάφορες κατευθύνσεις, απελευθερώνει το κίνημα από τα καταστρεπτικά αποτελέσματα των διαφόρων τακτικών και της διαμάχης της μιας με την άλλη.
Είναι εδώ που αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα της επεξεργασίας της τακτικής μας. Όσον αφορά την ιδεολογία – το βασικό πρόγραμμα, τις αρχές εάν θέλετε – δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα: αναγνωρίζονται από το κάθε μέλος της οργάνωσης. Εάν υπάρχει διαφορά άποψης σχετικά με τα ουσιαστικά θέματα υπάρχει μια διάσπαση και ο νεοφερμένος στην οργάνωση δέχεται αυτές τις βασικές αρχές, οι οποίες μπορούν μόνο να τροποποιηθούν με την ομόφωνη συμφωνία ή με το κόστος μιας αποχώρησης. Υπάρχει κυρίως ένα άλλο θέμα του ζητήματος της τακτικής. Η ομοφωνία μπορεί να επιδιωχθεί αλλά μόνο μέχρι το σημείο όπου προκειμένου να επιτευχθεί αυτό θα σήμαινε ότι ο καθένας συμφωνεί στο να μην αποφασίζεται τίποτα, αφήνοντας μια οργάνωση σαν ένα κενό κοχύλι, στραγγισμένο από την ουσία του (και της χρήσης της δεδομένου ότι ο ακριβής σκοπός της οργάνωσης είναι να συντονίσει τις δυνάμεις προς έναν κοινό στόχο). Έτσι, όταν προβληθούν όλα τα επιχειρήματα για τις διαφορετικές προτάσεις, όταν η συζήτηση δεν μπορεί να συνεχιστεί με ωφέλιμο τρόπο, όταν συγχωνεύονται οι παρόμοιες απόψεις που συμφωνούν σε γενικές γραμμές και εξακολουθεί να παραμένει μια αμείωτη αντίθεση μεταξύ των διαφορετικών τακτικών, τότε η οργάνωση πρέπει να βρει ένα διέξοδο. Και υπάρχουν μόνο τέσσερις πιθανότητες:
(α) Να μην αποφασιστεί τίποτα, άρα άρνηση για δράση, και τότε η οργάνωση χάνει κάθε λόγο ύπαρξης.
(β) Αποδοχή των τακτικών διαφορών και αφήνοντας τον καθένα στην άποψή του. Η οργάνωση μπορεί να το επιτρέψει αυτό σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και για ζητήματα που δεν είναι αποφασιστικής σπουδαιότητας.
(γ) Να αποφασίσει η οργάνωση μέσω ψηφοφορίας που θα επιτρέψει στην πλειοψηφία να προχωρήσει, στη μειοψηφία να δεχτεί να υποχωρήσει στις απόψεις της όσον αφορά τη δημόσια δραστηριότητα αλλά να διατηρήσει το δικαίωμα να αναπτύξει το επιχείρημά της στο εσωτερικό της οργάνωσης – κρίνοντας ότι εάν οι απόψεις της συμφωνούν με την πραγματικότητα περισσότερο από την άποψη της πλειοψηφίας τότε θα επικρατήσουν τελικά από την έκβαση των ίδιων των δραστηριοτήτων.
Μερικές φορές έχει επικαλεσθεί η έλλειψη αντικειμενικότητας στη διαδικασία αυτή, κάτι που δεν απεικονίζει απαραιτήτως την αλήθεια, αλλά που είναι η μοναδική πιθανή. Δεν είναι σε καμία περίπτωση καταναγκαστικό καθώς ισχύει μόνο επειδή τα μέλη της οργάνωσης το δέχονται καταρχήν και επειδή η μειοψηφία το αποδέχεται ως αναγκαιότητα, κάτι που επιτρέπει να γίνονται αποδεκτές οι προτάσεις περί στρατηγικής και να τίθενται σε εφαρμογή.
(δ) Όταν δεν υπάρχει καμία πιθανότητα συμφωνίας μεταξύ πλειοψηφίας και μειοψηφίας σε ένα κρίσιμο ζήτημα που απαιτεί από την οργάνωση να πάρει μια θέση, τότε επέρχεται, φυσικά και αναπόφευκτα, η διάσπαση.
Σε κάθε περίπτωση ο στόχος είναι η τακτική ενότητα και εάν δεν καταβάλλονται προσπάθειες να επιτευχθεί αυτή τότε τα συνέδρια θα ήταν ατελέσφορα και διαμάχες χωρίς κέρδος. Να γιατί η πρώτη πιθανή έκβαση (α) – να μην αποφασιστεί τίποτα – θα απορριφθεί σε κάθε περίπτωση και η δεύτερη (β) – να επιτραπεί η ύπαρξη αρκετών διαφορετικών τακτικών – μπορεί να είναι μόνο μια κατ’ εξαίρεση επιλογή.
Φυσικά είναι μόνο οι συνελεύσεις όπου αντιπροσωπεύεται ολόκληρη η οργάνωση, οι οποίες μπορούν να αποφασίσουν την τακτική γραμμή που πρέπει να καθορισθεί (διασκέψεις, συνέδρια, κ.λπ.).
(ΙΙΙ) ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ
Από τη στιγμή που αυτές οι γενικές τακτικές (ή προσανατολισμός) έχουν αποφασιστεί τότε έρχεται το πρόβλημα της εφαρμογής τους. Είναι προφανές ότι εάν η οργάνωση έχει καθορίσει μια γραμμή συλλογικής δράσης αυτό γίνεται επειδή οι δραστηριότητες κάθε μέλους και κάθε ομάδας που είναι μέρη της οργάνωσης προσαρμόζονται στη γραμμή αυτή. Σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν μια πλειοψηφία και μια μειοψηφία που έχουν πάρει διαφορετικό δρόμο αλλά έχουν συμφωνήσει να συνεχίσουν μαζί, δεν μπορεί καμία πλευρά να απειλήσει την άλλη, επειδή όλοι έχουν συμφωνήσει με αυτόν τον τρόπο δράσης εκ των προτέρων και έχουν όλοι την ευθύνη για την κατάρτιση της «γραμμής». Αυτή η ελεύθερα αποδεχόμενη πειθαρχία δεν έχει τίποτα κοινό με τη στρατιωτική πειθαρχία και την παθητική υπακοή στις διαταγές. Δεν υπάρχει κάποιος καταναγκαστικός μηχανισμός για να επιβάλει μια άποψη που δεν γίνεται αποδεκτή από ολόκληρη την οργάνωση: υπάρχει απλώς σεβασμός των υποχρεώσεων που αναλαμβάνονται ελεύθερα, τόσο από τη μειοψηφία όσο και από την πλειοψηφία.
Φυσικά οι αγωνιστές και τα διαφορετικά επίπεδα της οργάνωσης μπορούν να πάρουν πρωτοβουλίες αλλά μόνο εφόσον δεν έρχονται σε αντίθεση με τις συμφωνίες και τις ρυθμίσεις που αποφασίζονται από τα αρμόδια όργανα: δηλαδή εάν αυτές οι πρωτοβουλίες αποτελούν στην πραγματικότητα εφαρμογές των συλλογικών αποφάσεων. Αλλά όταν οι συγκεκριμένες δραστηριότητες αφορούν ολόκληρη την οργάνωση, κάθε μέλος πρέπει να συμβουλευτεί την οργάνωση διαμέσου των αντιπροσωπευτικών οργάνων.
Έτσι, συλλογική δράση και όχι η δράση που αποφασίζεται προσωπικά από τους ξεχωριστούς αγωνιστές.
Κάθε μέλος συμμετέχει στη δραστηριότητα ολόκληρης της οργάνωσης με τον ίδιο τρόπο που η οργάνωση είναι αρμόδια για την επαναστατική και πολιτική δραστηριότητα καθενός από τα μέλη της, δεδομένου ότι δεν ενεργούν σε έναν πολιτικό χώρο χωρίς να συμβουλεύονται την οργάνωση.
(IV) ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΟΠΟΙΗΣΗ Ή ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Βρισκόμενο σε αντίθεση με το συγκεντρωτισμό, που είναι η τυφλή υποβολή των μαζών σε ένα κέντρο, το ομοσπονδιακό σύστημα επιτρέπει εκείνες τις συγκεντροποιήσεις που είναι απαραίτητες και επιτρέπει την αυτόνομη λήψη αποφάσεων κάθε μέλους και του ελέγχου τους από το σύνολο. Περιλαμβάνει μόνο τους συμμετέχοντες σε ό,τι είναι κοινό σε αυτούς.
Όταν το ομοσπονδιακό σύστημα συγκεντρώνει ομάδες που βασίζονται σε υλικά ενδιαφέροντα βασίζεται σε μια συμφωνία και η βάση για την ενότητα μπορεί μερικές φορές να είναι αδύνατη. Αυτό συμβαίνει σε ορισμένους τομείς της συνδικαλιστικής δραστηριότητας. Αλλά στην επαναστατική αναρχική οργάνωση, όπου μπαίνει το ζήτημα ενός προγράμματος που να αντιπροσωπεύει τις γενικές επιθυμίες των μαζών, η βάση της συσπείρωσης (οι αρχές, το πρόγραμμα) είναι πιο σημαντική από οποιεσδήποτε διαφορές και η ενότητα είναι πολύ ισχυρή: παρά να είναι ένα σύμφωνο ή μια σύμβαση εδώ πρέπει να μιλήσουμε για μια λειτουργική, οργανική, φυσική ενότητα.
Έτσι το ομοσπονδιακό σύστημα δεν πρέπει να γίνει κατανοητό ως το δικαίωμα επίδειξης των προσωπικών σας ιδιοτροπιών χωρίς να σκέφτεστε τις υποχρεώσεις που έχετε αναλάβει στην οργάνωση.
Σημαίνει την κατανόηση που επιτυγχάνεται μεταξύ των μελών και των ομάδων για την εκτέλεση μιας κοινής δράσης προς έναν κοινό στόχο – αλλά ελεύθερη κατανόηση, μια αξιοσημείωτη ένωση.
Μια τέτοια κατανόηση υπονοεί, αφενός, ότι εκείνοι που την δέχονται εκπληρώνουν τα καθήκοντα που έχουν αποδεχθεί ολοκληρωτικά και τα εκτελούν σύμφωνα με τις συλλογικές αποφάσεις, αφετέρου υπονοεί ότι τα συντονιστικά και εκτελεστικά σώματα διορίζονται και ελέγχονται από ολόκληρη την οργάνωση στις συνελεύσεις και τα συνέδριά της και ότι οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματά τους είναι καθορισμένα επακριβώς.
Έτσι είναι στις ακόλουθες βάσεις στις οποίες μπορεί να στηριχθεί μια αποτελεσματική αναρχική οργάνωση:
– Ιδεολογική Ενότητα
– Τακτική Ενότητα
– Συλλογική Δράση και Πειθαρχία
– Ομοσπονδιοποίηση

Το Ελευθεριακό Κομμουνιστικό Πρόγραμμα
(I) ΟΨΕΙΣ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ
ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΡΑΤΟΣ
Πριν δούμε τους στόχους και τις λύσεις που προτείνει ο ελευθεριακός κομμουνισμός, πρέπει να εξετάσουμε με τι είδος εχθρού ερχόμαστε αντιμέτωποι.
Από ό,τι μπορούμε να ξέρουμε από την ανθρώπινη ιστορία βλέπουμε ότι από τότε που έχουν διαιρεθεί οι ανθρώπινες κοινωνίες σε τάξεις (και ειδικά μετά το διαχωρισμό της κοινωνικής εργασίας), υπάρχουν πάντα συγκρούσεις μεταξύ των κοινωνικών τάξεων και, από τα πρώτα αιτήματα και τις εξεγέρσεις, υπήρξαν σαν μια αλυσίδα συνεχείς αγώνες για μια καλύτερη ζωή και μια δικαιότερη κοινωνία.
Η αναρχική ανάλυση θεωρεί ότι η σύγχρονη κοινωνία, όπως όλες εκείνες οι κοινωνίες που υπήρξαν πριν απ’ αυτή, δεν είναι κάτι το ενιαίο – είναι διαιρεμένη σε δύο πολύ διαφορετικά στρατόπεδα, διαφορετικά τόσο στην κατάστασή τους όσο και στην κοινωνική τους λειτουργία: το προλεταριάτο (υπό την ευρεία έννοια της λέξης) και την αστική τάξη.
Σε αυτό προστίθεται το γεγονός της ταξικής πάλης, ο χαρακτήρας της οποίας μπορεί να ποικίλει – μερικές φορές είναι σύνθετος και ανεπαίσθητος, μερικές φορές ανοικτός, γρήγορος και εύκολος στην αντίληψή της.
Αυτή η πάλη πολύ συχνά συγκαλύπτεται από συγκρούσεις δευτερεύουσας σημασίας, συγκρούσεις μεταξύ ομάδων της ίδιας τάξης, σύνθετα ιστορικά γεγονότα που από μια πρώτη όψη δεν έχουν οποιαδήποτε άμεση σύνδεση με την ύπαρξη των τάξεων και του ανταγωνισμού μεταξύ τους. Βασικά, η πάλη αυτή κατευθύνεται πάντα προς το μετασχηματισμό της σύγχρονης κοινωνίας σε μια κοινωνία που να ικανοποιεί όλες τις ανάγκες και κάθε αίσθημα δικαιοσύνης από την καταπίεση και μέσω αυτής, σε μια αταξική κοινωνία, την απελευθέρωση του συνόλου της ανθρωπότητας.
Η δομή οποιασδήποτε κοινωνίας εκφράζει πάντα στους νόμους της, την ηθική και την κουλτούρα, τις αντίστοιχες θέσεις των κοινωνικών τάξεων – μερικές εκμεταλλευόμενες και υποδουλωμένες, οι άλλες έχοντας ιδιοκτησία και εξουσία. Στη σύγχρονη κοινωνία η οικονομία, η πολιτική, ο νόμος, η ηθική και ο πολιτισμός, όλα βασίζονται στην ύπαρξη των προνομίων και των μονοπωλίων μιας τάξης και στη βία που οργανώνεται από αυτή την τάξη για να διατηρήσει την υπεροχή της.
ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ
Το καπιταλιστικό σύστημα πολύ συχνά θεωρείται ως η μόνη μορφή εκμεταλλευτικής κοινωνίας. Αλλά ο καπιταλισμός είναι μια σχετικά πρόσφατη οικονομική και κοινωνική μορφή και οι ανθρώπινες κοινωνίες γνώρισαν βεβαίως και άλλα είδη σκλαβιάς και εκμετάλλευσης από την εποχή των φυλών (clans), των βαρβαρικών αυτοκρατοριών, των αρχαίων πόλεων, της φεουδαρχίας, των πόλεων της Αναγέννησης και πάει λέγοντας.
Η ανάλυση της γέννησης, ανάπτυξης και εξέλιξης του καπιταλισμού ήταν το αντικείμενο της εργασίας του κινήματος των σοσιαλιστών θεωρητικών στις αρχές του 19ου αιώνα (οι Μαρξ και Ένγκελς δεν έκαναν τίποτε περισσότερο από το να τη συστηματοποιήσουν), αλλά η ανάλυση αυτή παρέχει μια φτωχή περιγραφή του γενικού φαινομένου της καταπίεσης από τη μια ή την άλλη τάξη και της προέλευσής της.
Δεν υπάρχει κανένα ζήτημα ανάμειξής μας σε κάποια συζήτηση ως προς το εάν η εξουσία ήρθε πριν από την ιδιοκτησία ή το αντίθετο. Η παρούσα κατάσταση της Κοινωνιολογίας δεν μας επιτρέπει να θέσουμε το θέμα στην απόλυτη έκτασή του, αλλά φαίνεται σαφές ότι οι οικονομικές, πολιτικές, θρησκευτικές και ηθικές εξουσίες έχουν συνδεθεί μεταξύ τους στενά από την αρχή. Εν πάση περιπτώσει, ο ρόλος της πολιτικής εξουσίας δεν μπορεί να περιοριστεί μόνο ως το εργαλείο της οικονομικής εξουσίας. Μ’ αυτό τον τρόπο, η ανάλυση του φαινομένου του καπιταλισμού δεν συνοδεύθηκε από μια επαρκή ανάλυση του φαινομένου του Κράτους, επειδή οι άνθρωποι επικεντρώνονταν σε ένα πολύ περιορισμένο μέρος της ιστορίας και μόνο οι θεωρητικοί αναρχικοί, ειδικά ο Μπακούνιν και ο Κροπότκιν, προσπάθησαν να δώσουν πλήρη σημασία σε ένα φαινόμενο που πάρα πολύ συχνά περιορίστηκε στο Κράτος της περιόδου της ανόδου του καπιταλισμού.
Σήμερα η εξέλιξη του καπιταλισμού, περνώντας από τον κλασικό καπιταλισμό στο μονοπωλιακό καπιταλισμό, έπειτα κατευθυνόμενος και στον Κρατικό καπιταλισμό, αναδύει νέες κοινωνικές μορφές τις οποίες δεν μπορούν πλέον να λάβουν υπόψη τους οι συνοπτικές αναλύσεις περί Κράτους.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ;
(α) Είναι η κοινωνία των αντίπαλων τάξεων όπου η εκμεταλλευόμενη τάξη κατέχει και ελέγχει τα μέσα παραγωγής.
(β) Στην καπιταλιστική κοινωνία όλα τα αγαθά – συμπεριλαμβανομένης της εργατικής δύναμης – θεωρούνται προϊόντα.
(γ) Η υπέρτατη αγάπη του καπιταλισμού, ο κινητήριος μοχλός για την παραγωγή των αγαθών, δεν είναι ανάγκες του λαού, αλλά η αύξηση του κέρδους, δηλαδή το πλεόνασμα που παράγεται από τους εργαζομένους, το πρόσθετο που είναι απολύτως απαραίτητο σ’ αυτούς για να επιζήσουν. Αυτό το πλεόνασμα ονομάζεται επίσης υπεραξία.
(δ) Η αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας δεν ακολουθείται από την αξιοποίηση του κεφαλαίου που είναι περιορισμένο (υπο-κατανάλωση). Αυτή η αντίφαση, που εκφράζεται από την «τάση πτώσης του ποσοστού κέρδους», δημιουργεί περιοδικές κρίσεις που οδηγούν τους ιδιοκτήτες του κεφαλαίου όλων των ειδών των επιχειρήσεων σε μείωση της παραγωγής, καταστροφή των προϊόντων, ανεργία, πολέμους και τα συνακόλουθα.
Η εξέλιξη του καπιταλισμού:
Προ-καπιταλιστική εποχή: από το τέλος του Μεσαίωνα ο έμπορος και η τραπεζική αστική τάξη αναπτύσσονται στο εσωτερικό της φεουδαρχικής οικονομίας.
Κλασσικός ή Φιλελεύθερος ή Ιδιωτικός Καπιταλισμός: ατομικισμός των ιδιοκτητών του κεφαλαίου, ανταγωνισμός και επέκταση (μετά από την πρωταρχική συσσώρευση του κεφαλαίου, μέσω της αφαίρεσης, λεηλασίας, καταστροφής του αγροτικού πληθυσμού κ.λπ. ο καπιταλισμός που έχει εγκαθιδρυθεί στη Δυτική Ευρώπη έχει έναν κόσμο να κατακτήσει, τεράστιες πηγές πλούτου και τις αγορές που εμφανίζονται να είναι απέραντες).
Οι αστικές επαναστάσεις, με το να ξεφορτωθούν τους φεουδαρχικούς περιορισμούς, βοηθούν το νέο σύστημα να αναπτυχθεί.
Είναι η εκβιομηχάνιση και η τεχνική πρόοδος που αποτελούν τη βάση για την ύπαρξη του καπιταλιστικού μοντέλου παραγωγής και της μετάβασης από την εμπορική αστική τάξη του 15ου, 16ου και 17ου αιώνων στη βιομηχανική καπιταλιστική αστική τάξη. Συνεχίζουν να αναπτύσσονται.
Καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου οι κρίσεις είναι σπάνιες και ελάχιστα σοβαρές. Το Κράτος διαδραματίζει ρόλο υπόβαθρου καθώς με τον ανταγωνισμό εξαλείφονται οι αδύνατοι – είναι το ελεύθερο παιχνίδι του συστήματος. Είναι η εποχή του ατμού και του άνθρακα στην τεχνική σφαίρα, της ιδιοκτησίας, του μεμονωμένου αφεντικού, του ανταγωνισμού και του ελεύθερου εμπορίου στην οικονομική σφαίρα, του κοινοβουλευτισμού στην πολιτική σφαίρα και της συνολικής εκμετάλλευσης και της πιο φοβερής ένδειας των μισθωτών στην κοινωνική σφαίρα.
Μονοπωλιακός Καπιταλισμός ή Ιμπεριαλισμός: η παραγωγικότητα αυξάνεται αλλά οι αγορές περιορίζονται ή δεν αυξάνονται στις προηγούμενες αναλογίες τους. Πτώση του ποσοστού κέρδους του υπερ-συσσωρευμένου κεφαλαίου.
Συμφωνίες (τραστ, καρτέλ κ.λπ….) αντικαθιστούν τον ανταγωνισμό, συγχωνεύσεις επιχειρήσεων αντικαθιστούν το μεμονωμένο αφεντικό, επέμβαση του προστατευτισμού, η εξαγωγή του κεφαλαίου έρχεται να προστεθεί σε αυτή των προϊόντων, η οικονομική πίστωση παίζει σημαντικό ρόλο, η συγχώνευση του τραπεζιτικού με το βιομηχανικό κεφάλαιο δημιουργεί το χρηματοδοτικό κεφάλαιο που εξημερώνει το Κράτος και καλεί την επέμβασή του.
Είναι η εποχή του πετρελαίου και της ηλεκτρικής ενέργειας στην τεχνική σφαίρα, των συμφωνιών, του προστατευτισμού, της υπερ-συσσώρευσης του κεφαλαίου και της πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους και των κρίσεων στην οικονομική σφαίρα, των πολέμων, του ιμπεριαλισμού και της ευρύτερης ανάπτυξης του Κράτους στην πολιτική σφαίρα. Ο πόλεμος είναι απαραίτητος εάν πρόκειται να υπερνικηθούν οι κρίσεις – η καταστροφή απελευθερώνει τις αγορές. Στην κοινωνική σφαίρα ένδεια για την εργατική τάξη αλλά η κοινωνική νομοθεσία περιορίζει ορισμένες πτυχές της εκμετάλλευσης.
Κρατικός Καπιταλισμός: όλα όσα χαρακτήρισαν το προηγούμενο στάδιο επιτείνονται. Οι πόλεμοι δεν είναι αρκετοί πλέον να υπερνικήσουν τις κρίσεις. Απαιτείται μια μόνιμη πολεμική οικονομία που θα επενδύσει τεράστια ποσά κεφαλαίου στις πολεμικές βιομηχανίες ενώ δεν θα προσθέτει τίποτα σε μια ήδη υπερ-συσσωρευμένη αγορά με πληθώρα αγαθών. Ένα αξιόλογο κέρδος προμηθεύεται από τις κρατικές διαταγές.
Αυτή η περίοδος χαρακτηρίζεται από την κατάληψη των σημαντικότερων τομέων της οικονομίας και της αγοράς εργασίας από το Κράτος.
Το Κράτος γίνεται καπιταλισμός – πελάτης, προμηθευτής τροφίμων και επιστάτης της εργασίας και της εργατικής δύναμης – και έτσι εξασφαλίζει για τον εαυτό του κάθε αυξανόμενο έλεγχο στο σχεδιασμό, τον πολιτισμό και τους λοιπούς τομείς.
Αναπτύσσεται η γραφειοκρατία, η πειθαρχία και ο κάθε είδους διακανονισμός επιβάλλονται στην εργασία.
Η εκμετάλλευση και η τάξη που κερδίζει συνεχώς παραμένουν, όπως και τα άλλα ουσιαστικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα του καπιταλισμού, αλλά με την εμφάνιση των μορφών κοινωνικοποίησης (διακανονισμοί, Κοινωνική Ασφάλιση, συντάξεις) που χαρακτηρίζουν την ολοένα και μεγαλύτερη υποδούλωση του προλεταριάτου.
Ο Κρατικός Καπιταλισμός έχει διάφορες μορφές: γερμανικός Εθνικός Σοσιαλισμός, σταλινικός Εθνικός Σοσιαλισμός, πάντα αυξανόμενος κρατικός έλεγχος των «δημοκρατιών», αλλά εμφανιζόμενος σε μια συγκριτικά περιορισμένη μορφή (λόγω της ύπαρξης της ακόμα απέραντης υπεραξίας από τις αποικίες τους). Πολιτικά όπως και οικονομικά η περίοδος αυτή τείνει να πάρει μια ολοκληρωτική μορφή.
Έτσι ο Κρατισμός αποκαλύπτεται με μορφές ταυτόχρονα πολιτικές, οικονομικές και πολιτιστικές: Η Κρατική χρηματοδότηση, η πολεμική οικονομία, τα τεράστια δημόσια έργα, η αναγκαστική εργασία, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, η αναγκαστική μετακίνηση πληθυσμών, ιδεολογίες που δικαιολογούν την ολοκληρωτική τάξη πραγμάτων (για παράδειγμα, μια πλαστή έκδοση της μαρξιστικής-λενινιστικής ιδεολογίας στην ΕΣΣΔ, της φυλής στον Εθνικό Σοσιαλισμό του Χίτλερ, της Αρχαίας Ρώμης στο Φασισμό του Μουσολίνι κ.λπ.).
ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ
Εάν ο καπιταλισμός, παρά τους μετασχηματισμούς ή τις προσαρμογές του, βοηθά τα μόνιμα χαρακτηριστικά του γνωρίσματα (υπεραξία, κρίσεις, ανταγωνισμός κ.λπ….) … τότε το Κράτος δεν μπορεί πλέον να θεωρείται απλώς ως η δημόσια οργάνωση της καταστολής στα χέρια της κυρίαρχης τάξης, ο πράκτορας της αστικής τάξης, ο μπάτσος του καπιταλισμού.
Μια εξέταση των μορφών του Κράτους πριν από την περίοδο της ανόδου του καπιταλισμού και της παρούσας μορφής του Κράτους, μας οδηγεί να δούμε το Κράτος ως κάτι πιο σημαντικό από το να είναι ένα τέτοιο ακριβώς όργανο. Ο Μεσαίωνας, το Κράτος των πλέον απολυταρχικών μοναρχιών της Ευρώπης, το Κράτος του Φαραώ κ.λπ…. ήταν πραγματικότητες ιδίω δικαιώματι, αποτέλεσαν το κυβερνών Κράτος-τάξη.
Και το Κράτος του ιμπεριαλιστικού σταδίου του καπιταλισμού, το Κράτος του σήμερα, απέχει από το να θεωρείται εποικοδόμημα που γίνεται «δομή» από μόνο του.
Σύμφωνα με τις ιδεολογίες της αστικής τάξης, το Κράτος είναι το ρυθμιστικό όργανο της σύγχρονης κοινωνίας. Αυτό είναι αλήθεια, αλλά αυτό συμβαίνει λόγω μιας μορφής κοινωνίας που είναι η υποδούλωση της πλειοψηφίας στη μειοψηφία. Είναι επομένως, η οργανωμένη βία της αστικής τάξης ενάντια στους εργαζομένους, είναι το εργαλείο της κυρίαρχης τάξης. Αλλά παράλληλα με αυτήν την οργανική πτυχή τείνει να αποκτήσει ένα λειτουργικό χαρακτήρα, γινόμενο το ίδιο η οργανωμένη κυρίαρχη τάξη. Τείνει να υπερνικήσει τις συγκρούσεις μεταξύ των προνομιούχων ομάδων στην πολιτική και την οικονομία. Τείνει να συγχωνεύσει τις δυνάμεις εκείνες που κατέχουν πολιτική και οικονομία εξουσία, τους διαφορετικούς τομείς της αστικής τάξης, σε ένα ενιαίο μπλοκ, είτε για να ενισχυθεί η ικανότητά της για την εσωτερική καταστολή είτε για να ενισχυθεί η επεκτατική πολιτική της στο εξωτερικό. Κινείται προς την ενότητα της πολιτικής και της οικονομίας, επεκτείνοντας την ηγεμονία της σε όλες τις δραστηριότητες, ενσωματώνοντας τα συνδικάτα κ.λπ…. μετατρέποντας τους εργαζόμενους, όπως κατάλληλα ορίζονται, σε σύγχρονους δουλοπάροικους, εντελώς υποδουλωμένους, αλλά με ένα ελάχιστο μέτρο προστασίας (επιδόματα, κοινωνική ασφάλιση, κ.λπ…). Δεν είναι πλέον ένα όργανο, αλλά μια εξουσία από μόνο του.
Σε αυτό το στάδιο, που επέρχεται σε κάθε χώρα, που επιχειρήθηκε ακόμη και στις ΗΠΑ από το Ναζισμό και επιτεύχθηκε σχεδόν τέλεια στην ΕΣΣΔ, κάποιος ίσως αναρωτηθεί εάν είναι ακόμα σωστό να μιλάμε για καπιταλισμό: ίσως αυτό το επίπεδο ανάπτυξης του ιμπεριαλιστικού σταδίου του καπιταλισμού δεν πρέπει να το αντιμετωπίσουμε μάλλον ως μια νέα μορφή εκμεταλλευτικής κοινωνίας που είναι ήδη κάτι διαφορετικό από τον καπιταλισμό;
Τότε η διαφορά δεν θα ήταν πλέον ποσοτική αλλά ποιοτική: δεν θα ήταν πλέον ζήτημα του βαθμού εξέλιξης του καπιταλισμού αλλά κάτι άλλου, κάτι πραγματικά αρκετά νέου και διαφορετικού. Αλλά αυτό είναι κυρίως ζήτημα εκτίμησης και ορολογίας, η οποία αυτή τη στιγμή μπορεί να φανεί πρόωρη και χωρίς πραγματική σημασία.
Είναι αρκετό για μας να εκφράσουμε ως εξής τη μορφή εκμετάλλευσης και σκλαβιάς προς την οποία τείνει η αστική κοινωνία: το Κράτος ως ταξική κατασκευή και ως οργάνωση της τάξης, ταυτόχρονα οργανική και λειτουργική, εποικοδομητική και δομική, τείνει να ενοποιήσει όλες τις εξουσίες, κάθε μορφή κυριαρχίας, της αστικής τάξης σε βάρος του προλεταριάτου.

Χαρακτηριστικά
του ελευθεριακού κομμουνισμού

Προσπαθήσαμε να συνοψίσουμε όσο το δυνατόν πιο σαφέστατα τα χαρακτηριστικά της αστικής κοινωνίας που η Επανάσταση έχει ως στόχο να εξαλείψει καθώς δημιουργεί μια νέα κοινωνία: την αναρχική κομμουνιστική κοινωνία. Πριν εξετάζουμε πώς βλέπουμε την Επανάσταση, πρέπει να καταστήσουμε σαφή τα ουσιαστικά χαρακτηριστικά αυτής της ελευθεριακής κομμουνιστικής κοινωνίας.
Κομμουνισμός:
Από το χαμηλότερο στο υψηλότερο επίπεδο ή στον πλήρη κομμουνισμό.
Δεν θα μπορούσαμε να ορίσουμε καλύτερα την κομμουνιστική κοινωνία παρά με το να επαναλάβουμε το παλαιό ρητό «Από τον καθένα σύμφωνα με τα μέσα που διαθέτει, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του».
Πρώτα επιβεβαιώνει τη συνολική υπαγωγή της οικονομίας στις ανάγκες της ανθρώπινης ανάπτυξης στην αφθονία αγαθών, τη μείωση της κοινωνικής εργασίας και του μεριδίου κάθε ατόμου σε αυτό ανάλογα με τις δυνάμεις του, με τις πραγματικές δυνατότητές του. Έτσι ο τύπος αυτός εκφράζει τη δυνατότητα για τη συνολική ανάπτυξη των ανθρώπων.
Αφετέρου, αυτός ο τύπος αυτός υπονοεί την εξαφάνιση των τάξεων και της συλλογικής ιδιοκτησίας και τη χρήση των μέσων της παραγωγής μόνο από την κοινότητα που μπορεί να επιτρέψει τη διανομή σύμφωνα με τις ανάγκες.
Αλλά ο πλήρης κομμουνισμός του τύπου «στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του» προϋποθέτει όχι μόνο τη συλλογική ιδιοκτησία (που διαχειρίζεται από τα εργατικά συμβούλια ή τα «συνδικάτα» ή τις «κοινότητες») αλλά εξίσου μια εκτεταμένη αύξηση της παραγωγής, αφθονίας στην πραγματικότητα. Τώρα, είναι οπωσδήποτε σίγουρο ότι όταν έρθει η Επανάσταση οι συνθήκες δεν θα επιτρέψουν αυτό το υψηλότερο στάδιο του κομμουνισμού: το γεγονός της έλλειψης φανερώνει την εμμονή της οικονομίας πάνω στον άνθρωπο και έτσι ένα ορισμένο όριο. Τότε η εφαρμογή του κομμουνισμού δεν είναι πλέον της αρχής «στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του», αλλά μόνο ισότητα εισοδήματος ή ισότητα των συνθηκών, που ισοδυναμεί σε ίσα μερίδια τροφίμων ή ακόμα και διανομή μέσω νομίσματος (περιορισμένης ισχύος και έχοντας ως μόνη λειτουργία τη διανομή εκείνων των προϊόντων που δεν είναι τόσο σπάνια ώστε να διανεμηθούν με αυστηρό τρόπο ούτε και τόσο άφθονα ώστε να προωθήσουν το «βοήθησε τον εαυτό σου») – αυτό το σύστημα θα επέτρεπε στους καταναλωτές να αποφασίσουν από μόνοι τους πώς να διαθέσουν το εισόδημά τους. Έχει προβλεφθεί ακόμη ότι οι άνθρωποι ίσως ακολουθήσουν τη φόρμουλα «στον καθένα σύμφωνα με την εργασία του», λαμβάνοντας υπόψη την καθυστέρηση στη σκέψη ορισμένων κατηγοριών που συνδέονται με τις ιδέες της ιεραρχίας – θεωρώντας απαραίτητο να συνεχίσουν με τα διαφορετικά επίπεδα μισθών ή να δώσουν πλεονεκτήματα όπως περικοπές των ωρών εργασίας ώστε να διατηρηθεί ή να αυξηθεί η παραγωγή σε ορισμένες «κατώτερες» ή όχι πολύ ελκυστικές δραστηριότητες, ή για να καταβάλουν τη μέγιστη παραγωγική προσπάθεια ή πάλι για να επιφέρουν την κίνηση της εργατικής δύναμης. Αλλά η σημασία αυτών των διαφορών θα ήταν ελάχιστη και ακόμη και στο πιο χαμηλό στάδιό της (που μερικοί ονομάζουν σοσιαλισμό) η κομμουνιστική κοινωνία τείνει προς μια όσο το δυνατόν μεγαλύτερη δυνατή εξίσωση και μια ισοδυναμία των ευκαιριών για όλους.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΚΟΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ
Μια κοινωνία στην οποία έχουν πραγματοποιηθεί η συλλογική ιδιοκτησία και οι αρχές της ισότητας δεν μπορεί να είναι κοινωνία όπου εξακολουθεί να υφίσταται η οικονομική εκμετάλλευση ή όπου υπάρχει μια νέα μορφή ταξικής εξουσίας. Είναι ακριβώς η άρνηση αυτών των καταστάσεων.
Και αυτό ισχύει ακόμη και για την πιο κατώτερη φάση κομμουνισμού, η οποία, ακόμα και αν παρουσιάζει ένα βαθμό οικονομικού περιορισμού, σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογεί την παραμονή της εκμετάλλευσης. Διαφορετικά, δεδομένου ότι αρχίζει σχεδόν πάντα από μια κατάσταση έλλειψης, η επανάσταση θα αποτύγχανε εντελώς αυτόματα. Η ελευθεριακή κομμουνιστική επανάσταση δεν πραγματοποιεί από την έναρξή της μια τέλεια κοινωνία ή, ακόμα, μια ιδιαίτερα αναπτυγμένη κοινωνία, αλλά καταστρέφει τις βάσεις της εκμετάλλευσης και της κυριαρχίας. Και είναι από αυτή την άποψη που ο Voline μίλησε για «άμεση, αλλά προοδευτική επανάσταση».
Αλλά υπάρχει ένα άλλο πρόβλημα: το πρόβλημα του Κράτους, το πρόβλημα ποιο τύπο πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής οργάνωσης θα έχουμε. Βεβαίως, οι μαρξιστικές-λενινιστικές σχολές προβλέπουν την εξαφάνιση του κράτους στο υψηλότερο στάδιο του κομμουνισμού, αλλά θεωρούν το Κράτος ως ανάγκη στο χαμηλότερο στάδιό του.
Έτσι, το αυτο-αποκαλούμενο «εργατικό» ή «προλεταριακό» Κράτος θεωρείται οργανωμένος εξαναγκασμός, που γίνεται απαραίτητος από την ανεπάρκεια της οικονομικής ανάπτυξης, την έλλειψη προόδου των ανθρώπινων δυνατοτήτων και – τουλάχιστον στην αρχική περίοδο – της πάλης ενάντια στα υπολείμματα των προηγούμενων κυρίαρχων τάξεων που ηττήθηκαν από την Επανάσταση, ή ακριβέστερα το βαθμό επαναστατικής επικράτειας μέσα και χωρίς.
Ποια είναι η ιδέα που έχουμε για το είδος οικονομικής διαχείρισης που θα μπορούσε να έχει η κομμουνιστική κοινωνία;
Εργατική διαχείριση φυσικά, διαχείριση από ολόκληρο το σώμα των παραγωγών. Έχουμε δει ότι καθώς η εκμεταλλευτική κοινωνία πραγματοποιούσε όλο και περισσότερο την ενοποίηση της εξουσίας, οι συνθήκες εκμετάλλευσης χαρακτηρίζονταν από όλο και λιγότερο ιδιωτική ιδιοκτησία, την αγορά, τον ανταγωνισμό κ.λπ…. και κατ’ αυτό τον τρόπο η οικονομική εκμετάλλευση, ο πολιτικός εξαναγκασμός και η ιδεολογική αμηχανία γίνονταν όλο και πιο στενά συνδεμένες, η ουσιαστική βάση της εξουσίας και η γραμμή του ταξικού διαχωρισμού μεταξύ εκμεταλλευτών και εκμεταλλευμένων χαρακτήριζε τη διοίκηση της παραγωγής.
Στις συνθήκες αυτές, η ουσιαστική πράξη της επανάστασης, η κατάργηση της εκμετάλλευσης, επέρχεται μέσω του εργατικού ελέγχου και ο έλεγχος αυτός αντιπροσωπεύει το σύστημα που αντικαθιστά κάθε εξουσία. Είναι ολόκληρο το σώμα των παραγωγών που διαχειρίζεται, οργανώνει, πραγματοποιεί την αυτοδιεύθυνση, την αληθινή δημοκρατία, την ελευθερία στην οικονομική ισότητα, την κατάργηση των προνομίων και των μειοψηφιών που κατευθύνουν και εκμεταλλεύονται, που διακανονίζει τις οικονομικές ανάγκες και τις ανάγκες της υπεράσπισης της επανάστασης. Η διαχείριση των πραγμάτων αντικαθιστά την κυβέρνηση των ανθρώπινων όντων.
Εάν η κατάργηση της διάκρισης στον οικονομικό τομέα μεταξύ εκείνων που δίνουν διαταγές και εκείνων που τις εκτελούν συνοδεύεται από τη συντήρηση αυτής της διάκρισης στον πολιτικό τομέα, υπό τη μορφή δικτατορίας ενός κόμματος ή μιας μειοψηφίας, τότε είτε θα κρατήσει για πέντε λεπτά είτε θα δημιουργήσει μια σύγκρουση μεταξύ των παραγωγών και της πολιτικής γραφειοκρατίας. Έτσι ο εργατικός έλεγχος πρέπει να επιτύχει την κατάργηση κάθε εξουσίας που κατέχει μια μειοψηφία, κάθε εκδήλωσης του Κράτους. Δεν μπορεί πλέον να είναι ζήτημα μιας τάξης που εξουσιάζει και καθοδηγεί, αλλά μάλλον της διαχείρισης και της διεύθυνσης τόσο στον πολιτικό όσο και τον οικονομικό τομέα, από τις μαζικές οικονομικές οργανώσεις, τις κομμούνες, τον οπλισμένο λαό. Είναι η άμεση λαϊκή εξουσία, δεν είναι Κράτος. Εάν αυτό είναι το ίδιο που κάποιοι αποκαλούν δικτατορία του προλεταριάτου τότε ο όρος αυτός είναι αμφισβητήσιμης χρήσης (θα επιστρέψουμε σε αυτό), αλλά δεν έχει βεβαίως τίποτα από κοινού με τη δικτατορία του κόμματος ή οποιασδήποτε γραφειοκρατίας. Είναι απλώς μια αληθινή επαναστατική δημοκρατία.
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΚΟΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ
Έτσι ο αναρχικός κομμουνισμός ή ελευθεριακός κομμουνισμός, πραγματοποιώντας μια κοινωνία πλήρους ανάπτυξης της ανθρωπότητας, μια κοινωνία αποτελούμενη από πλήρεις ανθρώπους, γυναίκες και άντρες, ανοίγει μια εποχή μόνιμης προόδου, βαθμιαίου μετασχηματισμού, μεταβατικών σταδίων.
Και τότε δημιουργείται ένας ανθρωπισμός επί σκοπώ, η ιδεολογία του οποίου έλκει την καταγωγή της μέσα από την ταξική κοινωνία, κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης της ταξικής πάλης, ένας ανθρωπισμός που δεν έχει τίποτα κοινό με τις ψευδείς διακηρύξεις προς μια αφηρημένη ανθρωπότητα, την οποία οι φιλελεύθεροι αστοί προσπαθούν να μας επιβάλλουν στην ταξική κοινωνία τους.
Και έτσι η Επανάσταση – βασισμένη στην εξουσία των μαζών του προλεταριάτου καθώς απελευθερώνει την εκμεταλλευόμενη τάξη απελευθερώνει όλη την ανθρωπότητα.

Η Επανάσταση
Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ: ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ, ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
Τώρα που έχουμε εξετάσει σε γενικές γραμμές τις μορφές με τις οποίες εκφράζεται η εξουσία της κυρίαρχης τάξης και καθορίσαμε τα ουσιαστικά χαρακτηριστικά του ελευθεριακού κομμουνισμού, μας μένει να εκθέσουμε λεπτομερώς πώς βλέπουμε το πέρασμα της Επανάστασης. Εδώ θίγουμε μια κρίσιμη πτυχή του αναρχισμού, μια πτυχή που τον κάνει να διαφέρει σε αρκετά σαφή βάση από όλα τα άλλα ρεύματα του σοσιαλισμού.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ;
Πρέπει η Επανάσταση, δηλαδή η μετάβαση από την ταξική στην αταξική ελευθεριακή κομμουνιστική κοινωνία, να θεωρείται μια αργή διαδικασία του μετασχηματισμού ή εξέγερση;
Τα θεμέλια της κομμουνιστικής κοινωνίας βρίσκονται μέσα στην κοινωνία που βασίζεται στην εκμετάλλευση, τις νέες τεχνολογικές και οικονομικές συνθήκες, τις νέες σχέσεις μεταξύ των τάξεων, τις νέες ιδέες, όλα αυτά που έρχονται σε σύγκρουση με τους παλαιούς θεσμούς και επιφέρουν μια κρίση που απαιτεί μια γρήγορη και αποφασιστική λύση. Αυτό οδηγεί σε έναν μετασχηματισμό που προετοιμάζεται από καιρό μέσα στην παλαιά κοινωνία. Η Επανάσταση είναι η στιγμή που γεννιέται η νέα κοινωνία καθώς συνθλίβει το πλαίσιο της παλαιάς: ιδεολογίες του Κρατικού Καπιταλισμού και της αστικής τάξης. Είναι το πραγματικό και συγκεκριμένο πέρασμα ενός δρόμου μεταξύ δύο κόσμων. Έτσι, η Επανάσταση μπορεί μόνο να συμβεί με αντικειμενικούς όρους: την τελική κρίση του ταξικού καθεστώτος.
Αυτή η αντίληψη δεν έχει τίποτα κοινό με την παλαιά ρομαντική ιδέα της εξέγερσης, της αλλαγής που επέρχεται από μια ημέρα στην άλλη χωρίς οποιαδήποτε προετοιμασία. Ούτε έχει κάποια σχέση με τη σταδιακή, καθαρά εξελικτική αντίληψη των μεταρρυθμιστών ή αυτών που πιστεύουν την επανάσταση ως μια απλή διαδικασία.
Η αντίληψή μας για την επανάσταση, εξίσου ξένη με τον εξεγερτισμό και τη βαθμιαία εξέλιξη, μπορεί να περιγραφεί ως η ιδέα της επαναστατικής πράξης που προετοιμάζεται κατά τη διάρκεια μιας μακράς περιόδου μέσα στην αστική κοινωνία και στο τέλος αυτής της διαδικασίας από την κατάληψη και διαχείριση των μέσων παραγωγής και ανταλλαγής από τις οργανώσεις των ανθρώπων. Και είναι αυτό το αποτέλεσμα της επαναστατικής πράξης που οριοθετεί μια γραμμή μεταξύ της παλαιάς και της νέας κοινωνίας.
Έτσι, η Επανάσταση καταστρέφει την οικονομική και πολιτική εξουσία της αστικής τάξης. Αυτό σημαίνει ότι η Επανάσταση δεν περιορίζεται φυσικά στην καταστολή των παλαιών κυρίαρχων ή στην ακινητοποίηση του μηχανισμού της κυβέρνησης, αλλά ότι επιτυγχάνει την καταστροφή των νόμιμων θεσμών του Κράτους: των νόμων και παρεμφερών συνηθειών του, των ιεραρχικών μεθόδων και προνομίων, της παράδοσης και λατρείας Κράτους ως συλλογικής ψυχολογικής πραγματικότητας.
Η ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
Αυτό έχει συνδεθεί αρκετά με το ποια έννοια μπορούμε να δώσουμε στην κοινά χρησιμοποιούμενη έκφραση «μεταβατική περίοδος» που τόσο συχνά συνδέεται με την ιδέα της Επανάστασης; Εάν πρόκειται για τη μετάβαση από την ταξική στην αταξική κοινωνία, τότε η έκφραση αυτή συγχέεται με την πράξη της Επανάστασης. Εάν πρόκειται για τη μετάβαση από το πιο χαμηλό στο πιο υψηλό στάδιο του κομμουνισμού, τότε η έκφραση είναι ανακριβής επειδή ολόκληρη η μετεπαναστατική περίοδος αποτελεί μια αργή συνεχή πρόοδο, ένα μετασχηματισμό χωρίς κοινωνικές αναταραχές και η κομμουνιστική κοινωνία θα συνεχίσει να εξελίσσεται.
Αυτό που μπορεί να ειπωθεί είναι ό,τι έχουμε ήδη καταστήσει σαφές σχετικά με τον ελευθεριακό κομμουνισμό: η πράξη της Επανάστασης φέρνει έναν άμεσο μετασχηματισμό υπό την έννοια ότι τα θεμέλια της κοινωνίας αλλάζουν ριζικά, αλλά ο προοδευτικός μετασχηματισμός λαμβάνεται υπό την έννοια ότι ο κομμουνισμός αποτελεί μια σταθερή ανάπτυξη.
Πράγματι, για τα σοσιαλιστικά πολιτικά κόμματα και τους κρατιστές κομμουνιστές η «μεταβατική περίοδος» αντιπροσωπεύει μια κοινωνία που έρχεται μεν σε ρήξη με την παλαιά τάξη πραγμάτων, αλλά διατηρεί μερικά στοιχεία και υπολείμματα του καπιταλιστικού και κρατικού συστήματος. Είναι επομένως, η άρνηση της αληθινής επανάστασης, δεδομένου ότι διατηρεί τα στοιχεία του εκμεταλλευτικού συστήματος η τάση του οποίου είναι να γίνει ισχυρό και να επεκταθεί.
Η ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ
Η φόρμουλα «δικτατορία του προλεταριάτου» έχει χρησιμοποιηθεί και σημαίνει πολλά διαφορετικά πράγματα. Εάν και για κανέναν άλλο λόγο θα έπρεπε να καταδικαζόταν ως αιτία σύγχυσης. Για τον Μαρξ μπορεί ακριβώς και αρκετά εύκολα να σημαίνει τη συγκεντρωμένη δικτατορία του πολιτικού κόμματος που υποστηρίζει ότι αντιπροσωπεύει το προλεταριάτο όπως μπορεί η ομοσπονδιακή αντίληψη της Κομμούνας.
Μπορεί να σημαίνει την άσκηση της πολιτικής εξουσίας από τη νικηφόρα εργατική τάξη; Όχι, επειδή η άσκηση της πολιτικής εξουσίας υπό την αναγνωρισμένη έννοια του όρου, μπορεί μόνο να πραγματοποιηθεί μέσω της αντιπροσωπείας μιας αποκλειστικής ομάδας που ασκεί ένα μονοπώλιο εξουσίας, διαχωρίζοντας τον εαυτό της από την τάξη και καταπιέζοντάς την. Και αυτό δείχνει πώς η απόπειρα να χρησιμοποιηθεί κρατικός μηχανισμός μπορεί να μετατρέψει τη δικτατορία του προλεταριάτου σε δικτατορία του πολιτικού κόμματος πάνω στις μάζες.
Αλλά εάν με τον όρο «δικτατορία του προλεταριάτου» εννοείται η συλλογική και άμεση άσκηση της «πολιτικής εξουσίας», αυτό θα σήμαινε την εξαφάνιση της «πολιτικής εξουσίας» δεδομένου ότι τα διακριτικά της χαρακτηριστικά είναι η αποκλειστικότητα και το μονοπώλιο υπεροχής. Δεν είναι πλέον ζήτημα άσκησης ή κατάληψης της πολιτικής εξουσίας, είναι ζήτημα απομάκρυνσης όλων μαζί!
Εάν με τη λέξη «δικτατορία» εννοείται η κυριαρχία σε βάρος της πλειοψηφίας από μια μειοψηφία, τότε δεν είναι ζήτημα παραχώρησης εξουσίας στο προλεταριάτο, αλλά σε ένα πολιτικό κόμμα, μια ευδιάκριτη πολιτική ομάδα.
Εάν με τη λέξη «δικτατορία» εννοείται η κυριαρχία σε βάρος της μειοψηφίας από την πλειοψηφία (κυριαρχία του νικηφόρου προλεταριάτου σε βάρος των υπολειμμάτων της αστικής τάξης που έχει ηττηθεί ως τάξη) τότε η συγκρότηση μιας δικτατορίας δεν σημαίνει παρά μόνο την ανάγκη της πλειοψηφίας να συγκροτηθεί αποτελεσματικά τη δική της κοινωνική οργάνωση για την υπεράσπισή της.
Αλλά στην περίπτωση αυτή η έκφραση είναι ανακριβής, ασαφής και αιτία παρανοήσεων. Εάν η «δικτατορία του προλεταριάτου» τείνει να σημαίνει την υπεροχή της εργατικής τάξης σε βάρος των άλλων εκμεταλλευόμενων κοινωνικών ομάδων (φτωχοί μικρο-ιδιοκτήτες, τεχνίτες, αγρότες, κ.ά….) τότε ο όρος δεν έχει καν σχέση με μια πραγματικότητα η οποία δεν έχει καμία σχέση με μηχανιστικές σχέσεις μεταξύ ηγετών και καθοδηγούμενων όπως υπονοεί ο όρος δικτατορία.
Μιλώντας για «δικτατορία του προλεταριάτου» είναι σαν να εκφράζουμε μια μηχανική αντιστροφή της κατάστασης μεταξύ της αστικής τάξης και του προλεταριάτου. Εάν η αστική τάξη τείνει μέσω της εξουσίας να διατηρήσει τον ταξικό της χαρακτήρα, αυτοπροσδιοριζόμενη με το Κράτος και διαχωριζόμενη συνολικά από την κοινωνία, δεν συμβαίνει καθόλου το ίδιο με την κατώτερη τάξη, η οποία τείνει να ξεπεράσει τον ταξικό της χαρακτήρα και να συγχωνευθεί με την αταξική κοινωνία. Εάν η ταξική κυριαρχία και το Κράτος αντιπροσωπεύουν την οργανωμένη και κωδικοποιημένη εξουσία μιας ομάδας που καταπιέζει άλλες κατώτερες ομάδες αυτές δεν λογαριάζονται καν στην εξάσκηση βίας σε βάρος τους άμεσα από το προλεταριάτο.
Οι όροι «κυριαρχία», «δικτατορία» και «κράτος» είναι τόσο ακατάλληλοι όσο και η έκφραση «αποκτώντας εξουσία» για την επαναστατική πράξη της κατάληψης των εργοστασίων από τους εργαζομένους.
Τότε απορρίπτουμε ως ανακριβείς και ως αιτίες σύγχυσης εκφράσεις όπως «δικτατορία του προλεταριάτου», «αποκτώντας πολιτική εξουσία», «εργατικό κράτος», «σοσιαλιστικό κράτος» και «προλεταριακό κράτος».
Μας μένει πλέον να εξετάσουμε το πώς βλέπουμε την επίλυση των προβλημάτων των αγώνων που τίθενται από την επανάσταση και την υπεράσπισή της.
ΑΜΕΣΗ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ
Μέσω της απόρριψης της ιδέας του Κράτους, που υπονοεί την ύπαρξη και την κυριαρχία μιας εκμεταλλεύτριας τάξης που τείνει να συνεχίσει υπ’ αυτή τη μορφή, καθώς και της απόρριψης της ιδέας της δικτατορίας, που υπονοεί τις μηχανικές σχέσεις μεταξύ των ηγετών και των καθοδηγούμενων, αναγνωρίζουμε την ανάγκη για το συντονισμό στην άμεση επαναστατική δράση. (Τα μέσα της παραγωγής και ανταλλαγής πρέπει να καταληφθούν μαζί με τα κέντρα διοίκησης, η επανάσταση πρέπει να προστατευθεί από τις αντεπαναστατικές ομάδες, τους αναποφάσιστους και πράγματι από τις οπισθοδρομικές εκμεταλλεύτριες κοινωνικές ομάδες – ορισμένες κατηγορίες αγροτών για παράδειγμα).
Είναι τότε βεβαίως ζήτημα άσκησης εξουσίας, αλλά είναι η κυριαρχία της πλειοψηφίας, του προλεταριάτου, που βρίσκεται σε κίνηση, του οπλισμένου λαού που οργανώνεται αποτελεσματικά για την επίθεση και την υπεράσπιση, δημιουργώντας μια κατάσταση καθολικής επαγρύπνησης. Η εμπειρία της Ρωσικής Επανάστασης, της Μαχνοβτσίνα, της Ισπανίας του 1936 είναι μάρτυρες. Και δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι καλύτερο από το να συμφωνήσουμε με την άποψη του Καμίλλο Μπερνέρι, ο οποίος έγραψε αρκετά για την Ισπανική Επανάσταση, αντικρούοντας την μπολσεβίκικη ιδέα του Κράτους:
«Οι αναρχικοί αναγνωρίζουν τη χρήση της άμεσης εξουσίας από το προλεταριάτο, αλλά βλέπουν το όργανο αυτής της εξουσίας να αποτελείται από το σύνολο των τρόπων κομμουνιστικής οργάνωσης – συνεταιριστικά σώματα και κοινοτικοί θεσμοί, περιφερειακοί και εθνικοί – που οργανώνονται ελεύθερα έξω από και ενάντια σε οποιοδήποτε πολιτικό μονοπώλιο εκ μέρους ενός πολιτικού κόμματος και προσπαθώντας να μειωθεί η οργανωτική συγκεντροποίηση στο ελάχιστο».
Και έτσι στην ιδέα του Κράτους, όπου η εξουσία ασκείται από μια ειδικευμένη ομάδα που απομονώνεται από τις μάζες, αντιπαραθέτουμε την ιδέα της άμεσης εργατικής εξουσίας, όπου οι υπεύθυνοι και ελεγχόμενοι εκλεγμένοι εκπρόσωποι (που μπορούν να ανακαλεστούν οποιαδήποτε στιγμή και αμείβονται το ίδιο όσο και οι άλλοι εργαζόμενοι) αντικαθιστούν την ιεραρχική, εξειδικευμένη και προνομιούχα γραφειοκρατία, όπου οι πολιτοφυλακές που ελέγχονται από τους διαχειριστικούς οργανισμούς όπως τα Σοβιέτ, τα συνδικάτα και τις κοινότητες, χωρίς να υπάρχουν ειδικά προνόμια για τους στρατιωτικούς τεχνικούς, πραγματοποιούν την ιδέα του οπλισμένου λαού που αντικαθιστά ένα στρατό που έχει αποκοπεί από το σώμα της κοινωνίας και που υπάγεται στην αυθαίρετη εξουσία ενός Κράτους ή μιας κυβέρνησης, όπου λαϊκά δικαστήρια αρμόδια για την επίλυση των διαφωνιών που προκύπτουν όσον αφορά την εκπλήρωση των συμφωνιών και των υποχρεώσεων αντικαθιστούν τη δικαστική εξουσία.
Η ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
Όσον αφορά την υπεράσπιση της επανάστασης, πρέπει να καταστήσουμε σαφές ότι η θεωρητική μας αντίληψη για την Επανάσταση είναι ότι αποτελεί ένα διεθνές φαινόμενο που καταστρέφει ολόκληρη τη βάση της αντεπίθεσης εκ μέρους της αστικής τάξης. Είναι όταν η διεθνής οργάνωση του καπιταλισμού έχει εξαντλήσει όλες τις δυνατότητες επιβίωσής του, όταν έχει πλέον φτάσει στο τελικό σημείο της κρίσης του, που βρίσκουμε τους καλύτερους όρους για μια επιτυχή διεθνή επανάσταση. Σε αυτήν την περίπτωση το πρόβλημα της υπεράσπισής της προκύπτει μόνο ως πρόβλημα της πλήρους εξαφάνισης της αστικής τάξης. Αποκόπτοντας συνολικά κάθε οικονομική και πολιτική της εξουσία παύει να υπάρχει πλέον ως τάξη Μόλις ριζώσουν, τα διάφορα στοιχεία της τίθενται ήδη υπό τον έλεγχο των οπλισμένων οργάνων του προλεταριάτου και στη συνέχεια θα απορροφώνται από μια κοινωνία η οποία θα κινείται προς τον υψηλότερο βαθμό ομοιογένειας. Και γι’ αυτήν την τελευταία εργασία πρέπει να φροντίσουμε άμεσα, χωρίς τη βοήθεια οποιουδήποτε ειδικού γραφειοκρατικού σώματος.
Το πρόβλημα της εγκληματικότητας μπορεί να συνδεθεί κατά τη διάρκεια της επαναστατικής περιόδου με αυτό της υπεράσπισης της Επανάστασης. Η εξαφάνιση του αστικού νόμου και των δικαστικών και σωφρονιστικών συστημάτων της ταξικής κοινωνίας δεν πρέπει να μας κάνει να ξεχάσουμε ότι εξακολουθούν να παραμένουν μερικοί μη κοινωνικοί άνθρωποι (εντούτοις λίγοι έναντι του τρομερού αριθμού των φυλακισμένων στην αστική κοινωνία, αποτέλεσμα κυρίως των συνθηκών κάτω από τις οποίες ζουν – κοινωνική αδικία, φτώχεια και εκμετάλλευση) καθώς και το πρόβλημα με μερικούς αστούς οι οποίοι δεν μπορούν να αφομοιωθούν από καμιά άποψη. Τα όργανα της άμεσης λαϊκής εξουσίας που θα έχουμε καθορίσει νωρίτερα είναι υποχρεωμένα να τους αποτρέψουν από το να κάνουν κάποια ζημιά.
Δεν μπορούμε με την πρόφαση της ελευθερίας να αφήσουμε έναν δολοφόνο, έναν επικίνδυνο μανιακό ή έναν σαμποτέρ να διαπράξει το ίδιο έγκλημα ξανά. Αλλά το να μην τους επιτρέπουμε να κάνουν κάποια ζημιά με κάθε τρόπο δεν έχει τίποτα κοινό με το εξευτελιστικό σύστημα φυλακών της ταξικής κοινωνίας. Το άτομο η ελευθερία του οποίου στερείται πρέπει να θεραπευθεί μάλλον ιατρικώς παρά δικαστικώς έως ότου να μπορεί να επιστρέψει ακίνδυνο στην κοινωνία.
Ωστόσο, η Επανάσταση δεν μπορεί αναπόφευκτα να πραγματοποιηθεί παντού την ίδια στιγμή και θα μπορούσαν να υπάρξουν πραγματικά διαδοχικές επαναστάσεις που θα ενώνονταν για να διεξάγουν την οικουμενική επανάσταση εάν επεκτείνονταν και στο εξωτερικό, εάν διατηρηθεί το επαναστατικό πνεύμα, εάν τουλάχιστον το προλεταριάτο παλέψει διεθνώς για την υπεράσπιση και την επέκταση της επαναστατικής θέλησης που στην έναρξή της είναι περιορισμένη.
Τότε, όπως και η εσωτερική υπεράσπιση της Επανάστασης, και η εξωτερική της υπεράσπιση γίνεται επίσης απαραίτητη, αλλά αυτό μπορεί μόνο να πραγματοποιηθεί εάν βασίζεται σε έναν οπλισμένο λαό οργανωμένο σε πολιτοφυλακές και, πρέπει να υπογραμμίσουμε, ότι με την υποστήριξη του διεθνούς προλεταριάτου οι δυνατότητες επέκτασης της Επανάστασης είναι μεγάλες. Η Επανάσταση πεθαίνει εάν αφήνεται να περιοριστεί και εάν με την πρόφαση της υπεράσπισής της πέφτει στην παγίδα της αποκατάστασης του Κράτους και έτσι της ταξικής κοινωνίας.
Αλλά η καλύτερη υπεράσπιση της νέας κοινωνίας βρίσκεται στην επιβεβαίωση του επαναστατικού της χαρακτήρα επειδή έτσι δημιουργούνται γρήγορα οι συνθήκες εκείνες σύμφωνα με τις οποίες καμία απόπειρα αποκατάστασης της αστικής τάξης δεν πρόκειται να αποκτήσει στερεή βάση. Η συνολική επιβεβαίωση από την επανάσταση του σοσιαλιστικού της χαρακτήρα είναι στην πραγματικότητα το καλύτερο όπλο της επειδή δημιουργεί ενέργεια και ενθουσιασμό στο εσωτερικό και δημιουργία ανάλογου πνεύματος και αλληλεγγύης στο εξωτερικό. Ήταν ίσως ένα από τα πιο μοιραία λάθη της Ισπανικής Επανάστασης ότι υπονόμευσε τα επιτεύγματά της ώστε να αφιερωθεί προπάντων στους στρατιωτικούς στόχους της υπεράσπισής της.

Επαναστατική εξουσία και ελευθερία
Ο ίδιος ο επαναστατικός αγώνας και έπειτα η σταθεροποίηση του μετασχηματισμού που δημιουργείται από την Επανάσταση, αναδύουν το ζήτημα της ελευθερίας των πολιτικών τάσεων που κλίνουν προς τη συντήρηση ή την αποκατάσταση της εκμετάλλευσης. Είναι μια από τις πτυχές της άμεσης εξουσίας των μαζών και της υπεράσπισης της Επανάστασης.
Δεν τίθεται εδώ ζήτημα καθορισμένης κατάλληλα ελευθερίας (μέχρι τώρα υπήρξε μόνο ως αντικείμενο προσπάθειας γι’ αυτό) που είναι ακριβώς αυτό που επιφέρει η Επανάσταση: η απομάκρυνση της εκμετάλλευσης και της αλλοτρίωσης, κυβέρνηση από τον καθένα, και έτσι ενεργός συμμετοχή στην κοινωνική ζωή και αληθινή δημοκρατία για όλους. Δεν τίθεται εδώ ζήτημα ούτε και για το δικαίωμα όλων των αντιστασιακών ρευμάτων των τάξεων (και έτσι της ακρατικής) κοινωνίας να εκφράσουν τις ιδιαίτερες λύσεις τους και τις διαφορετικές τους απόψεις. Όλα αυτά εννοούνται.
Αλλά δεν είναι καθόλου το ίδιο όταν είναι ζήτημα ομάδων και οργανώσεων που λίγο-πολύ αντιτάσσονται ανοιχτά στον εργατικό έλεγχο και την άσκηση της εξουσίας από τις μαζικές οργανώσεις. Και αυτό το πρόβλημα προέρχεται λίγο ως πολύ από γραφειοκρατικές ψευτο-σοσιαλιστικές ομάδες ή από ομάδες της ηττημένης αστικής τάξης.
Πρέπει να κάνουμε μια διάκριση. Πρώτα απ’ όλα, κατά τη διάρκεια της βίαιης φάσης του αγώνα, εκείνες οι δομές και τάσεις που υπερασπίζουν ή επιδιώκουν να αποκαταστήσουν την εκμεταλλευτική κοινωνία πρέπει να συντριφθούν βίαια. Και δεν πρέπει να επιτραπεί στον εχθρό να οργανωθεί κατάλληλα, είτε για να διαφθείρει είτε για να κατασκοπεύσει. Κάτι τέτοιο θα συνιστούσε άρνηση του αγώνα, στην πραγματικότητα παράδοση. Ο Μάχνο και, επίσης οι Ισπανοί ελευθεριακοί, βρέθηκαν αντιμέτωποι με τα προβλήματα αυτά και τα επίλυσαν με την καταστολή της προπαγάνδας του εχθρού. Αλλά σε περιπτώσεις όπου η έκφραση των αντιδραστικών ιδεολογιών δεν μπορεί να έχει καμία συνέπεια για την έκβαση της Επανάστασης, όπως για παράδειγμα όταν παγιωθούν τα επιτεύγματά της, αυτές οι ιδεολογίες μπορούν να εκφραστούν εάν εξακολουθούν να είναι ενδιαφέρουσες ή εάν διατηρούν την εξουσία τους. Έπειτα, δεν είναι τίποτα περισσότερο από ζήτημα περιέργειας και η δέσμευση των ανθρώπων στην Επανάσταση απομακρύνει οποιοδήποτε δηλητήριο έχει μείνει σ’ αυτούς. Εάν εκφράζονται μόνο σε ιδεολογικό επίπεδο τότε μόνο σε αυτό το επίπεδο μπορούν να αγωνιστούν και όχι μέσω απαγόρευσης. Η συνολική ελευθερία της έκφρασης, μέσα σε έναν συνειδητό, ενημερωμένο πληθυσμό, μπορεί μόνο να είναι δημιουργική από πλευράς πολιτισμού.
Παραμένει να καταστεί σαφές ότι η ευθύνη για εξέταση και απόφαση πάνω σ’ αυτό το ζήτημα όπως και σε όλα τα άλλα, βρίσκεται στις λαϊκές οργανώσεις, στο οπλισμένο προλεταριάτο.
Και είναι από αυτή την άποψη που η ουσιαστική ελευθερία, για την οποία γίνεται η Επανάσταση, διατηρείται και προστατεύεται.
ΟΙ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟΙ ΡΟΛΟΙ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΝΑΡΧΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΑΖΩΝ
Η ιδέα της Επανάστασης που μόλις αναπτύξαμε προϋποθέτει μια σειρά ορισμένων ιστορικών συνθηκών: αφενός, μια οξεία κρίση της παλαιάς κοινωνίας και, αφετέρου, την ύπαρξη ενός συνειδητού μαζικού κινήματος καθώς και μιας ενεργού μειοψηφίας που να είναι πολύ καλά οργανωμένη και προσανατολισμένη.
Είναι η εξέλιξη της ίδιας της κοινωνίας που επιτρέπει την ανάπτυξη της συνειδητοποίησης και των δυνατοτήτων του προλεταριάτου, η οργάνωση των πιο προηγμένων στρωμάτων της και την πρόοδο της επαναστατικής οργάνωσης. Αλλά αυτή η επαναστατική οργάνωση απευθύνεται στους ανθρώπους συνολικά και στοχεύει να αναπτύξει την ικανότητά τους για αυτοκυβέρνηση.

Έχουμε δει, όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ της επαναστατικής οργάνωσης και των μαζών, ότι στην προ-επαναστατική περίοδο η ειδική οργάνωση μπορεί μόνο να προτείνει τα μέσα και τους στόχους που γίνονται αποδεκτά μόνο μέσω του ιδεολογικού αγώνα και του παραδείγματος.
Στην επαναστατική περίοδο πρέπει να γίνεται το ίδιο – αλλιώς υπάρχει κίνδυνος γραφειοκρατικού εκφυλισμού, ο μετασχηματισμός της αναρχικής οργάνωσης σε ένα εξειδικευμένο σώμα, σε μια πολιτική δύναμη που διαχωρίζεται από τους ανθρώπους, σε ένα Κράτος.
Η πολιτική εμπροσθοφυλακή, η ενεργός μειοψηφία, μπορεί φυσικά κατά τη διάρκεια της εξέλιξης της Επανάστασης να επιφορτισθεί με ειδικούς στόχους (όπως η εκκαθάριση των εχθρικών δυνάμεων), αλλά κατά γενικό κανόνα μπορεί μόνο να είναι η συνείδηση του προλεταριάτου. Και πρέπει τελικά να απορροφηθεί εκ νέου στην κοινωνία, βαθμιαία καθώς, αφενός, ο ρόλος της έχει ήδη ολοκληρωθεί με τη σταθεροποίηση της αταξικής κοινωνίας και της εξέλιξής της από το χαμηλότερο στο υψηλότερο στάδιο του κομμουνισμού και, αφετέρου, οι άνθρωποι συνολικά έχουν αποκτήσει το απαραίτητο επίπεδο συνειδητοποίησης.
Η ανάπτυξη της ικανότητας των ανθρώπων για αυτοκυβέρνηση και επαναστατική επαγρύπνηση – αυτοί πρέπει να είναι οι στόχοι της συγκεκριμένης οργάνωσης μόλις ολοκληρωθεί η Επανάσταση. Η μοίρα της Επανάστασης εξαρτάται κατά μεγάλη έκταση από τη στάση της ειδικής οργάνωσης, στον τρόπο που η ίδια βλέπει το ρόλο της. Γιατί η επιτυχία της Επανάστασης δεν είναι αναπόφευκτη: οι άνθρωποι μπορεί και να σταματήσουν τον αγώνα και η οργάνωση της επαναστατικής μειοψηφίας μπορεί να παραμελήσει την επαγρύπνησή της και να μπουν ξανά οι βάσεις αποκατάστασης της αστικής τάξης ή μιας γραφειοκρατικής δικτατορίας – η οποία μπορεί ακόμη και να μετασχηματιστεί σε μια γραφειοκρατική εξουσία. Δεν εξυπηρετεί σε τίποτα η απόκρυψη αυτών των κινδύνων ή με την άρνηση ανάληψης οργανωμένης δράσης για να αποτραπούν.
Πρέπει να διευθύνουμε τον αγώνα με αρκετά ξεκάθαρο μυαλό και θα είναι ανάλογη της νηφαλιότητας και επαγρύπνησής μας ότι η αναρχική Οργάνωση θα είναι σε θέση να εκπληρώσει το ιστορικό της καθήκον.

Ελευθεριακή κομμουνιστική ηθική
Όταν θέτει στόχους για να τους επιτύχει και όταν διευκρινίζει τη φύση του ρόλου της η οργάνωση της εμπροσθοφυλακής πρέπει να αποκτήσει σχέση με τις μάζες και η επαναστατική αναρχική θεωρία απεικονίζει ορισμένους κανόνες συμπεριφοράς. Έτσι πρέπει να διευκρινίσουμε τι εννοούμε με τη λέξη «ηθική».
ΑΝΤΙΤΑΣΣΟΜΑΣΤΕ ΣΤΙΣ ΗΘΙΚΕΣ
Οι ηθικές όλων των κοινωνιών απεικονίζουν μέχρι ένα σημείο τον τρόπο ζωής και το επίπεδο ανάπτυξης των κοινωνιών αυτών και, κατά συνέπεια, εκφράζονται μέσω αρκετά αυστηρών κανόνων που δεν επιτρέπουν καμία απόκλιση υπό οποιαδήποτε έννοια (η καταπάτησή τους, η θέληση αλλαγής αυτών των κανόνων αποτελεί έγκλημα). Κατ’ αυτό τον τρόπο, ήθη (που εκφράζουν μια ορισμένη ανάγκη στα πλαίσια της κοινωνικής ζωής) οδηγούνται προς την αδράνεια.
Έτσι, δεν εκφράζουν απλώς μια πρακτική ανάγκη μεσολάβησης δεδομένου ότι μπορούν να έρθουν σε αντίφαση με τους νέους όρους της ύπαρξης που εμφανίζονται. Επιπλέον, χαρακτηρίζονται από ένα θρησκευτικό, θεολογικό ή μεταφυσικό χαρακτήρα και προωθούν την κυριαρχία τους ως έκφραση μιας υπερφυσικής προσταγής – ενέργειες που προσαρμόζονται ή παραβαίνουν αυτούς τους κανόνες καυχούμενες μια μυστική φύση ως αρετή ή αμαρτία. Η παραίτηση, που πρέπει να είναι πραγματικά μόνο η αναγνώριση των ορίων εκ μέρους ενός προσώπου μπροστά σε συγκεκριμένα γεγονότα, γίνεται το αρχικό πλεονέκτημα και μπορεί ακόμα να ωθήσει για τιμωρία, γινόμενη από μόνη της η ανώτατη αρετή. Από αυτήν την άποψη ο χριστιανισμός είναι μια από τις πιο μισητές ηθικές. Έτσι η ηθική δεν είναι απλώς μια κωδικοποίηση των εξωτερικών τιμωριών, αλλά ριζοβολάει βαθιά στα άτομα με τη μορφή της «ηθικής συνείδησης». Αυτή η ηθική συνείδηση αποκτείται και διατηρείται κατά ένα μεγάλο μέρος ως αποτέλεσμα της θρησκευτικής φύσης με την οποία εμποτίζεται η ηθική και χαρακτηρίζεται η ίδια από μια θρησκευτική, υπερφυσική φύση. Έτσι γίνεται αρκετά ξένη στην απλή της ερμηνεία στη συνείδηση ενός προσώπου για τις κοινωνικές του ανάγκες.
Τέλος, και κατά σπουδαιότερο τρόπο, ακόμα και όταν οι ηθικές δεν εκφράζουν ανοιχτά το διαχωρισμό των κοινωνιών σε τάξεις ή κάστες, χρησιμοποιούνται από προνομιούχες ομάδες για να δικαιολογήσουν και εγγυηθούν την κυριαρχία τους. Ο νόμος της ζωής και η θρησκευτική ηθική (θρησκεία, νόμος και ηθική είναι απλώς εκφράσεις στις γειτονικές σφαίρες της ίδιας κοινωνικής πραγματικότητας) εγκρίνουν τις υπάρχουσες συνθήκες και τις σχέσεις κυριαρχίας και εκμετάλλευσης.
Δεδομένου ότι οι ηθικές είναι εκφράσεις της αλλοτρίωσης των ανθρώπων στις εκμεταλλευτικές κοινωνίες, όπως είναι οι ιδεολογίες, οι νόμοι, οι θρησκείες, κ.λπ…. που χαρακτηρίζονται από αδράνεια, μυστικισμό, παραίτηση, δικαιολόγηση και συντήρηση των ταξικών προνομίων – θα καταλάβετε γιατί οι αναρχικοί έχουν καταβάλει τόσες πολλές προσπάθειες καταγγέλλοντας την αληθινή του φύση.
EΧΟΥΜΕ ΗΘΙΚΗ;
Επισημαίνεται συχνά ότι οι ηθικές θα μπορούσαν να εξελιχθούν ή να τροποποιηθούν, ότι μια ηθική θα μπορούσε να αντικαταστήσει μια άλλη, ακόμη και μέσα στις κοινωνίες που βασίζονται στην εκμετάλλευση. Υπήρξαν εξασθενημένες διαφορές, προσαρμογές ή παραλλαγές που συνδέθηκαν με τις συνθήκες ζωής, αλλά αυτές (οι ηθικές) προστάτευσαν όλες τις ίδιες ουσιαστικές αξίες – υποταγή και σεβασμό για την ιδιοκτησία για παράδειγμα. Παραμένει αληθινό το ότι οι προσαρμογές αυτές καταπολεμήθηκαν, ότι οι υποστηρικτές τους (Σωκράτης και Χριστός για παράδειγμα) διώκονταν συχνά, από ό,τι αυτή η ηθική τείνει προς την αδράνεια.

Εν πάση περιπτώσει δεν φαίνεται ότι οι υποδουλωμένοι είναι σε θέση να εισάγουν τις δικές τους αξίες στις ηθικές αυτές.
Αλλά το σημαντικό πράγμα εδώ είναι να γνωρίζουμε εάν οι υποδουλωμένοι – και οι επαναστάτες που εκφράζουν τις επιθυμίες τους – μπορεί να έχουν τις δικές τους αξίες, την ηθική τους.
Εάν δεν επιθυμούμε να δεχτούμε την ηθική της κοινωνίας στην οποία ζούμε, εάν αρνούμαστε αυτήν την ηθική και επειδή αναγνωρίζει άρα και διατηρεί ένα κοινωνικό σύστημα βασισμένο στην εκμετάλλευση και την κυριαρχία και επειδή αυτό εμποτίζεται με αφαιρέσεις και τα μεταφυσικά ιδανικά, τότε σε τι μπορούμε να βασίσουμε την ηθική μας; Υπάρχει μια λύση σε αυτήν την προφανή αντίφαση: είναι ότι η σκέψη και η κοινωνική επιστήμη που μας επιτρέπουν να προβλέπουμε μια διαδικασία που θα αποτελούσε τη δυνατότητα για το ανθρώπινο γένος να εξελιχθεί με κάθε τρόπο και ότι αυτή η διαδικασία δεν είναι πραγματικά τίποτε άλλο εκτός από τις γενικές επιθυμίες των καταπιεσμένων όπως εκφράζονται από τον αληθινό σοσιαλισμό, από τον ελευθεριακό κομμουνισμό. Έτσι είναι ο επαναστατικός στόχος μας που είναι το ιδανικό μας, το πρόταγμά μας. Είναι βεβαίως ένα ιδανικό και ένα πρόταγμα στο οποίο μπορεί να βασιστεί μια ηθική, αλλά είναι ένα ιδανικό που στηρίζεται στην πραγματικότητα και όχι σε θρησκευτικές αποκαλύψεις ή μια μεταφυσική.
Είναι ένα είδος ανθρωπισμού, αλλά ενός ανθρωπισμού βασισμένου σε έναν επαναστατικό μετασχηματισμό της κοινωνίας και όχι ένας συναισθηματικός ανθρωπισμός που στηρίζεται σε τίποτε εντελώς και που αποκρύπτει τις πραγματικότητες του κοινωνικού αγώνα.
Η ΗΘΙΚΗ ΜΑΣ
Ποιες είναι οι ηθικές αρχές που δείχνουν το ιδανικό αυτό το προλεταριάτου;
Εκφράζεται αυτή η ηθική από κανόνες και εντάλματα;
Είναι σαφές ότι δεν μπορεί πλέον να είναι ζήτημα δράσης και κριτικής των ηθικών στις οποίες αντιτασσόμαστε, από την άποψη των ιδεών του «καλού» και του «κακού», οτιδήποτε άλλο στο οποίο μπορούμε να αφεθούμε είναι να συρθούμε σε ανώφελα παιχνίδια με τις λέξεις ως προς το εάν η κινητήρια δύναμη για τη δράση μας πρέπει να ονομαστεί «εγωισμός» ή «αλτρουισμός».
Αλλά μεταξύ αυτών των δραστηριοτήτων που επιβεβαιώνονται από το παιχνίδι της ευαισθησίας και των συναισθημάτων (μητρικών, αγάπη, εμπάθεια, σώζοντας κάποιον που βρίσκεται σε κίνδυνο κ.λπ.) και εκείνων που εξαρτώνται από συμβόλαια, γραπτές ή άγραφες συμφωνίες (και άρα από το νόμο), υπάρχει μια ολόκληρη κλίμακα κοινωνικών σχέσεων που στηρίζονται στις ηθικές αντιλήψεις καθώς και μια ηθική συνείδηση.
Πού είναι η εγγύηση του ειλικρινούς σεβασμού των όρων του συμβολαίου; Ποια θα έπρεπε να είναι η στάση ενός προσώπου προς τους εχθρούς τους; Ποια όπλα απαγορεύουν οι ίδιοι να χρησιμοποιήσουν; Υπάρχει μόνο μια ηθική που μπορεί να χρησιμεύσει ως οδηγός, που μπορεί να καθορίσει τα όρια, που μπορεί να αποτρέψει συνεχείς προσφυγές σε δικαστικούς αγώνες και ενόρκους.
Είναι στην επαναστατική πράξη και τη ζωή του συνειδητοποιημένου προλεταριάτου που θα βρούμε αξίες όπως αλληλεγγύη, θάρρος, αίσθημα ευθύνης, καθαρότητα σκέψης, αντοχή, ένα ομοσπονδιακό σύστημα ή μια αληθινή δημοκρατία των οργανώσεων της εργατικής τάξης και των αναρχικών που πραγματοποιεί και την πειθαρχία και ένα πνεύμα πρωτοβουλίας, το σεβασμό στην επαναστατική δημοκρατία – δηλαδή τη δυνατότητα για όλα τα ρεύματα που επιδιώκουν ειλικρινά τη δημιουργία μιας κομμουνιστικής κοινωνίας για να προωθήσουν τις ιδέες τους, να κριτικάρουν και έτσι να τελειοποιήσουν την επαναστατική θεωρία και πράξη.
Τα επαναστατικά θεμέλια που έχουμε καθιερώσει ως πρόταγμα μας απαλλάσσουν σαφώς από οποιαδήποτε ηθική συναλλαγής με τον εχθρό, την αστική τάξη, η οποία για την υπεράσπισή της θα προσπαθήσει να κάνει τους επαναστάτες να δεχτούν τις απαγορεύσεις της ηθικής της. Είναι αρκετά σαφές ότι σ’ αυτόν τον τομέα μόνο οι στόχοι μας μπορούν να υπαγορεύσουν τη συμπεριφορά μας. Αυτό σημαίνει ότι μόλις οι στόχοι αναγνωριστούν και καθοριστούν επιστημονικά, τα μέσα είναι απλώς ζήτημα τακτικής και, κατά συνέπεια, μπορούν μόνο να εκτιμηθούν ως μέσα εάν ταιριάζουν στους στόχους, στην επιδίωξη του στόχου. Έτσι αυτό δεν σημαίνει οποιαδήποτε παλαιά μέσα και δεν τίθεται ζήτημα δικαιολόγησης των μέσων. Πρέπει να απορρίψουμε το διφορούμενο τύπο «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» και να πούμε πιο απλά ότι «τα μέσα υπάρχουν μόνο, έχουν επιλεχθεί, σε συνάρτηση με τους στόχους στους οποίους προσδένονται και εφαρμόζουν και δεν είναι απαραίτητο να δικαιολογηθούν ενώπιον του εχθρού και σε σχέση με την ηθική του εχθρού».
Αντίθετα ωστόσο, τα μέσα αυτά έρχονται αναπόφευκτα στα πλαίσια της ηθικής μας, δεδομένου ότι είναι κατάλληλα για το ιδανικό μας – το ιδανικό του ελευθεριακού κομμουνισμού, ο οποίος προϋποθέτει την Επανάσταση, η οποία στη συνέχεια προϋποθέτει ότι οι μάζες θα συλλάβουν το νόημα της συνείδησης που καθοδηγείται από την αναρχική οργάνωση. Για παράδειγμα, τα μέσα προϋποθέτουν την αλληλεγγύη, το θάρρος και το αίσθημα ευθύνης που αναφέραμε νωρίτερα ως αρετές της ηθικής μας.
Υπάρχει ένα σημείο που πρέπει να μας κάνει να σταματήσουμε, μια πτυχή της ηθικής μας που οι άνθρωποι ίσως συνδέσουν με την έννοια της αλληλεγγύης, αλλά που είναι πραγματικά η ίδια η επιτομή της ηθικής μας: η αλήθεια. Καθώς είναι κανονικό για μας να εξαπατήσουμε τον εχθρό μας, τους αστούς, οι οποίοι είναι αυτοί οι ίδιοι που χρησιμοποιούν κάθε μέσο εξαπάτησης, αλλά πρέπει να πούμε την αλήθεια όχι μόνο μεταξύ των συντρόφων μας, αλλά και στις μάζες.
Πώς θα μπορούσαμε να κάνουμε αλλιώς όταν περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, πρέπει να αναπτυχθεί η συνειδητοποίησή τους, και συνακόλουθα η κατανόησή και η κριτική τους ικανότητα. Εκείνοι που προσπάθησαν να συμπεριφερθούν με διαφορετικό τρόπο πέτυχαν μόνο την ταπείνωση και την αποθάρρυνση των ανθρώπων, κάνοντάς τους όλους να χάσουν κάθε αίσθηση αλήθειας, ανάλυσης και κριτικής.
Δεν υπάρχει τίποτα προλεταριακό ή επαναστατικό σε έναν ανήθικο κυνισμό. Αυτό είναι το στυλ των παρακμασμένων στοιχείων της αστικής τάξης που διακηρύσσουν την κενότητα της επίσημης ηθικής, αλλά είναι ανίκανα να εισάγουν μια υγιή ηθική σε οποιοδήποτε υπάρχον περιβάλλον.
Οι ανήθικοι είναι φαινομενικά ελεύθεροι σε κάθε τους κίνηση. Αλλά δεν ξέρουν πλέον πού πηγαίνουν και όταν εξαπάτησαν άλλους ανθρώπους εξαπατήθηκαν οι ίδιοι.
Δεν είναι αρκετό να έχουμε έναν στόχο, χρειαζόμαστε επίσης και έναν τρόπο να φτάσουμε εκεί.
Η εξέλιξη μιας ηθικής μέσα στις συνειδητοποιημένες μάζες και ακόμα περισσότερο μέσα στο ελευθεριακό κομμουνιστικό κίνημα – έρχεται να ενισχύσει τη δομή της επαναστατικής ιδεολογίας και να φέρει μια σημαντική συμβολή στην προετοιμασία ενός νέου πολιτισμού, την ίδια στιγμή που αποκηρύσσει συνολικά τον πολιτισμό της αστικής τάξης.

Georges Fontenis
Μανιφέστο του Ελευθεριακού Κομμουνισμού
Γαλλία, 1953

Ελληνική μετάφραση:
«ούτε θεός-ούτε αφέντης»
Φλεβάρης-Μάρτης 2008

Δημοσιεύτηκε στο Anarkismo: http://www.anarkismo.net/article/7756

Σημείωση: Η δημοσίευση της μετάφρασης του «Μανιφέστου του Ελευθεριακού Κομμουνισμού», δεν σημαίνει ότι ενστερνιζόμαστε πλήρως τις απόψεις και τις κατά καιρούς δραστηριότητες του συγγραφέα του Georges Fontenis. Η μετάφραση και δημοσίευση γίνεται κυρίως για την ανάπτυξη διαλόγου. Ευελπιστούμε αργότερα να παρουσιάσουμε και τη δική μας γνώμη και ανάλυση για όλα αυτά τα ζητήματα.

Συνεχίζεται από εσένα…

Δώσε το και σε άλλους.

Μια πρώτη ιστορική προσέγγιση: Το τάνγκο… …γεννήθηκε και μεγάλωσε μαζί, στους ίδιους τόπους και την ίδια εποχή (περίπου 1880-1920) με το αργεντίνικο αναρχικό κίνημα, σαν παιδιά που δεν είναι από τους ίδιους γονείς αλλά παίζουν στην ίδια γειτονιά και μοιράζονται τα ίδια βιώματα: στην περίπτωσή μας, την παντοειδή στέρηση που γεννά τη θλίψη, αλλά και το όραμα της ουτοπίας για ένα καλύτερο αύριο…

(εικόνα: στενσίλιο στη Βαρκελώνη με τη κέξη tAngo με το αναρχικό αλφάδι αντί για Α.)

Ένα μεγάλο, σκουριασμένο σκαρί πιάνει σκάλα στο Μπουένος Άϊρες, μια χειμωνιάτικη μέρα εκεί γύρω στα 1890…ας φανταστούμε ότι το λένε «Λιγουρία» και φτάνει θαλασσοδαρμένο από την ομώνυμη ιταλική περιφέρεια και το λιμάνι της Γένοβας. Κάποιες εξαντλημένες απ’ το μακρύ ταξίδι φιγούρες, με εμφάνιση που παραπέμπει σε κομμάτια του μωσαϊκού της φτωχολογιάς, αποβιβάζονται με το αργό βήμα που υπαγορεύει ο φόβος για το άγνωστο, καθώς και το πιο άτιμο τρωκτικό, χειρότερο κι απ’ αυτά που συνάντησαν στα βρώμικα καταστρώματα: η νοσταλγία. Ο ρυθμός όμως σταθερός: η ελπίδα κι η περιέργεια δίνουν την πρώτη ώθηση…

Πολλοί απ’ αυτούς, όπως και από τους αντίστοιχους Ισπανούς και άλλους πολλούς που κατέβηκαν από τα παρακείμενα αραξοβόλια, εκτός από φτωχοί, είναι και περήφανοι για την εργατική τους καταγωγή. Και κάτι παραπάνω: έφυγαν κυνηγημένοι για τις ιδέες και τη δράση τους ως επαναστάτες ενάντια σε ό,τι οι ίδιοι θεωρούν κοινωνική αδικία κι εκμετάλλευση.

Είναι αυτοί που μεταξύ άλλων στο εξής, αφενός θ’ αποτελέσουν τη μαγιά που θα δώσει το ιδιαίτερο μουντό χρώμα της καθημερινής ζωής στα conventillos και στα arrabales του Buenos Aires και του Montevideo (τις παραγκουπόλεις και τις γειτονιές τους), και αφετέρου, μαζί με πολλούς ντόπιους κρεολούς και κυρίως τους ελευθερόφρονες γκάουτσος της Πάμπας, θ’ αποτελέσουν ένα από τα μαζικότερα και πιο μαχητικά ελευθεριακά-αναρχικά κινήματα του κόσμου, εκείνο της Αργεντινής.

“ Un Viejo verde que gasta su dinero
emborrachando a Lulu con el champan
hoy le nego el aumento a un pobre obrero
que le pidio un pedazo mas de pan »
(« Ένας γερο-ξεκούτης που ξοδεύει τα λεφτά του
Για να μεθύσει με σαμπάνια τη Λουλού,
Σήμερ’ αρνήθηκε δυο ψίχουλα να δώσει παραπάνω
σ’ ένα φτωχό εργάτη που αύξηση του ζήτησε αυτουνού»)
Juan Carlos Marabia Catάn

Η ελεύθερη μετάφραση των στίχων αυτών από ένα tango του συνθέτη που μαζί με τον Άνχελ Βιγιόλντο έγραψε το πασίγνωστο “El Choclo”(«Το Καλαμπόκι»), είναι ενδεικτική της σχετικά άγνωστης εκείνης διάστασης του τάνγκο που επηρεάστηκε από τους παραπάνω αφανείς ήρωές μας.

Το τάνγκο δεν έγινε ποτέ ο κύριος πολιτισμικός τρόπος έκφρασής τους, όπως συνέβη με την πρόγονό του milonga, στην οποία οι payadores libertarios (ελευθεριακοί τροβαδούροι) προσέδωσαν μια σαφώς πολιτική διάσταση, τραγουδώντας με τις κιθάρες τους για την επανάσταση και τους ήρωές της γύρω από τις φωτιές της πάμπας.

Όμως γεννήθηκε και μεγάλωσε μαζί, στους ίδιους τόπους και την ίδια εποχή (περίπου 1880-1920) με το αργεντίνικο αναρχικό κίνημα, σαν παιδιά που δεν είναι από τους ίδιους γονείς αλλά παίζουν στην ίδια γειτονιά και μοιράζονται τα ίδια βιώματα: στην περίπτωσή μας, την παντοειδή στέρηση που γεννά τη θλίψη, αλλά και το όραμα της ουτοπίας για ένα καλύτερο αύριο, τη μοναξιά, τον επίμοχθο αγώνα για τον επιούσιο και τη συντροφικότητα που αυτός συνεπάγεται, την οργή για τη στυγνή εκμετάλλευση του εργάτη αλλά και τον έρωτα, τις βραδινές τσάρκες με τις μικρές αποδράσεις στα μπορντέλα, στα ποικίλα στέκια αλλά και στις λέσχες των εργατικών συνδικάτων.

Έτσι στάθηκε αναπόφευκτη μια όσμωση ανάμεσά τους, που οδήγησε σε μια σχέση όπως αυτή που διαγράφεται στους παραπάνω στίχους: αν και υπάρχουν, δεν συνιστούν τον κανόνα τραγούδια και προσωπικότητες του τάνγκο που να μιλούν ξεκάθαρα για τον αναρχισμό, όμως η ανατρεπτική κοινωνική κριτική, η σκωπτική-δηκτική διάθεση απέναντι στα «κακώς κείμενα»,η αμφισβήτηση καθοσιωμένων αντιλήψεων που διακρίνουμε σε πολλούς γνωστούς δημιουργούς και τα κομμάτια τους ήταν (σύμφωνα και με δική τους παραδοχή) άμεσο αποτέλεσμα της ισχυρής επιρροής που ασκούσε με τη δράση και την κουλτούρα του το δραστήριο ελευθεριακό κίνημα, ειδικά την εποχή που κυριαρχούσε συντριπτικά ανάμεσα στις άλλες τάσεις, δηλ. ανάμεσα στα 1900-1930.

Δεν είναι του παρόντος μια λεπτομερέστερη παράθεση στοιχείων. Παρακάτω θα αναφέρουμε κάποιες χαρακτηριστικές περιπτώσεις δημιουργών και τραγουδιών που ήταν θιασώτες ή επηρεάστηκαν από τις εν λόγω ιδέες. Έχουμε λοιπόν (ενδεικτικά) τον Άνχελ Βιγιόλντο (βλ. π.χ. το “Matufias o el arte de vivir”-«Απάτες ή ή Τέχνη του ζην»), τον Ενρίκε Σάντος Ντισέπολο (βλ. π.χ. το “Cambalache”-«Ανακατωσούρα»), τον Cάtulo Castillo, συνθέτη του πασίγνωστου “La ultima curda” (βλ. το “El Ultimo cafiolo”-«Ο τελευταίος…χαφιές»!), τον Βιρχίλιο Εσπόζιτο (βλ. το “Oro falso”-«κάλπικος χρυσός»), τον Εβαρίστο Καρριέγο, που έγραφε ποιήματα στην αναρχική εφημερίδα «Η Διαμαρτυρία», που εκδίδεται ανελλιπώς από το 1896 ως σήμερα, τον Αντόνιο Ποδεστά (βλ.το “Como abrazo a un rencor”- «Σαν αγκαλιά με μια πικρία», που μιλάει για τις διώξεις των αναρχικών από την αστυνομία), τον Μάριο Μπατιστέγια (βλ. το “Al pie de la Santa Cruz”, που μιλάει για τη μεγάλη απεργία των αγρεργατών στην Σάντα Κρουζ της Παταγωνίας το 1921, που κατέληξε σε μακέλεμα 1500 απεργών από το στρατό) κ.α.

(Για όσους ενδιαφέρονται περαιτέρω και ξέρουν ισπανικά, υπάρχει μεταξύ άλλων στο internet το βιβλίο “Las ideas libertarias y la Cuestion Social en el Tango” – «Οι ελευθεριακές ιδέες και το Κοινωνικό Ζήτημα στο Τάνγκο», του Javier Campo, εκδ. Editorial Reconstruir).

www.anarkismo.net/article/12855

Report this post to the editors

Πολλοί άνθρωποι δεν ξέρουν γιατί η Πρωτομαγιά έγινε Διεθνής Ημέρα Εργαζομένων και γιατί πρέπει ακόμα να τη γιορτάζουμε. Όλα άρχισαν πριν από έναν αιώνα όταν η Αμερικανική Ομοσπονδία Εργαζομένων ενέκρινε ένα ιστορικό ψήφισμα που διακήρυξε ότι «οκτώ ώρες θα αποτελούν τη νόμιμη εργασία μιας ημέρας από την 1η Μαΐου 1886 και μετά».
Οι αναρχικές ρίζες της Πρωτομαγιάς

Πολλοί άνθρωποι δεν ξέρουν γιατί η Πρωτομαγιά έγινε Διεθνής Ημέρα Εργαζομένων και γιατί πρέπει ακόμα να τη γιορτάζουμε. Όλα άρχισαν πριν από έναν αιώνα όταν η Αμερικανική Ομοσπονδία Εργαζομένων ενέκρινε ένα ιστορικό ψήφισμα που διακήρυξε ότι «οκτώ ώρες θα αποτελούν τη νόμιμη εργασία μιας ημέρας από την 1η Μαΐου 1886 και μετά».

Τους μήνες πριν από αυτή την ημερομηνία χιλιάδες εργάτες συμμετείχαν στον αγώνα για μικρότερο ωράριο. Ειδικευμένοι και ανειδίκευτοι, μαύροι και άσπροι, άνδρες και γυναίκες, ντόπιοι και μετανάστες όλοι ενώθηκαν.

Σικάγο

Στο Σικάγο μόνο, 400.000 συμμετείχαν στην απεργία. Μια εφημερίδα της πόλης ανέφερε ότι «καθόλου καπνός δεν έβγαινε από τις ψηλές καπνοδόχους των εργοστασίων και των μύλων, και τα πράγματα είχαν σαββατιάτικη μορφή». Αυτό ήταν το κύριο κέντρο της αναταραχής, και εδώ οι αναρχικοί ήταν στην πρώτη γραμμή του εργατικού κινήματος. Σε ένα μεγάλο βαθμό, λόγω των δραστηριοτήτων τους το Σικάγο έγινε ένα σημαντικό συνδικαλιστικό κέντρο και είχε τη μεγαλύτερη συμβολή στο κίνημα του 8ωρου.

Όταν την Πρωτομαγιά του 1886, οι απεργίες για το 8ωρο συντάρασσαν τη πόλη, το μισό του εργατικού δυναμικού στο McCormick Harvester Co. μπήκε στον αγώνα. Δύο μέρες αργότερα μια μαζική συγκέντρωση πραγματοποιήθηκε από 6.000 μέλη του «Σωματείου lumber shovers» που είχε μπει στον αγώνα επίσης. Η συγκέντρωση οργάνωθηκε μόνο σε ένα τμήμα από τις εγκαταστάσεις McCormick και αποτελούνταν από περίπου 500 απεργούς.

Οι εργαζόμενοι άκουσαν μια ομιλία από τον αναρχικό August Spies, από τον οποίο ζητήθηκε να απευθυνθεί στη συγκέντρωση από την Κεντρική Ένωση Εργατών. Ενώ ο Spies μιλούσε, καλώντας τους εργάτες να σταθούν μαζί και να μην παραδοθούν στους εργοδότες, οι απεργοσπάστες άρχισαν να απομακρύνονται από τις εγκαταστάσεις McCormick.

Οι απεργοί, βοηθούμενοι από τους «lumber shovers» βγήκαν στο δρόμο και ανάγκασαν τους απεργοσπάστες να γυρίσουν πίσω στο εργοστάσιο. Ξαφνικά μια δύναμη 200 αστυνομικών έφτασε και, χωρίς καμιά προειδοποίηση, επιτέθηκε στο πλήθος με γκλοπς και περίστροφα. Σκότωσαν τουλάχιστον έναν απεργό, τραυμάτισαν σοβαρά άλλους πέντε ή έξι και τραυμάτισαν έναν απροσδιόριστο αριθμό.

Σοκαρισμένος από τις βίαιες επιθέσεις στις οποίες ήταν αυτόπτης μάρτυρας, ο Spies πήγε στα γραφεία της Arbeiter – Zeitung (μια καθημερινή αναρχική εφημερίδα για τους Γερμανούς μετανάστες εργάτες) και συνέταξε ένα κείμενο καλώντας τους εργαζομένους του Σικάγου να παρευρεθούν σε μια συνάντηση διαμαρτυρίας την επόμενη νύχτα.

Η συνάντηση διαμαρτυρίας πραγματοποιήθηκε στο Haymarket Square και συντονίστηκε από τον Spies και δύο άλλους δραστήριους αναρχικούς στο συνδικαλιστικό κίνημα, τον Albert Parsons και τον Samuel Fielden.

Η επίθεση της αστυνομίας

Κατά τη διάρκεια των ομιλιών το πλήθος ήταν ειρηνικό. Ο δήμαρχος Carter Harrison, που ήταν παρών από την αρχή της συγκέντρωσης, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «τίποτα δεν έμοιαζε να είναι πιθανό να συμβεί, που να απαιτήσει την παρέμβαση της αστυνομίας». Ενημέρωσε τον καπετάνιο της αστυνομίας John Bonfield για αυτό και πρότεινε να σταλεί στο σπίτι της η μεγάλη δύναμη εφέδρων της αστυνομίας που περίμεναν στο αστυνομικό τμήμα.

Ήταν κοντά στις δέκα το βράδυ όταν ο Fielden έκλεινε τη συνάντηση. Έβρεχε δυνατά και περίπου 200 άνθρωποι είχαν παραμείνει στη πλατεία. Ξαφνικά μια αστυνομική δύναμη 180 ατόμων, διευθυνόμενη από τον Bonfield, εισέβαλε και διέταξε τους ανθρώπους να διασκορπιστούν αμέσως. Ο Fielden διαμαρτυρήθηκε λέγοντας «είμαστε ειρηνικοί».

Βόμβα

Εκείνη τη στιγμή μια βόμβα ρίχτηκε στις τάξεις της αστυνομίας. Σκότωσε έναν, τραυμάτισε θανάσιμα έξι ακόμη και τραυμάτισε περίπου εβδομήντα άλλους. Η αστυνομία άνοιξε πυρ στους παρεβρισκόμενους. Πόσοι ακριβώς πληγώθηκαν ή σκοτώθηκαν από τις σφαίρες της αστυνομίας δεν εξακριβώθηκε ποτέ.

Η κυριαρχία του τρόμου πέρασε πέρα από το Σικάγο. Ο τύπος και οι ιεροκήρυκες καλούσαν για εκδίκηση, επιμένοντας ότι η βόμβα ήταν «δουλειά» των σοσιαλιστών και των αναρχικών. Οι αίθουσες συνεδριάσεων, τα γραφεία των ενώσεων, οι έντυπες εργασίες και ιδιωτικά σπίτια δέχτηκαν επίθεση. Όλοι οι γνωστοί σοσιαλιστές και αναρχικοί συνελήφθησαν. Ακόμη και πολλοί ανίδεοι για το νόημα του σοσιαλισμού και του αναρχισμού συλλήφθηκαν και βασανίστηκαν. «Κάντε τις επιδρομές πρώτα και κοιτάξτε το νόμο μετά» ήταν η δημόσια δήλωση του Julius Grinnell, κρατικού πληρεξούσιου.

Δίκη

Τελικά οκτώ άτομα δικάστηκαν ως «συμμέτοχοι σε φόνο». Ήταν ο Spies, ο Fielden, ο Parsons, και πέντε άλλοι αναρχικοί που είχαν επιρροή στο εργατικό κίνημα, ο Adolph Fischer, ο George Engel, ο Michael Schwab, ο Louis Lingg και ο Oscar Neebe.

Η δίκη άρχισε στις 21 Ιουνίου 1886 στο ποινικό δικαστήριο της περιοχής Cooke. Οι υποψήφιοι για το σώμα των ενόρκων δεν επιλέχτηκαν με το συνηθισμένο τρόπο της κλήρωσης ονομάτων από ένα κιβώτιο. Σε αυτήν την περίπτωση ένας ειδικός δικαστικός κλητήρας, που ορίστηκε από τον κρατικό πληρεξούσιο Grinnell, διορίστηκε από το δικαστήριο να επιλέξει τους υποψηφίους. Στην υπεράσπιση δεν επιτράπηκε να παρουσιάσει στοιχεία ότι ο ειδικός δικαστικός κλητήρας είχε δημόσια υποστηρίξει ότι «Διευθύνω αυτή την περίπτωση και ξέρω τι πρόκειται να κάνω. Αυτοί οι συνεργάτες πρόκειται να κρεμαστούν τόσο σίγουρα όσο ο θάνατος».

Εξαρτημένο σώμα ενόρκων

Η τελική σύνθεση του σώματος των ενόρκων ήταν αστεία: αποτελούνταν από επιχειρηματίες, τους υπαλλήλους τους και έναν συγγενή ενός από τους νεκρούς αστυνομικούς. Καμία απόδειξη δεν προσφέρθηκε από το κράτος ότι οποιοδήποτε από τα οκτώ άτομα που βρίσκονταν ενώπιον του δικαστηρίου είχε ρίξει τη βόμβα, ήταν συνδεμένο με τη ρίψη της, ή είχε ποτέ εγκρίνει τέτοιες ενέργειες. Στην πραγματικότητα, μόνο τρεις από τους οκτώ ήταν στο Haymarket Square εκείνο το βράδυ.

Κανένα στοιχείο δεν προσφέρθηκε ότι οποιοσδήποτε από τους ομιλητές είχαν υποκινήσει τη βία, μάλιστα στη κατάθεσή του στη ο δήμαρχος Harrison περιέγραψε τις ομιλίες σαν «μαλακές (tame)». Καμία απόδειξη δεν προσφέρθηκε πως οποιαδήποτε βίαιη ενέργεια ήταν προγραμματισμένη. Στην πραγματικότητα, ο Parsons είχε φέρει τα δύο μικρά παιδιά του στη συγκέντρωση.

Καταδικάζονται

Το ότι οι οκτώ δικάζονταν για τις αναρχικές πεποιθήσεις τους και τις συνδικαλιστικές δραστηριότητες τους ήταν σαφές απ’ την αρχή. Η δίκη έκλεισε όπως είχε ανοίξει, όπως βεβαιώνεται από τα λόγια της κατακλείδας ομιλίας του κρατικού πληρεξούσιου Grinnell στους ένορκους. «Ο νόμος δικάζεται. Η αναρχία δικάζεται. Αυτά τα άτομα έχουν επιλεχτεί, έχουν διαλεχτεί από το Ορκωτό Δικαστήριο, και κατηγορούνται επειδή ήταν ηγέτες. Δεν υπάρχουν άλλοι ένοχοι παρά οι χιλιάδες που τα ακολουθούν. Κύριοι του σώματος ενόρκων: καταδικάστε αυτά τα άτομα, κάντε τα παράδειγμα για αυτούς, κρεμάστε τους και σώζεται τους θεσμούς μας, τη κοινωνία μας.»

Στις 19 Αυγούστου εφτά από τους κατηγορούμενους καταδικάστηκαν σε θάνατο, και ο Neebe σε 15 χρόνια φυλακή. Μετά από μια μαζική διεθνή εκστρατεία για την απελευθέρωσή τους, το κράτος «συμβιβάστηκε» και μετέτρεψε τις ποινές των Schwab και Fielden σε ισόβια φυλάκιση. Ο Lingg εξαπάτησε το δήμιο αυτοκτονώντας στο κελί του την ημέρα πριν από τις εκτελέσεις. Στις 11 Νοεμβρίου 1887 οι Parsons, Engel, Spies και Fischer κρεμάστηκαν.

Παίρνουν χάρη

600.000 εργάτες βγήκαν στο δρόμο για την κηδεία τους. Η εκστρατεία για την απελευθέρωση των Neebe, Schwab και Fielden συνεχίστηκε.

Στις 26 Ιουνίου 1893 ο κυβερνήτης Altgeld τους απελευθέρωσε. Ξεκαθάρισε ότι δεν έδωσε τη χάρη επειδή πίστευε ότι τα άτομα είχαν υποφέρει αρκετά, αλλά επειδή ήταν αθώα για το έγκλημα για το οποίο είχαν δικαστεί. Αυτοί και οι κρεμασμένοι ήταν τα θύματα της «υστερίας, ενός τσούρμου ενόρκων και ενός προκατειλημμένου δικαστή».

Οι αρχές θεωρούσαν κατά την διάρκεια της δίκης ότι μια τέτοια δίωξη θα έσπαζε τη ραχοκοκαλιά του κινήματος για το 8ωρο. Πράγματι, αργότερα ήρθαν στο φως στοιχεία ότι η βόμβα ίσως είχε ριχτεί από έναν πράκτορα της αστυνομίας που εργάζονταν για τον καπετάνιο Bonfield, σαν μέρος μιας συνωμοσίας στην οποία ήταν μπλεγμένοι ορισμένοι ατσάλινοι προϊστάμενοι για να δυσφημήσει το εργατικό κίνημα.

Όταν ο Spies απευθύνθηκε στο δικαστήριο μετά τη καταδίκη του σε θάνατο, ήταν βέβαιος ότι αυτή η συνωμοσία δεν θα πετύχαινε. «Εάν νομίζεται ότι με το να μας κρεμάσετε μπορείτε να πατάξετε το εργατικό κίνημα… το κίνημα από το οποίο τα καταπιεσμένα εκατομμύρια, τα εκατομμύρια που μοχθούν στη δυστυχία και τη στέρηση, περιμένουν τη σωτηρία – εάν αυτή είναι η άποψή σας, τότε κρεμάστε μας! Εδώ θα τσαλαπατήσετε έναν σπινθήρα, αλλά εκεί και εκεί, πίσω σας – και μπροστά σας, και παντού, οι φλόγες καίνε. Είναι μια κρυφή πυρκαγιά. Δεν μπορείτε να τη σβήσετε.»

Επαναστατική πολιτική

Πάνω από έναν αιώνα μετά από εκείνη την πρώτη Πρωτομαγιάτικη διαμαρτυρία στο Σικάγο, πού είμαστε; Περιφερόμαστε στη πόλη με τα εμβλήματα του σωματίου μας – για τη μοναδική μέρα της χρονιάς που μπορούμε να τα βγάλουμε έξω από τα γραφεία μας. Κατόπιν στεκόμαστε ακούγοντας βαρετούς (και συνήθως φοβερά ανούσιες) ομιλίες από τους εξίσου βαρετούς γραφειοκράτες του σωματίου. Πρέπει να υπενθυμίζουμε στους εαυτούς μας ότι η Πρωτομαγιά ήταν μία μέρα την οποία οι εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο έδειξαν τη δύναμή τους, διακήρυξαν τα ιδανικά τους και γιόρτασαν τις επιτυχίες τους.

Είναι σημαντικό ότι «μια φορά κι έναν καιρό» ήταν έτσι. Μπορούμε να το κάνουμε πάλι. Χρειαζόμαστε ανεξάρτητη εργατική πολιτική. Καμία συνεργασία με την κυβέρνηση και τους προϊσταμένους. Αληθινή αλληλεγγύη με τους συντρόφους εργαζόμενους στον αγώνα, όχι συντεχνιακές απόψεις με παρωπίδες. Χρειαζόμαστε ακόμη μια περαιτέρω μείωση των ωρών απασχόλησης, χωρίς μείωση μισθών, για να δημιουργήσουμε εργασία για τους ανέργους.

Χρειαζόμαστε επαναστατική πολιτική. Αυτό σημαίνει πολιτική που μπορεί να μας οδηγήσει προς έναν γνήσιο σοσιαλισμό όπου η ελευθερία δεν ξέρει κανένα όριο εκτός από την μη παρεμπόδιση της ελευθερίας των άλλων. Έναν σοσιαλισμό που είναι βασισμένος στη πραγματική δημοκρατία – όχι την τωρινή επίφαση δημοκρατίας όπου μπορούμε να επιλέξουμε κάποιους από τους κυβερνήτες μας, αλλά δεν μπορούμε να επιλέξουμε να είμαστε χωρίς κυβερνήτες. Μια πραγματική δημοκρατία όπου ο καθένας που επηρεάζεται από μια απόφαση θα έχει την ευκαιρία να έχει το λόγο για τη λήψη εκείνης της απόφασης. Μια δημοκρατία του αποτελεσματικά συντονισμένου εργασιακού χώρου και των κοινοτικών συμβουλίων. Μια κοινωνία όπου η παραγωγή είναι για να ικανοποιεί τις ανάγκες, και όχι για να αποκτήσουν κέρδη οι λίγοι προνομιούχοι. Αναρχισμός.

Related Link: http://www.vrahokipos.net

Η ιστορία της «Firebrand» Σε μια εποχή που τα συνδικάτα ήταν παράνομα και οι εργαζόμενοι πυροβολούνταν και κτυπιόνταν από τους κακοποιούς του Pinkerton επειδή προσπαθούσαν να βελτιώσουν τις συνθήκες στους εργασιακούς τους χώρους, μια ομάδα ριζοσπαστών συγκεντρώθηκε στο Πόρτλαντ και κυκλοφόρησε μια εφημερίδα, η οποία προκάλεσε τα αφεντικά και τις καταπιεστικές ιδέες.

Έτσι, η αυθεντική «Firebrand» («Δαυλός») τυπώθηκε, αρχικά, το 1895 στο Πόρτλαντ του Όρεγκον. Με μια εβδομαδιαία κυκλοφορία 3.000 αντιτύπων, η εφημερίδα κόστιζε 50 σεντ για τη συνδρομή ενός έτους και διαβαζόταν σε όλο τον κόσμο.

Η εφημερίδα ήταν ξεκάθαρα αναρχική και εστίαζε στα εργατικά ζητήματα καθώς επίσης και άλλα σχετικά θέματα όπως η επίθεση στον καπιταλισμό και στην κυβέρνηση καθώς η και η προώθηση του ελεύθερου έρωτα και μιας κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά απελευθερωμένης κοινωνίας.

Οι τρεις κύριοι συντάκτες της «Firebrand» ήταν οι A.J. Pope, Henry Αddis και Abraham Isaak, αλλά αυτοί που συνεισέφεραν ήταν πολλοί. Υπήρξε μια ζωηρή αλληλογραφία στην εφημερίδα καθώς και άρθρα που γράφονταν και στέλνονταν από αναγνώστες από όλο τον κόσμο. Επιφανείς επαναστάτες της εποχής, όπως οι Lucy Parsons, Alexander Berkman και Emma Goldman, εμφανίστηκαν επίσης στην «Firebrand».

Ο σκοπός της εφημερίδας, όπως, άλλωστε, δηλωνόταν και στον τίτλο της, ήταν «το κάψιμο των ιστών της άγνοιας και της δεισιδαιμονίας». Κάποιος που άσκησε κριτική «Firebrand», περιέγραψε το γράφημα στην πρώτη σελίδα έγραψε: «Ο τίτλος της είναι διακοσμημένος με μια εικόνα ενός ιστού αράχνης που από τη μια πλευρά έχει το θόλο του κεφαλαίου στην Ουάσιγκτον και από την άλλη το καμπαναριό μιας εκκλησίας. Οι καπιταλιστές και οι κληρικοί αντιπροσωπεύονται ως αράχνες περιμένοντας να φάνε σε βάρος των ανθρώπων που μπερδεύονται στον ιστό. Ο δαυλός εφαρμόζεται στον ιστό και ένα φτερό του κεφαλαίου εμφανίζεται να περιπλέκεται στις φλόγες που εμφανίζονται».

Μακριά από το να μασάει τα λόγια της για τη στάση της στο ζήτημα της εργασία;, η «Firebrand» είχε δημοσιεύσει το εξής για την εργάσιμη ημέρα οκτώ ωρών: «Η εργασία των οκτώ ωρών για ένα αφεντικό είναι πάρα πολλές. Όχι μόνο επειδή οι τέσσερις από αυτές τις ώρες πρόκειται να κάνουν ένα αφεντικό πλουσιότερο και να βοηθήσουν να σφυρηλατηθούν τα όπλα με τα οποία συγκρατιόμαστε, αλλά, επίσης, επειδή αυτές οι οκτώ ώρες δεν χρησιμοποιούνται για να παραχθεί αυτό που είναι χρήσιμο και απαραίτητο για την κοινωνία, αλλά για να παραχθεί αυτό που φέρνει το μεγαλύτερο κέρδος στον εκμεταλλευτή».

Το 1897, η κυβέρνηση αποφάσισε ότι κάποιοι (δηλαδή αναρχικοί και άλλοι επαναστάτες) ήταν λίγο «άσεμνοι» και σε μία προσπάθεια να υποστηριχθεί η αυστηρή και καταπιεστική ηθική τάξη, ψηφίστηκε ο Νόμος περί Αισχρολογίας. Η «Firebrand» δεν γλίτωσε από τον εν λόγω Νόμο και τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου, η εφημερίδα αποτέλεσε αντικείμενο καταστολής. Οι συντάκτες της εφημερίδας είπαν σχετικά με την καταστολή σε βάρος τους: «Οι κατηγορίες σε βάρος μας κατασκευάστηκαν για να μας καταστείλουν απλώς επειδή είμαστε μια αναρχική εφημερίδα. Ο Νόμος περί Αισχρολογίας έχει ήδη παραβιαστεί».

Η Ταχυδρομική Υπηρεσία συνέβαλε, επίσης, στη διακοπή της κυκλοφορίας της «άσεμνης» «Firebrand», λέγοντας ότι «παρακολουθούσαν την «Firebrand» για κάποιο χρονικό διάστημα». Οι A.J. Pope, Henry Αddis και Abraham Isaak στάλθηκαν στη φυλακή και, επίσης, καταδικάστηκαν σε πρόστιμο πάνω από 2000 δολάρια και οι τρεις. Δεν ξέρουμε σήμερα πόσο καιρό ήταν στη φυλακή και εάν επανακυκλοφόρησαν την εφημερίδα, κάτι που οφείλεται μάλλον στα ελλιπή ιστορικά αρχεία.

Η σημερινή νέα εργατική ομάδα της «Firebrand» συγκροτήθηκε το χειμώνα του 2003 από την ανάγκη για μια ριζοσπαστική εργατική οργάνωση. Βλέπουμε γύρω μας, στους εργασιακούς χώρους και τις κοινότητές μας, την ανάγκη να αγωνιστούμε εναντίον των αφεντικών, των γραφειοκρατών και όλων εκείνων που θα ωφελούνταν από τη δυστυχία μας. Αναγνωρίζουμε την ανάγκη ύπαρξης συνδικάτων (ενώσεων) και άλλων κοινοτικών οργανώσεων και γινόμαστε μάρτυρες των επιθέσεων εναντίον αυτών των οργανώσεων των εργαζόμενων καθημερινά. Αναγνωρίζουμε ότι σήμερα επικρατεί ένα σκληρό κλίμα για την οργάνωση των εργασιακών χώρων, για τη συγκρότηση συνδικαλιστικών οργανώσεων ή την υπεράσπιση των δικαιωμάτων μας. Ως εκ τούτου, βλέπουμε την ανάγκη για μια ριζοσπαστική τακτική, για να αγωνιστούμε με ό,τι έχουμε διαθέσιμο. Σε αυτό, ελπίζουμε να βοηθήσουμε με τη δημιουργία ενός φόρουμ, στο οποίο μπορούμε να συζητάμε ζητήματα, ιδέες και στρατηγικές, οικοδομώντας μια κοινότητα αντίστασης. Προσκαλούμε τις απόψεις και τις ιδέες των εργαζόμενων εκείνων που αναμιγνύονται στους αγώνες στους εργασιακούς χώρους και την κοινότητά τους, ενώ αναμένουμε με ενδιαφέρον την αλληλογραφία, τις επιστολές, τα άρθρα, τις κριτικές και τις ανησυχίες όλων. Σε αυτό ελπίζουμε ότι το πνεύμα της «Firebrand» παραμένει ζωντανό στο Πόρτλαντ και στον 21ο αιώνα.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην πλατφορμιστική αναρχοκομμουνιστική ιστοσελίδα www.anarkismo.net από όπου μεταφράστηκε το Μάη 2005 από το «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης» στη Μελβούρνη. Η «Firebrand» είναι μέρος της πρόσφατα συγκροτημένης αναρχοκομμουνιστικής ομοσπονδίας Northern Anarchist Federation (NAF) από τις ΗΠΑ. Για πληροφορίες για την NAF επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.nafederation.org

Μέσα σε μια βδομάδα, οι ταραχές που άρχισαν στο προάστιο Clichy-sous-Bois ως αποτέλεσμα του θανάτου των Ziad και Banou, έχουν επεκταθεί και σε άλλα προάστια γύρω από το Παρίσι και τώρα σε ολόκληρη τη χώρα.

Αυτό είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα του 5χρονου «σόου» του Sarkozy (αναφέρεται στον υπουργό Εσωτερικών Nicolas Sarkozy), 8 χρόνων εφαρμογής νόμων για την ασφάλεια και 30 χρόνων κοινωνικής κατάπτωσης.

Οι Ziad και Banou πέθαναν από εγκαύματα που προκλήθηκαν σε υποσταθμό διανομής ηλεκτρικού ρεύματος, ενώ ένας τρίτος νεολαίος βρίσκεται σε σοβαρή κατάσταση. Πίστευαν ότι καταδιώκονταν από την αστυνομία.

Πότε θα μάθουμε εάν συνέβη αυτό πραγματικά και εάν η αστυνομία είναι ένοχη της μη παροχής βοήθειας σε ανθρώπους που κινδύνευαν; Οποιεσδήποτε κι αν είναι οι ακριβείς λεπτομέρειες για το πώς πέθαναν οι δύο αυτοί έφηβοι, ο θάνατός τους ήταν ο σπινθήρας.

Οι νέοι στα προάστια μισούν ήδη, από χρόνια πριν, το κράτος το οποίο για χρόνια εμφανίζεται μόνο ως αστυνομία, δίκες και (όλο και περισσότερες) φυλακές. Οι άνθρωποι στις γειτονιές της εργατικής τάξης ζουν υπό συνεχή φόβο και για τους εαυτούς τους και για τα παιδιά τους. Φοβούνται τους ταπεινωτικούς ελέγχους ταυτοτήτων, τις αυθαίρετες συλλήψεις, την ατιμώρητη βία της αστυνομίας και τις κατασκευασμένες καταδίκες δήθεν για «προσβολή και εξέγερση», όλα κατασκευασμένα για να εκπληρωθούν κάποιοι στόχοι της αστυνομίας.

Ακόμη και μέσα από πρόσφατες επίσημες σχετικές εκθέσεις η προσοχή έχει στραφεί στην αυξανόμενη… ανομία εκ μέρους της αστυνομίας.

Και τι μπορεί να πει κάποιος για τις προκλήσεις του υπουργού Εσωτερικών και, ακόμα πιο χειρότερα, για την συγκεκριμένη αυτή πολιτική που αντιμετωπίζει τα προάστια ως έδαφος που πρέπει να ανακαταληφθεί, μια κατάσταση, δηλαδή, που μοιάζει όλο και περισσότερο με κατοίκους αποικιών και τη στρατιωτικού τύπου «διαφύλαξη της ειρήνης»;

Κι έτσι, ναι, λυπούμαστε τόσο για το ότι αυτή η βία – η απάντηση αυτή στην παράνομη βία εκείνων που βρίσκονται στην εξουσία – κατευθύνεται συχνά με τόσο παράδοξο τρόπο εναντίον αυτών των ίδιων των ανθρώπων που αναγκάζονται να ζήσουν σε αυτές τις γειτονιές, οι οποίες πρέπει ήδη να αντιμετωπίσουν το κράτος και τη βία της άρχουσας τάξης.

Αλλά η λογική της αυθόρμητης αυτής εξέγερσης είναι κατά κάποιο τρόπο κατανοητή από τον πληθυσμό, αν και η γνησιότητά της βλάπτεται από την καταστροφή αυτοκινήτων, σχολείων και λεωφορείων.

Αλλά συγχρόνως, πρέπει να θυμηθούμε τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνεται το κράτος όταν οι νέοι αυτοί και οι οικογένειές τους επιλέγουν άλλες μεθόδους, όπως η υποβολή καταγγελιών εναντίον της αστυνομίας, καταγγελίες που δεν καταλήγουν σχεδόν ποτέ σε καταδίκες των υπευθύνων (θυμηθείτε την εργασία της ομάδας Bouge qui Bouge στην περιοχή Dammarie-les-Lys) (1). Ή τις πορείες των αράβων τον Μάρτιο του 1980, οι οποίες κατεστάλησαν από τους σοσιαλιστές που βρίσκονταν τότε στην εξουσία, κάτι που χρησιμοποιήθηκε αρκετά από την SOS-Racisme.

Εμείς υποστηρίζουμε την εξέγερση εναντίον της αδικίας, υποστηρίζουμε την αίσθηση της μαζικής αλληλεγγύης και τα στοιχεία της πολιτικής εκείνης συνειδητοποίησης μεταξύ των περισσότερων νεολαίων. Υπό αυτήν την έννοια, κατανοούμε και τασσόμαστε αλληλέγγυοι και με την ανάγκη και με τις αιτίες που βρίσκονται πίσω από την άμεση δράση που αναλήφθηκε ήδη σε όλες τις εργατικές περιοχές.

Η βδομάδα αυτή εξέγερσης εκφράζει την απόγνωση του περιθωριοποιημένου τμήματος μιας γενιάς χωρίς μέλλον. Θα πρέπει επίσης να δούμε το όλο ζήτημα σε άμεση σύνδεση με την κυβερνητική στρατηγική της έντασης και της καταστολής των κοινωνικών κινημάτων (εργαζόμενοι στις μεταφορές, ταχυδρομικοί, σπουδαστές, αγωνιστές εναντίον των γενετικά μεταλλαγμένων τροφίμων…)

Όλοι αυτοί οι αγώνες αντιμάχονται την ίδια κοινωνική αβεβαιότητα.

Δεν πρόκειται να απαιτήσουμε επιστροφή στην «κοινοτική αστυνόμευση» ή το χτίσιμο νέων αθλητικών κέντρων έτσι ώστε οι νέοι να μπορούν να επιλύσουν τα προβλήματα που πηγάζουν από την απογοήτευσή τους στη σιωπή. Υπάρχει κάποιος που πιστεύει σοβαρά ότι όλα αυτά θα θέσουν ένα τέρμα στην κοινωνική ένταση που προκαλείται από την πολιτική και κοινωνική βία εκείνων που βρίσκονται στην εξουσία;

Δεν πρόκειται ακόμη και να απαιτήσουμε την παραίτηση του υπουργού Εσωτερικών, όπως κάνει ένα τμήμα της αριστεράς. Αυτό είναι ένα δευτερεύον ζήτημα, ένα πολιτικό ζήτημα και είναι σκανδαλώδες όταν θυμόμαστε ότι η Plural Left (2) ψήφισε και αυτή ανάλογους νόμους για την ασφάλεια και ακόμη και σήμερα δεν έχει αρνηθεί το κυρίαρχο μοντέλο φιλελευθερισμός-ασφάλεια (3)

Θα υπάρξουν σίγουρα περισσότερες εκρήξεις θυμού, εκτός αν γίνει αναδιανομή της εργασίας και του κοινωνικού πλούτου, ενώ είναι ακόμα πιο σίγουρο ότι η κοινωνική οπισθοδρόμηση, η ανισότητα, ο ρατσισμός και η περιθωριοποίηση θα συνεχιστούν ανεξέλεγκτα.

«Πρόληψη», θρησκευτική ανάρρωση και καταστολή, όλα αυτά θα αποβούν άχρηστα. Μόνο η δικαιοσύνη και η κοινωνική και οικονομική ισότητα μπορούν να λύσουν τα προβλήματα.

Ομοσπονδιακή Γραμματεία της Alternative Libertaire (Ελευθεριακή Εναλλαγή)

5 Νοέμβρη 2005

Σημειώσεις: 1. Στο προάστιο Dammarie-les-Lys σχηματίστηκε το 2002 μια επιτροπή πολιτών, η Bouge qui Bouge, ενάντια στην αστυνομική βία, μετά το θάνατο 2 νεολαίων εκεί. 2. Η Plural Left, η οποία μετονομάστηκε σε United Left – Ενωμένη Αριστερά – ήταν ο κυβερνητικός συνασπισμός της περιόδου 1997-2002 και αποτελείτο από το Σοσιαλιστικό Κόμμα, το Κομμουνιστικό Κόμμα, τους Πράσινους, την MDC και τους Αριστερούς Ριζοσπάστες. 3. Στην Εθνοσυνέλευση, για παράδειγμα, στις 16 Ιούλη 2002, ο (σοσιαλιστής) αντιπρόεδρος του σώματος Julien Dray, απευθυνόμενος στον τότε υπουργό Εσωτερικών σχετικά με την ψήφιση μιας σειράς κατασταλτικών νόμων, είπε ότι «η κοινωνία δεν έχει άλλη επιλογή εκτός από την καταστολή…» κ.λπ., κ.λπ.

* Το κείμενο-ανακοίνωση της Alternative Libertaire δημοσιεύτηκε στις 7 Νοέμβρη 2005 στο www.anarkismo.net στα γαλλικά, αγγλικά και ισπανικά. Μετάφραση στα ελληνικά «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης», Μελβούρνη, 10 Νοέμβρη 2005. Για πληροφορίες για την Alternative Libertaire επισκεφθείτε το www.alternativelibertaire.org

Παλαιστινιακές κοινοβουλευτικές εκλογές Ένας Εβραίος αναρχοκομμουνιστής εξετάζει με μια γρήγορα ματιά τα αποτελέσματα των πρόσφατων εκλογών για το παλαιστινιακό κοινοβούλιο, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα την ήττα του προηγούμενου κόμματος πλειοψηφίας της Φατάχ και τη νίκη της φονταμενταλιστικής οργάνωσης Χαμάς η οποία συμμετείχε στις εκλογές με το όνομα «Αλλαγή και Μεταρρύθμιση».

Η ισραηλινή κυρίαρχη τάξη, η οποία βασιζόταν στην καλή θέληση της PLO και της Φατάχ για να συμβιβαστούν ώστε να τους δοθεί εκ νέου το δικαίωμα του ελέγχου μερικών από τις περιοχές που κατέλαβε στον πόλεμο του 1967, κατέβαλε μια συντονισμένη προσπάθεια. Μέρος αυτής της προσπάθειας ήταν και η επίδειξη μιας κάποιας επιείκειας για την φονταμενταλιστική Χαμάς, η οποία υποτίθεται ότι θα αναπλήρωνε την εθνικιστική τάση με τη θρησκευτική τακτική.

Τα αποτελέσματα αυτών των προσπαθειών οδήγησαν απλώς στο αδυνάτισμα της διεφθαρμένης παλαιστινιακής εξουσίας σε επίπεδο που ήταν τόσο δύσκολο να ελεγχθούν, παραχωρώντας στους Ισραηλινούς μια περισσότερο από πριν φονταμενταλιστική και πολύ λιγότερο διεφθαρμένη κυβέρνηση της Χαμάς, η οποία έχει αναλάβει από μόνη της και την ανάπτυξη του φονταμενταλισμού και την αντίσταση στην πράξη εναντίον της κατοχής από θρησκευτική σκοπιά (αν και η ακραία θρησκευτική εθνικιστική όψη δεν εξαντλείται μόνο στην ισραηλιτική θρησκεία…)

Το σύγχρονο καπιταλιστικό σύστημα εξαρτάται από την καπιταλιστική τάξη η οποία κυριαρχεί στην κρατική γραφειοκρατία. Όταν το καπιταλιστικό σύστημα επιβάλλεται από πρώην αποικιοκράτες κυρίαρχους χωρίς μια αρκετά δυνατή καπιταλιστική τάξη, τότε είτε η κρατική γραφειοκρατία είτε η στρατιωτική ελίτ αναλαμβάνουν τον έλεγχο. Στην περίπτωση των παλαιστινιακών περιοχών που βρίσκονται κάτω από τον έλεγχο της στρατιωτικής και πολιτικής γραφειοκρατίας της PLO δεν υπήρξε καμιά αξιοσημείωτη επίδραση από μια δυνατή τοπική καπιταλιστική τάξη. Έτσι, όλα αυτά τα υψηλόβαθμα στελέχη χρησιμοποίησαν σκάνδαλα και διαφθορά ώστε να πλουτίσουν παραπέρα και δωροδόκησαν τα χαμηλότερα στρώματα για να εξασφαλίσουν τη συγκατάθεσή τους.

Η εργατική τάξη και η αγροτιά το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να ζηλεύουν τη νέα διαφθορά της κυρίαρχης τάξης. Το σύστημα αυτό δεν μπορεί να λειτουργήσει κανονικά γιατί δεν είναι ανεξάρτητο από τις ισραηλινές κατοχικές δυνάμεις οι οποίες ενεθάρρυναν την ανάπτυξη της φονταμενταλιστικής Χαμάς. Έτσι, η Χαμάς, η οποία έχει οργανώσει τόσες πολλές φιλανθρωπικές επιχειρήσεις σε όσους ανάγκη, κυρίως διαμέσου των υπηρεσιών και του μηχανισμού της που θυμίζουν Μη Κυβερνητική Οργάνωση, σε τομείς όπως ιατρική περίθαλψη, εκπαίδευση και κοινωνικές υπηρεσίες, συμπεριφέρεται φαινομενικά με έναν τρόπο που δεν δείχνει διαφθορά, καταφέρνοντας να αποσπάσει τη συμπάθεια αρκετών ψηφοφόρων, ακόμα και ανθρώπων οι οποίοι δεν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν φονταμενταλιστές.

Από το αποτέλεσμα που βγήκε από τις κάλπες, φαίνεται ότι οι ψηφοφόροι της Φατάχ και της Χαμάς δεν διαφέρουν αρκετά όσον αφορά τα θρησκευτικά ζητήματα. Αλλά υπήρξαν δύο άλλοι λόγοι που συνδέονται με τη θρησκεία και που έκαναν τον κόσμο να ψηφίσει υπέρ της Χαμάς. Πρώτον, η ψήφος ως μορφή τιμωρίας για την διαφθορά από τη διακυβέρνηση της Φατάχ και, δεύτερον, η ψήφος υποστήριξης ενός συστηματικού αγώνα εναντίον του Ισραήλ. Επιπλέον, η Φατάχ ήταν αποδιοργανωμένη εξαιτίας εσωτερικών διαμαχών καθώς και από τις συνεχείς επιθέσεις των Ισραηλινών εναντίον της, έτσι που η Χαμάς κατάφερε να αυξήσει τον αριθμό των βουλευτών της πολύ πιο πάνω από το συνηθισμένο της ποσοστό. Η Χαμάς δεν είναι μονολιθική οργάνωση. Το κύριο κριτήριο των βασικών ακτιβιστών της είναι η προώθηση της ισλαμικής θρησκείας κι έτσι χρησιμοποιεί μια ακραία εθνική μαχητικότητα για χρόνια. Ωστόσο, είναι αρκετοί αυτοί που επιζητούν έναν συμβιβασμό με το Ισραήλ και τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις για να διατηρηθούν στην κορυφή ή ως σπουδαίοι παράγοντες.

Δεν είναι όμως και τυχαίο το γεγονός ότι σε ένα Δήμο τον οποίο έλεγχε η Χαμάς πριν ένα χρόνο μόνο οι υποψήφιοι της Φατάχ εκλέχθηκαν, ενώ στο μικρό χωριό Bil’in όπου εθνικιστική λαϊκή επιτροπή για τον αγώνα εναντίον του τείχους κάνει μια θαυμάσια δουλειά η Φατάχ έλαβε 20 ψήφους παραπάνω από την Χαμάς.

Η Χαμάς έλαβε το 42,9% των ψήφων σ’ αυτές τις παλαιστινιακές εκλογές. Ωστόσο, με την αποδιοργάνωση της Φατάχ και την όλη εκλογική διαδικασία – οι μισοί βουλευτές (66) εκλέγονται κατ’ αναλογία και οι άλλοι μισοί (πάλι 66) από τις εκλογικές περιφέρειες – η Χαμάς έλαβε το 56% των εδρών της βουλής. Τώρα θα πρέπει να αποφασίσουν (ή και να διασπαστούν) εάν θέλουν να χρησιμοποιήσουν τις νέες εξουσίες τους για να προωθήσουν τον φονταμενταλισμό τους, χρησιμοποιώντας το σύστημα της Παλαιστινιακής Αρχής και να τερματίσουν τη στρατιωτική αντίσταση ως ένδειξη νομιμότητας στα μάτια των κυρίων καπιταλιστικών κρατών.

* Άρθρο του συντρόφου Ilan Shalif, από την Ομάδα Anarchists Against The Wall (AATW – Αναρχικοί Ενάντια στο Τείχος) που γράφτηκε και δημοσιεύτηκε στο www.anarkismo.net Μετάφραση «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης», Μελβούρνη, 4/2/2006.

Κριτική-παρουσίαση του βιβλίου του Ιταλού ιστορικού Nunzio Pernicone με τίτλο «Carlo Tresca: Portrait of a Rebel» (εκδόσεις Palgrave MacMillan)

Ο Carlo Tresca είναι ένας από εκείνους τους επαναστάτες εργαζόμενους των οποίων μνήμη αξίζει να τιμάται και η άριστη βιογραφία του Nunzio Pernicone εκπληρώνει ακριβώς αυτόν το σκοπό. Ο Pernicone έγραψε, βέβαια, λίγο πιο παλαιότερα μια άριστη ιστορία του ιταλικού αναρχικού κινήματος (στα αγγλικά ο τίτλος είναι «Italian Anarchism: 1864-1892», εκδόθηκε από τις εκδόσεις του Πανεπιστημίου Princeton το 1993), αλλά και αυτή η εργασία του παρουσιάζει ισάξιο ενδιαφέρον για τους αναρχικούς. Ο συγγραφέας συμμερίζεται, προφανώς, τον αναρχισμό και γράφει με μεγάλη συμπάθεια και γνώση για το αντικείμενό του. Τέτοιοι ιστορικοί είναι σπάνιοι.

Ο Carlo Tresca ήταν γόνος μεσοαστικής οικογένειας και γεννήθηκε στην Ιταλία το 1879. Έγινε σύντομα σοσιαλιστής και πήρε ενεργό μέρος στην Ομοσπονδία Εργαζομένων Ιταλικών Σιδηροδρόμων πριν μεταναστεύει στις ΗΠΑ σε ηλικία 25 χρόνων. Μόλις έφτασε στις ΗΠΑ, εκλέχτηκε γραμματέας της Ιταλικής Σοσιαλιστικής Ομοσπονδίας Βόρειας Αμερικής και συμμετείχε ενεργά στους ταξικούς αγώνες. Η συμπάθειά του προς τη σοσιαλδημοκρατία μετατράπηκε γρήγορα σε συμπάθεια προς το συνδικαλισμό, δεδομένου ότι αντιλήφθηκε τον έμφυτο ρεφορμισμό των σοσιαλδημοκρατικών ιδεών και τη σημασία της άμεσης δράσης του συνδικαλισμού.

Συνδέθηκε με την IWW, συμμετέχοντας στις απεργίες των ανθρακωρύχων της Πενσυλβανίας, πριν αναμιχθεί σε αρκετές και σημαντικές (ακόμη και θρυλικές) απεργιακές και άλλες δραστηριότητες. Βαθμιαία, οι συνδικαλιστικές του ιδέες τον οδήγησαν στην υιοθέτηση του αναρχοσυνδικαλισμού και έγινε ένας από τους κύριους αναρχικούς των ΗΠΑ, ιδιαίτερα στις γραμμές της ιταλο-αμερικανικής κοινότητας.

Ο Pernicone μας δίνει στο βιβλίο του την εικόνα μιας βαθιά ζωηρόχρωμης και χαρισματικής φυσιογνωμίας που διαδραμάτισε βασικό ρόλο στους πολυάριθμους αγώνες για τα δικαιώματα των εργαζομένων. Ήταν εκδότης εφημερίδων. Εξέδιδε τη εφημερίδα «Il Martello» («Το Σφυρί») για πάνω από 20 χρόνια. Ήταν άριστος και φλογερός συγγραφέας, προπαγανδιστής καθώς επίσης και οργανωτής. Ήταν ο ευτυχέστερος στο εσωτερικό των αγώνων, ανταποκρινόμενος σε οποιαδήποτε κλήση για βοήθεια στην προσπάθεια ενθάρρυνσης των Ιταλών εργαζομένων να απεργήσουν και να αγωνιστούν. Ο τρόπος προπαγάνδισής του ήταν θρυλικός και στους εργατικούς αγώνες στους οποίους έπαιξε σημαντικότατο ρόλο συμπεριλαμβάνονται η νικηφόρα απεργία στο Lawrence (1912), η απεργία των κλωστοϋφαντουργών στο Little Falls της Νέας Υόρκης (1912), η απεργία των εργαζομένων ξενοδοχείων της Νέας Υόρκης (1913), η απεργία στο Paterson, η απεργία των εργαζομένων μεταξιού στο Νιού Τζέρσεϊ (1913) και η απεργία των ανθρακωρύχων στο Mesabi Range της Μινεσότα (1916).

Διαδραμάτισε, επίσης, σημαντικό ρόλο στον ανεπιτυχή αγώνα σωτηρίας των Sacco και Vanzetti. Μετά από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Carlo Tresca έστρεψε τα πυρά του εναντίον του φασισμού και της λενινιστικής-σταλινικής τυραννίας.. Ήταν ο πρώτος και φλογερός αντίπαλος του φασισμού, γινόμενος γρήγορα ο κύριος αντιφασίστας στις ΗΠΑ. Οι δραστηριότητές του προκάλεσαν την έχθρα του ίδιου του Μουσολίνι και του καθεστώτος του, δεδομένου ότι ο Tresca διαδραμάτισε βασικότατο ρόλο (και πολιτικά και φυσικά) στο σταμάτημα της διάδοσης του φασισμού ανάμεσα στην ιταλο-αμερικανική κοινότητα (γι’ αυτό και έγινε απόπειρα δολοφονίας του το 1926).

Ο Pernicone φέρνει με πολλές λεπτομέρειες στην προσοχή του αναγνώστη το πόσο πρόθυμο ήταν το «δημοκρατικό» αμερικανικό κράτος να βοηθήσει τη φασιστική Ιταλία με την προσπάθεια να απελαθεί ο Tresca. Εξιστορεί, επίσης, πώς ο Tresca έστειλε στον Μουσσολίνι ένα τηλεγράφημα την ημέρα των γενεθλίων του δεύτερου. Πριν μεταναστεύει στην Αμερική, ο νεαρός Tresca έπρεπε να συναντηθεί με τον Μουσσολίνι (ο οποίος ήταν τότε από τους ηγέτες των αριστερών σοσιαλιστών) μόνο και μόνο για να τον ενημερώσει ότι η παραμονή του στις ΗΠΑ θα τον μετέτρεπε (τον Tresca) σε έναν πραγματικό επαναστάτη. Το τηλεγράφημα αυτό του Tresca, λοιπόν, υπενθύμισε απλώς στον Μουσσολίνι ότι ο Tresca είχε δίκιο!

Αντίθετα από πολλούς άλλους κατά την περίοδο εκείνη, ο Tresca δεν είχε έτρεφε αυταπάτη για τη Σοβιετική Ένωση. Αντιλήφθηκε πώς το καθεστώς Λένιν συνέτριψε την πραγματική επανάσταση στη Ρωσία και αντιτάχθηκε στο νέο «σοσιαλιστικό» καθεστώς με το ίδιο σθένος όπως και στο φασισμό. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920, εντούτοις, ο Tresca προσπάθησε να συνεργαστεί με όλους τους αντιπάλους του φασισμού, ακόμη και τους κομμουνιστές (γιατί δεν αμφέβαλε ποτέ για την ανδρεία των μαζών και αναγνώρισε την προθυμία τους να παλέψουν εναντίον του φασισμού). Οι προσπάθειές του να οικοδομήσει ενιαίο αντιφασιστικό μέτωπο εξιστορούνται με λεπτομέρειες από τον Pernicone, καθώς και οι προσπάθειες των σταλινικών να θέσουν υπό τον άμεσο έλεγχό τους τέτοιους οργανισμούς. Οι σταλινικές αυτές μανούβρες, μαζί με τον αντεπαναστατικό ρόλο των σταλινικών στην Ισπανική Επανάσταση, ανάγκασαν τον Tresca να εντείνει τον αντι-λενινισμό του κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930, έως ότου αντιτάχθηκε σε οποιαδήποτε μορφή συνεργασίας με τους σταλινικούς. Φυσικά αυτό που κέρδισε ήταν το μίσος των δεύτερων γι’ αυτόν.

Ο αγώνας του Tresca για την ελευθερία, την ισότητα και την αλληλεγγύη συνεχίστηκε μέχρι τη δολοφονία του σε ηλικία 63 χρόνων. Αν και κανείς δεν κατηγορήθηκε ποτέ για τη δολοφονία, ο Pernicone κάνει στην εργασία του μια αρκετά αξιοσημείωτη αξιολόγηση των στοιχείων και των αντιτιθέμενων θεωριών (στους υπόπτους περιλαμβάνονται οι σταλινικοί, οι φασίστες και η Μαφία) πριν υποδείξει το μέλος της Μαφίας Carmine Galante. Αρκεί να πούμε εδώ ότι, ο τίτλος μιας προηγούμενης βιογραφίας του Tresca, στην οποία συνοψίζεται σίγουρα η ζωή του, είναι: «Όλοι οι σωστοί εχθροί»! Η βιογραφία αυτή είναι το προϊόν εργασίας διαρκείας πάνω από 30 χρόνια και ο συντάκτης θαυμάζει σαφώς τον Tresca. Εντούτοις, δεν γίνεται πλύση εγκεφάλου και το βιβλίο του Pernicone παρουσιάζει ανάγλυφα τα προτερήματα και ελαττώματα αυτού του ακούραστου και άφοβου πρωτοπόρου της ελευθερίας και της δικαιοσύνης. Είναι ένα πολύ καλό βιβλίο, που όχι μόνο φέρνει στο φως τη καταπληκτική ιστορία του Tresca, αλλά φέρνει στο φως και τον κόσμο του ριζοσπαστικού κινήματος αυτής της εποχής.

Ένα πράγμα που «χτυπά» τον αναγνώστη είναι πόσο σεχταριστικό ήταν το αναρχικό κίνημα εκείνης της περιόδου. Ο Tresca συγκέντρωσε, επίσης, στο πρόσωπό του το μίσος των αντι-οργανωτικών αναρχικών, οι οποίοι ακολούθησαν τον Luigi Galleani και οι οποίοι δεν σταμάτησαν να τον λοιδορούν (με μεγάλη χαρά των φασιστών των δεκαετιών 1920 και 1930 φυσικά). Ούτε οι επιστολές από τους Malatesta, Goldman και Berkman δεν μπόρεσαν να σταματήσουν τις προσωπικές αυτές επιθέσεις. Φαίνεται παράξενο που βλέπουμε ότι, σήμερα, εξελίσσεται μια παρόμοια διαδικασία με τους αντι-οργανωτικούς αναρχικούς (όπως οι πρωτογονιστές) οι οποίοι επιτρέπουν παρόμοιες επιθέσεις. Θα ήταν σημαντικό να σκεφτεί κανείς ότι μπορούμε να πάρουμε μερικά μαθήματα από το παρελθόν!

Εν κατακλείδι, το βιβλίο του Pernicone είναι ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο και συστήνεται. Η μνήμη του Tresca πρέπει να τιμηθεί σήμερα από όλους τους μαχητές για την ελευθερία και ο Pernicone έχει προσφέρει και στον Tresca και στο κίνημά μας μια μεγάλη υπηρεσία με τη συγγραφή αυτής της βιογραφίας ενός άδικα λησμονημένου πρωτοπόρου της ελευθερίας. Ας εμπνεύσει πολύ περισσότερους!

* Το κείμενο γράφτηκε από τον Anarcho και δημοσιεύτηκε στο www.anarkismo.net στις 9 Μάη 2006. Ελληνική μετάφραση «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης», Μελβούρνη, 16 Μάη 2006.

Report this post to the editors

Επείγουσα έκκληση αλληλεγγύης

Ο στόχος της καταστολής είναι να σιωπήσει τις κοινωνικές εξεγέρσεις τις οποίες παράγει μια άδικη κοινωνία.

Ο στόχος της καταστολής είναι να σιωπήσει τις κοινωνικές εξεγέρσεις τις οποίες παράγει μια άδικη κοινωνία. Οι εξεγέρσεις των εργατών χωρίς χαρτιά, των αγωνιστών κατά της βιοτεχνολογίας, των εξεγερμένων του Νοέμβρη του 2005, των απεργών ενάντια στο CPE. Αυτό που έχουν κοινό οι αγώνες αυτοί είναι ο αυτοκαθορισμός τους.

Σήμερα, η «Alternative Libertaire» είναι ο στόχος της καταστολής, ασυνήθιστης σε όρια και ένταση. Λιγότερο από 3 βδομάδες πριν, 6 αγωνιστές της AL έγιναν στόχος της καταστολής αυτής. Κάθε φορά το νήμα είναι το ίδιο στάση κατά του κράτους και αντικοινωνική συμπεριφορά, της οποίας η τελευταία έκφραση είναι ο CPE. Ο νόμος αυτός επί 12 βδομάδες είχε ως αποτέλεσμα μία ασυνήθιστη κοινωνική έκρηξη η οποία τερματίστηκε με την απόσυρσή του. Σήμερα, το κράτος θέλει την «Alternative Libertaire» να πληρώσει για το ρόλο που έπαιξε στις απεργίες και τα μπλόκα.

* Στη Rennes, την πόλη όπου η αντίσταση ήταν ευρεία και περισσότερο μαχητική, ο σύντροφος και ο φίλος μας Tristan και Francois, κατηγορούνται, αντίστοιχα, για «επιθέσεις και απειλές» και «θανατικές απειλές» ενάντια σε έναν αρχηγό απεργοσπαστών, καθηγητή Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Rennes II. Οι κατηγορίες αυτές έχουν, φυσικά, κίνητρο την εκδίκηση. Απευθύνονται σε δύο αγωνιστές φοιτητές, γνωστούς σε όλη τη Rennes για τη μαχητικότητά τους. Οι κατηγορίες έχουν, επίσης, ως κίνητρο την πίκρα και τη δημόσια γελοιοποίηση του καθηγητή Μαθηματικών αυτού από πλευράς της μάζας των εξεγερμένων φοιτητών καθώς και την απόσυρση του CPE και την πολιτική ήττα του κράτους. Ιδιαίτερο στόχο αποτελεί ο Tristan καθώς πρόσφατα έλαβε κλητήριο θέσπισμα να παρουσιαστεί σε κάποιους επίσημους για να απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικά με «γεγονότα που συνδέονται με το κίνημα ενάντια στο CPE». Η δίκη αυτή αρχίζει στις 13 Ιούλη στη Rennes, ενώ έχει καλεστεί συγκέντρωση αλληλεγγύης στα δικαστήρια στις 3 μ.μ.

* Στη Rouen, ο σύντροφός μας Pierre, άνεργος και μέλος της επιτροπής ανέργων της AL, συνελήφθη ενώ κολλούσε αφίσες. Το πρόστιμο των 150 ευρώ που του επιβλήθηκε είναι κάτι παραπάνω από μια σκληρή ποινή. Στο Παρίσι, καθώς η αστυνομία οργάνωνε ένα αντι-μεταναστευτικό πογκρόμ στο προάστιο Belleville και προετοιμαζόταν να αποχωρήσει, μαζεύτηκε ένας μικρός αριθμός ατόμων που άρχισε να φωνάζει αντιρατσιστικά συνθήματα. Τέσσερα άτομα, συμπεριλαμβανομένων των Valentin και Emmanuel, αγωνιστών της «Alternative Libertaire», συνελήφθησαν και κρατήθηκαν για 24 ώρες. Η δίκη των 3 από τους 4 Valentin, Emmanuel and Manuel, αρχίζει στις 6 Ιούλη, ενώ του τέταρτου του Jean-Baptiste, στις 13 του μήνα. Οι σύντροφοι αυτοί χρειάζονται την υποστήριξή μας κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.

* Στο Aix-en-Provence, την 1η Ιούνη, οι φοιτητές Λογοτεχνίας στο τοπικό πανεπιστήμιο, έκαναν την πρώτη κινητοποίηση ενάντια στο λεγόμενο «διάλογο πανεπιστημίων-εργοδοτών». Η μασκαράτα αυτή, με πρόσχημα «τις απαντήσεις στα ενδιαφέροντα των φοιτητών», υποτίθετο ότι θα βοηθούσε τον πρωθυπουργό Villepin να ξαναφτιάξει την εικόνα του μετά την κατάρρευση του CPE. Στις 7 Ιούνη, φοιτητές, οργισμένοι για το γεγονός ότι η αστυνομία αφέθηκε μέσα στο χώρο του πανεπιστημίου ώστε να εξασφαλίσει την είσοδο σε υποστηρικτές του CPE, εργοδότες και διευθυντές, προσπάθησαν να διακόψουν την όλη διαδικασία με πολύ θόρυβο και δυνατή μουσική. Μετά από αστυνομική επίθεση, συνελήφθη ο Jean-Pascal, μέλος της «Alternative Libertaire», σύρθηκε έξω από τις γραμμές των διαδηλωτών και χτυπήθηκε, ενώ ακολούθησε η σύλληψή του και η μεταφορά του σε φυλακή. Την επόμενη μέρα, 3 αγωνιστές, από τους οποίους ένα μέλος της AL, έγιναν, επίσης, στόχοι συλλήψεων. Αλλά εξαιτίας κινητοποίησης συνδικάτων και άλλων αγωνιστών καθώς και τις ενέργειες των δικηγόρων μας Jean-Pascal, Reda, Valentin and Pierre-Louis, γλίτωσαν την παραπομπή τους στο αυτόφωρο. Παραμένουν, όμως, κάτω από δικαστική επιτήρηση και τους έχει απαγορευτεί να μετακινηθούν από την περιοχή τους μέχρι τη δίκη τους με τις κατηγορίες της «επίθεσης και εξέγερσης». Η αστυνομική αυτή καταστολή εκ μέρους του κράτους δια μέσου πολιτικών και πανεπιστημιακών θεσμών πολύ απλά αποτελεί εκδίκηση ενάντια σε γνωστούς φοιτητές αγωνιστές που ήσαν στην πρώτη γραμμή του αγώνα ενάντια στο CPE. Η δίκη και η συγκέντρωση αλληλεγγύης είναι στις 19 Ιούλη στο Aix-en-Provence.

Έκκληση αλληλεγγύης

Η «Alternative Libertaire» είναι μια μικρή οργάνωση με περιορισμένους χρηματικούς πόρους. Βασιζόμαστε αποκλειστικά στις συνδρομές των μελών μας, στις συνδρομές στην εφημερίδα μας και σε δωρεές από φίλους μας. Φυσικά, δεν παίρνουμε επιχορηγήσεις ούτε και έχουμε πλούσιους υποστηρικτές. Οι δίκες αυτές θα απαιτήσουν κάποιο χρηματικό ποσόν. Το μόνο μέσο που η AL έχει στη διάθεσή της είναι το χέρι βοηθείας από ανθρώπους καλής θέλησης, είτε συμφωνούν είτε όχι με τις πολιτικές μας θέσεις, αλλά που βρίσκονται σε επαγρύπνηση σε κάθε περίπτωση κρατικής καταστολής.

Πώς μπορείτε να μας βοηθήσετε

– Δημοσιεύοντας και διανέμοντας αυτήν την έκκληση ή να την αναδημοσιεύσετε εάν έχετε κάποια ιστοσελίδα ή έντυπο.

– Στέλνοντας χρηματική ενίσχυση με τη ένδειξη: SIA with «Solidarite repression», στο πίσω μέρος και διεύθυνση αποστολής: «Alternative Libertaire», BP 295, 75921 PARIS Cedex 19. Θα ευχαριστήσουμε όλους όσους βοηθήσουν. Συντονιστικό Συμβούλιο της «Alternative Libertaire»

10 Ιούνη 2006

* Εναλλακτική διεύθυνση: Collectif anarchiste La Nuit (NEFAC-Quebec) a/s Groupe Emile-Henry C.P. 55051, 138 St-Vallier Ouest Quebec (Qc), Canada G1K 1J0 nefacquebec@yahoo.ca http://www.nefac.net

* Αγγλική μετάφραση NEFAC-Quebec. Δημοσιεύτηκε στο www.anarkismo.net και www.ainfos.ca Ελληνική μετάφραση «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης», Μελβούρνη.

Report this post to the editors

Η FdCA για την 70η επέτειο της Ισπανικής Επανάστασης

Το ελευθεριακό κομμουνιστικό πρόγραμμα που πρότειναν οι Ισπανοί αναρχικοί έγινε πραγματικότητα, πάνω απ’ όλα, χάρη κυρίως στις συλλογικές προσπάθειες των προλεταρίων

Αυτή η 19η Ιούλη στην Ισπανία του 1936
Εβδομήντα χρόνια από εκείνη την ημερομηνία.

Εβδομήντα χρόνια που δεν μπορούν να εξαφανίσουν τη μνήμη ή την ένταση των συναισθημάτων όταν κάποιος σκέφτεται τη νίκη των Ισπανών εργαζομένων το 1936 στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας, σε βάρος του στρατιωτικού και φασιστικού πραξικοπήματος και την έναρξη της μεγαλύτερης μαζικής κοινωνικής επανάστασης στη Δυτική Ευρώπη…

Εβδομήντα χρόνια που πρέπει να μας αναγκάσουν να εξετάσουμε (και όχι μόνο να τιμήσουμε) την πολιτική σημασία των γεγονότων που ξεπήδησαν στις 19 Ιούλη και της Ισπανικής Επανάστασης. Και δύο απόψεις που έρχονται στο προσκήνιο: μιας θετικής και μιας άλλης πολύ λιγότερο θετικής.

Αυτό που ήταν ασυνήθιστο ήταν ο τεράστιος συλλογικός αγώνας (επηρεασμένου όχι σε μικρό βαθμό από την προπαγάνδα και το παράδειγμα αλλεπάλληλων γενεών αναρχοκομμουνιστών επαναστατών που άπλωσαν τις ρίζες τους ανάμεσα στις εργατικές μάζες) για να χτιστεί ένας νέος κόσμος, μια ελεύθερη α-κρατική κοινωνία που θα καταργούσε την εκμετάλλευση σε βάρος ενός ατόμου από ένα άλλο μέσω της μισθωτής σκλαβιάς, η οποία θα οργάνωνε την κοινωνία από τα κάτω, μέσω της βοήθειας ενός αποτελεσματικού συστήματος άμεσης δημοκρατίας και που θα κοινωνικοποιούσε και την παραγωγή και τη διανομή.

Η Ισπανική Επανάσταση βάδισε στα χνάρια του αναρχικού κομμουνισμού, ως εργασία των ίδιων των Ισπανών και όχι ως εφεύρεση κάποιας ανώτερης αρχής.

Η κατευθυντήρια δύναμη πίσω από αυτή την έκρηξη της λαϊκής αυτενέργειας ήταν το όνειρο της οικοδόμησης ενός νέου συστήματος, βασισμένου στο σεβασμό του ατόμου, στα δικαιώματα και τις ανάγκες του ατόμου. Αυτό το όνειρο θεσπίστηκε από τους Ισπανούς εργαζόμενους – άνδρες και γυναίκες στον ίδιο βαθμό – οι οποίοι καταπιάστηκαν και δημιούργησαν αυτοδιευθυνόμενες συγκοινωνίες, εργοστάσια, πολιτοφυλακές, αγροκτήματα, σχολεία… Και αυτή η αυτοδιεύθυνση ήταν αρκετά επιτυχής. Ήταν η μόνη φορά στην ιστορία που πραγματώθηκε μια παρόμοια εμπειρία, όταν η κοινωνία τέθηκε στην υπηρεσία και όχι σε βάρος των ανθρώπων.

Ασυνήθιστος, επίσης, σ’ εκείνες τις δύσκολες περιόδους, ήταν και ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι απελευθέρωσαν τη συνείδηση και τη νοημοσύνη τους, ανατρέποντας το ρόλο και την εργασία των ιερέων, των ευγενών και των προϊσταμένων, που καταπίεζαν το λαό με τις προκαταλήψεις και τις αυταρχικές τους αλυσίδες. Και το όνειρο αυτό το υπεράσπισαν μέχρι το πικρό τέλος, με τη βοήθεια τόσων πολλών συντρόφων που ήλθαν απ’ όλο τον κόσμο και θυσίασαν τα νιάτα και τη ζωή τους για να παλέψουν ενάντια σε κάθε τι που σκότωνε την ελευθερία, ενάντια στο πισωγύρισμα στην Espana negra (μαύρη Ισπανία), ενάντια σε κάθε τι που είχε τις ρίζες του στην πολιτική, κοινωνική και οικονομική καταπίεση. Αλλά ήταν δεν στάθηκαν ικανοί να νικήσουν αυτόν τον καρκίνο, ο οποίος είχε ήδη αρχίσει να διαδίδεται σε όλη την Ευρώπη και παρ’ ολίγο να μόλυνε ολόκληρο τον κόσμο. Ενώ μερικές από τις αιτίες της ήττας είναι φυσιολογικά παρούσες σε οποιαδήποτε κοινωνική επανάσταση και πρέπει, επομένως, να εκληφθούν ως εμπόδια εκ των προτέρων (όπως η αντεπαναστατική επέμβαση των ξένων δυνάμεων ή η δημιουργία αντεπαναστατικών συμμαχιών μέσα στο σύνθετο αντιφασιστικό μέτωπο με στόχο την εκ νέου εγκαθίδρυση του προηγούμενου καθεστώτος με το τέλος του εμφύλιου πολέμου), πρέπει να επικεντρωθούμε στον τρόπο με τον οποίο οι επαναστατικές οργανώσεις εξέτασαν αυτούς τους παράγοντες.

Ενώ οι αγωνιστές της βάσης και οι περισσότεροι άνθρωποι ήταν τόσο πολύ απασχολημένηοι με τον πόλεμο και την επανάσταση, οι πολιτικές επιλογές οποιασδήποτε στρατηγικής σημασίας από την πλευρά των επαναστατικών οργανώσεων συνέβαλαν στην αποτυχία της ίδιας της επανάστασης που κυοφορούνταν επί δεκαετίες.

Κατέστη εντυπωσιακά εμφανές ότι στην CNT και στην FAI υπήρξε μια συνολική έλλειψη στρατηγικής και τακτικής ή ακόμα και μια συνειδητοποίηση του πολιτικού στόχου των ελευθεριακών δυνάμεων σε μια κατάσταση (αρκετά χρήσιμη, αντικειμενικά μιλώντας) κατά την οποία οι κρατικές δομές βρέθηκαν υπό καθεστώς συνολικής κατάρρευσης και ξέσπασε, την ίδια στιγμή, μια διαδεδομένη σε όλη τη χώρα κινητοποίηση του προλεταριάτου, ακόμα και εάν το διεθνές πλαίσιο της περιόδου χαρακτηριζόταν από μια σειρά επίπονων ηττών για το εργατικό κίνημα.

Το ελευθεριακό κομμουνιστικό πρόγραμμα που πρότειναν οι Ισπανοί αναρχικοί έγινε πραγματικότητα, πάνω απ’ όλα, χάρη κυρίως στις συλλογικές προσπάθειες των προλεταρίων που πραγματοποίησαν τη μεγαλύτερη, αυθόρμητη, ελευθεριακή κοινωνική επανάσταση του 20ού αιώνα, παρά το γεγονός ότι, στην κρίσιμη εκείνη στιγμή, εκείνες οι οργανώσεις που κήρυσσαν την επανάσταση επί δεκαετίες βρέθηκαν χωρίς καμιά ιδέα του τι και πώς έπρεπε να πράξουν σε συνθήκες ελευθεριακού κομμουνισμού και κατέληξαν σε αποφάσεις που δεν ήταν σύμφωνες με το λαϊκό επαναστατικό πειραματισμό που βρισκόταν υπό εξέλιξη.

Είναι πολλά αυτά που πρέπει να διδαχθούμε από αυτή τη μεγάλη επανάσταση. Για παράδειγμα, η ανάγκη για τα μέλη των οργανώσεων που (όπως και στην Ισπανία) διέθεταν ικανοποιητικό επίπεδο οικονομικών γνώσεων (προπάντων όσον αφορά το διεθνοποιημένο πλαίσιο) και μελετούσαν τους μηχανισμούς εκείνους που είναι ουσιαστικοί στη λειτουργία της καπιταλιστικής παραγωγής και διανομής, με το διπλό στόχο να δώσουν τις σωστές απαντήσεις στα προβλήματα που δημιουργούν αυτά τα ζητήματα καθώς και της διευκόλυνσης της αλλαγής από την καπιταλιστική διαχείριση της οικονομίας στην επαναστατική διαχείριση της οικονομίας ώστε η δεύτερη να πραγματοποιηθεί με όσο το δυνατόν ομαλότερο τρόπο. Η επανάσταση με κανέναν τρόπο δεν βρίσκεται στη γωνία, αλλά αυτό δεν αποτελεί κάποια δικαιολογία ώστε να ενεργούμε σαν να μην έρθει ποτέ.

Με αυτό στο μυαλό και στις καρδιές μας, στη μνήμη όλων εκείνων των συντρόφων που αγωνίστηκαν και που, για τρία μακρά χρόνια, συμμετείχαν στην επανάσταση, ως FdCA έχουμε τιμήσει ήδη αυτή την επέτειο με τον καλύτερο δυνατό τρόπο – με τη δημοσίευση νέου και αναδημοσίευση παλαιότερου υλικού για τον πόλεμο στην Ισπανία, ένα υλικό από το οποίο κάποιο δεν δημοσιεύτηκε ποτέ πριν στα ιταλικά, όπως: «Προς μια φρέσκια επανάσταση» από την ομάδα «Οι Φίλοι του Ντουρρούτι» – ομάδα που προσπάθησε να αντιδράσει στη δραστηριότητα των παλαιών και νέων γραφειοκρατιών και τη βία των σταλινικών, οι οποίοι προτίμησαν να παλέψουν ενάντια στους αναρχικούς και την επανάσταση παρά ενάντια στους φασίστες και την αστική τάξη – «Mujeres Libres», μια μπροσούρα για τις γυναίκες της Ισπανίας που, με τη νοημοσύνη και τη φυσική τους παρουσία, επιδίωξαν να γεννηθεί μια νέα Ισπανία και που κατέδειξαν ότι η ελευθερία μπορεί να κατακτιέται μόνο σε καθημερινή βάση, με γυναίκες και άνδρες όλους από κοινού και, τέλος, την μπροσούρα «Ελευθεριακός Κομμουνισμός και Άλλα Γραπτά» του Ισάκ Πουέντε (Isaac Puente), μια ξεκάθαρη και σαφή περίληψη αυτού που έπρεπε να γίνει για την επανάσταση.

Έχουμε αφιερώσει, επίσης, το 7ο τεύχος του περιοδικού μας «Antipodi» – το οποίο είναι βασικά περιοδικό πολιτισμού, πολιτικής και τέχνης – στο θέμα του αναρχικού κομμουνισμού και των επαναστάσεων, συμπεριλαμβανομένης και της Ισπανικής Επανάστασης.

Πιστεύουμε ότι επειδή κάθε επανάσταση αναπτύσσεται χάρη στα λάθη και τις κατακτήσεις των προηγούμενων, τότε και η επόμενη επανάσταση δεν θα αποτελέσει εξαίρεση.

Federazione dei Comunisti Anarchici
(Ομοσπονδία των Κομμουνιστών Αναρχικών)

Ρώμη, 19 Ιούλη 2006

* Δημοσιεύτηκε στο www.anarkismo.net και www.ainfos.ca στις 19 Ιούλη 2006. Ελληνική μετάφραση «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης», Μελβούρνη, 20 Ιούλη 2006.
Related Link: http://www.fdca.it

Ένα άρθρο της Tanya Reinhart «από τα μέσα»

Greek translation of Tanya Reinhart’s article about the Israeli attach in Lebanon.

Οποιαδήποτε και αν είναι η μοίρα του αιχμάλωτου στρατιώτη Gilad Shalit, ο πόλεμος του ισραηλινού στρατού στη Γάζα δεν γίνεται γι’ αυτόν. Όπως ο αναλυτής θεμάτων ασφαλείας Alex Fishman, ανέφερε ευρέως, ότι ο ισραηλινός στρατός προετοιμαζόταν επί μήνες νωρίτερα για μια τέτοια επίθεση και ωθούσε συνεχώς προς αυτήν, με στόχο να πλήξει την υποδομή της Hamas και την κυβέρνησή της.

Ο ισραηλινός στρατός κλιμάκωσε τις ενέργειές του στις 8 Ιούνη, όταν δολοφόνησε το ανώτερο στέλεχος της κυβέρνησης της Hamas Abu Samhadana και ενέτεινε τις επιθέσεις του ενάντια στους πολίτες της Λωρίδας της Γάζας, ενώ η κυβερνητική έγκριση για τέτοιου είδους εκτεταμένη στρατιωτική δραστηριότητα δόθηκε ήδη στις 12 Ιούνη, αλλά αναβλήθηκε αμέσως μετά τη παγκόσμια κατακραυγή που προκλήθηκε εξαιτίας της δολοφονίας πολιτών από τους βομβαρδισμούς της ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας την επόμενη ημέρα.

Η απαγωγή του στρατιώτη Gilad Shalit, απελευθέρωσε την «ασφαλιστική δικλείδα» και οι επιχειρήσεις άρχισαν στις 28 Ιούνη με την καταστροφή της υποδομής της Γάζας και τη σύλληψη και κράτηση της ηγεσίας της Hamas στη Δυτική Όχθη, η οποία, επίσης, προγραμματιζόταν επί εβδομάδες και προετοιμαζόταν εκ των προτέρων. (1)

Σύμφωνα με τα ισραηλινά κηρύγματα, το Ισραήλ τερμάτισε την κατοχή της Γάζας όταν εκκένωσε την περιοχή από τους εποίκους του, λέγοντας ότι η συμπεριφορά των Παλαιστίνιων ήταν αχάριστη. Αλλά κανείς από αυτούς τους ισχυρισμούς δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Η αλήθεια είναι, όπως ορίστηκε ήδη στο Σχέδιο Αποδέσμευσης (Disengagement Plan), ότι η Γάζα παρέμεινε πάντα υπό πλήρη ισραηλινό στρατιωτικό έλεγχο, με λειτουργική βοήθεια από το εξωτερικό. Το Ισραήλ απέτρεψε οποιαδήποτε δυνατότητα οικονομικής ανεξαρτησίας για τη Λωρίδα της Γάζας, ενώ από την αρχή δεν εφάρμοσε κανέναν από τους όρους της συμφωνίας για τη διέλευση των συνόρων του Νοέμβρη 2005.

Το Ισραήλ, απλώς αντικατέστησε την πολυδάπανη γι’ αυτό κατοχή της Γάζας με μια φτηνότερη, που, κατά την άποψή του, το απαλλάσσει από την ευθύνη του κατόχου να διατηρήσει τη Λωρίδα, αλλά και από την ανησυχία για την ευημερία και τη ζωή του ενάμισι εκατομμυρίου κατοίκων της, όπως καθορίζεται στην 4η Διάσκεψη της Γενεύης.

Το Ισραήλ δεν χρειάζεται αυτό το κομμάτι του εδάφους, που είναι από τα πιο πυκνο-εποικημένα στον κόσμο και το οποίο πάσχει από έλλειψη οποιωνδήποτε φυσικών πόρων. Το πρόβλημα είναι ότι κάποιος δεν μπορεί να αφήσει τη Γάζα ελεύθερη, εάν θέλει να κρατήσει τη Δυτική Όχθη. Το ένα τρίτο των κατειλημμένων Παλαιστινίων ζει στη Λωρίδα της Γάζας. Εάν τους παραχωρηθεί η ελευθερία τους, θα μπορούσαν να γίνουν το κέντρο του παλαιστινιακού αγώνα για την απελευθέρωση, με ελεύθερη πρόσβαση στο Δυτικό και Αραβικό κόσμο. Για να ελέγξει τη Δυτική Όχθη, το Ισραήλ χρειάζεται τον πλήρη έλεγχο της Γάζας. Η νέα μορφή ελέγχου του Ισραήλ που έχει αναπτυχθεί μετατρέπει το σύνολο της Λωρίδας σε στρατόπεδο ή φυλακή που σφραγίζεται εντελώς από τον έξω κόσμο.

Ο πολιορκημένος και κατειλημμένο λαός, χωρίς να ελπίζει σε κάτι και χωρίς καμιά εναλλακτικό μέσο πολιτικού αγώνα, πάντα θα αναζητά τρόπους να αγωνιστεί ενάντια στον καταπιεστή του. Οι φυλακισμένοι Παλαιστίνιοι της Γάζας, βρήκαν έναν τρόπο να παρενοχλούν τη ζωή των ισραηλινών που συνορεύουν με τη Λωρίδα, εκτοξεύοντας αυτοσχέδιες ρουκέτες Qassams, κατά μήκος του Τείχους της Γάζας ενάντια στις ισραηλινές πόλεις που συνορεύουν μ’ αυτήν. Αυτές οι πρωτόγονες ρουκέτες δεν διαθέτουν ακρίβεια ώστε να πλήξουν το στόχο τους και σπάνια προκαλούν τραυματίες στους Ισραηλινούς. Ωστόσο, προκαλούν φυσική και ψυχολογική ζημιά και παρενοχλούν τη ζωή στις ισραηλινές γειτονιές που έχουν ως στόχο. Για πολλούς Παλαιστίνιους οι ρουκέτες αυτές είναι η απάντηση στον πόλεμο που τους έχει κηρύξει το Ισραήλ. Όπως είπε ένας φοιτητής στους «New York Times»: «Γιατί πρέπει να είμαστε μόνο εμείς αυτοί που ζουν με το φόβο; Με τις ρουκέτες αυτές φοβούνται και οι Ισραηλινοί το ίδιο. Ή πρέπει να ζήσουμε σε ειρήνη μαζί ή σε καθεστώς φόβου μαζί». («New York Times», 9 Ιούλη 2006). (2)

Ο πιο ισχυρός στρατός της Μέσης Ανατολής δεν διαθέτει αντίδοτο στρατιωτικού τύπου σ’ αυτούς τους χειροποίητους πυραύλους. Μια πιθανή απάντηση είναι αυτή που πρότεινε εδώ και αρκετό η Hamas και επανέλαβε αυτή τη βδομάδα ο επικεφαλής της Haniyeh: μια συνολική κατάπαυση του πυρός. Η Hamas απέδειξε ήδη ότι μπορεί να κρατήσει το λόγο της. Περίπου 17 μήνες μετά την ανακοίνωσή της ότι αποφάσισε να εγκαταλείψει τον ένοπλο αγώνα και να αγωνιστεί με πολιτικά μέσα και ότι προχωρά σε μονομερή κατάπαυση του πυρός η Hamas δεν εκτόξευσε πυραύλους Qassams, παρά μόνο ύστερα από σοβαρή πρόκληση των Ισραηλινών, όπως στην περίπτωση της κλιμάκωσης των γεγονότων του Ιούνη.

Η Hamas, όμως, συνεχίζει να μάχεται κατά της κατοχής της Γάζας και της Δυτικής Όχθης. Από την πλευρά του Ισραήλ, το αποτέλεσμα των τελευταίων παλαιστινιακών εκλογών ήταν μια καταστροφή, γιατί, για πρώτη φορά, έχουμε μια εκλεγμένη ηγεσία που επιμένει να εκπροσωπεί τα συμφέροντα των Παλαιστινίων αντί να περιορίζεται στην αποδοχή των αιτημάτων των Ισραηλινών. Το Ισραήλ ούτε που θέλει να ακούσει για τερματισμό της κατοχής του και η επιλογή που έχει ήδη προωθηθεί είναι να τσακίσει με το στρατό του που έχει τρομερή δύναμη πυρός τους Παλαιστίνιους. Οι Παλαιστίνιοι πρέπει να πεινάσουν, να βομβαρδιστούν, να τρομοκρατηθούν με βόμβες κρότου για μήνες ολόκληρους ώσπου να συνειδητοποιήσουν ότι το να εξεγείρεται κανείς είναι μάταιο και ότι η ποινή της ισόβιας φυλάκισης για τον καθένα τους είναι η μόνη τους ελπίδα αν θέλουν τη ζωή τους. Το πολιτικό τους εκλογικό σύστημα, οι θεσμοί τους, οι αρχές τους, πρέπει να καταστραφούν. Για τους Ισραηλινούς, η Γάζα πρέπει να κυβερνιέται από συμμορίες που θα συνεργάζονται με τους δεσμοφύλακες της φυλακής.

Ο ισραηλινός στρατός είναι πεινασμένος για πόλεμο. Και δεν πρόκειται να τον σταματήσει κανένας ενδοιασμός για την τύχη των οποιωνδήποτε αιχμαλώτων στρατιωτών του. Από το 2002, οι Ισραηλινοί στρατιωτικοί υποστηρίζουν ότι και στη περίπτωση της Γάζας μια επιχείρηση τύπου «Αμυντική Ασπίδα» («Defensive Shield»), που εφαρμόστηκε στη Τζενίν, είναι αναγκαία. Ακριβώς ένα χρόνο πριν, στις 15 Ιούλη (πριν την αποχώρησή του από τη Γάζα), ο στρατός είχε συγκεντρώσει τις δυνάμεις του στα σύνορα της Λωρίδας για να προχωρήσει σε μια επίθεση τέτοιου τύπου στη Γάζα. Οι ΗΠΑ, όμως, πρόβαλαν βέτο. Η υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Κοντολίζα Ράις, έφτασε στην περιοχή σε μια επίσκεψη-αστραπή και έτσι ο στρατός αναγκάστηκε να κάνει πίσω. (3) Τώρα έφτασε, επιτέλους, η ώρα του.

Με την ισλαμοφοβία να έχει κυριεύσει την κυβέρνηση Μπους, φαίνεται ότι οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να δώσουν τη συγκατάθεσή τους, με την προϋπόθεση να μην προκληθεί αγανάκτηση στην κοινή γνώμη από επιθέσεις σε άμαχους που παίρνουν έκταση στα ΜΜΕ. (4)

Τώρα που έλαβε το «πράσινο φως» για να επιτεθεί, το μόνο που απασχολεί τον ισραηλινό στρατό είναι η εικόνα του προς τα έξω. Ο αναλυτής θεμάτων ασφαλείας Fishman, ανέφερε ότι «αυτό που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην τεράστια στρατιωτική και διπλωματική προσπάθεια» είναι οι αναφορές για ανθρωπιστικής υφής κρίση στη Γάζα. Γι’ αυτό, λοιπόν, θα κοιτάξει να επιτρέψει την εισαγωγή τροφίμων στη Γάζα. (5) Είναι ανάγκη να ταΐσουμε τους Παλαιστίνιους για να μπορέσουμε ύστερα ανενόχλητοι να συνεχίζουμε να τους σκοτώνουμε.

Σημειώσεις: (1) Alex Fishman, Who is for the elimination of Hamas, Yediot Aharonot Saturday Supplement, June 30, 2006. See also Alex Fishman, The safety-catch released, Yediot Aharonot June 21, 2006 (Hebrew), Aluf Benn, An operation with two goals, Ha’aretz, June 29 2006. (2) Greg Myre, Rockets Create a ‘Balance of Fear’ With Israel, Gaza Residents Say. The New York Times, July 9, 2006. Στην ιστοσελίδα http://www.nytimes.com/2006/07/09/world/middleeast/09rockets.html?ex=1310097 (3) Steven Erlanger, “U.S. Presses Israel to Smooth the Path to a Palestinian Gaza”, New York Times, August 7 2005. Στην ιστοσελίδα http://www.nytimes.com/2005/08/07/international/middleeast/07israel.html The planned July 2005 offensive is documented in detail in my The Road Map to Nowhere – Israel Palestine since 2003, Verso, September 2006. (4) For a detailed survey of the U.S. administration’s present stands, see Ori Nir, U.S. Seen Backing Israeli Moves To Topple Hamas, The Forward, July 7, 2006. Στο http://www.forward.com/articles/8063 (5) Alex Fishman, Their food is finished, Yediot Aharonot, July 11, 2006. Στο http://www.tau.ac.il/~reinhart

· Μια περίληψη αυτού του κειμένου επρόκειτο να παρουσιαστεί στις 13 Ιούλη στο Yediot Aharonot, αλλά αναβλήθηκε λόγω των γεγονότων στο νότιο Λίβανο. Μια ελαφρώς διαφορετική εκδοχή αυτού του κειμένου δημοσιεύτηκε, σε ιταλική μετάφραση, στην εφημερίδα «Il Manifesto», η οποία διατίθεται στη διεύθυνση www.anarkismo.net/newswire.php?story_id=3424 Η παρούσα εκδοχή δημοσιεύτηκε στο www.anarkismo.net και www.ainfos.ca Ελληνική μετάφραση «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης», Μελβούρνη, 21 Ιούλη 2006.

· · Η συγγραφέας του κειμένου Tanya Reinhart είναι αναρχική αγωνίστρια και καθηγήτρια Γλωσσολογίας στα πανεπιστήμια Τελ Αβίβ και Ουτρέχτης. Η ιστοσελίδα της είναι η www.tau.ac.il/~reinhart

Ένα άρθρο της Tanya Reinhart «από τα μέσα»

Greek translation of Tanya Reinhart’s article about the Israeli attach in Lebanon.

Οποιαδήποτε και αν είναι η μοίρα του αιχμάλωτου στρατιώτη Gilad Shalit, ο πόλεμος του ισραηλινού στρατού στη Γάζα δεν γίνεται γι’ αυτόν. Όπως ο αναλυτής θεμάτων ασφαλείας Alex Fishman, ανέφερε ευρέως, ότι ο ισραηλινός στρατός προετοιμαζόταν επί μήνες νωρίτερα για μια τέτοια επίθεση και ωθούσε συνεχώς προς αυτήν, με στόχο να πλήξει την υποδομή της Hamas και την κυβέρνησή της.

Ο ισραηλινός στρατός κλιμάκωσε τις ενέργειές του στις 8 Ιούνη, όταν δολοφόνησε το ανώτερο στέλεχος της κυβέρνησης της Hamas Abu Samhadana και ενέτεινε τις επιθέσεις του ενάντια στους πολίτες της Λωρίδας της Γάζας, ενώ η κυβερνητική έγκριση για τέτοιου είδους εκτεταμένη στρατιωτική δραστηριότητα δόθηκε ήδη στις 12 Ιούνη, αλλά αναβλήθηκε αμέσως μετά τη παγκόσμια κατακραυγή που προκλήθηκε εξαιτίας της δολοφονίας πολιτών από τους βομβαρδισμούς της ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας την επόμενη ημέρα.

Η απαγωγή του στρατιώτη Gilad Shalit, απελευθέρωσε την «ασφαλιστική δικλείδα» και οι επιχειρήσεις άρχισαν στις 28 Ιούνη με την καταστροφή της υποδομής της Γάζας και τη σύλληψη και κράτηση της ηγεσίας της Hamas στη Δυτική Όχθη, η οποία, επίσης, προγραμματιζόταν επί εβδομάδες και προετοιμαζόταν εκ των προτέρων. (1)

Σύμφωνα με τα ισραηλινά κηρύγματα, το Ισραήλ τερμάτισε την κατοχή της Γάζας όταν εκκένωσε την περιοχή από τους εποίκους του, λέγοντας ότι η συμπεριφορά των Παλαιστίνιων ήταν αχάριστη. Αλλά κανείς από αυτούς τους ισχυρισμούς δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Η αλήθεια είναι, όπως ορίστηκε ήδη στο Σχέδιο Αποδέσμευσης (Disengagement Plan), ότι η Γάζα παρέμεινε πάντα υπό πλήρη ισραηλινό στρατιωτικό έλεγχο, με λειτουργική βοήθεια από το εξωτερικό. Το Ισραήλ απέτρεψε οποιαδήποτε δυνατότητα οικονομικής ανεξαρτησίας για τη Λωρίδα της Γάζας, ενώ από την αρχή δεν εφάρμοσε κανέναν από τους όρους της συμφωνίας για τη διέλευση των συνόρων του Νοέμβρη 2005.

Το Ισραήλ, απλώς αντικατέστησε την πολυδάπανη γι’ αυτό κατοχή της Γάζας με μια φτηνότερη, που, κατά την άποψή του, το απαλλάσσει από την ευθύνη του κατόχου να διατηρήσει τη Λωρίδα, αλλά και από την ανησυχία για την ευημερία και τη ζωή του ενάμισι εκατομμυρίου κατοίκων της, όπως καθορίζεται στην 4η Διάσκεψη της Γενεύης.

Το Ισραήλ δεν χρειάζεται αυτό το κομμάτι του εδάφους, που είναι από τα πιο πυκνο-εποικημένα στον κόσμο και το οποίο πάσχει από έλλειψη οποιωνδήποτε φυσικών πόρων. Το πρόβλημα είναι ότι κάποιος δεν μπορεί να αφήσει τη Γάζα ελεύθερη, εάν θέλει να κρατήσει τη Δυτική Όχθη. Το ένα τρίτο των κατειλημμένων Παλαιστινίων ζει στη Λωρίδα της Γάζας. Εάν τους παραχωρηθεί η ελευθερία τους, θα μπορούσαν να γίνουν το κέντρο του παλαιστινιακού αγώνα για την απελευθέρωση, με ελεύθερη πρόσβαση στο Δυτικό και Αραβικό κόσμο. Για να ελέγξει τη Δυτική Όχθη, το Ισραήλ χρειάζεται τον πλήρη έλεγχο της Γάζας. Η νέα μορφή ελέγχου του Ισραήλ που έχει αναπτυχθεί μετατρέπει το σύνολο της Λωρίδας σε στρατόπεδο ή φυλακή που σφραγίζεται εντελώς από τον έξω κόσμο.

Ο πολιορκημένος και κατειλημμένο λαός, χωρίς να ελπίζει σε κάτι και χωρίς καμιά εναλλακτικό μέσο πολιτικού αγώνα, πάντα θα αναζητά τρόπους να αγωνιστεί ενάντια στον καταπιεστή του. Οι φυλακισμένοι Παλαιστίνιοι της Γάζας, βρήκαν έναν τρόπο να παρενοχλούν τη ζωή των ισραηλινών που συνορεύουν με τη Λωρίδα, εκτοξεύοντας αυτοσχέδιες ρουκέτες Qassams, κατά μήκος του Τείχους της Γάζας ενάντια στις ισραηλινές πόλεις που συνορεύουν μ’ αυτήν. Αυτές οι πρωτόγονες ρουκέτες δεν διαθέτουν ακρίβεια ώστε να πλήξουν το στόχο τους και σπάνια προκαλούν τραυματίες στους Ισραηλινούς. Ωστόσο, προκαλούν φυσική και ψυχολογική ζημιά και παρενοχλούν τη ζωή στις ισραηλινές γειτονιές που έχουν ως στόχο. Για πολλούς Παλαιστίνιους οι ρουκέτες αυτές είναι η απάντηση στον πόλεμο που τους έχει κηρύξει το Ισραήλ. Όπως είπε ένας φοιτητής στους «New York Times»: «Γιατί πρέπει να είμαστε μόνο εμείς αυτοί που ζουν με το φόβο; Με τις ρουκέτες αυτές φοβούνται και οι Ισραηλινοί το ίδιο. Ή πρέπει να ζήσουμε σε ειρήνη μαζί ή σε καθεστώς φόβου μαζί». («New York Times», 9 Ιούλη 2006). (2)

Ο πιο ισχυρός στρατός της Μέσης Ανατολής δεν διαθέτει αντίδοτο στρατιωτικού τύπου σ’ αυτούς τους χειροποίητους πυραύλους. Μια πιθανή απάντηση είναι αυτή που πρότεινε εδώ και αρκετό η Hamas και επανέλαβε αυτή τη βδομάδα ο επικεφαλής της Haniyeh: μια συνολική κατάπαυση του πυρός. Η Hamas απέδειξε ήδη ότι μπορεί να κρατήσει το λόγο της. Περίπου 17 μήνες μετά την ανακοίνωσή της ότι αποφάσισε να εγκαταλείψει τον ένοπλο αγώνα και να αγωνιστεί με πολιτικά μέσα και ότι προχωρά σε μονομερή κατάπαυση του πυρός η Hamas δεν εκτόξευσε πυραύλους Qassams, παρά μόνο ύστερα από σοβαρή πρόκληση των Ισραηλινών, όπως στην περίπτωση της κλιμάκωσης των γεγονότων του Ιούνη.

Η Hamas, όμως, συνεχίζει να μάχεται κατά της κατοχής της Γάζας και της Δυτικής Όχθης. Από την πλευρά του Ισραήλ, το αποτέλεσμα των τελευταίων παλαιστινιακών εκλογών ήταν μια καταστροφή, γιατί, για πρώτη φορά, έχουμε μια εκλεγμένη ηγεσία που επιμένει να εκπροσωπεί τα συμφέροντα των Παλαιστινίων αντί να περιορίζεται στην αποδοχή των αιτημάτων των Ισραηλινών. Το Ισραήλ ούτε που θέλει να ακούσει για τερματισμό της κατοχής του και η επιλογή που έχει ήδη προωθηθεί είναι να τσακίσει με το στρατό του που έχει τρομερή δύναμη πυρός τους Παλαιστίνιους. Οι Παλαιστίνιοι πρέπει να πεινάσουν, να βομβαρδιστούν, να τρομοκρατηθούν με βόμβες κρότου για μήνες ολόκληρους ώσπου να συνειδητοποιήσουν ότι το να εξεγείρεται κανείς είναι μάταιο και ότι η ποινή της ισόβιας φυλάκισης για τον καθένα τους είναι η μόνη τους ελπίδα αν θέλουν τη ζωή τους. Το πολιτικό τους εκλογικό σύστημα, οι θεσμοί τους, οι αρχές τους, πρέπει να καταστραφούν. Για τους Ισραηλινούς, η Γάζα πρέπει να κυβερνιέται από συμμορίες που θα συνεργάζονται με τους δεσμοφύλακες της φυλακής.

Ο ισραηλινός στρατός είναι πεινασμένος για πόλεμο. Και δεν πρόκειται να τον σταματήσει κανένας ενδοιασμός για την τύχη των οποιωνδήποτε αιχμαλώτων στρατιωτών του. Από το 2002, οι Ισραηλινοί στρατιωτικοί υποστηρίζουν ότι και στη περίπτωση της Γάζας μια επιχείρηση τύπου «Αμυντική Ασπίδα» («Defensive Shield»), που εφαρμόστηκε στη Τζενίν, είναι αναγκαία. Ακριβώς ένα χρόνο πριν, στις 15 Ιούλη (πριν την αποχώρησή του από τη Γάζα), ο στρατός είχε συγκεντρώσει τις δυνάμεις του στα σύνορα της Λωρίδας για να προχωρήσει σε μια επίθεση τέτοιου τύπου στη Γάζα. Οι ΗΠΑ, όμως, πρόβαλαν βέτο. Η υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Κοντολίζα Ράις, έφτασε στην περιοχή σε μια επίσκεψη-αστραπή και έτσι ο στρατός αναγκάστηκε να κάνει πίσω. (3) Τώρα έφτασε, επιτέλους, η ώρα του.

Με την ισλαμοφοβία να έχει κυριεύσει την κυβέρνηση Μπους, φαίνεται ότι οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να δώσουν τη συγκατάθεσή τους, με την προϋπόθεση να μην προκληθεί αγανάκτηση στην κοινή γνώμη από επιθέσεις σε άμαχους που παίρνουν έκταση στα ΜΜΕ. (4)

Τώρα που έλαβε το «πράσινο φως» για να επιτεθεί, το μόνο που απασχολεί τον ισραηλινό στρατό είναι η εικόνα του προς τα έξω. Ο αναλυτής θεμάτων ασφαλείας Fishman, ανέφερε ότι «αυτό που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην τεράστια στρατιωτική και διπλωματική προσπάθεια» είναι οι αναφορές για ανθρωπιστικής υφής κρίση στη Γάζα. Γι’ αυτό, λοιπόν, θα κοιτάξει να επιτρέψει την εισαγωγή τροφίμων στη Γάζα. (5) Είναι ανάγκη να ταΐσουμε τους Παλαιστίνιους για να μπορέσουμε ύστερα ανενόχλητοι να συνεχίζουμε να τους σκοτώνουμε.

Σημειώσεις: (1) Alex Fishman, Who is for the elimination of Hamas, Yediot Aharonot Saturday Supplement, June 30, 2006. See also Alex Fishman, The safety-catch released, Yediot Aharonot June 21, 2006 (Hebrew), Aluf Benn, An operation with two goals, Ha’aretz, June 29 2006. (2) Greg Myre, Rockets Create a ‘Balance of Fear’ With Israel, Gaza Residents Say. The New York Times, July 9, 2006. Στην ιστοσελίδα http://www.nytimes.com/2006/07/09/world/middleeast/09rockets.html?ex=1310097 (3) Steven Erlanger, “U.S. Presses Israel to Smooth the Path to a Palestinian Gaza”, New York Times, August 7 2005. Στην ιστοσελίδα http://www.nytimes.com/2005/08/07/international/middleeast/07israel.html The planned July 2005 offensive is documented in detail in my The Road Map to Nowhere – Israel Palestine since 2003, Verso, September 2006. (4) For a detailed survey of the U.S. administration’s present stands, see Ori Nir, U.S. Seen Backing Israeli Moves To Topple Hamas, The Forward, July 7, 2006. Στο http://www.forward.com/articles/8063 (5) Alex Fishman, Their food is finished, Yediot Aharonot, July 11, 2006. Στο http://www.tau.ac.il/~reinhart

· Μια περίληψη αυτού του κειμένου επρόκειτο να παρουσιαστεί στις 13 Ιούλη στο Yediot Aharonot, αλλά αναβλήθηκε λόγω των γεγονότων στο νότιο Λίβανο. Μια ελαφρώς διαφορετική εκδοχή αυτού του κειμένου δημοσιεύτηκε, σε ιταλική μετάφραση, στην εφημερίδα «Il Manifesto», η οποία διατίθεται στη διεύθυνση www.anarkismo.net/newswire.php?story_id=3424 Η παρούσα εκδοχή δημοσιεύτηκε στο www.anarkismo.net και www.ainfos.ca Ελληνική μετάφραση «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης», Μελβούρνη, 21 Ιούλη 2006.

· · Η συγγραφέας του κειμένου Tanya Reinhart είναι αναρχική αγωνίστρια και καθηγήτρια Γλωσσολογίας στα πανεπιστήμια Τελ Αβίβ και Ουτρέχτης. Η ιστοσελίδα της είναι η www.tau.ac.il/~reinhart

Report this post to the editors

Διεθνής έκκληση

Δεν υπάρχει καμιά δικαιολογία για τη σφαγή πολιτών!

Γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχει κανένας χειρότερος εχθρός των ανθρώπων από τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό και την κυβέρνησή του. Εντούτοις, δεν είναι μόνοι: αρκετά κράτη ανέχονται τα σιωνιστικά πολεμικά εγκλήματα στην αποκαλούμενη αυτή εκστρατεία τους της «απελευθέρωσης των Ισραηλινών φυλακισμένων».

Οι δυνάμεις που εξουσιάζουν τα ΜΜΕ, όπως πάντα παρουσιάζουν το κράτος του Ισραήλ ως θύμα που αναγκάζεται να υπερασπίσει τον εαυτό του από τη Hezbollah και τη Hamas. Η άποψη αυτή δεν είναι το αποτέλεσμα οποιασδήποτε συμπάθειας προς τον ισραηλινό πολιτικό πληθυσμό. Είναι, μάλλον, συμπάθεια προς τη σιωνιστική εξουσία, η οποία επιζητεί να κάνει το άλμα προς τα εμπρός σε έναν πλήρη πόλεμο, όπως το 1982.

Ο λόγος είναι ότι δεν μπορούν να αποφύγουν τη διεθνή νομιμοποίηση της κυβέρνησης της Παλαιστινιακής Αρχής, εμμένοντας στο να μη θέτουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων θέματα αρχής, όπως τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη από το 1967 και τον εξοστρακισμό των Παλαιστινίων, με την επακόλουθη απαλλοτρίωση των σπιτιών και της γης τους στα χρόνια μετά από το 1948 και έκτοτε κατά τη διάρκεια κάθε κρίσης ή πολέμου, κάτι που οδήγησε στο σχηματισμό της παλαιστινιακής «διασποράς».

Σύμφωνα με την επίσημη αραβική θέση, απαιτείται, επίσης, ότι για να υπάρξει πλήρης και μόνιμη ειρήνη στην περιοχή, πρέπει το Ισραήλ να δεχτεί να επιστρέψει τα εδάφη που κατέλαβε το 1967, μαζί, βέβαια, με όλες τις εποικίσεις, και να αναγνωρίσει το δικαίωμα της επιστροφής ή της αποζημίωσης για εκείνες τις περιπτώσεις όπου η επιστροφή δεν είναι πλέον δυνατή για τους ενδιαφερόμενους Παλαιστίνιους και τους απογόνους τους, οι οποίοι διώχθηκαν ή αναγκάστηκαν σε εξορία ως αποτέλεσμα των διώξεων στις οποίες υποβλήθηκαν. Δεδομένου ότι ο Ολμέρτ είναι, σύμφωνα με τους διπλωματικούς όρους, όλο και περισσότερο απομονωμένος, η μόνη πιθανή διέξοδος γι’ αυτόν και τη σιωνιστική του συμμορία (εκτός από την προφανή, δηλαδή την τήρηση από το ισραηλινό κράτος του διεθνούς Δικαίου και τη συμμόρφωσή του με τα ψηφίσματα του Ο.Η.Ε) είναι να προκαλέσει έναν πόλεμο που, στη συνέχεια, μπορεί να κάνει το φίλο του Μπους, να αντιδράσει, τρέχοντας προς ενίσχυση του απειλούμενου συμμάχου του, αλλά και εξουδετερώνοντας, επίσης, εκείνους – στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό του Ισραήλ – που υποστηρίζουν μια λύση ειρήνης κατόπιν διαπραγματεύσεων.

Η αποκάλυψη της ψευδο-απάντησης, με στρατιωτικούς όρους, δήθεν για να «απελευθερώσει» ομήρους (κάτι που δεν μπορεί να επιτευχθεί χρησιμοποιώντας στρατιωτικά μέσα, αλλά μόνο μέσω διαπραγματεύσεων, εάν κάποιος μιλά σοβαρά για τη διάσωση της ζωής τους), φέρνει απροκάλυπτα στην επιφάνεια το γεγονός ότι είναι μόνο μια πρόφαση για να θέσει σε κίνηση σχέδια που έχουν ωριμάσει από καιρό με μυστικότητα στα στρατιωτικά επιτελεία. Οι επιθέσεις ενάντια στη Βηρυτό, την Τύρο και αλλού, έχουν επιφέρει μέχρι τώρα καταστροφές μόνο μεταξύ των πολιτών. Ο ισχυρισμός ενός Ισραηλινού διοικητή ότι η πολιτική και στρατιωτική δομή της Hezbollah έχει επηρεαστεί σημαντικά, είναι ένα από εκείνα τα ψέματα που καταλήγουν να γίνονται αλήθεια εάν επαναλαμβάνονται συχνά.

Οι πύραυλοι Katyusha δεν μπορούν να πυροδοτηθούν χωρίς άμεσο εντοπισμό των στόχων τους από τους αμερικανικούς κατασκοπευτικούς δορυφόρους, οι οποίοι διαβιβάζουν αμέσως έπειτα τα στοιχεία στο ισραηλινό στρατηγείο. Το γεγονός ότι οι ρουκέτες της Hezbollah δεν έχουν καταστραφεί εδώ και περισσότερο από 10 ημέρες, μας δείχνει, πέραν κάθε αμφιβολίας, ότι ο σκοπός των σιωνιστών σ’ αυτόν τον πόλεμο δεν είναι να σωθεί η ζωή του πληθυσμού τους αλλά, αντίθετα, να χρησιμοποιήσουν το γεγονός και για να δικαιολογήσουν τις αγριότητές τους και για να καταλάβουν ένα μέρος του Λιβάνου. Είναι η πληρέστερη βαρβαρότητα που μπορεί να φανταστεί κανείς.

Η εξουσία στο Ισραήλ βρίσκεται στα χέρια μιας σιωνιστικής στρατιωτικής ιεραρχίας που χρησιμοποιεί διάφορα σχέδια ώστε να προκληθεί μια αναπόφευκτη αντίδραση από την άλλη πλευρά. Η παρούσα κρίση προκλήθηκε από την απαγωγή δύο Παλαιστινίων πολιτών τον Ιούνιο, που ακολουθήθηκε ως απάντηση από την απαγωγή ενός Ισραηλινού στρατιώτη και είναι το δεύτερο γεγονός που δημοσιοποιείται ευρέως στα ΜΜΕ, αντίθετα με το προηγούμενο.

Η σιωνιστική εισβολή στη Γάζα πραγματοποιήθηκε τότε με στόχο τους ηγέτες της Hamas και την υπονόμευση της Παλαιστινιακής Αρχής στη Γάζα, καθιστώντας ολοκληρωτικά αδύνατο για την Hamas να τηρήσει τη μονομερή ανακωχή που βρισκόταν σε ισχύ μετά τη νίκη της στις εκλογές, δηλαδή για μια περίοδο 17 μηνών.

Πρέπει να υπενθυμιστεί ότι ο Σαρόν χρησιμοποίησε παρόμοια τακτική όταν υπονόμευσε τις ειρηνευτικές προσπάθειες πηγαίνοντας στο Moshe, ιερό τόπο των μουσουλμάνων, προκειμένου να προκληθεί η οργή των Παλαιστίνιων και των Αράβων, κάτι που αποτέλεσε την αφετηρία για τη δεύτερη Ιντιφάντα.

Η αληθινή εξουσία δεν βρίσκεται στα χέρια του Ολμέρτ, αλλά στη στρατιωτική ελίτ. Οι πολιτικοί, είτε «αριστεροί» είτε δεξιοί, είναι ακριβώς αχυράνθρωποι που ακολουθούν τις διαταγές αυτών που έχουν τη στρατιωτική εξουσία, την αληθινή βάση του σιωνισμού.

Η ρητή έγκριση της σφαγής από τις ΗΠΑ, με την Ε.Ε. να βαδίζει κατά χυδαίο τρόπο στα βήματά της, αποδείχθηκε σαφέστατα και ξεκάθαρα όταν η Κοντολίζα Ράις είπε την Παρασκευή 21 Ιουλίου, ότι μια εκεχειρία δεν επρόκειτο να επιτευχθεί αμέσως. Όπως ξέρουμε, μόνο οι ΗΠΑ έχουν τη δύναμη να σταματήσουν τη σιωνιστική στρατιωτική μηχανή από το να συνθλίβει ανθρώπους στο Λίβανο, κάτι που κάνει με την τέλεια ψεύτικη πρόφαση ότι «καταστρέφει τα προπύργια της Hezbollah».

Έτσι, λοιπόν, ποιοι είναι οι στόχοι των αμερικανών προϊσταμένων των σιωνιστών; Να εκτρέψουν την προσοχή από την ήττα τους στο Ιράκ, η οποία παίρνει όλο και χειρότερη γι’ αυτούς μορφή κάθε ημέρα και από την οποία δεν θα υπάρξει κανένας τρόπος να εξέλθουν «με το κεφάλι ψηλά». Να δημιουργήσουν μια πρόφαση για να επιτεθούν στο Ιράν, το οποίο αυτήν την περίοδο είναι η μέγιστη απειλή στη συνολική τους ηγεμονία στη Μέση Ανατολή, για την οποία η αυτοκρατορία των Μπους δεν έχει ακόμα υποχωρήσει παρά την αρκετά άσχημη γι’ αυτούς τροπή των γεγονότων στο Ιράκ ή στο Αφγανιστάν. Να ενισχύσουν τον πιο αντιδραστικό μιλιταρισμό στο σιωνιστικό κράτος, κάτι που θα καταστήσει λιγότερο πιθανή μια προοπτική μόνιμης ειρήνευσης με τον παλαιστινιακό και αραβικό κόσμο.

Οι ΗΠΑ χρειάζονται στην πραγματικότητα ένα επεκτατικό Ισραήλ, ικανό να ενεργήσει ως εμπροσθοφυλακή των στρατηγικών αμερικανικών ενδιαφερόντων στη Μέση Ανατολή. Ένα ισραηλινό κράτος δεσμευμένο σε μια πολιτική ειρήνης και στις κανονικές σχέσεις με τους γείτονές του δεν θα βρισκόταν σε αρμονία με την πολιτική του Μπους και τα ενδιαφέροντα που αντιπροσωπεύει. Επίσης, οι ΗΠΑ, για άλλη μια φορά, δείχνουν ότι αυτές και μόνο παίρνουν τις αποφάσεις για τη «νέα παγκόσμια τάξη» και ότι ο Ο.Η.Ε, η Ρωσία και η Ε.Ε. είναι ακριβώς δευτεροβάθμια όργανα όσον αφορά οποιαδήποτε πιθανή λύση στο παλαιστινιακό πρόβλημα.

Η μόνη πιθανότητα να αποφευχθεί μια διεύρυνση της σύγκρουσης με πολύ πιο σοβαρές συνέπειες σε ανθρώπινες απώλειες, καταστροφή των δομών των φτωχών αυτών χωρών καθώς και μιας αύξησης της αστάθειας σε όλες τις χώρες της περιοχής και μιας πιθανής έντασης των απελπισμένων και τυφλών πράξεων αντεκδίκησης ενάντια στον πληθυσμό, είναι η ανάπτυξη μιας ενωμένης κινητοποίησης σε επίπεδο βάσης, όλων των εργαζομένων, όλης της αριστεράς, ώστε να δημιουργηθεί ένα εμπόδιο σε αυτήν τη στρατοκρατική εκστρατεία μιας υπερεθνικής δύναμης, που καθοδηγείται από τις ΗΠΑ, οι οποίες σκοπεύουν «να διεξάγουν τον πόλεμο ενάντια στον τρόμο» στο όνομα των αξιών «της δημοκρατίας και της ελευθερίας» αλλά που, στην πραγματικότητα, θα εξασφαλίσουν μόνο κέρδη για τη βιομηχανία όπλων και τους πετρελαϊκούς γίγαντες (χάρη στην αύξηση της τιμής του πετρελαίου) και θα επιτρέψει τη συνεχιζόμενη καταστροφή κάθε κοινωνικής και πολιτικής κατάκτησης των εργατικών τάξεων, μια μάζα που θα αποτελεί αντικείμενο εκμετάλλευσης ολοένα με αυξανόμενους ρυθμούς από το μεγάλο κεφάλαιο.

* Το κείμενο αυτό υπογράφουν οι αγωνιστές σύντροφοι-μέλη της ομάδας «Luta Social» («Κοινωνικός Αγώνας») από την Πορτογαλία, Antonio Alves, Daniel Silva, Flavio Goncalves, Fernando Martins, Manuel Baptista, Miguel Negrao, Pedro Alves και Pier Fransesco Zalcone. Μπορείτε να υπογράψτε κι εσείς στέλνοντας μήνυμα στην ηλεκτρονική διεύθυνση luta_social@sapo.pt Για περισσότερες πληροφορίες υπάρχει η ιστοσελίδα www.luta-social.blogspot.com

** Δημοσιεύτηκε στο www.anarkismo.net Ελληνική μετάφραση «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης», Μελβούρνη, 26 Ιούλη 2006.
Related Link: http://www.luta-social.blogspot.com

Report this post to the editors

Διεθνής έκκληση

Δεν υπάρχει καμιά δικαιολογία για τη σφαγή πολιτών!

Γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχει κανένας χειρότερος εχθρός των ανθρώπων από τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό και την κυβέρνησή του. Εντούτοις, δεν είναι μόνοι: αρκετά κράτη ανέχονται τα σιωνιστικά πολεμικά εγκλήματα στην αποκαλούμενη αυτή εκστρατεία τους της «απελευθέρωσης των Ισραηλινών φυλακισμένων».

Οι δυνάμεις που εξουσιάζουν τα ΜΜΕ, όπως πάντα παρουσιάζουν το κράτος του Ισραήλ ως θύμα που αναγκάζεται να υπερασπίσει τον εαυτό του από τη Hezbollah και τη Hamas. Η άποψη αυτή δεν είναι το αποτέλεσμα οποιασδήποτε συμπάθειας προς τον ισραηλινό πολιτικό πληθυσμό. Είναι, μάλλον, συμπάθεια προς τη σιωνιστική εξουσία, η οποία επιζητεί να κάνει το άλμα προς τα εμπρός σε έναν πλήρη πόλεμο, όπως το 1982.

Ο λόγος είναι ότι δεν μπορούν να αποφύγουν τη διεθνή νομιμοποίηση της κυβέρνησης της Παλαιστινιακής Αρχής, εμμένοντας στο να μη θέτουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων θέματα αρχής, όπως τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη από το 1967 και τον εξοστρακισμό των Παλαιστινίων, με την επακόλουθη απαλλοτρίωση των σπιτιών και της γης τους στα χρόνια μετά από το 1948 και έκτοτε κατά τη διάρκεια κάθε κρίσης ή πολέμου, κάτι που οδήγησε στο σχηματισμό της παλαιστινιακής «διασποράς».

Σύμφωνα με την επίσημη αραβική θέση, απαιτείται, επίσης, ότι για να υπάρξει πλήρης και μόνιμη ειρήνη στην περιοχή, πρέπει το Ισραήλ να δεχτεί να επιστρέψει τα εδάφη που κατέλαβε το 1967, μαζί, βέβαια, με όλες τις εποικίσεις, και να αναγνωρίσει το δικαίωμα της επιστροφής ή της αποζημίωσης για εκείνες τις περιπτώσεις όπου η επιστροφή δεν είναι πλέον δυνατή για τους ενδιαφερόμενους Παλαιστίνιους και τους απογόνους τους, οι οποίοι διώχθηκαν ή αναγκάστηκαν σε εξορία ως αποτέλεσμα των διώξεων στις οποίες υποβλήθηκαν. Δεδομένου ότι ο Ολμέρτ είναι, σύμφωνα με τους διπλωματικούς όρους, όλο και περισσότερο απομονωμένος, η μόνη πιθανή διέξοδος γι’ αυτόν και τη σιωνιστική του συμμορία (εκτός από την προφανή, δηλαδή την τήρηση από το ισραηλινό κράτος του διεθνούς Δικαίου και τη συμμόρφωσή του με τα ψηφίσματα του Ο.Η.Ε) είναι να προκαλέσει έναν πόλεμο που, στη συνέχεια, μπορεί να κάνει το φίλο του Μπους, να αντιδράσει, τρέχοντας προς ενίσχυση του απειλούμενου συμμάχου του, αλλά και εξουδετερώνοντας, επίσης, εκείνους – στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό του Ισραήλ – που υποστηρίζουν μια λύση ειρήνης κατόπιν διαπραγματεύσεων.

Η αποκάλυψη της ψευδο-απάντησης, με στρατιωτικούς όρους, δήθεν για να «απελευθερώσει» ομήρους (κάτι που δεν μπορεί να επιτευχθεί χρησιμοποιώντας στρατιωτικά μέσα, αλλά μόνο μέσω διαπραγματεύσεων, εάν κάποιος μιλά σοβαρά για τη διάσωση της ζωής τους), φέρνει απροκάλυπτα στην επιφάνεια το γεγονός ότι είναι μόνο μια πρόφαση για να θέσει σε κίνηση σχέδια που έχουν ωριμάσει από καιρό με μυστικότητα στα στρατιωτικά επιτελεία. Οι επιθέσεις ενάντια στη Βηρυτό, την Τύρο και αλλού, έχουν επιφέρει μέχρι τώρα καταστροφές μόνο μεταξύ των πολιτών. Ο ισχυρισμός ενός Ισραηλινού διοικητή ότι η πολιτική και στρατιωτική δομή της Hezbollah έχει επηρεαστεί σημαντικά, είναι ένα από εκείνα τα ψέματα που καταλήγουν να γίνονται αλήθεια εάν επαναλαμβάνονται συχνά.

Οι πύραυλοι Katyusha δεν μπορούν να πυροδοτηθούν χωρίς άμεσο εντοπισμό των στόχων τους από τους αμερικανικούς κατασκοπευτικούς δορυφόρους, οι οποίοι διαβιβάζουν αμέσως έπειτα τα στοιχεία στο ισραηλινό στρατηγείο. Το γεγονός ότι οι ρουκέτες της Hezbollah δεν έχουν καταστραφεί εδώ και περισσότερο από 10 ημέρες, μας δείχνει, πέραν κάθε αμφιβολίας, ότι ο σκοπός των σιωνιστών σ’ αυτόν τον πόλεμο δεν είναι να σωθεί η ζωή του πληθυσμού τους αλλά, αντίθετα, να χρησιμοποιήσουν το γεγονός και για να δικαιολογήσουν τις αγριότητές τους και για να καταλάβουν ένα μέρος του Λιβάνου. Είναι η πληρέστερη βαρβαρότητα που μπορεί να φανταστεί κανείς.

Η εξουσία στο Ισραήλ βρίσκεται στα χέρια μιας σιωνιστικής στρατιωτικής ιεραρχίας που χρησιμοποιεί διάφορα σχέδια ώστε να προκληθεί μια αναπόφευκτη αντίδραση από την άλλη πλευρά. Η παρούσα κρίση προκλήθηκε από την απαγωγή δύο Παλαιστινίων πολιτών τον Ιούνιο, που ακολουθήθηκε ως απάντηση από την απαγωγή ενός Ισραηλινού στρατιώτη και είναι το δεύτερο γεγονός που δημοσιοποιείται ευρέως στα ΜΜΕ, αντίθετα με το προηγούμενο.

Η σιωνιστική εισβολή στη Γάζα πραγματοποιήθηκε τότε με στόχο τους ηγέτες της Hamas και την υπονόμευση της Παλαιστινιακής Αρχής στη Γάζα, καθιστώντας ολοκληρωτικά αδύνατο για την Hamas να τηρήσει τη μονομερή ανακωχή που βρισκόταν σε ισχύ μετά τη νίκη της στις εκλογές, δηλαδή για μια περίοδο 17 μηνών.

Πρέπει να υπενθυμιστεί ότι ο Σαρόν χρησιμοποίησε παρόμοια τακτική όταν υπονόμευσε τις ειρηνευτικές προσπάθειες πηγαίνοντας στο Moshe, ιερό τόπο των μουσουλμάνων, προκειμένου να προκληθεί η οργή των Παλαιστίνιων και των Αράβων, κάτι που αποτέλεσε την αφετηρία για τη δεύτερη Ιντιφάντα.

Η αληθινή εξουσία δεν βρίσκεται στα χέρια του Ολμέρτ, αλλά στη στρατιωτική ελίτ. Οι πολιτικοί, είτε «αριστεροί» είτε δεξιοί, είναι ακριβώς αχυράνθρωποι που ακολουθούν τις διαταγές αυτών που έχουν τη στρατιωτική εξουσία, την αληθινή βάση του σιωνισμού.

Η ρητή έγκριση της σφαγής από τις ΗΠΑ, με την Ε.Ε. να βαδίζει κατά χυδαίο τρόπο στα βήματά της, αποδείχθηκε σαφέστατα και ξεκάθαρα όταν η Κοντολίζα Ράις είπε την Παρασκευή 21 Ιουλίου, ότι μια εκεχειρία δεν επρόκειτο να επιτευχθεί αμέσως. Όπως ξέρουμε, μόνο οι ΗΠΑ έχουν τη δύναμη να σταματήσουν τη σιωνιστική στρατιωτική μηχανή από το να συνθλίβει ανθρώπους στο Λίβανο, κάτι που κάνει με την τέλεια ψεύτικη πρόφαση ότι «καταστρέφει τα προπύργια της Hezbollah».

Έτσι, λοιπόν, ποιοι είναι οι στόχοι των αμερικανών προϊσταμένων των σιωνιστών; Να εκτρέψουν την προσοχή από την ήττα τους στο Ιράκ, η οποία παίρνει όλο και χειρότερη γι’ αυτούς μορφή κάθε ημέρα και από την οποία δεν θα υπάρξει κανένας τρόπος να εξέλθουν «με το κεφάλι ψηλά». Να δημιουργήσουν μια πρόφαση για να επιτεθούν στο Ιράν, το οποίο αυτήν την περίοδο είναι η μέγιστη απειλή στη συνολική τους ηγεμονία στη Μέση Ανατολή, για την οποία η αυτοκρατορία των Μπους δεν έχει ακόμα υποχωρήσει παρά την αρκετά άσχημη γι’ αυτούς τροπή των γεγονότων στο Ιράκ ή στο Αφγανιστάν. Να ενισχύσουν τον πιο αντιδραστικό μιλιταρισμό στο σιωνιστικό κράτος, κάτι που θα καταστήσει λιγότερο πιθανή μια προοπτική μόνιμης ειρήνευσης με τον παλαιστινιακό και αραβικό κόσμο.

Οι ΗΠΑ χρειάζονται στην πραγματικότητα ένα επεκτατικό Ισραήλ, ικανό να ενεργήσει ως εμπροσθοφυλακή των στρατηγικών αμερικανικών ενδιαφερόντων στη Μέση Ανατολή. Ένα ισραηλινό κράτος δεσμευμένο σε μια πολιτική ειρήνης και στις κανονικές σχέσεις με τους γείτονές του δεν θα βρισκόταν σε αρμονία με την πολιτική του Μπους και τα ενδιαφέροντα που αντιπροσωπεύει. Επίσης, οι ΗΠΑ, για άλλη μια φορά, δείχνουν ότι αυτές και μόνο παίρνουν τις αποφάσεις για τη «νέα παγκόσμια τάξη» και ότι ο Ο.Η.Ε, η Ρωσία και η Ε.Ε. είναι ακριβώς δευτεροβάθμια όργανα όσον αφορά οποιαδήποτε πιθανή λύση στο παλαιστινιακό πρόβλημα.

Η μόνη πιθανότητα να αποφευχθεί μια διεύρυνση της σύγκρουσης με πολύ πιο σοβαρές συνέπειες σε ανθρώπινες απώλειες, καταστροφή των δομών των φτωχών αυτών χωρών καθώς και μιας αύξησης της αστάθειας σε όλες τις χώρες της περιοχής και μιας πιθανής έντασης των απελπισμένων και τυφλών πράξεων αντεκδίκησης ενάντια στον πληθυσμό, είναι η ανάπτυξη μιας ενωμένης κινητοποίησης σε επίπεδο βάσης, όλων των εργαζομένων, όλης της αριστεράς, ώστε να δημιουργηθεί ένα εμπόδιο σε αυτήν τη στρατοκρατική εκστρατεία μιας υπερεθνικής δύναμης, που καθοδηγείται από τις ΗΠΑ, οι οποίες σκοπεύουν «να διεξάγουν τον πόλεμο ενάντια στον τρόμο» στο όνομα των αξιών «της δημοκρατίας και της ελευθερίας» αλλά που, στην πραγματικότητα, θα εξασφαλίσουν μόνο κέρδη για τη βιομηχανία όπλων και τους πετρελαϊκούς γίγαντες (χάρη στην αύξηση της τιμής του πετρελαίου) και θα επιτρέψει τη συνεχιζόμενη καταστροφή κάθε κοινωνικής και πολιτικής κατάκτησης των εργατικών τάξεων, μια μάζα που θα αποτελεί αντικείμενο εκμετάλλευσης ολοένα με αυξανόμενους ρυθμούς από το μεγάλο κεφάλαιο.

* Το κείμενο αυτό υπογράφουν οι αγωνιστές σύντροφοι-μέλη της ομάδας «Luta Social» («Κοινωνικός Αγώνας») από την Πορτογαλία, Antonio Alves, Daniel Silva, Flavio Goncalves, Fernando Martins, Manuel Baptista, Miguel Negrao, Pedro Alves και Pier Fransesco Zalcone. Μπορείτε να υπογράψτε κι εσείς στέλνοντας μήνυμα στην ηλεκτρονική διεύθυνση luta_social@sapo.pt Για περισσότερες πληροφορίες υπάρχει η ιστοσελίδα www.luta-social.blogspot.com

** Δημοσιεύτηκε στο www.anarkismo.net Ελληνική μετάφραση «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης», Μελβούρνη, 26 Ιούλη 2006.
Related Link: http://www.luta-social.blogspot.com

Report this post to the editors

Μια αναρχική άποψη για την εθνική απελευθέρωση

Μια σημαντική από αναρχοκομμουνιστική ανάλυση, παρά τις ελάχιστες διαφωνίες, σχετικά με την πρόσφατη σύρραξη στη Μ. Ανατολή και το ρόλο των αναρχικών.

Ο πόλεμος μεταξύ του Ισραήλ (με την πλήρη υποστήριξη των ΗΠΑ) και της Χεζμπολάχ (και τον υπόλοιπο Λίβανο) τερματίστηκε προσωρινά. «Προσωρινά» επειδή δεν έχει επιλυθεί κανένα σημαντικό ζήτημα και, ιδιαίτερα, ο αποικιοκρατικός ρόλος του Ισραήλ στη Μέση Ανατολή. Στο μεταξύ, ο πόλεμος μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράκ εντείνεται, ενώ ο ιρακινός εμφύλιος πόλεμος μεταξύ διαφορετικών φατριών εντείνεται επίσης. Ο δε πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Αφγανιστάν συνεχίζεται και υπάρχουν, επιπλέον, βάσιμα στοιχεία ότι η κυβέρνηση Μπους σκοπεύει να επιτεθεί και στο Ιράν. Η ειρήνη δηλαδή δεν είναι προσιτή.

Η αριστερά, έτσι όπως είναι, έχει υιοθετήσει μια σειρά θέσεων σχετικά με τον ισραηλινο-λιβανικό πόλεμο, ως μέρος των θέσεών της για τους πολέμους στη Μέση Ανατολή γενικότερα. Κατ’ αρχάς, οι φιλελεύθεροι συνεχίζουν να υποστηρίζουν το αμερικανικό όπως επίσης και το ισραηλινό κράτος, αλλά θέλουν τα δύο αυτά κράτη να αναβαθμίσουν την όλη τους δραστηριότητα τους υιοθετώντας μια πιο… έξυπνη και… σύγχρονη συμπεριφορά. Για χρόνια, το φιλελεύθερο τμήμα του αμερικανικού αντιπολεμικού κινήματος έχει αγωνιστεί για να μην αποτελέσει κυρίαρχο ζήτημα των γενικότερων αντιπολεμικών διαμαρτυριών η ισραηλινή επιθετικότητα εναντίον των Παλαιστινίων. Τώρα που έπρεπε να ασχοληθούν άμεσα με την επιθετικότητα ΗΠΑ-Ισραήλ, το τμήμα αυτό υποστηρίζει ότι, ενώ το Ισραήλ είχε «το δικαίωμα» «να αμυνθεί» οι πράξεις του ήταν «υπερβολικές» και «δυσανάλογες». Αντ’ αυτού, αυτές οι φιλο-ισραηλινές «περιστερές» υποστήριξαν μια «εκεχειρία» εξισώνοντας τις δύο πλευρές, τον επιτιθέμενο και το θύμα. Ότι, δηλαδή, πρέπει και οι δύο πλευρές να σταματήσουν να αγωνίζεται ο ένας ενάντια στον άλλο. Ως επί το πλείστον, οι φιλελεύθεροι υποστήριξαν το αίτημα για αφοπλισμό της Χεζμπολάχ (αλλά όχι και ένα παρόμοιο αίτημα για αφοπλισμό του Ισραήλ!). Επιθυμούν την υιοθέτηση μιας (προσωρινής) κατάπαυσης του πυρός έτσι ώστε διάφορες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και άλλα κράτη να επέμβουν ως άλλοι σερίφηδες για «να διατηρήσουν την ειρήνη» περισσότερο ή λιγότερο.

Από την άλλη πλευρά, η ριζοσπαστική αριστερά μεταμορφώθηκε, ως συνήθως, σε δύναμη ενθάρρυνσης της Χεζμπολάχ, όπως επίσης και της Χαμάς, όπως έκανε και για τη φονταμενταλιστικών τάσεων αντίσταση στο Ιράκ. (Πάντως, κανείς δεν ενθαρρύνει τους Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, γιατί κάτι τέτοιο θα ήταν, πιστεύω, αρκετά σημαντικό ακόμη και για το μεγαλύτερο τμήμα της ριζοσπαστικής αριστεράς). Συγκεκριμένα, μιλώ εδώ για το Παγκόσμιο Κόμμα Εργατών (Workers World Party) τις μετωπικές του οργανώσεις και τις διασπάσεις του, όπως επίσης και τη Διεθνή Σοσιαλιστική Οργάνωση (International Socialist Organisation – ISO) των ΗΠΑ και το αδελφό της Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (Socialist Workers Party) της Μεγάλης Βρετανίας, μεταξύ άλλων. Οι οργανώσεις αυτές έχουν εστιάσει την κριτική και τις θέσεις τους στα αναμφισβήτητα κακά της ισραηλινής επίθεσης καθώς και στη λαϊκή υποστήριξη που χαίρει η Χεζμπολάχ στο Λίβανο και στον υπόλοιπο αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο.

Αυτό έχει ένα, κατά κάποιο τρόπο, μια περίεργη επίδραση. Κατά τη διάρκεια του πολέμου ΗΠΑ-Βιετνάμ, ήταν δυνατό να παρουσιαστεί η «κομμουνιστική» πλευρά (σταλινικοί-ολοκληρωτικοί εθνικιστές) ως «σοσιαλιστική». Αλλά δεν υπάρχει κανένας τρόπος ώστε να δοθεί μια προοδευτική χροιά στη Χεζμπολάχ και τις δυνάμεις εκείνες που εμφορούνται από την ίδια με αυτήν ιδεολογία. Οι δυνάμεις αυτές μάχονται για την επιβολή θεοκρατικών δικτατοριών, χωρίς δικαιώματα για όσους διαφωνούν με τη θρησκεία, για τις εθνικές μειονότητες, τους εργαζομένους και τις γυναίκες. Ελλείψει άλλης εναλλακτικής λύσης, έχουν μεταβληθεί σε ηγέτες των κινημάτων εθνικής αντίστασης εναντίον ξένων επεμβάσεων και κατοχών. Αυτό μπορεί και πρέπει να δειχθεί. Αλλά το να χαιρετήσουν απερίσκεπτα οι λαϊκιστές αυτοί αριστεροί τις δυνάμεις αυτές σαν να ήταν προλετάριοι ή σοσιαλιστές, αυτό είναι αλλόκοτο. Για τους αναρχικούς, το θέμα δεν είναι μόνο ότι δεν συμφωνούμε με τέτοιες ιδέες, αλλά ότι και με τα προγράμματα αυτά δεν πρόκειται να απελευθερωθεί ο Λίβανος και άλλες χώρες από τον ιμπεριαλισμό. Μόνο με βάση ένα αναρχικό πρόγραμμα μπορεί να γίνει αυτό.

Τρίτον, οι αναρχικοί έχουν από ανέκαθεν αντιταχθεί σαφέστατα και ξεκάθαρα στην επιθετικότητα των ΗΠΑ-Ισραήλ. Έχουν, επίσης, επισημάνει την αντιδραστική φύση και των δύο πλευρών που ενέχονται στον πόλεμο. Εντούτοις, πολλοί τείνουν να εξισώσουν τις δύο πλευρές, να τις αντιμετωπίσουν ως εξίσου κακές, προωθώντας την αντίσταση στον πόλεμο και στις δύο πλευρές. Ενώ φαίνεται ότι επικρατεί αρκετή σύγχυση στο ζήτημα αυτό μεταξύ των αναρχικών, η εντύπωσή μου είναι ότι οι περισσότεροι έχουν αποτύχει στο να υποστηρίξουν τους καταπιεσμένους εναντίον των καταπιεστών στον πόλεμο αυτό (αλλά και στους άλλους πολέμους στη Μέση Ανατολή).

Αντ’ αυτού, θα ήθελα να προτείνω μια διαφορετική αναρχική προσέγγιση: Οι επαναστάτες αναρχικοί πρέπει, να βρίσκονται ταυτόχρονα: 1) σε αλληλεγγύη με το λαό ενός καταπιεσμένου έθνους ενάντια στον καταπιεστή τους (στην περίπτωση αυτή του Λιβάνου ενάντια στις ΗΠΑ-Ισραήλ) και 2) να αντιτίθενται πολιτικά σε κάθε αστικό-κρατικό πρόγραμμα (εθνικιστικό, ισλαμικό κ.λπ.) και ηγεσία (στην περίπτωση αυτή στη Χεζμπολάχ, διάφορους άλλους εθνικιστές κ.λπ.) υπέρ του επαναστατικού, διεθνιστικού και σοσιαλιστικού αναρχισμού.

Λέγοντας «αλληλέγγυοι», εννοώ ότι πρέπει να είναι «με την πλευρά» των πληθυσμών του καταπιεσμένου έθνους, υποστηρίζοντάς τους ενάντια στις επιθέσεωις των καταπιεστών τους (κάτι που δεν μας αποτρέπει από το να δείξουμε συμπάθεια προς τους Ισραηλίτες – και Αμερικανούς – στρατιώτες, συμπάθεια που πηγάζει από το γεγονός ότι είναι και αυτοί άνθρωποι και προέρχονται από την εργατική τάξη τους και όχι επειδή είναι στρατιώτες).

Δεν σημαίνει ότι συνθήματα όπως «Νίκη στη Χεζμπολάχ!» ή «Είμαστε όλοι Χεζμπολάχ» υπονοούν μια πολιτική συμφωνία με τη Χεζμπολάχ. Πρόσφατα, μια ομάδα ομοφυλόφιλων αναρχικών στη Νέα Υόρκη κάλεσε σε μια διαδήλωση στην ιρανική πρεσβεία ενάντια στη δίωξη κάποιων Ιρανών ομοφυλόφιλων. Η ομάδα αυτή δεν θέλησε να θέσει και το ζήτημα των προετοιμασιών της αμερικανικής κυβέρνησης για πόλεμο ενάντια στο Ιράν. Θα προτιμούσα να διαδήλωναν με συνθήματα όπως «ΗΠΑ κάτω τα χέρια από τα χέρια από το Ιράν! Ιράν κάτω τα χέρια από τους ομοφυλόφιλους!»

Ταξική και μη ταξική καταπίεση

Το ζήτημα αυτό αποτελεί πτυχή ενός ευρύτερου ζητήματος: της σχέσης μεταξύ ταξικών ζητημάτων και συγκεκριμένων μη ταξικών ζητημάτων όταν επιζητούμε την απελευθέρωση. Το πρόβλημα της καταπίεσης μπορεί να διαιρεθεί στην ταξική και στη μη ταξική μορφή της. Η ταξική εκμετάλλευση έχει να κάνει με τον τρόπο με τον οποίο ο καπιταλισμός απορροφά την υπεραξία από τους εργαζομένους (και, επίσης, με την εκμετάλλευση των αγροτών από τους ιδιοκτήτες και τους καπιταλιστές). Η μη ταξική εκμετάλλευση συμπεριλαμβάνει την καταπίεση ενάντια στις γυναίκες (το γένος), των έγχρωμων (φυλετική), των ομοφυλόφιλων και των λεσβιών (ομοφοβία), των θρησκευτικών μειονοτήτων, της νεολαίας, κ.λπ., όπως επίσης και την εθνική καταπίεση. Η καταπίεση σε βάρος της εργατικής τάξης είναι συγκεκριμένη για τον καπιταλισμό και η κατάργησή της απαιτείται μόνο με τη σοσιαλιστική επανάσταση. Οι άλλες μορφές καταπίεσης (ακόμη και αυτές εναντίον των αγροτών – οι οποίοι αποτελούν ακόμα ένα μεγάλο ποσοστό της ανθρωπότητας) είναι συχνά κατάλοιπα της προ-καπιταλιστικής εποχής. Είναι μορφές καταπίεσης που ο καπιταλισμός «υποσχέθηκε» να καταργήσει στο στάδιο της επαναστατικής του νεότητας. Αυτό ήταν το αστικο-δημοκρατικό πρόγραμμα που ήρθε στο προσκήνιο με τις μεγάλες καπιταλιστικές επαναστάσεις της Αγγλίας, των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Λατινικής Αμερικής.

Φυσικά, οι καπιταλιστές δεν ανταποκρίθηκαν ποτέ στο δημοκρατικό τους πρόγραμμα. Μάλλον, ενσωμάτωσαν τις συγκεκριμένες μορφές καταπίεσης στο σύστημά τους ως προχώματα της κεφαλαιοκρατικής εκμετάλλευσης. Μερικές από αυτές τις μορφές εκμετάλλευσης ίσως είχαν αρχίσει να υπάρχουν από την εποχή του πρόωρου καπιταλισμού ή από την προ-καπιταλιστική ταξική εκμετάλλευση (δηλαδή μέσω των οικονομικών δυνάμεων) – αλλά απέκτησαν τη δική τους οντότητα και περιέπεσαν αργότερα σε πολιτική αδράνεια. Όλες οι μορφές καταπίεσης, συμπεριλαμβανομένης και της ταξικής, συνδυάζονται μεταξύ τους, η μια εξαρτάται από την άλλη και στηρίζονται μεταξύ τους.

Ιστορικά μιλώντας, η τάση της ταξικής πάλης στο εσωτερικό του αναρχισμού (δηλαδή ο αναρχο-συνδικαλισμός και το μεγαλύτερο μέρος του αναρχικού κομμουνισμού) έχει εστιάσει τον αγώνα της στην ταξική πάλη των εργαζομένων ενάντια στους καπιταλιστές. Αλλά η τάση αυτή έχει αντιμετωπίσει συχνά τις μη ταξικές μορφές εκμετάλλευσης ως ασήμαντες, ως ψευδαισθήσεις που δημιουργούνται από τους καπιταλιστές για να εξαπατήσουν τους εργαζομένους, για να τους διαχωρίσουν και να αποδυναμώσουν την εργατική τάξη. Από τη στιγμή που επισημανθεί αυτό στους εργαζομένους, υποθετικά θα πρέπει αυτοί να καταλάβουν το τέχνασμα αυτό και να ενωθούν ενάντια στα αφεντικά. Η απλοϊκή αυτή άποψη μπορεί, επίσης, να εκληφθεί και ως μια χοντροκομμένη έκδοση του μαρξισμού.

Με τη ριζοσπαστικοποίηση στις δεκαετίας του ‘60 και του ‘70, σημειώθηκαν αναταραχές από Αφρο-αμερικανούς, γυναίκες, ομοφυλόφιλους και λεσβίες και άλλους καταπιεσμένους ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων και των αγώνων σε παγκόσμια κλίμακα από τα καταπιεσμένα έθνη ενάντια στον ιμπεριαλισμό. Κατά την τρέχουσα περίοδο ριζοσπαστικοποίησης, η ζωτική σημασία της εργατικής τάξης έχει αναγνωριστεί από πολλούς ριζοσπάστες. Μόνο οι εργαζόμενοι, ως εργαζόμενοι, θα μπορούσαν να σταματήσουν τη λειτουργία ολόκληρης της κοινωνίας και να την ξεκινήσουν εκ νέου σε νέα, μη εκμεταλλευτική βάση. Η εργατική τάξη εμπεριέχει και περιλαμβάνει όλες τις υπόλοιπες καταπιεσμένες κοινωνικές κατηγορίες: γυναίκες, έγχρωμους και άλλους. Μέχρι το σημείο εκείνο που είναι αλήθεια ότι η εργατική τάξη είναι συντηρητική ή, τουλάχιστον, μη επαναστατική, είναι το ίδιο με αυτό που λέμε ότι το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού δεν είναι επαναστατικό. Δεν υπάρχει καμιά άλλη μη ταξική πλειοψηφία ικανή να ανατρέψει τον καπιταλισμό.

Ωστόσο, τα αληθινά διδάγματα της δεκαετίας του ‘60 παραμένουν. Είναι αδύνατο να αγνοηθεί η σημασία της ειδικής, μη ταξικής εκμετάλλευσης. Για παράδειγμα, ο ρατσισμός δημιουργήθηκε από τον πρόωρο καπιταλισμό ως αιτιολόγηση για την αφρικανική υποδούλωση (δηλαδή της εκμετάλλευσης μιας μορφής εργασίας). Και συνεχίζει να έχει ταξικά πλεονεκτήματα για τους καπιταλιστές. Είναι όμως και αυθύπαρκτος. Ο ρατσισμός είναι πραγματικός. Οι προκαταλήψεις και ακόμη η έχθρα με την οποία πολλοί λευκοί εργαζόμενοι διακατέχονται για τους έγχρωμους, δεν εξαρτώνται από λογικές αιτίες και δεν θα εξαφανιστούν αμέσως με το να θέσουμε απλώς και μόνο κάποια αξιόλογα επιχειρήματα για την αξία της ταξικής ενότητας. Δεν μπορούμε να πούμε στους Αφρο-αμερικανούς να σταματήσουν να αγωνίζονται για τα συγκεκριμένα δημοκρατικά τους δικαιώματα μέχρι που ο λευκός πληθυσμός βάλει ο ίδιος ένα τέρμα στο ρατσισμό του.

Μια κατανόηση της πραγματικότητας των ειδικών μορφών εκμετάλλευσης δεν αρνείται τις έγκυρες ιδέες του ιστορικού υλισμού. Δεν αρνείται τη σημασία της ταξικής ανάλυσης. Για να το επαναλάβουμε, αρκετές μορφές εκμετάλλευσης δημιουργήθηκαν από τους τρέχοντες ή τους προηγούμενους υλικούς (ταξικούς) παράγοντες. Η σχέση όλων αυτών των παραγόντων με τον καπιταλισμό είναι μια σχέση αλληλεπίδρασης (σχέση κεφαλαίου-εργασίας). Όλοι αυτοί οι παράγοντες επηρεάζονται από τον καπιταλισμό, επειδή και αυτοί τον επηρεάζουν (διαλεκτικά, θα μπορούσαμε να πούμε). Για παράδειγμα, η καταπίεση σε βάρος των γυναικών προηγείται χρονικά του καπιταλισμού και, ίσως, μπορεί ακόμη και να προηγείται χρονικά της ταξικής κοινωνίας οποιασδήποτε μορφής (στην πραγματικότητα δεν το γνωρίζουμε). Αλλά η καταπίεση αυτή έχει τροποποιηθεί αρκετά από τον καπιταλισμό ώστε να ταιριάξει στην αστική οικογένεια και την καπιταλιστική οικονομία.

Εθνική καταπίεση και απελευθέρωση

Οι περισσότεροι αναρχικοί σήμερα (με ορισμένες σεχταριστικές εξαιρέσεις) αποδέχονται την πραγματικότητα και τη σημασία της ειδικής, μη ταξικής καταπίεσης. Συνήθως, οι αναρχικοί αφιερώνουν τη δράση τους στον αγώνα για τα ειδικά, τα συγκεκριμένα δημοκρατικά δικαιώματα των γυναικών, των Αφρο-αμερικανών, των ιθαγενών, των ομοφυλόφιλων και λεσβιών, των φυλακισμένων και άλλων καταπιεσμένων ομάδων.

Αλλά, κατά αρκετά παράξενο τρόπο, αρκετοί αναρχικοί που υπερασπίζονται τους μη ταξικούς αγώνες απελευθέρωσης, συχνά αρνούνται να το κάνουν αυτό και για την εθνική απελευθέρωση (εννοώντας εδώ την εθνική αυτοδιάθεση: το δικαίωμα των ανθρώπων να καθορίσουν τη μοίρα τους). Η εθνική απελευθέρωση δεν αποτελεί, επίσης, έναν άμεσο ταξικό αγώνα, ακόμα κι αν η σχέση της με τον καπιταλισμό κεφαλαιοκρατία είναι αρκετά σαφής. Δηλαδή, οι μεγάλοι καπιταλιστές των βιομηχανοποιημένων χωρών επιδιώκουν να επεκτείνουν τον πλούτο τους με την εξουσία σε βάρος των πιο αδύνατων, «υπανάπτυκτων» χωρών. Οι διεθνείς καπιταλιστές επιδιώκουν την υπερ-εκμετάλλευση των εργαζομένων αυτών των χωρών (εργαζόμενοι που έχουν τις χαμηλότερες αμοιβές), για να πουλήσουν τα αγαθά τους στα κράτη αυτά και τους πληθυσμούς τους καθώς και για να λεηλατήσουν τους φυσικούς πόρους τους, όπως το πετρέλαιο, που είναι ο σημαντικότερος πόρος, αλλά όχι και ο μοναδικός. Αυτό είναι ιμπεριαλισμός. Και από τη στιγμή που τα ιμπεριαλιστικά κράτη δεν «κατέχουν» πλέον άμεσα αποικίες, διατρέχουν τώρα την μετα-αποικιοκρατική τους φάση. Οι καταπιεσμένοι λαοί αυτών των χωρών είναι, συνήθως, εργαζόμενοι, αγρότες και μικροί καταστηματάρχες. Αλλά, όμως, περιλαμβάνονται σε αυτούς μια κάποια «μεσαία τάξη» καθώς και τμήματα των αστικών στρωμάτων. Αυτοί οι τελευταίοι είτε επιδιώκουν να αποτελέσουν τους τοπικούς πράκτορες του ιμπεριαλισμού είτε να αντικαταστήσουν τους ιμπεριαλιστές ως νέοι εξουσιαστές (ή και τα δύο).

Ως αντίδραση στην ξένη καταπίεση, οι λαοί αυτών των χωρών αναπτύσσουν την επιθυμία για εθνική ελευθερία. Πρώτα θέλουν το «δικό τους» κράτος και έπειτα άλλα μέτρα ανεξαρτησίας από τους ιμπεριαλιστές, όπως η μη εισβολή, καθώς επίσης και το να μην είναι οικονομικά εξαρτημένοι απ’ αυτούς. Ελλείψει άλλης εναλλακτικής λύσης, στρέφονται στον εθνικισμό. Ο εθνικισμός αυτός δεν αφορά μόνο την αγάπη για τη χώρα, αλλά και την επιθυμία για την απελευθέρωσή του. Ως ανεπτυγμένο πρόγραμμα, ο εθνικισμός σημαίνει την ενότητα όλων των τομέων μιας χώρας, πλουσίων και φτωχών, καπιταλιστών και εργαζομένων, μεγαλο-ιδιοκτητών και αγροτών, πατριαρχικών ανδρών και γυναικών, κυρίαρχου έθνους και των μειονοτήτων, όλοι «ενωμένοι» ενάντια σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων και των εργαζομένων, των αγροτών, των γυναικών και τις εθνικών/φυλετικών τους μειονοτήτων. Ο στόχος είναι ένα ανεξάρτητο εθνικό κράτος, με το στρατό του, τη μυστική του αστυνομία, τη σημαία και τα γραμματόσημα του και τους εθνικούς του κυβερνήτες. Εν τω μεταξύ, οι καπιταλιστές των ιμπεριαλιστικών χωρών ενθαρρύνουν τον εθνικισμό (ή τον πατριωτισμό) μεταξύ των εργαζομένων τους, για να διατηρήσουν την εξουσία τους και να χρησιμοποιήσουν τους εργαζομένους ως στρατιώτες εναντίον των καταπιεσμένων εθνών.

Ως πρόγραμμα, στο εσωτερικό των καταπιεσμένων εθνών, ο εθνικισμός μπορεί να αποκομίσει μερικά οφέλη για χάρη των λαών και ακόμη περισσότερα οφέλη για τους επίδοξους νέους εξουσιαστές τους. Αλλά δεν μπορεί να απελευθερώσει οποιοδήποτε έθνος από την παγκόσμια αγορά ή την εξουσιαστική πολιτική των μεγάλων κρατών. Δεν μπορεί να επιτύχει την πραγματική ανεξαρτησία. Όπως μπορεί να δει κανείς από την τύχη της Κίνας και του Βιετνάμ, όπως επίσης και της Ινδίας και των αφρικανικών κρατών, ο εθνικισμός έχει οδηγήσει σε νέα εκμετάλλευση. Ο Φραντς Φανόν έγραψε με οξυδέρκεια γι’ αυτό. Το πιο κραυγαλέο παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο ο εθνικισμός ενός καταπιεσμένου λαού οδήγησε σε μια νέα εκμετάλλευση είναι το σιωνιστικό Ισραήλ. Μόνο μια διεθνής επανάσταση από την εργατική τάξη και όλους τους καταπιεσμένους μπορεί να απελευθερώσει τα καταπιεσμένα έθνη. (Είμαι βέβαιος γι’ αυτό και δεν επιχειρηματολογώ απλώς υπέρ του).

Αλλά ο εθνικισμός δεν είναι ο ίδιος με την εθνική απελευθέρωση. Παρομοίως, οι αστικές τάσεις του φεμινισμού δεν είναι οι ίδιες με την απελευθέρωση των γυναικών. Η μαύρη απελευθέρωση δεν είναι η ίδια με τη φιλελεύθερη ολοκλήρωση ή τον εθνικισμό του Φάρακλαν. Είναι, επίσης, δυνατό να υπάρξει εθνική απελευθέρωση χωρίς την ύπαρξη εθνικιστικού προγράμματος. Ένα παράδειγμα ενός τέτοιου αγώνα για εθνική απελευθέρωση με βάση ένα μη εθνικιστικό πρόγραμμα ήταν αυτό του αναρχικής επίδρασης αγώνα του Νέστορα Μάχνο στην Ουκρανία από το 1917 έως το 1921. Ο αγώνας αυτός τροφοδοτήθηκε με τα καύσιμα της έχθρας των Ουκρανών» σε κάθε ξένη κατοχή, το γερμανο-αυστριακό ιμπεριαλισμό, το ρωσικό μπολσεβικισμό και την πολωνική επιθετικότητα. Ο αναρχικός βιογράφος του Μάχνο το ονομάζει «άγριο πόλεμο της εθνικής απελευθέρωσης» (Skirda, 2004, σελ. 44). Αλλά ο Μάχνο δεν έπαψε ποτέ να αναδεικνύει ταξικά ζητήματα (όπως την κυριαρχία των καπιταλιστών και των μεγαλογαιοκτημόνων) και να υποστηρίζει το σοσιαλιστικό-αναρχικό διεθνισμό.

Το μαχνοβίτικο κίνημα διακήρυξε (τον Οκτώβριο του 1919): «Κάθε εθνική ομάδα έχει το φυσικό και αναμφισβήτητο δικαίωμα… να διατηρήσει και να αναπτύξει τον εθνικό πολιτισμό της σε κάθε σφαίρα. Είναι σαφές ότι αυτό… δεν έχει καμία σχέση με το στενό εθνικισμό «διαχωριστικού» τύπου… Πιστοποιούμε το δικαίωμα των Ουκρανών (και κάθε άλλου έθνους) στην αυτοδιάθεση, όχι με βάση τη στενή εθνικιστική έννοια ενός Πετλιούρα, αλλά από την άποψη του δικαιώματος των εργατών στον αυτοκαθορισμό (Skirda, 2004, σελ. 377-378)

Επιχειρήματα ενάντια στην εθνική απελευθέρωση

Τα περισσότερα επιχειρήματα των αναρχικών ενάντια στην υποστήριξη της εθνικής απελευθέρωσης βασίζονται στη (σωστή) αντίθεση του αναρχισμού στον εθνικισμό. Οι αναρχικοί δεν θεωρούν ότι η ίδρυση νέων κρατών θα απελευθερώσει τους καταπιεσμένους ανθρώπους. Οι αναρχικοί της ταξικής πάλης υπογραμμίζουν την κεντρικότητα της ταξικής πάλης και επισημαίνουν, επίσης, τις άλλες (μη ταξικές) συγκρούσεις στο εσωτερικό κάθε έθνους. Οι αναρχικοί αντιτάσσονται στην πολιτική και την οργάνωση των αστών-κρατιστών, ανεξάρτητα από το εάν ονομάζονται Αγιατολάχ, σοσιαλιστές ή «αδελφοί των φτωχών». Όλα αυτά είναι απολύτως σωστά.

Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι αναρχικοί πρέπει να αντιτάσσονται στην εθνική απελευθέρωση ή να είναι ουδέτεροι όταν επιτίθεται ένας ιμπεριαλιστής ή ένα αποικιοκρατικό κράτος σε ένα καταπιεσμένο («τριτοκοσμικό») έθνος. Οι αναρχικοί πρέπει να είναι με την πλευρά των καταπιεσμένων. Ακόμα μια φορά: δεν υπάρχει καμία αντίφαση μεταξύ της αλληλεγγύης στους καταπιεσμένους λαούς που βρίσκονται κάτω από μια επίθεση και της πολιτικής αντίθεσης σ’ αυτούς που παραπλανούν αυτούς τους λαούς. Παρομοίως, μπορούμε να υποστηρίξουμε μια εργατική απεργία και να σταθούμε αλληλέγγυοι με τους εργαζομένους και το συνδικάτο τους, παρά το ότι είμαστε οι πιο ορκισμένοι εχθροί της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας. Αφού οι αναρχικοί το κάνουν αυτό, τότε γιατί να μην μπορούν να κάνουν το ίδιο πράγμα και με τους εθνικούς πολέμους των καταπιεσμένων εθνών;

Μερικοί αναρχικοί έχουν προβάλει το επιχείρημα ότι δεν πρέπει να υποστηρίξουμε τα καταπιεσμένα έθνη επειδή… δεν υπάρχει κανένα τέτοιο πράγμα όπως τα έθνη. Τα έθνη δεν υπάρχουν! Λες και η Γαλλία και η Αργεντινή δεν είναι πραγματικές… Είναι αλήθεια ότι τα έθνη είναι κοινωνικά κατασκευάσματα – δηλαδή δημιουργούνται από τους ανθρώπους και δεν είναι καν προϊόντα βιολογικών διεργασιών. Είναι αλήθεια ότι τα όρια των εθνών είναι συχνά ασαφή: είναι το Κεμπέκ έθνος; Εάν είναι, είναι τότε ο Καναδάς έθνος; Είναι η Ινδία έθνος ή μια συσσώρευση πολλών εθνών; Τα θέματα αυτά ισχύουν αλλά ισχύουν επίσης για άλλες κατηγορίες. Οι τάξεις είναι κοινωνικά κατασκευάσματα. Τα όρια μεταξύ των τάξεων είναι ασαφή. Είναι οι άνεργοι μέρος της εργατικής τάξης ή είναι «λούμπεν προλετάριοι»; Είναι η «μεσαία τάξη» τάξη; Το ίδιο πράγμα ισχύει για άλλες κατηγορίες. Ακόμη και το γένος, που έχει να κάνει με τη βιολογική καταγωγή, κατασκευάζεται και αυτό κοινωνικά σε σχέση με το πώς η κοινωνία ερμηνεύει τη δοσμένη αυτή βιολογική καταγωγή. Αυτό δεν σημαίνει ότι η τάξη ή το γένος αποτελεί ψευδαίσθηση τόσο όσο τα έθνη αποτελούν ψευδαισθήσεις.

Οι άνθρωποι θεωρούν ότι ανήκουν στα έθνη και ενεργούν με βάση αυτή την πεποίθηση. Ένας θεσμός δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας τρόπος μαζικής συμπεριφοράς. Ο Μιχαήλ Μπακούνιν έγραψε: «Η εθνικότητα, όπως και η προσωπικότητα, είναι ένα φυσικό γεγονός. Μας δείχνει το αναφαίρετο δικαίωμα των ατόμων, των ομάδων, των συνδέσμων και των περιοχών στο δικό τους τρόπο ζωής. Και αυτός ο τρόπος ζωής είναι το προϊόν μιας μακροχρόνιας ιστορικής ανάπτυξης (μια συμβολή των ανθρώπινων όντων με βάση μια κοινή ιστορία, γλώσσα και κοινό πολιτιστικό υπόβαθρο). Και γι’ αυτό θα υπερασπιστώ πάντα την υπόθεση των καταπιεσμένων εθνοτήτων που αγωνίζονται για να απελευθερωθούν από την κυριαρχία του κράτους» (παρατίθεται στον Dolgoff, 1980, σελ. 401). Με «την εθνότητα… ως ένα φυσικό γεγονός» εννοεί, την εθνότητα ως ένα βιολογικό γεγονός, αλλά ως κάτι που δημιουργείται συνήθως από μια μη σχεδιασμένη, μη αποφασισμένη, κοινωνική ιστορία.

Ένα άλλο επιχείρημα είναι ότι η εθνική αυτοδιάθεση (απελευθέρωση) είναι δημοκρατικό δικαίωμα και οι αναρχικοί δεν πρέπει να ενδιαφέρονται για τα δημοκρατικά δικαιώματα ή για τη δημοκρατία. Η δημοκρατία και τα δικαιώματά της χρησιμοποιήθηκε, σε τελευταία ανάλυση, από την καπιταλιστική τάξη ως όπλο ενάντια στους φεουδάρχες λόρδους. Χρησίμευσε – και συνεχίζει να χρησιμεύει – ως προκάλυμμα της καπιταλιστικής εξουσίας. Έχει χρησιμοποιηθεί, επίσης, από λενινιστές (τροτσκιστές και σταλινικούς το ίδιο) ως προκάλυμμα για την κρατική-καπιταλιστική τους εξουσία. Αλλά και πάλι, τα ζητήματα αυτά είναι αληθινά.

Θα ήταν καταστρεπτικό για τους αναρχικούς να θεωρηθούν αντιδημοκράτες. Ο αναρχισμός πρέπει να παρουσιαστεί ως η πιο ριζοσπαστική, αδιάλλακτη και συνεπής μορφή δημοκρατίας. Η δημοκρατία δεν άρχισε με τον καπιταλισμό. Ο αυθεντικός αυτός όρος προέρχεται από την κλασσική Ελλάδα και προήλθε σ’ αυτήν μέσα από τα συμβούλια των φυλών της πρόωρης ανθρωπότητας. Περιλαμβάνει τους αγώνες για την ελευθερία, με τις αστικο-δημοκρατικές επαναστάσεις, μέχρι και τους πιο πρόσφατους αγώνες των ρεφορμιστών. Περικλείει την ελπίδα για την εργατική δημοκρατία.

Ωστόσο, το πρόβλημα με τον καπιταλισμό (και το λενινισμό) δεν είναι η δημοκρατία, αλλά η έλλειψη δημοκρατίας και δημοκρατικών δικαιωμάτων. Ο καπιταλισμός πρόδωσε και τις ίδιες τις δημοκρατικές του υποσχέσεις. Οι αναρχικοί θα αποκαταστήσουν τις υποσχέσεις αυτές: ελευθερία λόγου και συνδέσμου, όχι ρατσιστική, εθνική ή φυλετική διάκριση, γη στους αγρότες, λαϊκός έλεγχος όλων των θεσμών και αυτοδιάθεση για όλα τα έθνη – μεταξύ των άλλων.

Ο διεθνισμός είναι ο στόχος μας

Οι διεθνιστές λένε ότι «Οι εργάτες δεν έχουν καμία πατρίδα!» και «Εργαζόμενοι όλου του κόσμου, ενωθείτε!» Αλλά η διεθνής ενότητα της εργατικής τάξης δεν είναι ακόμα πραγματικότητα. Αποτελεί μια δυνατότητα, κάτι που μπορεί να συμβεί. Και είναι ένας στόχος, κάτι που επιθυμούμε να συμβεί. Πώς θα φθάσουμε εκεί; Ζητάμε από τους καταπιεσμένους να θυσιάσουν τα ενδιαφέροντά τους για χάρη μιας ψεύτικης ενότητας; Ζητάμε από τους έγχρωμους ή τις γυναίκες ή τις καταπιεσμένες εθνότητες να υποταχθούν πραγματικά οι ίδιοι σε κάποια καλύτερα στρώματα της εργατικής τάξης (της «εργατικής αριστοκρατίας») των ιμπεριαλιστικών χωρών; Ή επιδιώκουμε να χτίσουμε την ενότητα της εργατικής τάξης μέσω μιας πιο αποτελεσματικής αλληλεγγύης με τους πιο καταπιεσμένους; Δεν είναι οι Λιβανέζοι Σιίτες αυτοί που πρέπει να σταματήσουν τον αγώνα τους, αλλά οι Ισραηλινοί καταπιεστές στους οποίους απευθύνουμε το αίτημα να παραιτηθούν από τα εθνικά τους προνόμια. Αφήστε τους εργαζομένους του Ισραήλ να σταματήσουν να παρέχουν την υποστήριξή τους στην εθνική ανωτερότητα και στο «εβραϊκό κράτος» – και τότε οι εργαζόμενοι και οι αγρότες του νότιου Λιβάνου μπορούν δίκαια να παραιτηθούν από την υπεράσπισή τους από τους σιωνιστές επιτιθέμενους.

Οι διαφορές μεταξύ της αμερικανικής εξουσίας και των υποδεέστερων συνεργατών της που έχει εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο και των αδύνατων, φτωχότερων και καταπιεσμένων εθνών της Μέσης Ανατολής και αλλού, έχουν γίνει πλέον σαφείς σε όλο τον κόσμο. Μπορεί να το δει κανείς στις κατεστραμμένες πόλεις και τα χωριά του Λιβάνου, όπως και στους βομβαρδισμένους δρόμους της Βαγδάτης και άλλων ιρακινών πόλεων. Είναι παράλογο να βλέπουμε τον πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ/Ισραήλ και αραβικών λαών όπως θα βλέπαμε έναν πόλεμο μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας, δύο ιμπεριαλιστικών κρατών. Στην τελευταία περίπτωση, οι εργαζόμενοι πρέπει να αντισταθούν εξίσου και στις δύο πλευρές. Πολλοί αναρχικοί κάνουν κακή χρήση του συνθήματος «κανένας πόλεμος, αλλά ταξικός πόλεμος!» Αυτό ισχύει για τους πολέμους μεταξύ των ιμπεριαλιστικών κρατών (όπως στους Α’ και Β’ Παγκοσμίους Πολέμους), αλλά όχι για τους πολέμους μεταξύ ενός ιμπεριαλιστικού κράτους και ενός καταπιεσμένου λαού. Θα έλεγα, «κανένας πόλεμος, αλλά οι δίκαιοι πόλεμοι των εργαζομένων και των καταπιεσμένων!»

Όπως έγραψε ο Πέτρος Κροπότκιν: «Ο αληθινός διεθνισμός δεν θα επιτευχθεί ποτέ, εκτός μέσω της ανεξαρτησίας κάθε εθνότητας, μικρής ή μεγάλης, συμπαγούς ή μη – ακριβώς όπως [η ουσία] της αναρχίας συνίσταται στην ανεξαρτησία κάθε ατόμου. Εάν λέμε, καμία κυβέρνηση ατόμου σε βάρος ατόμου, πώς μπορεί [εμείς] να επιτρέψουμε μια κυβέρνηση των κατακτημένων εθνοτήτων με το να κατακτάμε εθνότητες;» (αναφέρεται στον Miller, 1976, σελ. 231).

Όπως είμαστε αλληλέγγυοι σε μια απεργία που αντιτίθεται στη συνδικαλιστική γραφειοκρατία, έτσι πρέπει να είμαστε αλληλέγγυοι και με τους καταπιεσμένους καθώς εναντιώνονται στους εθνικιστές ηγέτες τους. Η ανθρωπότητα είναι πολύπλοκη, με διασυνδέσεις και αλληλοκαλύψεις συστημάτων καταπίεσης. Χρειαζόμαστε μια συγκεκριμένη ανάλυση κάθε κατάστασης (για παράδειγμα, η κατάσταση στο Κεμπέκ είναι εντελώς διαφορετική από αυτή στο Ιράκ). Τα συνθήματα δεν είναι αρκετά. Χρειαζόμαστε σύγχρονες προσπάθειες για να εκφράσουμε την πολιτική μας.

Σχετική βιβλιογραφία: 1) Dolgoff Sam (1980). Bakunin on Anarchism, Montreal: Black Rose Books, 2) Miller Martin (1976). Kropotkin. Chicago and London: University of Chicago Press, 3) Skirda Alexandre (2004). Nestor Makhno, Anarchy’s Cossack; The Struggle for Free Societies in the Ukraine 1917-1921. Oakland, CA: AK Press. Επίσης, για περισσότερες πληροφορίες διαβάστε το άρθρο (στα αγγλικά ακόμα, αν και έχει δρομολογηθεί η ελληνική του μετάφραση) Wayne Price “The USA deserves to lose in Iraq but should we support the Iraqi resistance?” που δημοσιεύεται στο http://www.anarkismo.net/newswire.php?story_id=1016

* Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στο www.anarkismo.net στις 24 Αυγούστου 2006. Ο συγγραφέας Wayne Price είναι μέλος της Βορειοανατολικής Ομοσπονδίας Αναρχοκομμουνιστών (NEFAC) ΗΠΑ-Καναδά. Ελληνική μετάφραση «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης», Μελβούρνη, 30 Αυγούστου 2006.

Report this post to the editors

Για μια ελευθεριακή εναλλαγή

Αυτό είναι το τελικό ντοκουμέντο του 7ου Εθνικού Συνεδρίου της Federazione dei Comunisti Anarchici που συνήλθε στην Κρεμόνα την 1η Οκτώβρη 2006.

1. Η ερχόμενη δεκαετία

Μια λυσσαλέα αντίδραση έχει εξαπολυθεί από τα κράτη σε όλο τον κόσμο ενάντια στους κοινωνικούς, εργατικούς και πολιτικούς αγώνες που διεξάγονται από τα κινήματα αντίστασης στο νεοφιλελευθερισμό από τα τέλη του 20ού αιώνα, με μια επακόλουθη γενική επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης σε βάρος των εκατομμυρίων των προλεταρίων που υποδουλώνονται όλο και περισσότερο στην καπιταλιστική εκμετάλλευση.

Διάφορες τάσεις φαίνεται ότι χαρακτηρίζουν την ερχόμενη δεκαετία:

Α) μια τάση συνέχισης της οικονομίας ως καθοριστικού παράγοντα, β) μια τάση αναδιοργάνωσης του εργατικού δυναμικού σε μονάδες εντατικοποιημένης εκμετάλλευσης, γ) μια τάση συγκεντροποίησης του μονοπωλιακού τομέα καταστρέφοντας περισσότερο τον κοινωνικό πλούτο και την εργασία, δ) μια τάση συγκρότησης μιας νευραλγικής δομής αποτελούμενης από παραγωγικούς πόλους που περιβάλλονται από εκμεταλλευόμενες περιοχές και ε) μια τάση χρησιμοποίησης του μιλιταρισμού και του εθνικισμού για την τροφοδότηση κατάστασης πολέμου που καταστρέφει οποιαδήποτε ελπίδα ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού και των εκμεταλλευόμενων τάξεων να βελτιώσει τις συνθήκες ζωής τους και να ανακτήσουν την αυτονομία τους. Στην πραγματικότητα, με τα διάφορα οικονομικά σκάνδαλα να έχουν ήδη πεθάνει, φαίνεται ότι έχουμε μια αναγέννηση της καπιταλιστικής οικονομίας για άλλη μια φορά και μαζί με αυτό μια νομισματική πολιτική με σκοπό να καταπνίξει οποιαδήποτε οικονομική ανάκαμψη καθώς και τη γέννηση ενός επεκτατικού κύκλου, μέσω σειράς αύξησης των επιτοκίων, των πιστώσεων, των κάθε είδους πιέσεων και της κοινωνικής σιωπής.

Επομένως, λαμβάνοντας υπόψη τα αντιπαραγωγικά αποτελέσματα της επισφάλειας (precarity) στην παραγωγή και την ανταγωνιστικότητα, είναι προφανές ότι βιώνουμε:

μια ανασύνθεση του εργατικού δυναμικού σε κατώτερες και ιδιαίτερες μορφές προκειμένου να ενισχυθεί ο ανεφοδιασμός και ο ανταγωνισμός σε μακροοικονομικό επίπεδο (διεύρυνση Ευρ. Ένωσης, επανεισαγωγή των MERCOSUR και ASEAN, κρίση στον ΠΟΕ κ.λπ.) καθώς επίσης και συγκέντρωση της παραγωγής σε διεθνή μονοπώλια (βιομηχανία μηχανών, τηλεπικοινωνίες, αγροχημικά/φαρμακευτικά είδη κ.λπ.), τα οποία ενθαρρύνουν την ανάπτυξη ενός νευραλγικού δικτύου (γεωγραφικών) περιοχών και των διαδρόμων κεφαλαίου και πρώτων υλών μέσω των οποίων μπορούν να αναπτυχθούν δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, εξαντλώντας με αυτόν τον τρόπο τις μεγάλες γεωγραφικές περιοχές που βρίσκονται ενδιάμεσα.

Από την τελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα, με τη γέννηση μιας κατάστασης ενδημικού πολέμου που παράγεται από τις ΗΠΑ για τον έλεγχο του συστήματος των ιμπεριαλιστικών εξαρτημάτων, σημειώνεται μια αυξανόμενη χρήση του μιλιταρισμού και του εθνικισμού (και όλων των θρησκευτικών και εθνικών ποικιλιών τους) προκειμένου να χρησιμοποιηθεί η ελεγχόμενη αποσταθεροποίηση της περιοχής από τη Μέση Ανατολή έως την κεντρική Ασία, για να καταστραφεί η αυτονομία των εκμεταλλευόμενων τάξεων με τον εξαναγκασμό να συνταχθούν υποχρεωτικά κάτω ένα ιδιαίτερο κράτος, θρησκεία ή κάποια ελίτ στα οποία να εμπιστευθούν το παρόν και το μελλοντικό πεπρωμένο της εκμετάλλευσής τους.

Δεδομένης αυτής της κατάστασης, είναι απαραίτητο να συγκροτήσουμε και αναπτύξουμε ξανά ένα μεγάλο διεθνές κίνημα ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό, ενάντια στην επισφάλεια, τον αποκλεισμό και την αλλοτρίωση, μαζί με το κίνημα ενάντια στον πόλεμο και για την ειρήνη. Επειδή η συνολική ανεξαρτησία από όλα τα πολιτικά και οικονομικά όργανα πρέπει να είναι σαφής και ξεκάθαρη (κανένα κράτος, καμιά κυβέρνηση ή αγορά δεν έχουν οποιοδήποτε συμφέρον να αγωνιστούν ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό), πρέπει να απαιτήσουμε την ειρήνη, επειδή είναι το έδαφος αναπαραγωγής της κοινωνίας και επιτρέπει την ανάπτυξη των αγώνων για τη χειραφέτηση των καταπιεζόμενων τάξεων. Πρέπει να εργαστούμε για να επανοικοδομήσουμε την αυτονομία και το ρόλο των εκμεταλλευόμενων τάξεων, της υπεράσπισης και της αναδημιουργίας των ελεύθερων και ανεξάρτητων οργανώσεών τους, ως όρο και αναπόφευκτο παράγοντα των αγώνων ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό και τον πόλεμο σε κάθε χώρα του κόσμου.

2. Ο προλεταριακός διεθνισμός των λαϊκών αγώνων

Η FdCA, επομένως, θα υποστηρίξει, θα προωθήσει και θα βοηθήσει κάθε πρωτοβουλία που στοχεύει στην επανοικοδόμηση ενός μεγάλου διεθνούς κινήματος ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό, καταγγέλλοντας τα εγκλήματα της εκμετάλλευσης και αναπτύσσοντας την αλληλεγγύη στις προλεταριακές οργανώσεις και τα τοπικά κινήματα, παλεύοντας ενάντια στην τοπική ή ξένη αστική επιθετικότητα, ενάντια στον πόλεμο, απαιτώντας εκεχειρίες, αποστρατικοποίηση και αφοπλισμό από κάθε κράτος, εθνική ή θρησκευτική ελίτ, οι οποίοι είναι ενωμένοι στη βάση της περιφρόνησής τους για τη ζωή των προλεταρίων, ένα μια μεγάλο διεθνές κίνημα του οποίου η καρδιά και η βάση βρίσκονται στις κοινωνικές, εργατικές, πολιτιστικές, πολιτικές και αντι-μιλιταριστικές οργανώσεις της βάσης, καθώς επίσης και στη δυνατότητά του να ενοποιήσει τους αγώνες που αναπτύσσονται σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Με βάση αυτό το στόχο, η FdCA ευνοεί τη δημιουργία οριζόντιων δικτύων, συνασπισμών και φόρουμ που εμπνέονται από την πρακτική της αυτοδιεύθυνσης, της άμεσης δράσης και της αυτο-οργάνωσης, οι οποίες αντιπροσωπεύουν τη συλλογική δυνατότητα αντίστασης ενάντια στις αντιφάσεις και τη βία του νεοφιλελευθερισμού. Σκοπεύει δε να συμβάλει στην ανάπτυξη του αναρχικού κινήματος της ταξικής πάλης, με την υποστήριξη των πολιτικών του δικτύων και της ικανότητάς του για κοινωνική συμμετοχή στους αγώνες και στα μέτωπα των αγώνων υπέρ της λαϊκής εξουσίας, για τη διάδοση του αναρχικού κομμουνιστικού προγράμματος.

3. Ο νέος ιστορικός συμβιβασμός της Ιταλίας

Στην Ιταλία, η εκλογική νίκη του κεντροαριστερού συνασπισμού σηματοδοτεί την ανάδυση μιας πολιτικής κατηγοριοποίηση αντιδραστικών και τυχοδιωκτών που υποστηρίζουν ένα κοινωνικό πρόγραμμα ταξικής συνεργασίας, πολιτική κατηγοριοποίηση η οποία έχει τελευταία αντικατασταθεί από μια άλλη παρόμοια αποτελούμενη από ορθολογιστές και τεχνοκράτες, ειλικρινείς υπερασπιστές των «αρετών» του φιλελευθερισμού και της ανάγκης της συνεισφοράς όλων των κοινωνικών τάξεων στην εκ νέου ανάπτυξη του καπιταλισμού της χώρας.

Το κίνημα ενάντια στον Berlusconi ανταμείφθηκε με την εκλογική ήττα του συνασπισμού «Οίκος των Ελευθεριών» [1], αλλά όχι με τον πολιτικό του θάνατο ή με οποιαδήποτε άλλη πραγματική άρση της νεοφιλελεύθερης πολιτικής. Η, κατά γενική ομολογία, αδύναμη (και, προπάντων, απερίσκεπτη) ελπίδα ότι, ίσως υπάρξει μια νέα φάση βελτίωσης στην επέκταση των δικαιωμάτων και στις συνθήκες διαβίωσης των κατώτερων τάξεων, δεν φαίνεται να έχει οποιοδήποτε μέλλον, λαμβάνοντας υπόψη την τρέχουσα πολιτική του κεντροαριστερού συνασπισμού. Γι’ αυτό, είμαστε μάρτυρες μιας μορφής ημι-παράλυσης του όλου κινήματος το οποίο εμφανίζεται αβέβαιο ως προς το ποια στρατηγική να ακολουθήσει (και πάλι ως συνέπεια του παράγοντα Berlusconi που εμποδίζει οποιαδήποτε πιθανότητα σύγκρουσης με την κυβέρνηση Prodi) ενώ εμποδίζεται σ’ αυτό και από το γεγονός ότι μια συγκεκριμένη πολιτική ομάδα – η «επαναστατική διανόηση» των χθεσινών κινημάτων – έχει, δυστυχώς αναπόφευκτα, προσκολληθεί στην κοινοβουλευτική συμβατότητα. Η 5χρονη βάση του προγράμματος της «Ένωσης» [2] είναι, επίσης, η αιτία της ανάπτυξης μιας κάποιας τοποθέτησης του στυλ «περιμένουμε και βλέπουμε» που θα μπορούσε να παρεμποδίσει σοβαρά τη δυνατότητα των κοινωνικών, εργατικών και πολιτιστικών κινημάτων να κινητοποιηθούν σε επίπεδο βάσης, κάτι που έκαναν τόσο καλά κατά τη διάρκεια της αντίθεσής τους στον «Οίκο των Ελευθεριών».

3.1 Ο κίνδυνος της επίθεσης στα κοινά μας συμφέροντα

Πρέπει να κρατήσουμε τα μάτια μας ανοικτά και να αποφύγουμε οποιαδήποτε εξαπάτηση και υποκρισία από τη λειτουργία συγκεκριμένων προγραμμάτων από της κυβέρνησης, της ομοσπονδίας των εργοδοτών και της Τράπεζας Ιταλίας, για τα επόμενα 5 έτη, όπως: α) η ακύρωση τμημάτων του Νόμου 30 (3) για την ενδεχόμενη προώθηση της λεγόμενης ευελιξίας της εργασίας, β) η μείωση των φορολογικών τελών (4) για τους εργοδότες μέσω μιας αποδόμησης της εργασίας και πρόσθετων αμοιβών, γ) η αύξηση της ζήτησης εργασίας, αλλά με το μισθό να παραμένει στα ίδια επίπεδα και την ενθάρρυνση του ανταγωνισμού μέσω της φιλελευθεροποίησης, δ) το δικαίωμα στη συνταξιοδότηση, συνοδευόμενο όμως από επιμήκυνση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης, ε) τη χρηματοδότηση των τοπικών και περιφερειακών αρχών, αλλά μέσω μιας εντονότερης και περισσότερης ιδιωτικοποίησης και αυξημένης συνεισφοράς των πολιτών στις διάφορες κοινωνικές δαπάνες, στ) η εναντίωση στον πόλεμο και η απόσυρση των ιταλικών στρατευμάτων από το Ιράκ, αλλά με μια επιβεβαίωση της στρατιωτικής κυριαρχίας των ειρηνευτικών δυνάμεων, ζ) η μείωση της σταθεροποίησης του δημόσιου χρέους αλλά σε βάρος των μισθών στο δημόσιο τομέα, η) η πολιτική και το δικαίωμα εισόδου μεταναστών στη χώρα, αλλά μόνο μέσω μιας ελεγχόμενης και υποστηριζόμενης από το κράτος μετανάστευσης και θ) μια περισσότερο φιλική προς το περιβάλλον πολιτική, αλλά με αυξανόμενα δασμολόγια.

Προβλέπουμε ότι οι βελτιώσεις αυτές θα έχουν, μάλλον, ως αποτέλεσμα τη συνεργασία των συνδικάτων, της αριστεράς, αλλά και όλου του κινήματος που αντιτάχθηκε στον μπερλουσκονισμό με την κυβέρνηση κι αυτή θα είναι μια αυτοκαταστροφική συνεργασία. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί το ενδεχόμενο αυτό, είναι απαραίτητο να αρχίζει ξανά μια εκστρατεία κινητοποιήσεων καθοδηγούμενων από ένα νέο κίνημα αντίστασης. Το κίνημα αυτό πρέπει να μάθει πώς να παραμείνει εξ ολοκλήρου ανεξάρτητο από τον κυβερνητικό συνασπισμό με τη συνειδητοποίηση και απόρριψη της πολιτικής της κεντροαριστερής κυβέρνησης ως «κανονική» δια-ταξική (inter-class) πολιτική που προωθεί, τελικά, την καπιταλιστική εκμετάλλευση και τη νόμιμη ισχύ των όποιων νομοθετημάτων.

4. Ένα νέο κίνημα αντίστασης στην Ιταλία

Η FdCA θα υποστηρίξει, προωθήσει και βοηθήσει όλες εκείνες τις πρωτοβουλίες που επιδιώκουν να λειτουργήσουν προς τη συγκρότηση ενός νέου κινήματος αντίστασης, το οποίο θα επιδιώξει να σταθεροποιήσει τη συνολική του ανεξαρτησία και αυτονομία από τις εκλογικές λογικές και την αγορά, θα αγωνιστεί για την επέκταση των ήδη κατακτημένων δικαιωμάτων, από το δικαίωμα στην κατοικία στο δικαίωμα σε ένα εισόδημα, από την υγειονομική περίθαλψη σε ένα καθαρό περιβάλλον, ένα κίνημα το όραμα του οποίου θα είναι μια ριζοσπαστική, εφικτή εναλλακτική λύση, σε πολιτικό και πολιτιστικό επίπεδο, σε μια όσο το δυνατόν ευρύτερη κλίμακα, ενάντια σε οποιαδήποτε επανεμφάνιση της ξενόφοβης και ρατσιστικής δεξιάς, που να προωθεί τις αξίες του αντι-φασισμού και αντι-ρατσισμού ως βάση ζωτικής σημασίας για μια ελεύθερη κοινωνία ίσων, που να προωθεί και ενθαρρύνει ένα αντι-μιλιταριστικό ήθος στον αγώνα ενάντια στους πολέμους και την ιταλική συμμετοχή σε αυτούς, που να μπορεί να ομοσπονδιοποιεί τους διάφορους κοινωνικούς και εργατικούς αγώνες, τους πολιτικούς και πολιτιστικούς αγώνες, συγκροτώντας μια πλήρη αντίσταση στο νεοφιλελευθερισμό της «Ένωσης» αποτελούμενη από τα πιο μαχητικά εργατικά συνδικάτα και τις ελεύθερες και ανεξάρτητες αυτο-οργανωμένες οργανώσεις βάσης.

4.1 Για την ανάπτυξη της μαχητικότητας του εργατικού κινήματος

Μια από τις πιο σημαντικές παραμέτρους αυτού του κινήματος είναι η ανάπτυξη και επέκταση των κινητοποιήσεων και των Ευρωπαίων και των μεταναστών εργαζομένων: μέσω των αγώνων σε επίπεδο βάσης, από τον εργασιακό χώρο στην ευρύτερη κοινότητα, ενάντια στην επισφάλεια και την κοινωνική υποβάθμιση, μέσω της εξάπλωσης και ενίσχυσης των εργατικών οργανώσεων σε κάθε εργασιακό χώρο, της επανεισαγωγής της πρακτικής της εργατικής συμμετοχής και της συνδικαλιστικής δημοκρατίας, με την οικοδόμηση όλο και περισσότερο δυναμικών πρωτοβουλιών σε επίπεδο βάσης που να ενθαρρύνουν την ταξική ενότητα μεταξύ των εργαζομένων, με την καταπολέμηση της διαίρεσης που προέρχεται από μια πληθώρα συμβάσεων και δικαιωμάτων, με κινητοποιήσεις η αυτονομία των οποίων να εκφράζεται με αιτήματα που να διαφέρουν από αυτά της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας λόγω της συνεργασίας της με την κυβέρνηση και τα αφεντικά, θέτοντας τέρμα στη μη-οργάνωση, καθώς και συλλογικές διαπραγματεύσεις με τις οποίες να απορρίπτεται η οποιαδήποτε νομοθεσία που έχει στόχο να καταστρέψει τα συνδικαλιστικά δικαιώματα, με τη μεγαλύτερη δυνατή ανάπτυξη του μαχητικού συνδικαλισμού που φυσικά χαρακτηρίζεται από τις ελευθεριακές πρακτικές.

4.2 Ο παγκόσμιος αγώνας ενάντια στην παγκοσμιοποίηση

Άμεσα συνδεμένες με τους εργατικούς αγώνες είναι η ανάπτυξη και επέκταση των αντι-καπιταλιστικών, αντι-εξουσιαστικών, λαϊκών και διεθνιστικών κινημάτων και κινητοποιήσεων για να αγωνιστούμε ενάντια: α) στην εκμετάλλευση και εμπορευματοποίηση του ανθρώπινου εργατικού δυναμικού και των πλουτοπαραγωγικών και φυσικών πηγών, που σύμφωνα με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης η κατάσταση αυτή έχει επιδεινωθεί, β) στην υποδούλωση ανδρών και γυναικών σε μη προστατευμένες και «βρώμικες» εργασίες, σε φυλετικές διακρίσεις και στην πατριαρχία, στον αχαλίνωτο μιλιταρισμό και τις στρατιωτικές δαπάνες, στην ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών και στις εθνικές ή θρησκευτικές διαιρέσεις και άλλα.

4.3 Μια νέα γενιά αντιφασιστών

Αποφασιστικό στοιχείο του νέου αυτού κινήματος αντίστασης και αγώνα είναι η ανάπτυξη και ενός νέου γενικού ήθους του αντιεξουσιασμού και του αντιφασισμού ενάντια στην ποινικοποίηση των αντιφασιστικών αγώνων (μέσω της προληπτικής κράτησης ή απόδοσης κατηγοριών για φυσική και ηθική συνενοχή) και ενάντια σε κάθε είδος ρεβιζιονισμού, όχι με την αναζήτηση καταφυγίου σε στρατιωτικές επιλογές, αλλά με την αφιέρωσή μας στην εκ νέου δημιουργία ενός πολιτιστικού φάσματος ικανού να απομονώσει οποιαδήποτε επανεμφάνιση του νεοφασισμού και των παραγώγων του ρατσισμού και σεξισμού, αγώνες ενάντια στην ξενοφοβία, το σεξισμό και το ρατσισμό που χρησιμοποιεί η ακροδεξιά προπαγάνδα για να ριζώσει στα πιο αδύνατα κοινωνικά στρώματα ενθαρρύνοντας καθημερινά το μίσος και τη βία ενάντια στον καθένα που βλέπει να είναι διαφορετικός ή αντιδρά στην άνοδο αλαζονικών και κατασταλτικών πολιτικών στάσεων καθώς και νομικών διαδικασιών μέσα στην κοινωνία ενάντια στην ελευθερία σκέψης και την αυτονομία των κοινωνικών αγώνων.

4.4 Αντιρατσισμός

Η παρουσία ξένων εργαζομένων είναι τώρα σημαντική, αλλά οι εργαζόμενοι αυτοί δεν πρέπει να γίνονται οι αποδιοπομπαίοι τράγοι για κάθε κοινωνική ένταση και αντίφαση αυτής της κοινωνίας.

Είναι απαραίτητο: να παλέψουμε προκειμένου να καταστεί εγγύηση ο σεβασμός των απαραβίαστων δικαιωμάτων κάθε ατόμου, ενάντια στην εγκληματική κατηγοριοποίηση της «παρανομίας» και το εκβιαστικό σύστημα χορήγησης αδειών εργασίας, να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για την επανοικοδόμηση της ταξικής ενότητας των εργαζομένων και εκμεταλλευόμενων οποιασδήποτε θρησκείας ή προέλευσης, να ενθαρρύνουμε την αυτο-οργάνωση μεταξύ των μεταναστών για να απαιτήσουν τα δικαιώματά τους, να δημιουργήσουμε τους απαραίτητους όρους υπερνίκησης των ορίων και εμποδίων που επιβάλλονται από τους διάφορους πολιτισμούς και τις κοινότητες.

4.5 Η νέα φεμινιστική γενιά

Δεκαετίες μετά το τέλος των μαζικών φεμινιστικών αγώνων, που οδήγησαν εν μέρει σε μια οπισθοδρόμηση προς μια μορφή ελιτιστικού και θεσμικού φεμινισμού, προωθείται μια εκ νέου πατριαρχική επίθεση σε οικονομική, πολιτιστική, θρησκευτική, κοινωνική και νομοθετική κλίμακα. Απαιτείται η αναγέννηση ενός φεμινιστικού πολιτισμού και πολιτικής σε κάθε επίπεδο της κοινωνικής ζωής εάν πρόκειται να διατηρήσουμε, μοιραστούμε και διευρύνουμε τις ευκαιρίες μας και τον ατομικό και συλλογικό μας αυτοκαθορισμό.

Θεωρούμε τους ακόλουθους τομείς στρατηγικούς για τους φεμινιστικούς αγώνες: α) ο κόσμος της εργασίας και των συνδικάτων μάχεται ενάντια στις διακρίσεις, την επισφάλεια, τη διαφορά στους μισθούς, την άδικη διαίρεση της εργασίας μεταξύ ανδρών και γυναικών και κάθε μορφή διάκρισης ενάντια στους ομοφυλόφιλους, τις λεσβίες και κάθε σεξουαλική μειονότητα, β) ο τομέας της δημόσιας υγειονομικής περίθαλψης και των βιοηθικών δικαιωμάτων, ενάντια σε όλες τις πολιτικές και ιδέες (θρησκευτικές ή άλλες) που επιδιώκουν να περιορίσουν την ατομική επιλογή και αυτοδιάθεση του σώματός μας όσον αφορά την αναπαραγωγή και την πρόσβαση σε τεχνολογίες ελέγχου της γονιμότητας, σε βιολογικές διαθήκες καθώς και την επιλογή του τέλους της ζωής κάποιου, σε ένα τέλος όλων των μορφών βίας των οποίων είναι θύματα οι γυναίκες στην οικογενειακή του ζωή τους και στις σχέσεις τους.

4.6 Ένα οριζόντιο κίνημα χωρίς κεντρικές επιτροπές

Αλλά η επιτυχία οποιουδήποτε νέου κινήματος αντίστασης βρίσκεται στην ικανότητα ομοσπονδιοποίησης των αγώνων και όλων των συνιστωσών των κοινωνικών, εργατικών και πολιτικών κινημάτων, ώστε να οικοδομηθεί και διαδοθεί η κοινωνική αντίσταση όσο το δυνατόν σε ευρεία κλίμακα, να γίνει όσο το δυνατόν ριζοσπαστική, σε οριζόντια βάση, για τη διάδοση της ιδέας μιας αυτοδιευθυνόμενης κοινωνικής εναλλακτικής λύσης από τα κάτω. Και αυτό είναι για το οποίο εργάζεται και θα συνεχίσει να εργάζεται η FdCA.

5. Βραχυπρόθεσμες προοπτικές

Βραχυπρόθεσμα, η FdCA σκοπεύει να συμβάλει στους αγώνες για την ανακατανομή του κοινωνικού πλούτου, ενάντια στην πολιτική των προϋπολογισμών της περιόδου 2007-2011 και τις επακόλουθες περικοπές στα κοινωνικά έξοδα για την προστασία και διεύρυνση των παγκόσμιων συνδικαλιστικών δικαιωμάτων, ενάντια σε οποιαδήποτε συμφωνίες περί ευελιξίας ή ανακατανομής των μισθών στον εργασιακό χώρο και κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, για τη δημόσια διαχείριση των υλικών και κοινωνικών πόρων, ενάντια στην ιδιωτικοποίηση και εμπορευματοποίηση των κοινωνικών υπηρεσιών και των αγαθών σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, από την κοινωνική ασφάλεια στην υγειονομική περίθαλψη, από την ενέργεια στο νερό, από τις μεταφορές στον πολιτισμό, από την επικοινωνία στην εκπαίδευση, ενάντια στον πόλεμο και στο μιλιταρισμό σε όλες του τις μορφές (στρατιωτικές δαπάνες, ειρηνευτικές αποστολές, ένοπλες τράπεζες, κ.λπ.) για την κοινωνική και πολιτιστική απομόνωση του ρατσισμού, της πατριαρχίας και της εμφάνισης του νεοφασισμού, για το φυσικό δικαίωμα στην κριτική και τη διαμαρτυρία, ενάντια στην καταστολή των εργατικών και κοινωνικών αγώνων.

6. Η ελευθεριακή εναλλακτική λύση στον ορίζοντα

Η FdCA, επομένως, σκοπεύει να αφιερώσει την πολιτική της δράση στο δικαίωμα σε μια κοινωνική εναλλακτική λύση και στον πειραματισμό, ένα τέλος σε όλες τις μορφές πατριαρχίας μια την ανάπτυξη των ευκαιριών των ανθρώπων να συμμετέχουν και να οργανωθούν ενάντια στον κοινωνικό αποκλεισμό και την καταστολή των αγώνων, για την επέκταση των διαφόρων μορφών κοινωνικής προστασίας (αμοιβές, δικαιώματα, υπηρεσίες, κ.λπ.), της ποιότητας ζωής, του περιβάλλοντος, της κατανάλωσης, για την αλληλεγγύη, για την οικοδόμηση ενός επαναστατικού ήθους μέσα στην κοινωνία που μπορεί να γίνει ισχυρότερη μέσω της εμπειρίας, χρησιμοποιώντας μέσα που για μας είναι κατάλληλα για να εκπληρωθούν οι σκοποί, για την ανάπτυξη δικτύων, συνασπισμών, συμμαχιών, πολλαπλάσιων και πλουραλιστικών πόλων και πολιτικών εκστρατειών που μπορούν να βοηθήσουν στη διάδοση των ελευθεριακών ιδεών και του αναρχικού κομμουνιστικού κοινωνικού προγράμματος αυτοδιεύθυνσης.

FEDERAZIONE DEI COMUNISTI ANARCHICI

Κρεμόνα, 1η Οκτωβρίου 2006

Σημειώσεις: 1. Ο «Οίκος των Ελευθεριών» είναι το όνομα της πλατιάς εκλογικής και κοινοβουλευτικής κεντροδεξιάς συμμαχίας που αποτελείται από 9 κόμματα, συμπεριλαμβανομένων των χριστιανοδημοκρατών, των πρώην και μετα-φασιστών, των νεο-φιλελεύθερων, σοσιαλιστών, δημοκρατικών και περιφερειακών αυτονομιστών. 2. Η «Ένωση» είναι το όνομα της πλατιάς εκλογικής και κοινοβουλευτικής κεντροδεξιάς συμμαχίας που αποτελείται από 10 πολιτικά κόμματα, συμπεριλαμβανομένων των χριστιανοδημοκρατών, πρώην και μετα-κομμουνιστών, ριζοσπαστών, σοσιαλιστών και Πράσινων. 3. Ο νόμος 30/2003 ρυθμίζει, μεταξύ άλλων, τους όρους απασχόλησης στην Ιταλία, καθώς και την εισαχθείσα ακόμα μεγαλύτερη ευελιξία στις συμβάσεις εργασίας. 4. Στο κείμενο αναφέρεται ως «φορολογική σφήνα» που είναι ένας όρος που δείχνει τη διαφορά μεταξύ του κόστους μιας ώρας εργασίας για τον εργοδότη και της αγοραστικής δύναμης που αυτή η ώρα παρέχει σε έναν υπάλληλο, αφότου έχουν αφαιρεθεί οι φόροι και οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισής του.

* Δημοσιεύτηκε στο www.anarkismo.net στις 12 Δεκέμβρη 2006 και μετά στο www.ainfos.ca Ελληνική μετάφραση «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης», Μελβούρνη, 16 Δεκέμβρη 2006.

Report this post to the editors

Συλλογή κειμένων και ανακοινώσεων για το θάνατο του Pinochet, ο οποίος τερμάτισε τη ζωή του ατιμώρητος, προστατευόμενος από το κυβερνητικό συνασπισμό La Concertacion καθώς και όλο το πολιτικό φάσμα. Η σκοτεινή περίοδος της εξουσία του δεν θα μείνει στην μνήμη μας μόνο ως περίοδος βασανισμών και πολιτικών δολοφονιών, αλλά ακαι ως η απαρχή ενός οικονομικού-πολιτικού μοντέλου που αύξησε την περιθωριοποίηση και τον αποκλεισμό των λαϊκών στρωμάτων στον ανώτερο βαθμό. Ο αγώνας για απελευθέρωση δεν έληξε με τον επίσημο θάνατο της δικτατορίας και δεν πρόκειται να λήξει με το θάνατο αυτού του εγκληματία.

org24.jpg

Ο θάνατος του Pinochet

Δημόσια δήλωση της OCL

Η σκοτεινότερη φυσιογνωμία της ιστορίας της χώρας μας μόλις «έφυγε». Η φυσιογνωμία αυτή, που ήταν μια ένωση ενός μυθολογικού τέρατος και μιας τιποτένιας ύπαρξης, πέρασε στην ιστορία το Σάββατο, 10 Δεκέμβρη 2006, το απόγευμα, κατά παράδοξο τρόπο, δηλαδή την ημέρα που συνέβαινε να είναι η Ημέρα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Δεν μπορούμε αυτή τη στιγμή να βρούμε τις λέξεις για να περιγράψουμε πλήρως τη μισητή κληρονομιά αυτού του ανατριχιαστικού ζώου, που δεν ήταν τίποτε άλλο παρά η μαριονέτα του διεθνούς ιμπεριαλισμού των καπιταλιστών και των ΗΠΑ για να συντριφτούν οι άνθρωποι εκείνοι που χτίζουν το σοσιαλισμό από τα κάτω, όλων εκείνων που διάβηκαν όλο το δρόμο για να υπερνικήσουν τα στενά όρια και πλαίσια της αστικής δημοκρατίας που προσφέρθηκε από τους μεταρρυθμιστές.

Η στρατιωτική δικτατορία του Pinochet άρχισε στις 11 του σκοτεινού Σεπτέμβρη του 1973, που όχι μόνο μας έφερε εκμηδένιση, εξαφανισμένους φυλακισμένους, βασανιστήρια και εξορία για χιλιάδες αδελφούς και αδελφές μας, αλλά και καταδίκασε τις επερχόμενες γενεές να ζήσουν από τα απορρίμματα που παρήγαγε το σύστημα της νεοφιλελεύθερης συσσώρευσης του κεφαλαίου, που εγκαθιδρύθηκε με τη φωτιά και το αίμα. Λαμβάνοντας όλα αυτά υπόψη δηλώνουμε:

1. Ότι ενώ το αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε ότι θα είναι με την πλευρά των ανθρώπων εκείνων που υποέστησαν τις συνέπειες του στρατιωτικού πραξικοπήματος, την ίδια την στιγμή αυτό το ίδιο καταδικάζει εκατομμύρια ανθρώπινων όντων στο Ιράκ, το Αφγανιστάν και σ’ όλο τον κόσμο να υφίστανται το ίδιο είδος αγριοτήτων. Αυτά τα… γοητευτικά κτήνη δεν αναγνωρίζουν, συγχρόνως, ότι ήταν αυτοί οι ίδιοι που προγραμμάτισαν το πραξικόπημα, ότι είναι οι κύριοι επωφελούμενοι από το επακόλουθο νεοφιλελεύθερο πρότυπο. Σήμερα, αντί να προσπαθούν να κρατήσουν μια δειλή απόσταση, πρέπει να πουν ένα μεγάλο ευχαριστώ στο δικτάτορα για όλα τα οφέλη που καρπώθηκαν όταν αυτός και το καθεστώς του ξεφορτώθηκαν εκείνες τις «μαρξιστικές και αναρχικές ορδές» που κρατούσαν τη χώρα «υπό πολιορκία». Χωρίς τη σφαγή τους και χωρίς τα 17 χρόνια δικτατορίας που ακολούθησαν, δεν θα ήταν δυνατό να επιβληθεί στη Χιλή και, κατ’ επέκταση, στον υπόλοιπο κόσμο το νέο αυτό πρότυπο «ανάπτυξης».

2. Ότι όλοι αυτοί που εξασφάλισαν τη συνέχιση την κληρονομιά του Pinochet, εκείνοι που κάθονται με ευτυχία στο ICARE, στα γεύματα που οργανώνονται από το Παραγωγικό και Εμπορικό Επιμελητήριο, εκείνοι που διαχειρίζονται τη χώρα ενώ παίρνουν το πρωινό τους στο Κυβερνητικό Μέγαρο, είναι όλοι αυτοί που ενώνονται γύρω από τη φυσιογνωμία του δικτάτορα, παρά το ότι δηλώνουν το αντίθετο στις ομιλίες τους. Η κυβερνητική συμμαχία που διαχειρίζεται την εξουσία των πλουσίων βρίσκεται ρητά και ξεκάθαρα πέρα από τα πολιτικά κόμματα που την αποτελούν. Είναι μια συμβίωση της ακροδεξιάς και της σοσιαλδημοκρατίας σε έναν ενιαίο πόλο εξουσίας που αντιπροσωπεύει τα συμφέροντα της εθνικής αστικής τάξης και του διεθνούς μονοπωλιακού καπιταλισμού, ενάντια στα συμφέροντα του συνόλου του λαού.

3. Ότι, όσον αφορά το στρατό, γνωρίζουμε ότι, από τη μάχη του Lircay, είναι πάντα έτοιμος να σύρει τα ξίφη και να προσπαθήσει να κάνει νέα πραξικοπήματα, όποτε η αστική τάξη των εμπόρων τον καλέσει να υπερασπίσει τα συμφέροντά της. Επομένως, δεν μπορούμε να εκπλησσόμαστε με την όλη ειδική φροντίδα και υποταγή με την οποία η τρέχουσα πολιτική εξουσία περιβάλλει το στρατό σήμερα. Ο στρατός ήταν πάντα η εγγύηση της επιβολής της συνταγματικής αστικής τάξης, όπως δηλώνεται και στο αναθεματισμένο Σύνταγμα του 1980.

4. Ότι ο θάνατος του Pinochet ήρθε σε μια στιγμή των γενικότερων λαϊκών διαμαρτυριών ενάντια στην ατιμωρησία καθώς και ενάντια σ’ ένα οικονομικό πρότυπο που έχει εγκαταστήσει έναν ασφυκτικό κλοιό γύρω από το λαιμό μας. Λαμβάνοντας αυτό υπόψη, πιστεύουμε ότι οι κυβερνητικοί ελιγμοί της προέδρου Bachelet να μην αποδοθούν κρατικές τιμές στο Pinochet σκόπευε στο να μην μπει η ίδια η κυβέρνηση σε περιπέτειες – καθώς μετά από ένα χρόνο στην εξουσία, η κυβέρνησή της είναι αρκετά αδύνατη – από ένα λαό με μια τεράστια απογοήτευση και έναν απερίγραπτο θυμό ενάντια στην ατιμωρησία των δολοφόνων και των βασανιστών. Κατά συνέπεια, θέλουμε να ξεράσουμε το θυμό μας στο πρόσωπό της, στο Κυβερνητικό Μέγαρο, καθώς επίσης και στις γειτονιές και τις πλατείες μας, επαναβεβαιώνοντας τη συμμετοχή μας στον αγώνα.

5. Ότι, εάν είμαστε τόσο αιχμηροί στην ερμηνεία των γεγονότων, είναι γιατί πιστεύουμε ότι οποιοσδήποτε επιβεβαιώνει κάτι αρνητικό – και ο Pinochet δεν ήταν πρόεδρος – ως επιχείρημα για να μην του αποδοθούν οι κρατικές τιμές εξ ονόματος μιας κυβέρνησης που καυχάται ότι σέβεται πλήρως το νόμο και τη συνταγματική τάξη, επιβεβαιώνει, συγχρόνως, κάτι θετικό που είναι και το αντίθετο της άρνησής του – ότι δηλαδή το ίδιο το καθεστώς ήταν παράνομο και ότι το σύνταγμα του δικτάτορα είναι, επίσης, παράνομης προέλευσης. Η κυβέρνηση, επομένως, είναι ήδη μπλεγμένη σε μια στοιχειώδη αστική-δικαστική αντίφαση, ενώ είναι προσκολλημένη στην τρέχουσα κατάσταση που εγκαθιδρύθηκε από την τυραννία. Τώρα, ο λαός έκανε την ιστορική του κρίση στους δρόμους και αυτό είναι ένα αναμφισβήτητο γεγονός. Για να καταλάβει κανείς αυτήν τη λογική πρέπει να κατανοήσει πλήρως το Σύνταγμα του Pinochet στην ιστορική του διάσταση, καθώς επίσης και την οικονομική κληρονομιά του καθεστώτος του. Επομένως, μπαίνει σε μας το καθήκον να προσπαθήσουμε να υπερνικήσουμε με μια επαναστατική διαδικασία τη δικτατορία των καπιταλιστών, με ένα νέο ιστορικό πρόγραμμα ΛΑΪΚΗΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΚΗΣ φύσης.

Για όλους εκείνους που έπεσαν στον αγώνα χθες, σήμερα και στο μέλλον.

Δεν θα σας προδώσουμε!

ORGANIZACION COMUNISTA LIBERTARIA (Ελευθεριακή Κομμουνιστική Οργάνωση) – Χιλή

Τρίτη, 12 Δεκέμβρη (μέρα της αποτέφρωσης του κτήνους)

* Δημοσιεύτηκε στο www.anarkismo.net στις 26 Δεκέμβρη 2006. Ελληνική μετάφραση «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης», Μελβούρνη, 2 Γενάρη 2007.

Η σκιά του Pinochet πάνω απ’ τη Χιλή

Για το θάνατο του δικτάτορα

Πέθανε επειδή έπρεπε, επειδή όλοι πρέπει. Ο τύραννος αυτός που πίστευε ότι ήταν αόρατος, αυτός που είπε ότι στη χώρα μας δεν υπήρχε ούτε ένα φύλλο που να μη τον ξέρει, ένας από αυτούς του οποίου οι απόκοσμες ομιλίες απευθύνονταν προς το έθνος, ξεκαθαρίστηκε κι αυτός από τον «απαίσιο θεριστή». Τα συναισθήματά μας για το γεγονός αυτό είναι αρκετά συγκεχυμένα: αφ’ ενός, είμαστε ευτυχείς γιατί ξέρουμε ότι δεν είναι απαραίτητο πλέον να συνεχίσουμε να υπάρχουμε στον ίδιο κόσμο με μια τέτοια μισητή φυσιογνωμία, ούτε να αναπνέουμε τον ίδιο αέρα. Από την άλλη, έχουμε ένα πικρό συναίσθημα, επειδή γνωρίζουμε ότι «έφυγε» χωρίς καν να δικαστεί, προστατευόμενος από τους νόμους περί αμνηστίας που ο ίδιος θέσπισε και τις κυβερνήσεις του κυβερνώντος συνασπισμού «La Concertacion».

Όλοι αυτοί παρέμειναν πάντα πιστοί στο σύμφωνο αυτό με βάση το οποίο διαπραγματεύτηκαν το μερίδιό τους στην εξουσία. Ας θυμηθούμε, ότι κανένας δεν τους ανάγκασε να τρέξουν στο Λονδίνο, το 1998, για να δώσουν ένα χέρι βοηθείας στο στρατηγό τους όταν αντιμετώπιζε τότε κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας. Χωρίς κανένα ίχνος ντροπής, ήταν οι πραγματικοί προστάτες αυτού του δολοφόνου του λαού. Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ ότι ο συνασπισμός «La Concertacion», ως συνεργός του, έχει επιφορτισθεί στη συνείδησή του το βάρος των χιλιάδων νεκρών.

Είναι αυτός, ο κυβερνών συνασπισμός (συμπεριλαμβανομένου και του Σοσιαλιστικού Κόμματος), που διαχειρίζεται τους νομοθετικούς και άλλους θεσμούς που κληρονομήθηκαν από τον Pinochet, το κράτος του, το σύνταγμά του, το οικονομικό του πρότυπο. Είναι αυτοί οι οποίοι έχουν προσφύγει στην κληρονομιά της καταστολής σε βάρος του αγωνιζόμενου λαού και των Ινδιάνων ιθαγενών Mapuche. Είναι αυτοί που έχουν γίνει πλούσιοι με το νεοφιλελευθερισμό, ο οποίος εγκαθιδρύθηκε με τις σφαίρες και το αίμα. Είναι αυτοί…

Και ίσως είναι αυτοί που, λόγω αυτών όλων, έχουν περισσότερους λόγους από οποιονδήποτε άλλον να είναι ευτυχείς. Επειδή ο παλαιός απατεώνας είναι πλέον νεκρός, επειδή δεν είναι πλέον πρόβλημα γι’ αυτούς, επειδή δεν αντιπροσωπεύει πια τη σκοτεινή τους συνείδηση, επειδή υπάρχει τώρα ένας λόγος λιγότερος για όλους εκείνους τους… δυσάρεστους δικηγόρους-υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για να τους παρενοχλούν. Επειδή η απόδειξη διάπραξης του εγκλήματος πάνω στο οποίο στηρίχθηκαν οι θεσμοί της χώρας μας δεν υπάρχει πλέον, θεσμοί που, καθώς το φέρνει η κουβέντα, όλοι αυτοί διαχειρίζονται τώρα ευτυχέστατα.

Ο Pinochet «έφυγε» χωρίς καν να δικαστεί. Αλλά ποιον προσπαθούν να εξαπατήσουν; Ακόμα και χίλια χρόνια εάν ζούσε, πάλι δεν θα είχε παραπεμφθεί σε δίκη από το συνασπισμό «La Concertacion». Και επειδή πέθανε χωρίς ποτέ να δικαστεί, γι’ αυτό, υποθέτω, ότι είναι τόσο ευτυχείς. Με το πτώμα του Pinochet, σκέφτονται ότι μπορούν να θάψουν όλους εκείνους τους νεκρούς που στέκονται στο δρόμο τους. Αλλά προκειμένου να σβηστεί το πρόσωπο του Pinochet από το πρόσωπο της Χιλής, πρέπει να κάνουν ό,τι έκαναν στο παρελθόν με τους αρχαίους βασιλιάδες: να θαφτεί με όλη του την περιουσία: το στρατό , το κράτος, τις αναρίθμητες σελίδες των νόμων και το σύνταγμά του. Ο θάνατός του καθιστά μόνο προφανείς τις διάφορες αντιφάσεις στη σημερινή Χιλή.

Μερικοί λένε ότι είναι μια φυσιογνωμία που διαίρεσε τη χώρα: αλλά κατέστησε αρκετά εμφανή μόνο τη διαίρεση εκείνη ανάμεσα στις ελίτ και τα «κατακάθια της κοινωνίας», μια διαίρεση που απεικονίζεται εντυπωσιακά σε ένα πολιτικό σύστημα το οποίο λειτουργεί ως γιγαντιαία μηχανή αποκλεισμού και περιθωριοποίησης του 90% του πληθυσμού. Η τωρινή πρόεδρος Bachelet, είπε ότι θα συγκλονιζόταν από το εάν αποδίδονταν επίσημες κρατικές τιμές στον τύραννο. Αλλά εάν ήταν τίμια, θα του είχε επιδώσει τις κρατικές τιμές: σε τελευταία ανάλυση, είναι αυτή που είναι επικεφαλής του κράτους του Pinochet. Είτε της αρέσει είτε όχι, είναι η διάδοχός του. Πρέπει, τουλάχιστον, να είναι αρκετά καλή γι’ αυτή την τόσο μικρή εύνοια. Διαφορετικά, εάν δεν πρόκειται να είναι η κληρονόμος του χασάπη, ας την αφήσουμε να φανεί συνεπής αρχίζοντας την εξολόθρευση των θεσμών που κληρονομήθηκαν από το δικτάτορα ή, τουλάχιστον, τη δημοκρατική τους αναβάθμιση. Αυτή η αμφιθυμία μεταξύ της εποπτευόμενης δημοκρατίας και του απολυταρχισμού έχει προσδώσει στην καπιταλιστική τάξη της Χιλής το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της στις τελευταίες τρεις δεκαετίες.

Αν και ο Pinochet είναι πλέον νεκρός, η σκιά του θα παραμείνει και θα μας στοιχειώνει… Τι κρίμα για τους προδότες και τους καιροσκόπους του «La Concertacion». Η κληρονομιά του είναι ζωντανή στη χώρα μας και η προσωποποίησή του είναι ο στρατός και το κράτος. Αλλά, προπάντων, είναι η διπλή εξουσία που έχει ο στρατός στην πράξη. Δεν αποτελεί καμία σύμπτωση το ότι οι σημαίες της Χιλής (με το θάνατο του Pinochet) κυμάτιζαν μεσίστιες στους στρατώνες, αλλά όχι στα υπόλοιπα κρατικά κτίρια. Αυτό συνέβη επειδή οι στρατώνες δεν υπάγονται στην πολιτική εξουσία και κάνουν ό,τι θέλουν. Ο στρατός, όποτε αισθάνεται και του αρέσει μπορεί να κλωτσήσει οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση εάν δει ότι γίνεται «αρκετά ριζοσπαστική». Αυτές οι μεσίστιες σημαίες αντιπροσωπεύουν την υπεροχή των στρατιωτικών σε σχέση με τις κυβερνήσεις (χαρακτηριστικό των εξαρτώμενων χωρών όπου η αδυναμία της αστικής τάξης αντισταθμίζεται με την εξουσία του στρατού).

Ο Pinochet καταδικάστηκε πολύ καιρό πριν από ολόκληρο τον κόσμο, κάτι που στη Χιλή ο συνασπισμός «La Concertacion» δεν στάθηκε ικανός να κάνει. Ακόμη και ο Λευκός Οίκος, αναφερόμενος στο θάνατο του Pinochet, πήρε κάποια απόσταση απ’ αυτόν τον ψυχοπαθή – που οι ίδιοι τοποθέτησαν στην εξουσία – και οι επικεφαλείς του με υποκρισία δήλωσαν ότι είναι θλιμμένοι με τα θύματα της αιματηρής του βασιλείας. Ο ίδιος έπρεπε ακόμη να ζητήσει με παθητικό τρόπο να αποτεφρωθεί το πτώμα του για ν’ αποφύγει την ταφή του. Ο μόνος ειλικρινής φίλος που φάνηκε πάντα να έχει ο Pinochet ήταν η Μάργκαρετ Θάτσερ, η Σιδηρά Κυρία, γιατί και οι δύο ήταν από το ίδιο ύφασμα… Η Θάτσερ ήταν φαινομενικά το μόνο πρόσωπο που εξέφρασε τη θλίψη για το θάνατό του, εκτός, φυσικά, από τους στρατιωτικούς και διάφορες αξιολύπητες κυρίες που κυμάτιζαν σημαίες έξω από το στρατιωτικό νοσοκομείο.

Είπαν ότι 60.000 άνθρωποι πήγαν να δουν το φέρετρό του (συμπεριλαμβανομένου ενός ατόμου που έφτυσε σ’ αυτό και τρεις ψυχιατρικές περιπτώσεις που χαιρέτισαν με ναζιστικό χαιρετισμό). Αλλά ο αριθμός αυτός επισκιάστηκε από την περυσινή κηδεία του κυρίως εχθρού του Pinochet κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80, γενικού γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος, Gladys Maryn, όπου συμμετείχαν περίπου 1.000.000 άτομα.

Report this post to the editors

Στις τρώγλες της Χιλής, έγινε αισθητή λίγη ευτυχία, λίγη απογοήτευση και λίγος θυμός: σε τελευταία ανάλυση, αυτά είναι τα στοιχεία που αποτελούν την ψυχή της γενιάς μας, μιας γενιάς που μεγάλωσε κάτω από τις στρατιωτικές μπότες, της γενιάς που έπρεπε να ανεχτεί τις ομιλίες του Pinochet, εκείνης που έμαθε να διαβάζει και να γράφει κάτω από εκείνο τον γκρίζο ουρανό. Όλοι εκείνοι από μας που, όπως με θυμό έγγραψε ένα αναρχικό έντυπο στη δεκαετία του ’80, είχαμε την πρώτη μας επαφή και για πρώτη φορά κάτω από το καθεστώς Pinochet. Εκείνη η γενιά ανέπτυξε τα αισθήματά της κάτω από τη μισητή θέα των καταδρομέων του στρατού στους δρόμους, με τον ήχο από τις σφαίρες, με μια πικρή γεύση πάντα στο στόμα – αδυναμία και θυμό μαζί – με τη θερμότητα των οδοφραγμάτων που έγινε αισθητή στο πετσί της και με τη μυρωδιά του καπνού του οδοφράγματος και των δακρυγόνων. Αυτή η γενιά έμαθε ότι ο φυσικός πολιτικός της χώρος ήταν ο δρόμος και έμαθε να αγωνίζεται από πολύ νεαρή ηλικία.

Αισθανθήκαμε, όπως είπα πριν, και χαρά και θυμό. Χαρά, επειδή αυτοί πεθαίνουν και εμείς θα ζήσουμε για πάντα. Χαρά επειδή χωρίς σάπιους ανθρώπους όπως ο Pinochet, υπάρχει αρκετός χώρος για ένα νέο κόσμο. Χαρά για το ότι φάνηκε ακριβώς ότι αυτός ο απατεώνας επρόκειτο να μείνει εδώ για πάντα στοιχειώνοντας τη χώρα μας. Και θυμός, γιατί πέθανε χωρίς ούτε μια προσπάθεια παραπομπής του σε δίκη.

Έτσι, λοιπόν, ποιος είναι αυτός που θα αφαιρέσει από μας αυτή την πικρή γεύση, μετά από το ότι όλα τα θύματα του καθεστώτος Pinochet αφέθηκαν στην τύχη τους απαιτώντας δικαιοσύνη, ο λαός μας που αφέθηκε κτυπημένος, αλλοτριωμένος, κατασταλμένος, πνιγμένος στα χρέη και στην ανέχεια εν μέσω του «οικονομικού θαύματος» της Χιλής; Ποιος, σύντροφοι;

Ο λαός και κανένας άλλος εκτός από το λαό. Και πώς θα το κάνει; Παλεύοντας, δημιουργώντας τη λαϊκή εξουσία. Ο αγώνας συνεχίζει και η νίκη ανήκει σε μας.

* Κείμενο του συντρόφου Jose Antonio Gutierrez από την εκδοτική ομάδα του Anarkismo.net όπου και δημοσιεύτηκε στις 17 Δεκέμβρη 2006. Ελληνική μετάφραση «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης», Μελβούρνη, 1 Γενάρη 2007.

Η προηγούμενη αποικιοκρατική δύναμη Γαλλία διατήρησε τη μεγαλύτερη ξένη στρατιωτική παρουσία στην Αφρική από τότε που οι περισσότερες χώρες της ηπείρου απέκτησαν την ανεξαρτησία τους κατά τις δεκαετίες ‘50 και ‘60. Αλλά η Γαλλία μείωσε την ένοπλη παρουσία της στην ήπειρο κατά δύο τρίτα στο τέλος του τελευταίου αιώνα, αν και συνεχίζει να επεμβαίνει δυναμικά, αλλά και κατά αμφισβητούμενη τρόπο. Για παράδειγμα, κάτω από ένα «Αμοιβαίο Αμυντικό Σύμφωνο» το 1961, επιτράπηκε στις γαλλικές δυνάμεις να έχουν μια μόνιμη παρουσία σε χώρες όπως η Ακτή του Ελεφαντόδοντος, όπου το ισχυρό 43ο Σύνταγμα Πεζοναυτών, αποτελούμενο από 500 άντρες, έχει ως βάση του το λιμάνι Bouet δίπλα στον αερολιμένα του Αμπιτζάν.

Όταν ο εμφύλιος πόλεμος εξερράγη στη χώρα αυτή τον Σεπτέμβρη του 2002, η Γαλλία απέστειλε μια επιπρόσθετη «δύναμη σταθεροποίησης», η οποία αριθμεί τώρα περίπου 4.000, η οποία αυξήθηκε το 2003 κατά 1.500 «ειρηνοποιούς» της Οικονομική Κοινότητα Δυτικών Αφρικανικών Κρατών (ECOWAS), δηλαδή στρατιώτες που ήρθαν από χώρες όπως η Σενεγάλη, η Γκάνα, το Μπενίν, το Τόγκο και η Νιγηρία. Τον Ιανουάριο του 2006, ο ΟΗΕ επεξέτεινε το χρόνο διάρκειας της λειτουργίας αυτής της δύναμης μέχρι τον Δεκέμβρη του 2006.

Αλλά αυτό που υποσκελίζει τη γαλλική στρατιωτική παρουσία στην Αφρική είναι ήδη μια σειρά νέων ξένων στρατιωτικών και πρωτοβουλιών αστυνόμευσης από την πλευρά των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Φαίνεται ότι οι ΗΠΑ έχουν επινοήσει ένα νέο Δόγμα Μονρόε για την Αφρική (ο όρος αυτός έχει γίνει συνώνυμο του δόγματος των αμερικανικών επεμβάσεων στις λατινοαμερικάνικες χώρες που θεωρούνται η «πίσω αυλή» των ΗΠΑ).

Κάτω από το καθεστώς του «πολέμου ενάντια στην τρομοκρατία» και το σχετικό δόγμα το καθεστώτος του George Bush, οι ΗΠΑ έχουν οριοθετήσει ένα τεράστιο κομμάτι γης, που αρχίζει από την Κολομβία και τη Βενεζουέλα στη Νότια Αμερική, περνάει από τις χώρες του Μαγκρέμπ στην Αφρική, τη Σαχάρα και τις χώρες Sahel στη Μέση Ανατολή και φτάνει ως την κεντρική Ασία, χρακτηρίζοντάς το ως «ασταθές τόξο», στο οποίο και οι πραγματικοί και οι υποτιθέμενοι τρομοκράτες μπορούν να βρουν καταφύγιο ή και να εκπαιδευτούν.

Στην Αφρική, η οποία υπάγεται στο ευρωπαϊκό σκέλος του αμερικανικού στρατού (EUCOM), οι ΗΠΑ έχουν συνάψει συμφωνίες με τη Γαλλία για να χρησιμοποιούν τις στρατιωτικές βάσεις της δεύτερης. Για παράδειγμα, υπάρχει τώρα μια αμερικανική ναυτική βάση στο Τζιμπουτί στη γαλλική βάση του στρατοπέδου Lemonier, με περισσότερους από 1.800 στρατιώτες που έχουν τοποθετηθεί εκεί, με τους ισχυρισμούς ότι πρόκειται να διεξάγουν «αντιτρομοκρατικές» επιχειρήσεις στο Κέρας της Αφρικής, τη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Αφρική – καθώς επίσης και για να ελέγχει θαλάσσιες οδούς της Ερυθράς Θάλασσας.

Αλλά η αμερικανική παρουσία ολοένα και υποσκελίζει τη γαλλική. Το 2003, Αμερικανοί μυστικοί πράκτορες άρχισαν να εκπαιδεύουν κατασκόπους από τέσσερις, άγνωστες έως τώρα, χώρες της Βόρειας Αφρικής – αλλά που θεωρήθηκαν ότι ήσαν το Μαρόκο, η Αίγυπτος και ίσως η Αλγερία και η Τυνησία. Οι ΗΠΑ, διευθύνουν, επίσης, επιχειρήσεις πολεμικής κατάρτισης ενόπλων δυνάμεων χωρών όπως το Τσαντ, ενώ τον Σεπτέμβρη του 2005, ο Μπους είπε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ότι οι ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια των επόμενων πέντε ετών, επρόκειτο να εκπαιδεύσουν 40.000 «Αφρικανούς ειρηνοποιούς» για «να διατηρήσουν τη δικαιοσύνη και την τάξη στην Αφρική». Κύκλοι της αμερικανικής πρεσβείας στην Πραιτόρια (πρωτεύουσα της Νότιας Αφρικής) δήλωσαν τότε ότι οι ΗΠΑ είχαν ήδη εκπαιδεύσει 20.000 τέτοιους «ειρηνοποιούς» από 12 χώρες της Αφρικής στη χρήση «μη θανατηφόρων όπλων».

Και τώρα, ενώ οι ΗΠΑ αποσυναρμολογούν τις στρατιωτικές τους βάσεις στη Γερμανία και τη Νότια Κορέα, μεταθέτουν τις στρατιωτικές αυτές εγκαταστάσεις τους στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή προκειμένου «να καταπολεμηθεί η τρομοκρατία» και «να προστατευθούν οι πηγές του πετρελαίου». Στην Αφρική, νέες αμερικανικές βάσεις οικοδομούνται ήδη στο Τζιμπουτί, την Ουγκάντα, τη Σενεγάλη, και το Σάο Τομέ-Πρινσίπε. Με τα άλματα αυτά, οι ΗΠΑ στοχεύουν να τοποθετήσουν μικρές μόνιμες δυνάμεις, οι οποίες όμως θα έχουν δυνατότητα να αρχίζουν και να προωθούν σημαντικές περιφερειακές στρατιωτικές επιχειρήσεις, σύμφωνα με το αμερικανικό πρακτορείο ειδήσεων Associated Press. Μια υπάρχουσα αμερικανική βάση στο Entebbe της Ουγκάντα, στην οποία κυριαρχεί το μονοκομματικό καθεστώς του συμμάχου των ΗΠΑ Yoweri Museveni, «καλύπτει» ήδη την Ανατολική Αφρική και την περιοχή των μεγάλων λιμνών. Επίσης, στο Ντακάρ της Σενεγάλης, οι ΗΠΑ είναι ήδη απασχολημένες με την κατασκευή ενός αεροδρομίου.

Η ΝΟΤΙΑ ΑΦΡΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙ ΜΥΣΤΙΚΑ ΣΤΟΝ «ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΤΆ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΊΑΣ»

Οι κυβερνήσεις με τις οποίες οι ΗΠΑ έχουν συνάψει στρατιωτικά σύμφωνα είναι αυτές χωρών όπως η Γκαμπόν, η Μαυριτανία, η Ρουάντα, η Γουινέα και η Νότια Αφρική. Οι ΗΠΑ διατηρούν, επίσης, ένα «δεύτερο Γκουαντανάμο» στον Ινδικό Ωκεανό, όπου κρατούνται οι υποτιθέμενοι ύποπτοι για τρομοκρατία που απάγονται στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή ή την Ασία και ανακρίνονται χωρίς δκαν να οδηγηθούν σε δίκη: δηλαδή ένα στρατόπεδο κράτησης, στο οποίο στεγάζεται και σταθμός ανεφοδιασμού καυσίμων καθώς και βάση βομβαρδιστικών αεροπλάνων που βρίσκεται στο νησί Diego Garcia του υπό βρετανική κυριαρχία Αρχιπελάγους Chagos, ένα νησί του οποίου οι γηγενείς κάτοικοι απομακρύνθηκαν βίαια και στάλθηκαν στο Μαυρίκιο.

Στην περίπτωση της Νότιας Αφρικής, ενώ θεωρείται απίθανο να κατασκευαστούν ποτέ αμερικανικές βάσεις, επειδή η ισχύ των ένοπλων δυνάμεων της χώρας (SANDF) το καθιστά περιττό, το 2005 η χώρα υπέγραψε χωρίς τυμπανοκρουσίες προς τις διαδικασίες του προγράμματος ACOTA (πρόγραμμα που δίνει τη δυνατότητα στρατιωτικής δραστηριότητας των ΗΠΑ στην Αφρική) που στοχεύει στην ενσωμάτωση των αφρικανικών ενόπλων δυνάμεων στους στρατηγικές (δηλαδή ιμπεριαλιστικούς) στόχους των ΗΠΑ. Με την υπογραφή της ως το 130 αφρικανικό μέλος της ACOTA, η Νότια Αφρική συμμετέχει ουσιαστικά στον αμερικανικό «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας». Η ACOTA αρχικά προβλήθηκε ως «ανθρωπιστικό» πρόγραμμα που οργανώθηκε από την EUCOM με έδρα τη Στουτγάρδη της Γερμανίας το 1996. Μετά από τις επιθέσεις της 11 Σεπτέμβρη, το Πεντάγωνο αναδιοργάνωσε την ACOTA και της προσέδωσε περισσότερο επιθετικό χαρακτήρα.

Σήμερα, ο χαρακτήρας της είναι έκδηλα πιο επιθετικός παρά αμυντικός. Σύμφωνα με τον Pierre Abromovici, στην έκδοση Ιουλίου 2004 της «Le Monde Diplomatique» σχετικά με τις φήμες ότι η Νότια Αφρική προετοιμαζόταν έναν ολόκληρο χρόνο για να υπογράψει την ACOTA, «η ACOTA περιλαμβάνει πολεμική εκπαίδευση, ιδιαίτερα για κανονικές μονάδες πεζικού καθώς και για μικρές μονάδες που μπορούν να διαμορφωθούν άνετα και γρήγορα σε πρόσθετες… Στην Ουάσιγκτον, η συζήτηση δεν γίνεται πλέον για χρήση μη θανατηφόρων όπλων… η έμφαση δίνεται στη λεγόμενη “επιθετική συνεργασία”».

Η πραγματική φύση της ACOTA ίσως υποδεικνύεται και από την όλη σταδιοδρομία του επικεφαλής της, του συνταγματάρχη Nestor Pino-Marina, «ενός Κουβανού εξόριστου που συμμετείχε στις αποτυχημένες απόπειρες εναέριας εισβολής των ΗΠΑ στον Κόλπο των Χοίρων το 1961». Γράφει ο Abromovici: «Ο ίδιος υπηρέτησε, επίσης, στο παρελθόν ως ειδικός στρατιωτικός σύμβουλος στο Βιετνάμ και το Λάος. Κατά τη διάρκεια της προεδρίας Reagan ανήκε στο Δια-αμερικανικό Αμυντικό Συμβούλιο (Inter-American Defence Board), ενώ στη δεκαετία του ‘60, συμμετείχε σε μυστικές επιχειρήσεις ενάντια στους Sandinistas. Κατηγορήθηκε για συμμετοχή σε διακίνηση ναρκωτικών για τη χρηματοδότηση όπλων που στάλθηκαν στην Κεντρική Αμερική» για να στηριχθούν οι δεξιές φιλο-αμερικανικές δικτατορίες.

Σαφώς, ο Pino-Marina είναι ένθερμος «μαντικομμουνιστής» – ανεξάρτητα από το αν αυτό σημαίνει αντίδραση σε χώρες-«αντάρτες» ή λαϊκές εξεγέρσεις. Είναι, επίσης, ανώτερο εκτελεστικό στέλεχος ενός περίεργου κλάδου των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ του Κουβανο-Αμερικανικού Στρατιωτικού Συμβουλίου (Cubano-American Military Council), το οποίο στοχεύει στην εγκατάσταση του ιδίου ως κυβέρνηση της Κούβας εάν οι ΗΠΑ επιτύχουν μια βίαιη αλλαγή του εκεί καθεστώτος.

Η σταδιοδρομία της Αμερικανίδας πρέσβειρας που ολοκλήρωσε το σύμφωνο ACOTA με τη Νότια Αφρική, αποτελεί, επίσης, έναν άλλο δείκτη των αμερικανικών προθέσεων. Η Jendayi Fraser, η οποία είναι σήμερα ανώτερος σύμβουλος του Bush για θέματα Αφρικής, δεν είχε προηγουμένως καμία διπλωματική εμπειρία. Αντίθετα, κάποιο διάστημα χρημάτισε πολιτικο-στρατιωτική αρμόδια για το σχεδιασμό σε συνεργασία με το Γενικό Επιτελείο του υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ και ως ανώτερη διευθυντής Αφρικανικών Υποθέσεων στο Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας. Σύμφωνα με το ίδιο της το βιογραφικό στο διαδίκτυο, η Fraser, «εργάστηκε για τα αφρικανικά ζητήματα ασφάλειας ως μέλος των εκπαιδευτικών επιμορφωτικών προγραμμάτων εκπαίδευσης υπουργείου Εξωτερικών».

ΕΝΑ «ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ» ΔΟΛΟΦΟΝΩΝ;

Τα προγράμματα αυτά περιλαμβάνουν την κατάρτιση της «επόμενης γενιάς των Αφρικανών στρατιωτικών ηγετών», μια σειρά μαθημάτων που οργανώνονται από το σκιώδες African Centre for Strategic Studies (Αφρικανικό Κέντρο Στρατηγικών Σπουδών) με έδρα την Ουάσιγκτον και παραρτήματα στις διάφορες χώρες της Αφρικής, συμπεριλαμβανομένης της Νότιας Αφρικής. Το Κέντρο εμφανίζεται να είναι το «Σχολείο της Αφρικής» παρόμοιο με το «περίφημο» «Σχολείο της Αμερικής» που εδρεύει στο οχυρό Benning στη Γεωργία. Το 2001, μετονομάστηκε σε Westerne Hemisphere Institute for Secuity cooperation (WHINSEC – Ίδρυμα Δυτικού Ημισφαιρίου για Συνεργασία και Ασφάλεια).

Ιδρυμένο το 1946 στον Παναμά, το «Σχολείο της Αμερικής» έχει εκπαιδεύσει περίπου 60.000 λατινοαμερικάνους ανώτερους και κατώτερους στρατιωτικούς, συμπεριλαμβανομένου και του πασίγνωστου νεοναζί δικτάτορα της Βολιβίας Hugo Banzer, του κακόφημου Παναμέζου δικτάτορα και «τσάρου» των ναρκωτικών Manuel Noriega, των Αργεντινών δικτατόρων Leopoldo Galtieri και Roberto Viola το καθεστώς των οποίων δολοφόνησε 30.000 ανθρώπους στο διάστημα 1976-1983, αρκετών δολοφόνων μελών των περιβόητων ομάδων θανάτου, όπως και των Efrain Vasquez και Ramirez Poveda που οργάνωσαν ένα αποτυχημένο αμερικανόπνευστο πραξικόπημα στη Βενεζουέλα το 2002.

Κατά τη διάρκεια των περασμένων δεκαετιών, οι «πτυχιούχοι» του «Σχολείου» αυτού έχουν δολοφονήσει και έχουν βασανίσει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων σε όλη τη Λατινική Αμερική, συγκεκριμένα ηγέτες συνδικάτων, ενεργά στελέχη της λαϊκής βάσης, φοιτητές, ομάδες ανταρτών και διάφορους πολιτικούς αντιπάλους. Η δολοφονία του Αρχιεπισκόπου Oscar Romero στη Νικαράγουα το 1980 και η σφαγή του «EL Mozote» στη Γουατεμάλα το 1981 όπου 767 χωρικοί δολοφονήθηκαν διαπράχτηκαν από τους «πτυχιούχους» αυτούς. Και ακόμα, το School of the Americas Watch, μια οργάνωση που προσπαθεί να επιτύχει την κατάργηση του WHINSEC, βρίσκεται στον κατάλογο των «τρομοκρατικών οργανώσεων» του FBI. Έτσι, η Αφρική πρέπει να ενδιαφέρεται εάν το African Centre for Strategic Studies έχει παρόμοιους στόχους, ακόμα και εάν το School of the Americas Watch δεν μπορεί να επιβεβαιώσει αυτούς τους φόβους. Και υπάρχουν και περισσότερα: όλοι έχουμε ακούσει για την «Εφεδρική Δύναμη» που έχει επινοηθεί από την Αφρικανική Ένωση (AU), ένα συνασπισμός αυταρχικών νεοφιλελεύθερων καθεστώτων χωρών της Αφρικής. Αλλά η AU έχει ιδρυθεί, επίσης, κάτω από την προστασία της Οργάνωσης για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (Organisation for Security and Co-0peration in Europe – η οποία καλύπτει, επίσης, γεωγραφικά τη Βόρεια Αμερική, τη Ρωσία και την Κεντρική Ασία), το Αφρικανικό Κέντρο Μελετών και Έρευνας για την Τρομοκρατία. Το Κέντρο αυτό έχει έδρα το Αλγέρι της Αλγερίας δηλαδή την καρδιά ενός δολοφονικού καθεστώτος που έχει «εξαφανίσει» περίπου 3.000 ανθρώπους στο διάστημα 1992-2003 (σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, Ένα καθεστώς δηλαδή ισοδύναμο με τη δικτατορία Pinochet στη Χιλή, αλλά αγνοημένο από την αφρικανική αριστερά). Ο κεντρικός διευθυντής του Κέντρου Abdelhamid Boubazine, μου είπε ότι όχι μόνο το Κέντρο είναι το think-tank και ο εκπαιδευτής των δικαστών της «αντι-τρομοκρατίας», αλλά ότι, επίσης, έχει τη δυνατότητα παροχής εκπαίδευσης για «συγκεκριμένη ένοπλη επέμβαση» προς υποστήριξη των διαφόρων καθεστώτων της αφρικανικής ηπείρου.

Η Anneli Botha, ανώτερη ερευνήτρια για θέματα τρομοκρατίας του Institute for Security Studies (Ινστιτούτο Σπουδών για την Ασφάλεια), που έχει έδρα την Πραιτόρια, είπε, εντούτοις, ότι μόνο το 10% των τρομοκρατικών επιθέσεων στην Αφρική είχαν στόχους τις ένοπλες δυνάμεις και μόνο το 6% υψηλά κρατικά πρόσωπα και θεσμούς, αλλά μόνο οι τελευταία στόχοι τυχαίνουν ιδιαίτερης προσοχής Προειδοποίησε, επίσης, ότι μια σημαντική αιτία της αφρικανικής τρομοκρατίας ήταν «ένα αυξανόμενο κενό μεταξύ της κυβέρνησης και των δυνάμεων ασφαλείας αφ’ ενός και μεταξύ της κυβέρνησης και των τοπικών κοινοτήτων αφ’ ετέρου». Χωμένοι στη δυστυχία και τη μιζέρια, πολλοί άνθρωποι στρατολογούνται σε αντάρτικες ομάδες, ακόμα κι αν λίγες από αυτές προσφέρουν οποιοδήποτε είδος πραγματικής λύσης.

Το Κέντρο στο Αλγέρι λειτουργεί στο πλαίσιο της Συνθήκης του Αλγερίου της AU σχετικά με την τρομοκρατία, η οποία είναι εμφανώς ασαφής όσον αφορά τον καθορισμό της τρομοκρατίας, ανοίγοντας το δρόμο στη στοχοποίηση και χαρακτηρισμό ως τρομοκρατικών ενός μεγάλου φάσματος μη κυβερνητικών οργανώσεων, ομάδων διαμαρτυρίας, ομάδων βάσης, πολιτικών και μαχητικών οργανώσεων. Θα ήταν αφελές να σκεφτεί κανείς ότι η αστική δημοκρατία – που στη Νότια Αφρική πέρασε ένα εξίσου ακαθόριστο νόμο προστασίας της συνταγματικής δημοκρατίας από την τρομοκρατία πέρυσι – θα προστατεύσει την εργατική τάξη, την αγροτιά και τους φτωχούς από την κρατική τρομοκρατία.

* Δημοσιεύτηκε στο «Zabalaza» της ZACF (No7 – Δεκέμβρης 2006) kai, επίσης, στα www.anarkismo.net και www.ainfos.ca Ελληνική μετάφραση «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης», Μελβούρνη

Όταν η εργασία σκοτώνει… ο θάνατος γίνεται ένας αριθμός και η ζωή γίνεται θυσία στο βωμό του καπιταλισμού και της εκμετάλλευσης.

Για τον καπιταλισμό, οι εργάτες δεν είναι τίποτα περισσότερο από ζωντανούς αριθμούς – αριθμούς παραγωγής, αριθμούς πλεονάσματος, κινητούς αριθμούς, αριθμούς που «κόβονται» διαμέσου των χαμένων θέσεων εργασίας. Εκμεταλλευόμενες ζωές και διαλυμένες ζωές είναι μόνο το κόστος. Ένας αριθμός. Η εθνική υπηρεσία της Ιταλίας για την ασφάλιση ενάντια σε τραυματισμούς στους χώρους εργασίας, η INAIL, ανακοίνωσε ότι το 2006 σημειώθηκαν συνολικά 1.280 θάνατοι στους χώρους εργασίας, μαζί με μια καλπάζουσα αύξηση των αντίστοιχων αριθμών γυναικών και μη Ευρωπαίων πολιτών. Οι αριθμοί αυτοί μας λένε ότι το 2006 ένα σύνολο 1.115 ανθρώπων πέθαναν στο βιομηχανικό τομέα (280 μόνο στον οικοδομικό χώρο), 114 στη γεωργία and 11 στο χώρο των δημοσίων υπαλλήλων. Ο αριθμός των γυναικών που πέθαναν στην ή κατά τη διάρκεια της εργασίας αυξήθηκε επίσης: 103 το 2006 έναντι 88 τον προηγούμενο χρόνο. Και ο αριθμός των μη Ευρωπαίων που πέθαναν στην ή κατά τη διάρκεια της εργασίας στην Ιταλία επίσης αυξήθηκε τα τελευταία 4 χρόνια.

Αριθμοί. Στατιστικές. Οι στατιστικές μας λένε ακόμα, ότι ένας μέσος αριθμός 4 ανθρώπων πεθαίνουν στην ή κατά τη διάρκεια της εργασίας κάθε μέρα ως αποτέλεσμα ατυχημάτων, αλλά δεν μας λένε για τους θανάτους εκείνους που δεν καταγράφονται ή δεν αναφέρονται γιατί οι σκοτωμένοι εργάτες, άντρες ή γυναίκες, Ιταλοί ή μετανάστες, εργάζονταν σε αδήλωτες και παράνομες, εργασίες μέρος της κρυφής οικονομίας. Ή για τους εργάτες εκείνους οι οποίοι σκοτώθηκαν σε οδικά ατυχήματα επειδή ήσαν τόσο κουρασμένοι ή εργάζονταν πολλές ώρες και δεν μπορούσαν να οδηγήσουν καλά. Ή τα θύματα της έκθεσης σε καρκινογόνες ή τοξικές ουσίες οι αρρώστιες των οποίων σπάνια – αν έχουν ποτέ – σχέση με το αντικείμενο εργασίας τους.

Όταν ο ένοχος είναι η δουλειά, υπάρχει ένα «παραθυράκι» στο Άρθρο 2087 του Αστικού Κώδικα ή στο Νόμο 626 [Άρθρο με το οποίο υποχρεώνονται οι εργοδότες στην Ιταλία να παρέχουν ασφαλή εργασιακό χώρο] που πάντα παρέχει προστασία σ’ αυτόν τον κατά συρροή δολοφόνο. Αλλά είναι ξεκάθαρο σε όλους: ο ένοχος είναι η οργάνωση της εργασίας και η απορύθμισή της, η εντατικοποίηση της εκμετάλλευσης της εργασίας και ο εκβιασμός από την πλευρά αυτών που τους αρέσουν οι νόμοι έτσι όπως έχουν συνταχτεί. Αυτός ο δολοφόνος ακρωτηριάζει επίσης: εκατοντάδες χιλιάδες τραυματισμοί στους εργατικούς χώρους σημειώνονται κάθε χρόνο (ο INAIL ανέφερε 938,613 το 2004).

Στην Ιταλία, όπως και στον υπόλοιπο κόσμο, πίσω από αυτούς τους θανάτους και τους τραυματισμούς στους χώρους εργασίας υπάρχουν μεγαλύτερα συμφέροντα, τα οποία τείνουν να αναδεικνύουν συνολικά το κόστος των επακόλουθων αυτών των θανάτων, των τραυματισμών και των ασθενειών που προκαλούνται στο χώρο εργασίας. Υπάρχει, φυσικά, το ανθρώπινο κόστος, αλλά, επίσης, ένα τεράστιο οικονομικό κόστος: κάθε χρόνο το 4% του παγκόσμιου GNP έχει σχέση με το κόστος από ατυχήματα, θανάτους και ασθένειες που σχετίζονται με τους χώρους εργασίας – ένα ποσόν που είναι 20 φορές μεγαλύτερο από αυτό που ξοδεύεται για αναπτυξιακή βοήθεια.

Το ανθρώπινο κόστος, πάντως, δεν μπορεί να υπολογιστεί με ακρίβεια! Είναι ένα μακελειό σε παγκόσμια κλίμακα! Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO) κατέγραψε ποσόν περίπου 2,2 εκατομμύρια σε θανάτους σε χώρους εργασίας το 2005, από τους οποίους μόνο οι 350.000 προήλθαν από ατυχήματα (από αυτά περίπου 60.000 ήταν στον οικοδομικό χώρο). Όλοι οι υπόλοιποι – δηλαδή 1.700.000 άνθρωποι – ήσαν θύματα ασθενειών στο χώρο εργασίας (μόνο ο αμίαντος είναι υπεύθυνος για περίπου 100.000 θανάτους το χρόνο). Και οι περισσότεροι από τους θανάσιμους τραυματισμούς που υπολογίστηκαν από την ILO, συνέβησαν στην Κίνα (περίπου 90.000), σε άλλες ασιατικές χώρες (76.866) και στην Ινδία (40.133).

Τα επόμενα 15 χρόνια θα σημειωθεί αύξηση και του αριθμού των νέων (ηλικίας 15-24) και των γεροντότερων (πάνω από 60) που θα μπουν στο εργατικό δυναμικό και υπάρχουν επίσης πληθυσμιακές ομάδες που τείνουν να πέσουν θύματα περισσότερων ατυχημάτων στους χώρους εργασίας. Η πρόληψη, η προστασία, η ασφάλεια και η υγεία στους χώρους εργασίας αντιπροσωπεύουν κόστη από τα οποία δεν μπορεί να υπάρξει απαλλαγή στα εθνικά συμβόλαια εργασίας για διάφορες κατηγορίες. Πρέπει να «παγώσουν» από τους εργοδότες. Οι Οδηγίες Ασφάλειας στους Εργασιακούς Χώρους πρέπει να χρησιμοποιούνται σε κάθε εργασιακό χώρο – εάν είναι απαραίτητο με έναν αυτόνομο, αυτοδιαχειριζόμενο τρόπο από τους ίδιους τους εργάτες. Οι Οδηγίες αυτές πρέπει να προστατεύονται και να ασφαλίζονται από εκβιασμούς από την εργοδοσία και να χρησιμοποιούνται σε άμεση επαφή και συνεργασία με τους τοπικούς φορείς υγείας. Οι τοπικοί γιατροί και το άλλο υγειονομικό προσωπικό πρέπει να είναι επιφορτισμένοι με την αναγνώριση των τραυματισμών στους χώρους εργασίας και τις σχετικές ασθένειες και να τη συγκρότηση μιας υπηρεσίας που θα παρακολουθεί εργατικά ατυχήματα, διαδικασία στην οποία θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται κάθε τοπική αρχή και κάθε εργασιακός χώρος.

Αλλά, πάνω απ’ όλα, χρειάζεται να συνεχίσουμε την κριτική μας στον καπιταλισμό ως συστήματος παραγωγής και να καταγγέλλουμε συστηματικά κάθε εκμετάλλευση και τα μη θανατηφόρα αποτελέσματά της στη υγεία και τη ζωή των προλεταρίων της Ιταλίας και όλου του κόσμου. Πρέπει να οργανώσουμε ειδικούς αγώνες για το ζήτημα της ασφάλειας ώστε να καταπολεμήσουμε τις διάφορες διαδικασίες που βρίσκονται στη ρίζα της αύξησης του όλου ρίσκου – από την ιδιωτικοποίηση στην υπονόμευση των πηγών, από την μη καταλληλότητα των υποχρεώσεων στην αύξηση των νορμών σε κάθε εργασία.

Εάν δεν θέλουμε να πεθαίνουμε πλέον από τη δουλειά, αλλά να ζούμε απ’ αυτή, οι «ειλικρινείς» εκκλήσεις και τα κροκοδείλια δάκρυα δεν είναι πλέον αρκετά. Ούτε υπάρχει ελπίδα οι εξουσιαστές και οι διακανονισμοί να γίνουν αντιληπτοί ή να δράσουν τίμια τα αφεντικά. Σε κάθε χώρο δουλειάς πρέπει να επανακτήσουμε την αξιοπρέπειά μας και τη συνείδηση ότι είναι στο χέρι μας να υπερασπίσουμε τα δικαιώματά μας. Οι εργάτες από μόνοι τους να αγωνιστούν και να είναι ενωμένοι στον αγώνα.

Federazione dei Comunisti Anarchici (Ομοσπονδία των Κομμουνιστών Αναρχικών)

27th April 2007

* Δημοσιεύτηκε στα Anarkismo.net και A-Infos. Ελληνική μετάφραση «ούτε θεός-ούτε αφέντης» 30/4/2007.
Related Link: http://www.fdca.it/fdcaen

80 πριν, η Πολιτεία της Μασαχουσέτης και η κυβέρνηση των ΗΠΑ δολοφόνησαν τους Nicola Sacco και Bartolomeo Vanzetti στην ηλεκτρική καρέκλα, δύο Ιταλούς μετανάστες, ενόχους για το ότι υπήρξαν αναρχικοί, ριζοσπάστες αντιμιλιταριστές και ενεργά στελέχη του εργατικού κινήματος.

Ήταν ο (τότε) υπουργός Δικαιοσύνης Palmer που ενέπνευσε την πολιτική του τρόμου, με την οποία επιδιώχθηκε προς τα τέλη της δεκαετίας του 1910 και στις αρχές αυτής του 1920 να «απελευθερωθούν» οι δρόμοι από τους ριζοσπάστες μετανάστες, τους αναρχικούς και τους κομμουνιστές, που αντιστέκονταν στην κυβέρνηση και δραστηριοποιούνταν στις συνδικαλιστικούς αγώνες και τις απεργίες της εποχής. Η πολιτική αυτή βρήκε την πραγμάτωσή της, εντούτοις, από το δικαστή Thayer καθώς και τον (τότε) κυβερνήτη της Πολιτείας Fuller. Οι Sacco και Vanzetti δολοφονήθηκαν επειδή ήσαν «μπάσταρδοι αναρχικοί», ακόμα και αν οι κατηγορίες περί ανθρωποκτονίας εναντίον τους κατέρρευσαν. Το 1997, ο τότε κυβερνήτης ζήτησε επίσημα συγγνώμη. Ήταν ένα δικαστικό λάθος. Μια ποινή θανάτου με την οποία καταδικάστηκαν πάρα πολλοί.

Σήμερα, η φρίκη του «λάθους» αυτού, οι εκθέσεις της τεράστιας παγκόσμιας κινητοποίησης που απαιτούν αναθεώρηση της δίκης και της αναγνώρισης της αθωότητας των Sacco και Vanzetti, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της συλλογικής μνήμης του εργατικού και του επαναστατικού κινήματος.

Επειδή η φρίκη βρίσκεται όχι μόνο στην ποινή του θανάτου, την κατάργησή της οποίας δεν έχουν καταφέρει ακόμα οι δεκαετίες αγώνων, αλλά και στην κατασταλτική επιμονή του Κράτους που στις ΗΠΑ της δεκαετίας του 1920, όπως σε άλλα Κράτη σε όλο τον κόσμο ακόμα και σήμερα, κατεδίωξε μέχρι θανάτου όλους εκείνους που αντιτάσσονταν σ’ ένα πολιτικό σύστημα που ήταν βασισμένο στον απολυταρχισμό καθώς και σ‘ ένα οικονομικό σύστημα που ήταν βασισμένο στην εκμετάλλευση και την ανισότητα. Οι Sacco και Vanzetti υπήρξαν τόσο ένοχοι τότε όσο ένοχοι είναι σήμερα τόσοι πολλοί προλετάριοι που αυτο-οργανώνονται και οργανώνουν αγώνες για τα δικαιώματα των εργαζομένων, για μια αντικαπιταλιστική επανάσταση. Το 1920, οι Sacco και Vanzetti συνελήφθησαν αμέσως πριν από μια διαδήλωση, όπου επρόκειτο να καταγγελθεί δημόσια ο θάνατος ενός από τους συντρόφους τους, του Andrea Salsedo, που «έπεσε» από παράθυρο του 14ου ορόφου του κτιρίου του Υπουργείου Δικαιοσύνης.

Ο Sacco εργαζόταν σε εργοστάσιο παπουτσιών στη Μασαχουσέτη. Είχε οικογένεια, εργαζόταν 6 μέρες τη βδομάδα, δέκα ώρες ημερησίως. Αλλά συμμετείχε, επίσης, στις εργατικές διαδηλώσεις της εποχής με τις οποίες οι εργαζόμενοι απαιτούσαν καλύτερους μισθούς και συνθήκες εργασίας. Και ήταν λόγω αυτών των δραστηριοτήτων που συνελήφθη το 1916.

Ο Vanzetti έκανε πολλές και διαφορετικές δουλειές. Το 1916 ηγήθηκε μιας απεργίας σ’ ένα εργοστάσιο σχοινιών. Αργότερα, εργάστηκε για τον εαυτόν του, ως πωλητής ψαριών.

Και ήταν αυτό το χρόνο που συναντήθηκαν και έγιναν μέλη μιας ιταλο-αμερικανικής αναρχικής ομάδας, όλα τα μέλη της οποίας διέφυγαν στο Μεξικό για ν’ αποφύγουν τη στρατολόγηση. Οι δύο τους ήσαν, επίσης, δραστήριοι αντιμιλιταριστές.

Το 1920 συνελήφθηκαν για τις πολιτικές και συνδικαλιστικές τους δραστηριότητες, ακόμα κι αν δεν υπήρχε «φάκελος» εις βάρος τους. Προκειμένου να σιγήσουν, τους φορτώθηκε η δολοφονία ενός φρουρού ασφαλείας. Κατόπιν, το 1927, δολοφονήθηκαν στην ηλεκτρική καρέκλα. Ήταν ακριβώς δύο ακόμα από τα χιλιάδες ενεργά στελέχη των συνδικάτων και των επαναστατών που «εξαφανίστηκαν» εκείνη την εποχή στη «χώρα της ελευθερίας».

Σ’ αυτούς, στους αγώνες τους, πηγαίνουν οι σκέψεις μας. Σ’ αυτούς αφιερώνουμε τους αγώνες μας σήμερα για τις ίδιες αξίες και δικαιώματα, ενάντια στην καταστολή και την ποινή του θανάτου.

Federazione dei Comunisti Anarchici – FdCA (Ιταλία)

Ομοσπονδία Αναρχικών Ελλάδος – ΟΑΕ (Ελλάδα)

Alternative Libertaire – AL (Γαλλία)

Zabalaza Anarchist Communist Federation – ZACF (Νότια Αφρική)

Workers Solidarity Movement – WSM (Ιρλανδία)

Anarsist Komünist Inisiyatif – AKI (Τουρκία)

Melbourne Anarchist Communist Group – MACG (Αυστραλία)

Red Libertaria de Buenos Aires – RL (Αργεντινή)

Workers Solidarity Alliance – WSA (ΗΠΑ)

Organización Comunista Libertaria – OCL (Χιλή)

23 Αυγούστου 2007

* Το κείμενο γράφτηκε αρχικά από τη FdCA και προτάθηκε στις υπόλοιπες οργανώσεις. Ελληνική μετάφραση «ούτε θεός-ούτε αφέντης», 22 Αυγούστου 2007.

Είμαστε μια ομάδα αναρχικών κομμουνιστών και βρισκόμαστε στη διαδικασία για τη συγκρότηση μιας οργάνωσης στην περιοχή του Οντάριο. Η ομάδα μας είναι τόσο νέα που δεν έχουμε ακόμα όνομα. Καλούμε άλλους αναρχικούς να σκεφτούν το ενδεχόμενο ανάμειξής τους με εμάς ώστε να μας βοηθήσουν στη δημιουργία ενός αναρχικού κινήματος στην περιοχή του Οντάριο.

Ως αρχή στοχεύουμε να έχουμε μια συχνά και μόνιμα ενημερωμένη ιστοσελίδα συνοδευόμενη από τη συχνή έκδοση μιας δωρεάν εφημερίδας που να διακινείται σε χιλιάδες αντίτυπα. Θα περιέχει άρθρα για τον αναρχισμό και νέα από τους αγώνες της εργατικής τάξης που διεξάγονται σ΄ αυτή την περιοχή.

Η πρόθεσή μας δεν είναι να δημιουργήσουμε μια μικρή ακόμα ομάδα μιας ντουζίνας μελών, αλλά να αρχίσουμε τη διαδικασία της οικοδόμησης μιας οργάνωσης χιλιάδων που θα έχει παρουσία σε κάθε πόλη και γειτονιά σε όλο το μήκος και πλάτος της περιοχής.

Όσοι γράψαμε αυτή την ανακοίνωση βρισκόμαστε στο νότιο Οντάριο, αλλά ενδιαφερόμαστε να συνάψουμε σχέσεις και επαφές με άτομα και ομάδες έξω από τα γεωγραφικά όρια της περιοχής. Μερικοί από μας ζούμε εδώ για κάποιο διάστημα και έχουμε συμμετάσχει σε προηγούμενες αναρχικές πρωτοβουλίες στην περιοχή, ενώ άλλοι έχουν έρθει πρόσφατα και συμμετείχαν σε αναρχικές οργανώσεις σε άλλες χώρες ή περιοχές.

Θέλουμε να έρθουμε σε επαφή με αναρχικούς όλων των ηλικιών της περιοχής είτε είναι ενεργοί για σαράντα χρόνια είτε μόλις τώρα κάνουν τα πρώτα τους βήματα.

Μερικοί από μας ήσαν μέλη της North East Federation of Anarchist Communists (NEFAC) ή του Workers Solidarity Movement (WSM – από την Ιρλανδία). Οι περισσότεροι από μας είναι τώρα μέλη ή υποστηρικτές της NEFAC. Πιστεύουμε ότι είναι σημαντικό οποιαδήποτε αναρχική κομμουνιστική οργάνωση από το Οντάριο να έχει ανοιχτές σχέσεις με τις ομάδες της NEFAC στο Quebec και στις βορειοανατολικές ΗΠΑ.

Ωστόσο, το ζήτημα-«κλειδί» για μας είναι η δημιουργία μιας οργάνωσης η οποία να δημιουργήσει ένα κίνημα στο Οντάριο ικανό να παράσχει πραγματική αλληλεγγύη στους κοινωνικούς αγώνες και διαμέσου της τοπικής του δύναμης να συνεισφέρει στον παγκόσμιας κλίμακας αγώνα για έναν αναρχικό κόσμο. Όσον αφορά τις βασικές πολιτικές μας θέσεις επιζητούμε κυρίως να έρθουμε σε επαφή με άτομα που συμφωνούν με την Εκδοτική Ανακοίνωση του Anarkismo.net.

Μπορείτε να έρθετε σε επαφή μαζί μας στη διεύθυνση ontarioac@gmail.com

* Ελληνική μετάφραση «ούτε θεός-ούτε αφέντης», 7 Αυγούστου 2007.

Report this post to the editors

Στο Οντάριο του Καναδά

Αναγνωρίζουμε την ανάγκη ύπαρξης αναρχικών οργανώσεων που να συμφωνούν με τις αρχές της ομοσπονδιοποίησης σε περιφερειακή, εθνική και διεθνική βάση.

Στις 29 Σεπτεμβρίου 2007, ιδρύθηκε στο Τορόντο του Οντάριο μια νέα αναρχική κομμουνιστική οργάνωση, η Common Cause (Κοινή Υπόθεση). Η προετοιμασία για την ιδρυτική της διάσκεψη γινόταν επί αρκετούς μήνες, προετοιμασία η οποία κατέληξε στη οργάνωση μιας περιοδείας σε έξι πόλεις του Οντάριο με την γενική επωνυμία «Χτίζοντας έναν λαϊκό αναρχισμό».

Στην ιδρυτική διάσκεψη συμφωνήθηκε από τους συμμετέχοντες ένα βασικό πολιτικό ντοκουμέντο (που δημοσιεύεται πιο κάτω), ένα Καταστατικό, μια δομή για τις συγκεκριμένες συνθήκες που επικρατούν στο βόρειο Οντάριο, η σύνδεση με το Anarkismo.net καθώς και ένα βασικό σχέδιο εκδόσεων, δηλαδή η δημιουργία ενός ιστοχώρου καθώς και τη έκδοση μιας δωρεάν εφημερίδας που θα διανέμεται σε μεγάλο τιράζ.. Επιλέχθηκε δε για τη νέα οργάνωση η ονομασία Common Cause και εκλέχτηκαν εκπρόσωποι για την υλοποίηση των αποφασισμένων καθηκόντων.

Πριν από την ιδρυτική διάσκεψη κυκλοφόρησε μια ανακοίνωση στην οποία, ανάμεσα στα άλλα, τονιζόταν ότι «η πρόθεσή μας δεν είναι να δημιουργήσουμε μια ακόμα μικρή ομάδα μιας δωδεκάδας ή λίγο παραπάνω μελών, αλλά να αρχίσουμε τη διαδικασία συγκρότησης μιας οργάνωσης χιλιάδων που θα έχει παρουσία σε κάθε πόλη, εργασιακό χώρο και γειτονιά σε όλη την επαρχία».

Μέχρι την ώρα σύγκλησης της ιδρυτικής διάσκεψης βρισκόμασταν ακόμα πολύ μακριά από αυτόν τον ενδεχόμενο στόχο, αλλά ήρθαν δεκάδες αγωνιστές από 10 πόλεις του Οντάριο και έχουν έως τώρα συγκροτηθεί τοπικές ομάδες ή πυρήνες στις πόλεις Hamilton, Toronto, Ottava, Sudbury, Windsor και Kitchener-Waterloo, ενώ υπάρχουν ήδη και άλλα μέλη στην ευρύτερη περιοχή του Οντάριο. Ελπίζουμε ότι θα επεκτεινόμαστε μέρα με την μέρα, μήνα με το μήνα και στα χρόνια που θα έρθουν. Ελπίζουμε ότι θα ενωθείτε και θα αγωνιστείτε μαζί μας, για έναν κόσμο απαλλαγμένο από εκμετάλλευση, καταπίεση, άγνοια και πόλεμο.

Για να φθάσουμε στον κόσμο αυτό, σκεφτόμαστε και αισθανόμαστε το σοβαρότερο τρόπο, μέσα στις καρδιές μας, δηλαδή την οργάνωση και την αφοσίωση στην τακτική και θεωρητική ενότητα, ενδυναμώνοντας τις δυνατότητές μας για να επιτύχουμε τους στόχους μας. Συλλογικά θα αγωνιστούμε καθημερινά στους εργασιακούς χώρους και τις κοινότητές μας για να βελτιώσουμε τις συνθήκες ζωής μας και να προωθήσουμε την κοινωνική επανάσταση.

Αυτή δεν είναι μια επανάσταση που θα έρθει με ταξίδια από σύνοδο σε σύνοδο κορυφής ή τραγούδια και χορούς στους δρόμους. Θα έρθει με την οργάνωση σε κάθε εργασιακό χώρο και γειτονιά, για την αλλαγή. Όταν οι συνηθισμένοι εργαζόμενοι άνθρωποι ενώνονται και παλεύουν γι’ αυτά που οφείλουμε να κάνουμε τότε ο κόσμος θ’ αλλάξει.

Εάν είστε στο Οντάριο και θέλετε να συμμετάσχετε στην «Common Cause» παρακαλούμε την παρακάτω ανακοίνωση και έπειτα, εάν συμφωνείτε μ’ αυτήν, ελάτε σ’ επαφή μαζί μας μέσω της διεύθυνσης ontarioac@gmail.com

Βασικές Πολιτικές Θέσεις της «Common Cause»

Ο αναρχισμός θα δημιουργηθεί από την ταξική πάλη μεταξύ της μεγάλης πλειοψηφίας της κοινωνίας και της μικροσκοπικής μειονότητας η οποία κυβερνά αυτήν την περίοδο. Για να υπάρξει μια επιτυχής κοινωνική επανάσταση θα πρέπει πρώτα οι αναρχικές ιδέες να γίνουν οι καθοδηγήτριες ιδέες μέσα στην εργατική τάξη. Αυτό δεν θα συμβεί αυθόρμητα, αλλά θα εξαρτηθεί από τους αναρχικούς αγωνιστές που πρέπει να συμμετάσχουν στους υπάρχοντες κοινωνικούς αγώνες ως οργανωμένη δύναμη.

Μια σημαντική εστία της δραστηριότητάς μας είναι ο χώρος της εργασίας και ειδικά εκείνα τα κρίσιμα σημεία όπου η εργατική τάξη οργανώνεται από κοινού για τον έλεγχο της ζωής της, τον έλεγχο των αποφάσεων που έχουν επιπτώσεις σ’ αυτή και ενάντια στην καταπίεση σε βάρος της. Αυτές οι εστίες δράσης εκτείνονται από τη δραστηριότητα στους εργασιακούς χώρους και τα συνδικάτα, στη δράση στις γειτονιές, σε ένα οικολογικό κίνημα που είναι σαφώς ταξικού χαρακτήρα και στην κοινοτική (community) αντίσταση ενάντια σε κάθε μορφή καταπίεσης που έχει ως στόχο τις όποιες ιδιαιτερότητες.

Αντιμετωπίζουμε, επίσης, ως ζωτικής σημασίας τη δράση μας στους αγώνες εκτός συνδικάτων και εργασιακών χώρων. Αυτοί περιλαμβάνουν τους αγώνες ενάντια σε ιδιαίτερες μορφές καταπίεσης, αποικιοκρατία, ιμπεριαλισμό και, φυσικά, τους αγώνες της εργατικής τάξης για μια αξιοπρεπή στέγαση και περιβάλλον στο οποίο θέλει να ζήσει. Η γενική προσέγγισή μας σ’ αυτούς τους αγώνες, όπως και η προσέγγισή μας στα συνδικάτα, είναι να αποτελέσουμε μέρος και να εργαστούμε στο εσωτερικό αυτών των μαζικών κινημάτων, προκειμένου να προωθηθούν οι αναρχικές μέθοδοι οργάνωσης, όπως η άμεση δημοκρατία και η άμεση δράση.

Αντιτασσόμαστε ενεργά σε όλες τις εκδηλώσεις καταπίεσης, ρατσισμό, σεξισμό, θρησκευτικό σεκταρισμό και ομοφοβία, και αγωνιζόμαστε ενάντιά τους. Βλέπουμε την επιτυχία μιας επανάστασης και της επιτυχούς εξάλειψης αυτών των μορφών καταπίεσης να καθορίζεται με την οικοδόμηση τέτοιων αγώνων στην προ-επαναστατική περίοδο. Οι μέθοδοι αγώνα που προωθούμε είναι μια προετοιμασία για τη λειτουργία της κοινωνίας σε αναρχική κομμουνιστική βάση μετά την επανάσταση.

Αντιτασσόμαστε στον ιμπεριαλισμό και την αποικιοκρατία, αλλά θέτουμε τον αναρχισμό ως εναλλαγή στον εθνικισμό. Υπερασπίζουμε τα αντιιϊμπεριαλιστικά κινήματα σε επίπεδο βάσης υποστηρίζοντας μια αναρχική παρά μια εθνικιστική στρατηγική.

Αναγνωρίζουμε την ανάγκη ύπαρξης αναρχικών οργανώσεων που να συμφωνούν με τις αρχές της ομοσπονδιοποίησης σε περιφερειακή, εθνική και διεθνική βάση. Εντούτοις, πιστεύουμε ότι ο πιθανός βαθμός ομοσπονδιοποίησης καθώς και το σύνολο των προσπαθειών προς και για αυτήν πρέπει να καθοριστούν από την επιτυχία στην οικοδόμηση οργανώσεων ικανών να κάνουν πραγματικότητα μια τέτοια εργασία, παρά να αναλωθούν σε συνθήματα.

Για να επιτύχουμε την ισορροπία μεταξύ της ανθρωπότητας και του φυσικού κόσμου, πρέπει να δημιουργήσουμε μια κοινωνία που να είναι βασισμένη στην ικανοποίηση των αληθινών αναγκών όπως τροφή, στέγη, νερό και ανθρώπινη κοινότητα. Η σύγχρονη περιβαλλοντική καταστροφή είναι αποτέλεσμα της μετατροπής του φυσικού κόσμου σε εμπόρευμα από τον καπιταλισμό, προς κέρδος μιας μικρής μειονότητας. Αναγνωρίζουμε ότι ο κοινωνικός μετασχηματισμός είναι το πρώτο βήμα προς την οικολογική ισορροπία και όχι οι αλλαγές τρόπου ζωής ή οι τεχνολογικές καινοτομίες. Αναγνωρίζουμε ότι η καταστροφή του καπιταλισμού είναι η μόνη λεωφόρος προς τη διάσωση της βιόσφαιρας του πλανήτη και, κατ’ επέκταση, του ίδιου μας του εαυτού.

(Συμφωνήθηκε στις 29 Σεπτέμβρη 2007).

* Δημοσιεύτηκε στο www.anarkimo.net και www.ainfos.ca Ελληνική μετάφραση «ούτε θεός-ούτε αφέντης», 15 Οκτώβρη 2007.

Report this post to the editors

Αναφορά της Ομοσπονδίας

Πρόσφατα, η Northeastern Federation of Anarchist-Communists (NEFAC Βορειοανατολική Ομοσπονδία Αναρχικών Κομμουνιστών) συγκάλεσε για την Ετήσια Διεθνή Διάσκεψή της.

Πρόσφατα, η Northeastern Federation of Anarchist-Communists (NEFAC Βορειοανατολική Ομοσπονδία Αναρχικών Κομμουνιστών – που δραστηριοποιείται στις βορειοανατολικές ΗΠΑ και Καναδά) συγκάλεσε την Ετήσια Διεθνή Διάσκεψή της. Η Διάσκεψη έγινε σε μια θαυμάσια συνεδριακή εγκατάσταση που παρείχε ο χώρος Encuentro 5 στη Βοστόνη και επί δύο ημέρες συζητήσαμε και αξιολογήσαμε πόσο πιο καλύτερα θα μπορέσουμε να συνεχίσουμε το κίνημά μας προς τον ελευθεριακό κομμουνισμό και την εργατική εξουσία.

Παρόντες ήταν σύντροφοι-εκπρόσωποι ομάδων-μελών από Montreal, DC/Maryland, Boston, New York City, New Jersey, Pittsburgh, Philadelphia, Western Mass και Καναδά.

Πρώτα έγιναν αναφορές από τον καθένα σχετικά με το τι έχει καταπιαστεί η κάθε ομάδα-μέλος της NEFAC, αλλά και κάθε ομάδα ή άτομο-υποστηρικτές της Ομοσπονδίας από τη προηγούμενη Διάσκεψη. Οι δραστηριότητες αποδείχθηκε ότι ήταν ευρείες και περιελάμβαναν οργάνωση ομιλιών και εκθέσεων βιβλίων, ενεργό συμμετοχή σε εργατικούς, κοινοτικούς και φοιτητικούς αγώνες καθώς και μαχητική αντίσταση ενάντια στους φασίστες.

Έπειτα συζητήθηκε η κατάσταση των εντύπων της NEFAC, των θεωρητικών περιοδικών, του αγγλόφωνου «The Northeastern Anarchist» («Ο Βορειοανατολικός Αναρχικός») και του γαλλόφωνου «Ruptures» («Ρήξεις») καθώς και του δωρεάν γαλλόφωνου δελτίου «Cause Commune» («Κοινή Υπόθεση»). Η συζήτηση επικεντρώθηκε στο πόσο καλύτερα μπορούμε να διαθέσουμε χρήματα για τα έντυπα αυτά καθώς και άλλες μεθόδους προπαγάνδας συμπεριλαμβανομένων blogs και pdfs που θα μπορούσαν να τυπωθούν σε τοπική κλίμακα και να διανέμονται με χαμηλότερο κόστος.

Μετέπειτα έγινε συζήτηση για τις νέες εκείνες ομάδες οι οποίες εκδήλωσαν επιθυμία να γίνουν υποστηρικτές ή μέλη της Ομοσπονδίας. Μια νέα τέτοια ομάδα-υποστηρικτής που έγινε αποδεκτή στη Διάσκεψη προέρχεται από την περιοχή του Μέρυλαντ, όπως και η ομάδα Antithesis από τη Νέα Υόρκη που έγινε ομάδα-μέλος. Και οι δύο αποφάσεις γι’ αυτό πάρθηκαν μετά από μια προσεκτική αξιολόγηση της όλης δουλειάς που έκαναν και προγραμμάτισαν να κάνουν οι ομάδες αυτές καθώς και της πολιτικής τους συνειδητοποίησης. Είμαστε ευτυχείς που καλωσορίζουμε και τις δύο αυτές ομάδες στη NEFAC.

Μετά εξετάσαμε ένα θέμα συζήτησης που παρουσιάστηκε από ένα μέλος μας στη Νέα Υόρκη, σχετικά με τα αντι-ιμπεριαλιστικά κινήματα και τα κινήματα «εθνικής απελευθέρωσης». Δεν βγήκε κάποιο συμπέρασμα, αλλά μετά την όλη συζήτηση υπάρχει ένα συναίσθημα ότι αρχίζουμε να αναπτύσσουμε ένα κοινό λεξιλόγιο με το οποίο μπορούμε να προσεγγίσουμε αυτά τα σημαντικά ζητήματα.

Συζητήσαμε έπειτα την κατάσταση του αντιπολεμικού κινήματος και πώς μπορούμε πιο καλύτερα να συνεχίσουμε τις προσπάθειές μας ώστε να σταματήσουν οι πόλεμοι που γίνονται τώρα.

Η δεύτερη ημέρα αφιερώθηκε κατά ένα μεγάλο μέρος σε μια έντονη συζήτηση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η NEFAC μπορεί να συνεχίσει καλύτερα και να βελτιώσει την όλη δουλειά της, εξετάζοντας μερικές από τις δεδομένες δυσκολίες για την ύπαρξή της ως μιας ομοσπονδίας που είναι «διαιρεμένη» καθώς δραστηριοποιούμενη σε δύο χώρες, Καναδά και ΗΠΑ. Κατατέθηκε σχετική εισήγηση για συζήτηση, περιέχοντας αρκετές ιδέες ως προς αυτό τον στόχο, από τους Καναδούς συντρόφους, η οποία και παρείχε το πλαίσιο για την συζήτησή μας. Η όλη συζήτηση και διαδικασία συνεχίζονται και είμαστε πλήρως βέβαιοι ότι θα μας οδηγήσει σε μια ισχυρότερη αναρχική κομμουνιστική παρουσία στα βορειοανατολικά.

Επιπλέον, συζητήσαμε πρόταση από τους συντρόφους μας της (αναρχοσυνδικαλιστικής από τις ΗΠΑ) Workers Solidarity Alliance για να συμμετάσχουμε σε μια συνάντηση διάφορων ομάδων ενδιαφερόμενων στην προώθηση μιας ευρείας «κόκκινης και μαύρης πολιτικής¨», οι λεπτομέρειες της οποίας συζητούνται ακόμα, αλλά είμαστε ενθουσιώδεις γι’ αυτήν την ευκαιρία προώθησης της επικοινωνίας και της συνεργασίας μεταξύ των αναρχικών της ταξικής πάλης.

Με τις καλύτερες ευχές και την αλληλεγγύη μας προς την εργατική τάξη, και με άκαμπτη εχθρότητα προς τα αφεντικά!

* Η αναφορά αυτή δημοσιεύτηκε στα www.anarkismo.net και www.ainfos.ca Ελληνική μετάφραση «ούτε θεός-ούτε αφέντης», 9 Νοέμβρη 2007.

Ο τακτικός συνεργάτης του Anarkismo.net Wayne Price, επιστρέφει με ένα βιβλίο στο οποίο ασχολείται με την αναρχική κομμουνιστική κριτική του Κράτους και από θεωρητική καθώς επίσης και από ιστορική άποψη. Λόγω του μεγέθους ενός τέτοιου στόχου, είναι αδύνατο να εξεταστούν λεπτομερειακά σ’ ένα τέτοιο βιβλίο οι διάφορες πτυχές του όλου ζητήματος. Αλλά το βιβλίο είναι πλήρες ιδεών και εννοιών που μπορούν να αναπτυχθούν περαιτέρω. Ολόκληρο το σύνολο του βιβλίου είναι απαλλαγμένο από βαριά ακαδημαϊκή επαγγελματική γλώσσα, είναι αρκετά εύκολα αναγνώσιμο και δημιουργεί αρκετή σκέψη.

Η μεγαλύτερη αξία του εν λόγω βιβλίου είναι ότι θέτει ξεκάθαρα την αναρχική υπόθεση ενάντια στο Κράτος μέσω ενός αρκετά κοινού νου, ελεύθερου από κάθε σκοπίμως δύσκολο να ακολουθηθεί ρητορική. Ο αναρχισμός είναι επιθυμητός και αρκετά εύκολος να κατανοηθεί, και όταν εξηγείται κατάλληλα – όπως στο βιβλίο αυτό – είναι δύσκολο για τον καθένα να μην κατανοήσει τη βασική αναρχική προοπτική μιας συνεργατικής και αληθινά δημοκρατικής κοινωνίας.

Αν και διάφοροι αριστεροί και αναρχικοί, συμπεριλαμβανομένης και της διάσημης «Πλατφόρμας» της ομάδας Dielo Trouda, την οποία ασπάζεται ο συγγραφέας, απορρίπτουν την ίδια την έννοια της «δημοκρατίας» καθώς θεωρείται ότι συνδέεται αρκετά με τον καπιταλισμό, αυτό, όπως αποδεικνύεται και στο βιβλίο, είναι πραγματικά υπό συζήτηση για τη μορφή αλλά όχι για το περιεχόμενο. Αυτό που έχει πραγματικά σημασία είναι οι βασικές ιδέες παρά οι λέξεις που υιοθετούνται. Ο Wayne χρησιμοποιεί τον όρο δημοκρατία υπό την αρχική και κυριολεκτική έννοιά του και όχι με το διαστρεβλωμένο και καιροσκοπικό τρόπο με τον οποίο τείνουν να το χειριστούν οι δυτικοί πολιτικοί. Στον καπιταλισμό, όπως αποδεικνύεται από την εμπειρία της Χιλής, της Βολιβίας, της Αργεντινής, της Ισπανίας, της Ελλάδας, κ.λπ., η «δημοκρατία» (περιορισμένη, αστική, επιτηρούμενη) και η δικτατορία δεν είναι παρά δύο προσωπεία της καπιταλιστικής εξουσίας που συχνά συμβαδίζουν. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει μόνο πόσο γρήγορα η καπιταλιστική κλίκα είναι πρόθυμη να εγκαταλείψει τις «υψηλές» δημοκρατικές αρχές της όταν βλέπει να κλονίζονται τα οικονομικά της προνόμια.

Ο αναρχισμός, όπως λέει ο Wayne, δεν είναι παρά δημοκρατία χωρίς το Κράτος, μια γνήσια μορφή δημοκρατίας, δεδομένου ότι η καπιταλιστική δημοκρατία δεν είναι παρά η παραίσθηση της εξουσίας της πλειοψηφίας, ενώ η πραγματική εξουσία κατέχεται από μια μικροσκοπική μειονότητα πλούσιων ατόμων που ελέγχουν την οικονομία, τη γραφειοκρατία και το στρατό, ελέγχοντας, κατά συνέπεια, τη ζωή των ανίκανων εκατομμυρίων. Αντίθετα, ο αναρχισμός είναι μια οργανική μορφή δημοκρατίας, που προέρχεται από τα κάτω, από τον καθένα και από όλους εκείνους που είναι μέρος μιας κοινωνίας που οικοδομείται από τον καθένα. Για να υπάρξει αυτή η δημοκρατική κοινωνία, όχι μόνο το Κράτος, αλλά και η άνιση διανομή του πλούτου και το βασίλειο της ιδιωτικής ιδιοκτησίας πρέπει να αμφισβητηθούν.

Αλλά ο αναρχισμός, όπως υπογραμμίζει ο συγγραφέας από την αρχή, είναι όχι μόνο ένα οικονομικό και πολιτικό πρόγραμμα, αλλά αμφισβητεί, επίσης, το δίκτυο των πράξεων της καθημερινής καταπίεσης που δοκιμάζουμε σε όλα τα επίπεδα της ζωής μας. Επομένως, προωθεί μια νέα ηθική που ενσωματώνεται έντονα στην πολιτική και οικονομική εναλλακτική λύση του με έναν νέο τρόπο μεταξύ ανθρώπων διαφορετικών αλλά ίσων.

Η κύρια υπόθεση του βιβλίου είναι ότι οι απλοί άνθρωποι, σε διάφορες επαναστατικές καταστάσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας (από τις οποίες ο Wayne εξετάζει μόνο την Ισπανική και Ρωσική Επανάσταση, καθώς επίσης και την Κομμούνα του Παρισιού, αν και αναφέρει πολλές άλλες, από τη Χιλή στη Γερμανία κ.λπ.), έχουν επανειλημμένως αντικαταστήσει το Κράτος με άλλες μορφές άμεσης δημοκρατίας για να διευθετήσουν τις υποθέσεις τους.

Έτσι, επομένως, ολόκληρο το επιχείρημα του «πώς θα ήταν η κοινωνία χωρίς το Κράτος» απαντιέται ακριβώς με μια απλή άσκηση: εξετάστε την ιστορία των επαναστάσεων της εργατικής τάξης και θα έχετε αρκετές απαντήσεις. Φυσικά, οι ιστορικές εμπειρίες δεν μπορούν να επαναληφθούν, αλλά ακόμα, προσφέρουν ιδέες για τις μελλοντικές δυνατότητες και, το πιο σημαντικό, αποδεικνύουν την αναρχική υπόθεση για μια α-κρατική κοινωνία ως βιώσιμη και επιθυμητή.

Ο Wayne δεν προσποιείται ούτε για ένα δευτερόλεπτο ότι ο αναρχισμός διαθέτει όλες τις λύσεις για να δημιουργήσει κατά μαγικό τρόπο μια νέα κοινωνία, αλλά διαθέτει μια σειρά ισχυρά επιχειρήματα, απόψεις και προτάσεις. Γι’ αυτό, προσφεύγει στο διάλογο με άλλα πολιτικά ρεύματα στα κοινωνικά κινήματα: κυρίως με τους μαρξιστές, αλλά και τους ριζοσπάστες φιλελεύθερους, καθώς επίσης και τους αγοραίους σοσιαλιστές (market socialists). Αποδεικνύει σε αρκετές περιπτώσεις την ύπαρξη κοινής προοπτικής σε πολλά από αυτά τα πολιτικά ρεύματα καθώς και την ύπαρξη μιας ελευθεριακής και μιας εξουσιαστικής τάσης σε καθεμιά από αυτές. Οι αναρχικοί, επομένως, δεν προέρχονται από το φεγγάρι: αποτελούν μόνο την ευκρινή και συνεπή πολιτική επεξεργασία των τάσεων που βρίσκονται διασκορπισμένες ανάμεσα στην εργατική τάξη και τους απλούς ανθρώπους. Εξαιτίας αυτού, και επανάσταση μετά την επανάσταση, βλέπουμε τα ίδια στοιχεία στις προτάσεις για την κοινωνική οικοδόμηση: ο εξισωτικός χαρακτήρας είναι κοινός σε όλες τις κομμουνιστικές τάσεις καθώς και μια έμφαση στην άμεση δημοκρατία που έχει αναπτυχθεί καλύτερα στον αναρχισμό απ’ ό,τι σε οποιοδήποτε άλλο ρεύμα.

Μου αρέσει ιδιαίτερα η προσέγγιση του Wayne όσον αφορά τη συμμετοχή σε διάλογο με άλλα ρεύματα της αριστεράς με βάση τον πλήρη σεβασμό. Κι αυτό, επειδή για το μεγαλύτερο μέρος της αριστεράς, οι κύριοι και μακροπρόθεσμοι στόχοι είναι οι ίδιοι. Το πρόβλημα, όπως το θέτει ο Wayne, είναι η μεταβατική περίοδος. Τα περισσότερα μαρξιστικά ρεύματα υποστηρίζουν ότι κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου, μια παροδική φάση, το κράτος θα παρέμενε απαραίτητο: κάποια μορφή κράτους θα απαιτείτο κυρίως για την απαραίτητη καταπολέμηση των ταξικών εχθρών. Επομένως, υπάρχει μια έμφαση στη συγκέντρωση των επαναστατικών προσπαθειών οικοδόμησης μιας νέας κοινωνίας, μια κίνηση που έχει μετατρέψει τις καλές προθέσεις σε εφιαλτική άσκηση εξουσίας. Αν και μπορούμε να κοντοσταθούμε και να πούμε ότι ο δρόμος προς την κόλαση είναι πλήρεις καλών προθέσεων, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε την ανάγκη αυτού του διαλόγου – επειδή είναι κάτι διαφορετικό από έναν Χίτλερ που ήξερε τι έκανε (και που μιλούσε τη γλώσσα της εξουσίας και της υπεροχής), η ανάπτυξη του σοσιαλιστικού ολοκληρωτισμού ήταν ένα άσχημο αποτέλεσμα, αναπόφευκτο λόγω της τακτικής που υιοθετήθηκε, ενός προγράμματος με το οποίο έγιναν προσπάθειες να αλλάξει πραγματικά η κοινωνία προς το καλύτερο. Κατόπιν η γραφειοκρατικοποίηση και η ανάπτυξη ενός ολοκληρωτικού κράτους κατέληξαν να θάψουν οποιεσδήποτε καλές προθέσεις έμειναν – συχνά, θάβοντας μαζί τους κι εκείνους τους ίδιους τους επαναστάτες που βοήθησαν στο χτίσιμο του νέου καθεστώτος.

Ενώ υπάρχει αναγνώριση ότι μερικοί από τους στόχους αυτούς έχουν αναληφθεί αυτήν την περίοδο από το Κράτος, θα είναι απαραίτητοι σε μια μετεπαναστατική κοινωνία – ακόμη και μέσω εξαναγκασμού – ο Wayne υποστηρίζει πειστικά ότι οι δημοκρατικές οργανώσεις της βάσης μπορούν να τους εκπληρώσουν τέλεια, χωρίς το φορτίο μιας γραφειοκρατίας, μιας ελίτ που τοποθετείται πάνω από το υπόλοιπο της κοινωνίας που ασκεί την πολιτική αντί των ανθρώπων – και χωρίς τον κίνδυνο αποκατάστασης μιας νέας ταξικής κοινωνίας έμφυτης σε οποιοδήποτε Κράτος. Φυσικά, αυτός ο τύπος πολιτικών οργανισμών σε επίπεδο βάσης θα ποικίλει αρκετά από τόπο σε τόπο, σύμφωνα με τις ανάγκες των ιδιαίτερων πληθυσμών ή την ιστορία και τις παραδόσεις τους. Είναι, βεβαίως, αδύνατο και μη επιθυμητό να βρεθεί μια φόρμουλα που να ισχύει παντού οποιαδήποτε στιγμή. Ούτε θα ήταν ελευθεριακό να προχωρήσουμε με έναν τέτοιο τρόπο. Είναι η λαϊκή μεγαλοφυΐα που έχει αποδειχθεί αρκετά σοφή ώστε να βρίσκει τις καλύτερες λύσεις για το εκάστοτε συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο και ξέρουμε ότι αυτή η ίδια μεγαλοφυΐα πάντα θα ψάχνει το δρόμο της προς τα εμπρός στην ιστορία μέσω των εμπειριών της. Εξαιτίας αυτού, ο Wayne σκέφτεται ότι θα είναι πολύ καλύτερο να μιλήσει για μια «πειραματική» παρά για μια «μεταβατική κοινωνία». Η μόνη οδηγία που χρειαζόμαστε, όπως συμπεραίνει έξοχα ο Wayne, αποφεύγοντας κάθε ψευδή διχοτομία, είναι ότι υπάρχει όσο το δυνατόν λιγότερη συγκεντροποίηση και ιεραρχία, και όσο το δυνατόν περισσότερη διοικητική αποκέντρωση και αυτονομία σε επίπεδο βάσης. Και εδώ βρίσκεται μια άλλη αξία της εργασίας του: αρνείται να δει το ομοσπονδιακό σύστημα ως απόλυτο απέναντι στο συγκεντρωτισμό. Το ομοσπονδιακό σύστημα, τουλάχιστον υπό την έννοια που δίνουν οι αναρχικοί στη λέξη, δεν σημαίνει παρά μόνο τη σωστή ισορροπία μεταξύ του κατώτατου λογικού και απαραίτητου επιπέδου συγκεντροποίησης και του μέγιστου βιώσιμου επιπέδου αυτονομίας.

Αυτός ο πλήρης σεβασμού διάλογος με τα άλλα πολιτικά ρεύματα είναι αρκετά επιτακτικός, όχι μόνο για να χτίσει τις «γέφυρες» με τα τμήματα εκείνα των ανθρώπων που έχουν διαφορετικές από μας ιδέες – αν και οι προθέσεις τους μπορούν να είναι ισοδύναμες με τις δικές μας – αλλά και για να κατανοήσουμε γιατί η επαναστατική εμπειρία έχει αποτύχει και συχνά έχει ηττηθεί από τον απολυταρχισμό. Μια πολιτική κατανόηση, για παράδειγμα, της ρωσικής αποτυχίας πρέπει να αναγνωρίσει το πρόβλημα των μέσων και των σκοπών, αντί να πλάθει ηθοπλαστικές και ηλίθιες κοινοτοπίες για τα καλά και τα κακά, που, δυστυχώς, προωθεί η αναρχική βιβλιογραφία. Αυτό σημαίνει, επίσης, ότι πρέπει ν’ αρχίσουμε να ξεφορτωνόμαστε κάθε λανθασμένο ορισμό που δεν προσθέτει τίποτα στην κατανόηση της πραγματικότητας εκ μέρους μας, αλλά στην πραγματικότητα την κρύβει. Ορολογίες όπως «κόκκινος φασισμός» όταν αναφερόμαστε στο λενινισμό, δείχνει ότι αυτοί που τις χρησιμοποιούν είτε δεν ξέρουν τίποτα για το φασισμό είτε δεν κατανοούν πλήρως το λενινισμό. Κατά ενδιαφέροντα τρόπο, ο Wayne αναλύει την αποτυχία του να μπει ένα φρένο στην άνοδο του ναζισμού στη δεκαετία του 1930 στη Γερμανία και εξετάζει τις λανθασμένες ιδεοληψίες του Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος, που τις δανείστηκε από το μανιακό σεκταρισμό του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος της τρίτης περιόδου. Βασικά, ονόμασαν φασίστα τον καθέναν έξω τις τάξεις του: κατά συνέπεια, οι σοσιαλ-δημοκράτες έγιναν σοσιαλ-φασίστες και οι αναρχικοί έγιναν αναρχο-φασίστες, όντας ανίκανοι να καταλάβουν τον πραγματικό κίνδυνο του επερχόμενου φασισμού. Ο σεκταρισμός αυτός άνοιξε πραγματικά τις πόρτες στο φασισμό που εδραιώθηκε χωρίς πολλά προβλήματα. Είναι πάρα πολύ δύσκολο να υπάρξουν παράλληλες γραμμές μεταξύ του σεκταρισμού του σταλινισμού και του σεκταρισμό που επικρατεί συχνά μεταξύ μερικών αναρχικών. Η ελιτίστικη στάση τους είναι η ίδια και έτσι, γενικά μιλώντας, το πλαίσιο του μυαλού και των δύο άκρων είναι επίσης το ίδιο.

Μια άλλη σημαντική πτυχή της εργασίας αυτής του Wayne είναι να προκληθεί η πεποίθηση, η οποία επικρατεί ακόμα μεταξύ των παραδοσιακών αριστερών, ότι ο συγκεντρωτισμός στην οικονομική αρένα είναι αποδοτικότερος ή ακόμα και απαραίτητος όπως συνήθως υπονοείται. Επομένως, το ομοσπονδιακό αναρχικό σύστημα απομακρύνεται ως ανίκανο να συνδιαλλαγεί με τα περίπλοκα ζητήματα της σύγχρονης παραγωγής και ζωής. Η πραγματικότητα, εντούτοις, έρχεται σε αντίθεση με την απλοϊκή αυτή άποψη: οι πρόσφατοι οικονομικοί μετασχηματισμοί δείχνουν ότι είναι ακριβώς ο καπιταλισμός που στην κίνησή του προς την αύξηση της παραγωγικότητας κινείται από το συγκεντρωτισμό προς αυξημένα επίπεδα διοικητικής αποκέντρωσης. Οι σύγχρονοι θεωρητικοί της διαχείρισης, τονίζουν την ανάγκη διάρρηξης της όποιας ιεραρχίας στους χώρους εργασίας, την εναλλαγή των εργαζόμενων στην αλυσίδα παραγωγής, την απαλλαγή από περιττές επαναλήψεις και ρουτίνες, την εισαγωγή μιας περιορισμένης συμμετοχής των εργαζόμενων στη λήψη των αποφάσεων και το σχεδιασμό, και αυτά τα κατανοούν στη θεωρία ως μορφές «αυτοδιεύθυνσης» κ.λπ., με μια γενική εικόνα αποκέντρωσης. Αναφέρομαι σε συγγραφείς όπως ο Tom Peters («Liberation Management») [1]. Όλα αυτά, έχουν αυτοί αποδείξει, οδηγούν σε αύξηση της παραγωγικότητας και δημιουργία κινήτρων για το εργατικό δυναμικό.

Αυτή η τάση, ωστόσο, δημιουργεί τα δικά της προβλήματα στους εργαζομένους ως τάξη: συχνά, τα προνόμια αυτά διατηρούνται στα πιο εξειδικευμένα και εύπορα τμήματα του εργατικού δυναμικού (όπως οι επαγγελματίες, οι τεχνικοί ή οι ειδικοί με υψηλό βαθμό κατάρτισης) και, γενικά μιλώντας, η κύρια ιδέα αυτής της τάσης είναι να γίνουν οι εργαζόμενοι συνεργοί της ίδιας τους της εκμετάλλευσης. Στο μέτρο που δεν θίγεται η ιδιοκτησία και το πάνω χέρι παραμένει στους ελάχιστους αστούς, τα αφεντικά δεν έχουν πρόβλημα να επιτρέψουν ένα κάποιο επίπεδο «δημοκρατίας» στους εργασιακούς χώρους.

Επίσης, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι η διοικητική αποκέντρωση και τα συναφή, είναι όροι που χρησιμοποιούνται συχνά από την καπιταλιστική τάξη, στοχεύοντας μερικές φορές στην αποσυναρμολόγηση των κρατικών εταιριών-μαμούθ και τη διευκόλυνση της καπιταλιστικής επέμβασης: όπως παλαιότερα (π.χ. στη Χιλή μετά τους εργατικούς νόμους Pipera το 1980), για να καταστεί ευκολότερη η διαίρεση των εργαζόμενων και η αποδυνάμωση των συνδικάτων τους. Αυτό που θέλω να τονίσω, είναι ότι η διοικητική αποκέντρωση δεν είναι αυτή καθ’ εαυτή εγγενώς επαναστατική. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί από την καπιταλιστική τάξη για την επίτευξη των σκοπών της εφόσον η ιδιοκτησία παραμένει άθικτη. Ενώ ο Wayne καταβάλει σημαντική προσπάθεια να καταδείξει πώς ο συγκεντρωτισμός έχει χρησιμοποιηθεί από τον καπιταλισμό για οικονομικούς και πολιτικούς λόγους, αποτυγχάνει να καταβάλει την ίδια προσπάθεια για να αποδείξει και την ίδια περίπτωση με τη διοικητική αποκέντρωση. Έχει σημασία να επιμείνουμε στο σημείο αυτό, ιδιαίτερα στην εποχή της υψηλής τεχνολογίας όπου ζούμε, όταν ο συγκεντρωτισμός που έχει ήδη επιτευχθεί μέσα ακριβώς σε μια δεκαετία είναι συνολικά περιττός.

Σε οποιοσδήποτε περίπτωση, η ανάπτυξη του σύγχρονου καπιταλισμού καταδεικνύει ότι ακόμη και μια περιορισμένη αυτοδιεύθυνση και μια τεχνική διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού που στοχεύει στη δραστηροποίηση των εργαζομένων, αποδεικνύει τις θέσεις των αναρχικών: ότι ο εργατικός έλεγχος δεν είναι μόνο καλός για τους εργαζόμενους, αλλά και για την παραγωγικότητα. Αυτό αποδείχθηκε ήδη με επαναστατικούς όρους με την Κομμούνα της Βαρκελώνης κατά τη διάρκεια της Ισπανικής Επανάστασης του 1936. Πάνω από μισό αιώνα αργότερα, δεν θα ήταν υπερβολή να λέγαμε ότι είναι το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα, μέσω των εξελίξεων στην υψηλή τεχνολογία και τη διαχείριση κατά την τελευταία δεκαετία, που έχει κάνει περισσότερα για την πρόοδο της υπόθεση του κομμουνισμού απ’ ό,τι ολόκληρη η αριστερά μαζί. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι κανένας από αυτούς τους μετασχηματισμούς, ενώ αναπτύσσονταν και επέκτειναν τις «αντικειμενικούς» συνθήκες για μια χειραφετημένη κοινωνία, δεν θα οδηγήσει μηχανικά σε μια νέα κοινωνία. Στην πραγματικότητα, χρησιμεύουν μόνο στην αύξηση των επιπέδων αλλοτρίωσης της εργατικής τάξης και στην αύξηση, επίσης, του χάσματος μεταξύ των τάξεων μέσω της μεγιστοποίησης των κερδών, με έναν τρόπο που δεν έχουμε δει ποτέ πριν διαμέσου της ιστορίας. Χωρίς μια συνειδητή οργανωμένη αναρχική και επαναστατική πολιτική δύναμη, θα περιμένουμε για πάντα. Και αυτή η δύναμη είναι που πρέπει να αμφισβητήσει τις πηγές εξουσίας της αστικής τάξης – αυτό είναι που ο Wayne αναφέρει ως «ανάληψη της εξουσίας» («taking power»), – ένας όρος που μπορεί να φαίνεται προβληματικός σε μερικούς αναρχικούς, αλλά που οποιοσδήποτε τίμιος αναγνώστης δεν θα αποτύχει να τον κατανοήσει στο πλαίσιο μιας κοινωνίας ελεύθερης από οποιαδήποτε αυταρχική υποδήλωση.

Μόνο αμφισβητώντας έμπρακτα αυτές τις πηγές εξουσίας – κάτι που μπορεί να γίνει μόνο με επαναστατικά μέσα όπως έχει αποδειχθεί από την εμπειρία – μπορούμε να στοχεύσουμε στην οικοδόμηση μιας αληθινά δημοκρατικής και ανθρώπινης κοινωνίας. Επίσης, δεν μπορούμε να ξεχάσουμε ότι ο καπιταλισμός όχι μόνο δεν είναι δημοκρατικός και αποξενωτικός, αλλά είναι και ένα σύστημα που προωθεί αγριότητες. Αν και επιμένουμε συχνά στην αποστροφή μας για το ναζισμό και το σταλινισμό, δεν το κάνουμε και πολύ συχνά εστιάζοντας και στα κακά του καπιταλισμού. Και δεν μιλάω εδώ μόνο για τα κακά της αποικιοκρατίας, που συνδέονται άμεσα με την ανάπτυξη του καπιταλιστικού συστήματος. Θα μπορούσαμε πραγματικά να μιλάμε για πάντα για τις αγριότητες που διαπράχθηκαν από τους Βέλγους στο Κονγκό, από τους Γάλλους στην Αλγερία, ή την πείνα που προκλήθηκε από τις βρετανικές αρχές στην Ινδία. Δεν θα εστιάσω ακόμη την προσοχή μου στις δολοφονικές σφαγές που προκλήθηκαν από την ιμπεριαλιστική επιθετικότητα στον 20ό αιώνα. Θα μπορούσαμε να μιλάμε για πάντα για την αμερικανική εισβολή στις Φιλιππίνες, τις αγριότητες των ΗΠΑ στην Κεντρική Αμερική, τη Χιροσίμα, το Ναγκασάκι, το Βιετνάμ ή για όλα αυτά που συμβαίνουν αυτήν την περίοδο στο Ιράκ. Θα μπορούσαμε να μιλάμε για πάντα για τους Άγγλους στην Κένυα ή τη Δρέσδη.

Αλλά δεν θα αναφερθώ σε οποιοδήποτε απ’ αυτά. Σκέφτομαι ακριβώς τη σιωπηλή σφαγή 25.000 ανθρώπων ημερησίως από πείνα, ή ακόμα εκείνους που πεθαίνουν ελλείψει ασφαλούς πρόσβασης στο νερό και από αποτρέψιμες ασθένειες – κι όλα αυτά σ’ έναν κόσμο αφθονίας. Και μόνο αυτός ο αριθμός θα πρέπει να επισείει αρκετή καταδίκη του καπιταλιστικού καθεστώτος – εάν τελικά ζούμε σε μια λογική κοινωνία. Αυτό είναι όχι μόνο ένα «ανεπιθύμητο» αποτέλεσμα μιας, ειδάλλως, καλής πολιτικής που κατά τη διάρκεια του χρόνου μπορεί να βελτιωθεί. Αυτό είναι το άμεσο και πολύ καλά γνωστό αποτέλεσμα της εφαρμογής μιας σκόπιμης οικονομικής πολιτικής και προγραμμάτων διαρθρωτικών προσαρμογών που σχεδιάζονται στα καπιταλιστικά κέντρα του κόσμου, που δεν ενδιαφέρονται καν για τις τραγωδίες που ξετυλίγουν και που ενισχύονται από μια μυριάδα διεθνών οικονομικών οργάνων. Ακόμη και στην υποβληθείσα Έκθεση του ΟΗΕ για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη το 2006, τονίζεται ότι «η πείνα, η έλλειψη πρόσβασης στο νερό αποτελεί μια σιωπηλή κρίση που βιώνεται από τους φτωχούς και ανέχεται από αυτούς που διαθέτουν τους πόρους, την τεχνολογία και την πολιτική εξουσία να δώσουν ένα τέλος σε αυτό» [2]. Πρέπει να δηλώσουμε ξεκάθαρα ότι η κρίση αυτή όχι μόνο «ανέχεται» από αυτούς που διαθέτουν πλούτο και εξουσία: είναι πραγματικά αυτοί οι ίδιοι που την έχουν δημιουργήσει. Είναι το άμεσο αποτέλεσμα του καπιταλισμού σε παγκόσμια κλίμακα. Και αυτές οι δυσάρεστες «παρενέργειες» του καπιταλισμού δεν έχουν βελτιωθεί με το χρόνο – παίρνουν όλο και χειρότερη μορφή κάθε μέρα που περνάει. Αν προσθέσουμε και την οικολογική κρίση, που προκαλείται επίσης από τα ανόητα απόβλητα της καπιταλιστικής κοινωνίας, είναι ο καπιταλισμός ο ίδιος ο κύριος υπεύθυνος για τις περιοδικές κρίσεις πείνας σε πολλά μέρη του Τρίτου Κόσμου. Έχουν γραφτεί τόσα πολλά για τη «Μαύρη Βίβλο» του κομμουνισμού ή του φασισμού, αλλά ο καπιταλισμός έχει τόσους πολλούς σκελετούς στο ντουλάπι του και η μαύρη βίβλος του είναι πιο μαύρη όσο τίποτε άλλο.

Όπως σωστά τονίζει ο Wayne, τα Κράτη, ακόμα και τα πιο δημοκρατικά απ’ αυτά, δεν είναι πράγματι δημοκρατικά. Είναι αντιδημοκρατικά και, επίσης, δολοφονικά. Για το λόγο αυτό πρέπει να καταργηθούν. Οι συνθήκες βρίσκονται ήδη εδώ για μας για ν’ αρχίσουμε να κινούμαστε προς αυτόν τον στόχο. Και το βιβλίο του Wayne είναι σίγουρα μια συμβολή στη διερεύνηση των πιθανοτήτων για μια πραγματικά ελεύθερη κοινωνία.

Jose Antonio Gutiιrrez Danton

4 Νοέμβρη 2007

Σημειώσεις: [1] Μια πολύ καλή ανάλυση για την εργασία του βρίσκεται στο http://mutualist.blogspot.com/2006/08/liberation-management-or-management-by.html. Αν και ο συγγραφέας αυτός κινείται σε ρεφορμιστικές αλληλοβοηθητικές-ελευθεριακές γραμμές, το βιβλίο αυτό συστήνεται ανεπιφύλακτα. Σχετικά με τις καπιταλιστικές όψεις της αυτοδιεύθυνσης μπορείτε να συμβουλευτείτε το Abbasi, Sami M. and Kenneth W. Hollman. «Self-managed teams, the productive breakthrough of the 1990s», Journal of Managerial Psychology 9 (December 1994) ή το Elmuti, Dean «Sustaining high performance through self-managed work-teams», Industrial Management (March 1996). [2] Human Development Report 2006, “Beyond Scarcity: Power, Poverty and the Global Water Crisis”, p.1.

* Η κριτική αυτή δημοσιεύτηκε στο www.anarkismo.net στις 9 Νοέμβρη 2007. Ελληνική μετάφραση «ούτε θεός-ούτε αφέντης», 28 Νοέμβρη 2007.

Report this post to the editors

Αναρχικό Κομμουνιστικό Μέτωπο Zabalaza

Την 1η Δεκέμβρη, μετά από σύμφωνη γνώμη όλων των μελών μας η Zabalaza Anarchist Communist Federation αντικαταστάθηκε από μια νέα οργάνωση το Zabalaza Anarchist Communist Front. [ English ]

Το νέο ZACF – Διακήρυξη

Την 1η Δεκέμβρη, μετά από σύμφωνη γνώμη όλων των μελών μας και συνεννοήσεις με τις οργανώσεις WSM (Ιρλανδία), OCL (Χιλή) και FdCA (Ιταλία), η Zabalaza Anarchist Communist Federation (ZACF – Αναρχική Κομμουνιστική Ομοσπονδία Zabalaza) αντικαταστάθηκε από μια νέα, ενωτική οργάνωση το Zabalaza Anarchist Communist Front (ZACF – Αναρχικό Κομμουνιστικό Μέτωπο Zabalaza). Η νέα ZACF διατηρεί όλα τα στοιχεία της πρώην ομοσπονδίας. Την επόμενη μέρα, 2 Δεκέμβρη, τα μέλη της νέας ZACF συσκέφθηκαν με συντρόφους από την Ζουαζιλάνδη με κύριο αντικείμενο τη δημιουργία μιας νέας ενωτικής οργάνωσης στην περιοχή. Η Διακήρυξη της νέας οργάνωσης είναι η ακόλουθη:

Πρόγραμμα του Αναρχικού Κομμουνιστικού Μετώπου Zabalaza (ZACF) (Υιοθετημένου στο Johannesburg, την 1η Δεκέμβρη 2007)

Το ZACF ορίζει τον Αναρχισμό ως:

«κοινωνία οργανωμένη χωρίς εξουσία, εννοώντας με τη λέξη εξουσία την εξουσία αυτή που επιβάλει ο ένας στη θέληση του άλλου… η εξουσία όχι μόνο δεν είναι απαραίτητη για την κοινωνική οργάνωση, αλλά, αντί να την ωφελεί, ζει παρασιτικά σε βάρος της, παρεμποδίζει την ανάπτυξή της και χρησιμοποιεί τα πλεονεκτήματά της για τα ειδικά συμφέροντα μιας συγκεκριμένης τάξης η οποία εκμεταλλεύεται και καταπιέζει τις άλλες».

Ερρίκο Μαλατέστα («L’ Agitazione», June 4, 1897).

Και τον Κομμουνισμό ως:

«Κοινή κατοχή όλων των απαραίτητων μέσων για την παραγωγή, υποδηλώνοντας την κοινή απόλαυση των καρπών της κοινής παραγωγής. Θεωρούμε ότι μια δίκαιη οργάνωσή της μπορεί να προέλθει όταν εγκαταλειφθεί κάθε μισθωτό σύστημα και όταν ο καθένας, συνεισφέροντας στην κοινή ευημερία σύμφωνα με τις δυνατότητές του, θα απολαύσει, επίσης, από τα κοινά εφόδια της κοινωνίας σύμφωνα με τις ανάγκες του».

Πιοτρ Κροπότκιν, Αναρχικός Κομμουνισμός: Η βάση και οι αρχές του, 1887.

ΠΡΟΟΙΜΙΟ

Εμείς, η εργατική τάξη, παράγουμε τον πλούτο του κόσμου. Πρέπει να απολαύσουμε τα οφέλη. Θέλουμε να καταργήσουμε το καπιταλιστικό σύστημα που τοποθετεί τον πλούτο και την εξουσία στα χέρια λίγων και να το αντικαταστήσουμε με την εργατική αυτοδιεύθυνση και το σοσιαλισμό. Δεν εννοούμε το λάθος που αποκαλείται «σοσιαλισμός» και που εφαρμόστηκε στη Ρωσία, στην Κίνα και στα άλλα αστυνομικά κράτη – το σύστημα στις χώρες αυτές ήταν ή δεν είναι κάτι παραπάνω από μια άλλη μορφή καπιταλισμού – κρατικού καπιταλισμού.

Είμαστε υπέρ μιας νέας κοινωνίας όπου δεν θα υπάρχουν αφεντικά ή γραφειοκράτες. Μια κοινωνία, η οποία θα λειτουργεί με πλήρη δημοκρατικό τρόπο από τους εργαζόμενους διαμέσου κοινοτικών ομοσπονδιών ή εργατικών επιτροπών. Θέλουμε να καταργήσουμε τις εξουσιαστικές σχέσεις και να τις αντικαταστήσουμε με τον έλεγχο από τα κάτω – όχι από πάνω προς τα κάτω.

Όλοι οι βιομηχανικοί τομείς, όλα τα μέσα παραγωγής και διανομής, θα είναι υπό κοινωνική ιδιοκτησία και θα βρίσκονται κάτω από τη διαχείριση αυτών που εργάζονται σε αυτούς. Η παραγωγή θα συντονίζεται, οργανώνεται και σχεδιάζεται από την ομοσπονδία των εκλεγμένων και ανακλητών εργατικών και κοινοτικών επιτροπών, όχι για το κέρδος αλλά για την ικανοποίηση των αναγκών μας. Η καθοδηγητική αρχή θα είναι «από τον καθένα σύμφωνα με τις δυνατότητές του στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του».

Είμαστε αντίθετοι σε κάθε καταπιεστική εξουσία. Πιστεύουμε ότι το μόνο όριο ελευθερίας του ατόμου είναι ότι αυτή η ελευθερία δεν επεμβαίνει στην ελευθερία των άλλων.

Δεν επιζητούμε να επιβάλουμε κανόνες ούτε έχουμε πρόθεση να κατακτήσουμε την εξουσία «στο όνομα της εργατικής τάξης». Αντιθέτως, πιστεύουμε ότι ο σοσιαλισμός μπορεί να δημιουργηθεί μόνο από τις μάζες του απλού κόσμου. Κάθε άλλο σύστημα είναι καταδικασμένο να οδηγήσει αν μη τι άλλο στην αντικατάσταση του ενός αφεντικού με ένα άλλο.

Είμαστε ενάντιοι στο κράτος γιατί αυτό δεν αποτελεί έναν ουδέτερο θεσμό και δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τα συμφέροντά μας. Οι δομές του κράτους είναι απαραίτητες μόνο όταν μια μειοψηφία επιζητά να κυριαρχήσει σε βάρος της πλειοψηφίας. Μπορούμε να δημιουργήσουμε τις δικές μας δομές, οι οποίες θα είναι ανοιχτές και δημοκρατικές για να εξασφαλίζουν την αποτελεσματική λειτουργία της καθημερινής ζωής.

Είμαστε περήφανοι που αποτελούμε μέρος της παράδοσης του ελευθεριακού σοσιαλισμού, του αναρχισμού. Το αναρχικό κίνημα έχει τις ρίζες του στην εργατική τάξη σε αρκετές χώρες επειδή εξυπηρετεί τα συμφέροντά της – όχι τα ενδιαφέροντα αυτών που επιζητούν εξουσία και των επαγγελματιών πολιτικών.

Κοντολογίς, παλεύουμε για τις άμεσες ανάγκες και τα ενδιαφέροντα της τάξης μας κάτω από τις υπάρχουσες δομές, ενώ προσπαθούμε να ενθαρρύνουμε την απαραίτητη κατανόηση και δραστηριότητα για να ανατραπεί ο καπιταλισμός και το κράτος του και να οδηγηθούμε στη γέννηση μια ελεύθερης και ίσης (αναρχικής) κοινωνίας.

1) ΟΝΟΜΑ

Το όνομα της οργάνωσης είναι Αναρχικό Κομμουνιστικό Μέτωπο Zabalaza (ZACF). Η λέξη Zabalaza είναι μια περήφανη ιθαγενής λέξη που σημαίνει αγώνας στις γλώσσες Ζουλού και Ξόσα. Το ZACF εργάζεται για την εκπλήρωση των στόχων και των αρχών της στην περιοχή της Νότιας Αφρικής.

2) ΣΥΜΒΟΛΟ

Το σύμβολο του ZACF είναι μια σιλουέτα της Αφρικής, χωρισμένης διαγώνια με τα αναρχικά χρώματα, μαύρο και κόκκινο, με ένα μαύρο αστέρι στο κόκκινο μισό και μια γροθιά που σπάει τις αλυσίδες της, με το όνομα ΑΝΑΡΧΙΚΟ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ ZABALAZA σε κύκλο.

3) ΑΡΧΕΣ

Το Μέτωπο έχει ενοποιηθεί με βάση τις επαναστατικές αναρχικές αρχές. Αυτό σημαίνει:

α) στο εσωτερικό επίπεδο: άμεση δημοκρατία, ανακλητότητα, εντολοδόχοι και εναλλασσόμενοι αντιπρόσωποι, πραγματική και λειτουργική ισότητα ανάμεσα στα μέλη και οριζόντιος ομοσπονδισμός.

β) στο εξωτερικό επίπεδο: το ZACF είναι αφοσιωμένο στην εργατική αυτοδιεύθυνση και την άμεση δράση καθώς και στον επαναστατικό ελευθεριακό αντικαπιταλισμό, τον αντι-φασισμό, τον αντι-εξουσιασμό, τον αντι-σεξισμό και τον αντι-κρατισμό. Το ZACF υποστηρίζει τους αγώνες εκείνων των προοδευτικών και ριζοσπαστικών κοινωνικών κινημάτων τα οποία εκφράζουν τα ενδιαφέροντα και τα αιτήματα των εργαζόμενων, των φτωχών και των αγροτών (των λαϊκών τάξεων). Η συμμετοχή μας στα κινήματα αυτά δεν είναι σεχταριστική και αναγνωρίζουμε ότι, συχνά, δεν συμμερίζονται τις ίδιες με μας αρχές, αλλά αγωνιζόμαστε μέσα σ’ αυτά σύμφωνα με τις αρχές μας. Χρησιμοποιώντας την άποψη του αναρχικού κινήματος της Λατινικής Αμερικής, αυτός είναι ο ρόλος του ZACF ως μιας «αναρχικής ειδικής οργάνωσης» (especifista) και σ’ αυτό που ονομάζουν οι αναρχικοί κομμουνιστές οργανωτικό δυϊσμό (organisational dualism) και κοινωνική παρεμβολή.

γ) σε παγκόσμια κλίμακα: το ZACF εμπνέεται από την περήφανη αγωνιστική παράδοση ενός και πλέον αιώνα μαζικής αναρχικής μαχητικότητας στην Αφρική, την Λατινική Αμερική, την Ασία, την Αυστραλο-ασία, τη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη. Το ZACF εμπνέεται, επίσης, από τη διεθνή ελευθεριακή ομοσπονδιακή παράδοση της Α’ Διεθνούς, των αυτόνομων συμβουλίων των Κομμουνών του Παρισιού και της Μακεδονίας καθώς και τα αυθεντικά Ρωσικά Σοβιέτ, από τη μαζική αναρχοσυνδικαλιστική παράδοση του Διεθνούς Συνδέσμου Εργατών (IWA) και από την αναρχική επαναστατική παράδοση των επαναστάσεων του Μεξικού, της Ρωσίας, της Ουκρανίας, της Μαντζουρίας, της Ισπανίας και της Κούβας. Αυτές οι παραδόσεις συνεχίζουν να εμπνέουν σήμερα όλους όσους συνενώνονται στους κόλπους του δικτύου της Διεθνούς Ελευθεριακής Αλληλεγγύης (ILS) και στους, αναρχικής επιρροής, παγκόσμιους μαζικούς αντικαπιταλιστικούς αγώνες της νέας χιλιετίας.

δ) σε περιφερειακό επίπεδο: το ZACF εμπνέεται από την επαναστατική συνδικαλιστική παράδοση της Σοσιαλιστικής Λέσχης που ιδρύθηκε στη Νότια Αφρική το 1900 από τον Henry Glasse, την Επαναστατική Ένωση που ιδρύθηκε στη Μοζαμβίκη στις αρχές του 1900 από τον Χοσέ Εστεβάμ, τη Διεθνή Σοσιαλιστική Ένωση (International Socialist League) που ιδρύθηκε το 1915, τη Βιομηχανική Σοσιαλιστική Ένωση (Industrial Socialist League) που ιδρύθηκε το 1918 και το αντικοινοβουλευτικό Κομμουνιστικό Κόμμα Νότιας Αφρικής που ιδρύθηκε το 1920 (το οποίο δεν θα πρέπει να συγχέεται με το ρεφορμιστικό Κομμουνιστικό Κόμμα Ν. Αφρικής-Κομμουνιστική Διεθνής, που ιδρύθηκε τον επόμενο χρόνο από σοσιαλιστές και μαρξιστές). Το ZACF, επίσης, φέρνει στη μνήμη της την επαναστατική συνδικαλιστική παράδοση του τμήματος Νότιας Αφρικής των Βιομηχανικών Εργατών του Κόσμου της Αφρικής (IWW) που ιδρύθηκε το 1910, των αναρχοσυνδικαλιστικών ρευμάτων της Μοζαμβίκης της δεκαετίας του 1920 που ήσαν σύμμαχοι της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργασίας Πορτογαλίας, της οργάνωσης Βιομηχανικοί Εργάτες Αφρικής και των συνδικάτων της Νότιας Αφρικής που συνδέθηκαν μ’ αυτήν στο διάστημα 1917-1919 και τα οποία ιδρύθηκαν από αναρχικούς μαχητές, λευκούς και μαύρους, όπως οι Thomas William Thibedi, Bernard Sigamoney, Henry Kraai, S.P. Bunting και Andrew Dunbar. Το ZACF εμπνέεται, επίσης, με περηφάνια, από τις εργατικές ομάδες βάσης, τις λαϊκές επιτροπές, τις επιτροπές δρόμων και τις κοινοτικές ομάδες άμυνας, κατά τη διάρκεια των λαϊκών εξεγέρσεων της δεκαετίας του 1970 και 1980 εναντίον του απαρτχάιντ.

Τοποθετούμαστε ξεκάθαρα στην αριστερή πτέρυγα της επαναστατικής σοσιαλιστικής παράδοσης και είμαστε αντίθετοι οπωσδήποτε σε κόμματα και οργανώσεις του κεφαλαίου και του κράτους, είτε είναι ακροαριστερά, φιλελεύθερα, κεντρώα, συντηρητικά ή ακροδεξιά. Σε αντίθεση με την εξουσιαστική και πολυταξική «National Democratic Revolution» («Εθνική Δημοκρατική Επανάσταση») του συνασπισμού African National Congress/South African Communist Party (Εθνικό Αφρικανικό Κογκρέσο/Νοτιοαφρικανικό Κομμουνιστικό Κόμμα) και των South West African People’s Organisation (Νοτιοδυτική Αφρικανική Λαϊκή Οργάνωση), Zimbabwe African National Union–Patriotic Front (Αφρικανική Εθνική Ένωση της Ζιμπάμπουε-Πατριωτικό Μέτωπο) και Mozambique Liberation Front (Απελευθερωτικό Μέτωπο Μοζαμβίκης) που αποτελούν ελιτίστικες πρωτοπορίες το ZACF αγωνίζεται για την Κοινωνική Επανάσταση ενάντια στην παρασιτική τάξη από ένα μέτωπο των καταπιεσμένων τάξεων ανεξάρτητα από σύνορα.

ε) σε επιχειρησιακό επίπεδο: το ZACF στηρίζεται στη:

Θεωρητική Ενότητα: αυστηρή ομοιογένεια στις συνολικές αρχές που διέπεται το ZACF, οι οποίες αλλάζουν υπό το φως της εκάστοτε ανάλυσης των αγώνων, εξαλείφοντας, ως εκ τούτου, τον κίνδυνο να παγιωθούν οι θέσεις της και να αυξηθεί η αναποτελεσματικότητα της δράσης της.

Τακτική Ενότητα ή συλλογική μέθοδο δράσης: το ZACF επιζητεί την τακτική ενότητα διαμέσου της μαχητικής εφαρμογής της συνολικής του πολιτικής σε πολιτικές ή άλλες εκστρατείες και σχέδια δράσης που αποφασίζονται από το Συνέδριο.

Συλλογική Υπευθυνότητα: όσον αφορά την εξωτερική έκφραση και στάση, κάθε μέλος είναι υπεύθυνο για τη γραμμή του ZACF. Επίσης, το ZACF είναι υπεύθυνο για τις απόψεις και δραστηριότητες που υιοθετούνται από κάθε μέλος του, εφόσον αυτές συμβαδίζουν με τη γενική γραμμή του ZACF.

Ομοσπονδισμό: το ZACF αποτελεί μόνο την έκφραση των ομάδων-μελών του – τα μέλη του είναι η καθοδηγητική δύναμη της οργάνωσης. Το ZACF ενοποιεί τις ομάδες αυτές με βάση τις αρχές των κοινών κατευθύνσεων, της αλληλοβοήθειας και της ενότητας στον αγώνα. Ωστόσο, τα μέλη ή οι ομάδες του ZACF δεν υιοθετούν θέσεις που είναι εναντίον στη γραμμή του.

Αυτές είναι οι βασικές αρχές της «Οργανωτικής Πλατφόρμας των Ελευθεριακών Κομμουνιστών» που δημοσιεύτηκε το 1926-27 από το Νέστωρα Μάχνο, τον Πιοτρ Αρσίνοφ, την Ίντα Μετ και άλλους αναρχικούς βετεράνους αντάρτες του Επαναστατικού Εξεγερτικού Στρατού της Ουκρανίας. Εμπνεόμαστε από την «Πλατφόρμα», αλλά δεν την δεχόμαστε και χωρίς κριτική.

Επιπλέον:

Συντροφική Ηθική: Μέσα στο ZACF τα μέλη διακατέχονται από την ηθική αντίληψη του ελευθεριακού κομμουνισμού. Οι συντροφικές σχέσεις – βασισμένες στην εμπιστοσύνη, στην εκτίμηση και το σεβασμό – ενοποιούν τους αγωνιστές σαν ένα σώμα. Επίσης, η «συντροφική επαγρύπνηση από τον ένα για όλους» (και το αντίστροφο) (Μπακούνιν), για να καταπολεμείται η πιθανή ανάπτυξη εξουσιαστικών τάσεων.

5) ΔΟΜΗ

Το ZACF είναι οριζόντια ενωτική οργάνωση αναρχικών κομμουνιστών αγωνιστών, οργανωμένη με βάση την κοινή επαναστατική αναρχική υπόθεση και τις κοινές δραστηριότητες. Ωστόσο, το ZACF είναι κάτι περισσότερο από μια απλή συνένωση μαχητών: είναι το ενωμένο μέτωπο όλων των μαχητών του, που συμμετέχουν στον κοινό αγώνα και είναι ενωμένοι με βάση τα κοινά τους ιδανικά.

Οι επαναστατικές τους δραστηριότητες καθορίζονται από τους ίδιους αλλά με τη συμβουλή του υπόλοιπου ZACF, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται το ότι συμβαδίζουν με τις αρχές και το αντικείμενο δράσης του ZACF. Κάθε μαχητής-μέλος διατηρεί την αυτονομία στη δράση, τόσο όσο αυτή δεν έρχεται σε αντίθεση με τις αρχές του ZACF ή τις αναρχικές αρχές. Γι’ αυτό, το ZACF αποφασίζει σχετικά στα ετήσια Συνέδριά του και γι’ αυτό διατηρεί επαφές με όλα τα μέλη του έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ο αποτελεσματικός συντονισμός για την εκπλήρωση των στόχων.

α) Συνέδρια:

Το ZACF συγκαλεί το Συνέδριό του τουλάχιστον μια φορά το χρόνο, στο οποίο τίθενται όλα τα εσωτερικά ζητήματα του ZACF, η τακτική και στρατηγική του για τον επόμενο χρόνο. Το Συνέδριο είναι το ανώτατο όργανο λήψης αποφάσεων του ZACF.

Η διαδικασία λήψης αποφάσεων στο Συνέδριο είναι η ακόλουθη: 1. Η απαρτία του Συνεδρίου είναι το 50% όλων των μελών του ZACF, συμπεριλαμβανομένου τουλάχιστον δύο εντολοδόχων γραμματέων. 2. Ένα μέλος, σε περίπτωση αδυναμίας του να παραβρεθεί, μπορεί να εξουσιοδοτήσει ένα άλλο μέλος για να μπορεί να ψηφίσει εκ μέρους του όσον αφορά συγκεκριμένα ζητήματα της ημερήσιας διάταξης. Τέτοιου είδους εξουσιοδοτήσεις πρέπει να προωθούνται στη Γραμματεία της Ομοσπονδίας πριν το Συνέδριο. 3. Το Συνέδριο μπορεί να εξουσιοδοτήσει και μη μέλη, τα οποία είναι, όμως, συμπαθούντα προς το ZACF, να παρακολουθήσουν ολόκληρο ή μέρος του, έχοντας δικαίωμα ομιλίας, αλλά όχι δικαίωμα ψήφου. 4. Όλες οι Ομάδες Εργασίας και γραμματείες, είναι υπόλογες στο Συνέδριο για τις δραστηριότητές τους είτε γραφτά είτε προφορικά. 5. Η λήψη αποφάσεων θα πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν μέσω ομοφωνίας, αλλιώς με ψήφο πλειοψηφίας του 51% των παρόντων μελών. 6. Τροποποιήσεις του Καταστατικού ή απόφαση από το ZACF ότι η δραστηριότητα ενός μέλους δεν έρχεται σε συμφωνία με τις αρχές της οργάνωσης, απαιτεί την υποστήριξη των δύο τρίτων των παρόντων μελών. Όλες οι προτάσεις για τροποποιήσεις του Καταστατικού θα πρέπει να δημοσιεύονται στο Εσωτερικό Δελτίο, τουλάχιστον ένα μήνα πριν από το Συνέδριο, το οποίο θα αποφασίσει γι’ αυτές. Οι ψήφοι μέσω εξουσιοδοτήσεων σχετικά με τις τροποποιήσεις αυτές πρέπει να έχουν επιβεβαιωθεί από τα απόντα μέλη γραπτώς προς την Περιφερειακή Γραμματεία πριν από το Συνέδριο. 7. Με πλειοψηφία 51% των μελών του ZACF μπορεί, επίσης, να συγκληθεί Έκτακτο Συνέδριο μέσα σε ένα μήνα, εάν κριθεί απαραίτητο. Η απαρτία του Έκτακτου Συνεδρίου είναι 51% των μελών του ZACF, αλλά κανένα Έκτακτο Συνέδριο δεν μπορεί να αποφασίσει για τροποποιήσεις στο Καταστατικό. 8. Τα πλήρη και λεπτομερή Πρακτικά των εργασιών κάθε Συνεδρίου θα δημοσιεύονται στο Εσωτερικό Δελτίο μέσα σ’ ένα μήνα από την παρέλευση του Συνεδρίου. 9. Το Συνέδριο εκλέγει έναν περιφερειακό γραμματέα και έναν διεθνή γραμματέα. Μπορεί επίσης να δημιουργήσει και πληρώσει και άλλες θέσεις εάν δει ότι χρειάζονται. Και οι δύο γραμματείς, όπως και κάθε άλλος γραμματέας, που εκλέγονται από το Συνέδριο, είναι ανακλητοί οποιαδήποτε στιγμή μέσω ψηφοφορίας ανάμεσα σε όλα, τα μέλη του ZACF, η οποία μπορεί να προταθεί από οποιοδήποτε μέλος. Σε περίπτωση που ανακαλείται ένας γραμματέας από το συμβούλιο των υπεύθυνων (office-bearers) πρέπει να αντικατασταθεί αφού ο νέος εγκριθεί από τα μέλη μέσα σ’ ένα μήνα. Σε περίπτωση που ένας γραμματέας ανακληθεί από τα μέλη αυτά πρέπει να εκλέξουν τον αντικαταστάτη του σ’ ένα μήνα. 10. Το Συνέδριο μπορεί να συστήσει Ομάδες Εργασίας με αντικείμενο συγκεκριμένα ζητήματα που έχουν άμεση σχέση με το ZACF. Οι Ομάδες Εργασίας μπορούν μεν να αναλάβουν να παρουσιάσουν συγκεκριμένες εργασίες και προτάσεις στο Συνέδριο, αλλά δεν μπορούν να αλλάξουν ή διαγράψουν οποιαδήποτε πολιτική γραμμή της οργάνωσης χωρίς συμφωνία του Συνεδρίου. Κάθε ενδιαφερόμενο μέλος μπορεί να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε Ομάδα Εργασίας. Κάθε Ομάδα Εργασίας πρέπει να παρουσιάζει μια αναφορά στο Συνέδριο και να διανέμει αναφορές για τις δραστηριότητές της εσωτερικά στο διάστημα ενδιάμεσα των Συνεδρίων.

β) Οι κατέχοντες θέσεις (office-bearers – OB):

Οι office-bearers του ZACF αποτελούν μια επιτροπή η οποία συνεδριάζει τουλάχιστον μια φορά το μήνα στο διάστημα ανάμεσα στα Συνέδρια. Το καθήκον της είναι η καθημερινή λειτουργία του ZACF και ο συντονισμός όλων των μελών του, των εκστρατειών και των δραστηριοτήτων τους. Δεν έχει εκτελεστική αρμοδιότητα για να αλλάξει ή να υπερβεί τις εντολές που δόθηκαν από το Συνέδριο. Οι συνεδριάσεις της επιτροπή αυτής των OB είναι ανοικτές σε κάθε μέλος. Κάθε απόφαση των OB μπορεί να ανατραπεί από το Συνέδριο ή από άμεση ψηφοφορία των μελών στην οποία απαιτούνται τα ίδια ποσοστά πλειοψηφίας όπως και στο Συνέδριο. Μια ημερήσια διάταξη θα κυκλοφορεί εσωτερικά ανάμεσα στα μέλη πριν κάθε συνεδρίαση των OB.

Η επιτροπή αυτή των OB αποτελείται από τους ακόλουθους:

1. Τον Περιφερειακό Γραμματέα, του οποίου οι υποχρεώσεις είναι: να είναι ο δημόσιος εκπρόσωπος της οργάνωσης σε εσωτερικό επίπεδο, να δημιουργεί και διατηρεί επαφές με ομοϊδεάτες άτομα και ομάδες σε όλη την περιφέρεια της Νότιας Αφρικής, να τους αποστέλλει τις εκδόσεις μας και να τους κρατά ενήμερους για τις δραστηριότητές μας, να διατηρεί αρχείο της αλληλογραφίας, να συντονίζει την εκτύπωση και διανομή του Εσωτερικού Δελτίου και να υποβάλλει αναφορά της δράσης του στο Συνέδριο.

2. Τον Γραμματέα Διεθνών Σχέσεων, του οποίου οι υποχρεώσεις είναι: να εκπροσωπεί την οργάνωση στο εξωτερικό, να δημιουργεί και διατηρεί επαφές με ομοϊδεάτες άτομα και οργανώσεις στην υπόλοιπη Αφρική και το εξωτερικό, να τους αποστέλλει τις εκδόσεις μας και να τους κρατά ενήμερους για τις δραστηριότητές μας, να διατηρεί αρχείο της διεθνούς αλληλογραφίας, να οργανώνει τη συγγραφή άρθρων όταν αυτά απαιτούνται από επαφές από το εξωτερικό και να υποβάλλει αναφορά της δράσης του στο Συνέδριο.

3. Κάθε άλλον γραμματέα ή γραμματείς που εκλέγονται από το Συνέδριο.

6) ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ZACF:

α) Τα μέλη του ZACF πρέπει να είναι αυστηρώς αξιόπιστοι, πεπεισμένοι αναρχικοί κομμουνιστές αγωνιστές, που συμφωνούν με τις αρχές και το Καταστατικό, που εργάζονται και συμφωνούν με τη στρατηγική της οργάνωσης όσον αφορά τη δημόσια δραστηριότητά της και πληρώνουν τις εισφορές, όπως αυτές έχουν καθορισθεί από το Συνέδριο. β) Τα μέλη είναι υπόλογα προς τους συντρόφους τους και το Συνέδριο για τις δραστηριότητές τους. γ) Οι Ομάδες Εργασίας μπορούν να ανακαλέσουν από τις τάξεις τους κάποιο μέλος και κάθε τέτοια υπόθεση πρέπει να γνωστοποιείται αμέσως σε όλα τα μέλη. Εάν μια Ομάδα Εργασίας επιμείνει σε μια τέτοια απόφαση, το ενδιαφερόμενο μέλος μπορεί να προσφύγει κατευθείαν στην επιτροπή των OB για να καλέσει άμεση ψηφοφορία ανάμεσα στα μέλη ή να εξεταστεί η υπόθεσή του στο επόμενο Συνέδριο, το οποίο θα αποφασίσει εάν πρέπει να συνεχίσει να είναι μέλος ή όχι.

Μερικοί ειδικοί λόγοι για την ανάκληση κάποιου από μέλος είναι: 1) Κάνοντας κατασκοπεία για τους εκμεταλλευτές και καταπιεστές. 2) Μη δραστηριοποίηση χωρίς λογική εξήγηση. 3) Αντίθεση στην οργάνωση, τους στόχους και τις αρχές της, ή στον αγώνα της εργατικής τάξης. 4) Δρώντας με κάθε τρόπο αντίθετα με τους στόχους και τις αρχές του ZACF, συμπεριλαμβανομένης και της συμμετοχής στις εκλογές και σε κάθε κρατική ή κυβερνητική υπηρεσία. 5) Αποδοχή θέσης σε πολυεθνική από όπου το μέλος έχει τη δυνατότητα να προσλαμβάνει ή να απολύει. 6) Μη καταβολή των συνδρομών χωρίς λογική εξήγηση

δ) Για να γίνει κάποιος μέλος του ZACF αυτό γίνεται μόνο με πρόσκλησή του και μέσω ομόφωνης απόφασης όλων των μελών. Το ZACF είναι οργάνωση ατόμων μόνο. ε) Κάθε μέλος του ZACF απαιτείται να δραστηριοποιείται και στην όλη δουλειά της οργάνωσης και σε προοδευτικά και ριζοσπαστικά κινήματα σε προσωπική βάση καθώς και να είναι μέλος του αντίστοιχου συνδικάτου όπου αυτό είναι δυνατόν. μέλος τουλάχιστον μιας ομάδας και όχι περισσοτέρων από δύο ομάδων. Κάθε μέλος του ZACF δεσμεύεται να παραμένει ενεργό ανάλογα με τις δυνατότητές του και με τις άλλες υποχρεώσεις του, συμπεριλαμβανομένων εργασίας και οικιακών υποχρεώσεων. ζ) Μέλη του ZACF μπορούν να δημιουργήσουν τα Κόκκινα και Μαύρα Φόρουμ (Red and Black Forums – RBF), με σκοπό τη θεωρητική επιμόρφωση, την επαναστατική προπαγάνδα και τη δράση στον αγώνα. Στα Φόρουμ αυτά θα συμμετέχουν και μη μέλη του ZACF, τα οποία, όμως, έχουν κάποιο βαθμό συμπάθειας προς τους στόχους και τις αρχές του ZACF. Σε κάθε μεμονωμένο συμμετέχοντα σε ένα RBF που δείχνει πλήρη θεωρητική και πρακτική αφοσίωση στους στόχους και τις αρχές του ZACF θα του γίνεται πρόταση να γίνει πλήρες μέλος της οργάνωσης. Η πρόταση αυτή θα γίνεται σε κάθε μεμονωμένο αγωνιστή που έχει επιδείξει ότι με την όλη του δραστηριότητα αξίζει να είναι μέλος του ZACF. η) Τα μέλη ακόμα μπορούν να συγκροτήσουν Ομάδες Εργασίας βασισμένες στο θέμα των ενδιαφερόντων τους – εκτός από τις Ομάδες Εργασίας που αποφασίζει το Συνέδριο – με την προϋπόθεση ότι η συγκρότησή τους θα έχει συμφωνηθεί και από τα μέλη του ZACF. θ) Κανείς εργοδότης ή κάποιος που συνεργάζεται με κάθε τρόπο με την κυβέρνηση δεν μπορεί να γίνει μέλος.

7) ΕΚΔΟΣΕΙΣ

Οι επίσημες εκδόσεις του ZACF, στις οποίες ενθαρρύνεται να συμμετέχουν (σε περίπτωση επιθεώρησης) όλα τα μέλη και να τις διανέμουν, είναι: α) το «Zabalaza: A Journal of Southern African Revolutionary Anarchism» («Zabalaza: Νοτιο-Αφρικανική Επιθεώρηση Επαναστατικού Αναρχισμού»), η οποία τώρα εκδίδεται δύο φορές το χρόνο. Το «Zabalaza» (που σημαίνει Αγώνας) είναι το θεωρητικό όργανο του ZACF και περιέχει ιδεολογικά και αναλυτικά άρθρα υπέρ της άποψης του αναρχικού κομμουνιστικού κινήματος για τον συνολικό αγώνα. Τα άρθρα του διανέμονται και σε διεθνή κλίμακα διαμέσου του διαδικτύου και με email. Προωθούν την πολιτική γραμμή, όπως τουλάχιστον αυτή έχει υιοθετηθεί από την πλειοψηφία στο Συνέδριο. β) Την ιστοσελίδα www.zabalaza.net. Η ιστοσελίδα αυτή δεν είναι ακριβώς το όργανο του ZACF, αλλά δρα ως ένα γενικό portal με αναρχική πληροφόρηση, ανάλυση και γνώμη σχετικά με την αφρικανική ήπειρο ειδικότερα και το Νότο πιο γενικά. Φιλοξενεί, επίσης, την ηλεκτρονική βιβλιοθήκη Zabalaza Books, από μπροσούρες και άλλο υλικό, και παρέχει συνδέσεις σε άλλες αναρχικές κομμουνιστικές πηγές online. γ) Κάθε άλλη έκδοση για την οποία θα ληφθεί απόφαση στο Συνέδριο ή που έχει εγκριθεί από την επιτροπή των OB.

Το ZACF θα εργασθεί για τη μετάφραση του Καταστατικού και των εκδόσεών της στις γλώσσες που ομιλούνται από τα μέλη της.

8) ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΜΕΙΟΨΗΦΙΩΝ

α) Η επίσημη στρατηγική και πολιτική του ZACF είναι αυτή που συμφωνήθηκε στο Συνέδριό του. β) Ομάδες μειοψηφούντων έχουν το δικαίωμα να διατηρούν τις απόψεις τους, οι οποίες μπορούν και να δημοσιεύονται στο Εσωτερικό Δελτίο, αλλά θα πρέπει μάλλον να ακολουθούν την πλειοψηφία όσον αφορά τη δημόσια δραστηριότητα του ZACF.

9) ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Το ZACF διατηρεί κανονική ανταλλαγή πληροφοριών, αναλύσεων, νέων και απόψεων με την παγκόσμια αναρχική κοινότητα. Δημιουργεί διμερείς και πολυμερείς σχέσεις με αναρχοκομμουνιστικές, πλατφορμιστικές, especifista (ειδικές) και άλλες αναρχικές και ελευθεριακές σοσιαλιστικές οργανώσεις, με στόχο την ενδυνάμωση παγκόσμιων αυτόνομων δικτύων από τις καταπιεσμένες λαϊκές τάξεις. Το Συνέδριο είναι υπεύθυνο να καθορίσει τις διεθνείς και περιφερειακές σχέσεις του ZACF.

Michael Schmidt

Γραμματέας Διεθνών Σχέσεων Zabalaza Anarchist Communist Front

Διεύθυνση: Postnet Suite 47, Private Bag X1, Fordsburg, South Africa, 2033

* Δημοσιεύτηκε στις 4 Δεκέμβρη 2007 στα www.anarkismo.net και www.ainfos.ca Ελληνική μετάφραση «ούτε θεός-ούτε αφέντης», 5 Δεκέμβρη 2007.

Η γενική στρατηγική σε θέματα μετανάστευσης και εργασιακών συνθηκών, σε κυβερνητικό επίπεδο, που θα συζητηθεί στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης-Αφρικής, στις 7 και 8 Δεκεμβρίου στη Λισσαβόνα, παρουσιάζεται με μια αρκετά σαφή μορφή: Επιχειρείται η πρόσδεση στο νεοφιλελεύθερο άρμα οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) είτε διεθνείς είτε από τις ευρωπαϊκές και αφρικανικές χώρες, ώστε να επιδιωχθούν μια σειρά στρατηγικών συνεργασιών.

Αυτό που επιδιώκεται πάνω απ’ όλα, είναι ένα πρότυπο ανάπτυξης εν είδει «φιλανθρωπίας» για την Αφρική, μια πολιτική που ξεχνά τις κρατικές υποσχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την ενίσχυση της Αφρικής που εκφράζεται σε κάθε Σύνοδο Κορυφής, τα εμπόδια που καθιστούν νεκρό γράμμα τις υποσχέσεις για τα αφρικανικά γεωργικά αγαθά στις ευρωπαϊκές αγορές, τις υποσχέσεις χαρίσματος των χρεών και την επίτευξη των αποκαλούμενων «στόχων χιλιετίας»…

Είναι μια στρατηγική υπολογισμού ότι μερικές χώρες (κυρίως πρώην αποικιακές δυνάμεις) πρέπει να συνεχίσουν να ωφελούνται, με έναν σχεδόν μονοπωλιακό τρόπο, σε μερικούς τομείς της αγοράς. Ακόμη και ο αδύνατος πορτογαλικός καπιταλισμός έχει σημαντικά οικονομικά ενδιαφέροντα και ομάδες που επενδύουν σε τέτοιες στρατηγικές συνεργασίες, όπως για παράδειγμα στην Ανγκόλα, στον τομέα της εφαρμοσμένης μηχανικής, τον τομέα του πετρελαίου και πρόσφατα κι ακόμα στον τραπεζικό και χρηματοδοτικό τομέα.

Μια τέτοια στρατηγική επιτρέπει στις ΜΚΟ να αποτελούν την ορατή εικόνα μιας αυξανόμενης εξάρτησης των χωρών της Αφρικής από τον καπιταλισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό συμβαίνει ήδη, μετά από περικοπές στην υγεία, την εκπαίδευση και τον δημόσιο τομέα γενικά, μέσω της εγκληματικής πολιτικής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και της Παγκόσμιας Τράπεζας που προώθησαν τα, δυστυχώς, διάσημα «σχέδια διαρθρωτικής προσαρμογής» στη δεκαετία του ‘90, με την πλήρη συμφωνία των ευρωπαϊκών δυνάμεων. Αυτό έχει στόχο, επίσης, να κάνει τους φορείς των κοινωνικών θεσμών να αποδεχθούν την κρατική λογική καθώς και τους στόχους που οι κυβερνήσεις αναθέτουν σ’ αυτούς «γενναιόδωρα».

Κάποιος πρέπει να τονίσει τη σημασία, για τις προετοιμασίες της Συνόδου Κορυφής Ευρώπης-Αφρικής, της συνάντησης των συνδικάτων που πραγματοποιήθηκε στη Λισσαβόνα, στις 26 και 27 Οκτωβρίου, κεκλεισμένων των θυρών. Η συνάντηση διοργανώθηκε από κοινού από την ETUC (European Trade Union Confederation – Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων) και την παρούσα προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (δηλαδή της πορτογαλικής κυβέρνησης) μαζί με την CIS (International Trade Unions Confederation – Διεθνής Συνομοσπονδία Συνδικάτων) και τα Αφρικανικά Συνδικάτα.

Τα συνδικάτα που ανήκουν στην ETUC (οι πορτογαλικές συνομοσπονδίες UGT και CGTP είναι πλήρη μέλη της) παρέχουν «συμβουλές» σε τέτοιες Συνόδους. Αλλά ως ομόλογοι και λαμβάνοντας υπόψη την πολιτική τους εξάρτηση, τα συνδικάτα αυτά αναμένεται να εξαρτηθούν ακόμα περισσότερο από τους στόχους των κυβερνητικών και διαπεριφερειακών οργάνων. Ουσιαστικά, το ίδιο πράγμα μπορεί να ειπωθεί και για την «επίσημα υποστηριζόμενη» συνάντηση των ΜΚΟ στα τέλη Νοεμβρίου στη Λισσαβόνα.

Αυτές οι προτάσεις και συστάσεις, που υποβάλλονται είτε από τις ΜΚΟ είτε από τα συνδικάτα αυτά θα ληφθούν υπόψη μόνο αν και όταν θέλουν οι κυβερνήσεις, στη Σύνοδο Κορυφής του Δεκέμβρη. Αλλά, αντίθετα, τα όργανα των κοινωνικών θεσμών θα κληθούν ή θα προσκληθούν για να υλοποιήσουν τα προγράμματα που έχουν εγκρίνει και βρει ενδιαφέροντα οι κυβερνήσεις. Είτε στα άτυπα Φόρουμ είτε τις συνεδριάσεις είτε στην επίσημη Σύνοδο Κορυφής, δεν θα υπάρξει κανένας πραγματικός συμβιβασμός ώστε να επιτευχθεί οτιδήποτε τόσο στο οικονομικό όσο και στο κοινωνικό και ανθρωπιστικό επίπεδο.

Μερικοί θα δείξουν «ενδιαφέρον» για τις συνεχείς παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων σε μερικές χώρες της Αφρικής ή ακόμα και στην «Ευρώπη-φρούριο», όπου οι μετανάστες διώκονται, ταπεινώνονται και εκμεταλλεύονται με όλα τα μέσα. Και ξέρουμε καλά ότι οι περισσότεροι προέρχονται από τις χώρες της Αφρικής. Εντούτοις, τα αποδοτικά μέσα άσκησης πίεσης στα κράτη ώστε να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους δεν θα επεκταθούν. Θα είναι περισσότερο ένα στάδιο για να κάνουν το παιχνίδι τους αρκετοί θεσμικοί παράγοντες: θα στείλουν τους αντιπροσώπους τους σαν να πρόκειται κάνουν δήθεν κάτι. Μερικοί θα παραβρεθούν για να βελτιώσουν απλώς την εικόνα τους ή να προωθήσουν την όποια πολιτική τους.

Αυτές οι Σύνοδοι Κορυφής είναι τελετές, με μικρή αποδοτικότητα σε επίπεδο συνομιλιών, καθώς όλα τα σχετικά ζητήματα συζητιούνται μήνες νωρίτερα, πριν υπογραφεί οποιοδήποτε πρωτόκολλο.

Οι Σύνοδοι Κορυφής είναι σημαντικές μόνο ως «πολιτικό μάρκετινγκ», για να διαιωνιστεί η αυταπάτη ότι επιτυγχάνεται κάτι σχετικά με «την εξόντωση της πείνας στην Αφρική». Άλλωστε, αυτά τα συνεχώς επαναλαμβανόμενα ψέματα πείθουν τον κόσμο, παρ’ όλες τις ενδείξεις ότι δεν έχει γίνει τίποτε σημαντικό! Πέρα απ’ αυτές τις καταγγελίες εν είδει «τσίρκου», είναι ώρα να ενισχυθούν οι συνδετικοί κρίκοι συνεργασίας μεταξύ των κοινωνικών αγωνιστών και από τις δύο ηπείρους.

Πρόσφατα, τον Απρίλη-Μάη, στο Παρίσι, διεξήχθη η διάσκεψη Ι-07, με την παρουσία εναλλακτικών συνδικάτων και ομάδων από διάφορες ηπείρους, με μια ευδιάκριτη αντιπροσώπευση αφρικανικών οργανώσεων. Τελευταία, από τις 16 έως τις 18 Σεπτέμβρη, διεξήχθη στην Μάλαγα η συνάντηση συνδικάτων και ομάδων και από τα δύο σκέλη της Μεσογείου, με συμμετοχή αντιπροσωπειών από την Αλγερία, το Μαρόκο και την Ευρώπη (Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία και Πορτογαλία).

Με μια ανοικτή και αδελφική συνεργασία με όλες τις ομάδες και τις οργανώσεις ταξικής πάλης που είναι πρόθυμες να συνεχίσουν την ήδη πραγματοποιημένη εργασία, θα ήταν μεγάλου ενδιαφέροντος του να συγκληθεί μια διάσκεψη ή μια συνάντηση για να συντονίσει την όλη στρατηγική μας σχετικά με τις νεοφιλελεύθερες και νεοαποικιακές επιθέσεις στις χώρες μας, για το σεβασμό των δικαιωμάτων των μεταναστών και των οικογενειών τους. Μια συνάντηση που θα έχει συνέχεια και που μπορεί να επιτύχει, είτε για τις πορτογαλικές οργανώσεις είτε άλλες συμμετέχουσες χώρες, τους ακόλουθους στόχους:

– Αξιολόγηση και παρακολούθηση της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των χωρών-μελών της όσον αφορά τις προφανείς παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων είτε στο ευρωπαϊκό χώρο είτε στην Αφρική.

– Προγραμματισμός περιοδικών συναντήσεων των κοινωνικών αγωνιστών από τις χώρες μας. Αυτό προϋποθέτει συχνή ανταλλαγή πληροφοριών και μόνιμο συντονισμό μεταξύ των οργανώσεών μας.

– Δημιουργία δομών υποστήριξης των Αφρικανών μεταναστών εκεί που δεν υπάρχει ακόμα καμιά τέτοια δομή καθώς και για να ενισχυθούν εκείνες οι δομές που υπάρχουν ήδη.

Οι οργανώσεις (συνδικάτα, σύνδεσμοι, ομάδες κ.λπ….) έχοντας μια παρουσία στο κοινωνικό πεδίο, δηλαδή εκείνοι που υποστηρίζουν τους αγώνες των μεταναστών ή άλλες επισφαλείς καταστάσεις, το καλύτερο που θα έκαναν ήταν να ενωθούν στη βάση των αγώνων τους, αλλά μένοντας έξω από κάθε νεοφιλελεύθερη πολιτική ηγεμονία. Εάν αφεθούν να κάνουν το αντίθετο, θα εξουδετερωθούν σύντομα, θα γραφειοκρατικοποιηθούν και θα χάσουν τον σκοπό ύπαρξής τους.

* Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στις 3 Νοέμβρη στο www.anarkismo.net και αποτελεί προσωπική άποψη του συγγραφέα, ο οποίος είναι αναρχικός κομμουνιστής από την Πορτογαλία. Ελληνική μετάφραση «ούτε θεός-ούτε αφέντης¨», 11 Νοέμβρη 2007.

Report this post to the editors

Πορτογαλία, 18 Γενάρη 1934

Greek translation of M. Baptista’s «The 18th of January 1934 general strike in Portugal».

Η γενική απεργία στις 18 Γενάρη 1934 ήταν η «τελευταία πράξη» του ανεξάρτητου ταξικού και επηρεασμένου από τους αναρχικούς συνδικαλισμού στην Πορτογαλία. Στην Πορτογαλία κυβερνούσε μια φασιστική δικτατορία μετά το πραξικόπημα στις 28 Μάη 1926. Το στρατιωτικό αυτό πραξικόπημα έφερε τον Salazar στην εξουσία, αρχικά ως υπουργό Οικονομικών, αλλά πολύ σύντομα, αφού απέκτησε τον έλεγχο ολόκληρης της κυβέρνησης ως πρόεδρο του υπουργικού συμβουλίου (δηλαδή πρωθυπουργό), θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι την τυχαία πτώση του από μια καρέκλα στην κατοικία του το καλοκαίρι του 1968.

Εμπνεόμενος από τα καθολικά εκκλησιαστικά δόγματα – ήταν πολύ στενός φίλος του πριμάτου (αρχιεπισκόπου) της Πορτογαλίας Cerejeira, ο οποίος ευλόγησε το καθεστώς και έθεσε την Καθολική Εκκλησία στην υπηρεσία της δικτατορίας – καθώς και από τις περισσότερες αντιδραστικές αντιδημοκρατικές τάσεις που επικρατούσαν τότε στην Ευρώπη, όπως αυτή του Charles Maurras, ο Salazar στόχευσε σε ένα συντεχνιακό καθεστώς στο οποίο τα αφεντικά και οι εργαζόμενοι θα συνεργάζονταν σε ένα «Συντεχνιακό Επιμελητήριο» πάντα υπό την πατερναλιστική επίβλεψη της κυβέρνησης. Το μοντέλο αυτό είναι περισσότερο ή λιγότερο το ίδιο που έχουμε και σήμερα με την υποχρεωτική ταξική συμφιλίωση σε μια «μόνιμη μορφή κοινωνικής συνεργασίας», όπου οι ηγέτες της ομοσπονδίας των εργοδοτών, οι ηγέτες των συνδικάτων και οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι κάθονται και συζητούν διάφορα θέματα, από την εργασιακή νομοθεσία μέχρι τον καθορισμό των κατώτερων μισθών, χωρίς οποιαδήποτε συμμετοχή της βάσης των συνδικάτων και, γενικά, για να «εφαρμόσουν» νέους νόμους και κανονισμούς που απλώς μειώνουν ή εξαλείφουν τις συλλογικές εγγυήσεις σχετικά με τις συμβάσεις εργασίας και τα κοινωνικά δικαιώματα των εργαζομένων.

Αλλά το 1934, αφού ψηφίστηκε αναγκαστικά από το «Κοινοβούλιο» – που αποτελείτο μόνο από την Εθνική Ένωση (το μόνο, επίσημο πολιτικό κόμμα, με όλα τα μέλη του αφοσιωμένους φασίστες!) – ένα νέο Σύνταγμα (το 1933), που παραχωρούσε μεν μερικές ελευθερίες, αλλά, στην πραγματικότητα, επέτρεπε την αόριστη αναστολή τους, επέτρεψε τις όποιες εξαιρέσεις μόνο από την πλευρά της κυβέρνησης (ακριβώς όπως ο σημερινός Partiot Act και τα ευρωπαϊκά αντίγραφά του!), ο δικτάτορας αποφάσισε να εφαρμόσει τη συντεχνιακή (φασιστική) δομή του καθεστώτος.

Γι’ αυτό και χρειαζόταν νέους νόμους ώστε να έχει τα συνδικάτα συμμάχους με την πολιτική εξουσία, απαλλαγμένα από οποιασδήποτε ανεξαρτησία από το Κράτος, πολιτικά ελεγχόμενα, με «απολίτικους ηγέτες», που σημαίνει ότι θα ήταν πιστοί υπηρέτες της νέας τάξης και θα μπορούσαν ακόμη σε περίπτωση ανάγκης να καταγγέλλουν τους «κομμουνιστές» που διείσδυαν στις τάξεις τους.

Ο στόχος της επίθεσης αυτής ήταν να καταστραφούν τα υπολείμματα της CGT, που ήταν μέλος της IWA και αποτελείτο κατά πλειοψηφία από αναρχοσυνδικαλιστές, αλλά με σοσιαλιστική και κομμουνιστική μειοψηφία (κάτι που προκάλεσε διάσπαση τα μετέπειτα χρόνια, όταν ιδρύθηκε μια μικρή συνομοσπονδία με μερικά συνδικάτα ελεγχόμενα από τους κομμουνιστές). Η ίδια η CGT κηρύχτηκε παράνομη δεδομένου ότι είχε συμμετάσχει σε μια ανεπαρκώς προετοιμασμένη και αιματηρή εξέγερση τον Φεβρουάριο του 1927, αλλά τα συνδικάτα που ήταν μέλη της προηγούμενης από αυτήν συνομοσπονδίας δεν είχαν αρχικά κηρυχθεί παράνομα. Είχαν ακόμα τη δυνατότητα να διοργανώσουν δημόσιες συνεδριάσεις στα γραφεία τους, αλλά μόνο παρουσία της πολιτικής αστυνομίας, η οποία παρευρισκόταν σε κάθε συζήτηση. Επομένως, δεν ήταν πολύ εύκολο για οποιοδήποτε συνδικαλιστή να παρουσιάσει την άποψή του στους υπόλοιπους, δεδομένου ότι θα καταγραφόταν στα αρχεία της αστυνομίας ως ηγέτης.

Σύμφωνα με το κυβερνητικό διάταγμα που προκάλεσε τη γενική απεργία στις 18 Γενάρη 1934, όλα τα ανεξάρτητα συνδικάτα (εκείνα δηλαδή που δεν ήταν υπό κυβερνητικό έλεγχο) θα έχαναν την αναγνώρισή τους ως εργατικές ενώσεις, στην πράξη περνώντας πλέον στην παρανομία, καθώς τους απαγορευόταν να διαπραγματευτούν και να αντιπροσωπεύσουν τους εργαζομένους των αντίστοιχων επαγγελματικών τους κλάδων. Η μόνη «επιλογή» που είχαν ήταν να ενσωματωθούν στο (τότε) πρόσφατα δημιουργημένο «Συντεχνιακό Επιμελητήριο» και να γίνουν παραρτήματα του καθεστώτος.

Η επαναστατική γενική απεργία προετοιμάστηκε σε συνθήκες ολοκληρωτικής παρανομίας που περιγράφονται επαρκώς στα απομνημονεύματα του Emidio Santana, ενός συνδικαλιστή και αναρχικού που έζησε τα γεγονότα, καθώς και στα ιστορικά γραπτά του Edgar Rodrigues, που γράφτηκαν και εκδόθηκαν στα χρόνια της εξορίας του στη Βραζιλία. Αν και έχουν έρθει στο φως μερικές πρόσφατες μεταφράσεις και μελέτες στα αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά, πολλές πληροφορίες διαθέσιμες στην πορτογαλική γλώσσα αγνοούνται ακόμα από τους ιστορικούς, κάτι που οφείλεται εν μέρει στις παρερμηνείες της σημασίας του πορτογαλικού εργατικού κινήματος στην Ιβηρική στα χρόνια πριν την Ισπανική Επανάσταση.

Οι αιτίες των αποτυχιών είναι θέμα συζητήσεων και διαμαχών, με μερικούς αναρχικούς να κατηγορούν το Κομμουνιστικό Κόμμα για την απόφασή του να δράσει ξεχωριστά και να αφήσει να διαφανούν σημάδια που προειδοποίησαν την πολιτική αστυνομία, προκαλώντας το φακέλωμα και τη σύλληψη μερικών ηγετών των εργαζομένων, όπως του Mario Castelhano και πολλών άλλων, την παραμονή της αποφασισμένης για την απεργία ημέρας.

Ωστόσο, οποιοιδήποτε και αν ήταν οι λόγοι για την αποτυχία, το γεγονός είναι ότι αυτή η γενική απεργία δεν θα είχε τη δύναμη να κατανικήσει ένα ήδη παγιωμένο καθεστώς, δεδομένου ότι οι στρατιωτικές και άλλες κατασταλτικές δυνάμεις ήταν όλες με την πλευρά της κυβέρνησης και αρκετές πολιτικές φυσιογνωμίες του αστικού κόσμου βρίσκονταν στη φυλακή, στην εξορία ή υπό συνεχή επιτήρηση. Οι τοποθεσίες όπου εκδηλώθηκαν ορατές προσπάθειες για μια τέτοια απεργία, όπως το Barreiro (βιομηχανική πόλη κοντά στη Λισσαβόνα), μερικές πόλεις του Alentejo (νότια περιοχή με πολλά μεγάλα αγροκτήματα και γεωργικό προλεταριάτο με παράδοση αγώνων) καθώς και τα βιομηχανικά κέντρα της Λισσαβόνας (Alcantara και Beato, και τα δύο κοντά στις αποβάθρες) καταλήφθηκαν από την αστυνομία και τη GNR (Guarda Republicana Nacional – είδος στρατιωτικής αστυνομίας).

Το μόνο μέρος όπου ξετυλίχθηκε μια σοβαρή επαναστατική προσπάθεια ήταν η πόλη Marinha Grande, κέντρο της βιομηχανίας γυαλιού, όπου οι επαναστάτες εργάτες κατέλαβαν το στρατόπεδο της GNR για μερικές ώρες.

Η CGT δεν είχε καμία κλίση αλλά και κανένα μέσο για μυστική παράνομη δράση (κανένα μυστικό καταφύγιο ούτε κάποια πηγή χρηματοδότησης από το εξωτερικό). Όμως το Κομμουνιστικό Κόμμα έκανε το ακριβώς αντίθετο. Και ήταν αυτό που προκάλεσε την υπεροχή του κομμουνιστικού σταλινισμού στις τάξεις των εργαζομένων της Πορτογαλίας και όχι μια οποιαδήποτε ανώτερη ικανότητα στην οργάνωση του αγώνα. Πριν από το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1926, τα μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος ήταν μια χούφτα και προέρχονταν συνήθως από τις τάξεις των αναρχικών. Η ελευθεριακή κομμουνιστική παράδοση ήταν αρκετά έντονη στις τάξεις των βιομηχανικών εργατών. Οι σοσιαλιστές (της Β’ Διεθνούς) είχαν κάποια επιρροή μεταξύ των δημοσίων υπαλλήλων, στους κλάδους του εμπορίου και των υπηρεσιών και οι ελάχιστοι Μπολσεβίκοι προέρχονταν κυρίως από τις τάξεις των αναρχοσυνδικαλιστών. Αλλά το 1919 η UON (Εθνική Ένωση Εργαζομένων»), πρόδρομος της CGT (Γενική Συνομοσπονδία Εργασίας), ελεγχόταν ήδη από τους αναρχικούς, οι οποίοι υιοθέτησαν ως δικό τους τον Χάρτη της Αμιένης (Charter of Amiens), προτιμώντας την τακτική της άμεσης δράσης, έχοντας αρκετές επιφυλάξεις για την προπαγάνδα των πολιτικών κομμάτων μέσα στα συνδικάτα κ.λπ. Όμως δεν απέκλειαν κανέναν που ήταν μέλος κάποιου πολιτικού κόμματος. Στις Κεντρικές Επιτροπές της UON και της CGT υπήρχαν και μη αναρχικές μειοψηφίες, από σοσιαλιστές και κομμουνιστές αγωνιστές.

Στην Πορτογαλία μετά από την πτώση του φασιστικού καθεστώτος το 1974, αντίθετα με την Ισπανία του 1977-1978, κατά την πολιτική μεταβατική περίοδο δεν συγκροτήθηκε κάποια επαναστατική συνδικαλιστική ένωση ούτε επανιδρύθηκε η CGT (που διαλύθηκε στη δεκαετία του 1950 ως απόφαση μιας παράνομης συνέλευσης). Και αυτό επειδή οι μαρξιστικές-λενινιστικές τάσεις (και κυρίως το εξαρτώμενο από την τότε ΕΣΣΔ Κομμουνιστικό Κόμμα) είχαν πλέον αποκτήσει τεράστια δύναμη και ηγεμονία στις τάξεις των βιομηχανικών εργατών, ενώ οι αναρχοσυνδικαλιστές που προέρχονταν από την παλαιά CGT ήταν αρκετά λίγοι, μακριά ο ένας από τον άλλον και οι πιο πολλοί ήδη συνταξιούχοι και αποσυρμένοι από την ενεργό δράση. Η μόνη προσπάθεια ανασυγκρότησης στάθηκε η κυκλοφορία του κεντρικού οργάνου της πρώην CGT «A Batalha» («Η Μάχη») που έγινε και το πιο γνωστό πορτογαλικό αναρχικό έντυπο στο οποίο δημοσιεύονταν πλέον άρθρα και άλλα από αναρχικούς διαφόρων τάσεων, αρκετά πέρα από τις παραδοσιακές αναρχοσυνδικαλιστικές τάσεις.

* Το κείμενο αυτό γράφτηκε από τον Πορτογάλο σύντροφο Manuel Baptista και δημοσιεύτηκε στο www.anarkismo.net Ελληνική μετάφραση «ούτε θεός-ούτε αφέντης», 17 Γενάρη 2008.

Οι αντιφατικές έννοιες του «κομμουνισμού»: μια διπλή κοινωνία, από τη μια, κοινωνία ελευθερίας και, από την άλλη, κοινωνία ολοκληρωτισμού.

Τι εννοούσαν ο Μπακούνιν, ο Κροπότκιν και ο Μαρξ με τη λέξη κομμουνισμός και πώς ο όρος αυτός αλλοιώθηκε από τους λενινιστές.

Υπήρξε ένα όραμα, ονομαζόμενο «κομμουνισμός» το οποίο διατηρήθηκε ζωντανό από τον Κροπότκιν και άλλους αναρχικούς κομμουνιστές κατά το 19ο και τις αρχές του 20ού αιώνα. Ο Μαρξ και ο Ένγκελς μοιράστηκαν ουσιαστικά τον ίδιο στόχο: Σε μια α-κρατική, αταξική, κοινωνία κομμουνισμού, τα μέσα παραγωγής θα ήσαν κοινής ιδιοκτησίας (από την κοινότητα), η εργασία θα υπήρχε για να ικανοποιεί τα κοινωνικά κίνητρα παρά το μισθό, και τα καταναλωτικά αγαθά θα ήταν διαθέσιμα σύμφωνα με τις ανάγκες των ανθρώπων.

Αλλά κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, ο «κομμουνισμός» σήμαινε κάτι εξ ολοκλήρου διαφορετικό. Μεγάλα έθνη κυβερνούνταν από αυτοαποκαλούμενα Κομμουνιστικά Κόμματα. Οι οικονομίες τους διευθύνονταν από ολοκληρωτικά κράτη, οι ανίκανοι εργαζόμενοί τους παρήγαγαν προϊόντα που πωλούνταν στην εσωτερική και διεθνή αγορά, και εργάζονταν για ένα μισθό (δηλαδή πωλούσαν την εργατική τους δύναμη ως προϊόν στα αφεντικά τους).

Αυτή την εποχή, οι «κομμουνιστές» ήταν συνήθως άνθρωποι που υποστήριξαν αυτόν ακριβώς τον τύπο κράτους-κεφαλαιοκρατικής τυραννίας. Σ’ αυτούς συμπεριλαμβάνονταν φιλικά προς τη Μόσχα Κομμουνιστικά Κόμματα, μαοϊκοί, άλλοι σταλινικοί και, περισσότερο, τροτσκιστές. Ονόμαζαν τους εαυτούς τους «κομμουνιστές» και έτσι τους αποκαλούσαν και οι αντίπαλοί τους. Αλλά «αντικομουνιστές» δεν θεωρούνταν απλώς εκείνοι που αντιτάσσονταν σε τέτοια καθεστώτα, αλλά και εκείνοι που υποστήριζαν τον δυτικό ιμπεριαλισμό – μια ομάδα ανθρώπων από φιλελευθέρους έως φρενοβλαβείς φασίστες. Συγχρόνως, οι φιλικοί προς τη Μόσχα κατάγγελλαν τους ελευθεριακούς σοσιαλιστές ως «αντικομουνιστές» και «αντισοβιετικούς». Μερικοί άνθρωποι άρχισαν να αποκαλούνται «αντι-αντικομουνιστές» για να δείξουν ότι δεν συμφωνούσαν με τους κομμουνιστές, αλλά ότι ήταν ενάντια στο κυνήγι μαγισσών του καθεστώτος McCarthy (στις ΗΠΑ).

Τώρα βρισκόμαστε σε μια νέα περίοδο. Η Σοβιετική Ένωση, με το άλλοτε κυβερνών Κομμουνιστικό Κόμμα της έχει πλέον καταρρεύσει. Αλλά είναι αλήθεια ότι τέτοια κράτη υπάρχουν ακόμα, τροποποιημένα, στην Κίνα, την Κούβα και αλλού. Και δυστυχώς, εξακολουθούν να εμπνέουν αρκετούς ανθρώπους. Αλλά συνολικά, η δύναμη και το πολιτικό βάρος των Κομμουνιστικών Κομμάτων έχουν μειωθεί. Αντίθετα, υπάρχει αύξηση του αριθμού των ανθρώπων εκείνων που προσδιορίζονται με τον αναρχισμό, ειδικά με την αναρχική κομμουνιστική του παράδοση. Άλλοι άνθρωποι παραμένουν εντυπωσιασμένοι από το έργο του Μαρξ, αλλά ενδιαφέρονται περισσότερο για τις ελευθεριακές και ανθρωπιστικές του όψεις. Τότε, με ποια έννοια μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον όρο «κομμουνισμός» σήμερα; Παραμένει η έννοια αυτή η ίδια όπως και στις προηγούμενες περιόδους; Θα εξετάσω εδώ την ιστορία καθώς και τη σημασία του όρου.

Ενώ αποκαλούνταν οι ίδιοι «σοσιαλιστές», οι θεμελιωτές του αναρχικού κινήματος Προυντόν και Μπακούνιν, κατήγγειλαν τον «κομμουνισμό». Μια χαρακτηριστική δήλωση του Προυντόν είναι ότι ο κομμουνισμός είναι ένα «δικτατορικό, αυταρχικό, δογματικό σύστημα [που] αρχίζει από το αξίωμα ότι “το άτομο είναι κατώτερο… σε σχέση με τη συλλογικότητα. Ο πολίτης ανήκει στο κράτος…”» (αναφέρεται στον Buber, 1958, σ. 30-31). Ο Μπακούνιν έγραψε: «απεχθάνομαι τον κομμουνισμό επειδή είναι η άρνηση της ελευθερίας… Δεν είμαι κομμουνιστής επειδή ο κομμουνισμός… απαραιτήτως καταλήγει στη συγκέντρωση της ιδιοκτησίας στα χέρια του κράτους» (αναφέρεται στον Leier, 2006 σ. 191). Ο Προυντόν αποκαλούσε τον εαυτό του «μουτουελιστή» (σ.τ.μ.: οπαδό της αλληλοβοήθειας) και ο Μπακούνιν «κολεκτιβιστή».

Εάν σκεφτούμε ένα μοναστήρι ή έναν στρατό (όπου έχει δοθεί σε όλους τους στρατιώτες η ίδια τροφή, ιματισμός και στέγη), είναι εύκολο να αντιληφθούμε τον «κομμουνισμό» (ή κάποια παραλλαγή του) φαντάζοντάς τον ως κάτι ασυμβίβαστο με τη δημοκρατία, την ελευθερία, και την ισότητα. Στα πρόωρα γραπτά του, ο Μαρξ κατήγγειλε το πρόγραμμα του «χοντροκομμένου κομμουνισμού» στον οποίο «η κοινότητα είναι μόνο κοινότητα εργασίας και με ισότητα μισθών που καταβάλλονται από… την κοινότητα σαν να είναι οικουμενικός καπιταλιστής». (Μαρξ, 1961 σ. 125-126). Εντούτοις, ο Μαρξ και ο Ένγκελς ονόμαζαν τους εαυτούς τους κομμουνιστές, έναν όρο που προτίμησαν περισσότερο από τον ασαφέστερο όρο «σοσιαλιστής» αν και χρησιμοποιούσαν και αυτόν. (Αντιπαθούσαν ειδικά τον όρο «σοσιαλ-δημοκράτης» που χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί μαρξιστές).

Η αντίληψη του Μαρξ για τον κομμουνισμό γίνεται σαφής στην «Κριτική του προγράμματος της Γκότα». Ο κομμουνισμός θα ήταν «η συνεταιριστική κοινωνία που θα βασιζόταν στην κοινή ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής…». (Μαρξ, 1974 σελ. 345). Στην «πρώτη φάση της κομμουνιστικής κοινωνίας» (σελ. 347) θα παραμείνουν η έλλειψη και η ανάγκη για εργασία. «Ασχολούμαστε εδώ με μια κομμουνιστική κοινωνία… όπως προβάλλει από την καπιταλιστική κοινωνία… που φέρει ακόμα τα σημάδια της παλαιάς κοινωνίας…» (σελ. 346). Σε αυτήν την πρόωρη φάση κομμουνισμού, ο Μαρξ υπέθεσε ότι, τα μεμονωμένα άτομα θα έπαιρναν πιστοποιητικά που θα δήλωναν πόση εργασία είχαν κάνει (μείον ένα ποσόν που θα πήγαινε στο κοινό ταμείο). Χρησιμοποιώντας αυτά τα πιστοποιητικά, θα μπορούσαν να αποκτήσουν τα μέσα κατανάλωσης για τα οποία κατανάλωσαν την ίδια εργασία, και αυτά (τα πιστοποιητικά) δεν θα ήταν χρήματα γιατί δεν θα μπορούσαν να συσσωρευτούν. Ωστόσο, αυτό αποτελεί ακόμα ένα αστικό σύστημα δικαιωμάτων και ισότητας, στο οποίο οι ίσες μονάδες της εργασίας ανταλλάσσονται με κάτι άλλο. Δεδομένου ότι οι άνθρωποι δεν έχουν τις ίδιες δυνατότητες και ανάγκες, η «ισότητα» αυτή εξακολουθεί να οδηγεί σε έναν ορισμένο βαθμό ανισότητας.

Ο Μαρξ διατύπωσε ότι: «σε ένα πιο προχωρημένο στάδιο κομμουνιστικής κοινωνίας, όταν θα έχει εξαφανιστεί η υποταγή των ατόμων στον διαχωρισμό της εργασίας και, κατ’ αυτόν τον τρόπο, η αντίθεση μεταξύ διανοητικής και φυσικής εργασίας, θα έχει επίσης εξαφανιστεί, όταν η εργασία δεν θα είναι πλέον μέσο επιβίωσης, αλλά θα έχει γίνει ζωτικής σημασίας ανάγκη, όταν η ολόπλευρη ανάπτυξη των ατόμων θα έχει επίσης αυξηθεί και οι παραγωγικές τους δυνάμεις και κάθε πηγή συνεταιριστικής ροής του πλούτου θα βρίσκεται σε αφθονία – μόνο τότε θα μπορεί η κοινωνία να διασχίσει πλήρως το στενό ορίζοντα του αστικού δικαίου και να γράψει στις σημαίες της την αρχή: Από τον καθένα σύμφωνα με τις δυνατότητές του, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του!» (σελ. 347).

(Για λόγους γνωστούς μόνο στον ίδιο, ο Λένιν ονόμασε την «πρώτη φάση της κομμουνιστικής κοινωνίας» του Μαρξ σοσιαλισμό και το «πιο προχωρημένο στάδιο της κομμουνιστικής κοινωνίας» κομμουνισμό. Το μεγαλύτερο μέρος της αριστεράς έχει ακολουθήσει αυτήν την μπερδεμένη χρήση).

Παρά την απόρριψη του όρου κομμουνισμός εκ μέρους του, σύμφωνα με τον στενό φίλο του James Guillame ο Μπακούνιν υποστήριξε επίσης την ανάπτυξη της μετεπαναστατικής οικονομίας σε δύο φάσεις. Το 1874 ο Guillame έγραψε ένα δοκίμιο, συνοψίζοντας τις απόψεις του Μπακούνιν: «Πρέπει… να καθοδηγηθούμε από την αρχή “από τον καθένα σύμφωνα με τις δυνατότητές του, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του”. Όταν, χάρη στην πρόοδο της επιστημονικοποιημένης βιομηχανίας και της γεωργίας, η παραγωγή έρχεται να ξεπεράσει την κατανάλωση, και αυτό θα επιτευχθεί μερικά χρόνια μετά την επανάσταση, δεν θα είναι πλέον απαραίτητο να τσιγκουνευόμαστε στο μερίδιο τροφής κάθε εργαζομένου. Ο καθένας θα πάρει ό,τι χρειάζεται από το άφθονο κοινωνικό απόθεμα των προϊόντων… Στο μεταξύ, κάθε κοινότητα θα αποφασίσει από μόνη της κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου τη μέθοδο που κρίνει πιο καλύτερη για τη διανομή των προϊόντων της εργασίας που σχετίζεται με αυτά». (στον Μπακούνιν, 1980 σελ. 361-362) Αναφέρει διάφορα εναλλακτικά συστήματα ανταμοιβής για τη μεταβατική περίοδο «…συστήματα που θα τεθούν σε πειραματισμό για να δούμε πώς επιλύονται αυτά τα ζητήματα». (σελ. 361).

Οι σημερινές προτάσεις για την Parecon (participatory economy – «συμμετοχική οικονομία»), στην οποία οι εργαζόμενοι ανταμείβονται για την ένταση και τη διάρκεια της εργασίας τους σε μια συνεταιριστική οικονομία, θα μπορούσαν να συσχετισθούν εν πρώτοις με την αντίληψη του Μπακούνιν ή του Μαρξ για την μεταβατική, αρχική φάση, μιας ελεύθερης κοινωνίας. Αλλά, στην ουσία, αντίθετα από τους θιασώτες της Parecon, ο Μαρξ και ο Μπακούνιν αναγνώρισαν ότι αυτό ήταν ζήτημα περιορισμένης υφής. Και για τον Μαρξ και για τον Μπακούνιν, τότε, ο ολοκληρωμένος κομμουνισμός απαιτεί ένα αρκετά υψηλό επίπεδο παραγωγικότητας και πιθανής ευημερίας, μια οικονομία μετά την έλλειψη τροφής (post-scarcity), όταν υπάρχει αφθονία ελεύθερου χρόνου για τους ανθρώπους για να συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων, στην εργασία και στην κοινότητα, τερματίζοντας τη διάκριση μεταξύ εντολέων και εντολοδόχων. Ωστόσο, ούτε ο Μαρξ ούτε ο Μπακούνιν περιέγραψαν έναν κοινωνικό μηχανισμό που να μπορεί να κινηθεί από τη μια φάση προς την άλλη.

Ο Κροπότκιν απέρριψε την προσέγγιση των δύο φάσεων των μαρξιστών και των αναρχο-κολεκτιβιστών. Αντί αυτής πρότεινε ότι μια επαναστατική κοινωνία πρέπει «να μετασχηματιστεί αμέσως σε μια κομμουνιστική κοινωνία». (1975 σελ. 98), δηλαδή πρέπει να μεταβεί αμέσως σε αυτά που θεώρησε ο Μαρξ ως «προωθημένη» ολοκληρωμένη φάση κομμουνισμού. Ο Κροπότκιν και εκείνοι που συμφώνησαν μαζί του ονομάστηκαν «αναρχικοί κομμουνιστές» (ή «κομμουνιστές αναρχικοί»), αν και συνέχισαν να θεωρούνται μέρος του ευρύτερου σοσιαλιστικού κινήματος.

Δεν είναι δυνατόν, υποστήριξε ο Κροπότκιν, να οργανωθεί μια οικονομία με βάση εν μέρει καπιταλιστικές και εν μέρει με κομμουνιστικές αρχές. Η επιβράβευση των παραγωγών με βάση πόση εκπαίδευση έχουν λάβει ή ακόμα και πόσο σκληρά έχουν εργασθεί, θα αναδημιουργούσε ταξικούς διαχωρισμούς καθώς και την ανάγκη ενός κράτους που να επιτηρεί τα πάντα. Ούτε είναι πραγματικά δυνατό να αποφασιστεί πόσα άτομα έχουν συνεισφέρει σε ένα σύνθετο, συνεταιριστικό σύστημα παραγωγής προκειμένου να ανταμειφθούν σύμφωνα με την εργασία τους.

Αντί αυτού, ο Κροπότκιν πρότεινε ότι μια μεγάλη πόλη, κατά τη διάρκεια μιας επανάστασης, «θα μπορούσε να οργανωθεί σύμφωνα με τις γραμμές του ελεύθερου κομμουνισμού. Η πόλη θα μπορούσε να εγγυηθεί κατοικία, τροφή και ρουχισμό σε κάθε κάτοικο… σε αντάλλαγμα… πέντε εργάσιμες ώρες και… όλα εκείνα τα πράγματα που θεωρούνται πολυτέλειες θα μπορούσαν να αποκτηθούν από τον καθένα εάν το άτομο το άλλο μισό της ημέρας παίρνει μέρος σε κάθε είδος ελεύθερων ενώσεων….». (σ. 118-119) Αυτό θα απαιτούσε την ενοποίηση γεωργικής με βιομηχανικής εργασίας καθώς και της φυσικής και διανοητικής εργασίας. Εδώ παραμένει ένα στοιχείο εξαναγκασμού στην πρόταση του Κροπότκιν. Οι πιθανώς αρτιμελείς ενήλικοι που δεν θα συνέβαλλαν κατά τις πέντε ώρες εργασίας δεν θα δικαιούνταν το «εγγυημένο» ελάχιστο μερίδιό τους.

Ο αναρχικός κομμουνισμός υπερίσχυσε μεταξύ των αναρχικών, τόσο που ήταν σπάνιο να βρεθεί ένας αναρχικός (εκτός από τους ατομικιστές αναρχικούς) που να μην δέχεται τον κομμουνισμό, ανεξάρτητα από οποιεσδήποτε άλλες διαφωνίες που μπορεί να είχαν μεταξύ τους. Στο μεταξύ, οι μαρξιστές αποκαλούνταν από καιρό σοσιαλδημοκράτες. Όταν ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, τα κυριότερα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα επικύρωσαν τον πόλεμο των καπιταλιστών τους. Τότε ο Λένιν κάλεσε την επαναστατική πτέρυγα της διεθνούς σοσιαλδημοκρατίας να διαχωριστεί από τους προδότες του σοσιαλισμού. Ως μέρος αυτού, υποστήριξε ότι το μπολσεβίκικο κόμμα και τα παρόμοια κόμματα πρέπει να ονομάζονται Κομμουνιστικά Κόμματα, επιστρέφοντας στον Μαρξ. Μερικοί από τους οπαδούς του παραπονέθηκαν ότι αυτό ίσως μπέρδευε τους εργαζομένους, κάνοντας τους μπολσεβίκους να ηχούν όπως οι αναρχικοί κομμουνιστές. Ο Λένιν δήλωσε ότι ήταν σημαντικότερο να μην γίνει μπέρδεμα με τους μεταρρυθμιστές σοσιαλδημοκράτες. Έτσι ο Λένιν πήρε το δικό του δρόμο (όπως συνήθως έκανε στο κόμμα του).

Ο όρος «κομμουνιστής» επανακτήθηκε από τους μαρξιστές. Με το παράδειγμα της Ρωσικής Επανάστασης, οι περισσότεροι επαναστάτες έγιναν λενινιστές και οι αναρχικοί περιθωριοποιούνταν όλο και περισσότερο. Ο όρος «κομμουνιστής» έγινε συνήθως η ετικέτα των λενινιστών.

Αναφορές-παραπομπές

Bakunin, Michael (1980). Bakunin on anarchism. (Sam Dolgoff, ed.). Montreal: Black Rose Books.

Buber, Martin (1958). Paths in utopia. Boston: Beacon Hill/Macmillan Kropotkin, Peter (1975). The essential Kropotkin. (E. Capouya & K. Tomkins, eds.). NY: Liveright. Leier, Mark (2006). Bakunin; A biography. NY: Thomas Dunne Books/St. Martin’s Press.

Marx, Karl (1961). Economic and philosophical manuscripts. In Eric Fromm, Marx’s concept of man. NY: Frederick Ungar.

Marx, Karl (1974). The First International and after; Political writings, vol. III. (David Fernbach, ed.). NY: Vintage Books/Random House.

* Το άρθρο αυτό του Wayne Price δημοσιεύτηκε στο www.anarkismo.net στις 29 Νοέμβρη 2007. Αναμένεται το Μέρος ΙΙ του άρθρου αυτού. Ο Wayne Price είναι μέλος της NEFAC και πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο του «The Abolition of the State; Anarchist and Marxist Perspectives» («Η Κατάργηση του Κράτους: Αναρχικές και Μαρξιστικές Προοπτικές») που μπορεί κανείς να αποκτήσει από τους εκδότες Author House ή το Amazon. Ελληνική μετάφραση «ούτε θεός-ούτε αφέντης», 18 Γενάρη 2008.

Η σχέση μεταξύ ταξικής κοινωνίας-καπιταλισμού

Greek translation of “Feminism, Class and Anarchism” by Deirdre Hogan

Είναι αρκετά κοινό στις μέρες μας να ακούγονται κριτικές για τον «συνήθη» (mainstream) φεμινισμό ή το φεμινισμό της «μεσαίας τάξης» από αναρχικούς ή άλλους επαναστάτες, και ακόμα από την αυτοαποκαλούμενη επαναστατική αριστερά. Ειδικότερα, οι αναρχικοί είναι συχνά αρκετά κριτικοί κάθε φεμινιστική προσέγγιση επειδή στερείται ταξικής ανάλυση. Αυτό το άρθρο υποστηρίζει ότι αξίζει να αγωνιστεί κάποιος για τα ιδανικά του φεμινισμού και ότι όταν πρόκειται να δοθεί ένα τέλος στο σεξισμό κάθε επιμονή που στρέφεται πάντα στην υπογράμμιση της ταξικότητάς του ή όχι μπορεί να καταλήξει μόνο στο να μας αποσπάσει την προσοχή από το γεγονός ότι ως αναρχικοί πρέπει να είμαστε σαφείς όσον αφορά την υποστήριξη του φεμινισμού. Αντί να απομακρυνόμαστε από τις άλλες φεμινίστριες ή να επιδιώκουμε πάντα την κατάλληλη υποστήριξή μας, η έμφασή μας πρέπει να δίνεται στην ανάπτυξη και την προώθηση του αναρχικού φεμινισμού.

Η σχέση μεταξύ ταξικής κοινωνίας και καπιταλισμού

Το χαρακτηριστικό γνώρισμα καθορισμού της καπιταλιστικής κοινωνίας είναι ότι διαιρείται ευρέως σε δύο θεμελιώδεις τάξεις: την καπιταλιστική τάξη (η αστική τάξη) που αποτελείται από μεγάλους ιδιοκτήτες επιχειρήσεων, και η εργατική τάξη (το προλεταριάτο) που αποτελείται λίγο-πολύ από τη μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων που εργάζονται για ένα μισθό. Υπάρχει, φυσικά, αφθονία «γκρίζων περιοχών» μέσα σ’ αυτόν τον ορισμό της ταξικής κοινωνίας ενώ και η ίδια η εργατική τάξη δεν αποτελείται από μια ομοιογενή ομάδα ανθρώπων, αλλά περιλαμβάνει, για παράδειγμα, τους ανειδίκευτους εργάτες καθώς επίσης και το μεγαλύτερο μέρος αυτού συνήθως που ονομάζεται μεσαία τάξη και μπορεί εκεί, επομένως, να υπάρχουν αρκετά πραγματικές διαφορές στο εισόδημα και στις ευκαιρίες για τους διαφορετικούς τομείς αυτής της ευρέως ορισμένης εργατικής τάξης. Ο όρος «μεσαία τάξη» είναι προβληματικός όρος καθώς, αν και χρησιμοποιείται συχνά, είναι ακριβώς αρκετά σπάνιες οι περιπτώσεις που γίνεται σαφής. Συνήθως, με τον όρο «μεσαία τάξη» αναφερόμαστε σε κάποιους εργαζομένους όπως ανεξάρτητους επαγγελματίες, ιδιοκτήτες μικροεπιχειρήσεων και χαμηλά ή μεσαία στελέχη. Εντούτοις, αυτά τα μεσαία στρώματα δεν αποτελούν πραγματικά μια ανεξάρτητη τάξη, δεδομένου ότι δεν είναι ανεξάρτητα από την όλη διαδικασία της εκμετάλλευσης και συσσώρευσης κεφαλαίου που είναι ο καπιταλισμός. Βρίσκονται γενικά στα περιθώρια μιας από τις δύο κύριες τάξεις, της καπιταλιστικής και της εργατικής τάξης. [1]

Το σημαντικό σημείο εξέτασης της κοινωνίας που αποτελείται από δύο θεμελιώδεις τάξεις είναι η κατανόηση ότι οι οικονομικές σχέσεις μεταξύ των δύο αυτών τάξεων, των ιδιοκτητών των μεγάλων επιχειρήσεων και των ανθρώπων που εργάζονται γι’ αυτούς, είναι βασισμένες στην εκμετάλλευση και, επομένως, αυτές οι δύο τάξεις έχουν πλήρως αντίθετα υλικά συμφέροντα η μια από την άλλη.

Καπιταλισμός και επιχειρήσεις είναι, από τη φύση τους, μηχανές κέρδους. Η εργασία που εξασκεί ένας υπάλληλος ή ένας εργαζόμενος κατά τη διάρκεια της εργασιακής του ζωής δημιουργεί τον πλούτο. Ένα μέρος αυτού του πλούτου δίνεται στον υπάλληλο ως αμοιβή-μισθός και το υπόλοιπο κρατείται από τον εργοδότη που προστίθεται στα κέρδη του/της (εάν ένας υπάλληλος ή εργαζόμενος δεν ήταν κερδοφόρος, δεν θα προσλαμβανόταν). Κατ’ αυτό τον τρόπο, ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης εκμεταλλεύεται τον υπάλληλο και συσσωρεύει κεφάλαιο. Είναι προς όφελος του ιδιοκτήτη της επιχείρησης να μεγιστοποιήσει τα κέρδη του για να κρατήσει τους μισθούς σε χαμηλά επίπεδα και είναι προς όφελος του υπαλλήλου να μεγιστοποιήσει το μισθό και τις συνθήκες εργασίας του.

Αυτή η σύγκρουση συμφερόντων και η εκμετάλλευση σε βάρος μιας πολυπληθούς τάξης ανθρώπων από μια άλλη μειονοτική τάξη είναι έμφυτη στην καπιταλιστική κοινωνία. Ο απώτερος στόχος των αναρχικών είναι να καταργήσουν το καπιταλιστικό ταξικό σύστημα και να δημιουργήσουν μια αταξική κοινωνία.

Η σχέση μεταξύ σεξισμού και καπιταλισμού

Ο σεξισμός είναι πηγή αδικίας που διαφέρει από την προαναφερθείσα ταξική εκμετάλλευση με μερικούς διαφορετικούς τρόπους. Οι περισσότερες γυναίκες ζουν και συνεργάζονται με τους άνδρες για τουλάχιστον κάποιο διάστημα της ζωής τους, έχουν στενές σχέσεις με ανθρώπους όπως ο πατέρας, ο γιος, ο αδελφός, ο εραστής, ο συνεργάτης, ο σύζυγος ή ο φίλος τους. Οι γυναίκες και οι άνδρες δεν έχουν εγγενώς αντιτιθέμενα συμφέροντα. Δεν θέλουμε να καταργήσουμε τα φύλα, αλλά, αντίθετα, να καταργήσουμε την ιεραρχία της εξουσίας που υπάρχει μεταξύ των φύλων και να δημιουργήσουμε μια κοινωνία όπου οι γυναίκες και οι άνδρες να μπορούν να ζήσουν ελεύθερα και εξίσου από κοινού.

Η καπιταλιστική κοινωνία εξαρτάται από την ταξική εκμετάλλευση. Ωστόσο, αυτό δεν εξαρτάται από το σεξισμό και θεωρητικά θα μπορούσε να στεγάσει σε μεγάλο βαθμό την ιδέα της ίσης μεταχείρισης των γυναικών και των ανδρών. Αυτό είναι προφανές εάν εξετάσουμε αυτό που ο αγώνας για την απελευθέρωση των γυναικών έχει επιτύχει σε πολλές κοινωνίες όλου του κόσμου κατά τη διάρκεια των τελευταίων, για παράδειγμα, 100 χρόνων, όπου έχουν υπάρξει ριζοσπαστικές βελτιώσεις στην κατάσταση των γυναικών καθώς και βαθύτερες προϋποθέσεις για το ποιοι ρόλοι είναι φυσικοί και σωστοί για τις γυναίκες. Ο καπιταλισμός, στο μεταξύ, έχει προσαρμοστεί στον ολοένα μεταβαλλόμενο ρόλο και τη θέση των γυναικών στην κοινωνία.

Ένα τέλος στο σεξισμό επομένως, δεν θα οδηγήσει απαραιτήτως και σε ένα τέλος του καπιταλισμού. Επιπλέον, ο σεξισμός μπορεί να συνεχίσει να υφίσταται και αφού έχει καταργηθεί η καπιταλιστική ταξική κοινωνία. Ο σεξισμός είναι, ενδεχομένως, η πιο πρόωρη μορφή καταπίεσης που υπήρχε από ανέκαθεν, γιατί όχι μόνο προηγείται χρονικώς του καπιταλισμού, αλλά υπάρχουν στοιχεία ότι ο σεξισμός προηγείται χρονικώς ακόμα και των πρώτων ταξικής φύσης κοινωνιών. [2].

Καθώς οι κοινωνίες έχουν αναπτύξει αυτή τη συγκεκριμένη φύση της καταπίεσης σε βάρος των γυναικών, η ιδιαίτερη μορφή που λαμβάνει έχει αλλάξει. Κάτω από τον καπιταλισμό, η καταπίεση σε βάρος των γυναικών έχει το δικό της ιδιαίτερο χαρακτήρα, αφού ο καπιταλισμός έχει εκμεταλλευθεί αυτή την ιστορική καταπίεση των γυναικών για να μεγιστοποιήσει τα κέρδη του.

Αλλά πόσο ρεαλιστικό είναι το τέλος της καταπίεσης σε βάρος των γυναικών κάτω από τον καπιταλισμό; Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους οι γυναίκες καταπιέζονται ως φύλο στη σημερινή κοινωνία – οικονομικοί, ιδεολογικοί, φυσικοί κ.λπ. – και είναι πιθανό ότι με τη συνέχιση του φεμινιστικού αγώνα θα οδηγηθούμε σε περαιτέρω βελτιώσεις των συνθηκών των γυναικών. Εντούτοις, αν και είναι δυνατό να φανταστούμε αρκετές πτυχές του σεξισμού που καταπολεμούνται εγκαίρως με τον αγώνα, υπάρχουν χαρακτηριστικά γνωρίσματα του καπιταλισμού που καθιστούν την πλήρη οικονομική ισότητα των γυναικών και των ανδρών κάτω από τον καπιταλισμό ιδιαίτερα απίθανη. Και αυτό επειδή ο καπιταλισμός βασίζεται στην ανάγκη μεγιστοποίησης των κερδών και σε ένα τέτοιο σύστημα οι γυναίκες βρίσκονται σε φυσική μειονεκτική θέση.

Στην καπιταλιστική κοινωνία, η δυνατότητα τεκνοποίησης αποτελεί ευθύνη. Ο βιολογικός ρόλος των γυναικών σημαίνει ότι (εάν έχουν παιδιά) θα πρέπει να απέχουν τουλάχιστον κάποιο χρόνο από την έμμισθη απασχόλησή τους. Ο βιολογικός τους ρόλος τις καθιστά επίσης τελικά αρμόδιες για οποιοδήποτε παιδί γεννούν. Κατά συνέπεια, η πληρωμένη άδεια μητρότητας, το επίδομα μόνου γονέα, η γονική άδεια, η άδεια για να δοθεί φροντίδα σε παιδιά που έχουν αρρωστήσει, το δωρεάν νηπιαγωγείο και οι εγκαταστάσεις φροντίδας παιδιών κ.λπ. θα είναι πάντα ιδιαίτερα ζητήματα για τις γυναίκες.

Γι’ αυτό το λόγο οι γυναίκες είναι οικονομικά πιο τρωτές από τους άνδρες κάτω από τον καπιταλισμό: οι επιθέσεις σε κατακτήσεις όπως οι υπηρεσίες φροντίδας παιδιών, το επίδομα μόνου γονέα και πάει λέγοντας έχουν επιπτώσεις πάντα στις γυναίκες περισσότερο απ’ ό,τι στους άνδρες. Και όμως, χωρίς πλήρη οικονομική ισότητα είναι δύσκολο να δοθεί ένα τέλος στις άνισες σχέσεις εξουσίας μεταξύ γυναικών και ανδρών και την ιδεολογία του σεξισμού που συνδέεται με αυτές. Έτσι, αν και μπορούμε να πούμε ότι ο καπιταλισμός θα μπορούσε να προσαρμόσει την ισότητα των γυναικών με τους άνδρες, η πραγματικότητα είναι ότι η πλήρης πραγματοποίηση αυτής της ισότητας είναι αρκετά απίθανο να επιτευχθεί κάτω από τον καπιταλισμό. Και αυτό επειδή απλώς υπάρχει μια οικονομική ποινική ρήτρα που συνδέεται με τη βιολογία των γυναικών που καθιστά την κερδοσκοπικού χαρακτήρα καπιταλιστική κοινωνία εγγενώς προκατειλημμένη ενάντια στις γυναίκες.

Ο αγώνας για τη χειραφέτηση των γυναικών στα κινήματα της εργατικής τάξης

Ένα από τα καλύτερα παραδείγματα για το πώς ο αγώνας για την αλλαγή μπορεί να επιφέρει πραγματικές και μόνιμες μεταρρυθμίσεις στην κοινωνία είναι οι μεγάλες βελτιώσεις στη θέση, τα δικαιώματα και την ποιότητα της ζωής των γυναικών που ο αγώνας για την απελευθέρωση των γυναικών έχει επιτύχει σε πολλές χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο. Χωρίς αυτό τον αγώνα (τον οποίο εντούτοις θα αποκαλέσω φεμινισμό, αν και όλες εκείνες που παλεύουν ενάντια στην υποτέλεια των γυναικών δεν έχουν προσδιοριστεί ως φεμινίστριες) οι γυναίκες σαφώς δεν θα είχαν αποκτήσει τα τεράστια κέρδη που έχουν αποκτήσει.

Ιστορικά, ο αγώνας για την χειραφέτηση των γυναικών ήταν εμφανής μέσα στο αναρχικό και τα άλλα σοσιαλιστικά κινήματα. Εντούτοις, αυτά τα κινήματα ως σύνολο έτειναν από πριν να έχουν μια κάπως διφορούμενη σχέση με την απελευθέρωση των γυναικών και τον ευρύτερο φεμινιστικό αγώνα.

Αν και η έμφαση στην κατάργηση όλων των ιεραρχιών της εξουσίας ήταν πάντα κεντρική στον αναρχισμό, ο αναρχισμός έχει τις ρίζες του στην ταξική πάλη, την πάλη εκείνη της ανατροπής του καπιταλισμού, με καθορισμένο στόχο τη δημιουργία μιας αταξικής κοινωνίας. Επειδή η καταπίεση σε βάρος των γυναικών δεν είναι τόσο στενά δεμένη στον καπιταλισμό ως ταξική πάλη, η απελευθέρωση των γυναικών έχει ιστορικά ειδωθεί και συνεχίζει σε μεγάλο βαθμό να εκλαμβάνεται ως ένας δεύτερης σημασίας στόχος στη δημιουργία μιας αταξικής κοινωνίας, δηλαδή όχι τόσο σημαντικός ούτε τόσο θεμελιώδης όσο η ταξική πάλη.

Αλλά σε ποιον φαίνεται ασήμαντος ο φεμινισμός; Βεβαίως για τις περισσότερες γυναίκες στα σοσιαλιστικά κινήματα η προϋπόθεση ενός βαθιού μετασχηματισμού στις σχέσεις εξουσίας μεταξύ γυναικών και ανδρών ως μέρους του σοσιαλισμού ήταν ζωτικής σημασίας. Ωστόσο, στους σοσιαλιστικούς κύκλους πάντα δραστηριοποιούνταν περισσότεροι άνδρες από ό,τι γυναίκες και οι άνδρες διαδραμάτισαν κυρίαρχο ρόλο. Τα αιτήματα των γυναικών περιθωριοποιήθηκαν λόγω της ταξικής πρωτοκαθεδρίας και, επίσης, ενώ τα ζητήματα που είχαν επιπτώσεις στους εργαζόμενους άντρες επηρέαζαν επίσης και τις εργαζόμενες γυναίκες κατά παρόμοιο τρόπο, δεν ίσχυε το ίδιο και για τα ιδιαίτερα ζητήματα σχετικά με την καταπίεση σε βάρος των γυναικών ως φύλου. Η κοινωνική και οικονομική ισότητα των γυναικών αντιμετωπιζόταν μερικές φορές ως σύγκρουση με τα υλικά συμφέροντα και τις ανέσεις των ανδρών. Η ισότητα των γυναικών απαιτούσε βαθιές αλλαγές στον καταμερισμό της εργασίας τόσο στο σπίτι όσο και στο χώρο εργασίας καθώς επίσης και αλλαγές σε ολόκληρο το κοινωνικό σύστημα της αρσενικής εξουσίας.

Για να επιτευχθεί η ισότητα των γυναικών πρέπει να πραγματοποιηθεί μια επαναξιολόγηση του γυναικείου αυτο-καθορισμού, όταν η «ταυτότητα των ανδρών» δεν θα μπορεί πλέον να εξαρτηθεί από το γεγονός ότι αυτός είναι πιο ισχυρός ή πιο ικανός από τη γυναίκα.

Οι γυναίκες υποστήριζαν τη σύνδεση μεταξύ της προσωπικής και της πολιτικής χειραφέτησης, ελπίζοντας ότι ο σοσιαλισμός θα δημιουργούσε νέες γυναίκες και νέους άνδρες με τον εκδημοκρατισμό όλων των πτυχών των ανθρώπινων σχέσεων. Ωστόσο, βρήκαν πολύ δύσκολο, για παράδειγμα, να πείσουν τους συντρόφους τους ότι το άνισο και απλήρωτο τμήμα της εργασίας μέσα στο σπίτι ήταν ένα σημαντικό πολιτικό ζήτημα.

Σύμφωνα με τα λεγόμενα της Hannah Mitchell, ενεργού σοσιαλίστριας και φεμινίστριας στις αρχές του 20ού αιώνα στην Αγγλία, στη διπλή βάρδια της στην εξωτερική εργασία και αυτή μέσα στο σπίτι: «Ακόμη και ο ελεύθερος χρόνος μου της Κυριακής έφευγε γιατί σύντομα ανακάλυψα ότι η αρκετή σοσιαλιστική συζήτηση που γινόταν για την ελευθερία ήταν μόνο συζήτηση και όλοι αυτοί οι νεαροί σοσιαλιστές περίμεναν τα Κυριακάτικα σοσιαλιστικά γεύματα και απογεύματα τσαγιού και όλα αυτά όπως ακριβώς έκαναν και οι αντιδραστικές συντρόφισσές τους». [3]

Οι αναρχικές γυναίκες στην Ισπανία κατά την διάρκεια της κοινωνικής επανάστασης του 1936 διατύπωσαν παρόμοια παράπονα αφού είδαν ότι η ισότητα γυναικών-ανδρών δεν συνεισέφερε και πολλά στις στενές προσωπικές σχέσεις.

Η Martha Ackelsberg σημειώνει στο βιβλίο της «Free Women of Spain» ότι αν και η ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών υιοθετήθηκε επίσημα από το ισπανικό αναρχικό κίνημα από το 1872, «ουσιαστικά όλες οι πληροφορίες μου λένε ότι ανεξάρτητα από το πόσο μαχητικοί ήταν στους δρόμους ακόμη και οι πιο αφοσιωμένοι αναρχικοί, ήταν “οι κύριοι” στα σπίτια τους – μια καταγγελία που εμφανίστηκε αρκετά σε αρκετά άρθρα που γράφτηκαν στις εφημερίδες και τα περιοδικά του κινήματος κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου».

Ο σεξισμός εμφανιζόταν επίσης και στη δημόσια σφαίρα, όπου, για παράδειγμα, οι γυναίκες αγωνίστριες ανακάλυπταν μερικές φορές ότι δεν αντιμετωπίζονταν σοβαρά ούτε και με σεβασμό από τους αρσενικούς τους συντρόφους. Οι γυναίκες αντιμετώπιζαν επίσης προβλήματα στον αγώνα τους για ισότητα μέσα στο συνδικαλιστικό κίνημα το 19ο και 20ό αιώνα, όπου η ανισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών στους μισθούς ήταν ένα πολύ σοβαρό ζήτημα. Αρκετοί άνδρες στα συνδικάτα υποστήριζαν ότι οι γυναίκες μείωναν τους μισθούς των οργανωμένων εργαζομένων και μερικοί θεώρησαν ότι η λύση ήταν ο ολοκληρωτικός αποκλεισμός των γυναικών από διάφορους κλάδους και η αύξηση του μισθού των αντρών τόσο έτσι ώστε να μπορούν αυτοί να φροντίζουν τις οικογένειές τους. Στα μέσα του 19ου αιώνα στη Μεγάλη Βρετανία ένας ράφτης συνόψισε την επίδραση της γυναικείας εργασίας ως εξής:

«Όταν άρχισα να εργάζομαι στον κλάδο αυτό [παραγωγή γιλέκων], υπήρχαν ελάχιστες γυναίκες, λίγα θηλυκά που απασχολούνταν σ’ αυτόν. Μερικά άσπρα γιλέκα δόθηκαν σε γυναίκες με την πεποίθηση ότι αυτές θα τα έκαναν πιο καθαρά από ό,τι οι άνδρες… αλλά από τότε όλοι άρχισαν να ψάχνουν για γυναικεία χέρια φέρνοντας την εργασία κάτω από τις κανονικές συνθήκες. Ως εκ τούτου, η σύζυγος ανταγωνίζεται το σύζυγο και η κόρη με τη σύζυγο… Εάν ο άνδρας δεν μειώσει την τιμή της εργασίας του όπως αυτή του θηλυκού, τότε γιατί πρέπει να παραμείνει άνεργος;».[4]

Η πολιτική του αποκλεισμού των γυναικών από ορισμένα συνδικάτα καθορίστηκε συχνά από την πίεση του ανταγωνισμού στους μισθούς παρά από τη σεξιστική ιδεολογία, αν και η ιδεολογία έπαιξε επίσης κάποιο ρόλο. Στη βιομηχανία καπνού στις αρχές του 20ού αιώνα στην Τάμπα των ΗΠΑ, για παράδειγμα, μια αναρχοσυνδικαλιστική ένωση, η «La Resistencia» («Η Αντίσταση»), που αποτελείτο κυρίως από Κουβανούς μετανάστες, επεδίωξε να οργανώσει όλους τους εργαζομένους της πόλης. Πάνω από το ένα τέταρτο των μελών της μέλους της ήσαν γυναίκες καπνεργάτριες. Αυτή η συνδικαλιστική ένωση καταγγέλθηκε ως άνανδρη και αντιαμερικανική από ένα άλλο συνδικάτο, τη Cigar Makers’ Industrial Union (Βιομηχανική Ένωση Κατασκευαστών Πούρων) η οποία επεξεργάστηκε στρατηγικές αποκλεισμού των γυναικών και «οργάνωσε αρκετά διστακτικά τις εργαζόμενες γυναίκες σε χωριστό δευτεροβάθμιο τμήμα του συνδικάτου».[5]

Η καθοδηγητική δύναμη της απελευθέρωσης των γυναικών ήταν ο φεμινισμός

Είναι γενικά καλά τεκμηριωμένο ότι ο αγώνας για τη χειραφέτηση των γυναικών δεν έχει τύχει πάντα υποστήριξης και ότι ιστορικά οι γυναίκες έχουν αντιμετωπίσει σεξισμό ακόμα και μέσα σε οργανώσεις ταξικής πάλης. Τα αναμφισβήτητα κέρδη για την ελευθερία των γυναικών που έχουν αποκτηθεί αποκτήθηκαν χάρη στις γυναίκες και τους άνδρες εκείνους, μέσα στις οργανώσεις ταξικής πάλης ή μη που πάλεψαν ενάντια στο σεξισμό και αγωνίστηκαν για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των γυναικών. Είναι το φεμινιστικό κίνημα με κάθε του ποικιλία (μεσαία τάξη, εργατική τάξη, σοσιαλιστικό, αναρχικό…) που βάδισε στο δρόμο της απελευθέρωσης των γυναικών και όχι τα κινήματα που εστίασαν στην ταξική πάλη. Υπογραμμίζω το σημείο αυτό, επειδή, αν και σήμερα το αναρχικό κίνημα υποστηρίζει συνολικά το τέλος της καταπίεσης σε βάρος των γυναικών, οι διάφορες δυσπιστίες για το φεμινισμό παραμένουν, με τους αναρχικούς και άλλους σοσιαλιστές να απομακρύνονται μερικές φορές από το φεμινισμό επειδή στερείται συχνά ταξικής ανάλυσης. Αλλά όμως είναι αυτός ο ίδιος ο φεμινισμός που πρέπει να ευχαριστήσουμε για τα αρκετά σημαντικά κέρδη που έχουμε καταφέρει ως γυναίκες. Πόσο σχετικό είναι το ζήτημα της τάξης όταν πρόκειται για ζητήματα σεξισμού; Ποια είναι η κοινή προσέγγιση στο φεμινισμό από τους αναρχικούς της ταξικής πάλης σήμερα;

Στο άλλο άκρο της αντίδρασης ενάντια στο φεμινισμό βρίσκεται η πλήρης απλουστευτική ταξική άποψη: μόνο η τάξη μετράει. Αυτή η δογματική άποψη τείνει να αντιμετωπίζει το φεμινισμό ως διαχωριστικό (αλλά σίγουρα, δεν είναι ο σεξισμός πιο διαχωριστικός από το φεμινισμό;) και μια απόσπαση της προσοχής από την ταξική πάλη, υποστηρίζοντας ότι οποιοσδήποτε σεξισμός που υφίσταται θα εξαφανιστεί αυτόματα με το τέλος της καπιταλιστικής και ταξικής κοινωνίας. Ωστόσο, σύμφωνα με μια πιο κοινή προσέγγιση των αναρχικών στο φεμινισμό, υπάρχει η αποδοχή ότι ο σεξισμός υπάρχει και δεν πρόκειται να εξασθενίσει αυτόματα με το τέλος του καπιταλισμού και πρέπει να αγωνιστούμε εναντίον του εδώ και τώρα.

Παρ’ όλ’ αυτά, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, οι αναρχικοί συχνά αποστασιοποιούνται οι ίδιοι από τον «συνήθη» φεμινισμό λόγω της έλλειψης ταξικής ανάλυσης από πλευράς του. Αντί αυτού, έχει τονιστεί ότι η εμπειρία του σεξισμού διαφοροποιείται με βάση την τάξη γι’ αυτό η καταπίεση σε βάρος των γυναικών είναι ταξικό ζήτημα. Είναι βέβαια αλήθεια ότι ο πλούτος μετριάζει έως έναν ορισμένο βαθμό την επίδραση του σεξισμού: Είναι λιγότερο δύσκολο, για παράδειγμα, να γίνει μια άμβλωση εάν δεν είναι απαραίτητο να ανησυχήσετε για να συγκεντρώσετε χρήματα για ένα ταξίδι στο εξωτερικό. Ζητήματα του ποιος κάνει τις δουλειές του σπιτιού και ποιος φροντίζει τα παιδιά είναι λιγότερο σημαντικά εάν μπορείτε να αντέξετε οικονομικά πληρώνοντας κάποιον άλλον για να σας βοηθά. Επίσης, ανάλογα με το κοινωνικο-οικονομικό σας υπόβαθρο μπορείτε να έχετε διαφορετικές προτεραιότητες.

Εντούτοις, τονίζοντας συνεχώς ότι η εμπειρία του σεξισμού διαφοροποιείται ανάλογα με την τάξη, οι αναρχικοί ίσως φαίνεται να αποκρύπτουν ή να αγνοούν αυτό που, επίσης, αποτελεί αλήθεια: ότι η ταξική εμπειρία διαφοροποιείται ανάλογα με το φύλο. Το πρόβλημα, η αδικία του σεξισμού είναι ότι επικρατούν άνισες σχέσεις μεταξύ γυναικών και ανδρών μέσα στην εργατική τάξη και πράγματι στο σύνολο της κοινωνίας. Οι γυναίκες βρίσκονται πάντα σε μειονεκτική θέση σε σχέση με τους άνδρες σε κάθε αντίστοιχη τάξη.

Σε μεγαλύτερη ή μικρότερη έκταση, ο σεξισμός έχει επιπτώσεις στις γυναίκες όλων των τάξεων. Παρ’ όλ’ αυτά, μια φεμινιστική ανάλυση που δεν δίνει έμφαση στην τάξη γίνεται συχνά στόχος κριτικής. Αλλά είναι η τάξη σχετική με όλες τις πτυχές του σεξισμού; Ποια είναι η σχέση της τάξης με τη σεξουαλική βία, για παράδειγμα; Εν πάση περιπτώσει, η τάξη δεν είναι βέβαια πάντα το σημαντικότερο σημείο. Μερικές φορές υπάρχει μια επιμονή να υιοθετηθεί μια ταξική ανάλυση σε κάθε φεμινιστική θέση λες και είναι αυτό που θα προσδώσει αξιοπιστία στο φεμινισμό, επικυρώνοντάς τον ως ένα άξιο λόγου και προσοχής αγώνα για τους αναρχικούς της ταξικής πάλης. Αλλά μήπως αυτή η θέση χάνει το κύριο θέμα που είναι, σίγουρα, ότι είμαστε ενάντια στο σεξισμό οποιασδήποτε μορφής, σε οποιονδήποτε έχει επιπτώσεις; Εάν ένα πρόσωπο ξυλοκοπείται μέχρι θανάτου σε μια ρατσιστική επίθεση, πρέπει μήπως να γνωρίζουμε την τάξη στην οποία ανήκει το θύμα πριν εκφράσουμε το θυμό μας; Δεν μας ενδιαφέρει ο ρατσισμός σε περίπτωση που το θύμα είναι ένα οικονομικά ευκατάστατο μέλος της ανώτερης τάξης; Παρομοίως, εάν κάποιος υφίσταται διακρίσεις σε βάρος του στο χώρο της εργασίας λόγω της φυλής, του φύλου ή της σεξουαλικότητάς του, ανεξάρτητα εάν το πρόσωπο αυτό είναι καθαριστής ή πανεπιστημιακός καθηγητής, δεν είναι σίγουρα λάθος και στις δύο περιπτώσεις και μάλιστα για τους ίδιους λόγους; Έτσι, η απελευθέρωση των γυναικών ιδίω δικαιώματι είναι άξια λόγου και δράσης δεδομένου ότι, γενικά, η καταπίεση αξίζει να καταπολεμηθεί, ανεξάρτητα από την τάξη στην οποία ανήκει ο καταπιεσμένος.

Report this post to the editors

Γυναίκες και άνδρες όλου του κόσμου ενωθείτε ενάντια σεξισμό;

Δεδομένου ότι το πλέον κοινό που έχουν όλες οι γυναίκες ανεξάρτητα από ταξική και πολιτιστική προέλευση είναι η καταπίεση σε βάρος τους, μέχρι ενός ορισμένου βαθμού, μπορούμε τότε να καλέσουμε τις γυναίκες (και τους άνδρες) όλου του κόσμου να ενωθούν ενάντια στο σεξισμό; Ή υπάρχουν αντιτιθέμενα ταξικά ενδιαφέροντα που θα καθιστούσαν ανώφελη μια τέτοια στρατηγική;

Οι συγκρούσεις συμφερόντων μπορούν βέβαια να προκύψουν μεταξύ των γυναικών της εργατικής τάξης και των πλούσιων γυναικών της μεσαίας ή της άρχουσας τάξης. Για παράδειγμα, σε μια φεμινιστική διάσκεψη στη Γαλλία το 1900 οι εκπρόσωποι διαχωρίστηκαν στο ζήτημα του βασικού μισθού για όσες εξασκούσαν οικιακές εργασίες, κάτι που θα είχε βλάψει τις τσέπες εκείνων που μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά την απασχόληση οικιακών βοηθών. Σήμερα, τα καλέσματα για άδεια πατρότητας μετ’ αποδοχών ή δωρεάν παιδική φροντίδα αντιμετωπίζουν την αντίσταση των ιδιοκτητών των διαφόρων επιχειρήσεων που δεν θέλουν να δουν να περικόπτονται τα κέρδη τους. Ο φεμινισμός δεν είναι πάντα καλός για βραχυπρόθεσμα κέρδη. Οι αγώνες για οικονομική ισότητα με τους άνδρες στην καπιταλιστική κοινωνία θα πρέπει να συμπεριλάβουν απαραιτήτως τον τωρινό και συνεχή αγώνα για παραχωρήσεις – που είναι ουσιαστικά μια ταξική πάλη.

Κατά συνέπεια, τα διαφορετικά ταξικά ενδιαφέροντα μπορούν μερικές φορές να αποτελέσουν εμπόδια στη φεμινιστική ενότητα σε πρακτικό επίπεδο. Είναι, πατά ταύτα, σημαντικότερο για τους αναρχικούς να αποκτήσουν συνδέσμους και επαφές με το ευρύτερο φεμινιστικό κίνημα από το να υπογραμμίζουν τις διαφορές τους με αυτό. Τελικά, η άρχουσα τάξη είναι μειονότητα και η μεγάλη πλειοψηφία των γυναικών στην κοινωνία έχει κοινά συμφέροντα για να αποκτήσει την οικονομική ισότητα με τους άνδρες.

Επιπλέον, πολλά φεμινιστικά ζητήματα δεν επηρεάζονται από τέτοιες βασισμένες στην τάξη συγκρούσεις συμφερόντων, αλλά αφορούν όλες τις γυναίκες διαφορετικής προέλευσης. Όταν μιλάμε για τα δικαιώματα αναπαραγωγής, για παράδειγμα, οι αναρχικοί στην Ιρλανδία συμμετείχαμε και συνεχίζουμε να συμμετέχουμε στις αντίστοιχες ομάδες αγώνα παράλληλα με τα μέλη των καπιταλιστικών πολιτικών κομμάτων, χωρίς να κάνουμε κάποιο συμβιβασμό για την πολιτικής μας, επειδή, όταν πρόκειται για την πάλη κατά του σεξισμού που αρνείται τον έλεγχο των γυναικών στο ίδιο τους το σώμα, αυτό είναι η καλύτερη τακτική. Τέλος, αξίζει επίσης να σημειώσουμε ότι συχνά η απόρριψη του «φεμινισμού της μεσαίας τάξης» προέρχεται από τους ίδιους αναρχικούς και τους σοσιαλιστές που έχουν εναγκαλιστεί το μαρξιστικό ορισμό της τάξης (που δίνεται στην αρχή αυτού του άρθρου) κάτι που θα τοποθετούσε τους περισσότερους ανθρώπους της μεσαίας τάξης σταθερά με την ευρύτερη εργατική τάξη.

Μεταρρυθμίσεις, όχι ρεφορμισμός

Υπάρχουν δύο μέθοδοι που μπορούμε να υιοθετήσουμε στο φεμινισμό: μπορούμε να απομακρυνθούμε από άλλες φεμινίστριες εστιάζοντας στην κριτική μας στο μεταρρυθμιστικό φεμινισμό ή μπορούμε να υποστηρίξουμε πλήρως τον αγώνα για φεμινιστικές μεταρρυθμίσεις και την ίδια στιγμή να απαιτούμε περισσότερα! Αυτό είναι σημαντικό, ειδικά εάν θέλουμε να καταστήσουμε τον αναρχισμό ελκυστικότερο στις γυναίκες (μια πρόσφατη ιρλανδική δημοσκόπηση έδειξε ότι ο φεμινισμός είναι σημαντικός για το 50% και πλέον των γυναικών στην Ιρλανδία).

Στο αναρχικό κομμουνιστικό όραμα της μελλοντικής κοινωνίας με την κατευθυντήρια αρχή του «στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες, από τον καθένα σύμφωνα με τις δυνατότητές του», δεν υπάρχει καμία θεσμική προκατάληψη ενάντια στις γυναίκες όπως υπάρχει στον καπιταλισμό. Όσο για τα οφέλη και για τις γυναίκες και για τους άνδρες, ο αναρχισμός έχει πολλά να προσφέρει ειδικότερα στις γυναίκες, από την άποψη της σεξουαλικής, οικονομικής και προσωπικής ελευθερίας, κάτι που είναι βαθύτερο και προσφέρει περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη αβέβαιη ισότητα που μπορεί να επιτευχθεί κάτω από τον καπιταλισμό.

Σημειώσεις: 1. Ορισμός δανεισμένος από τον Wayne Price, «Why the working class?» στο www.anarkismo.net/newswire.php?story_id=6488 2. Δες για παράδειγμα το «Towards an Anthropology of Women» της Rayna R.Reiter. 3. Απόσπασμα της Hannah Mitchell, «Women in Movement» (σελ. 135) παρμένο από την Sheila Rowbotham. 4. Απόσπασμα από το «Women and the Politics of Class» (σελ. 24) παρμένο από την Johanna Brenner. 5. Στο ίδιο (σελ.93).

* Η συγγραφέας του κειμένου Deirdre Hogan είναι μέλος της ιρλανδικής αναρχοκομμουνιστικής WSM και ευχαριστεί τους Tamarack και Jose Antonio Gutierrez για τη βοήθεια. Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε αρχικά στο τεύχος 2 της ιρλανδικής αναρχοφεμινιστικής εφημερίδας «Rag» (φθινόπωρο 2007) και επίσης στο www.anarkismo.net Ελληνική μετάφραση «ούτε θεός-ούτε αφέντης», 4 Φλεβάρη 2008.

Και τι σημαίνει για σας…

Greek translation of L. Akai’s «What Does “Free Tibet” Mean for You?».

Ο αγώνας για την ελευθερία είναι αξιέπαινος και αξίζει τη συμπάθειά μας. Τη στιγμή που το Κράτος καταφεύγει στη βάναυση βία ενάντια σε έναν λαό, απαιτούνται η αλληλεγγύη και η δράση μας και, στην πραγματικότητα, σε όλο τον κόσμο οι διάφοροι άνθρωποι καλής θέλησης έχουν εκφράσει την αγανάκτησή τους για την κατάσταση στο Θιβέτ. Τα κινήματα διαμαρτυρίας απαιτούν «ένα τέλος στον πολιτιστικό ιμπεριαλισμό», «ελευθερία», ακόμη και τη «συντριβή του καταπιεστή» και ενώνονται στη βάση τέτοιου είδους συνθημάτων και αιτημάτων. Αλλά τι θα γινόταν εάν το Θιβέτ επρόκειτο να κερδίσει την ανεξαρτησία του από την Κίνα;

Το θέμα της εθνικής απελευθέρωσης είναι περίπλοκο. Οι διακρίσεις, η καταστροφή του πολιτισμού και των τοπικών κοινοτήτων είναι μορφές καταστολής που χρησιμοποιούνται συχνά στον πόλεμο ενός έθνους εναντίον ενός άλλου έθνους, αντίθετα με αυτό που συμβαίνει στα πλαίσια του πολέμου των κυρίαρχων τάξεων εναντίον των υποταγμένων. Κατά συνέπεια, τα κινήματα εθνικής απελευθέρωσης όλων των ειδών τείνουν να δημιουργήσουν την αυταπάτη ενός μαζικού κοινού συμφέροντος εναντίον ενός καταπιεστή ο οποίος έρχεται πάντα από το εξωτερικό. Η «αυτοδιάθεση» είναι πάρα πολύ συχνά ένα σύνθημα που σημαίνει πραγματικά το δικαίωμα των ελίτ ενός δεδομένου έθνους να ασκήσουν εξουσία και επιρροή, οικονομική και πολιτική, σε βάρος εκείνων που θα αποτελούσαν τους υπηκόους ενός νέου έθνους-κράτους.

Δεν αποτελεί καμία σύμπτωση ότι ο «αγώνας να είναι κανείς ελεύθερος» υποστηρίζεται επιλεκτικά. Άτομα ή μεγαλύτερες ομάδες της κοινωνίας μπορούν να δώσουν προτεραιότητα σε έναν αγώνα σε βάρος κάποιου άλλου για διάφορους λόγους και στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική μπορεί να παρατηρήσει κάποιος την «cause celebres» (μεγάλη υπόθεση) που υποστηρίζεται από διάσημα και ισχυρά πρόσωπα αλλά και αποσπά μια δυσανάλογη προσοχή εκ μέρους των ΜΜΕ (όταν συγκρίνεται με άλλους ανάλογους αγώνες). Οι «cause celebres» είναι σε θέση να προσελκύσουν και να κινητοποιήσουν τους ανθρώπους και να συσπειρώσουν τους διακαείς υποστηρικτές της υπόθεσης. Αλλά δεν μπορούν να αποτελέσουν «cause celebres» όλοι οι κοινωνικοί αγώνες ή ακόμα και η όποια ανθρώπινη τραγωδία. Οι «cause celebres» προκαλούν εύκολη κινητοποίηση γύρω από αυτά τα κινήματα εθνικής απελευθέρωσης που συσχετίζονται επίσης (όχι συμπτωματικά) με την απόκτηση της ανεξαρτησίας από τα υπερ-κράτη που δημιουργούνται από τα αποκαλούμενα «κομμουνιστικά έθνη». Η βάναυση ολοκληρωτική φύση των εν λόγω κρατών αποδεικνύεται περίφημα με την αγανάκτηση χωρών πολλές από τις οποίες έχουν ακόμη και ισάξιες αγριότητες στον απολογισμό τους. Τα μέλη του αμερικανικού πολιτικού καθεστώτος σπεύδουν να καταδικάσουν γρήγορα την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα και μερικοί απαιτούν ακόμη και μποϊκοτάρισμα των Ολυμπιακών Αγώνων παρόμοιου με αυτό που πραγματοποιήθηκε το 1980, ενώ οι Αμερικανοί συνεχίζουν να σκοτώνουν τους πολίτες στους διάφορους πολέμους για το πετρέλαιο, να υποστηρίζουν τους δεξιούς παραστρατιωτικούς δολοφόνους, να εκτελούν τους φυλακισμένους και να υποστηρίζουν οικονομικές συνθήκες εργασίας εν είδει σκλαβιάς στα εργοστάσια σε όλο τον κόσμο όπου παράγονται τα αγαθά για τους Αμερικανούς καταναλωτές. Μερικοί «ενδιαφερόμενοι πολίτες του κόσμου» απαιτούν με παροξυσμό το μποϊκοτάρισμα των Ολυμπιακών Αγώνων από τις ΗΠΑ. Με αυτό δεν εννοούμε ότι η αντίδραση για την κατάσταση στο Θιβέτ είναι αδικαιολόγητη. Ακριβώς το αντίθετο. Εντούτοις, θα επιθυμούσα να θέσω μερικά ζητήματα για εξέταση του ζητήματος.

Η κατάσταση στο Θιβέτ αντιμετωπίζεται από πολλούς, αρκετά δικαιολογημένα, με μια αίσθηση επείγουσας ανάγκης. Στην πόλη όπου διαμένω, έγιναν τουλάχιστον τρεις δημόσιες εκδηλώσεις την προηγούμενη εβδομάδα με συμμετοχή μεγάλου αριθμού ανθρώπων και σε όλη τη χώρα αρκετοί άνθρωποι κινητοποιήθηκαν αμέσως. Εκλιπαρούμε παθιασμένα να μποϊκοτάρουμε την εταιρία που παράγει τις ολυμπιακές στολές, να πάμε έξω από την κινεζική πρεσβεία, να μποϊκοτάρουμε τα κινεζικά αγαθά και οποιοσδήποτε δεν είναι τόσο ενθουσιώδης με όλα αυτά κατηγορείται ότι υποστηρίζει τη γενοκτονία. Συγκρίνοντας, πολλά πρόσφατα γεγονότα αγνοήθηκαν κατά ένα μεγάλο μέρος σε αυτά τα μέρη, όπως για παράδειγμα οι πρόσφατες τουρκικές στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον των Κούρδων ή, κατά ακόμα πιο τραγικό τρόπο, η συνεχιζόμενη και προσβλητική κατάσταση στο Κονγκό. Πώς είναι δυνατόν να έχουν σκοτωθεί στο Κονγκό πάνω από 5 εκατομμύρια άνθρωποι κατά τη διάρκεια των τελευταίων 10 χρόνων και οι πολυπληθείς μάζες των ακτιβιστών αυτού του τόπου να έχουν μείνει παθητικοί αν όχι συνολικά ανίδεοι για την κατάσταση;

Η απάντηση είναι σύνθετη και, δυστυχώς δεν μας εξυπηρετεί και τόσο. Οι Θιβετιανοί μπορούν να παρουσιαστούν εύκολα ως τα τελευταία θύματα. Όπως υποστήριξε κάποιος σχολιαστής του διαδικτύου, οι Θιβετιανοί αξίζουν την υποστήριξή μας πιο πολύ από τους Κούρδους επειδή δεν είναι βίαιοι. Αναρωτήθηκα «πόσους ανθρώπους έχουν σκοτώσει αυτοί;» (σε σύγκριση με τους Κούρδους).

Δεν νομίζω ότι οποιοιδήποτε ιστορικοί είναι σε θέση να δώσουν μια απάντηση σε αυτήν την ερώτηση. Κατά τη διάρκεια της θιβετιανής αντίστασης που προετοιμάστηκε από την CIA, έχασαν τη ζωή τους δεκάδες χιλιάδες Kινέζοι, αλλά οι υποστηρικτές της υπόθεσης του Θιβέτ υποστηρίζουν ότι η πράξη αυτή ήταν αυτοάμυνα. Αυτήν την περίοδο μερικοί Θιβετιανοί έχουν συμμετάσχει επίσης σε μερικά επεισόδια εθνικής βίας (στην πραγματικότητα πογκρόμ) τα οποία επίσης δικαιολογούνται από τους υποστηρικτές της υπόθεσης ως η κατάλληλη αντίδραση στην κινεζική αποικιοκρατία στο Θιβέτ. Αυτού του είδους τα επεισόδια, εάν έχουν γίνει γνωστά σε όλους, αντιπαραβάλλονται εύκολα από τις κυρίαρχες εικόνες των βουδιστικών μοναχών στα ΜΜΕ, με προεξάρχοντα τον Dalai Lama ως απόστολο της ειρήνης, μια ευγενής αντιπαράθεση στους βίαιους και βάρβαρους Κινέζους.

Η δημιουργία τέτοιων εικόνων ειρηνικών και ευτυχισμένων Θιβετιανών είναι πιθανώς το αποτέλεσμα μιας μακροπρόθεσμης εκστρατείας δημόσιων σχέσεων που υποστηρίζεται από τους αφελείς οπαδούς και καλοθελητές καθώς επίσης και από την κυβερνητική προπαγάνδα. Λίγοι άνθρωποι φροντίζουν να μάθουν για τις πραγματικότητες του φεουδαρχικού συστήματος που υπήρξε στο Θιβέτ μέχρι το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, ούτε επιθυμούν όλοι αυτοί να δουν την «αγιότητά του» τον Dalai Lama ως μια ανθρώπινη θεότητα που ζει σε ένα τεράστιο παλάτι όπου συντηρείται και εξυπηρετείται από την εργασία δουλοπάροικων, ένα πρόσωπο πρωταρχικό ενδιαφέρον του οποίου είναι να διατηρηθεί η κοινωνική δουλικότητα και η θιβετιανή ελίτ. Η κοινωνική σύνθεση της θιβετιανής κοινωνίας δεν διαδραμάτισε κανένα ρόλο όταν η CIA υποστήριξε την αντίσταση του Θιβέτ. Η υποστήριξή της δεύτερης ήταν απούσα όταν χρειάστηκε την Κίνα ως σύμμαχο και ήρθε όταν η πολιτική προτεραιότητά της μετατράπηκε στον αγώνα για τη «διάδοση του κομμουνισμού».

Η εκστρατεία για την απελευθέρωση του Θιβέτ που κορυφώθηκε στη δεκαετία του ’80 προωθήθηκε κατά ένα μεγάλο μέρος μέσω της βοήθειας της CIA και της National Endowment for Democracy. Με μια τέτοια υποστήριξη, η εκστρατεία είχε μια καλή αρχή στην οικοδόμηση κινημάτων βάσης και ομάδων φοιτητών που θα της έδιναν αργότερα την πλήρη νομιμότητα ενός κινήματος ενεργών στελεχών. Οι Θιβετιανοί έγιναν ένα τέλειο αντικείμενο που θα μπορούσε να παρουσιαστεί ως το ιδανικό θύμα: ειρηνόφιλοι, θρησκευόμενοι, σοφοί, ζώντας στο Shangri-La και καταπιεσμένοι κατά αισχρό τρόπο από τους χειρότερους καταπατητές των ανθρώπινων δικαιωμάτων παγκοσμίως. Προσωπικότητες, Βουδιστές και ακολουθητές του New Age, βοηθούν τα μέγιστα στην προώθηση του ζητήματος στην επικρατούσα τάξη.

Κατά συνέπεια, η υπόθεση, αποκτώντας νομιμότητα μέσω των καθεστωτικών ΜΜΕ και γινόμενη μια cause celebre, εναγκαλίζεται από χιλιάδες ανθρώπους σε όλο τον κόσμο που ενδιαφέρονται για την ειρήνη και την κοινωνική δικαιοσύνη και έχουν πιστέψει τα πάντα σχετικά γι’ αυτή. Μερικοί προβλέπουν την ανάπτυξη κάποιου είδους αστικής κοινωνίας των πολιτών αφότου απελευθερωθεί το Θιβέτ, ενώ άλλοι διατηρούν κάποιο όραμα του πνευματικού Θιβέτ και εμφανίζονται στις διαδηλώσεις φορώντας τις πορτοκαλιές τηβέννους και επιδεικνύουν πορτρέτα του Dalai Lama. Και ενώ αυτή η υπόθεση παρακολουθείται από χιλιάδες ανθρώπους, εκατοντάδες άλλοι εξίσου επείγοντες αγώνες παραμένουν άγνωστοι ή εξαλείφονται επειδή οι συντελεστές των αγώνων αυτών αποτυγχάνουν να παρουσιαστούν ως τα τέλεια θύματα. Πρέπει να έχουν καθοριστεί και δοθεί στον κόσμο μέσω του φακού του εξαρτημένου από τον καπιταλισμό Τύπου, αλλιώς δεν εμπνέουν αρκετό συναίσθημα για να αποκτήσουν την υποστήριξη όλων.

Ο αγώνας για ένα «ελεύθερο Θιβέτ ίσως αρχίσει με έναν αγώνα εναντίον του κινεζικού αστυνομικού κράτος – αλλά βεβαίως δεν τελειώνει εκεί. Η αυτοδιάθεση είναι συνήθως μια λέξη-«κλειδί» για τον εθνικό προσδιορισμό, αλλά η πραγματική αυτοδιάθεση αρχίζει με την αυτοδιεύθυνση. Μπορεί το κίνημα στο Θιβέτ να μετασχηματιστεί από έναν εθνικο-απελευθερωτικό αγώνα σε μια κοινωνική επανάσταση; Δεν έχουμε κανένα στοιχείο τέτοιων επαναστατικών τάσεων, αν και οι πληροφορίες που λαμβάνουμε φιλτράρονται μέσω του ιδεολογικού φακού της φιλελευθεροποίησης. Η πρόσφατη εμπειρία δείχνει ότι οι άνθρωποι μπορούν να ανατρέψουν το ζυγό ενός ολοκληρωτικού κομμουνιστικού κράτους, αλλά χωρίς την εμπειρία αυτο-οργάνωσης σε επίπεδο βάσης και λειτουργώντας κατά ένα μεγάλο μέρος σε ένα κενό, τέτοιες χώρες μπορούν να αναπτυχθούν ως περισσότερο ή λιγότερο δημοκρατικές οικονομίες της αγοράς που οργανώνονται από τις οικονομικές ελίτ ή μπορούν να μετατραπούν σε μονοκρατορίες ή μάλλον μη δημοκρατικά καθεστώτα όπως αυτά που συναντάμε στην κεντρική Ασία.

Έτσι, ο αγώνας για την ελευθερία του Θιβέτ είναι όχι μόνο αγώνας εναντίον του κινεζικού Κράτους, αλλά και αγώνας εναντίον όλων εκείνων των δυνάμεων που θα υποδούλωναν το μέσο Θιβετιανό με στόχο το κέρδος κατ’ όνομα μόνο ανεξαρτησίας. Η φεουδαρχική τάξη που αντιπροσωπεύεται από τους μοναχούς, τον Dalai Lama και τους γόνους της εξόριστης τάξης των εμπόρων δεν πρέπει να ριζώσει εκ νέου στη χώρα αυτή.

Ίσως κάποιος επισημάνει βιαστικά ότι η φεουδαρχία δεν είναι δυνατόν να αποκατασταθεί στο Θιβέτ, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ενδέχεται να προκύψουν παρόμοιες συνθήκες κάτω από διαφορετικά κοινωνικοοικονομικά καθεστώτα. Πολλοί εργαζόμενοι εξακολουθούν να βρίσκονται σε κατάσταση δουλείας ακόμη και στη δυτική Ευρώπη, στις ΗΠΑ ή τα κράτη του Κόλπου, όπου τεχνικά δεν υφίσταται ένα τέτοιο οικονομικό σύστημα. Στα εργοστάσια σε όλη την Ασία, οι εργαζόμενοι μεταχειρίζονται ως κινητή περιουσία, αν και οι χώρες τους έχουν επιτύχει την εθνική ανεξαρτησία. Οι αλυσίδες της μιας κυρίαρχης τάξης αντικαταστάθηκαν απλώς με αυτές μιας άλλης, η μορφή σκλαβιάς είναι το μόνο που τροποποιήθηκε. Το «ελεύθερο Θιβέτ» δεν μπορεί να περιορισθεί μόνο στη θρησκευτική ελευθερία, την ελευθερία του συνδέσμου σε μη βίαιες οργανώσεις ή άλλες ελευθερίες που κανονικά είναι η ανταμοιβή των κινημάτων δημοκρατικής ανεξαρτησίας. Φυσικά, δεν μπορεί κάποιος να δικαιολογήσει την καταστολή τέτοιων ελευθεριών. Ακόμη και ένας που στέκεται κριτικά απέναντι στην παπαδοκρατία μπορεί να καταδικάσει την καταστολή λόγω των θρησκευτικών πεποιθήσεων και να καταλάβει την έννοια του αγώνα εναντίον της. Αλλά όλες αυτές οι ελευθερίες δεν οδηγούν απαραιτήτως σε μια κοινωνία όπου υπάρχει αληθινός λαϊκός έλεγχος, όπου οι εργαζόμενοι και οι κοινότητες συνεργάζονται για την κοινωνική δικαιοσύνη και όπου οι οικονομικές και πολιτικές ελίτ στερούνται της εξουσίας τους, των μέσων εκμετάλλευσης και ελέγχου σε βάρος των ανθρώπων. Το όραμα του «ελεύθερου Θιβέτ» είναι μεν ενθαρρυντικό, αλλά, δυστυχώς του λείπει ακόμα η λαϊκή φαντασία.

* Η συγγραφέας του άρθρου είναι αναρχική από την Πολωνία. Ελληνική μετάφραση «ούτε θεός-ούτε αφέντης», 29 Μάρτη 2008.

Report this post to the editors

Σκέψεις και προτάσεις

Το κείμενο αυτό γράφτηκε το 2003 ως συνεισφορά στην όλη συζήτηση στη Χιλή σχετικά με τις τότε επερχόμενες τοπικές εκλογές και τον τρόπο με τον οποίο πολλοί σύντροφοι θελήσαμε να αφιερώσουμε το κύριο βάρος της δράσης και των μέσων που διαθέταμε (οικονομική κατάσταση και έμψυχο υλικό) στην αντιεκλογική προπαγάνδα. Επίσης, την ίδια περίοδο διεξήχθη μια συζήτηση καθώς αρχίζαμε να συμμετέχουμε στις εκλογές σε πανεπιστήμια, σχολεία, συνδικάτα και κοινοτικές οργανώσεις και μερικοί διακήρυξαν ότι οι αναρχικοί τάσσονται ενάντια στην ψηφοφορία οποιασδήποτε μορφής. Μερικά από τα ζητήματα που θίχτηκαν στη συζήτηση αυτή εμφανίζονται επανειλημμένως μπροστά μας και απεικονίζουν βαθύτερα πολιτικά ζητήματα.

voto_3.jpg

Κάθε φορά που διεξάγονται εκλογές, στους τοίχους των δρόμων γράφονται συνθήματα με το όνομα του ενός ή του άλλου υποψηφίου, με το ένα ή το άλλο σύνθημα, με υποσχέσεις ότι, «αυτή τη φορά το εννοούμε, τα πράγματα θα αλλάξουν». Οι άνθρωποι που περνούν από εκεί είναι πολύ καλά εξοικειωμένοι με τη γνωστή αυτή εικόνα, που επαναλαμβάνεται κάθε λίγο και λιγάκι: οι δρόμοι καταλήγουν να βρωμίζουν με όλα αυτά τα σκουπίδια και πλένονται μόνο με τη χειμωνιάτικη βροχή.

Και ανάμεσα σε όλο αυτό το σορό υποψηφίων και συνθημάτων, υπάρχουν, φυσικά, πάντα και συνθήματα που καλούν σε αποχή από τις εκλογές: στο στρατόπεδο αυτό εντάσσεται σχεδόν όλη εκείνη η αριστερά που αυτοχαρακτηρίζεται επαναστατική. Έτσι, αρκετές ομάδες του φάσματος αυτού καλούν τον κόσμο να μην ψηφίσει, κυρίως λόγω της ανικανότητάς τους να κατεβάσουν τους υποψηφίους τους και όχι πραγματικά για οποιαδήποτε άλλα βαθύτερα πολιτικά ζητήματα. Η πρόσφατη εμπειρία του PODEMOS αποτελεί μια καλή απόδειξη γι’ αυτό, όταν μερικοί που κάποτε ήσαν πρωτοπόροι της αντιεκλογικής τακτικής μετατράπηκαν σε υποψηφίους ενός πολιτικού συνασπισμού που σχηματίστηκε τότε. Μερικοί άλλοι θα έχουν περισσότερους λόγους από τα καθαρώς διαδικαστικά ζητήματα. Και εκεί πάλι μπορούμε να βρούμε ένα ευρύ φάσμα λόγων του να μην ψηφίσουμε: από εκείνους που δεν θέλουν να παράσχουν οποιαδήποτε νομιμοποίηση στο Σύνταγμα που κατασκευάστηκε από το καθεστώς Pinochet μέχρι εκείνους που αντιτάσσονται σε οποιαδήποτε μορφή «εξουσίας».

Και μεταξύ των επιχειρημάτων αυτών συναντάμε συχνά περισσότερο ή λιγότερο γνωστά συνθήματα, χιλιοειπωμένα, που υπογράφονται με ένα Α στον κύκλο. Αυτοί είναι οι αναρχικοί και είμαστε βέβαιοι γι’ αυτό. Αλλά κανείς δεν εκπλήσσεται πραγματικά για το ότι οι αναρχικοί υιοθετούν αυτή τη θέση. Έτσι δεν αναρωτιόμαστε ακόμη και για τους λόγους που υπάρχουν πίσω από αυτή τη θέση, γιατί αποτελεί, συνήθως, μόνο μια ενδόμυχη απόρριψη. Όχι, δεν υπάρχει καμία ανάγκη γι’ αυτό: το να είναι κάποιος αναρχικός, στην πραγματικότητα, φαινομενικά σημαίνει ότι δεν συμμετέχει στις εκλογές (αν και δεν θα πρέπει να δίνουμε έμφαση σ’ αυτό). Στην πραγματικότητα, συχνά ο αναρχισμός θεωρείται, είτε από κακή πίστη είτε από άγνοια, αντικοινοβουλευτισμός. Και πρέπει να ειπωθεί ότι υπάρχουν πάρα πολλοί μεταξύ εκείνων που υποστηρίζουν ότι είναι αναρχικοί που περιορίζουν τη δραστηριότητά τους μόνο σε αυτό.

Όταν έρχονται οι εκλογές, πρέπει να αναγνωρίσουμε, ως αναρχικοί, ότι όλη αυτή η δραστηριότητα παρουσιάζεται συνήθως ως μια αφηρημένη μόδα, χωρίς οποιαδήποτε ανάλυση του πλαισίου στο οποίο κινείται. Αι αυτό είναι αρκετά περίεργο, εάν λάβουμε υπόψη μας το γεγονός ότι οι εκλογές έχουν παραδοσιακά χρησιμοποιηθεί από πολλούς αναρχικούς ως πρόφαση για να διαδηλώσουν στους δρόμους ή να δημιουργήσουν κάποια αναταραχή… ακριβώς για να μην ξεχάσουν την παλαιά καλή τους συνήθεια.

Εντούτοις, η έλλειψη σκέψης είναι συνήθως τρομερή: η πολιτική ανάλυση ξεπουλιέται με αντάλλαγμα μερικές προκατασκευασμένες και/ή αφηρημένες συνταγές, γιατί ο δογματισμός δεν έχει λέξεις (αποτελείται γενικά από προσβολές ενάντια στην αριστερό και τη δεξιό). Σε μια τέτοια κατάσταση, είναι εύκολο η σκέψη να μετατοπιστεί από το σύνθημα παίρνοντας τη θέση της. Και αυτή είναι κάτι το ανησυχητικό, γιατί όταν επικρατεί η έλλειψη επιχειρημάτων και συνεκτικής σκέψης, όταν η θεωρητική μιζέρια γίνεται κανόνας, εκεί συχνά υπάρχει εύφορο έδαφος για καιροσκοπισμό, ανάπτυξη απλοϊκών απόψεων και κάθε είδος απόκλισης που οι απόψεις αυτές δημιουργούν. Κατά συνέπεια, τα θεμέλια μιας αλλοπρόσαλλης πρακτικής έχουν ήδη τοποθετηθεί.

Μεταξύ των επιχειρημάτων που αντιμετωπίζουμε και που «δικαιολογούν» τη θέση των αναρχικών περί απόρριψης των εκλογών, βρίσκουμε, πρώτα απ’ όλα, εκείνα τα επιχειρήματα που έχουν μια «ηθικολογική» φύση. Αυτοί είναι οι πιο αδύνατοι… εξετάζοντας τις προσωπικές ιδιότητες των ατόμων που κατεβαίνουν ως υποψήφιοι (είναι κλέφτες, ψεύδονται, κ.λπ.) και έτσι, μπορούν για τους ίδιους λόγους να δημιουργήσουν ένα είδος αντιπαράθεσης αποφεύγοντας να θίξουν τα πραγματικά πολιτικά ζητήματα. Αλλά δεν τίθεται ζήτημα εάν οι πολιτικοί είναι κλέφτες ή όχι (τη στιγμή που η πλειοψηφία τους, στην πραγματικότητα, είναι). Ως επί το πλείστον, το επιχείρημα αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως όπλο μεταξύ των αντίπαλων υποψηφίων, αλλά αποτυγχάνει να φτάσει στη ρίζα του προβλήματος.

Άλλες φορές υπάρχει μια ακαθόριστη άποψη για το πρόβλημα, υιοθετώντας μια αφηρημένη εκτίμηση, στην οποία η «μέθοδος» (η ψήφος) συγχέεται με τα όργανα όπου αυτή ασκείται. Επομένως, όλα τα είδη των εκλογών (είτε σε συνέλευση είτε σε συνδικάτο είτε σε μια αθλητική λέσχη ή φυσικά και στις προεδρικές εκλογές) θεωρείται ότι να είναι κατά βάση τα ίδια και, έτσι, η ίδια την πράξη της ψηφοφορίας εμφανίζεται ως «ανηθικότητα». Εμείς οι αναρχικοί, δεν λερώνουμε τα χέρια μας με οποιοδήποτε είδος ψηφοφορίας και έτσι μπορούμε να διατηρήσουμε την «αγνότητά» μας… Το πώς να ληφθούν αποφάσεις, πώς να εκλέξουμε εκπροσώπους και αντιπροσώπους, κάτι που είναι πάνω απ’ όλα τ’ άλλα θέμα πρακτικής τάξης, είναι κάτι που δεν διευκρινίζεται ποτέ σε ικανοποιητικό βαθμό από εκείνους που υποστηρίζουν αυτή τη θέση (πάντα συναινετικοί;! Επιλέγοντας αυθαίρετα ανθρώπους;!). Υπάρχει υποτίθεται κάτι «κακό», κάτι σάπιο, μια αίσθηση αλλοίωσης στην ίδια την πράξη της ψηφοφορίας, ανεξάρτητα από το πλαίσιό της. Η ψηφοφορία, ως μηχανισμός, φαίνεται ότι αποκτά μια μαγική και κακή διάσταση στα μυθολογικά μυαλά μερικών αναρχικών που μιλούν για έναν ορισμένο τύπο «εκλογικού φετιχισμού».

Ο αναρχισμός, πρώτ’ απ’ όλα, δεν έχει τίποτα ενάντια στην ψηφοφορία ως μηχανισμό, ως μέθοδο να παρθούν αποφάσεις σε πρακτικά θέματα, δεδομένου ότι οι αποφάσεις αυτές λαμβάνονται μόλις εκτεθούν και συζητηθούν οι διαφορετικές θέσεις ή για την εκλογή κάποιου εκπροσώπου ή αντιπροσώπου. Αυτό που είναι πραγματικά σημαντικό είναι το πλαίσιο στο οποίο λειτουργεί αυτός ο μηχανισμός [1]. Οι αναρχικοί δεν είναι, εξ ορισμού, ενάντια στις «εκλογές» ως μηχανισμού. Εάν στις τοπικές ή εθνικές εκλογές καλούμε σε αποχή από την ψηφοφορία, είναι λόγω του πλαισίου στο οποίο ασκείται αυτή η ψηφοφορία, δηλαδή τα πλαίσια του Κράτους, το οποίο μπορεί με τον τρόπο αυτό να επικυρώσει την κυριαρχία του σε βάρος όλων εμάς που αποκλειόμαστε από τη διαδικασία λήψης αποφάσεων (και που συμπτωματικά συμβαίνει να είμαστε οι ίδιοι άνθρωποι που αποκλειόμαστε από τις γιορτές των επιχειρηματιών). Όταν καλούμε τον κόσμο να μην ψηφίσει σε αυτό το είδος εκλογών, αυτό που πραγματικά απαιτούμε είναι ο αγώνας ενάντια στο Κράτος και τον Καπιταλισμό, όχι ενάντια στις «εκλογές» ως γεγονός. Η αντίθεσή μας, έτσι, δεν διευθύνεται τόσο ενάντια στην ψηφοφορία ως προς το σύνολο των μηχανισμών του Κράτους. Μήπως αυτό που μας οδηγεί στη ρίζα του προβλήματος είναι ότι η διαχείριση του συστήματος ασκείται λανθασμένα; Ή είναι απαραίτητο να ανατρέψουμε με επαναστατικό τρόπο το παρόν σύστημα; Και αυτό είναι, ακριβώς, το κεντρικό ζήτημα από το οποίο μας διαχωρίζουν οι αστικές εκλογές, βοηθώντας με τον τρόπο αυτό στην εξάλειψη του άσχημου προσώπου του καπιταλισμού.

Μια άλλη παράλογη επίδραση των αστικών εκλογών είναι η δημιουργία διαχωρισμού στην ίδια την ύπαρξή μας. Οι εκλογές δημιουργούν ένα τεχνητό, ειδικό, φανταστικό χώρο πολιτικής, για το διαμοιρασμό της εξουσίας. Αυτή είναι ακριβώς η βαθύτερη λογική του Κράτους. Και είναι σε αυτό το σημείο που πρέπει να ασκηθεί μια ριζοσπαστική κριτική από τους αναρχικούς ενάντια σε αυτήν ακριβώς την κατανόηση της πολιτικής: επειδή, σύμφωνα με την αντίληψή μας, η εξουσία πρέπει να ασκηθεί από τους ίδιους τους ανθρώπους, στους δικούς τους χώρους, σε κάθε τομέα της ζωής μας και όχι μόνο σε «προκατασκευασμένους χώρους».

Γιατί η αστική εξουσία, αν και ιδεολογικά το αρνείται αυτό, εκδηλώνεται ιδεολογικά μόνο σε ορισμένους τεχνητά διαμορφωμένους χώρους, παρά σε ιδεολογικές κοινοτοπίες «ελεύθερης θέλησης», διαπερνώντας βαθιά τη ζωή μας, εισχωρώντας σε κάθε ενιαία πτυχή της ύπαρξής μας. Εξαιτίας αυτού, η λαϊκή εξουσία πρέπει να την αντιμετωπίσει με τον ίδιο τρόπο, κυριαρχώντας εντελώς σε όλη μας τη ζωή.

Επομένως, οι εκλογές εκτός του ότι κατακερματίζουν τα συγκεκριμένα προβλήματά μας (με την ψευδαίσθηση της επίλυσής τους), δημιουργούν έναν χώρο γι’ αυτό που είναι «πολιτικό» που είναι όμως αποξενωμένο από τις μάζες. Εντούτοις, χωρίς να το καταλαβαίνουν, πολλοί αναρχικοί πέφτουν στην παγίδα που πέφτει και η υπόλοιπη μεταρρυθμιστική αριστερά που συνεχίζει να κινείται σ’ αυτό το στενό πλαίσιο του τι είναι «πολιτικό» μέσω του μεγαλύτερου μέρους της δραστηριότητάς της, αφήνοντας στην άκρη διάφορα ζητήματα ή κάνοντας δουλειά σε επίπεδο βάσης για χάρη του εκλογικού τσίρκου. Κατά συνέπεια, επικυρώνεται έτσι η αστική αντίληψη περί πολιτικής. Πολλοί αναρχικοί, για να είναι στην αντιπολίτευση, δρουν με παρόμοιο τρόπο: εμφανίζονται, ακριβώς όπως οι υποψήφιοι, μόνο τον καιρό των εκλογών λέγοντας στον κόσμο να μην ψηφίσει. Και αντί να υπολογίζουν τους ψήφους, μετρούν αυτούς που δεν ψηφίζουν ή τις άκυρες ψήφους, λες και είναι αυτό που μετράει περισσότερο από τον αγώνα και την πραγματική οργάνωση.

Όπως ακριβώς οι υποψήφιοι, έχουν τη δική τους εκλογική επιλογή: μην ψηφίζετε. Αλλά έτσι συμβάλλουν στην υποβάθμιση του πλαισίου του τι είναι πολιτικό για το Κράτος, περισσότερο από μια πραγματική δραστηριότητα σε επίπεδο βάσης, μια καθημερινή δραστηριότητα, μια δραστηριότητα που να ενισχύσει τους ταξικούς και κοινωνικούς παράγοντες με μια επαναστατική προοπτική. Η δράση μας μετατρέπεται έτσι σε ένα μόνιμο θέαμα στους χώρους εκείνους που δημιουργούνται από την αστική τάξη για να εκφράσει την πολιτική της. Αλλά μήπως αυτό σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε αδιάφοροι για τις εκλογές; Μήπως σημαίνει να μη παίρνουμε καμία θέση;

Καθόλου. Σίγουρα, χρειαζόμαστε μια ξεκάθαρη στάση ενάντια στην αστικοδημοκρατική μηχανή και, επομένως, ενάντια σε οποιαδήποτε μορφή διαχείρισης της καταπίεσης και της δυστυχίας. αλλά πρέπει να είμαστε όσο το δυνατόν σαφέστεροι.

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΟ να έχουμε τόσο πολύ κόσμο που δεν ψηφίζει. Η αποτελεσματικότητα της αναρχικής προπαγάνδας πρέπει να μετριέται όχι από τους ανθρώπους που δεν πηγαίνουν να ψηφίσουν, αλλά από την επιρροή μας σε επίπεδο μαχητικότητας και οργάνωσης των λαϊκών μαζών. Το σύστημα έχει ήδη δυσφημισθεί και η πραγματική μας εργασία είναι να δείξουμε, μέσω της προπαγάνδας και των πράξεών μας, ότι αυτό το σύστημα πρέπει και είναι εφικτό να αλλάξει.

Η προπαγάνδα μας πρέπει να στραφεί, πριν από οτιδήποτε άλλο, προς την ενίσχυση των αγώνων και της οργάνωσης των ανθρώπων. Η λαϊκή οργάνωση και ο αγώνας είναι τα καλύτερα όπλα ενάντια στα ίδια τα θεμέλια του Κράτους και του Κεφαλαίου. Αυτό σημαίνει ότι ο αναρχικός πρέπει να περάσει από τον ακτιβισμό στη μαχητικότητα (που υπονοεί, προφανώς, μια πιο συστηματική, σταθερή και συντονισμένη δραστηριότητα, που τείνει να αναπτύξει τους διαφορετικούς παράγοντες του λαϊκού αγώνα, ενώ ο ακτιβισμός στηρίζεται πάντα στο τυχαίο).

Από τα προαναφερθέντα, συνάγεται ότι το ότι «είμαστε αναρχικοί γι’ αυτό και δεν συμμετέχουμε στις εκλογές» οδηγεί σε μια επιπόλαιη και εσφαλμένη αντίληψη, δηλαδή μια φτωχή και ακαθόριστη ερμηνεία των βασικών αρχών του αναρχισμού. Η πολιτική μας ΔΕΝ προέρχεται από το γεγονός της μη συμμετοχής στις εκλογές, αλλά είναι η μη συμμετοχή στις εκλογές που προέρχεται από την πολιτική μας. Και το κρίσιμο σημείο του ζητήματος είναι, ακριβώς, πώς να οικοδομήσουμε τη λαϊκή εξουσία.

Η μη συμμετοχή στις αστικές εκλογές δεν μπορεί να θεωρηθεί ως μια από τις πολιτικές αρχές της αναρχικής επαναστατικής μαχητικότητας, αλλά αυτό πρέπει να προέλθει φυσιολογικά από μια στρατηγική δημιουργίας στην καρδιά της εργατικής τάξης.

Σήμερα είναι απαραίτητο από ποτέ άλλοτε να γνωρίζουμε πώς να ανοίγουμε έναν δρόμο για εκείνους τους οποίους καλούμε να συμμετάσχουν στον αγώνα ενάντια στο σύστημα, υπερβαίνοντας έτσι ένα είδος αφελούς αναρχισμού, μερικές φορές λίγο παιδαριώδους, που μολύνεται από δογματισμό και αφηρημένη φρασεολογία.

Πρέπει να θέσουμε το ζήτημα ευθέως: για τους αναρχικούς κομμουνιστές δεν υπάρχει χώρος στις αστικές εκλογές, επειδή ο φυσικός μας χώρος δημιουργεί τη λαϊκή εξουσία, για να αντισταθεί και να αγωνιστεί κάπου αλλού – στις κοινότητές μας, τα πανεπιστήμια, τα σχολεία και τους εργασιακούς μας χώρους.

Και τι γίνεται με τις άλλες εκλογές;

Ακριβώς λόγω της προαναφερθείσας έλλειψης σοβαρής σκέψης για τα θέματα μεθόδου και πολιτικών θέσεων, υπάρχει συχνά μια αρνητική τοποθέτηση εκ μέρους των αναρχικών σε «οποιοδήποτε είδος εκλογών». Καθώς η παρούσα κριτική μας στόχευσε στην ίδια την πράξη της ψηφοφορίας, ανεξάρτητα από το πλαίσιο και το περιεχόμενό της! Αυτό συγχέει τα πράγματα σχετικά με τη διαφορά μεταξύ της συμμετοχής στο Κράτος και της συμμετοχής στις κοινωνικές και λαϊκές οργανώσεις (συνδικάτα, κοινοτικές και άλλες οργανώσεις). Η αναρχική παρουσία στις τελευταίες είναι όχι μόνο θετική, αλλά και απαραίτητη, εάν πρόκειται να εγγυηθούμε κάποιο επίπεδο επιρροής μέσω της διαδικασίας κοινωνικής δημιουργίας σε μακροπρόθεσμο επίπεδο.

Η απουσία μας από τους χώρους αυτούς, ιστορικά, έχει αφήσει τις πόρτες ορθάνοιχτες στο ρεφορμισμό και κάθε είδος εξουσιαστών. Είναι απαραίτητο για τους αναρχικούς να δημιουργήσουν κάποιο πραγματικό αντίκτυπο των ιδεών τους σε ισχύ εκεί όπου δρούμε. Είναι αλήθεια, η δραστηριότητά μας δεν μπορεί να περιοριστεί στον αγώνα για αντιπροσωπευτικές θέσεις στις κοινωνικές οργανώσεις, όπως κάνουν πολλοί άλλοι πολιτικοί σχηματισμοί. Η δραστηριότητά μας, πάνω απ’ όλα, πρέπει να ασκείται σε επίπεδο βάσης. Αλλά πολύ συχνά απομακρύνουμε τις ευκαιρίες του να αποκτήσουμε αντιπροσωπευτικές θέσεις επειδή πιστεύουμε ότι είναι αρκετή η ίδια η παρουσία μας στην κάθε συνέλευση. Πιστεύουμε ότι αυτό είναι το ισχυρό μας σημείο: εντούτοις, η δραστηριότητά μας, για να εκφραστεί σε επίπεδο βάσης πρέπει επίσης να εκφραστεί και σε κάθε ξεχωριστό επίπεδο των οργανώσεων στις οποίες συμμετέχουμε και κάτι τέτοιο δεν αντιπροσωπεύει καν οποιαδήποτε άρνηση των αρχών μας εφ’ όσον είμαστε ξεκάθαροι στα εξής:

Ότι για να συμμετέχουμε στον εκλογικό αγώνα για αντιπροσωπευτικές θέσεις πρέπει η έκφραση μιας προηγούμενης εργασίας μας σε επίπεδο βάσης να είναι πραγματική και να δίνει έδαφος και νομιμότητα στη συμμετοχή μας. Χωρίς αυτήν την προηγούμενη εργασία, χωρίς να αρχίσουμε να δημιουργούμε από τα κάτω, η διαμάχη για τις αντιπροσωπευτικές θέσεις αποτελεί την ίδια από τα πάνω προς τα κάτω λογική των άλλων πολιτικών δυνάμεων.

Ότι η συμμετοχή μας δεν πρέπει να είναι, σε κάθε περίπτωση, ίδια με τη συμμετοχή οποιασδήποτε άλλης ομάδας. Πρέπει πάντα να προωθούμε ένα πρόγραμμα εσωτερικού εκδημοκρατισμού που να μην περιορίζεται στους χώρους αντιπροσώπευσης, αλλά και να προωθείται από τη βάση – παρέχοντάς της τον τελευταίο λόγο στα κρίσιμα ζητήματα. Αυτό σημαίνει την εφαρμογή στην πράξη δημοκρατικών αρχών όπως συνελεύσεις, υπευθυνότητα, οργανωτικά κανάλια από κάτω προς τα πάνω, κ.λπ.

Να μη συγχέουμε ποτέ την τακτική με τη στρατηγική: η πολιτική ηγεμονία στις λαϊκές, κοινωνικές ή μαζικές οργανώσεις δεν είναι αυτοσκοπός. Είναι το μόνο σημαντικό εφ’ όσον μας βοηθά να προωθήσουμε πραγματικές αλλαγές πέρα από τα όρια της ίδιας της οργάνωσης, στο επίπεδο του λαϊκού παράγοντα, που απειλεί τα θεμέλια της καπιταλιστικής κοινωνίας. Κοντολογίς, δεν ενδιαφερόμαστε για τη νίκη στις εκλογές ενός συνδικάτου για χάρη των εκλογών, αλλά για τον τρόπο με τον οποίο αυτό βοηθά τη συσπείρωση μιας επαναστατικής δύναμης. Ο τελικός στόχος δεν είναι να καθυστερήσουμε για πάντα στον αγώνα για μεταρρυθμίσεις, έναν αγώνα από τον οποίο δεν απομακρυνόμαστε καθόλου, αλλά να ανοίξουμε δρόμο στις επαναστατικές αλλαγές προς την απελευθέρωση των καταπιεσμένων και εκμεταλλευόμενων.

Και δεν είναι από καμιά άποψη λιγότερο σημαντική μια αυστηρή ελευθεριακή ηθική: δεν μπορούμε να εξουδετερώσουμε τις ιδέες μας, το πρόγραμμά μας. Όχι επειδή γινόμαστε αντιπρόσωποι κάποιας οργάνωσης πρέπει και να κατασιγάσουμε τις ιδέες μας. Ως εκ τούτου, δεν μπορούμε και να τις επιβάλουμε. Ο αγώνας για να καταστούν ηγεμονικές οι ιδέες μας πρέπει να κερδηθεί σε επίπεδο βάσης, στις συνελεύσεις, χωρίς κατάχρηση του ρόλου μας ως αντιπροσώπων.

Πιστεύουμε ότι αυτά τα τέσσερα σημεία είναι υψίστης σημασίας για την ανάπτυξη μιας σωστής γραμμής σε σχέση με τις εκλογές στις κοινωνικές οργανώσεις. Μερικά χρόνια πριν, η εκλογή ενός στενού μας συντρόφου συνδικαλιστή σε μια σημαντική θέση στην Εθνική Συνομοσπονδία Εργασίας (CUT – της Χιλής)) αποτέλεσε ένα άριστο παράδειγμα του πώς χάνεται μια θαυμάσια ευκαιρία μετά από όλη αυτή τη δραστηριότητά μας στο εργατικό κίνημα. Γιατί, ναι, υπήρξε μια προηγούμενη δουλειά, ανεξάρτητα από το πόσο ανεπαρκής ήταν, σε διαφορετικά συνδικάτα και ενώσεις που είχαν αφιερωθεί στη δημιουργία ενός νέου τύπου συνδικαλισμού. Αυτό που απουσίαζε από μας ήταν μια συνεπής τακτική όσον αφορά το κίνημα αυτό και η υποψηφιότητα του συντρόφου, που κατέληξε να απομονωθεί, δεν μπόρεσε να αναδείξει το ζήτημα της νέας μορφής συνδικαλισμού και δεν συνέβαλε, στο τέλος, στη δημιουργία ενός τέτοιου ρεύματος που θα μπορούσε να κερδίσει την καρδιά του κινήματος αυτού, μέσω της διαδικασίας της συσπείρωσης των απαραίτητων δυνάμεων, κάτι που βέβαια που είχε αρχίσει εκ των προτέρων και που μια από τις πιο ενδιαφέρουσες στιγμές της ήταν η γέννηση του δικτύου Multisindical, την Πρωτομαγιά του 1998.

Αντίθετα, η παρούσα συμμετοχή των ελευθεριακών στην ηγεσία των κοινοτικών και φοιτητικών οργανώσεων παρέχει ένα αξιόλογο παράδειγμα του πώς ο αγώνας στους χώρους αυτούς, ενώ συνοδεύεται από μια προηγούμενη δραστηριότητα σε επίπεδο βάσης, με ένα σχέδιο εκδημοκρατισμού, με ένα ειδικό πρόγραμμα αιτημάτων και αγώνα καθώς και με έναν ηθικό και ελευθεριακό τρόπο πολιτικής δουλειάς, μπορεί μόνο να ενισχύσει την ελευθεριακή επιρροή στα λαϊκά κέντρα και να βελτιώσει τα επίπεδα οργάνωσης και αγώνα εκ μέρους των ανθρώπων. Και αυτό μας βοήθησε επίσης στο να δημιουργήσουμε ευρύτερα δίκτυα σύγκλισης εκείνων που, όντας στο εσωτερικό του λαϊκού αυτού αγώνα, συμβάλλουν στη σφυρηλάτηση ενός ελευθεριακού προγράμματος: η ύπαρξη της FeL (Δίκτυο Ελευθεριακών Φοιτητών αποτελεί μέρος αυτής της διαδικασίας.

Δεν μπορούμε να υποθέσουμε ότι ο αγώνας στις συνδικαλιστικές και φοιτητικές εκλογές (νόμιμοι χώροι, δημιουργημένοι από τους ίδιους τους ανθρώπους εν ώρα αγώνα – και μερικές φορές εκφυλισμένοι από τις γραφειοκρατίες – που δεν έχουν τίποτα να κάνουν με τη φύση του αστικού ταξικού μηχανισμού του Κράτους) σημαίνει εγγενώς την πτώση μας στο επίπεδο της «διαφθοράς». Ο φόβος αυτός της «διαφθοράς» από την «εξουσία» (!) δεν δικαιολογείται σ’ αυτήν την περίπτωση επακριβώς και είναι αδύνατο να συμβεί εάν μείνουμε πιστοί στις τέσσερις ιδέες-άξονες που παρατέθηκαν πριν. Είναι μόνο η πολιτική συνοχή, ένας ελευθεριακός τρόπος πολιτικής δουλειάς και η ύπαρξη ξεκάθαρων μηχανισμών συμμετοχής που μπορούν να χρησιμεύσουν ως εγγύηση ενάντια σ’ αυτή τη «διαφθορά». Η κληρονομιά της αναρχοσυνδικαλιστικής γενιάς της δεκαετίας του ’50, που οδήγησε στη δημιουργία της CUT, έχοντας τον Ernesto Miranda στην εμπροσθοφυλακή του σχηματισμού αυτού, εξακολουθεί να υπάρχει για τον καθένα που θέλει να γνωρίζει, καθώς επίσης και για τη δουλειά της νέας γενεάς των αναρχικών κομμουνιστών που συνεχίζεται στην κοινότητα, στις φοιτητικές και εργατικές οργανώσεις.

[1] Κάτι παρόμοιο θα μπορούσε να ειπωθεί για τη συζήτηση γύρω από τη «δημοκρατία». Έχει χυθεί πολύ μελάνι για την αφηρημένη συζήτηση του θέματος, ανεξάρτητα από την έννοια που κρύβεται πίσω από τον όρο αυτό. Η κατάσταση αυτή μοιάζει κάπως σαν αν γίνεται διάλογος μεταξύ κωφών, μερικοί από τους οποίους λένε «ναι» και μερικοί άλλοι «όχι» στη δημοκρατία, χωρίς να αναρωτηθούν οι ίδιοι πώς πραγματικά καταλαβαίνουν τη λέξη δημοκρατία. Προφανώς, τα λαϊκά αιτήματα για δημοκρατία, σημαίνουν κάτι πολύ παρόμοιο με την αστική δημοκρατία που βασίζεται στις ταξικές αντιθέσεις. Και όταν ο επαναστατικός Τύπος επιτίθεται στη «δημοκρατία», αυτό είναι ένας τρόπος να ξεσκεπαστεί η καταπίεση πίσω από την αντίληψη της πολιτικής συναίνεσης και της δημοκρατίας των πλουσίων.

* Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε αρχικά στα ισπανικά στο αναρχικό κομμουνιστικό περιοδικό «Hombre y Sociedad» της Χιλής, τεύχος 18-19, δεύτερο τέταρτο του 2004. Αναδημοσιεύτηκε στα ισπανικά, αγγλικά, ιταλικά και άλλες γλώσσες στο www.anarkismo.net τον Απρίλη του 2008. Ελληνική μετάφραση «ούτε θεός-ούτε αφέντης», μέσα Απρίλη 2008.

Report this post to the editors

Από αναρχοκομμουνισικές οργανώσεις

Για την ειρήνη, την τροφή και τη στέγαση για όλους, για σταθερή και ασφαλή εργασία Προς μια ελευθεριακή εναλλαγή

chicago_3.jpg

Προς ένα νέο διεθνές κίνημα των εκμεταλλευόμενων

Ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό, τον πόλεμο, ενάντια στη πείνα και τη φτώχεια

Για την ειρήνη, την τροφή και τη στέγαση για όλους, για σταθερή και ασφαλή εργασία

Προς μια ελευθεριακή εναλλαγή

Μια άγρια αντίδραση έχει εξαπολυθεί από τα Κράτη σ΄ ολόκληρο τον κόσμο ενάντια στους κοινωνικούς, εργατικούς και πολιτικούς αγώνες που διεξάγονται από τα κινήματα αντίστασης στο νεοφιλελευθερισμό, κυρίως από τα τέλη του 20ού αιώνα, με μια επακόλουθη γενική επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης για εκατομμύρια προλεταρίων οι οποίοι υποδουλώνονται όλο και περισσότερο από την καπιταλιστική εκμετάλλευση.

Σε κάθε χώρα, η πρωτοκαθεδρία του χρηματοδοτικού συστήματος ως κινητήριου μοχλού της οικονομίας, με τους θανατηφόρους κανόνες που βασίζονται στις αυξήσεις των επιτοκίων, τα σκληρά πιστωτικά μέτρα και την κοινωνική απαξίωση, προκαλεί μια σοβαρή κρίση. Τα αποτελέσματά της γίνονται αισθητά στα εκατομμύρια των οικογενειών που περιέρχονται σε περαιτέρω κατάσταση χρεοκοπίας και εξαθλίωσης και στην απώλεια των σπιτιών και της οικονομικής τους ασφάλειας. Το εργατικό δυναμικό συγκεντρώνεται σε όλο και πιο εντατικές και πιο ευέλικτες μονάδες εκμετάλλευσης προκειμένου να ο ανταγωνισμός στα πλαίσια των μακροοικονομικών περιοχών (διεύρυνση Ευρωπαϊκής ‘Ένωσης, επανασύσταση του MERCOSUR και του ASEAN, η κρίση στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου κ.λπ.). Η συγκέντρωση της παραγωγής στα διεθνή μονοπώλια (αυτοκινητοβιομηχανία, ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, αγροχημικά/φαρμακευτικά είδη κ.λπ…) καταστρέφει τον κοινωνικό πλούτο και τις θέσεις εργασίες. Η οικονομική ανάπτυξη τείνει να δημιουργήσει ένα νευρώνα εν είδει δικτύου προνομιούχων περιοχών και σχετικών διαδρόμων του κεφαλαίου και των πρώτων υλών, γύρω από τους οποίους μπορούν να αναπτυχθούν οι δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό μεγάλες ενδιάμεσες περιοχές εξαθλίωσης.

Και το υπόβαθρο όλων αυτών είναι η κατάσταση ενδημικού πολέμου εκ μέρους των ΗΠΑ με στόχο τον έλεγχο του συστήματος της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης, η αυξανόμενη χρήση του μιλιταρισμού και του εθνικισμού (και όλων των θρησκευτικών και εθνικών τους αποχρώσεων) προκειμένου να ελεγχθεί / αποσταθεροποιηθεί μια ολόκληρη περιοχή που αρχίζει από τη Μέση Ανατολή και εκτείνεται σε όλη σχεδόν την Ασία, καταστρέφοντας την αυτονομία των τοπικών εκμεταλλευόμενων τάξεων, αναγκάζοντάς τις να συνταχθούν με ένα συγκεκριμένο Κράτος, θρησκεία ή ελίτ στην οποία αυτοί εμπιστεύονται την παρούσα και μελλοντική τύχη της εκμεταλλευτικής τους πολιτικής. Σε αυτήν τη δύσκολη κατάσταση, οι κοινωνικοί, εργατικοί και πολιτικοί αγώνες του προλεταριάτου σε κάθε χώρα επιδιώκουν να αντισταθούν στις διάφορες μορφές καπιταλιστικής εκμετάλλευσης και άγριας καταστολής που έχουν εξαπολύσει τα Κράτη, καθιστώντας όλο και περισσότερο εμφανές ότι αυτά που χρειαζόμαστε σήμερα είναι:

· να εξασφαλίσουμε τη συνολική ανεξαρτησία από κάθε πολιτικό και οικονομικό θεσμό (κανένα Κράτος, κυβέρνηση ή αγορά δεν ελκύουν οποιοδήποτε ενδιαφέρον για την πάλη του νεοφιλελευθερισμού)

· να απαιτήσουμε την ειρήνη, έτσι ώστε να επανεμφανιστεί το λίκνο της κοινωνίας των πολιτών που θα επιτρέψει την ανάπτυξη των αγώνων για τη χειραφέτηση των σημερινών εκμεταλλευόμενων τάξεων

· να εργαστούμε για την επανοικοδόμηση της αυτονομίας και του ρόλου των εκμεταλλευόμενων τάξεων, της υπεράσπισης και αναδημιουργίας των ελεύθερων και ανεξάρτητων οργανώσεών τους, ως όρου και αναπόφευκτου παράγοντα των αγώνων ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό και τον πόλεμο σε κάθε χώρα του κόσμου. Οι Αναρχικές Κομμουνιστικές και Ελευθεριακές Κομμουνιστικές οργανώσεις υποστηρίζουν, προωθούν και βοηθούν κάθε πρωτοβουλία που στοχεύει στην επανοικοδόμηση ενός τέτοιου μεγάλου διεθνούς κινήματος.

· ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό, καταγγέλλοντας τα εγκλήματα της εκμετάλλευσης και προωθώντας την αλληλεγγύη στις προλεταριακές οργανώσεις και τα τοπικά κινήματα που παλεύουν ενάντια στην ντόπια ή ξένη αστική επιθετικότητα · ενάντια στον πόλεμο, απαιτώντας τη σύναψη εκεχειριών, αποστρατικοποίηση και αφοπλισμό από κάθε Κράτος και εθνική ή θρησκευτική ελίτ, οι οποίες είναι ενωμένες στην περιφρόνησή τους για τη ζωή των προλεταρίων.

Ένα μεγάλο διεθνές κίνημα, η καρδιά και η βάση του οποίου θα βρίσκεται στο επίπεδο βάσης, στις κοινωνικές, εργατικές, πολιτιστικές, πολιτικές και αντιμιλιταριστικές οργανώσεις καθώς και επίσης και στη δυνατότητά τους να ενοποιούν τους αγώνες που αναπτύσσονται εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Για το στόχο αυτό υποστηρίζουμε:

· την οριζόντια δημιουργία δικτύων, συνασπισμών και φόρουμ που εμπνέονται από την πρακτική της αυτο-οργάνωσης, της αυτο-διεύθυνσης και της άμεσης δράσης, που αντιπροσωπεύουν τη συλλογική ικανότητα δράσης ενάντια στις αντιθέσεις και τη βία του νεοφιλελευθερισμού και προωθούν τη μέγιστη πιθανή διεθνή αλληλεγγύη

· κάθε προσπάθεια συνεισφοράς / συμβολής στην ανάπτυξη του διεθνούς κινήματος του αναρχισμού της ταξικής πάλης, με την υποστήριξη των πολιτικών του δικτύων καθώς και της ικανότητάς του να εισέλθει στους μετωπικούς κοινωνικούς αγώνες, προς υποστήριξη της λαϊκής «εξουσίας», έτσι ώστε να μπορέσουμε να διαδώσουμε το αναρχικό κομμουνιστικό πρόγραμμα και να θέσουμε σε εφαρμογή την ελευθεριακή εναλλακτική λύση.

Federazione dei Comunist Anarchici – FdCA (Ιταλία)

Workers Solidarity Movement – WSM (Ιρλανδία)

Zabalaza Anarchist Communist Front – ZACF (Νότια Αφρική)

*Ελληνική μετάφραση “ούτε θεός-ούτε αφέντης”.

Οργάνωση στα βορειοδυτικά των ΗΠΑ

Στις 7 Ιούνη 2008, στην Olympia της Washington, ιδρύθηκε η Class Action Alliance (Συμμαχία Ταξικής Δράσης).

Στις 7 Ιούνη 2008, στην Olympia της Washington, ιδρύθηκε η Class Action Alliance (Συμμαχία Ταξικής Δράσης), μια νέα αναρχική οργάνωση ομοσπονδιακού τύπου στις Βορειοδυτικές ΗΠΑ (Washington και Oregon) με βάση τοπικές αναρχικές ομάδες. Η προετοιμασία για την Ιδρυτική Γενική Συνέλευση είχε πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια αρκετών μηνών πριν, συμπεριλαμβανομένων συνελεύσεων στις διάφορες τοποθεσίες σε όλες τις βορειοδυτικές ΗΠΑ καθώς και μια περιοδεία με ομιλίες.

Η Γενική Συνέλευση συμφώνησε στις Γενικές Αρχές της Class Action Alliance (κατωτέρω), σε ένα Καταστατικό, στην επιδίωξη σύνδεσης με το www.anarkismo.net καθώς και σε ένα βασικό σχέδιο εκδόσεων ηλεκτρονικών και έντυπων. Εξουσιοδοτήθηκαν διάφοροι εκπρόσωποι για να εκπληρώσουν τις διάφορες διαχειριστικές εργασίες σε προσωρινή βάση, μέχρι την επόμενη Γενική Συνέλευση στα μέσα Σεπτεμβρίου.

Πριν από την Ιδρυτική Γενική Συνέλευση, μέσω της οργάνωσης και προγραμματίζοντας συνελεύσεις και δραστηριότητες υποστήριξης ενός γύρου ομιλιών, προσκαλέσαμε και άλλους από τα βορειοδυτικά να συμμετάσχουν στη νέα αυτή οργάνωση, η οποία βασίζεται κατά ένα μεγάλο μέρος στην Εκδοτική Δήλωση (Editorial Statement) του www.anarkismo.net καθώς και σε ένα σχέδιο συνεργασίας με τις ομάδες που συμμετέχουν στο Anarkismo εδώ στη Βόρεια Αμερική και σε όλη την υδρόγειο, όπως επίσης και στην ανάπτυξη παραγωγικών σχέσεων με άλλες ομάδες στα Βορειοδυτικά.

Εξετάζοντας τις προηγούμενες επιτυχίες, αλλά και αποτυχίες, των αναρχικών οργανώσεων, στρέφουμε το βλέμμα προς τους σεβαστούς μας συντρόφους μας σε όλο τον κόσμο, αναζητώντας έμπνευση, αλληλεγγύη και ένα ιδανικό για μια από κοινού οικοδόμηση ενός νέου κόσμου.

Γενικές αρχές της Class Action Alliance

Τα μέλη της Class Action Alliance προσδιορίζονται με βάση τις συγκεκριμένες διεθνείς αναρχικές παραδόσεις, αναγνωρίζοντας τέσσερις κύριες αρχές της αναρχικής οργάνωσης. Ο πυρήνας αυτών των παραδόσεων είναι η ανάγκη συγκρότησης πολιτικών αναρχικών οργανώσεων που επιδιώκουν να αναπτύξουν:

Θεωρητική Ενότητα

Τακτική Ενότητα

Συλλογική Δράση και Πειθαρχία

Φεντεραλισμό

Ο αναρχισμός θα επέλθει από την πάλη μεταξύ της μεγάλης πλειοψηφίας της κοινωνίας, την εργατική τάξη, και της μικροσκοπικής μειονότητας που κυριαρχεί αυτήν την περίοδο. Ένας επιτυχής κοινωνικός μετασχηματισμός απαιτεί από τις αναρχικές ιδέες να γίνουν οι κατευθυντήριες ιδέες μέσα στην εργατική τάξη. Αυτό δεν θα συμβεί αυθόρμητα, αλλά θα εξαρτηθεί από τους ίδιους τους αναρχικούς να αρχίσουν και να συμμετάσχουν στα κοινωνικά κινήματα ως οργανωμένη δύναμη.

Μια σημαντική εστίαση της δραστηριότητάς μας θα πρέπει να είναι η δουλειά σε εκείνα τα κρίσιμα σημεία όπου οι άνθρωποι της εργατικής τάξης οργανωνόμαστε από κοινού για τον έλεγχο της ζωής μας, εκεί όπου οι αποφάσεις έχουν επιπτώσεις σε μας και ενάντια στην καταπίεση. Αυτές οι δραστηριότητες περιλαμβάνουν, αλλά δεν περιορίζονται σε αυτές, άμεση δράση στους εργασιακούς χώρους, δράση στη γειτονιά και ένα οικολογικό κίνημα που να είναι ταυτόχρονα ταξικό και να αντιστέκεται κάθε μορφή καταπίεσης. Η καταπίεση παίρνει πολλές μορφές, που περιλαμβάνουν αλλά και που δεν περιορίζονται σε αυτές, το ρατσισμό, το σεξισμό και την ομοφοβία. Κάθε μια από αυτές τις μορφές πρέπει να αντιμετωπιστεί ξεχωριστά, καθώς επίσης και σε σχέση με τις άλλες. Η ταξική πάλη δεν μπορεί να πετύχει χωρίς την αντιμετώπιση αυτών των μορφών καταπίεσης και όλων των παραμέτρων τους. Πρέπει να συμμετάσχουμε ενεργά σε αυτά τα, βασισμένα στις μάζες μας, κινήματα της τάξης μας.

Πέρα από την παραδοσιακή αναρχική συμμετοχή στους μαζικούς οικονομικούς αγώνες της εργατικής τάξης, θεωρούμε ζωτικής σημασίας τη δραστηριοποίησή μας και στους αγώνες εκείνους που εκτυλίσσονται εκτός των συνδικάτων και των εργασιακών χώρων. Αυτοί περιλαμβάνουν, αλλά δεν περιορίζονται σε αυτούς, αγώνες ενάντια στις ιδιαίτερες μορφές καταπίεσης, αποικιοκρατίας, ιμπεριαλισμού καθώς και αγώνες της εργατικής τάξης για μια αξιοπρεπή ζωή και περιβάλλον στο οποίο πρέπει να ζήσει. Η γενική προσέγγισή μας σε αυτούς τους αγώνες, όπως και η προσέγγισή μας στα συνδικάτα, είναι να αναμιχθούμε άμεσα στα μαζικά κινήματα και την όλη εργασία μας μέσα σε αυτά, προκειμένου να προωθηθούν οι αναρχικές μέθοδοι οργάνωσης που περιλαμβάνουν την άμεση δημοκρατία και την άμεση δράση.

Βλέπουμε την επιτυχία μιας κοινωνικής επανάστασης να καθορίζεται από την οικοδόμηση τέτοιων αγώνων εδώ και τώρα. Οι μέθοδοι αγώνα που προωθούμε αποτελούν μια προετοιμασία για τη λειτουργία της κοινωνίας σε αναρχικές και κομμουνιστικές γραμμές μετά την επανάσταση.

Με το πνεύμα του διεθνισμού της εργατικής τάξης αντιτασσόμαστε σε όλες τις μορφές ιμπεριαλισμού και αποικιοκρατίας, και υπερασπίζουμε το δικαίωμα όλων των λαών στην αυτοδιάθεσή τους. Θα δράσουμε σε αλληλεγγύη με κάθε αγώνα των καταπιεσμένων λαών για τη συλλογική απελευθέρωσή τους. Ενώ με την αλληλεγγύη στους αγώνες όλων των εργαζομένων, αντιτασσόμαστε σε κάθε προσπάθεια των εθνικών ή διεθνών αρχουσών τάξεων να προσεταιριστούν αυτούς τους αγώνες και σε κάθε αντιδραστικό εθνικισμό.

Για να επιτύχουμε την ισορροπία μεταξύ της ανθρωπότητας και του φυσικού κόσμου, πρέπει να δημιουργήσουμε μια κοινωνία που να είναι βασισμένη στην ικανοποίηση των αληθινών αναγκών όπως τροφή, στέγη, νερό και κοινή διαβίωση. Η σύγχρονη περιβαλλοντική καταστροφή είναι αποτέλεσμα της ανάγκης του καπιταλισμού να μετατρέψει σε εμπόρευμα τον φυσικό κόσμο, για να πλουτίσει μια μικρή μειονότητα. Αναγνωρίζουμε ότι ο κοινωνικός μετασχηματισμός είναι το πρώτο βήμα προς την οικολογική ισορροπία και όχι οι αλλαγές τρόπου ζωής ή οι τεχνολογικές καινοτομίες.

Αναγνωρίζουμε την ανάγκη των αναρχικών οργανώσεων που συμφωνούν με αυτές τις αρχές να συνενωθούν σε ομοσπονδία σε περιφερειακή, εθνική και διεθνή βάση. Ωστόσο, πιστεύουμε ότι ο πιθανός βαθμός ομοσπονδιοποίησης και η όλη προσπάθεια που καταβάλλεται γι’ αυτήν πρέπει να καθοριστούν από την επιτυχία στην οικοδόμηση οργανώσεων ικανών να κάνουν μια τέτοια εργασία πραγματικότητα, και όχι τόσο από τα διάφορα συνθήματα.

(Συμφωνήθηκε στις 7 Ιούνη 2008)

Για επικοινωνία και αλληλογραφία επικοινωνήστε στην ηλεκτρονική διεύθυνση classactionalliance@gmail.com

* Δημοσιεύτηκε στο www.anarkismo.net και στο A-Infos στις 10 Ιούνη 2008. Ελληνική μετάφραση «ούτε θεός-ούτε αφέντης», 11 Ιούνη 2008.
Related Link: http://www.classactionalliance.org

Του Michael Schmidt (ZACF, Νότια Αφρική) με τη βοήθεια του Jack Grancharoff, (1) βετεράνου Βούλγαρου αναρχικού. Διορθώσεις και επιμέλεια στην αγγλική γλώσσα Will Firth. Ελληνική μετάφραση «ούτε θεός-ούτε αφέντης», Αύγουστος 2008.

300_0___20_0_0_0_0_0_460_0___30_0_0_0_0_0_bulgarian_makhnovism_armed_ms2_2.jpg

Ο πόλεμος και η κοκκινο-καφε-πορτοκαλί συνεργασία

Το 1940 η FAKB δημοσίευσε ένα μανιφέστο ενάντια στις ίντριγκες της Κομιντέρν – η οποία αρχικά συμμάχησε με τους ναζιστές και λίγο μετά εναντιώθηκε σε αυτούς – κατηγορώντας το Κομμουνιστικό Κόμμα ότι υποστήριζε τις πολεμικές προετοιμασίες των συμμάχων. Σύμφωνα με τον Grancharoff οι κομμουνιστές “είχαν διαπράξει ένα ιστορικό λάθος, επαναφέροντας στην επιφάνεια τα χρεοκοπημένα αστικά συνθήματα, τα λάβαρα (τις μεσαιωνικές και θρησκευτικές σημαίες) καθώς και νομοθεσίες για συντάγματα, δημοκρατία, αγάπη και ειρήνη… αλλά και πατριωτισμό και εθνικισμό…”

Η Βουλγαρία τάχθηκε με το μέρος των ναζιστών το 1941 και το αναρχικό κίνημα άρχισε έναν ανταρτοπόλεμο ενάντια στις ναζιστικές δυνάμεις που στρατοπέδευσαν στη Βουλγαρία καθώς και ενάντια στους Βούλγαρους φασίστες και, όπως αναφέρει ο Grancharoff “βρισκόμενοι μεταξύ σφύρας και άκμονος, πολέμησαν με κουράγιο το φασισμό και το πλήρωσαν αυτό ακριβά”. Στην πραγματικότητα, η λαϊκή αντίσταση διέσωσε όλους τους Εβραίους της Βουλγαρίας από την απέλαση στα ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου.

Επίσης, στη Μακεδονία το Κομμουνιστικό Κόμμα (MCP) ιδρύθηκε μόλις το 1943.

Το αναρχικό κίνημα συγκρότησε μια αρκετά σφριγηλή αντάρτικη δύναμη τα μέλη της οποίας προέρχονταν κυρίως από την ύπαιθρο και την αγροτιά. Έτσι, το αναρχικό κίνημα, που είχε και πριν διεξάγει έναν μακρόχρονο αντάρτικο αγώνα ενάντια στους φασίστες, αναπτύχθηκε γρήγορα και βοήθησε αποφασιστικά το Πατριωτικό Μέτωπο να διεξάγει την επιτυχή εξέγερση της 9ης Σεπτέμβρη 1944 ενάντια στις φασιστικές δυνάμεις στη Βουλγαρία. Πράγματι, το αναρχικό κίνημα ήταν τόσο δυνατό που θα μπορούσε να αποτελέσει μια εναλλακτική λύση, αλλά το Πατριωτικό Μέτωπο – το οποίο αποτελείτο από το Κομμουνιστικό Κόμμα, μια φράξια της BZS, αλλά και την εθνικιστική Zveno – ήταν δυνατότερο.

Στα τέλη του 1944 το Κομμουνιστικό Κόμμα είχε μόνο 15.000 μέλη, αλλά όταν ο Κόκκινος Στρατός αντικατέστησε τους ναζιστές ως δύναμη κατοχής, το Κομμουνιστικό Κόμμα βρήκε την ευκαιρία και σχημάτισε μια κυβέρνηση του Πατριωτικού Μετώπου με επικεφαλής τον αρχηγό της Zveno Κίμων Γκεοργκίεφ, τον πρώην συνταγματάρχη που είχε κάνει πραξικόπημα το 1934. Αυτή η κοκκινο-καφε-πορτοκαλί συμμαχία – ή όπως την αποκαλεί ο Grancharoff “η ένωση μεταξύ εθνικοσοσιαλισμού και κομμουνισμού” – άρχισε άμεσα την καταστολή ενάντια στους αναρχικούς, αλλά και άλλες πολιτικές τάσεις της εργατικής τάξης. Οι εργάτες ήσαν αναγκασμένοι να γίνουν μέλη του μοναδικού κρατικού “συνδικάτου” – όπως και πριν κάτω από την εξουσία του Γκεοργκίεφ, ο οποίος εφάρμοζε το μοντέλο του Μουσολίνι στην Ιταλία – ενώ εισήχθη και η εργασία με το κομμάτι. Ωστόσο, σχηματίστηκαν οργανώσεις όπως η Νοτιοδυτική Βουλγάρικη Αναρχική Ένωση και η Ομάδα “Ελεζύ Ρεκλύ” στο Πέρνικ από αγωνιστές όπως ο Νάκοφ.

Το σταλινικό καθεστώς (9)

Η FAKB συγκάλεσε ένα συνέδριο στη Σόφια το 1945 για να συζητήσει το ζήτημα τη καταστολής, αλλά η κομμουνιστική πολιτοφυλακή συνέλαβε και τους 90 εκπροσώπους-συνέδρους και τους έστειλε σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας. Αυτό όμως δεν σταμάτησε την οργάνωση από το να διαμορφώσει μια αναρχική κομμουνιστική Πλατφόρμα.

Οι τοπικές αναρχικές ομάδες αναγκάστηκαν να σιγήσουν με τη βία και η επιθεώρηση της FAKB “Rabotnicheska Misal” (“Εργατική Σκέψη”) που είχε ανασυγκροτηθεί απαγορεύτηκε μετά από μόλις 8 τεύχη, για να επανεμφανιστεί για πολύ λίγο κατά τη διάρκεια των, υπό κομμουνιστικό έλεγχο, εκλογών κάτω από την πίεση των ΗΠΑ και της Αγγλίας, φτάνοντας στην κυκλοφορία των 60.000 φύλλων (από 7.000 πριν), πριν απαγορευτεί οριστικά.

Το επόμενο συνέδριο της FAKB το 1946 έπρεπε να γίνει παράνομα.

Το χρόνο αυτό ο ηγέτης της Zveno Γκεοργκίεφ αντικαταστάθηκε στην πρωθυπουργία από τον κομμουνιστή Γκεόργκι Δημητρώφ. Η Zveno και η BZS διαλύθηκαν, καταργήθηκε η μοναρχία και η Βουλγαρία ανακηρύχθηκε Λαϊκή Δημοκρατία. Οι αγροτιστές της BZS αρνήθηκαν να συνεργαστούν και το 1947 (χρόνο του θανάτου του αναρχικού βετεράνου Gerdzhikov) ο ηγέτης της οργάνωσης αυτής Νίκολα Πέτκοφ εκτελέστηκε από τους κομμουνιστές.

Το 1948 συνέβη η τελευταία μαζική σύλληψη 600 αναρχικών οι οποίοι στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης όπως το Cuciyan (κοντά στο Πέρνικ, που ονομαζόταν από τους κρατούμενους εκεί “στρατόπεδο του θανάτου”), το Μπογκντανόβολ (που ονομαζόταν “στρατόπεδο των σκιών”), το Νοτζάρεβο, το Ταντόροβο και τη Μπόσνα. Στο μεταξύ, το Κομμουνιστικό Κόμμα συγχωνεύθηκε με το Πατριωτικό Μέτωπο και έγινε έτσι ένα ersatz μαζικό “κομμουνιστικό” κόμμα λέγοντας ότι είχε 460.000 μέλη.
Την ίδια περίοδο εκατοντάδες ήταν αυτοί που εκτελέστηκαν και περίπου 1.000 μέλη της FAKB βρίσκονταν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης όπου τα βασανιστήρια, η αρκετά άθλια μεταχείριση και η σχεδιασμένη πείνα σε βάρος των βετεράνων (αλλά μη κομμουνιστών) αντιφασιστών – μερικοί από τους οποίους αγωνίστηκαν ενάντια στο φασισμό για πάνω από 30 χρόνια – ήταν εικόνες ρουτίνας. Οι αναρχικοί κρατούμενοι απομονώνονταν και στέλνονταν να εργαστούν σε πόστα όπου ο θάνατος ήταν βέβαιος, αναγκασμένοι με τη βία να εργάζονται 36 συνεχείς ώρες τη στιγμή που άλλοι κρατούμενοι εργάζονταν 12-16. Από όσους αναρχικούς βρίσκονταν στην παρανομία δόθηκε στη δημοσιότητα τότε μια ελειπής λίστα 33 αναρχικών κρατούμενων καθώς και το επάγγελμά τους. Από τους 33 αυτούς αναρχικούς 11 ήσαν μαθητές και φοιτητές, 4 εργάτες της πόλης και αναρχοσυνδικαλιστές, 4 δάσκαλοι, 4 εργάτες γης, 3 τυπογράφοι, 2 δημοσιογράφοι (μαζί με τον εκδότη της “Rabotnicheska Misal” Γκεόργκι Δημητρώφ Κουρτώφ ή Καραμιχαήλοφ), ένας βιβλιοθηκάριος και άλλοι το επάγγελμα των οποίων δεν δόθηκε. Ο πιο νέος από αυτούς ήταν 21 χρόνων και ο πιο μεγάλος 49 χρόνων, ο καπνεργάτης Μανόλ Βάσσεφ Νικόλοφ, από τους ιδρυτές της Συνομοσπονδίας Vlassovden. Οι πιο πολλοί από αυτούς είχαν καταδικαστεί σε θάνατο ή καταδικαστεί σε πολύχρονη φυλάκιση από το προηγούμενο φασιστικό καθεστώς, 3 ήσαν αντάρτες και ένας είχε αναμειχθεί σε στρατιωτικού τύπου ενέργειες ενάντια στους φασίστες. Γράφει ο Grancharoff:

“Το μαύρο πέπλο του κομμουνισμού που χρησιμοποιήθηκε για να θάψει τον αναρχισμό ήταν ακριβώς το ίδιο που έθαψε τον… αυθεντικό κομμουνισμό και όλες τις επαναστατικές ελπίδες για χειραφέτηση και απελευθέρωση των καταπιεσμένων”.

Ενώ υπήρξε μια αρκετά αφοσιωμένη αναρχική υπόγεια δραστηριότητα από αγωνιστές όπως ο Νάκοφ, που διατηρήθηκε ακόμα και μέχρι τη δεκαετία του 1980, αρκετοί σημαντικοί αγωνιστές, όπως ο Γκεόργκι Γκριγκόριεφ, κατέφυγαν στη Γαλλία, όπου δημιουργήθηκε ξανά η FAKB καθώς και μια οργάνωση-ομπρέλα η Βουλγάρικη Ελευθεριακή Ένωση, που αγκάλιασε όλες τις τάσεις των Βούλγαρων αναρχικών εξορίστων στη χώρα αυτή. Ο Γκριγκόριεφ, ο οποίος έγραψε μια ιστορία του βουλγάρικου αναρχικού κινήματος καθώς και μια μελέτη σχετικά με τις σχέσεις μεταξύ εθνικής απελευθέρωσης και κοινωνικής επανάστασης στα Βαλκάνια, έπαιξε ρόλο-“κλειδί” στην ανασυγκρότηση της Βουλγάρικης Ελευθεριακής Ένωσης σε μια οργάνωση σύνθεσης την Ομοσπονδία Βούλγαρων Αναρχικών, μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος το 1989, η οποία συνδέθηκε στην Διεθνή των Αναρχικών Ομοσπονδιών (IFA).

Σήμερα, το 2008, η Ομοσπονδία αυτή εξακολουθεί να κυκλοφορεί την “Svobodna Misl” σε μηνιαία βάση. Επίσης, υπάρχουν και άλλες αναρχικές οργανώσεις στη Βουλγαρία του σήμερα, όπως το Αναρχικό Μέτωπο, η Αυτόνομη Αναρχική Ομάδα “Αναρχική Αντίσταση” (Anarkosaprotiva), η αναρχοσυνδικαλιστική Βουλγάρικη Συνομοσπονδία Εργασίας (BKT) που είναι τμήμα της αναρχοσυνδικαλιστικής διεθνούς (IWA) και που ιδρύθηκε το 1991 από αγωνιστές όπως ο Νίκολα Μλαντένοφ Τοτόροφ, καθώς και η ανασυσταθείσα Ομοσπονδία Αναρχικής Νεολαίας (FAM) (10)

Η κληρονομιά του βουλγάρικου πλατφορμισμού

Όσον αφορά το επίπεδο της θεωρίας, θα υποστήριζα ότι ένα, εδώ και αρκετό χρονικό διάστημα παραμελημένο, βουλγάρικο ντοκουμέντο πρέπει να θεωρηθεί ως ο ακρογωνιαίος λίθος της πλατφορμιστικής παράδοσης μετά την έκδοση της ίδιας της «Πλατφόρμας»: η Πλατφόρμα της Ομοσπονδίας των Αναρχικών Κομμουνιστών Βουλγαρίας (FAKB). (11) Η Πλατφόρμα αυτή, που μεταφράστηκε πρόσφατα για πρώτη φορά στα αγγλικά, αποκηρύσσει τον φασισμό, τη δημοκρατία, το κράτος και το κεφάλαιο και επαναβεβαιώνει την αναρχική κομμουνιστική μαζική γραμμή της συνολικής εξάλειψης της ιδιωτικής ιδιοκτησίας και της πλήρους κοινωνικοποίησης των μέσων παραγωγής κάτω από εργατικό έλεγχο. Η Πλατφόρμα της FAKB ασχολήθηκε με τα ζωτικά ζητήματα της τακτικής και της οργάνωσης, απορρίπτοντας τη μορφή του πολιτικού κόμματος ως «στείρα και αναποτελεσματική, ανίκανη να ανταποκριθεί στους στόχους, τα άμεσα καθήκοντα και τα συμφέροντα των εργατών», αλλά τασσόμενη υπέρ της «πραγματικής δύναμης των εργατών», «την οικονομία και τους οικονομικούς οργανισμούς. Μόνο εκεί βρίσκεται το πεδίο, όπου μπορεί να υπονομευθεί ο καπιταλισμός. Μόνο εκεί βρίσκεται η αληθινή ταξική πάλη». Όσον αφορά την οργάνωση, η FAKB διακήρυξε ότι είναι απαραίτητες αρκετές μορφές εργατικής οργάνωσης, αλληλένδετες μεταξύ τους χωρίς να υποτάσσεται η μία στην άλλη: αναρχική κομμουνιστική ιδεολογική οργάνωση, εργατικά συνδικάτα, συνδικάτα εργατών γης, συνεργατικές και οργανώσεις ειδικών ενδιαφερόντων, όπως, για παράδειγμα για τη νεολαία και τις γυναίκες. Για όλα αυτά στην Πλατφόρμα της FAKB σημειώνεται ότι:

“Είναι, προπάντων, απαραίτητο για τους παρτιζάνους του αναρχικού κομμουνισμού να οργανωθούν σε μια αναρχική κομμουνιστική ιδεολογική οργάνωση. Τα καθήκοντα αυτής της οργάνωσης είναι: Η ανάπτυξη, συνειδητοποίηση και διάδοση των αναρχικών κομμουνιστικών ιδεών, η μελέτη όλων των σημερινών ζωτικής σημασίας ζητημάτων που έχουν επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή των εργαζομένων μαζών καθώς και τα προβλήματα της κοινωνικής αναδημιουργίας, ο πολύμορφος αγώνας για την υπεράσπιση του κοινωνικού μας ιδανικού και για την υπόθεση των εργαζομένων ανθρώπων, η συμμετοχή στη δημιουργία ομάδων εργαζομένων στους χώρους παραγωγής, εργασίας, ανταλλαγής και κατανάλωσης, πολιτισμού και εκπαίδευσης καθώς και όλων των άλλων οργανώσεων που ενδέχεται να είναι χρήσιμες στην προετοιμασία για την κοινωνική αναδημιουργία, η ένοπλη συμμετοχή σε κάθε επαναστατική εξέγερση, η προετοιμασία και η οργάνωση τέτοιων εκδηλώσεων καθώς και η χρήση κάθε μέσου που μπορεί να φέρει την κοινωνική επανάσταση. Η ύπαρξη και δράση των αναρχικών κομμουνιστικών ιδεολογικών οργανώσεων είναι απολύτως αναπόφευκτη στην προσπάθεια πλήρους συνειδητοποίησης του αναρχικού κομμουνισμού και πριν και μετά από την επανάσταση”.

Αναρχικές κομμουνιστικές οργανώσεις τέτοιου είδους έπρεπε να είναι ομοσπονδιοποιημένες σε μια δεδομένη εδαφική περιοχή, «να συντονίζονται από μια ομοσπονδιακή γραμματεία» – αλλά η «τοπική οργάνωση» έπρεπε να παραμείνει η βασική οργάνωση χάραξης της πολιτικής, ενώ οι τοπικές και ομοσπονδιακές γραμματείες θα ήταν «απλώς συνδετικά και εκτελεστικά όργανα χωρίς εξουσία» πέρα από να εκτελούν τις αποφάσεις των τοπικών οργανώσεων ή των ομοσπονδιών αυτών των τοπικών οργανώσεων.

Η Πλατφόρμα της FAKB τονίζει την ιδεολογική ενότητα των οργανώσεων αυτών, δηλώνοντας ότι μόνο πεπεισμένοι αναρχικοί κομμουνιστές θα μπορούσαν να είναι μέλη τους, και ότι η λήψη αποφάσεων θα πρέπει να γίνεται μέσω της συναίνεσης, που θα επιτυγχάνεται τόσο μέσω της πειθούς όσο και του πρακτικού παραδείγματος – όχι με τη μέθοδο της πλειοψηφίας (η μέθοδος αυτή μπορεί να εφαρμόζεται σε συνδικαλιστικές και άλλες μορφές οργάνωσης, με παραχωρήσεις σε μειοψηφούντες ή διαφωνούντες). Κατά τέτοιο τρόπο οργανωμένοι, οι αναρχικοί κομμουνιστές μαχητές συμμετέχουν άμεσα και στη συνδικαλιστική οργάνωση αλλά και στο κοινό συνδικάτο, υποστηρίζοντας τις θέσεις τους, υπερασπίζοντας τα άμεσα συμφέροντα της τάξης τους και μαθαίνοντας πώς να ελέγχουν την παραγωγή στο πλαίσιο της προετοιμασίας τους για την κοινωνική επανάσταση. Οι αγωνιστές συμμετέχουν, επίσης, άμεσα σε συνεταιρισμούς, «φέρνοντας σ’ αυτούς το πνεύμα της αλληλεγγύης και της αλληλοβοήθειας ενάντια στο πνεύμα του κόμματος και της γραφειοκρατίας» – καθώς και σε πολιτιστικές και ειδικού ενδιαφέροντος οργανώσεις που υποστηρίζουν την αναρχική κομμουνιστική ιδέα και τις συνδικαλιστικές οργανώσεις. Όλες αυτές οι οργανώσεις σχετίζονται η μια με την άλλη με βάση την «αμοιβαία εξάρτηση» και την «ιδεολογική κοινότητα». Διδάγματα από τη βουλγαρική εμπειρία

Θα έλεγα ότι εδώ έχουμε ένα κίνημα που ξεκίνησε κατά αρκετά παρόμοιο τρόπο με πολλά από τα σύγχρονα κινήματα, ιδιαίτερα σε αποικισμένες περιοχές: μικροί πυρήνες προπαγάνδας από αναρχικούς αγωνιστές, με υπόγειο Τύπο, που προσπαθούν να ανυψώσουν την ταξική πάλη. Υπάρχουν, φυσικά, παραλληλισμοί με τις πρώιμες κινήσεις στην Τσεχοσλοβακία, την Πολωνία και την Ουγγαρία, αλλά ειδικά οι Βούλγαροι ανακάλυψαν τρόπους αρκετά αποτελεσματικούς και ρίχτηκαν οι ίδιοι απευθείας στο Μακεδονικό απελευθερωτικό πόλεμο του 1903. Για όλες τις κριτικές που διατυπώθηκαν ενάντια στους εν λόγω αναρχικούς αντάρτες – και η στρατηγική της έναρξης ενός μεγάλης έκτασης αγροτικού πολέμου χωρίς οργανωτική βάση ανάμεσα στους αγρότες και βασιζόμενοι, αντίθετα, στις ιδιορρυθμίες των αγροτικών συμπαθειών, είναι μια από τις πιο ισχυρές αυτές κριτικές – αυτό το βάπτισμα του πυρός όχι μόνο έκανε πιο αδιάλλακτους τους Βούλγαρους στους μετέπειτα αγώνες, αλλά προκάλεσε και την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με πραγματικούς όρους μιλώντας. Σε κάτι λιγότερο από τις ιδανικές συνθήκες ενός σχεδόν συνεχούς πολέμου από το 1911 έως το 1918, ακολουθούμενου από τα σοβαρά χτυπήματα από δύο επιτυχημένα φασιστικά πραξικοπήματα το 1923 και το 1934, το βουλγάρικο αναρχικό κίνημα μετατράπηκε σε μια φοβερή δύναμη, την τρίτη μεγαλύτερη της γενικότερης αριστεράς, χρησιμοποιώντας τους απογοητευμένους εργαζόμενους, την αγροτική και κομμουνιστική ανοικοδόμηση για το σχηματισμό μιας πληθώρας συνδικαλιστικών ενώσεων στην πόλη, στη συνέχεια εισχώρησε σε κάθε κοινωνικό στρώμα με μια φάλαγγα αλληλένδετων μεταξύ τους επαγγελματικών, εργατικών, φοιτητικών οργανώσεων, ακόμα και των οργάνων των ανταρτών. Κατάφερε, μάλιστα, να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών με την οργάνωση της αγροτιάς σε συνδικαλιστικές γραμμές που έβγαινε ολοκληρωτικά από τις δικές τους εμπειρίες. Αυτό ήταν, πάνω απ’ όλα, ένα κοινωνικό κίνημα – αλλά εκείνο που είχε σημαντική ιδεολογική σημασία ήταν να αποκρούσει τα δέλεαρ του μπολσεβικισμού, που ήταν αρκετά οργανωμένος, και να είναι σε θέση, επίσης, να υπερασπιστεί τον εαυτό του με τα όπλα.

Η σημασία αυτή μορφοποιήθηκε, νομίζω, με την προσκόλληση της FAKB στην πλατφορμιστική αντίληψη περί ειδικής οργάνωσης, εργαζόμενη – όπως έκαναν και οι μαχνοβίτες – μέσα σε ένα ευρύ μέτωπο επαναστατικών ελευθεριακών σοσιαλιστικών κοινωνικών δυνάμεων. Με αυτόν τον τρόπο, η FAKB δεν ήταν απλώς και μόνο προσανατολισμένη γεωγραφικά προς τα ανατολικά, στο γειτονικό αντάρτικο της Ουκρανίας με την ευέλικτη και πλουραλιστική προσέγγισή του προς την επανάσταση, αλλά περισσότερο προς τα δυτικά προς τα μπολσεβικοποιημένα αναρχικά κινήματα της Τσεχοσλοβακίας και της Ουγγαρίας, αλλά από πολιτικής άποψης αφιερωμένη στο καθήκον της να πιάσει τον ταύρο από τα κέρατα και να χρησιμοποιήσει τα απαραίτητα εργαλεία για την οικοδόμηση της αυριανής κοινωνίας στο σήμερα. Φαίνεται ότι η Πλατφόρμα εξυπηρέτησε ειδικά τη FAKB, αλλά και γενικά το κίνημα, γιατί ανταποκρίθηκε πολύ καλά στις προκλήσεις του φασιστικού συντεχνιακού πνεύματος, του ανταρτοπολέμου, του φασιστικού και του σταλινικού κράτους καθώς και περίπου 40 χρόνιων παραγωγικής εξορίας. Και παρά τις συκοφαντίες περί σεχταρισμού που εκτοξεύονται συχνά ενάντια στις πλατφορμιστικές οργανώσεις από τους συνθετιστές, η FAKB, όπως προκύπτει από την Πλατφόρμα της του 1945, υποστήριζε ένθερμα την αναρχοσυνδικαλιστική διεθνή, International Workers’ Association (IWA) – που ιδρύθηκε στο Βερολίνο το 1922 αντιπροσωπεύοντας περίπου 2 εκατομμύρια εργαζόμενους – όπως κάνει και η σημερινή της εκδοχή, η FAB, οπότε συμπεραίνεται ότι σαφώς οι αναρχικοί κομμουνιστές δεν εγκατέλειψαν ποτέ τη μαζική γραμμή, ανεξάρτητα από την καταστολή ή την υιοθέτηση εκ μέρους τους της μορφής του αμυντικού ανταρτοπολέμου.

Εκτός από τον Μαχνοβίτικο Επαναστατικό Εξεγερμένο Στρατό της Ουκρανίας (RIAU), που στο αποκορύφωμά του έφτασε τις 500.000 μέλη, το πλησιέστερο παράδειγμα αντίστοιχης μαζικής αναρχικής κομμουνιστικής οργάνωσης που, κατά την άποψή μου, συνδύασε σε τέτοια μεγάλη έκταση ένα ολόκληρο φάσμα οργανωτικών σχημάτων εργατών, αγροτών, φοιτητών, διανόησης και άλλων κοινωνικών ομάδων, συμπεριλαμβανομένων των ανταρτικών δυνάμεων, ήταν η Κορεάτικη Αναρχική Κομμουνιστική Ομοσπονδία (KACF) της περιόδου 1929-1945, αλλά και η μεταπολεμική Αναρχική Ομοσπονδία Ουρουγουάης (FAU) της περιόδου 1956-1976. Αλλά όμως, βασικά στελέχη της KACF εντάχθηκαν στην κορεατική προσωρινή κυβέρνηση το 1940, ενώ η FAU έπεσε σε λάθη, ερωτοτροπώντας με γκεβαρικές περιπέτειες στις αρχές της δεκαετίας του 1970, προτού απαλλαχθεί, τελικά, από τη μαρξιστική ομίχλη και αγκαλιάσει το especifismo (μορφή ειδικής οργάνωσης της Λατινικής Αμερικής που βρίσκεται συχνά κοντά στον πλατφορμισμό) το 1985.

Έτσι, φαίνεται δίκαιο να πούμε ότι η FAKB λαμβάνει τη μερίδα του λέοντος ως μια από τις καλύτερα οργανωμένες και με διάρκεια αναρχικές κομμουνιστικές οργανώσεις, ακόμη και αν η σημερινή ενσάρκωσή της η FAB είναι (αναγκαστικά, ίσως, για την ανοικοδόμηση του κινήματος) συνθετιστική. Ποιο ρόλο έπαιξαν η FAKB και οι αδελφές της οργανώσεις θέτοντας τις βάσεις του αξιοσημείωτου κοινωνικού και ιστορικού άθλου της άρνησης του βουλγάρικου λαού που κατέστησε αδύνατη την απέλαση των Εβραίων της χώρας με αποτέλεσμα τη διάσωση και 48.000 Εβραίων της Βουλγαρίας κατά τη διάρκεια του πολέμου; Αυτές οι πτυχές μένουν – και πρέπει – να διερευνηθούν: αν και σαφώς το ζήτημα του βουλγάρικου αναρχικού κινήματος χρειάζεται περαιτέρω εντατική μελέτη, φαίνεται ότι μερικά κινήματα είχαν μια τέτοια ασυνήθιστη ιστορία και γι’ αυτό τόσο λίγα ανταποκρίθηκαν στην πρόκληση αυτή τόσο άψογα.

Σημειώσεις

1. The Bulgarian Anarchist Movement, Jack Grancharoff, αδημοσίευτο χειρόγραφο, γραμμένο ειδικά για την ZACF, στην Quaama της Αυστραλίας το 2006. Το ντοκουμέντο αυτό παρέχει αρκετές πληροφορίες για το αναρχικό κίνημα στη Βουλγαρία. 2. Η Οργανωτική Πλατφόρμα της Γενικής Ένωσης των Αναρχικών (Σχέδιο), από τους Nestor Makhno, Ida Mett και άλλους της εξόριστης στο Παρίσι αναρχικής ομάδας Dielo Truda, 1926. Αυτό το αναρχικό κομμουνιστικό ντοκουμέντο-“κλειδί” επιβεβαιώνει την ιστορική πλειοψηφική τάση της μαζικής οργανωτικής γραμμής – η οποία περιλαμβάνει την “πολιτική” (ιδεολογική), “κοινωνική” (κοινότητα, κοινωνία) και συνδικαλιστική (συνδικάτο) οργάνωση – ενάντια και στον τυχοδιωκτισμό της μειοψηφικής εξεγερτικής τάσης και στις αντιαναρχικές ατομικιστικές απόψεις. Μπορεί να αντληθεί από το Nestor Makhno Archive στο www.nestormakhno.info και από την ιστοσελίδα της Zabalaza www.zabalaza.net ως μπροσούρα σε μορφή pdf. 3. Gueorgui Cheitanov, 1896-1925, Nick Heath, χωρίς ημερομηνία στο www.libcom.org/articles/history/1896-1925-gueorgui -Sheytanov/index.php 4. Georgi Grigoriev, 1906-1996 (αλλιώς Georges Balkanski), Nick Heath, Anarchist Federation UK, χωρίς ημερομηνία στο www.libcom.org/history/articles/1906-1996-georgi-grigoriev/index.php 5. Liberation Nationale et Liberation Sociale: L’Example de la Revolution Macedonienne, Georges Balkanski (Georgi Grigoriev), Collection Anarchiste, Federation Anarchiste, Παρίσι, Γαλλία, χωρίς ημερομηνία. Το βιβλίο αυτό είναι μάλλον το πρώτο στη γαλλική γλώσσα που προσφέρει αναρχική ανάλυση για το Μακεδονικό εθνικό ζήτημα. 6. Mariola Sirakova, 1904-1925, Nick Heath, Anarchist Federation UK, χωρίς ημερομηνία, στο www.libcom.org/history/articles/1904-1925-mariola-sirakova/index.php 7. Bulgaria – The New Spain. Διατίθεται σε μορφή pdf από τη Zabalaza στο www.zabalaza.net 8. Alexander Metodiev Nakov, 1919-1962+, ανώνυμος συγγραφέας, Βουλγάρικη Ελευθεριακή Ένωση στην εξορία, Παρίσι, Γαλλία, χωρίς ημερομηνία, στο www.libcom.org/history/articles/1919-1962-alexander-metodiev-nakov/index.php 9. Bulgaria – The New Spain κ.λπ. 10. Αναφορές στην οργάνωση αυτή υπάρχουν στο πόρταλ www.broadleft.org αφού γίνει κλικ στη συγκεκριμένη χώρα. 11. Plarforma na Federatsia na Anarkho Komunistite ot Balgaria, 1945, αγγλική μετάφραση Nestor MacNab, FdCA, Ιταλία 2006. Κατά τη γνώμη του συγγραφέα του παρόντος κειμένου το ντοκουμέντο αυτό αξίζει να πάρει τη θέση που του αρμόζει στο πλατφορμιστικό θεωρητικό πάνθεον.

Ο βουλγάρικος αναρχισμός στα όπλα – A’

Του Michael Schmidt (ZACF, Νότια Αφρική) με τη βοήθεια του Jack Grancharoff, (1) βετεράνου Βούλγαρου αναρχικού. Διορθώσεις και επιμέλεια στην αγγλική γλώσσα Will Firth. Ελληνική μετάφραση «ούτε θεός-ούτε αφέντης», Αύγουστος 2008.

300_0___20_0_0_0_0_0_460_0___30_0_0_0_0_0_bulgarian_makhnovism_armed_ms2_1.jpg

Στις αρχές του 20ού αιώνα, ο αναρχισμός ήταν ήδη περιχαρακωμένος ως μαζικό κίνημα στην Τσεχοσλοβακία, την Ουγγαρία και την Πολωνία – αν και αναρχικοί είχαν ήδη δραστηριοποιηθεί στις εξεγέρσεις του 1873 στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη εναντίον της Αυστρο-ουγγρικής κυριαρχίας. Αλλά ήταν πρωταρχικά στη Βουλγαρία και στη γειτονική της Μακεδονία που εμφανίστηκε μια αξιοσημείωτη βάση αναρχικής οργάνωσης, εν μέσω των “παιχνιδιών” μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων της εποχής. Αυτό το κίνημα, το οποίο έχει ελάχιστα (ή και καθόλου) ερευνηθεί και αξιολογηθεί μέχρι σήμερα, όχι μόνο αναμείχθηκε σε αιματηρούς εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες και ένοπλη αντίσταση ενάντια στο φασισμό και το σταλινισμό, αλλά ανέπτυξε ένα αξιοσημείωτο πολυποίκιλο και ανθεκτικό μαζικό κίνημα, το οποίο υιοθέτησε την πολυσυζητημένη “Πλατφόρμα” των εξόριστων στο Παρίσι (2) Ουκρανών μαχνοβιτών που την τράβηξε ως μαγνήτης. Για τους λόγους αυτούς, είναι ζωτικής σημασίας το αναγεννημένο αναρχικό κομμουνιστικό κίνημα της νέας χιλιετίας να επενεξετάσει (ή να ανακαλύψει) την κληρονομιά των Βαλκανίων.

Το κείμενο που ακολουθεί, και το οποίο αρχίζει από το 1919, είναι μέρος αποσπάσματος από τη δίτομη εργασία για τον αναρχισμό και συνδικαλισμό, με τίτλο “Αντι-εξουσία”, γραμμένο από τον Lucien van der Walt και μένα, μια παγκόσμια ιστορία και θεωρία του κινήματος, η οποία αναμένεται να εκδοθεί σε μορφή βιβλίου από την ΑΚPress στις ΗΠΑ το 2008.

Η Ομοσπονδία Αναρχικών Κομμουνιστών Βουλγαρίας (FAKB)

Στο θερμό χρόνο του 1919, στο αποκορύφωμα της παγκόσμιας εργατικής εξέγερσης ενάντια στον καπιταλισμό, οι Βούλγαροι αναρχοσυνδικαλιστές (οι πρώτες ομάδες των οποίων σχηματίστηκαν το 1910) καθώς και ο πυρήνας της παλαιάς Μακεδονικής Βουλγαρικής Αναρχικής Ομοσπονδίας (οργάνωση η οποία ιδρύθηκε το 1909) απηύθυνε έκκληση για επανοργάνωση του κινήματος.

Ως αποτέλεσμα, η Ομοσπονδία Αναρχικών Κομμουνιστών Βουλγαρίας (FAKB) ιδρύθηκε σε ένα συνέδριο τις εργασίες του οποίου άνοιξε ο αναρχικός αντάρτης Mikhail Gerdzhikov (1877-1947), ο οποίος ήταν από τους ιδρυτές της Μακεδονικής Παράνομης Επαναστατικής Επιτροπής (MTRK) το 1898 και διοικητής της ένοπλης πτέρυγάς της κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του Ίλιντεν το 1903 (γνωστής ως Μακεδονικής Εξέγερσης). Οι δυνάμεις του, που αριθμούσαν περίπου 2.000 άσχημα εξοπλισμένους άνδρες, κατάφεραν να νικήσουν το τουρκικό στράτευμα των 10.000 και καλά εξοπλισμένων στρατιωτών, απελευθερώνοντας μια μεγάλη περιοχή στα βουνά Στράντζα της Θράκης με κέντρο την Κομμούνα του Τσέρεβο (ή Βασιλικό) – μια εξέγερση που ήταν από τους σημαντικούς παράγοντες της πτώσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Το ιδρυτικό συνέδριο της FAKB παρακολούθησαν 150 εκπρόσωποι αναρχικών ομάδων, αλλά όχι αυτών που ήσαν παράνομες. Η FAKB οργανώθηκε με τη μορφή παράνομης (υπόγειας) Ομοσπονδίας, αποτελούμενης από τέσσερις περιφερειακές αναρχικές κομμουνιστικές ενώσεις οι οποίες με τη σειρά τους διαιρούνταν σε ομάδες μελέτης, συνδικαλιστικές ομάδες και ομάδες κρούσης. Μέλος της οργάνωσης γινόταν κάποιος που ήταν ήδη δραστήριος αναρχικός.

Η δημόσια δραστηριότητα της Ομοσπονδίας περιελάμβανε προπαγανδιστικές περιοδείες σε όλες σχεδόν τις πόλεις και τα χωριά.

Η FAKB σταμάτησε την έκδοση τη εφημερίδας “Rabotnicheska Misl” (“Εργατική Σκέψη”) και υιοθέτησε ως εκφραστικό της όργανο την “Probuda” (“Αφύπνιση” ή “Ξύπνημα”) που κυκλοφορούσε ήδη από τον Gerdzhikov, ενώ αποφασίστηκε ότι κάθε ομάδα ή οργάνωση-μέλος της μπορούσε να έχει το δικό της όργανο.

Σύμφωνα με τον Grancharoff: “Ο αναρχισμός κατάφερε να γίνει ένα λαϊκό κίνημα και εισχώρησε σε αρκετά κοινωνικά στρώματα, από τους εργάτες, τη νεολαία και τους φοιτητές μέχρι τους δασκάλους και τους δημόσιους υπαλλήλους. Οι υπόγειες παράνομες δραστηριότητες του κινήματος συνεχίστηκαν”.

Έτσι, η FAKB βοήθησε στην ίδρυση και εργάστηκε μέσα σε αυτές, ανάμεσα σε άλλες, οργανώσεις όπως η Βουλγάρικη Ομοσπονδία Αναρχικών Φοιτητών (BONSF) καθώς και ομοσπονδίες αναρχικών καλλιτεχνών, συγγραφέων, διανοουμένων, γιατρών και μηχανικών, αλλά και την Ομοσπονδία Αναρχικής Νεολαίας (FAM), η οποία είχε παραρτήματα σε πόλεις και χωριά και όλα τα μεγάλα σχολεία. Έτσι βλέπουμε ότι η FAKB αποτελείτο από συνδικαλιστές, ένοπλους αντάρτες, τμήματα επαγγελματιών και νεολαία, αποκτώντας δηλαδή πολυποίκιλο χαρακτήρα στη βουλγάρικη κοινωνία.

Κατά τη διάρκεια της απεργίας στα μέσα συγκοινωνίας του 1919-1920, οι αναρχικοί σχεδίαζαν να οπλίσουν τους εργαζόμενους, αλλά η απεργία προδόθηκε από τα αριστερά πολιτικά κόμματα και συντρίφτηκε άγρια, ενώ απαγορεύτηκε και η κυκλοφορία της “Probuda”.

Ένας από τους πλέον δραστήριους αγωνιστές της FAKB ήταν ο Georgi Sheytanov (1896-1925) (3) – που αναφέρεται ως Sheitanoff από τον Grancharoff – ο οποίος καταγόταν από την πόλη Γιαμπόλ, στην ανατολική Βουλγαρία, έγινε αναρχικός στην εφηβική του ηλικία και αναγκάστηκε να καταφύγει εξόριστος στη Γαλλία σε ηλικία 17 χρόνων μετά την απόδρασή του από τη φυλακή όπου κρατείτο επειδή πυρπόλησε το τοπικό δικαστήριο με όλα τα αρχεία και τους φακέλους. Ο Sheytanov επέστρεψε στη Βουλγαρία για να οργανώσει την παράνομη δουλειά το 1914, συνελήφθη εκ νέου και βασανίστηκε, αλλά απέδρασε ξανά και ταξίδεψε στη Μόσχα όπου έγινε μάρτυρας της Επανάστασης του 1917. Επέστρεψε στη Βουλγαρία το 1918, αφού πρώτα κατάφερε να αποφύγει την εκτέλεσή του από τους λευκοφρουρούς στην Ουκρανία. Στη Βουλγαρία, ο Sheytanov αναμείχθηκε ξανά στο αναρχικό κίνημα και δημοσίευσε την περίφημη “Έκκληση προς τους Αναρχικούς” καθώς και το “Μανιφέστο προς τους Επαναστάτες”, μια αναρχική κριτική του μπολσεβικισμού.

Το 1920, η σοσιαλδημοκρατική Βουλγαρική Αγροτική Ένωση (BZS) υπό την ηγεσία του Αλεξάντερ Σταμπολίσκι έγινε η πρώτη σοσιαλιστική κυβέρνηση της Βουλγαρίας, ως μέρος της συνταγματικής μοναρχίας του τσάρου Μπόρις Γ’, δημιουργώντας προϋποθέσεις για εκτεταμένη μαζική λαϊκή δράση. Αλλά όπως και το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα και οι φρουρές του Νόσκε στη Γερμανία, η BZS συγκρότησε την “Πορτοκαλί Φρουρά” ως απεργοσπαστική δύναμη.

Την ίδια περίοδο, ανασυγκροτήθηκε και η βουλγαρόφιλη δεξιά πτέρυγα της εθνικιστικής Εσωτερικής Επαναστατικής Οργάνωσης Μακεδονίας (VMRO) και άρχισε να προπαγανδίζει την επιστροφή της Μακεδονίας στη Βουλγαρία.

Το Βουλγάρικο Κομμουνιστικό Κόμμα (BKP), το οποίο συγκροτήθηκε από τη σοσιαλδημοκρατική φράξια Tesni που κινείτο προς τις θέσεις των μπολσεβίκων, άρχισε επίσης να αναπτύσσεται, για να γίνει ένα από τα μεγαλύτερα κόμματα στην Ευρώπη, αλλά εξακολουθούσε να αναπτύσσει ρεφορμιστικές τακτικές ενώ συμμετείχε και στο Κοινοβούλιο.

Όταν απαγορεύτηκε η “Probuda”, αντικαταστάθηκε από το όργανο της FAKB τον “Αναρχικό” που εκδιδόταν στην πόλη Kyustendil, νοτιοδυτικά της Σόφιας. Στο μεταξύ, ο Sheytanov κυκλοφόρησε την “Εξέγερση” παράνομα, ενώ επανεμφανίστηκε και η “Rabotnicheska Misl”, αρχικά ως περιοδικό. Αλλά μετά μετονομάστηκε και πήρε το όνομα της παλαιάς εφημερίδας του Gerdzhikov “Svobodno Obshtestvo” (“Ελεύθερη Κοινωνία”).

Το 1921 σε ηλικία 15 χρόνων, ένας άλλος σημαντικός αγωνιστής, ο Georgi Grigoriev (1906-1996) (4) έγινε μέλος της FAKB. Αρκετά χρόνια αργότερα θα γράψει την επίσημη ιστορία αυτού που ονομαζόταν Μακεδονική Εξέγερση (5) με το ψευδώνυμο Georges Balkanski.

Το φασιστικό πραξικόπημα του 1923 και τα επακόλουθά του

Τον Γενάρη του 1923, η FAKB συγκάλεσε το 5ο Ετήσιο Συνέδριό της – που ήταν το πρώτο νόμιμο, αν και ακόμα παράνομη – στην πλατεία του Γιαμπόλ, στο οποίο συμμετείχαν 104 εκπρόσωποι και 350 παρατηρητές από 89 οργανώσεις, σύμφωνα με τον Grancharoff. Η ημερήσια διάταξη περιελάμβανε τη συζήτηση της εσωτερικής και εξωτερικής κατάστασης, το ζήτημα της οργάνωσης, την αγροτιά, το διεθνισμό, τη μεταβατική περίοδο, τη δικτατορία του προλεταριάτου, την προπαγάνδα, τις κολεκτίβες και το συνδικαλισμό. Οι εκπρόσωποι ανέφεραν ότι η εργατική τάξη στο Γιαμπόλ, στο Kyustendil, το Ραντομίρ (δυτικά της Σόφιας), το κεντρικό χωριό Νόβα Ζαγόρα, την πόλη Χάσκοβο στο νότο, το Κιλιφάρεβο και το Ντελέμπετς, ήταν σχεδόν όλη συνδεδεμένη με το αναρχικό κίνημα και ότι μεγάλοι πρόοδοι γίνονταν στη Σόφια, στην πόλη Πλόβντιβ στο νότο, στο λιμάνι της Μαύρης Θάλασσας Μπουργκάς, στη Ρούσσε και άλλα κέντρα της χώρας.

Το δημόσιο συνέδριο στο Γιαμπόλ ήταν τόσο εντυπωσιακό που η κυκλοφορία των αναρχικών εφημερίδων ανέβηκε κατακόρυφα. Αλλά η δημοτικότητα αυτή βρισκόταν πάντα στο στόχαστρο της αντίδρασης που σχεδίασε πραξικόπημα και έπεισε την κυβέρνηση της BZS να ψηφίσει έναν “αντιληστρικό” νόμο που στόχευε κατευθείαν στους αναρχικούς.

Τον Μάρτη του 1923 ο Σταμπολίκσι υπέγραψε Σύμφωνο με τη Γιουγκοσλαβία αναγνωρίζοντας τα νέα σύνορα και συμφωνώντας να καταστείλει την VMRO. Στις 26 Μάρτη μια αναρχική διαδήλωση στο Γιαμπόλ ενάντια στον αφοπλισμό του λαού κάτω από τον “αντιληστρικό” νόμο προσέφερε στην ακροδεξιά τη δικαιολογία για το μακελειό που θα ακολουθούσε. Σύμφωνα με τον Grancharoff, ο στρατιωτικός διοικητής της πόλης αυτής απαγόρευσε τις αναρχικές συγκεντρώσεις και έστειλε στρατεύματα στην κεντρική πλατεία, αλλά ένας αναρχικός αγκιτάτορας στάθηκε μπροστά τους και άρχισε να αγορεύει. Ο στρατός άνοιξε πυρ και ο ομιλητής και αρκετοί άλλοι τραυματίστηκαν.

Ξέσπασε τότε μια άγρια μάχη ανάμεσα στους αναρχικούς και το στρατό που κράτησε επί δίωρο και έληξε μόνο όταν ο στρατιωτικός διοικητής της πόλης έφερε ενισχύσεις πυροβολικού από μια γειτονική πόλη. Ο στρατός αιχμαλώτισε 26 αναρχικούς που εκτελέστηκαν την ίδια νύχτα στο στρατόπεδο της πόλης. Γύρω στους 30 με 40 αναρχικούς, μαζί με τον σημαντικό οργανωτή Τοντόρ Ντάρζεφ, σκοτώθηκαν στη μάχη. Αλλά από τους 26, ο φοιτητής Ομπρετένοφ τραυματίστηκε, προσποιήθηκε τον νεκρό και κατάφερε να διαφύγει σιγά-σιγά, ειδοποιώντας άλλους.

Το επόμενο πρωί ο στρατός επιτέθηκε σε όλα τα αναρχικά κέντρα της Σόφιας και συνέλαβε όσους βρέθηκαν εκεί.

Στις 9 Ιούνη, σε μια εθνικιστική αντίδραση στο Βουλγαρο-γιουγκοσλαβικό Σύμφωνο, φασίστες αξιωματικοί που ανήκαν στην Στρατιωτική Ένωση και υποστηρίζονταν από τον τσάρο και τη VMRO, έκαναν πραξικόπημα ενάντια στην κυβέρνηση της BZS και σκότωσαν τον Σταμπολίκσι. Στο Κιλιφάρεβο οι αναρχικοί με τους κομμουνιστές και τους αγροτιστές απέκρουσαν από κοινού επιθέσεις του στρατού επί αρκετές μέρες και κατέλαβαν για λίγο την πόλη Ντρένοβο και αρκετές άλλες πόλεις στους πρόποδες των βουνών.

Η νέα κυβέρνηση ήταν ένας συνασπισμός ακροδεξιών δυνάμεων που υποστηριζόταν από το Narodrisak, κόμμα του μεγάλου κεφαλαίου, με αρχηγό τον περιβόητο φασίστα καθηγητή Αλεξάντρ Τσάνκοφ, ο οποίος έδωσε στην ακροδεξιά πτέρυγα της VMRO τον πλήρη έλεγχο του βουλγάρικου τμήματος της Μακεδονίας (η αριστερή πτέρυγα της VMRO που είχε διαλυθεί την περίοδο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ανασυγκροτήθηκε στη Βιέννη το 1926 ως Ενωμένη VMRO, αλλά χωρίς πλέον αναρχικούς στους κόλπους της, κινούνταν ανάμεσα στα κομμουνιστικά κόμματα Βουλγαρίας και Ελλάδας).

Ο Grancharoff γράφει ότι “η χώρα μεταβλήθηκε σε σφαγείο”, με ίσως 30.000-35.000 εργάτες και αγρότες δολοφονημένους από τις ακροδεξιές δυνάμεις στο διάστημα 1923-1931 – κάτι ανάλογο με την περίοδο της δικτατορίας του Γκατλιέρι στην Αργεντινή. Τα κινήματα των αναρχικών, των κομμουνιστών και των αγροτών αναγκάστηκαν να περάσουν στην παρανομία και σημαντικοί αναρχικοί αγωνιστές, όπως ο Νικόλα Ντράγκνεφ, συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες. Μερικοί αναρχικοί κατέφυγαν στην εξορία, όπου άρχισαν την κυκλοφορία της “Rabotnicheska Misl” στο Σικάγο. Άλλοι συγκρότησαν μάχιμα αποσπάσματα γνωστά ως cheti και αναμείχθηκαν σε κάποιες προσπάθειες απόπειρας εξέγερσης με μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος το 1923, αλλά και σε μια αναπόφευκτη αντάρτικη δράση.
Ο Grancharoff λέει ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα αρχικά δεν πήρε μέρος στον αγώνα ενάντια στον φασισμό, υιοθετώντας τη γραμμή ότι ήταν ο αγώνας “ανάμεσα σε δύο μπουρζουαζίες” –το λαό και το κράτος! Παρακινημένο από τη Μόσχα, το Κόμμα άρχισε την εξέγερση, αλλά επειδή προσπάθησε να υποκαταστήσει τη μαζική δράση οι προσπάθειές του αποδείχθηκαν αποτυχημένες.

Το 1923, ο Sheytanov κυκλοφόρησε την παράνομη εφημερίδα “Protest” και αργότερα, το 1924, κατάφερε να κυκλοφορήσει μια νόμιμη εφημερίδα την “Zov” (“Το Κάλεσμα”), η οποία έγινε δημοφιλής στους ακαδημαϊκούς κύκλους, ενώ την ίδια περίοδο ο ίδιος κυκλοφορούσε και την παράνομη “Acratia”.

Το Ενωμένο Μέτωπο και η αντάρτικη δράση

Πιστεύοντας ότι ήταν η σωστή στιγμή να ενώσει τη βάση των εργατών ενάντια στο φασισμό, ο Sheytanov απέκτησε επαφές με τους κομμουνιστές, τους αριστερούς αγροτιστές και τους Μακεδόνες φεντεραλιστές, όπως ο Τοντόρ Πανίτσα, κυκλοφορώντας τη “λογοτεχνική” επιθεώρηση ”Plamlak” (“Η Φλόγα”) για να προωθήσει την ιδέα αυτή. Αλλά όταν ιδρύθηκε το Ενωμένο Μέτωπο μετά από ντιρεκτίβες της Κομιντέρν (Κομμουνιστική Διεθνής), το αναρχικό κίνημα – που κατευθυνόταν από την FAKB – το χαρακτήρισε εξουσιαστικό και αρνήθηκε να πάρει μέρος. Ο Grancharoff παραθέτει ένα σταλινικό έργο (“Η ανάδυση, η ανάπτυξη και η ενστάλαξη του οπορτουνισμού στο βουλγάρικο εργατικό κίνημα” – 1986) ως πηγή του ώστε να σχολιάσει ότι:

“Με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι αναρχικοί δεν αποδέχθηκαν τη Σοβιετική Ένωση ως σοσιαλιστική χώρα. Και το επιχείρημά τους ήταν ακαταμάχητο: Στη Ρωσία, όπως και παντού στον κόσμο, υπάρχει καπιταλισμός. Είναι βλακώδες να νομίζουμε ότι ο δεύτερος μπορεί να υπάρχει χωρίς να τον υπερασπίζεται μια κυβέρνηση η οποία (ακόμα και) στη Ρωσία αναφέρεται ως προλεταριακή”.

Η ύπαρξη ενός μεγάλου και οργανωμένου και ιδεολογικού αναρχικού κομμουνιστικού και αναρχοσυνδικαλιστικού εργατικού κινήματος με βαθιές προσβάσεις και στην εργατική τάξη και στη διανόηση εξηγεί, επίσης, το γιατί – αντίθετα από ό,τι στην Ουγγαρία και την Τσεχοσλοβακία όπου αρκετοί αναρχικοί βοήθησαν τα κομμουνιστικά κόμματα της περιόδου – ελάχιστοι Βούλγαροι αναρχικοί προσελκύθηκαν στην μπολσεβίκικη αντίληψη περί Επανάστασης.

Η βομβιστική ενέργεια στον καθεδρικό ναό St. Nedelya της Σόφιας, από κοινή ομάδα ριζοσπαστών μελών του Κομμουνιστικού Κόμματος και της BZS – σε απάντηση στην φυλάκιση και εκτέλεση αρκετών ηγετικών στελεχών του Κομμουνιστικού Κόμματος – είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 11 στρατηγών, του αρχηγού της αστυνομίας και του δημάρχου της πόλης και 140 άλλων ατόμων. Ωστόσο, είχε επίσης ως αποτέλεσμα και ένα άγριο κύμα τρομοκρατίας ενάντια στην αριστερά, με 3.000 συλλήψεις και 3 εκτελέσεις.

Η FAKB, το Κομμουνιστικό Κόμμα και η BZS ενοποίησαν τα μάχιμα αποσπάσματά τους σε ένα κοινό σώμα, αλλά αναγκάστηκαν γρήγορα να διαχωριστούν σε μικρότερες ομάδες κρούσης.

Ειδικές αστυνομικές δυνάμεις αναζητούσαν τον Sheytanov και, τελικά, συνέλαβαν τον ίδιο με την συντρόφισσά του στον αγώνα, νεαρή ηθοποιό Μαρία Σιράκοβα (6), που εκτελέστηκαν μαζί με 12 άλλα άτομα στο σιδηροδρομικό σταθμό Μπέλοβο στις 2 Ιούνη 1925.

Η καταστολή ανάγκασε, επίσης, μεγάλο αριθμό αναρχικών, όπως ο Grigoriev, να εγκαταλείψουν τη χώρα, καταφεύγοντας αρχικά στη Γιουγκοσλαβία και μετά στη Γαλλία, όπου συγκροτήθηκαν σημαντικές ομάδες Βούλγαρων αναρχικών στην Τουλούζη, το Παρίσι και την Beziers. Οι ομάδες αυτές συγκρότησαν επιτροπή βοήθειας και υποστήριξης των φυλακισμένων αναρχικών στη Βουλγαρία και κατάρτισαν και ένα επαναστατικό πρόγραμμα για την FAKB.

Επηρεασμένη από την όλη συζήτηση στη Γαλλία για την Πλατφόρμα των Μάχνο και άλλων (το 1926) – όπου κάποιος Βούλγαρος εκπρόσωπος γνωστός ως “Πάβελ” (μάλλον ο Grigoriev) ήταν ανάμεσα σε αυτούς που συγκρότησαν την βραχύβια πλατφορμιστική διεθνή με το όνομα Αναρχική Κομμουνιστική Διεθνής (το 1927) – η FAKB υιοθέτησε την Πλατφόρμα ως το Πρόγραμμά της.

Ο συνδικαλισμός της Vlassovden και η «εκτίναξη» του αναρχισμού

Στο μεταξύ, ο αναρχοσυνδικαλιστής Μανόλ Βάσσεβ Νικόλοφ και μια ομάδα αναρχικών κομμουνιστών από το Χάσκοβο, έκαναν οργανωτική δουλειά ανάμεσα στους αγρότες στις καπνοκαλλιέργειες της περιοχής τους, μέσω των παλαιών παραδοσιακών αλληλοβοηθητικών συνεργατικών που ονομάζονταν Vlassovden (από το όνομα μιας παλαιάς παγανιστικής γιορτής). Το 1930 είχαν επιτυχία καθώς κατάφεραν να συγκεντρώσουν στο Χάσκοβο 600 εκπροσώπους αγροτών από όλη τη χώρα όπου ιδρύθηκε η Συνομοσπονδία Vlassovden, η οποία μερικές φορές ονομαζόταν και Ένωση Vlassovden. Τα αιτήματα που έθετε η συνομοσπονδία αυτή ήταν μεν ριζοσπαστικά, αλλά όχι επαναστατικά, δηλαδή μείωση των άμεσων και έμμεσων φόρων, σπάσιμο των αγροτικών καρτέλ, ελεύθερη ιατρική περίθαλψη για τους αγρότες, ασφάλιση και συνταξιοδότηση των εργατών γης και κοινοτική αυτονομία. Αλλά ο συνδικαλισμός της Vlassovden εξαπλώθηκε σαν πυρκαγιά και το 1931 η συνομοσπονδία είχε 130 τμήματα.

Στο μεταξύ, η πολιτική κατάσταση είχε αλλάξει. Το 1930, ο Grigoriev επέστρεψε στη Βουλγαρία επωφελούμενος από μια αμνηστία και οργάνωσε έναν παράνομο πυρήνα της FAKB στη Σόφια. Τον ίδιο χρόνο, ιδρύθηκε από αξιωματικούς μια παραστρατιωτική φασιστική οργάνωση που ονομαζόταν Zveno (Σύνδεσμος) επηρεασμένη από το πρότυπο του Μουσολίνι και συνδέθηκε στενά με τη Στρατιωτική Ένωση.

Το 1931 άρχισε το κίνημα για την ελεύθερη έκφραση που καθοδηγήθηκε από τους αναρχικούς καθώς και το κίνημα για χορήγηση αμνηστίας σε όσους ήσαν πολιτικοί κρατούμενοι, ενώ η ακροδεξιά κυβέρνηση εκδιώχθηκε καθώς ηττήθηκε εκλογικά από ένα “Λαϊκό Μπλοκ” αποτελούμενο από φιλελεύθερους, κομμουνιστές και τους αγροτιστές της BZS.

Πριν από τις εκλογές, την Πρωτομαγιά η αστυνομία επιτέθηκε σε μια αναρχική φοιτητική συγκέντρωση και συνέλαβε 11 φοιτητές. Η αναρχική νεολαία BOSF που διοργάνωσε τη συγκέντρωση, απαιτούσε κατάργηση της θρησκευτικής εκπαίδευσης και σταμάτημα της στρατολόγησης μέσα στα πανεπιστήμια, ζητώντας την απομάκρυνση από αυτά των παπάδων και των στρατιωτικών καθώς και την κατάργηση της φορολογίας.

Αλλά το τέλος του φασιστικού καθεστώτος ακολούθησε μια μεγάλη και συστηματική αναρχική οργανωτική και εκδοτική δραστηριότητα έτσι που το αναρχικό κίνημα έγινε η τρίτη μεγάλη δύναμη της γενικότερης αριστεράς, μετά το Κομμουνιστικό Κόμμα και την BZS.

Τον ίδιο χρόνο (1931), σύμφωνα με μια μελέτη, υπήρχαν 40 αναρχοσυνδικαλιστικές ομάδες οι οποίες ήταν συνενωμένες ομοσπονδιακά στην Αναρχοσυνδικαλιστική Εθνική Συνομοσπονδία Εργασίας (ASNCL), ενώ η Βολγάρικη Ομοσπονδία Αυτόνομων Συνδικάτων (BFAU) έγινε το βουλγάρικο τμήμα της IWW (7). Το 1932 η FAKB συγκάλεσε ένα παράνομο συνέδριο στο δάσος Λόβετς, όπου προήδρευσε ο Grigoriev, και το οποίο είχε ως στόχο την επανενοποίηση του κινήματος. Η “Rabotnicheska Misl” έγινε και πάλι το εκφραστικό όργανο της Ομοσπονδίας. Πάντως, παρά την αριστερή φύση του “Λαϊκού Μπλοκ” το αναρχικό κίνημα εξακολουθούσε να είναι αντικείμενο διώξεων, καθώς οι πυροβολισμοί, οι συλλήψεις και οι φυλακίσεις ήσαν κοινά χαρακτηριστικά.Το φασιστικό πραξικόπημα του 1934 και τα επακόλουθά του

Το 1934 οι ηγέτες της Zveno, συνταγματάρχες Κίμον Γκεοργκίεφ και Νταμιάν Βέλτσεφ, έκαναν πραξικόπημα και δημιούργησαν ένα εξουσιαστικό καθεστώς με τον Γκεοργκίεφ ως πρωθυπουργό, θέτοντας εκτός νόμου όλα τα πολιτικά κόμματα, μετατρέποντας σε συνεργατικές τις συνδικαλιστικές οργανώσεις ANSCL, BFAU και Συνομοσπονδία Vlassovden (κατάσταση από την οποία η τελευταία δεν επανέκαμψε ποτέ) και κήρυξαν τον πόλεμο στο Κομμουνιστικό Κόμμα και την FAKB.

Επίσης, το 1934 η ακροδεξιά VMRO, σε συνεργασία με τους Κροάτες φασίστες Ustase, δολοφόνησε τον βασιλιά Αλέξανδρο της Γιουγκοσλαβίας καθώς και τον Γάλλο υπουργό Εξωτερικών Λουίς Μπαρτού, στη Μασσαλία,. Η διεθνής κατακραυγή ανάγκασε το καθεστώς της Zveno να πάρει κατασταλτικά μέτρα ενάντια στην VMRO.
Το καθεστώς απαγόρευσε αναρχικές εφημερίδες όπως την “Svobodno Obshtestvo”, αλλά εμφανίστηκε η εφημερίδα “Νέος Κόσμος” από τον Πέταρ Λοζάνοφ, ενώ η εφημερίδα “Compass” κατάφερε να παραμείνει σε κυκλοφορία.

Το 1935 εκδηλώθηκε αντιπραξικόπημα του τσάρου, εκδιώχθηκε ο Γκεοργκίεφ και ανήλθε στην εξουσία ο μοναρχικός ηγέτης της Zveno στρατηγός Ζλάτο Πάντσεφ, αλλά όμως αντικαταστάθηκε γρήγορα από μια μη πολιτική μοναρχική δικτατορία. Αλλά τα αναρχικά, κομμουνιστικά και αγροτιστικά κινήματα εξακολούθησαν να δρουν στην παρανομία καθώς ο Τύπος τους εξακολουθούσε να βρίσκεται υπό απαγόρευση, ενώ η φιλοκομμουνιστική Ενωμένη VMRO κατέρρευσε το 1936.

Ένα παράδειγμα τυπικού Βούλγαρου αναρχικού εκείνη την περίοδο, μπορεί να βρει κανείς στα αρχεία της αστυνομίας (τα οποία συνενώθηκαν αργότερα κάτω από τη σοβιετική κατοχή) και αφορά αυτό του ανθρακωρύχου, εργάτη γης και μηχανικού Αλεξάντερ Μεθόδιεφ Νάκοφ (1919-1962) (8), ο οποίος προερχόταν από φτωχή οικογένεια του χωριού Kosatcha της επαρχίας Πέρνικ. Ο Νάκοφ έγινε αναρχικός το 1937, συγκροτώντας μια αναρχοσυνδικαλιστική ομάδα στο εργοστάσιο Machinostroitel του Πέρνικ όπου εργαζόταν, ενώ αργότερα βρέθηκε κρατούμενος σε φασιστική φυλακή και σε σοβιετικό στρατόπεδο συγκέντρωσης. Η σταλινική αστυνομία τον περιέγραψε ως ¨φανατικό αναρχικό”, αλλά επίσης ως “πολύ καλό εργάτη” με “γενικά πολύ καλό πολιτικό υπόβαθρο”, πολυδιαβασμένο και εσπεραντιστή.

Με το ξέσπασμα της Ισπανικής Επανάστασης, το 1936, 30 περίπου Βούλγαροι αναρχικοί, συμπεριλαμβανομένου και του Grigoriev, έσπευσαν να πολεμήσουν μέσα από τις πολιτοφυλακές. Επίσης, ο Grigoriev εκπροσώπησε την FAKB στο συνέδριο των CNT/FAI τον Νοέμβρη του ίδιου χρόνου στην ελεύθερη Ισπανία.

Οι επαναστατικές προκλήσεις της εποχής και ο φασισμός ανάγκασαν το διασκορπισμένο αναρχικό κίνημα να ανασυνταχτεί εκ νέου μέσα από ένα άλλο συνέδριο της FAKB (το τελευταίο πριν τον πόλεμο) που συνήλθε στη Βίτοσα τον Αύγουστο του 1936. Ακόμα, παρά τις πολλές φυλακίσεις σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, οι αναρχικοί κατάφεραν να κυκλοφορήσουν σε μικρογραφημένη μορφή την εφημερίδα “Khleb I Svoboda” (“Ψωμί και Ελευθερία”) στο διάστημα 1936-1939.

Το 1938 το Κομμουνιστικό Κόμμα προσπάθησε να απευθυνθεί σε ένα μεγαλύτερο κοινό αλλάζοντάς το όνομά του σε Βουλγάρικο Εργατικό Κόμμα (BRP), μέχρι που εναγκαλίστηκε πλήρως το σταλινισμό το 1948.

Το 1939 ο Grigoriev επέστρεψε στη Βουλγαρία, αλλά συνελήφθη και τα χρόνια του πολέμου ήταν κρατούμενος σε διάφορες φυλακές και στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Ο μεγάλος κίνδυνος μιας τέτοιας κατάστασης δεν εξαρτάται μόνο από την στρατιωτική υπεροχή των ΗΠΑ, αλλά επίσης και από το γεγονός ότι η ολοκληρωτική επικράτηση των συγκεκριμένων μακρο-οικονομικών και στρατιωτικών συμφερόντων των ΗΠΑ είναι ακριβώς το επίσημο δόγμα στην Ουάσινγκτον.

Μερικοί σχολιαστές είναι πεπεισμένοι ότι, εάν τα πράγματα συνεχιστούν στο μοτίβο αυτό, τότε η Κίνα θα είναι η ηγέτιδα του παγκόσμιου εμπορίου το 2020, κάτι που μένει να δούμε. Η πιθανότητα η Κίνα να εξελιχθεί σε έναν μετριοπαθή αυτόνομο οικονομικό γίγαντα μπορεί να ειδωθεί στη μη ανταπόκριση ανάμεσα στα επίπεδα των εξωτερικών επενδύσεων κεφαλαίων στην χώρα και στον όγκο των δυτικών πωλήσεων στις κινεζικές αγορές. Η διαπιστωμένη δυσαναλογία ανάμεσα στις κινεζικές εξαγωγές και εισαγωγές, που έχει την εξήγησή της στη ρίζα του οικονομικού μπουμ στην παλαιά “Μέση Αυτοκρατορία”, εξακολουθεί να έχει ως αποτέλεσμα το ότι η Δύση εξακολουθεί να κάνει όνειρα για να μετατρέψει την Κίνα σε μια τεράστια αγορά για τα προϊόντα του “Πρώτου Κόσμου”. Όπως υπογράμμισε ο Ινδός Νομπελίστας οικονομολόγος Amartya Sen, η μαοϊκή εποχή κληροδότησε στην Κίνα ένα αξιόλογο αποτελεσματικό μαζικό σύστημα υγείας, αλλά επίσης και, πάνω απ’ όλα, ένα κρατικό σύστημα εκπαίδευσης από το δημοτικό σχολείο μέχρι το πανεπιστήμιο, το οποίο είναι δωρεάν για όλους από τη δεκαετία του 1980. Έτσι, η χώρα απολαμβάνει ακόμα τη σημαντική πηγή της μαζικής παραγωγής απόφοιτων πανεπιστημίου καλής κατάρτισης, ανάμεσα στους οποίους πάρα πολλοί μηχανικοί με μια ποικιλία ειδικεύσεων, σε σημείο που εδώ και μερικά χρόνια η αμερικανική βιομηχανία να έχει πλέον συνειδητοποιήσει ότι η Κίνα είναι τώρα πια ικανή να παράγει άριστα ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά προϊόντα σε πολύ χαμηλότερες τιμές. Η αύξηση της κινεζικής κατανάλωσης έχει αναμφισβήτητα συνεισφέρει στην αύξηση των τιμών πετρελαίου, προκαλώντας μια κρίση στους κόλπους των καταναλωτών των ΗΠΑ, που έχουν ήδη αρχίσει να συνειδητοποιούν πόσο μη οικονομική έχει γίνει η υπερκατανάλωση φυσικού αερίου. Αλλα τα καλύτερα μένουν να έρθουν, δεδομένου ότι μιλάμε για μια χώρα 1,3 δις κατοίκων, συγκρινόμενων με τα μόλις μετά βίας 300 εκατομμύρια κατοίκων των ΗΠΑ.

Στο στρατιωτικό επίπεδο, επίσης, η Κίνα δεν είναι κάτι το αστείο. Οι στρατιωτικές δαπάνες της Κίνας έρχονται δεύτερες μετά από αυτές των ΗΠΑ και οι ειδικοί του Πενταγώνου – που μελετούν πιθανά σενάρια ενός μελλοντικού πολέμου με την Κίνα – πιστεύουν ότι αυτή η χώρα έχει τις καλύτερες στρατηγικές προοπτικές ώστε να συναγωνιστεί τις ΗΠΑ καθώς και μια καταστρεπτική στρατιωτική τεχνολογία η οποία θα ήταν ικανή να αντισταθμίσει το παραδοσιακό αβαντάζ των ΗΠΑ. Δεν είναι τυχαίο ότι (σύμφωνα με νέα που δημοσιεύτηκαν στη διάρκεια των πρόσφατων Ολυμπιακών Αγώνων) οι περισσότεροι κινεζικοί πύραυλοι στοχεύουν τις ΗΠΑ.
Μετά έρχεται η μετα-Γιέλτσιν Ρωσία, η οποία έχει ορθοποδήσει λίγο ώς πολύ κατά την περίοδο Πούτιν, έχοντας επιστρέψει στο επίπεδο του να είναι μια από τις μεγάλες δυνάμεις, αν και ακόμα σε τοπικό επίπεδο. Επί 5 χρόνια τώρα, η ρωσική οικονομία έχει αναπτυχθεί ραγδαία (αναπτύσσεται τουλάχιστον κατά 7% ετησίως) εν μέρει χάρη στις γρήγορα αυξανόμενες τιμές ενέργειας. Τα δυο τρίτα του εισοδήματος της χώρας καθώς και σχεδόν το μισό ρωσικό ισοζύγιο προέρχονται από τις πωλήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου και η ανάπτυξή της έχει προέλθει από αυτές, έχοντας επιτρέψει στη Ρωσία να συσσωρεύσει εκατοντάδες εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων σε χρυσό και εξωτερικό συνάλλαγμα, ξεπληρώνοντας το εξωτερικό χρέος στο ΔΝΤ και καταρτίζοντας ένα εντυπωσιακό πρόγραμμα μακρο-οικονομικής και νομισματικής σταθεροποίησης. Ωστόσο, οικονομικά μιλώντας, η Ρωσία δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ακόμα υγιής χώρα, δεδομένου ότι τα προ-κεφαλαιακά εισοδήματά της είναι ακόμα πολύ χαμηλά, γύρω στο 35% της Ε.Ε. και του 25% των ΗΠΑ. Επιπλέον, η ρωσική παγκόσμια οικονομία είναι επικίνδυνα εύθραυστη εξαιτίας της μεγάλης εξάρτησής της από το εμπόριο πετρελαίου και αερίου, στην οποία πρέπει να προσθέσουμε το χαμηλό επίπεδο οικονομικής ποικιλότητας τα τελευταία χρόνια και την άσχημη κατάσταση της κατασκευαστικής της βιομηχανίας που βρίσκεται σε αρκετά αδύναμο σημείο και σε συγκεκριμένους τομείς της έχει μάλλον καταρρεύσει. Πρέπει να ειπωθεί, πάντως, ότι κάθε μέλλον εξαρτάται από τις τιμές ενέργειας και που στη θεωρία μπορούν να αντισταθμιστούν με τη χρήση των τεράστιων πηγών που έχουν συσσωρευτεί εδώ και καιρό καθώς και μέσω της αύξησης των δημοσίων επενδύσεων σε συγκεκριμένους τομείς. Υπάρχει επίσης και ο άγνωστος παράγοντας του πληθωρισμού.

Φυσικά, είναι η άμβλυνση των ΗΠΑ που θέτει την υπόσχεση για μια τέτοια συμφωνία, με τη Ρωσία να μην είναι πλέον η σταχτοπούτα που ήταν κάποτε. Με άλλα λόγια, είναι αρκετά γνωστό ότι ο πόλεμος στο Ιράκ προκάλεσε αύξηση των τιμών του αργού πετρελαίου αποκλείοντας ακόμα την αύξηση της κινεζικής κατανάλωσης. Έτσι, τα αποτελέσματά της δεν μπορούν να αποκλείσουν τον τομέα των υδρογονανθράκων, με συνέπεια στο τέλος η αύξηση αυτή να είναι τόσο σημαντική που ακόμα και η οικονομία των ΗΠΑ δεν θα μπορούσε να την αντέξει, κάτι που ευνόησε τα μέγιστα τη Ρωσία και την Gazprom. Όπως έχουμε ήδη πει, η κατάσταση αυτή επέτρεψε στη Ρωσία να κάνει τεράστιες προόδους στην αποπληρωμή του εξωτερικού της χρέους, από το 80% του ΑΕΠ στο 25-20%. Είναι μια κατάσταση που έχει επιτρέψει μια ανοδική πορεία της ρωσικής οικονομίας κατά κάποιο τρόπο.

Η Ρωσία όχι μόνο πραγματοποιεί μια ανασυγκρότηση της στρατιωτικής της δύναμης, αλλά ακόμα και κατά πιο σημαντικό τρόπο, επιζητά μια οικονομική αναδιοργάνωση αυτού του μορφώματος εξακολουθεί να ονομάζεται Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών. Με την ουκρανική Naftogaz εκτός συναγωνισμού, λόγω των τεράστιων χρεών της, η Ρωσία μπορεί να προχωρήσει στην υλοποίηση των σχεδίων της για την κατασκευή (με κόστος 5 εκατομ. ευρώ) ενός αγωγού αερίου που να πηγαίνει τόσο μακριά όσο η Βαλτική Θάλασσα ώστε να προμηθεύει τη Γερμανία και τη Βρετανία, αποκόπτοντας έτσι την Τουρκία, την Πολωνία και την Ουκρανία με έναν τρόπο σαν να θέτει το αέριο της Κεντρικής Ασίας υπό τον έλεγχό της. Εξαιτίας της εξάρτησης της Ε.Ε. σε αέριο από τη Ρωσία δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα να ενισχυθεί το ρούβλι έναντι του ευρώ. Σε κάθε περίπτωση, τα νέα νομισματικά αποθέματα της Ρωσίας θα επιτρέψουν στη Μόσχα να αναλάβει έναν πιο έντονο ρόλο και ηγεμονία στα ευρωασιατικά κράτη της πρώην ΕΣΣΔ. Έχει επίσης επιτρέψει στη Ρωσία να βελτιώσει τις οικονομικές της σχέσεις με την Ινδία (της οποίας είναι πλέον ο μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων) και την Ιαπωνία.

Αν και η Κίνα προηγείται επί του παρόντος της Ρωσίας στον τομέα των εξαγωγών – και ειδικά στο χώρο των τηλεπικοινωνιών, των μεγάλων έργων υποδομής και των δημοσίων επενδύσεων – η Ρωσία σημειώνει τεράστια πρόοδο στον τομέα της πληροορικής όπου έχει ανάπτυξη κατά περίπου 50%. Έχει υπολογιστεί ότι το 2010 η Ρωσία θα είναι σε θέση να κερδίζει γύρω στα 15 δις δολάρια από τις εξαγωγές τεχνολογίας πληροφορικής, γινόμενη η ηγέτιδα δύναμη στον τομέα αυτό σε παγκόσμιο επίπεδο. Δέκα χρόνια πριν από όλα αυτά, δεν κερδιζε παραπάνω από $200 εκατομμύρια. Είναι λίγοι αυτοί που γνωρίζουν σήμερα ότι το ένα τρίτο των προγραμμάτων της Microsoft παρασκευάζεται από Ρώσους εργάτες (στη Ρωσία και το εξωτερικό) και ότι η Ρωσία είναι αυτή τη στιγμή ο τρίτος μεγαλύτερος εξαγωγέας στον τομέα αυτό, μετά την Κίνα και την Ινδία.

Ας εξετάσουμε τα γεγονότα στην Γεωργία και Οσετία. Δεν νομίζω ότι υπάρχει αμφιβολία ότι αποτελούν μέρος των ενδο-ιμπεριαλιστικών συγκρούσεων ανάμεσα στις Ρωσία και τις ΗΠΑ, ακόμα και εάν συγκεκριμένοι παράγοντες δείχνουν το αντίθετο. Μετά την καταστροφική περίοδο που ακολούθησε την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η Ρωσία δεν εκπλήρωσε ποτέ την εσωτερική της αναδιοργάνωση και δεν φαίνεται ότι είναι σε θέση να εμπλακεί σε έναν ιμπεριαλιστικό ανταγωνισμό με τις ΗΠΑ, ειδικά έξω από τη γεωγραφική της περιοχή. Οι νέες πρωτοβουλίες της και η σύναψη διεθνών οικονομικών και πολιτικών σχέσεων είναι μέρος της επεκτατικής της φάσης, που είναι μεν αληθινή, αλλά όπως είναι η κατάσταση προς το παρόν είναι περισσότερο αμυντική παρά επιθετική. Είναι αμυντική εξαιτίας της πολύ καλά μελετημένης και ενορχηστρωμένης περικύκλωσής της από τις ΗΠΑ, οι οποίες έχουν ήδη υπό τον έλεγχό τους τα καθεστώτα του Κιργιστάν και του Ουζμπεκιστάν, δηλαδή σ’ αυτή την ίδια την Κεντρικηή Ασία που έλεγχε το 2002 η Ρωσία. Επίσης, αν και η κίνηση ματ σε βάρος της Ρωσίας δεν πραγματοποιήθηκε ακόμα, να πούμε ότι οι Βαλτικές Χώρες, η Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, η Γεωργία και η Ουκρανία έχουν ήδη φιλοαμερικανικές κυβερνήσεις. Υπάρχει και το ζήτημα των εγκαταστάσεων των αμερικανικών πυρραύλων στην Πολωνία, και ακόμα η σκληρή πίεση των ΗΠΑ στην Ουκρανία και τη Γεωργία να γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ. Πράγματι, δεν υπάρχουν δικαιολογίες για την αντίδραση της Ρωσίας όσον αφορά την επίθεση της Γεωργίας στην αποσχιστική Οσετία, μια χώρα που η Δύση αρνείται το δικαίωμά της στον πολιτικό αυτοκαθορισμό, κάτι που ήταν τόσο ευτυχής να επιβάλλει στο Κόσοβο ενάνια στη Σερβία με μαζικούς βομβαρδισμούς (τους πρώτους ενάντια σε ευρωπαική χώρα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο). Και είναι φυσικά σίγουρο ότι η ρωσική θαραλλέα υπεράσπιση του αυτοκαθορισμού της Οσετίας συνοδεύεται με μια καλή δόση υποκρισίας, δεδομένου ότι αυτή η ίδια η Ρωσία αρνείται στην Τσετσενία το ίδιο πράγμα που επιζητά και η Οσετία. Αλλά αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο γίνονται όλα. Η real politik είναι ένα πράγμα, αλλά η σταθερότητα είναι ένα άλλο. Πέρα από οτιδήπτε άλλο, είναι λυπηρό να βλέπεις τους λαούς να εμπλέκονται σε όλες αυτές τις εθνικιστικές διαμάχες (και στην εκπλήρωση των οικονομικών συμφερόντων που υποβόσκουν και τα οποία είναι ολοκληρωτικά ασύνδετα με τα δικάτους συμέροντατα) μην αναπτύσσοντας κάθε είδος κινήματος που να επιζητά την εκπλήρων των πραγματικά κοινωνικών τους ενδιαφερόντων.

Αλλά για τη Ρωσία υπάρχει ένας πρωταρχικός χώρος ενδιαφέροντος που είναι ευαίσθητος για την ιμπεριαλιστική ανάπτυξη: το ενεργειακό ζήτημα. Εκτός από τη σύνδεση με τις αμυντικές ανάγκες της Ρωσίας, το πρόβλημα της Οσετίας-Γεωργίας συνδέεται κατευθείαν με τον υπό κατασκευή αγωγό BTC (Baku-Azerbaijan-Turkey, διαμέσου Tbilisi της Γεωργίας) που διασχίζει τα σύνορα της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Το Αζερμπαϊτζάν και η Γεωργία είναι ήδη προτεκτοράτα των ΗΠΑ, συνδεόμενα στρατιωτικά με το Ισραήλ, το οποίο, με τη σειρά του, έχει τα δικά του ενδιαφέροντα στις πετρελαιοπηγές των Αζέρων που παράγουν σχεδόν το 20% των αναγκών σε πετρέλαιο. Έτσι η Ρωσία συμμετέχει στον παγκόσμιο ενεργειακό ανταγωνισμό, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι δεν χρειάζεται να εισάγει πετρέλαιο ή φυσικό αέριο. Και όχι μόνο αυτό, αλλά χρειάζεται να ελέγχει τη μεταφορά ενεέργειας, ειδικά προς την Ευρώπη. Και δεν είναι καθόλου παράλογο να πιστεύουμε ότι η ενδυνάμωση του ελέγχου αυτού μπορεί να ενδυναμώσει, επίσης, τη θέση της Ρωσίας και να επιτρέψει στη Μόσχα να ανοικοδομηθεί ως μια από τις μεγάλες δυνάμεις, σε βάρος της επιρροής των ΗΠΑ στην περιοχή. Βρισκόμαστε σε μια φάση όπου τα παγκόσμια αποθέματα πετρελαίου, φυσικού αερίου, ουρανίου και χαλκού και κοβαλτίου (για βιομηχανικές ανάγκες) ελαττώνονται και ο έλεγχός τους έχει καταστεί προτεραιότητα ζωτικής σημασίας για τις μεγάλες οικονομίες.Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ΗΠΑ στάθηκαν ικανές να βάλουν επίσης στο χέρι και τα πετρέλαια του Ιράν (όπως και αυτά του Ιράκ, χωρίς βέβαια να ξεχνάμε ότι το Ιράκ είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα στον κόσμο) και να υποβιβάσουν τις ασιατικές χώρες του Καυκάσου, τόπο κατασκευής των νέων αγωγών, στην κατηγορία των πειθήνιων εκείνων υπηρετών των ΗΠΑ, και έτσι τα πάντα είναι έτοιμα για τη δημιουργία του ονείρου των Γιάνκηδων κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα ώστε να είναι και αυτός αμερικανικός αιώνας όπως και ο προηγούμενος. Όσον αφορά τη σημερινή παγκόσμια κατάσταση, το όνομα του νέου επόμενου κατοίκου του Λευκού Οίκου δεν είναι συγκεκριμένα και τόσο σημαντικό, γιατί, ενώ είναι αλήθεια ότι ο αντικειμενικός στόχος των Αμερικανών είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από την παρούσα διαχείρησή τους, συνδεόμενη όπως είναι με το Τεξανό λόμπι πετρελαίου, είναι κατά τον ίδιο τρόπο αλήθεια ότι κάθε πρόεδρος των ΗΠΑ στο άμεσο μέλλον θα πρέπει να ασχολείται με ό,τι θεωρείται ειδική οικονομία και στρατηγική ανάγκη για τις ΗΠΑ (μια χώρα και μια οικονομία που σήμερα περνά μια σοβαρή κρίση, με ένα τρομακτικό επίπεδο εξωτερικού χρέους, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου το χρωστά στην Κίνα). Εάν το σχέδιο αυτό πραγματοποιείτο, τα ασφυκτικά για την Κίνα και τη Ρωσία αποτελέσματα θα είχαν προφανείς συνέπειες. Ο μεγάλος κίνδυνος μιας τέτοιας κατάστασης δεν εξαρτάται μόνο από την στρατιωτική υπεροχή των ΗΠΑ, αλλά επίσης και από το γεγονός ότι η ολοκληρωτική επικράτηση των συγκεκριμένων μακρο-οικονομικών και στρατιωτικών συμφερόντων των ΗΠΑ είναι ακριβώς το επίσημο δόγμα στην Ουάσινγκτον. Είναι ένα είδος ενός παγκοσμιοποιημένου Δόγματος Μονρόε που θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμα και σε τοπική χρήση πυρηνικών όπλων.

Σήμερα οι ΗΠΑ όχι μόνο διαχειρίζονται με αυτόν τον τρόπο τις εξωτερικές τους υποθέσεις, αλλά πρέπει επίσης να ρίξουμε μια ματιά και στο οικονομικό τους σύστημα, με το οποίο συμβαίνει ένα πράγμα (που αποτελεί ταυτόχρονα και ελπίδα) ότι η ιστορική παρακμή που ακολουθεί συνήθως μια περίοδο ακμής (κυριαρχίας) είναι δυνατό να συμβεί και στην περίπτωση των ΗΠΑ. Τα πράγματα πάνε από το κακό στο χειρότερο για τις ΗΠΑ, την οικονομία τους και το λαό τους. Η βασιλεία της εύκολης ζωής που ακολούθησε τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο βρίσκεται ήδη υπό σοβαρή απειλή. Η συνεισφορά των ΗΠΑ στην παγκόσμια παραγωγή είναι γύρω στο 23%. Οι ΗΠΑ είναι η χώρα εκείνη με το μεγαλύτερο εξωτερικό χρέος και τις χρηματο-οικονομικές μεταβολές και η Ευρώπη, η Κίνα και η Ιαπωνία έχουν αποδειχθεί ζωτικοί πυροσβέστες των κινδύνων που συνεπάγεται το αμερικανικό έλλειμα. Η οικονομική ανάπτυξη των ΗΠΑ βασίζεται κατά κύριο λόγο στην ανάλογη συμπεριφορά της αμερικανικής οικογένειας που παραμένει στο επίπεδο του παραμυθιού “Ο γρύλλος και το μυρμήγκι”, δηλαδή, η κατανάλωση είναι μεγαλύτερη από την παραγωγή, με αποτέλεσμα ο μέσος όρος χρέους των Αμερικανών πολιτών να βρίσκεται στο πάνω από το 110% του ετήσιου εισοδήματός τους, κάτι που συνεπάγεται αυξήσεις στο ποσοστιαίο επίπεδο των κερδών πάνω στο χρέος ως μέρος της μέσης κατανάλωσης. Η σειρά των εκρηκτικών χρηματο-οικονομικών ψευδαισθήσεων περί ύφεσης κ.λπ. δεν έχουν κατασιγάσει την κατάσταση και η πτώχευση εξακολουθεί να βρίσκεται προ των πυλών. Οι ΗΠΑ είναι μια οικονομική και χρηματική δύναμη που βρίσκετται σε σοβαρή κρίση και οι ηγέτες της γνωρίζουν πολύ καλά ότι ο χρόνος είναι εναντίον τους. Και αυτό αυξάνει μόνο τον κίνδυνο υιοθέτησης τυχοδιωκτικών πολιτικών που θα έχουν τραγικά αποτελέσματα.

Σημείωση: 1. Οι ΗΠΑ προμηθεύουν γύρω στο ένα τρίτο της πετρελαϊκής παραγωγής στον κόσμο, αλλά εδώ και κάποιο διάστημα έχουν μεταβληθεί σε εισαγωγέα και μάλιστα εξαρτημενο.

*Το κείμενο γράφτηκε από το μέλος της ιταλικής αναρχοκομμουνιστικής FdCA Pier Francesco Zarcone τον Αύγουστο του 2008 και δημοσιεύτηκε στο www.anarkismo.net Στα ελληνικά μεταφράστηκε ένα μήνα σχεδόν μετά, από “ούτε θεος-ούυε αφέντης”.

Report this post to the editors

Μια εμπεριστατωμένη ανάλυση A’

Μια ενδο-ιμπεριαλιστική σύγκρουση λαμβάνει χώρα στον Καύκασο, στην οποία ο Γεωργιανός νάνος δρα εκ μέρους και με την κάλυψη των ΗΠΑ. Η καλώς αναμενόμενη και άμεση ρωσική αντίδραση – ο πρώτος γύρος της οποίας έχει νικητή τον Πούτιν – υπογράμμισε μόνο την ηλιθιότητα του προέδρου της Γεωργίας.

Μια ενδο-ιμπεριαλιστική σύγκρουση λαμβάνει χώρα στον Καύκασο, στην οποία ο Γεωργιανός νάνος δρα εκ μέρους και με την κάλυψη των ΗΠΑ. Η καλώς αναμενόμενη και άμεση ρωσική αντίδραση – ο πρώτος γύρος της οποίας έχει νικητή τον Πούτιν – υπογράμμισε μόνο την ηλιθιότητα του προέδρου της Γεωργίας. Ως πολύ καλός εθνικιστής, πεοχώρησε, για μια ακόμα φορά, στην επιλογή της ένοπλης εκπτροπής, λογαριάζοντας φυσικά στη βοήθεια των ΗΠΑ, η οποία, ωστόσο, δεν πρόκειται ποτέ να δοθεί με τη μορφή στρατιωτικής επέμβασης, τη στιγμή που έπρεπε, αντίθετα, να σκεφτεί την τραγική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα του. Άλλωστε, από μόνος του αποτελεί ένα ακόμα πολύ καλό παράδειγμα του πόσο επικίνδυνο είναι για κάποιον να είναι σύμμαχος της Ουάσινγκτον.

Λέγοντας αυτά, ας ρίξουμε μια ματιά στο ζήτημα του ιμπεριαλισμού στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Όπως γνωρίζουμε πολύ καλά, ο ιμπεριαλισμός άρχισε να πρωτοεμφανίζεται γύρω στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα, κατά τη διάρκεια μιας πολύ συγκεκριμένης φάσης της ανάπτυξης του καπιταλιστικού συστήματος. Η πλέον γνωστή μελέτη της εποχής, η οποία κυκλοφόρησε το 1902, ήταν του John Hobson. Αλλά η πρώτη σοβαρή οικονομική μελέτη του όλου ζητήματος πάει λίγο πιο πίσω, στον Charles A. Conant, το έργο του οποίου με τίτλο “Economic Basis of Imperialism”, κυκλοφόρησε το 1898 από την North American Review. Ο “κλασικός” ιμπεριαλισμός αντιμετωπίστηκε ως ένα είδος ιστορικού επεκτατισμού, ως αποτέλεσμα, από τη μια, της καπιταλιστικής συσσώρευσης και, άρα, από την ανάγκη “εξαγωγής” της (και παρά τα χαμηλά επίπεδα κατανάλωσης στις εσωτερικές αγορές των ιμπεριαλιστικών χωρών) και, από την άλλη, ως αποτέλεσμα της ανάγκης της απόκτησης νέων πηγών φτηνών πρώτων υλών και νέων αγορών. Ο ιμπεριαλισμός έχει, λοιπόν, χαρακτηριστεί, γενικώς, ως η επιβολή της οικονομικής και πολιτικής κυριαρχίας του ενός Κράτους σε ξένες περιοχές ή/και Κράτη, προς όφελος του ιμπεριαλιστικού εθνικού κεφαλαίου. Το φαινόμενο αυτό έκανε ίσως και χρήση του αποικισμού με τη στενή του έννοια, δηλαδή την επίσημη, άμεση προσάρτηση περιοχών και λαών με στόχο την εκμετάλλευσή τους. Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι το ίδιο ακριβώς πράγμα όπως αυτός καθεαυτός ο αποικισμός.

Ο ιμπεριαλισμός, λοιπόν, είναι μια μορφή μονοπωλιακής προσάρτησης ή ελέγχου των πρώτων υλών, των πηγών ενέργειας και της εξαγωγής του κεφαλαίου. Στον ιδεολογικό τομέα έχει, κατά κάποιο τρόπο, αναμειχθεί με το ευρωπαϊκό εθνικισμό που άνθισε τον 19ο αιώνα με τα αισθήματά του (κατά περιόδους καλυμμένα από τον ανθρωπισμό) περί υπεροχής της ράτσας – κάτι που με κανέναν τρόπο δεν εισήχθη από το γερμανικό ναζισμό (πόσοι θυμούνται, για παράδειγμα, τον Winston Churchill να εξεγείρεται κατά του ρατσισμού;)

Η εξήγηση του ιμπεριαλιστικού φαινομένου από τον Λένιν αποτελεί τώρα πλέον μια κλασική ιστορία. Είναι μια ερμηνεία που έχει μελετήσει τις οικονομικές ρίζες του φαινομένου, δημιουργώντας ένα υψηλό επίπεδο ανάπτυξης στη συγκεντροποίηση της παραγωγής και του κεφαλαίου, κάτι που οδηγεί στην αύξηση των μονοπωλίων, τη δημιουργία (διαμέσου της διάχυσης του βιομηχανικού και τραπεζικού κεφαλαίου) ενός σκληρού οικονομικού κεφαλαίου και, γι’ αυτό, μιας οικονομικής ολιγαρχίας, την ολοένα αυξανόμενη σπουδαιότητα (όχι μόνο από ποιοτικής άποψης) της εξαγωγής του κεφαλαίου σε σχέση με τις εξαγωγές των αγαθών και τη διαίρεση των παγκόσμιων αγορών ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις. Κοιτάζοντας σ’ αυτή την ανάλυση και, άρα, παραδεχόμενοι την άποψη της οικονομικής φαινομενολογίας, η σημερινή παγκοσμιοποίηση ίσως θεωρείται ότι είναι μια περαιτέρω ερμηνεία – στην παρούσα εποχή της υψηλής τεχνολογίας – της κατάστασης που μελετήθηκε από τον Λένιν.

Έχει ειπωθεί στους σύγχρονους καιρούς ότι έχουμε περάσει σε μια νεο-ιμπεριαλιστική φάση, που χαρακτηρίζεται μάλλον από μια άτυπη (από την άποψη της ηθικής και των ΜΜΕ) μορφή κυριαρχίας, αν και όχι πάντα χωρίς τη στρατιωτική της προστασία. Βασικά, η παγκοσμιοποίηση θεωρείται ότι ήταν μια ανάγκη αποφασιστικής σημασίας. Αυτό που προκαλεί εντύπωση δια μιας σχετικά το φαινόμενο αυτό, είναι ο ρόλος (και η τεράστια εξουσία) των πολυεθνικών, η μεγάλη ροή της κερδοσκοπικής κίνησης του κεφαλαίου, η συντριπτική ποσοτική υπεροχή της κίνησης του κεφαλαίου με μεγάλη σημασία στην κίνηση των αγαθών, και η τεράστια κυκλοφορία ντοκουμέντων και πληροφόρησης. Κάποιοι, πάντως, αναρωτιούνται εάν όλα αυτά εξελλίσσονται ως αποτέλεσμα των συστατικών χαρακτηριστικών του φαινομένου. Με άλλα λόγια, εάν πρέπει να δίνουμε σημασία σε όψεις που είναι εγγενείς στην παραγωγική διάσταση, με την έννοια ότι επιστρέφοντας στη σφαίρα των σχέσεων παραγωγής πρέπει να δώσουμε προσοχή και στον ρόλο του κεφαλαίου στην παρούσα κατάσταση των επιπέδων “αξιολόγησης”, σε σχέση με τις σφαίρες παραγωγής και κυκλοφορίας. Δεδομένου ότι τα άνισα συστήματα εξακολουθούν να επιμένουν, η μεγαλύτερη παραγωγική χωρητικότητα (ιδιότητα) των κυρίαρχων χωρών έχει ως αποτέλεσμα την απόλαυση λιγότερων εργάσιμων ωρών – όσον αφορά την παραγωγή – και στην απόκτηση μονεταριστικής αξίας που είναι πιο υψηλή – όσον αφορά την κυκλοφορία. Βασικά, ειδωμένος κατ’ αυτό τον τρόπο, ο πραγματικός, βασικός (κάποιος θα πει δομικός) στόχος ίσως είναι η διατήρηση των άνισων συστημάτων αξίας-εργασίας, στα οποία η ανάγκη απόκτησης της μιας ή της άλλης ύλης θα μπορεί να είναι ενορχηστρωμένη (και όχι πλέον πρωταρχικά) όπως συνέβαινε στον ιμπεριαλισμό των αρχών του 20ού αιώνα. Αυτή η φυσιολογική επιμονή και αύξηση των διεθνών εντάσεων θα μπορούσε να βρει την απάντησή της στην ανάγκη (αυτών που αναμειγνύονται σε όλα αυτά) να αμυνθούν και να βελτιώσουν τις θέσεις τους στην πλανητική οικονομική κυριαρχία, έτσι σαν να κάνουν σίγουρη την υπερίσχυση της θέσης του ενός ή του άλλου στο άνισο αυτό σύστημα. Αυτό σημαίνει ότι τα πολεμικά επεισόδια δεν αποτελούν απλώς και μόνο μια έκφραση της επιθυμίας για κυριαρχία (δηλαδή δεν είναι μόνο “υποκειμενικά” φαινόμενα).
Ωστόσο, σήμερα, σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την επιστροφή του ιμπεριαλισμού, ακόμα και σε σχέση με πολέμους που προφανώς δεν έχουν καν κίνητρο, αλλά και κτηνώδεις στρατιωτικές καταλήψεις, και φυσικά με την τεράσια σημασία των αναγκών των μεγάλων δυνάμεων σε πετρέλαιο (και ας θυμηθούμε ότι αυτή η πρώτη ύλη η οποία ικανοποιεί πάνω από το 40% της ενεργειακής κατανάλωσης του κόσμου (1) δεν είναι η αστείρευτη πηγή όπως θεωρείτο κάποτε), δεν φαίνεται πλέον δυνατόν να συμφωνήσουμε στην άποψη ότι ο βασικός στόχος είναι απλώς να διατηρηθεί το άνισο ανταλλακτικό σύστημα αξίας-εργασίας. Απ’ όσο μπορώ να δω, η προοπτική μας πρέπει να αντιστραφεί: είναι οι πηγές ενέργειας που έχουν αποκτήσει τώρα έναν ζωτικό πρωταρχικό χαρακτήρα. Πράγματι, πρέπει να αναρωτηθούμε εάν το σύστημα αυτό της ανισότητας δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένα μέσο ώστε να καταστήσει δυνατή την κυριαρχία και όχι το είδωλό της.

Ο ιμπεριαλισμός των ΗΠΑ έξω από την αμερικανική ήπειρο έχει αναπτυχθεί μέσω διαφόρων φάσεων. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο συνδέθηκε με την πρόθεση της υπονόμευσης του επιβιώσαντος ευρωπαϊκού αποικισμού ώστε να δημιουργηθεί μια σειρά κρατών υπηρετών της Ουάσινγκτον, αν και επίσημα ανεξάρτητων. Αυτή η φάση έχει γενικά χαρακτηριστεί ως νεο-αποικιοκρατική φάση, με τις τοπικές κυβερνήσεις στην υπηρεσία των πολυεθνικών των ΗΠΑ και των αμερικανικών πολιτικών και στρατιωτικών συμφερόντων. Έτσι δημιουργήθηκε ένας χώρος κυριαρχίας, η βάση του οποίου συγκροτήθηκε χάρη στη στρατιωτική επέμβαση, τις επιχειρήσεις συλλογής πληροφοριών και, πάνω απ΄ όλα, την εργασία των οικονομικών θεσμών, διεθνών (όπως πχ. το Διεθνές Νομιματικό Ταμείο – ΔΝΤ) και αμερικανικών – χωρίς να λογαριάζουμε εδώ τις ένοπλες δυνάμεις των πελατών-κρατών. Με την κατάρρευση του συστήματος παρακολούθησης της ΕΣΣΔ που ακολούθησε την πτώση της ίδιας, δημιουργήθηκε η πιθανότητα για τις ΗΠΑ να επεκτείνουν σημαντικά την παγκόσμια κυριαρχία τους, χάρη επίσης στην επέκταση της νεο-φιλελεύθερης ιδεολογίας της παγκοσμιοποίησης και της αίσθησης του ότι απολαμβάνουν πλέον μια ολοκληρωτική ασυδοσία η οποία πήρε τη θέση του φόβου για τον εχθρό που βρισκόταν πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα. Από την ανάδειξη του Τζορτζ Ο. Μπους στην προεδρία των ΗΠΑ, το καρτέλ πετρελαίου αναδείχθηκε στον πλέον σημαντικό παράγοντα των ιμπεριαλιστικών πολιτικών (αν και ακόμα ως μέρος του στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος) και μαζί με τη συντηρητική πολιτική του Κλίντον παραχώρησαν έδαφος στην άκρα δεξιά ιδεολογία και τακτική της παρούσας αμερικανικής κυβέρνησης, η οποία υποστηρίζει τους μόνιμους πολέμους, τις στρατιωτικές επιχειρήσεις και καταλήψεις καθώς και τη θεωρητικοποίηση του δικαιώματος των ΗΠΑ να μην θεωρούν τον εαυτό τους δέσμιο καμιάς διεθνούς συμφωνίας εάν δεν ικανοποιούνται πρώτα τα εθνικά τους συμφέροντα.

Οι σημερινοί εχθροί των ΗΠΑ – εκτός από τον ισλαμικό φονταμενταλισμό, τον οποίο ανέθρεψαν οι ίδιες οι ΗΠΑ στα πρώτα του βήματα – είναι η Κίνα και η Ρωσία, ανεξάρτητα από την επίσημη φύση των μεταξύ τους διπλωματικών σχέσεων, οι οποίες είναι φιλικές ή λιγότερο φιλικές. Η Κίνα, η οποία παραμένει η πλέον κατοικημένη χώρα της γης, φαίνεται ότι είναι σήμερα η μόνη χώρα που μπορεί να αντιπαραταθεί στις ΗΠΑ σε περίπου 15 ή 20 χρόνια από σήμερα. Η τεράσια οικονομική ρευστότητα επιτρέπει στην Κίνα να δρα ως επενδυτής σε παγκόσμιο επίπεδο και να υποστηρίζει οικονομικά προγράμματα από τη Νότια Αφρική στη Βενεζουέλα και από το Σουδάν στην Ινδοκίνα, συνάπτοντας συμφωνίες ώστε να διευθύνει ή να διαχειριστεί διαδρόμους κυκλοφορίας πρώτων υλών από την Κασπία προς τις βιομηχανικές της ζώνες στο νοτιοανατολικό τμήμα της χώρας, ζώνες στις οποίες είναι ένας από τους μεγαλύτερους συναγωνιστές μαζί με τη Ρωσία, τις ΗΠΑ και τις διάφορες τοπικές δυνάμεις όπως το Ιράν και η Ινδία, δρώντας ως ο αντι-ισλαμικός χωροφύλακας του Συμφώνου της Σανγκάης. Το γιγάντιο οικονομικό πλεόνασμα της Κίνας είναι ακόμα ο καρπός δεκαετιών συσσώρευσης ως αποτέλεσμα του δεύτερου μονοπατιού της “παράλληλης ανάπτυξης” (κέρδη από τη γεωργία στην οποία έχει επενδύσει η βιομηχανία) που ακολουθήθηκε στην Κίνα από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 και τις αρχές της δεκαετίας του 1970, η οποία χαρακτηριζόταν από την εκμετάλλευση σε βάρος των Κινέζων εργατών και τη διαχείριση, την οικειοποίηση και διεύθυνση των πλεονασμάτων από το κινεζικό Κράτος το οποίο δεν φοβόταν (και δεν φοβάται ακόμα) να χρησιμοποιήσει μέχρι και ανοικτή βία.

Στην πραγματικότητα, στην Κίνα δεν υπήρξε ποτέ μετάβαση στον κομμουνισμό, ούτε η τεχνο-γραφειοκρατία πήρε ποτέ την εξουσία. Αυτό που έχουμε δει τα τελευταία 60 χρόνια είναι η κρατική καπιταλιστική διαχείρηση από μια άκαμπτη γραφειοκρατική συγκεντρωποίηση, η οποία σήμερα δημιουργεί μια μετάβαση στον καπιταλισμό στην πλέον άγρια μορφή του, αλλά χωρίς να βασανίζεται να το επιτύχει αυτό διαμέσου ενός δυτικού στυλ πολιτικής δημοκρατίας. Πρέπει να αναλογιστούμε επίσης ότι το “οικονομικό θαύμα” της Κίνας, εκτός από το ότι έχει βασιστεί σε μια άγρια εκμετάλλευση της εργατικής τάξης και της αγροτιάς, έχει χρησιμοποιήσει ευρέως την πολιτική των εξαγωγών των κατευθυνόμενων σε μια παγκόσμια οικονομία η οποία είναι ήδη υπερχρεωμένη και συνεχίζει να στοχεύει πέρα από τα σύνορά της.

Η πραγματική αναλογία ανάπτυξης της Κίνας τρέχει περίπου με 10% το χρόνο (αν όχι περισσότερο). Το 1998 παρήγαγε ήδη το 11,5% του παγκόσμιου GNP και έχει εκτιμηθεί ότι το 2015 θα χρειάζεται να εισάγει 4 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την ημέρα, που είναι η μισή σημερινή παραγωγή της Σαουδικής Αραβίας. Οι ΗΠΑ βλέπουν την πολιτική της Κίνας ως σοβαρό παράγοντα διατάραξης σε στρατηγικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο στην Αφρική, την Ασία και την Λατινική Αμερική, αρχίζοντας να αποκτά τον έλεγχο των φυσικών πηγών αερίου σε τοπικό επίπεδο. Η Κίνα τείνει να μεταχειρισθεί τις ανατολικές θάλασσες, όπως έκαναν και οι Ρωμαίοι με την Mare Nostrum, δηλαδή τη Μεσόγειο, περικλείοντας την Ιαπωνία και έχοντας το βλέμα στη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ. Η Βιρμανία βρίσκεται ήδη υπό τον έλεγχό της και επιζητά να επεκτείνει την επιρροή της προς την Αραβική Θάλασσα, τον Περσικό Κόλπο και τη Μέση Ανατολή. Στην Ασία, η Κίνα – μαζί με τη Ρωσία – έχει πρόσφατα ήδη επεκτείνει την επιρροή της σε πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες, όπου η αμερικανική παρουσία έχει αδυνατίσει, όπως το Ουζμπεκιστάν. Υπάρχουν φήμες ότι οι Ταλιμπάν προμηθεύονται από την Κίνα – κάτι που αποτελεί αντιαμερικανική δραστηριότητα – αλλά στην παρούσα κατάσταση των πραγμάτων δεν είναι δυνατόν να ειπωθούν περισσότερα.Στη νότια Κίνα, κατασκευάστηκαν 1.850 χλμ. οδικού δικτύου και έχουν ενδυναμωθεί τα φυσικά αμυντικά σύνορα στους πρόποδες των Ιμαλαίων. Η “Λεωφόρος Νο 3”, η οποία ενώνει καυτεθείαν την κινεζική πόλη Kunming με την Μπανγκόκ, διασχίζει επίσης τις μόλις και μετά βίας κατοικημένες περιοχές του Λάος και του Βιετνάμ, δίνοντας μια ξεκάθαρη εικόνα της αληθινής γεωστρατηγικής κινεζικής επέκτασης. Η Κίνα προμηθεύει με τεχνική και στρατιωτική, αλλά και με πυρηνική τεχνολογία, το Πακιστάν. Και δεν είναι λίγα αυτά τα διεθνή ΜΜΕ που ισχυρίζονται ότι οι κινεζικές μυστικές υπηρεσίες γνωρίζουν για τη μεταφορά πυρηνικής τεχνολογίας από το Πακιστάν στο Ιράν, τη Βόρεια Κορέα και τη Λιβύη. Επιπλέον, η κατασκευή του μεγάλου συγκροτήματος λιμένων στη ναυτική βάση Gwadar στην Αραβική Θάλασσα παρέχει στην Κίνα στρατηγικής σημασίας πρόσβαση στον Περσικό Κόλπο καθώς και διέξοδο στον Ινδικό Ωκεανό. Τέλος, το Θιβέτ έχει γίνει αντικείμενο της αποκιοκρατικής πολιτικής της Κίνας.

Είναι πολύ καλά γνωστό ότι υπάρχει αύξηση των πολιτικών και οικονομικών δεσμών ανάμεσα στο Πεκίνο και τη Μέση Ανατολή, τη Νότια Αφρική και τη Λατινική Αμερική, καθώς και με εκείνες τις χώρες που βρίσκονται στον μαυροπίνακα των ΗΠΑ για αρκετό διάστημα, όπως το Ιράν, το Σουδάν και η Βενεζουέλα. Το Σουδάν και το Ιράν είναι ανάμεσα στους πρώτους δέκα προμηθευτές πετρελαίου της Κίνας όπως και οι Ανγκόλα, Κογκό και Ισημερινή Γουινέα. Η Κίνα έχει, επίσης, αρχίσει να εξάγει κεφάλαια, αναγκάζοντας τις ΗΠΑ να συνάπτουν αντικινεζικές συμμαχίες. Στην Αφρική, προς το παρόν, η δραστηριότητα αυτή είναι ένας αρκετά σημαντικός παράγοντας δεδομένου ότι το εμπόριο μεταξύ Κίνας και Αφρικής άγγιξε τα 40 δις δολάρια το 2005, αύξηση κατά 35% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο. Τα αφρικανικά αποθέματα πετρελαίου έχουν καταστεί εξαιρετικά ενδιαφέροντα, σε τέτοιο μάλιστα σημείο που κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 η Κίνα επένδυσε 8 δις δολάρια στο Σουδάν και 9 εκατομμύρια στη Νιγηρία το 2005, ενώ προμήθευσε, επίσης την Ανγκόλα με δάνεια ύψους 2,5 δις δολαρίων (σε πολύ ελκυστικούς τόκους) το 2004, ποσόν με το οποίο αναμενόταν να ανοικοδομηθεί η χώρα αυτή που καταστράφηκε μετά από 27 ολόκληρα χρόνια εμφυλίου πολέμου. Αυτή ήταν μια πρωτοβουλία με σοβαρές πολιτικές επιδράσεις καθώς επέτρεψε στην κυβέρνηση της Ανγκόλα να απορίψει προσφορά του ΔΝΤ με τις επακόλουθες νεοφιλελεύθερες καταστροφικές πολιτικές.

Ούτε πρέπει να αγνοούμε το γεγονός ότι το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με την Κίνα – $202 δις το 2005 – δεν έχει γίνει σύντομα μικρότερο. Η Κίνα έχει γίνει κάτι σαν ένα είδος τραπεζίτη στις ΗΠΑ, καθώς συνεχίζει να αγοράζει αμερικανικά κρατικά χρεώγραφα και κατέχει τεράστια νομισματικά αποθέματα σε δολάρια (αυτά τα νομισματικά αποθέματα και χρεώγραφα υπολογίστηκαν το 2004 ότι κοστίζουν $6000 δις). Έτσι λοιπόν είναι παραπάνω από προφανές ότι ενώ, από τη μια, η Κίνα βοηθείται μέσω της υποστήριξης σε δολάρια επηρεάζοντας τα επιτόκια, από την άλλη, βρίσκεται και αυτή υπό καθεστώς εξάρτησης. Και αυτή είναι μια άκρως επικίνδυνη κατάσταση, επειδή εάν μια μέρα οι δημοσιονομικές και οικονομικές δυσκολίες των ΗΠΑ χειροτερέψουν σε σημείο που η χώρα να μην μπορεί να ανταποκριθεί πλέον στο εξωτερικό της χρέος, ποιος θα εγγυηθεί ότι οι ηγέτες των ΗΠΑ δεν θα τα ξεκαθαρίσουν όλα αυτά μέσω ενός πολέμου; Θα είναι μια κλασική περίπτωση. Προς στιγμήν, πάντως, οι ΗΠΑ αναγκάζονται να τηρούν μια “ελαστική” στάση απέναντι στο Πεκίνο, καθώς χρειάζονται την Κίνα για να συνεχίσει να αγοράζει τα κρατικά τους χρεώγραφα.

Report this post to the editors

Ανακοίνωση της FAG

Το μέλλον της Λατινικής Αμερικής κρίνεται στη Βολιβία. Ανακοίνωση της FAG (Αναρχική Ομοσπονδία Gaúcha) από τη Βραζιλία για τα γεγονότα στη Βολιβία.

Τα γεγονότα που συμβαίνουν τώρα στη Βολιβία σημαίνουν συναγερμό για τους επαναστάτες αναρχικούς της FAG. Το ζήτημα δεν είναι η υπεράσπιση μιας κυβέρνησης με εθνικιστικό προφίλ και ιθαγενικές ρίζες. Είναι η χωρίς όρους υπεράσπιση των λαϊκών αγώνων των λαών της Λατινικής Αμερικής.

Διατηρούσαμε και συνεχίζουμε να διατηρούμε οργανικές σχέσεις με τους συντρόφους μας στη Βολιβία από το 2003, δηλαδή πριν τη λαϊκή νίκη στον λεγόμενο “Gas War”, πριν την πτώση του καθεστώτος Gonzalo Sanchez de Losada, πριν την πτώση του διαδόχου του Carlos Mesa, και πριν την εκλογική νίκη του MAS. Ακόμα και τότε ήταν ξεκάθαρο για την FAG ότι το πολιτικό παιχνίδι στη Βολιβία ήταν ένα πολύ δύσκολο παιχνίδι, χωρίς θεσμικά ή νομικά όρια. Ο αγώνας για την οικοδόμηση “λαϊκής εξουσίας” (“poder popular”) έχει προσλάβει διάφορες μορφές και, προς στιγμήν, η κυβέρνηση Evo Morales και Álvaro Garcia Linera εκφράζει τις επιθυμίες του λαού όσον αφορά την επανάκτηση της κυριαρχίας της γης των προγόνων του. Ο Evo δεν επιθυμεί μόνο αυτό ούτε και κυβερνά με τη βοήθεια των τραπεζιτών, όπως ο πρώην εργοστασιακός εργάτης Lula στη Βραζιλία. Σήμερα η χώρα έχει νικήσει τον νεοφιλελευθερισμό τόσες φορές όσες αντίκρυσε την πρόσκλησή του. Οι διάφοροι ιθαγενείς λαοί και εθνότητες του Άνω Περού, οι παραδοσιακές κοινωνίες των Quechua, Aymara, Guaraní και Tupi καθώς και διάφορες άλλες εθνικές ομάδες, οι επιζώντες απόγονοι όλων αυτών μέσα στο χωνευτήρι των πόλεων, η ηρωική αντίσταση των ανθρακωρύχων, οι cocaleros, το El Alto, η Cochabamba, αυτοί που συγκρούονται γωνιά με τη γωνιά στους δρόμους της La Paz, όλοι αυτοί έχουν κατανικήσει τον εχθρό αρκετές φορές.

Αυτοί οι άνθρωποι είναι που έχουν συγκροτήσει την οργάνωση της κοινωνικής αντίστασης, την καθημερινή πρακτική της κοινοτικής δικαιοσύνης και των συσπειρώσεων της βάσης, αυτοί αποτελούν το προπύργιο της ήττας του συστήματος των σάπιων πολιτικών κομμάτων, τα οποία έχουν βουτηχτεί στη διαφθορά από το κύμα των ιδιωτικοποιήσεων της δεκαετίας του 1980, είναι όλοι αυτοί που με πέτρες και δυναμίτη πολέμησαν και νίκησαν το στρατό που επιχειρούσε κάτω από τις διαταγές του εμπόρου ναρκωτικών στρατηγού Hugo Banzer, που έθεσαν σε εφαρμογή συνεργατικές πρακτικές, που αντιστάθηκαν στη δηλητηριώδη παρουσία των πολυεθνικών του πετρελαίου, συμπεριλαμβανομένης και της παρουσίας της μισητής υπο-ιμπεριαλιστικής δύναμης της Βραζιλίας.

Ο αγώνας είναι τώρα αρκετά σημαντικός, ενάντια στην ολιγαρχία του επονομαζόμενου Μισοφέγγαρου (Half Moon) που κυριαρχεί στις επαρχίες Tarija, Beni, Pando και Chuquisaca που ελέγχονται από τους μεγάλους γεωκτήμονες, τους μεγαλοφαρμαδόρους της σόγιας και τους εμπόρους ναρκωτικών της Santa Cruz, δρώντας ενάντια στα συμφέροντα του λαού. Η κυβέρνηση Morales αποτελεί και αυτή στόχο τους, αλλά όλοι αυτοί στοχεύουν επίσης στην καταστροφή των λαϊκών οργανώσεων και των ιθαγενικών δικτύων, των παραδοσιακών κοινοτικέών μορφών καθημερινής ζωής, στην εκ νέου σκλαβιά σε βάρος του λαού μέσω της κατάληψης των πηγών του υπεδάφους και όλων των φυσικών πηγών.

Ο αγώνας αυτός για “αυτονομία” δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια πολιτική μανούβρα μιας ολιγαρχίας σε συνεργασία με τις πολυεθνικές, μιας πραξικοπηματική απόπειρα που οργανώνεται από το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, τη CIA και την DEA και χρηματοδοτείται με χρήματα που έχουν κλαπεί από τον βολιβιανό λαό. Η πλειοψηφία αυτών που μάχονται για “αυτονομία” είναι αφεντικά, κομματικά μέλη και υποστηρικτές αυτών των ολιγαρχιών.

Η κατάσταση της πολιτικής αντικυβερνητικής ανυπακοής στη Βολιβία αυτή τη στιγμή είναι κρίσιμη. Από τα αριστερά, οι κοινωνικές διαμαρτυρίες γίνονται όλο και πιο δυνατές και τα αιτήματά τους αναγκάζουν τον Morales να κάνει αυτά που προτείνει η πλειοψηφία του λαού. Αλλά στον αγώνα αυτό, η ολιγαρχία, που εξήλθε νικήτρια από το δημοφήφισμα της εθνικής και των τοπικών κυβερνήσεων, αφιερώνει κάθε της προσπάθεια στο να δημιουργήσει χάος, να μπλοκάρει και σαμποτάρει την οικονομία. Δεν θέλουν να καταβάλλουν φόρους στην κυβέρνηση της La Paz, θέλουν να διατηρήοσυν όλον τον πλούτο της χώρας για τον εαυτό τους, όπως έκαναν και οι τράπεζες που ροκάνισαν το ΑΕΠ της χώρας και η απαίσια γραφειοκρατία που ρούφηξε το αίμα της Βενεζουέλας πριν προλάβει ο λαός να καταγάγει την νίκη τον Απρίλη του 2002.
Σύντροφοι, σήμερα στη Βολιβία διεξάγεται ένας αγώνας ενάντια στην ολιγαρχία και είναι ένας αγώνας που είναι μέρος του συνολικού αγώνα των λαών της Λατινικής Αμερικής ενάντια στις αλυσίδες του ιμπεριαλισμού που μασκαρεύεται με την μακάβρια μουτσούνα της παγκοσμιοποίησης.

Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε όμως κάτι. Πρέπει να τονιστεί ότι η FAG είναι μια οργάνωση που δεν υπερασπίζεται κάθε κρατική ή γραφειοκρατική εξουσία. Η υπεράσπισή μας πάει πάντα στη διαδικασία αυτή που εκπορεύεται από τις λαϊκές δυνάμεις που επιθυμούν να προασπίσουν την μπολιβαριανή κληρονομιά. Και είναι για την πολιτική νίκη των κοινωνικών θεσμών και των συσπειρώσεων της βάσης που μάχονται επίπονα την ανερχόμενη γραφειοκρατία στη Βενεζουέλα και τους δισταγμούς ή τις ταλαντεύσεις που είναι τυπικό χαρακτηριστικό των χαρισματικών ηγετών, αλλά χωρίς την οργάνωση και τη συμμετοχή του λαού, όπως είναι το σωστό για τους αληθινούς σοσιαλιστές αγωνιστές. Τέλος, ο αγώνας μας διεξάγεται σε ευθυγράμμιση με οργανώσεις όπως η Εθνική Συνομοσπονδία Ιθαγενών του Εκουαδόρ (CONAIE), ο ANMCLA (Associación Nacional Medios Comunitarios, Libres y Alternatives) της Βενεζουέλας, η ηρωική COR (Central Obrero Regional) του El Alto καθώς και ολόκληρο το λαϊκό κίνημα της Βολιβίας.

Το πολιτικό αδιέξοδο της κυβέρνησης Morales μπορεί να καταπολεμηθεί μόνο δρώντας πέρα και πάνω από νομικίστικες λοβιτούρες. Υπάρχει μια λαϊκή αριστερά η οποία βρίσκεται πολύ αριστερά από τον δύστροπο αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Linera και τους συνήθεις γραφειοκράτες που ταλαντεύονται μεταξύ των πανεπιστημίων της Λατινικής Αμερικής και των κυβερνήσεων με μια δόση εθνικισμού. Στα αριστερά του MAS βρισκονται οι πρώην αντάρτες του Movimiento Pachakuti, η Coordinación Regional του El Alto, οι κοινωνικοί θεσμοί όπως η Κοινοτική Δικαιοσύνη, μια τεράστια οργανωμένη λαϊκή δύναμη που δεν έχει καμία πρόθεση να παραχωρήσει τη χώρα και την ιθαγενή γη στους απογόνους των Cortés και Pizarro.Μια άλλη Μάχη Ayacucho, μια άλλη εξέγερση 1809

Το 1809, οι νέοι Βολιβιανοί αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν τα αιτήματα της Charlotte Joaquina της Ισπανίας να τους κυβερνήσει. Η απόφαση αυτή σηματοδότησε την κατεύθυνση της απελευθέρωσης της Αμερικής στην καρδιά της Ηπείρου. Η ρεαλιστική ανταπόκριση ξεδιπλώθηκε αμέσως μόλις ο κυβερνήτης του Potosí, πιστός στους αποικιοκράτες, κατέλαβε στρατιωτικά τις εξεγερμένες πόλεις. Το 1824 έχουμε τη Μάχη του Ayacucho, όπου η αντίδραση ηττήθηκε στρατιωτικά και πολιτικά. Αλλά η πολιτική ανεξαρτησία δεν εξασφάλισε την απελευθέρωση των λαών ή έφερε κάποια λαϊκή εξουσία, αυτοδιεύθυνση και πολιτική ομοσπονδιοποίηση. Σήμερα, σχεδόν 190 χρόνια αργότερα, διεξάγεται ο ίδιος αγώνας. Η δεξιά μάχεται ενάντια στην άνοδο της λαϊκής εξουσίας, ενάντια στον μετασχηματισμό του εθνικού κράτους σε δημόσιο χώρο κάτω από τον άμεσο λαϊκό έλεγχο, την την απογύμνωση των αστικών θεσμών κοινωνικής ζωής. Σήμερα είναι η σειρά της Βολιβίας. Το 2002 ήταν η σειρά της Βενεζουέλας. Τρεις φορές τα τελευταία 11 χρόνια ήταν η σειρά του λαού του Εκουαδόρ να κλωτσήσει ισάριθμους προέδρους. Τον Δεκέμβρη του 2001 ήταν η σειρά της Αργεντινής να νικήσει τον νεοφιλευθερισμό και τα σχέδιά του να απογυμνώσει την κοινωνική ζωή. Σήμερα ο πόλεμος των λαών της Λατινικής Αμερικής βαδίζει προς την απελευθέρωσή τους στη Μάχη κατά του Βολιβιανού Μισοφέγγαρου.

Νικήστε την ολιγαρχία! Νικήστε τη CIA, τη DEA και το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ! Ας βαδίσει ο βολιβιανός λαός πέρα από εθνικές κυβερνήσεις και ας πάρει το δρόμο της λαϊκής εξουσίας! Επειδή ο νεοφιλευθερισμός και ο ιμπεριαλισμός είναι η ίδια βρωμιά! Επειδή η Λαϊκή Εξουσία στη Λατινική Αμερική θα οικοδομηθεί με τον αγώνα! Όλη μας η αλληλεγγύη στον βολιβιανό λαό! Το μέλλον της χώρας αυτής ή θα είναι αυτό των αδελφών μας Quechua, Aymara, Guaraní και Tupi ή δεν θα υπάρξει μέλλον! Η Λατινική Αμερική δεν θα υποχωρήσει ποτέ! Λαϊκή Εξουσία, Αυτοδιεύθυνση και Πολιτική Ομοσπονδιοποίηση!

Porto Alegre, 13 Σεπτέμβρη 2008

Federação Anarquista Gaúcha (FAG – Αναρχική Ομοσπονδία Gaúcha) – Fórum do Anarquismo Organizado (FAO – Φόρουμ του Οργανωμένου Αναρχισμού) – σε στρατηγική συνεργασία και συσπείρωση με την Uruguayan Anarchist Federation (FAU – Αναρχική Ομοσπονδία Ουρουγουάης)

* Δημοσιεύτηκε στο www.anarkismo.net και στο www.ainfos.ca Αγγλική μετάφραση από τα πορτογαλικά Γραφείο Διεθνών Σχέσεων της ιταλικής FdCA. Ελληνική μετάφραση “ούτε θεός-ούτε αφέντης”, 20 Σεπτέμβρη 2008.

Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος τελειώνει

Ιταλία 90 χρόνια πριν: ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος τελειώνει – Ιταλία σήμερα: θρήνος και γιορτή. Ανακοίνωση της Federazione dei Comunisti Anarchici (FdCA – Ομοσπονδία Κομμουνιστών Αναρχικών). [Italiano] [English]

Ενενήντα χρόνια πριν, στη βίλα Τζιούστι, η Αυστρία παραδόθηκε στην Ιταλία. Νίκη! Για την Ιταλία. Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε!

Αλλά ήταν ένας πόλεμος που οι εργάτες δεν ήθελαν και επιβλήθηκε σε αυτούς με τη βία από το ιταλικό Κράτος.

Θυμάται κανείς σήμερα ότι το 1915 στο Μιλάνο, τη Ρώμη, το Τορίνο και άλλες πόλεις έγιναν μαζικες διαδηλώσεις ενάντια στον πόλεμο; Ότι στο Τορίνο 100.000 απεργοί εργάτες συγκρούστηκαν με τη αστυνομία και το στρατό σε μια μάχη που κράτησε δύο μέρες;

Ήταν ξεκάθαρο ότι οι εργάτες δεν επιθυμούσαν να γίνουν τροφή για τα κανόνια. Δεν είχαν καμία πρόθεση να πληρώσουν το κόστος του πολέμου που επιβαλλόταν από την αστική τάξη, τους μεγαλοβιομήχανους και τους ανώτερους αξιωματικούς του στρατού.

Και είναι απίθανο, επίσης, να θυμηθούμε τις επόμενες μέρες ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου έγιναν ένα εκατομμύριο δίκες για λιποταξία, ότι αποδεκατίστηκαν ολόκληρα συντάγματα κτηνωδώς, ότι έγιναν 4.000 συλλήψεις κατά τη διάρκεια αντιπολεμικών διαδηλώσεων.

Ποιος θυμάται τώρα ότι στο Τορίνο το 1917 ο λαός ξεσηκώθηκε ξανά ενάντια στην αύξηση των τιμών των ειδών πρώτης ανάγκης, για ψωμί και ειρήνη;

Η Ιταλία γιορτάζει σήμερα υποκριτικά τη “νίκη” της. Αλλά ήταν μια νίκη που πληρώθηκε με 680.000 νεκρούς, 2 εκατομμύρια τραυματίες, ακρωτηριασμένους και αιχμαλώτους, όλοι εργάτες που στάλθηκαν στο σφαγείο εναάντια σε άλλους εργάτες άλλων χωρών – συνολικά χάθηκαν 15 εκατομμύρια εργάτες. Προλετάριοι που τους είπαν ότι πολεμούν για την πατρίδα τους. Εξαπατημένοι. Οι πραγματικοί εχθροί ήταν οι αρχηγοί τους, που σχεδίαζαν μυστικά το μακελειό στα αρχηγεία τους, μακριά από τα χαρακώματα.
Το ιταλικό Κράτος γιορτάζει σήμερα την τραγωδία αυτή με ομιλίες, εκδηλώσεις μνήμης, στρατιωτικές παρελάσεις, επισκέψεις σε πολεμικά νεκροταφεία, ευλογίες στην γενναιότητα των Ιταλών στρατιωτών που πέθαναν για την πατρίδα, ειδικά μαθήματα στα σχολεία και τη διαταγή του υπουργού Άμυνας La Russa, να αναρτηθεί η ιταλική σημαία (αν και πάντα είναι αναρτημένη στα δημόσια κτίρια!)

Αλλά οι συγκινητικές λέξεις και οι προσευχές για τον ηρωισμό εκ μέρους των κυβερνώντων και των ενόπλων δυνάμεων, θα μας εξαπατήσουν: η πατρίδα και ο εθνικισμός είναι εφευρέσεις που χρησιμοποιούνται για να θέτουν τους εργάτες της μιας χώρας αντιμέτωπους σε αυτούς της άλλης, να νομιμοποιούν τους στρατούς με τους οποίους ελέγχουν τη γη και προσταεύουντα οικονομικά συμφέροντα του ιμπεριαλισμού όπου χρειάζεται να επέλθει καταστροφή, στο Ιράκ, το Αφγανιστάν, τον Καύκασο ή το Θιβέτ, την Αφρική το Λίβανο και την Παλαιστίνη, παράγοντας εκατομμύρια πρόσφυγες, μιζέρια και ερείπια, ανεργία και μετανάστευση.

Ενενήντα χρόνια αργότερα, η 4 Νοέμβρη είναι η ημέρα της αποκήρυξης του πολέμου, για τον αντιμιλιταρισμό και τη μη βία μεταξύ των λαών, για την ανακωχή και την αποστρατιωτικοποίηση όλων των πολεμικών ζωών, για την αποχώρηση του ιταλικού στρατού και όλων των στρατών από τις ειρηνευτικές αποστολές.

Στις 4 Νοέμβρη 2008, ας αφήσουμε τις σημαίες μεσίστειες, ας θρηνήσουμε τους μαάρτυρες τς βαρβαρότητας του καπιταλισμού, του εθνικισμού και του μιλιταρισμού.
Ειρήνη και αλληλεγγύη μεταξύ των εργατών όλου του κόσμου. Διεθνής αγώνας ενάντια στην εκμετάλλευση και τη φτώχεια.

Federazione dei Comunisti Anarchici (FdCA – Ομοσπονδία Κομμουνιστών Αναρχικών)

4 Νοέμβρη 2008

* Η ανακοίνωση αυτή δημοσιεύηκε στο www.anarkismo.net Ελληνική μετάφραση “Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης”, 4 Νοέμβρη 2008.

http://fdca-ellinika.blogspot.com/
Related Link: http://fdca-ellinika.blogspot.com/

Report this post to the editors

Και για τη Σύνοδο των G20

Ανακοίνωση Αναρχικών Κομμουνιστικών οργανώσεων [Français] [Castellano] [Italiano] [English] [Polska] [Deutsch] [中文] [عَرَبيْ ] [Nederlands] [Português]

1. Η παρούσα κρίση είναι τυπικό δείγμα των κρίσεων που εμφανίζονται συνήθως στην καπιταλιστική οικονομία. ”Υπερπαραγωγή”, σπέκουλες και αναπόφευκτη κατάρρευση είναι εγγενή στο όλο σύστημα. (Όπως σημείωσε ο Αλεξάντερ Μπέρκμαν και άλλοι, αυτό που οι οικονομολόγοι του καπιταλισμού ονομάζουν υπερπαραγωγή είναι ακριβώς η υπο-κατανάλωση: ο καπιταλισμός εμποδίζοντας μεγάλο αριθμό ανθρώπων από το να εκπληρώσουν τις ανάγκες τους, υπονομεύει τις ίδιες του τις αγορές).

2. Κάθε λύση στην κρίση που προωθείται από καπιταλιστές και κυβερνήσεις θα παραμείνει λύση στο πλαίσιο του καπιταλισμού. Δεν θα είναι λύση για τις λαϊκές τάξεις. Πράγματι, όπως γίνεται σε κάθε κρίση, όλα τα πληρώνουν οι εργάτες και οι φτωχοί – ενώ η οικονομική κρίση επιχειρείται να κατευναστεί με τη διάθεση τεράστιων χρηματικών ποσών. Αυτό μάλλον θα συνεχιστεί. Αλλά καμιά αλλαγή μέσα στο πλαίσιο του καπιταλισμού δεν μπορεί να λύσει τα προβλήματα των λαϊκών τάξεων κι ακόμα τέτοιες λύσεις δεν μπορούν να προωθηθούν από μεμονωμένους πολιτικούς όπως τον Μπαράκ Ομπάμα. Αυτό που μπορεί να κάνει η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτικών είναι να προσφέρει διέξοδο στους καπιταλιστές και ίσως ρίξει και μερικά ψίχουλα στους εργάτες.

3. Οι χρηματικές εγγυήσεις στις τράπεζες δεν δείχνουν μόνο ποιανών τα συμφέροντα εξυπηρετούν τα κράτη, αλλά κι ακόμα την επιπολαιότητα της υποστήριξης των καπιταλιστών στην ελεύθερη αγορά. Διαμέσου της ιστορίας, οι καπιταλιστές έχουν υποστηρίξει τέτοιες αγορές όταν τους συμφέρει και έχουν τύχει της κρατικής βοήθειας και των επιχορηγήσεων όταν τις χρειάζονται. Ο καπιταλισμός δεν θα μπορούσε ποτέ να υπάρξει χωρίς την υποστήριξη του κράτους.

4. Στις ΗΠΑ, τη Μεγάλη Βρετανία και αλλού, οι εγγυήσεις αυτές έχουν πάρει τη μορφή της εθνικοποίησης των προβληματικών χρηματοπιστωτικών οργανισμών – με την πλήρη υποστήριξη του κεφαλαίου. Αυτό δείχνει ότι οι καπιταλιστές δεν έχουν κανένα θεμελιώδες πρόβλημα με την κρατική ιδιοκτησία και ότι οι εθνικοποιήσεις δεν έχουν καμία σχέση με κανένα σοσιαλισμό. Μπορεί επίσης να είναι μια μέθοδος αφαίμαξης της εργατικής τάξης. Εμείς οι ίδιοι και όχι το κράτος πρέπει να αναλάβουμε τον έλεγχο της οικονομίας.

5. Εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης του κεφαλαίου κάτω από τον νεοφιλευθερισμό, η άρχουσα τάξη αναγνωρίζει ότι η λύση πρέπει να είναι παγκόσμιας κλίμακας. Η Σύνοδος των G20 συνέρχεται από τις 15 Νοέμβρη για να εξετάσει το όλο πρόβλημα. Αυτό είναι σημαντικό. Οι κυρίαρχοι των ΗΠΑ, της Ευρώπης και της Ιαπωνίας συνειδητοποιούν ότι δεν μπορούν να συγκρατήσουν την κρίση από μόνοι τους και ότι χρειάζονται ο ένας τον άλλον, αλλά και άλλες δυνάμεις, κυρίως την Κίνα (η οποία ανέρχεται ραγδαία ως η κατεξοχήν βιομηχανική παραγωγός χώρα και τείνει πλέον να γίνει η τρίτη μεγαλύτερη οικονομική δύναμη). Η Ινδία, η Βραζιλία και άλλες “ανερχόμενες” οικονομίες παρακάθονται και αυτές στο τραπέζι της Συνόδου. Όλα αυτά ίσως σηματοδοτούν μια αναγνώριση – που είναι υπό συζήτηση εδώ και μερικά χρόνια – του ότι μόνη της η G8 δεν αποτελεί πλέον το σώμα εκείνο των αποφάσεων για την παγκόμια οικονομία. Και σηματοδοτείται, επίσης, εδώ μάλλον μια μετατόπιση σε νέα κέντρα διεύθυνσης του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος.

6. Δεν έχουμε ελπίδες στην έλευση των νέων καπιταλιστικών δυνάμεων. Οι κυρίαρχοι της Κίνας μπορεί να ισχυρίζονται ότι είναι σοσιαλιστές, ενώ άλλοι, όπως ο Λούλα της Βραζιλίας και ο Μοτλάνθε της Νότιας Αφρικής, ίσως αυτοπαρουσιάζονται ως οι πρωταθλητές των φτωχών. Αλλά στην πραγματικότητα, όλοι υπεραμύνονται του καπιταλισμού, είναι εκμεταλλευτές και καταπιεστές των χωρών τους και, όλο και περισσότερο, ιμπεριαλιστές ή υπο-ιμπεριαλιστές εκμεταλλευτές των λαών άλλων χωρών.

7. Εάν η κρίση αυτή πρόκειται να οδηγήσει σε κάτι άλλο πέρα από την πλήρη ήττα των λαϊκών τάξεων σε παγκόσμια κλίμακα, τη φτώχεια, την εκμετάλλευση και τον πόλεμο, τότε οι λαϊκές τάξεις πρέπει να κινητοποιηθούν. Πρέπει να απαιτήσουμε επιχορηγήσεις όχι για τους καπιταλιστές, αλλά για μας. Εμείς οι αναρχικοί κομμουνιστές θα αγωνιστούμε με όλους εκείνους που έχουν χρεωμένες κατοικίες για να τις ξεχρεώσουν και να τις διατηρήσουν. Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε και να συμμετέχουμε σε αγώνες για δουλειά, καλύτερους μισθούς και λιγότερες εργάσιμες ώρες, για στέγαση, κοινωνικές υπηρεσίες, υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευση και προστασία του περιβάλλοντος. Αγωνιζόμαστε για το σταμάτημα των ιμπεριαλιστικών πολέμων και της καταστολής σε βάρος της τάξης μας και τους αγώνες της.

8. Θέτουμε τα αιτήματα αυτά σε ανταπόκριση στη Σύνοδο των G20 και θα συνεχίζουμε να τα προωθούμε και στο μέλλον. Διαμέσου τέτοιων αιτημάτων και διαμέσου της άμεσης δράσης για την προώθησή τους, θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για την ανάπτυξη ενός παγκόσμιου κινήματος των λαϊκών τάξεων που θα θέσει τέλος στον καπιταλισμό, το κράτος και τις κρίσεις που δημιουργούν.

Υπογράφουν:
Alternative Libertaire (Γαλλία)
Federazione dei Comunisti Anarchici (Ιταλία)
Melbourne Anarchist Communist Group (Αυστραλία)
Zabalaza Anarchist Communist Front (Νότια Αφρική)
Federação Anarquista do Rio de Janeiro (Βραζιλία)
Common Cause (Οντάριο, Καναδά)
Unión Socialista Libertaria (Περού)
Union Communiste Libertaire (Κεμπέκ, Καναδά)
Liberty & Solidarity (Ηνωμένο Βασίλειο)
Asociación Obrera de Canarias/Ēššer Ămăhlan n Təkanaren (Αφρική)
Anarchistische Föderation Berlin (Γερμανία)

* Ελληνική μετάφραση “Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης”, 17 Νοέμβρη 208.
Related Link: http://www.anarkismo.net

Report this post to the editors

Μια νέα επαναστατική οργάνωση

Στις 23 Νοέμβρη 2008, στο Μόντρεαλ του Καναδά, ιδρύθηκε μια νέα επαναστατική οργάνωση η – Union Communiste Libertaire (UCL – Κομμουνιστική Ελευθεριακή Ένωση).

Στις 23 Νοέμβρη 2008, στο Μόντρεαλ του Καναδά, ιδρύθηκε μια νέα επαναστατική οργάνωση η – Union Communiste Libertaire (UCL – Κομμουνιστική Ελευθεριακή Ένωση).

Η νέα αυτή οργάνωση ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια ενός συνεδρίου στο οποίο συμμετείχαν πάνω από 50 εκπρόσωποι στην συνοικία Hochelaga-Maisonneuve του Μόντρεαλ. Η νέα οργάνωση θα αντικαταστήσει το γαλλόφωνο τμήμα της North-Eastern Federation of Anarchists Communists (NEFAC) που δρούσε στην περιοχή του Κεμπέκ. Τα αγγλόφωνα τμήματα της NEFAC που δρουν στις βόρειες ΗΠΑ κ.λπ. θα παραμείνουν ως έχουν, ως ξεχωριστή (αλλά αδελφή) οργάνωση.

Η μακρά περίοδος αναδιοργάνωσης στο εσωτερικό της NEFAC του Κεμπέκ, στο πλαίσιο της οποίας εκδηλώθηκε η θέληση επέκτασης και περαιτέρω ανάπτυξης του οργανωμένου αναρχισμού σε όλες τις περιοχές της γαλλόφωνης αυτής επαρχίας, έφερε αναρχικούς από πάνω από 10 πόλεις της επαρχίας κάτω από το ίδιο πανό. Η νέα οργάνωση θα αποτελείται απο τοπικές ομάδες που θα εδρεύουν και θα δραστηριοποιούνται στις πόλεις του Μόντρεαλ, του Κεμπέκ και του Sherbrook καθώς και σε πόλεις όπως Drummondville, Saint-Jerome και Saguenay, αλλά και με συνδέσμους σε πόλεις όπως η Trois-Rivieres.

Κατ’ αρχήν, το συνέδριο υιοθέτησε ένα ολοκληρωτικά νέο Καταστατικό στο οποίο καθορίζονται οι ενοποιητικές λειτουργίες της νέας οργάνωσης που εμπνέονται από τα ιστορικά διδάγματα του πλατφορμιστικού ρεύματος του αναρχικού κομμουνισμού. Επίσης, έγινε μια αναθεώρηση των Στόχων και Αρχών της (γαλλόφωνης) NEFAC, ενώ αναπτύχθηκε ένα σχέδιο για τη συγκρότηση ενός αναρχοκομμουνιστικού μανιφέστου. Το συνέδριο έθεσε, επίσης, τις βάσεις για ένα σχέδιο δράσης στο οποίο συμπεριλαμβάνεται μια εκστρατεία σχετικά με την παρούσα οικονομική κρίση η οποία ταρακουνά τον καπιταλισμό.

Οι συμμετέχοντες δέχθηκαν επαναστατικούς χαιρετισμούς από αναρχοκομμουνιστικές και άλλες οργανώσεις απ’ όλο τον κόσμο, όπως οι Worker’s Solidarity Alliance (αναρχοσυνδικαλιστική οργάνωση των ΗΠΑ – εκτός της IWA), Red Libertarias (Ελευθεριακό Δίκτυο – από το Μπουένος Άϊρες της Αργεντινής), “Ombre y Sociedad” (“Άνθρωπος και Κοινωνία” – αναρχοκομμουνιστικό περιοδικό από τη Χιλή), Internationale des Federations Anarchistes (το γαλλόφωνο τμήμα της Διεθνούς των Αναρχικών Ομοσπονδιών), Alternative Libertaire (αναρχοκομμουνιστική ομοσπονδία από τη Γαλλία) και “Common Cause” (“Κοινή Υπόθεση”- αναρχική κομμουνιστική ομοσπονδία από την περιοχή Οντάριο του Καναδά), η οποία συμμετείχε στο ιδρυτικό συνέδριο με παρατηρητές της.

Η Union Communiste Libertaire είναι μια οργάνωση μαχητών που έλκουν την καταγωγή τους από διάφορα κοινωνικά κινήματα, οι οποίοι προσδιορίζονται με την κομμουνιστική παράδοση του αναρχικού κινήματος και που διακατέχονται από έναν κοινό στόχο που είναι ένα επαναστατικό ξεσήκωμα ενάντια στην παρούσα κατεστημένη τάξη.

Η δραστηριότητα της οργάνωσης θα εστιαστεί γύρω από μια σοβαρή θεωρητική δουλειά, τη διάδοση των αναρχικών ιδεών και την παρέμβαση στους αγώνες της εργατικής τάξης, είτε αυτόνομα είτε μέσω της άμεσης ανάμειξής της στα κοινωνικά κινήματα.

Σε θεωρητικό επίπεδο, η Union Communiste Libertaire προσδιορίζεται ως αναρχοκομμουνιστική και συγκροτείται με βάση αυτή τη συγκεκριμένη παράδοση. Σε επίπεδο τακτικής, η οργάνωση υποστηρίζει την άμεση ανάμειξη στους κοινωνικούς αγώνες με στόχο τη ριζοσπαστικοποίησή τους και την οικοδόμηση αντιεξουσιών.

* Διευθύνσεις για επαφή και άλλα θα δοθούν αργότερα. Ελληνική μετάφραση “Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης”, 28 Νοέμβρη 2008.

Report this post to the editors

Μια νέα επαναστατική οργάνωση

Στις 23 Νοέμβρη 2008, στο Μόντρεαλ του Καναδά, ιδρύθηκε μια νέα επαναστατική οργάνωση η – Union Communiste Libertaire (UCL – Κομμουνιστική Ελευθεριακή Ένωση).

Στις 23 Νοέμβρη 2008, στο Μόντρεαλ του Καναδά, ιδρύθηκε μια νέα επαναστατική οργάνωση η – Union Communiste Libertaire (UCL – Κομμουνιστική Ελευθεριακή Ένωση).

Η νέα αυτή οργάνωση ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια ενός συνεδρίου στο οποίο συμμετείχαν πάνω από 50 εκπρόσωποι στην συνοικία Hochelaga-Maisonneuve του Μόντρεαλ. Η νέα οργάνωση θα αντικαταστήσει το γαλλόφωνο τμήμα της North-Eastern Federation of Anarchists Communists (NEFAC) που δρούσε στην περιοχή του Κεμπέκ. Τα αγγλόφωνα τμήματα της NEFAC που δρουν στις βόρειες ΗΠΑ κ.λπ. θα παραμείνουν ως έχουν, ως ξεχωριστή (αλλά αδελφή) οργάνωση.

Η μακρά περίοδος αναδιοργάνωσης στο εσωτερικό της NEFAC του Κεμπέκ, στο πλαίσιο της οποίας εκδηλώθηκε η θέληση επέκτασης και περαιτέρω ανάπτυξης του οργανωμένου αναρχισμού σε όλες τις περιοχές της γαλλόφωνης αυτής επαρχίας, έφερε αναρχικούς από πάνω από 10 πόλεις της επαρχίας κάτω από το ίδιο πανό. Η νέα οργάνωση θα αποτελείται απο τοπικές ομάδες που θα εδρεύουν και θα δραστηριοποιούνται στις πόλεις του Μόντρεαλ, του Κεμπέκ και του Sherbrook καθώς και σε πόλεις όπως Drummondville, Saint-Jerome και Saguenay, αλλά και με συνδέσμους σε πόλεις όπως η Trois-Rivieres.

Κατ’ αρχήν, το συνέδριο υιοθέτησε ένα ολοκληρωτικά νέο Καταστατικό στο οποίο καθορίζονται οι ενοποιητικές λειτουργίες της νέας οργάνωσης που εμπνέονται από τα ιστορικά διδάγματα του πλατφορμιστικού ρεύματος του αναρχικού κομμουνισμού. Επίσης, έγινε μια αναθεώρηση των Στόχων και Αρχών της (γαλλόφωνης) NEFAC, ενώ αναπτύχθηκε ένα σχέδιο για τη συγκρότηση ενός αναρχοκομμουνιστικού μανιφέστου. Το συνέδριο έθεσε, επίσης, τις βάσεις για ένα σχέδιο δράσης στο οποίο συμπεριλαμβάνεται μια εκστρατεία σχετικά με την παρούσα οικονομική κρίση η οποία ταρακουνά τον καπιταλισμό.

Οι συμμετέχοντες δέχθηκαν επαναστατικούς χαιρετισμούς από αναρχοκομμουνιστικές και άλλες οργανώσεις απ’ όλο τον κόσμο, όπως οι Worker’s Solidarity Alliance (αναρχοσυνδικαλιστική οργάνωση των ΗΠΑ – εκτός της IWA), Red Libertarias (Ελευθεριακό Δίκτυο – από το Μπουένος Άϊρες της Αργεντινής), “Ombre y Sociedad” (“Άνθρωπος και Κοινωνία” – αναρχοκομμουνιστικό περιοδικό από τη Χιλή), Internationale des Federations Anarchistes (το γαλλόφωνο τμήμα της Διεθνούς των Αναρχικών Ομοσπονδιών), Alternative Libertaire (αναρχοκομμουνιστική ομοσπονδία από τη Γαλλία) και “Common Cause” (“Κοινή Υπόθεση”- αναρχική κομμουνιστική ομοσπονδία από την περιοχή Οντάριο του Καναδά), η οποία συμμετείχε στο ιδρυτικό συνέδριο με παρατηρητές της.

Η Union Communiste Libertaire είναι μια οργάνωση μαχητών που έλκουν την καταγωγή τους από διάφορα κοινωνικά κινήματα, οι οποίοι προσδιορίζονται με την κομμουνιστική παράδοση του αναρχικού κινήματος και που διακατέχονται από έναν κοινό στόχο που είναι ένα επαναστατικό ξεσήκωμα ενάντια στην παρούσα κατεστημένη τάξη.

Η δραστηριότητα της οργάνωσης θα εστιαστεί γύρω από μια σοβαρή θεωρητική δουλειά, τη διάδοση των αναρχικών ιδεών και την παρέμβαση στους αγώνες της εργατικής τάξης, είτε αυτόνομα είτε μέσω της άμεσης ανάμειξής της στα κοινωνικά κινήματα.

Σε θεωρητικό επίπεδο, η Union Communiste Libertaire προσδιορίζεται ως αναρχοκομμουνιστική και συγκροτείται με βάση αυτή τη συγκεκριμένη παράδοση. Σε επίπεδο τακτικής, η οργάνωση υποστηρίζει την άμεση ανάμειξη στους κοινωνικούς αγώνες με στόχο τη ριζοσπαστικοποίησή τους και την οικοδόμηση αντιεξουσιών.

* Διευθύνσεις για επαφή και άλλα θα δοθούν αργότερα. Ελληνική μετάφραση “Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης”, 28 Νοέμβρη 2008.

Report this post to the editors

Aotearoa Workers Solidarity Movement

Η Aotearoa Workers Solidarity Movement (AWSM – Κίνημα Εργατικής Αλληλεγγύης της Aotearoa) είναι μια νέα αναρχοκομμουνιστική οργάνωση που ιδρύθηκε στη Νέα Ζηλανδία.

1. Η Aotearoa Workers Solidarity Movement (Κίνημα Εργατικής Αλληλεγγύης της Aotearoa) είναι μια οργάνωση η οποία δραστηριοποιείται προς μια αταξική, ακρατική κοινωνία: τον αναρχικό κομμουνισμό. Αποτελούμαστε από επαναστάτες αναρχικούς της ταξικής πάλης απ’ όλα τα μέρη της Νέας Ζηλανδίας.

2. Ο καπιταλισμός βασίζεται στην εκμετάλλευση σε βάρος της εργατικής τάξης εκ μέρους της κυρίαρχης τάξης. Αλλά η ανισότητα και η εκμετάλλευση εκφράζονται επίσης και στο χώρο του φύλου, της ράτσας, της σεξουαλικότητας, της υγείας, της φυσικής ικανότητας, της ηλικίας κ.λπ. και με αυτόν τον τρόπο ένα μέρος της εργατικής τάξης καταπιέζει ένα άλλο. Αυτό μάς διαιρεί, προκαλώντας έλλειψη ταξικής ενότητας στον αγώνα, κάτι που ευνοεί την κυρίαρχη τάξη. Οι καταπιεζόμενες ομάδες ενδυναμώνονται με την αυτόνομη δράση τους με την οποία αντιπαλεύουν τις εξουσιαστικές οικονομικές και κοινωνικές σχέσεις. Για να επιτύχουμε το στόχο μας πρέπει να εγκαταλείψουμε την εξουσία του ενός πάνω στον άλλον τόσο σε προσωπικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο.

3. Πιστεύουμε ότι ο αγώνας ενάντια σε κάθε μορφή καταπίεσης και εκμετάλλευσης είναι απαραίτητος. Ο Αναρχικός Κομμουνισμός δεν μπορεί να επιτευχθεί ενόσω θα υπάρχει σεξισμός και ρατσισμός. Για να είμαστε αποτελεσματικοί στον αγώνα μας ενάντια στην καταπίεσή τους και μέσα και στην κοινωνία και μέσα στην εργατική τάξη, οι καταπιεζόμενες ομάδες θα πρέπει να οργανώνονται ανεξάρτητα. Ωστόσο, αυτό πρέπει να το κάνουμε μόνο ως μέλη της εργατικής τάξης, δεδομένου τα υπερ-ταξικά κινήματα αποκρύπτουν τις ταξικές διαφορές και δεν επιτυγχάνουν αρκετά πράγματα υπέρ των καταπιεζόμενων. Η πλήρης χειραφέτηση δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την κατάργηση του καπιταλισμού.

4. Υποστηρίζουμε το κίνημα Tino Rangatiratanga (σ.τ.μ.: το κίνημα απελευθέρωσης των ιθαγενών Μάορι της Νέας Ζηλανδίας) και είμαστε αλληλέγγυοι με αγώνες των ιθαγενών από τα κάτω καθώς και με την άμεση δράση των ίδιων, ενώ δεν υποστηρίζουμε τον καπιταλισμό και το συντεχνιακό χαρακτήρα μερίδας των ιθαγενών (παραδεχόμαστε, ωστόσο, την έλλειψη αναρχικής θεώρησης στον αγώνα των ιθαγενών στην Aotearoa/Νέα Ζηλανδία και είμαστε ήδη σε διαδικασία έρευνας, συζήτησης και διαλόγου σχετικά με μια πιο λεπτομερή θέση πάνω στο ζήτημα αυτό).

5. Ενώ τα συνδικάτα δεν μπορούν ποτέ να είναι επαναστατικά, αναγνωρίζουμε ότι η πλειοψηφία των συλλογικών εργατικών αγώνων του σήμερα εξελίσσεται στο εσωτερικό των συνδικάτων και γι’ αυτό τα μέλη μας θα πρέπει να γίνουν και μέλη των συνδικάτων όπου αυτά υφίστανται στους εργασιακούς χώρους, ενώ θα πρέπει να είμαστε και επιφυλακτικοί σε κάθε προσπάθεια των γραφειοκρατών των συνδικάτων να καταπνίξουν τη βάση στοη διάρκεια του κάθε αγώνα. Εκεί όπου δεν υπάρχουν συνδικάτα ενθαρρύνουμε τα μέλη μας να συμμετέχουν με τους συναδέλφους τους εργάτες στην ανάπτυξη της συλλογικής δράσης.

6. Αναγνωρίζουμε ότι η γενική απεργία είναι ένα από τα πιο δυναμικά όπλα της εργατικής τάξης και εναντιωνόμαστε σε κάθε αφαίρεση των εργατικών δικαιωμάτων με τη συλλογική δράση, συμπεριλαμβανομένης και της απεργίας.

7. Καθώς ο καπιταλισμός εκμεταλλεύεται και καταπιέζει την πλειοψηφία των ανθρώπων σε παγκόσμια κλίμακα, απειλεί την ίδια στιγμή και τον πλανήτη μέσω των πολέμων και της καταστροφής του περιβάλλοντος.

8. Δεν είναι εφικτό να καταργήσουμε τον καπιταλισμό χωρίς επανάσταση, η οποία επέρχεται ως αποτέλεσμα της ταξικής σύγκρουσης. Η κυρίαρχη τάξη πρέπει να ανατραπεί ολκληρωτικά ώστε να επιτευχθεί ο αναρχικός κομμουνισμός. Επειδή η κυρίαρχη τάξη δεν πρόκειται να εγκαταλείψει την εξουσία της χωρίς τη χρήση των όπλων, η επανάσταση αυτή θα είναι στιγμή βίας αλλά και απελευθέρωσης.

9. Αναγνωρίζουμε ότι με την εφαρμογή του οργανωτικού μέρους της Οργανωτικής Πλατφόρμας των Ελευθεριακών Κομμουνιστών – δηλαδή θεωρητική ενότητα, τακτική ενότητα, συλλογική υπευθυνότητα και ομοσπονδιοποίηση – θα είμαστε όσο το δυνατόν ικανοί να κάνουμε ένα βήμα μπροστά ώστε να προωθήσουμε τις αρχές και τους στόχους της Aotearoa Workers Solidarity Movement.

* Η ιστοσελίδα της AWSM είναι http://www.awsm.org.nz και η ηλεκτρονική διεύθυνση για επαφές κ.λπ. η international@awsm.org.nz

** Δημοσιεύτηκε στο www.anarkismo.net Ελληνική μετάφραση “Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης”, 7 Δεκέμβρη 2008.
Related Link: http://www.awsm.org.nz

Report this post to the editors

Aotearoa Workers Solidarity Movement

Η Aotearoa Workers Solidarity Movement (AWSM – Κίνημα Εργατικής Αλληλεγγύης της Aotearoa) είναι μια νέα αναρχοκομμουνιστική οργάνωση που ιδρύθηκε στη Νέα Ζηλανδία.

Μια νέα οργάνωση ιδρύθηκε με στόχο να βοηθήσει στην οικοδόμηση ενός σοβαρού επαναστατικού αναρχικοιύ κομμουνιστικού κινήματος στην Aotearoa (το ιθαγενές όνομα της Νέας Ζηλανδίας).

Η Aotearoa Workers Solidarity Movement (Κίνημα Εργατικής Αλληλεγγύης της Aotearoa) είναι μια οργάνωση η οποία δραστηριοποιείται προς μια αταξική, ακρατική κοινωνία: τον αναρχικό κομμουνισμό. Αποτελούμαστε από επαναστάτες αναρχικούς της ταξικής πάλης απ’ όλα τα μέρη της Νέας Ζηλανδίας. Προς το παρόν, είμαστε μικρή οργάνωση με μέλη στις πόλεις Wellington και Christchurch, αλλά και σε μερικές άλλες κωμοπόλεις σ’ ολόκληρη τη χώρα.

Η AWSM συγκροτήθηκε από τη στιγμή που μερικοί αναρχικοί είδαν ότι η ανάγκη για μια συνεκτική και οργανωμένη οργάνωση των αναρχικών κομμουνιστών ήταν αναγκαία, εμπνεόμενη από την πλατφορμιστική τάση σκέψης του αναρχισμού (ανάμεσα στα άλλα). Οι διάφορες άτυπες συναντήσεις και συζητήσεις τους τελευταίους μήνες μεταβλήθηκαν σε ένα σοβαρό σχέδιο πριν λίγο χρονικό διάστημα και έτσι στα τέλη Οκτώβρη συνήλθε ένα μικρής κλίμακας συνέδριο στο Wellington (όπου ιδρύθηκε η οργάνωσή μας).

Ως αναρχικοί της ταξικής πάλης η προτεραιότητά μας είναι η άμεση συμμετοχή στους αγώνες σοτους εργασιακούς χώρους και τις απεργίες καθώς και οι διάφοροι αγώνες σε επίπεδο τοπικής κοινότητας. Προσανατολιζόμαστε επίσης στην κυκλοφορία ενός μηνιαίου εντύπου αρχίζοντας από το 2009 καθώς και ενός θεωρητικού περιοδικού.

Το ότι βρισκόμαστε γεωγραφικά στο τέρμα του Νότιου Ειρηνικού είναι κάτι που μας καθιστά αρκετά απομονωμένους, ωστόσο ελπίζουμε να διατηρήσουμε ένα καλό επίπεδο επαφών με αδελφές οργανώσεις απ’ όλο τον κόσμο, και γι’ αυτό δημοσιεύουμε την ανακοίνωση αυτή. Ο διεθνής μας γραμματέας έχει εντολή να αρχίσει και να ενδυναμώσει αυτές τις επεφές, κάτι που θα είναι αμφίδρομο – γιατί εάν μπορέσουμε να συνεργαστούμε σε κοινές εκστρατείες θα είναι κάτι που προφανώς αξίζει, καθώς μια αυθεντική κοινωνική επανάσταση πρέπει να είναι διεθνής.

Η ιστοσελίδα μας είναι http://www.awsm.org.nz και μια ηλεκτρονική διεύθυνση για επαφές κ.λπ. είναι η international@awsm.org.nz

* Θα ακολουθήσει η μετάφραση και δημοσιοποίηση της Διακήρυξης Αρχών και Στόχων της νέας αυτής οργάνωσης.

** Δημοσιεύτηκε στο www.anarkismo.net Ελληνική μετάφραση “Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης”, 6 Δεκέμβρη 2008.

Ανακοίνωση της FdCA

Αλληλεγγύη με το ελληνικό αναρχικό κίνημα και με τα θύματα της καταστολής. Διεθνής αλληλεγγύη με κάθε κοινωνικό αγώνα, στην Ελλάδα και σ’ όλη την Ευρώπη!

athens4_3.jpg

Ενώ η Ελλάδα προετοιμαζόταν για τη γενική απεργία που είχε προκηρυχθεί για τις 10 Δεκέμβρη ενάντια στην κυβέρνηση Καραμανλή και την οικονομική κρίση, και οι κινητοποιήσεις της βάσης σε σχολεία και πανεπιστήμια αναπτύσσονταν περαιτέρω εδώ και αρκετό καιρό ενάντια στις μεταρρυθμίσεις, ο Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος, ηλικίας μόνο 16 χρόνων, έγινε η ανεπιθύμητη επιλογή γινόμενος το θύμα και ο αποδιοπομπαίος τράγος των αστυνομικών μηχανισμών και δολοφονήθηκε εν ψυχρώ από τις κατασταλτικές δυναμεις του Κράτους.

Η οικονομική κρίση που έχει εξαπολυθεί από τον διεθνή καπιταλισμό ενάντια στους εκμεταλλευόμενους όλου του κόσμου, που διαχειρίζεται με μέτρα που επιβάλουν γενικευμένη πτώχευση εκ μέρους των Κρατών, καταστρέφει τις εύθραυστες ισορροπίες και τους επισφαλείς συνασπισμούς εξουσίας ανάμεσα σε εξουσιαστικές ομάδες και ακροδεξιά και κεντροαριστερά κόμματα, καθιστώντας μας ικανούς να αντικρίσουμε την αληθινά αντιδημοκρατική και αντιδραστική αποστολή και φύση του Κράτους και των μηχανισμών της (αν)ασφάλειάς του: αποξένωση, ποινικοποίηση και εξαφάνιση της όποιας κοινωνικής αντιστασης.

Το ίδιο έγινε και με τη δολοφονία του Κάρλο Τζουλιάνι στη Γένοβα το 2001, το ίδιο έχει γίνει αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια και σε χώρες όπως η Παλαιστίνη και περιοχές όπως η Οαχάκα στο Μεξικό. Το περασμένο Σάββατο το ίδιο έγινε και στην Ελλάδα.

Οι αυθόρμητες διαδηλώσεις σ’ ολόκληρη τη χώρα είναι το αποτέλεσμα του πολιτικού, λαϊκού θυμού εναντίον της κυβέρνησης Καραμανλή και τις εγκληματικές πράξεις της αστυνομίας. Η ελληνική κυβέρνηση είναι εκείνη που πρώτη όπλισε και εξαπέλυσε τους δολοφόνους μπάτσους και αργότερα ήταν η ίδια που αποδύθηκε σε έναν ηλίθιο χορό από συγγνώμες και παραιτήσεις, αλλά δεν τιμώρησε κανέναν. Στην πραγματικότητα προσπαθεί να στρέψει την προσοχή στις καταστροφές δημόσιων και ιδιωτικών περιουσιών, ενώ επιχειρεί να καταστείλει τους διαδηλωτές, επιτιθέμενη στον κόσμο με χημικά όπλα και βασανίζοντας όσους συλλαμβάνονται.

Η εξέγερση αυτή είναι μόνο η αρχή. Και η γενική απεργία, μια συνδικαλιστική και κοινωνική, πολιτική και ταξική γενική απεργία, μπορεί να ματετρέψει την λαϊκή οργή σε ένα οργανωμένο οικοδόμημα της βάσης για μια ελευθεριακή εναλλαγή.

Σε κάθε χώρα η αναπτυσσόμενη κρίση του καπιταλισμού πλασσάρει τον λογαριασμό για τα σπασμένα στις εργαζόμενες τάξεις και τους εκμεταλλευόμενους της κοινωνίας.

Πρέπει να αντιδράσουμε, σε κάθε χώρα, συγκροτώντας από κοινού την κοινωνική αντιπολίτευση που χρειάζεται για να υπερασπίσουμε τους εαυτούς μας από την εξόντωσή μας στο όνομα του Κέρδους.

Αλληλεγγύη με το ελληνικό αναρχικό κίνημα και με τα θύματα της καταστολής. Διεθνής αλληλεγγύη με κάθε κοινωνικό αγώνα, στην Ελλάδα και σ’ όλη την Ευρώπη!

8 Δεκέμβρη 2008
Federazione dei Comunisti Anarchici (Ιταλία)
Melbourne Anarchist Communist Group (Αυστραλία)
Zabalaza Anarchist Communist Front (Νότια Αφρική)
North-Eastern Federation of Anarchist Communists (Η.Π.Α.)
Union Communiste Libertaire (Καναδά)
Alternative Libertaire (Γαλλία)
Common Cause (Καναδά)
Workers Solidarity Alliance (Η.Π.Α.)
Capital Terminus Collective (Η.Π.Α.)

*Δημοσιεύτηκε στις 9 Δεκέμβρη στο http://www.anarkismo.net
Ελληνική μετάφραση “Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης”, την ίδια μέρα.

http://fdca-ellinika.blogspot.com/

Related Link: http://www.anarkismo.net

Report this post to the editors

Τα χέρια της Ευρώπης το ίδιο ματωμένα

Το μακελειό της Γάζας: τα χέρια της Ευρώπης είναι το ίδιο ματωμένα

300_0___20_0_0_0_0_0_27_12_jaffa_3.jpg

Εκατοντάδες νεκροί και χιλιάδες τραυματίες, θυσία στο βωμό του σιωνιστικού επεκτατισμού και του φονταμενταλισμού. Στην Ευρώπη, οι υπουργοί Εξωτερικών κάθε χώρας-μέλους της Ε.Ε. μιλούν για την “υπερβολική”, ωστόσο “νόμιμη”, αντίδραση εκ μέρους του Ισραήλ, αντιστρέφοντας την αληθινή κατάσταση με τέτοιο τρόπο που ακόμα και ο πιο κυνικός θαυματοποιός θα μπορούσε να αισθάνεται υπερήφανος εμφανίζοντας τον επιτιθέμενο, το Κράτος του Ισραήλ, ως θύμα.

Συνεχίζουν να προσποιούνται ότι δεν θυμούνται ότι η Γάζα – μια από τις πλέον πυκνοκατοικημένες περιοχές με περίπου ενάμισι εκατομμύριο κατοίκους, από τους οποίους περίπου οι μισοί είναι παιδιά – υφίσταται ένα εμπάργκο επί χρόνια, ένα εμπάργκο που περιλαμβάνει ιατρικά και άλλα βασικά είδη ανάγκης και το οποίο υποστηρίζεται από ολόκληρο τον “πολιτισμένο” δυτκό κόσμο, που έχει επιβληθεί από το Ισραήλ και τη Δύση ως αποτέλεσμα τη εκλογικής νίκης της Χαμάς, χάρη στο μικτό εκλογικό σύστημα της πλειοψηφίας και της αναλογικής εκπροσώπησης. Όπως προσποιούνται ότι ξεχνούν πως η Χαμάς κάποτε χρηματοδοτείτο από το Ισραήλ για να αντιπαραταχθεί στην PLO.

Παρά την εκεχειρία των 6 μηνών, το εμπάργκο δεν μειώθηκε ούτε κατά το ελάχιστο και καμία από τις δυτικές δυνάμεις ούτε καν πρότεινε κάτι τέτοιο. Το Κράτος του Ισραήλ επέστρεψε στην παλιά του στρατηγική του στρατιωτικού ελέγχου της Γάζας και της Δυτικής Όχθης. Όλες οι άχρηστες και υποκριτικές διακηρύξεις της Ευρώπης περί επιθυμίας για ειρήνη έχουν αγνοηθεί συστηματικά και κανείς δεν θυμάται ότι το Ισραήλ επί 60 χρόνια έχει συστηματικά καταπατήσει ή παραβιάσει αμέτρητες αποφάσεις του ΟΗΕ και συνεχίζει την στρατιωτική κατοχή της περιοχής, με τις ισραηλινές αποικίες να επεκτείνονται σε όλη την παλαιστινιακή γη ημέρα με την ημέρα, υψώνοντας τείχη που απομονώνουν ολόκληρα χωριά και εμποδίζουν εκατομμύρια πρόσφυγες να επιστρέψουν στη γη τους, ξεριζώνοντας ελαιώνες και σκοτώνοντας ζώα, ημέρα με την ημέρα ταπεινώνοντας τον καθένα που προσπαθεί να διαβεί το διαχωριστικό τείχος για να πάει στην εργασία του, το νοσοκομείο ή το σχολείο. Και όχι μόνο αυτά: αποκρύπτουν το γεγονός ότι η εκεχειρία παραβιάστηκε από το ισραηλινό Κράτος στις 4 Νοέμβρη 2008, όταν ο στρατός του σκότωσε έναν 22χρονο μαχητή της Χαμάς.

Αλλά πέρα από τις ψευδείς και υποκριτικές διακηρύξεις περί ειρήνευσης, ποιος είναι ο λόγος μιας άνευ προϋποθέσεων υποστήριξης ενός τέτοιου επιθετικού και επεκτατικού Κράτους εκ μέρους κάθε μεγάλης δυτικής δύναμης στην πράξη;

Όσον αφορά τις ΗΠΑ δεν υπάρχει καμία αμφιβολία. Εκτός από τη σημαντική στρατηγική και γεωγραφική σύμμαχο που αντιπροσωπεύει το Ισραήλ για τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό στη Μέση Ανατολή, έχει ακόμα να κάνει και με το δυναμικό ισραηλινό λόμπι των ΗΠΑ το οποίο είναι τόσο δυνατό ώστε να ασκεί μεγάλη επιρροή στην αμερικανική εξωτερική πολιτική. Και αυτό που συμβαίνει σήμερα αποτελεί μια ξεκάθαρη προειδοποίηση προς τον νεοεκλεγμένο πρόεδρο Ομπάμα.

Η Ευρώπη έχει κατά μέρος ανακτήσει την ενότητά της στην εξωτερική της πολιτική και πιθανώς παίζει εδώ το χαρτί της δραστικής διπλωματίας για να ενδυναμώσει τον ρόλο της στη Μεσόγειο και να προειδοποιήσει τις ΗΠΑ ότι δεν μπορεί να παίζει μόνη στην περιοχή της Mare Nostrum (“της Θάλασσάς μας”, κατά λέξη). Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε τις πωλήσεις όπλων, έναν χώρο όπου τα Κράτη είναι πάντα έτοιμα να αποκρύψουν την αλήθεια κάτω από το χαλί των “κρατικών μυστικών” και να υποστηρίξουν τις διαταγές εκείνων των πολυεθνικών που παράγουν όπλα και υποστηρίζουν τα κρατικά συστήματα. Και αυτές οι πολυεθνικές δεν βιάζονται ποτέ. Είναι αρκετά ικανοποιημένες να πουλούν όπλα σε αντιμαχόμενα μέρη, από τη στιγμή που αυτά μπορούν να πληρώσουν. Η Ιταλία, για παράδειγμα, είναι μια από τους μεγαλύτερους προμηθευτές όπλων του Ιράν και του Λιβάνου, αλλά έχει επίσης προμηθεύσει και τον ισραηλινό στρατό επί χρόνια με οπλική τεχνολογία μέσω εταιρειών όπως οι Oto-Melara, Beretta, Borleti και Sekenia. Κι οι άλλες χώρες της Ευρώς κάνουν το ίδιο.

Η Παλαιστίνη χρησιμοποιείται κατά κυνικό τρόπο ως πεδίο πειραμάτων θανατηφόρων νέων τεχνολογιών οι οποίες ολοένα και ειδικεύονται κατασκευαστικά στον “αστεακό πόλεμο”, έναν χώρο για τον οποίο κάθε εταιρεία παραγωγής όπλων ενδιαφέρεται: εταιρείες από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, μέχρι εταιρείες από την Αγγλία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία και άλλες χώρες.

Έτσι λοιπόν, στη βασανισμένη αυτή γη όπου οι άνδρες, οι γυναίκες και τα παιδιά συνθλίβονται από τους χωροφύλακες των ισχυρών, δεν φαίνεται να υπάρχει μέλλον, καθώς νέα όπλα δοκιμάζονται, από βόμβες διασποράς μέχρι σφαίρες εμπλουτισμένου ουρανίου, όπου μελετάται η χρήση των αεροσκαφών χωρίς πιλότο (UAVs) που είναι ικανά να εκτοξεύουν πυραύλους μέσω ενός κοντρόλ, όπου δοκιμάζονται τεθωρακισμένα Achzarit που μπορούν να αποφύγουν τις νάρκες, όπου έχουν σταλθεί τεθωρακισμένα οχήματα Namur με σύγχρονες αμερικανικές ή γερμανικές μηχανές καθώς και ρομποτοειδή πολεμικά συστήματα όπως τα Sky-X που είναι τα πρώτα συστήματα στον κόσμο που μπορούν να ανεφοδιάζουν τα αεροσκάφη χωρίς πιλότο εν πτήσει.

Και όλα αυτά στους ώμους των ανθρώπων αυτών που έχουν ήδη γίνει αντικείμενα συγκρούσεων μεταξύ των Κρατών και άλλων, χρησιμοποιούμενων κατά κυνικό τρόπο στις πολιτικές διαμάχες ανάμεσα στις εσωτερικές φατρίες του ενός Κράτους, από τη μια, όπως στην περίπτωση των ισραηλινών πολιτικών μηχανισμών που συνδέονται με την εκλογική διαμάχη και μέσω του κυβερνητικού συνασπισμού του Kadima, που είναι υπεύθυνος για μερικές από τις πλέον ακραίες πράξεις – όπως η εκκένωση της Λωρίδας της Γάζας από τον Yisrael Hasson – και από την άλλη, τα “γεράκια” του Εργατικού Κόμματος, που τάσσονται υπέρ μιας αυστηρής προσέγγισης, αλλά και από την άλλη, επίσης, ανάμεσα στο Kadima και τα “σούπερ-γεράκια” του Λικούντ, που ολοένα και μετακινούνται σε πιο ακραίες σκληροπυρηνικές θέσεις.

Φυσικά, δεν περιμένουμε τα αραβικά και/ή τα ισλαμικά κράτη να κάνουν κάτι, καθώς είναι διαιρεμένα, αλλά και επειδή επιδιώκουν να βελτιώσουν την εικόνα και να ενδυναμώσουν την επιρροή τους στην περιοχή, ακόμα και εάν θυσιαστεί ο παλαιστινιακός λαός. Όπως και στην περίπτωση του Ιράν που χρησιμοποιεί την πααιστινιακή τραγωδία για να παρουσιάζεται ως η μόνη δύναμη ενάντια στον μισητό αμερικανικό ιμπεριαλισμό καθιστώντας τον εαυτό του ως μια ανερχόμενη δύναμη στην περιοχή.

Αλλά πέρα από τις διεθνείς πολιτικές υποθέσεις, η κατάσταση του παλαιστινιακού λαού σήμερα φαίνεται οδυνηρή, με ελάχιστες προοπτικές εύρεσης λύσης που να παρέχουν ευκαιρία για μια ζωή με ελάχιστη αξιοπρέπεια όσον αφορά την κοινωνική ασφάλεια και την εξασφάλιση των στοιχειωδών δικαιωμάτων επιβίωσης.
Σήμερα η μόνη εγγύηση για τον παλαιστινιακό λαό ίσως, για να βρει, όσον το δυνατόν πιο γρήγορα, μια έστω και μικρή ανάπαυλα και ειρήνη, είναι το γεγονός ότι οι πλιατσικολόγοι κάθε είδους και διαμετρήματος – που συρρέουν κατά πλήθη φυσιολογικά ή ιδεολογικά στα σύνορά τους, ή ασχολούνται με πολιτικές ίντριγκες στο εσωτερικό – έχουν έρθει σε μια νέα επισφαλή ισορροπία.

Η μόνη πραγματική προοπτική για χειραφέτηση που μπορούμε να αντικρίσουμε στο άμεσο μέλλον, είναι η ανάπτυξη και επέκταση του είδους αυτού αυτοοργάνωσης που υπάρχει σε πολλά παλαιστινιακά χωριά σήμερα, που ενθαρρύνεται από την αλληλεγγύη μεταξύ των παλαιστινιακών λαϊκών επιτροπών και πρωτοβουλιών όπως οι “Αναρχικοί Ενάντια στο Τείχος”, όπου συμμετέχουν διεθνιστές από όλο τον κόσμο και αντισιωνιστές Ισραηλινοί, και οι οποίοι αγωνίζονται ενάντια στην αλαζονία των Ισραηλινών αποίκων και του στρατού που τους υποστηρίζει, χρησιμοποιώντας ειρηνική αντίσταση. Και δεν είναι τυχαίο το ότι στα χωριά αυτά έχει επιλεχθεί ένας άλλος δρόμος και όχι ο μιλιταρισμός της Χαμάς.

Ως αναρχικοί της ταξικής πάλης και ελευθεριακοί, θα συνεχίσουμε να καταγγέλουμε τον σιωνιστικό αποικισμό, έτσι όπως καταγγέλουμε κάθε μορφή ιμπεριαλισμού και φονταμενταλισμού που καταπιέζει την ελευθερία και την αξιοπρέπεια κάθε λαού. Θα συνεχίσουμε να καταγγέλουμε το γεγονός ότι τεράστια τμήματα του παγκόσμιου προλεταριάτου υποφέρουν κάτω από την καταπίεση και τη φτώχεια ως αποτέλεσμα των ενδο-ιμπεριαλιστικών διαμαχών και των κυνικών πολιτικών παιχνιδιών των δυνατών τοπικών ολιγαρχιών που, με τη σειρά τους, χρησιμοποιούνται εν γνώσει τους ως πιόνια στη διεθνή σκακιέρα των ιμπεριαλιστικών συγκρούσεων, σημαδεμένα από το αίμα του προλεταριάτου.

Θα συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε τους αγώνες εκείνους και τις δράσεις αλληλεγγύης με τον παιλαιστινιακό λαό, υποστηρίζοντας όλες εκείνες τις εμβρυακές εκδηλώσεις αυτοκαθορισμού που χαρακτηρίζουν τους αγώνες ολόκληρων χωριών της Παλαιστίνης, πεπεισμένοι ότι μόνο εάν μπορούν να απελευθερωθούν από τις βλαβερές επιρροές κάθε ολιγαρχίας του Κράτους και του παρακράτους, μπορούν οι εργαζόμενοι, άνδρες και γυναίκες, να αρχίζουν να ελπίζουν για μια πιο αξιοπρεπή ζωή.

Federazione dei Comunisti Anarchici (FdCA – Ομοσπονδια των Κομμουνιστών Αναρχικών – Ιταλία), Zabalaza Anarchist Communist Front (ZACF – Αναρχικό Κομμουνιστικό Μέτωπο Zabalaza – Νότια Αφρική), Common Cause (“Κοινή Υπόθεση” – Οντάριο-Καναδάς), Μέλη των Anarchists Against the Wall (AAtW – Αναρχικοί Ενάντια στο Τείχος – Ισραήλ), Alternative Libertaire (Γαλλία), Anarchistische Gruppe Solidarität von Unten (Βερολίνο, Γερμανία).

*Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στο www.anarkismo.net Ενδέχεται να υπογραφεί και από άλλες οργανώσεις που συμμετέχουν στον εν λόγω δικτυακό τόπο. Ελληνική μετάφραση “Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης”, 3 Γενάρη 2009.

Report this post to the editors

Αναρχοκομμουνιστική έκκληση

Κάνουμε έκκληση να διαδηλώσουμε ενάντια στο ΝΑΤΟ παντού στον κόσμο και να συμμετέχουμε σε αντισυνόδους στο εναλλακτικό χωριό αντι-ΝΑΤΟ, από τη 1 ώς τις 5 Απρίλη, ώστε να αντιδράσουμε στις πολεμοκάπηλες και ιμπεριαλιστικές πολιτικές με διαδηλώσεις, δράσεις, συνελεύσεις και συζητήσεις. [Castellano] [English] [Français] [Italiano] [Deutsch] [العربية] [中文] [Nederlands] [Português]

cotan_2.jpg

Ενάντια στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ
Αναρχοκομμουνιστική έκκληση

Στην παρούσα οικονομική κρίση και την έλλειψη φυσικών πόρων, έχουν αναδυθεί διαμάχες και ένταση μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων για το ποιος θα αναλάβει τον έλεγχο του κόσμου. Έτσι, οι δυτικές χώρες εντείνουν την κυριαρχία τους μέσω ενός από τα εργαλεία τους, το ΝΑΤΟ, χρησιμοποιώντας το στην επιθετική και ιμπεριαλιστική τους πολιτική (Αφγανιστάν, Ιράκ, Γεωργία, Ουκρανία και πάει λέγοντας). Το ΝΑΤΟ, ηλικίας 60 χρόνων σήμερα, θα γιορτάσει τα γενέθλιά του στην Ετήσια Σύνοδό του στις 3 και 4 Απρίλη στα σύνορα Γαλλίας-Γερμανίας (στο Στρασβούργο και το κρατίδιο Μπάντεν-Μπάντεν) ισχυριζόμενο ότι είναι εκπρόσωπος της ελευθερίας, της ειρήνης και της δημοκρατίας.

Το ΝΑΤΟ ιδρύθηκε το 1949 με στόχο να ενώσει τη Βόρεια Αμερική και τη Δυτική Ευρώπη ενάντια στην τότε Σοβιετική Ένωση. Έχει ανακαλύψει ένα νέο ρόλο για τον εαυτό του από το 1989 μετά την κατάρρευση του Ανατολικού Μπλοκ. Σύμφωνα με τον Σαρκοζί και την Μέρκελ, πρέπει να λάβει υπόψη του “τα επιπρόσθετα στρατιωτικά ζητήματα, την παγκόσμια οικονομική κατάσταση, την προμήθεια ενέργειας ή τα μεταναστευτικά θέματα” (1) Το ΝΑΤΟ γίνεται έτσι το όργανο της παγκόσμιας κυριαρχίας του δυτικού καπιταλισμού.

Ενώ τα ΝΑΤΟϊκά στρατεύματα ενισχύουν την ιμπεριαλιστική επίθεση στο Αφγανιστάν, όπως τα αμερικανικά στρατεύματα στο Ιράκ, οι λαοί υποφέρουν εξαιτίας της καταπίεσης και εκ μέρους των ξένων στρατών και εκ μέρους των κυβερνήσεων-ανδρεικέλων που στοχεύουν να εξασφαλίσουν την αρπαγή των πόρων των χωρών αυτών από τις δυτικές πολυεθνικές. Ο στόχος του ΝΑΤΟ είναι να αντισταθεί στα ήδη διακυβευμένα λαϊκά συμφέροντα και τα δημοκρατικά τους δικαιώματα. Στις χώρες αυτές το ΝΑΤΟ αντιτίθεται στην πιθανότητα λαϊκής αυτο-οργάνωσης για αγώνα κατά της καταπίεσης και δημοκρατικής διαχείρισης των όρων ζωής.

Αγωνιζόμαστε ενάντια στην κυριαρχία των διεθνών οργανισμών (ΝΑΤΟ, Ε.Ε., ΔΝΤ, G8, G20, ΠΟΕ) που είναι τα εργαλεία κρούσης του καπιταλισμού ώστε να ενισχυθεί η εκμετάλλευση σε βάρος των εργαζομένων και των λαών.

Κάνουμε έκκληση να διαδηλώσουμε ενάντια στο ΝΑΤΟ παντού στον κόσμο και να συμμετέχουμε σε αντισυνόδους στο εναλλακτικό χωριό αντι-ΝΑΤΟ, από τη 1 ώς τις 5 Απρίλη, ώστε να αντιδράσουμε στις πολεμοκάπηλες και ιμπεριαλιστικές πολιτικές με διαδηλώσεις, δράσεις, συνελεύσεις και συζητήσεις.
– Ενάντια στον καπιταλισμό, τον ιμπεριαλισμό και τον εξουσιασμό.
– Απόσυρση των ΝΑΤΟϊκών στρατευμάτων από όλο τον κόσμο.
– Αλληλεγγύη με τους καταπιεσμένους λαούς.
– Ελευθερία κινήσεων για όλους.

Federazione dei Comunisti Anarchici (Ιταλία)
Zabalaza Anarchist Communist Front (Νότια Αφρική)
Alternative Libertaire (Γαλλία)
Union Communiste Libertaire (Καναδάς)
North Eastern Federation of Anarchist-Communists (ΗΠΑ)
Common Cause (Καναδάς)
Anarchistische Gruppe “Solidarität von Unten” (Βερολίνο, Γερμανία)
Colectivo Luta Social (Πορτογαλία)

* Ελληνική μετάφραση “Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης”, 10 Μάρτη 2009.

(1) Δήλωση των Σαρκοζί και Μέρκελ, στις 4 Φλεβάρη 2009.

Για την Πρωτομαγιά

Είναι καθήκον των αναρχικών κομμουνιστών και των επαναστατών [να προστατεύσουν αυτή τη μνήμη και να εξασφαλίσουν το ότι θα εξακολουθεί να αποτελεί μέρος των σημερινών αγώνων ως ενεργός δύναμη η οποία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του εργατικού κινήματος, ενός κινήματος που πρέπει να γίνει μια πραγματικά επαναστατική δύναμη ικανή να καταστρέψει τον καπιταλισμό και να ανοίξει μια νέα εποχή ελευθερίας, της ισότητας και της αλληλεγγύης.

300_0___20_0_0_0_0_0_mayday2009_1.jpg

Σήμερα όπως και στο παρελθόν, η Πρωτομαγιά σημαίνει σεβασμό για τις κινητοποιήσεις σε όλο τον κόσμο από τους εργαζόμενους που υποφέρουν, σε καιρούς που ακόμη πληρώνουν με τη ζωή τους, για χάρη των αγώνων τους, για να βελτιώσουν την κατάσταση των ανδρών και των γυναικών εργαζομένων που βρίσκονται υπό τον έλεγχο του καπιταλισμού.

Ως αναρχικοί κομμουνιστές υποστηρίζουμε τον αγώνα για μια ριζοσπαστική αλλαγή προς μια κοινωνία ελευθερίας, ισότητας και αλληλεγγύης, αλλά δεν ξεχνάμε ότι σε πολλές χώρες, οι εργαζόμενοι δεν έχουν καν την πιο βασική δυνατότητα να οργανωθούν σε συνδικαλιστικές οργανώσεις, και αρκετοί εργάζονται σε ζωώδεις συνθήκες και με εξίσου ζωώδεις μισθούς. Οι σκέψεις μας σήμερα πηγαίνουν σ΄ αυτούς τους εργαζόμενους, καθώς επιζητούμε να ενισχύσουμε τα δίκτυα υποστήριξης των αγώνων όλων των λαών του κόσμου.

Στις δυτικές χώρες, το “λίκνο της ελευθερίας”, η μοίρα των εργαζομένων, ανδρών και γυναικών, έχει επιδεινωθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες: εργασία στη τύχη, ευελιξία, μαγικές φράσεις που υιοθετούνται από την Αριστερά, καθώς και τη Δεξιά, τα αποτελέσματα των οποίων είναι πλέον ορατά σε όλους που βλέπουν τις σκληρές συνέπειες της κρίσης που μεγάλωσε με τους ολοένα και χαμηλούς μισθούς και την καταστροφή των θέσεων εργασίας.

Παντού, ο καθένας μπορεί κανείς να δει τις δυσκολίες στην εξεύρεση εργασίας, την αύξηση της χρήσης της τακτικής του εκβιασμού σε βάρος οποιουδήποτε προσπαθεί να οργανώσει μια κάποια πολιτική και κοινωνική αντίσταση, την αυξανόμενη ανασφάλεια για το μέλλον των νέων και των μη. Και όμως παρ’ όλα αυτά, τα κέρδη αυξάνονται, οικονομικές μαφίες διεισδύουν σε όλους τους τομείς, και είναι όλο και πιο δύσκολο να πραγματοποιηθεί η ενότητα και η πολιτική δραστηριότητα με στόχο την επίτευξη της πραγματικής αλλαγής.

Η επιλογή των Κρατών και των ηγετών των G8 είναι καταστολή, καταπίεση και εκμετάλλευση. Η πρώτη επιλογή είναι η διάσωση των τραπεζών και των επιχειρήσεων. Οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να περιμένουν τίποτε και, εν τω μεταξύ, πρέπει να καταφύγουν στα χρέη προκειμένου να επιβιώσουν.

Αλλά ακόμη και στις δύσκολες στιγμές της κρίσης, η Πρωτομαγιά συνεχίζει να μάς υπενθυμίζει ότι ο μόνος τρόπος για να κερδίσουμε τα δικαιώματά μας είναι μέσα από τον αγώνα των εργαζομένων, αυτο-οργανωμένα και ομοσπονδιοποιημένα. Αλλά αυτό που θα κερδίσουμε δεν θα το κερδίσουμε για πάντα.

Τα κέρδη μας πρέπει να προστατευθούν, να διευρυνθούν περισσότερο μέσω κοινών αγώνων.

Οι κινητοποιήσεις σε όλο τον κόσμο κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών από τότε που ξέσπασε η κρίση μάς υπενθυμίζουν ότι ο μαζικός αγώνας, από τα κάτω, αυτοδιευθυνόμενος, αποτελεί το ζωογόνο αίμα των εργατών, στην ιστορική τους μνήμη, και έρχεται σε αντίθεση με τους ηγέτες του διεθνούς καπιταλισμού και τις κυβερνήσεις σε ολόκληρο τον κόσμο, στο όνομα της κοινωνικής δικαιοσύνης και την προάσπιση των συμφερόντων του κόσμου της εργασίας.

Είναι καθήκον των αναρχικών κομμουνιστών και των επαναστατών [να προστατεύσουν αυτή τη μνήμη και να εξασφαλίσουν το ότι θα εξακολουθεί να αποτελεί μέρος των σημερινών αγώνων ως ενεργός δύναμη η οποία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του εργατικού κινήματος, ενός κινήματος που πρέπει να γίνει μια πραγματικά επαναστατική δύναμη ικανή να καταστρέψει τον καπιταλισμό και να ανοίξει μια νέα εποχή ελευθερίας, της ισότητας και της αλληλεγγύης.

Alternative Libertaire (Γαλλία), Federazione dei Comunisti Anarchici (Ιταλία), Workers Solidarity Movement (Iιρλανδία), Zabalaza Anarchist Communist Front (Νότια Αφρική)

, Common Cause (Καναδάς) * Ελληνική μετάφραση “Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης”, 1 Μάη 2009

Στη Νότια Αφρική

Αλληλοβοήθεια: μια αναρχική ιδέα σε εφαρμογή στη Νότια Αφρική – Κείμενο στη σειρά «Τέσσερα Εργαλεία Κοινοτικού Ελέγχου» – Μέρος 1ο

Αλληλοβοήθεια: μια αναρχική ιδέα σε εφαρμογή στη Νότια Αφρική – Κείμενο στη σειρά «Τέσσερα Εργαλεία Κοινοτικού Ελέγχου» – Μέρος 1ο

Η αλληλοβοήθεια είναι μια σημαντική αναρχική ιδέα. Δείχνει ότι δείγματα ενός καλύτερου κόσμου υπάρχουν ήδη παντού, συμπεριλαμβανομένης και της Νότιας Αφρικής, και πώς μπορούμε να πραγματοποιήσουμε αυτό το κόσμο δημιουργωντας τώρα και επεκτείνοντας τις πολιτιστικές πρακτικές του παρόντος.

Η έρευνα του Κροπότκιν είναι ακόμα σημαντική

Ο Ρώσος Πιότρ Κροπότκιν ήταν όχι μόνο σημαντικότατος αναρχικός αγωνιστής και θεωρητικός, αλλά και γνωστός γεωγράφος και επιστήμονας. Το πιο διάσημο βιβλίο του, η «Αλληλοβοήθεια», μια ιδέα που συζητάμε σε αυτό το άρθρο, αποτέλεσε σκληρή κριτική ενάντια στον Κοινωνικό Δαρβινισμό [(1) και τις γενικότητες για την ανθρώπινη φύση (2). Αρχίζοντας από το 19ο αιώνα, εξελισσόταν μια λογομαχία πάνω στο ερώτημα του αν ο άνθρωπος είναι φύσει καλός ή κακός. Οι λεγόμενοι ιδεαλιστές έλεγαν ότι οι άνθρωποι είναι καλοί και ότι αιτία των πολέμων είναι ο πολιτισμός. Οι ρεαλιστές έλεγαν – και αυτή είναι η κυρίαρχη ιδέα στη πολιτική γενικώς (σε όλο το κόσμο) – ότι οι άνθρωποι είναι φύσει κακοί και πάντα θα σκοτώνονται μεταξύ τους (το ρητό του Hobbes «πόλεμος όλων εναντίων όλων») και ότι μόνο το Κράτος θα μπορούσε να το σταματήσει αυτό, ως θεσμός επίλυσης διαφορών, αναγκαίος για τη διατήρηση της ειρήνης. Η θεωρία της «επιβίωσης του δυνατότερου» έδωσε νόημα στην ύπαρξη του κράτους και όλων των καταστροφών που ήρθαν με αυτό: αποικιοκρατία, ιμπεριαλισμός, καπιταλισμός και άλλες μορφές εκμετάλευσης, που δεν είναι πάντα συνδεδεμένες με το κράτος (αλλά συχνά με τη θρησκεία) όπως ο ρατσισμός, ο σεξισμός (3]), ο ετεροσεξισμός (4) και η διάκριση ενάντια στα άτομα με ειδικές ανάγκες (5). Ωστόσο, όπως έδειξε ο Κροπότκιν για πρώτη φορά, και αποτελεί σήμερα την κοινή λογική στην Ανθρωπολογία (6), δεν υπάρχει ανθρώπινη φύση. Οι άνθρωποι δεν είναι ούτε καλοί ούτε κακοί από τη φύση τους, αλλά και τα δύο. Το ζήτημα είναι, λοιπόν, εάν είναι περισσότερο καλοί παρά κακοί και πώς να ασχοληθούμε με τον πόλεμο, τη φτώχεια και άλλα προβλήματα της σημερινής κοινωνίας.

Τι είναι η αλληλοβοήθεια;

Η αλληλοβοήθεια, η αντίληψη ότι οι άνθρωποι πρέπει να αληλοβοηθιούνται ο ένας με τον άλλον, αποτέλεσε αντικείμενο μελέτης αρχικά από τον Κροπότκιν και τα συμπεράσματά του κυκλοφόρησαν σε βιβλίο με τον ίδιο τίτλο το 1902 (7) Η μελέτη αυτή της αλληλοβοήθειας, η οποία αυτός (ο Κροπότκιν) πιστεύει ότι αποτελεί σημαντικό παράγοντα της ανθρώπινης εξέλιξης, ήταν μια σημαντική κριτική της ιδέας της “επιβίωσης του ισχυροτέρου”. Στο βιβλίο αυτό, ο Κροπότκιν δείχνει τη σπουδαιότητα της αλληλοβοήθειας ανάμεσα σε διάφορα ζώα αλλά και ανθρώπινες κοινωνίες. Δείχνει πώς οι κοινωνίες που βασίζονται στην αλληλοβοήθεια είναι πιο ειρηνικές, μια αντίληψη που υιοθετείται και από ανθρωπολόγους για να περιγράψουν τις κοινές πρακτικές ανάμεσα στις ειρηνικές κοινωνίες (8) οι οποίες υπάρχουν σε όλο τον κόσμο. Η σύγχρονη ανθρωπολογία έχει επιβεβαιώσει τη θεωρία του Κροπότκιν ότι δεν υπάρχει ανθρώπινη φύση. Αντί να πάρει τη μία ή την άλλη πλευρά σ’ αυτό τον μεγάλο διάλογο, ο Κροπότκιν είπε ότι υπάρχει και ανταγωνισμός και αλληλοβοήθεια ανάμεσα στους ανθρώπους και τα ζώα, αλλά η αλληλοβοήθεια ήταν πιο σημαντική από την επιβίωση των ειδών. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και εάν οι άνθρωποι πολεμούν μερικές φορές ο ένας εναντιον του άλλου, ωστόσο συνεργάζονται περισσότερο απ’ ό,τι πολεμούν.

Αλληλοβοήθεια σημαίνει ότι ο ένας άνθρωπος βοηθάει τον άλλον, όχι μόνο υλικά αλλά και ηθικά, αντίθετα με το να προωθούν τον ατομικισμό ή, ακόμα χειρότερα, με το να πολεμά ο ένας τον άλλον. Σημαίνει ότι συνεργάζονται αντί να ανταγωνίζονται σε αρκετές φάσεις της ζωής, για το καλό όλων. Σημαίνει τη συνειδητοποίηση ότι η κοινωνική υποστήριξη είναι καλύτερη για τον καθένα και ότι θα επιβιώσουμε καλύτερα όταν βοηθάει ο ένας τον άλλον αντί να πολεμάμε. Σημαίνει ότι κάποιος βλέπει τους άλλους ανθρώπους ως συντρόφους και φίλους και όχι ως εχθρούς. Αλληλοβοήθεια σημαίνει να μοιράζεσαι πράγματα χωρίς να περιμένεις κάποια ανταπόδωση. Επιπλέον, αλληλοβοήθεια είναι ένα παράδειγμα του να ζεις σε αρμονία με τον άλλον αντί να βρίσκεσαι σε διαμάχη μαζί του. Γενικά παραδείγματα αλληλοβοήθειας είναι το κοινό κυνήγι ώστε να επιτευχθούν καλύτερα αποτελέσματα, ζώντας από κοινού για καλύτερη προστασία, βοηθώντας ο ένας τον άλλον σε κάθε είδους εργασία, παρέχοντας ο ένας στον άλλον αλληλοΰποστήριξη σε στιγμές που χρειάζεται κάτι τέτοιο. Συγκεκριμένα παραδείγματα από τη Νότια Αφρική θα παρατεθούν παρακάτω.
Με την αλληλοβοήθεια δεν συνάγεται ότι πρέπει οπωσδήποτε η βοήθεια αυτή να είναι συνολικά ίση. Αλληλοβοήθεια εφαρμόζεται μάλλον μόνο με την κομμουνιστική αρχή “από τον καθένα σύμφωνα με την ικανότητά του στον καθένα συμφωνα με την ανάγκη του”. Η αρχή αυτή προέρχεται από τη αντίληψη ότι όλοι είμαστε ένα, ότι ολόκληρη η ανθρωπότητα ανήκει στον εαυτό της, ότι όλοι πρέπει να εργαζόμαστε για τον καθέναν. Εξαιτίας της πρακτικής εφαρμογής της αληλοβοήθειας, γράφει ο Κροπότκιν, ο κόσμος συνειδητοποιεί ότι ο ένας εξαρτάται από τον άλλον, ότι η ευτυχία του καθένα εξαρτάται από την ευτυχία όλων και δείχνει ότι όλοι είναι ίσοι.

Όπως μπορεί να δει κάποιος, η ιδέα αυτή είναι πολύ κοντά στην αντίληψη του Ubuntu, μια αφρικανική αντίληψη που θα τη δούμε παρακάτω. Ωστόσο, η αλληλοβοήθεια δεν σημαίνει ότι η βοήθεια πρέπει να διοχετεύεται σε μια και μόνο κατεύθυνση. Αυτό είναι φιλανθρωπία.

«Εκκλησία» και φιλανθρωπία

Οπως το κράτος (βλέπε παρακάτω) έχει προσπαθήσει να επέμβει και να καταστρέψει την αλληλοβοήθεια, έτσι και η Εκκλησία έχει προσπαθήσει να κάνει τα ίδια. Γενικά, οι εκκλησίες, τζαμιά, συναγωγές και ναοί καταστρέφουν την αυτοβοήθεια των ανθρώπων και τοποθετούν τη φιλανθρωπία στη θέση της.

Η φιλανθρωπία δεν είναι αλληλοβοήθεια. Είναι ένας τρόπος να δίνεις από κάποιον που έχει σε κάποιον που δεν έχει, δημιουργώντας έτσι μια κατάσταση εξάρτησης. Η φιλανθρωπία δεν δίνει δύναμη στον άνθρωπο, δεν τον βοηθάει να σταθεί πάλι στα ποδια του και να προσπαθήσει να βοηθήσει τον εαυτό του. Σύμφωνα με τον Κροπότκιν, η φιλανθρωπία «προσδίδει χαρακτήρα έμπνευσης απο ‘ψηλά’ και, επομένως, συνεπάγεται μια ανωτερότητα του δότη προς τον λήπτη». (Κροπότκιν 2006 [1902]: 233). Απαλλάσει τον δωρητή από τύψεις, όταν δίνει χρήματα σε έναν οργανισμό που ύστερα για παράδειγμα δίνει φαγητό και ρούχα στους ανθρώπους που τα έχουν ανάγκη. Όπως λέει το ρητό, οι φιλάνθρωποι δίνουν πίσω στο κοινό ένα μέρος αυτών που έκλεψαν στην προσωπική τους ζωή. Φυσικά, σε στιγμές μεγάλης κρίσης, όπως, για παράδειγμα, σε περίπτωση λιμού, όταν δεν υπάρχει αρκετό φαγητό και οι ανθρωποι πεθαίνουν της πείνας, το φαγητό πρέπει να δωθεί σε αυτούς που πεθαίνουν της πείνας. Γενικά, όμως, το να δίνεις φαγητό δημιουργεί εξάρτηση και καταστρέφει την τοπική οικονομία εισάγοντας δωρεάν φαγητό από αλλού. Καταστρέφει την ανεξαρτησία και την αυτοβοήθεια των ανθρώπων.

Η φιλανθρωπία προερχόμενη είτε από την Εκκλησία είτε από εναν μη-κυβερνητικό οργανισμό είναι, λοιπόν, αντίθετη στην ανάπτυξη ενός καλύτερου κόσμου όπου όλοι θα είναι ελεύθεροι και ίσοι.

Η αλληλοβοήθεια ανάμεσα σε ζώα και ανθρώπους γενικά

Ο Κροπότκιν αφιερώνει αρκετό χώρο στο βιβλίο του για να περιγράψει την αλληλοβοήθεια ανάμεσα σε έντομα και άλλα ζώα. Αυτό δεν είναι του άμεσου ενδιαφέροντός μας στο παρόν κείμενο ούτε και σε σχέση με τη νοτιοαφρικανική κοινωνία, αλλά, όμως, συνδέεται με την ανθρώπινη κοινωνία γενικά. Περιγράφοντας την αλληλοβοήθεια ανάμεσα στα ζώα, στηρίζει τα επιχειρήματά του τα οποία βασίζονται στους εξελικτικούς παράγοντες. Άλλωστε, οι άνθρωποι είναι απόγονοι συγκεκριμένων ζωικών ειδών. Δείχνει ότι η αλληλοβοήθεια είναι ένα φυσικό ένστικτο ανάμεσα στους ανθρώπους πριν ακόμα γίνουν άνθρωποι.

Ο Κροπότκιν παραθέτει σοβαρά παραδείγματα αλληλοβοήθειας ανάμεσα στα ζώα και το ότι στα περισσότερα ζωικά βασίλεια η αλληλοβοήθεια – παρά αυτό που ακούμε συνήθως, η επιβίωση του ισχυροτέρου – είναι ο κανόνας. Όπως γράφει, “τα μηρμήγκια και οι τερμίτες έχουν απαρνηθεί τον “πόλεμο” του Hobbes και κάνουν κάτι καλύτερο από αυτό”.

Όπως μπορούμε να δούμε και στη φύση, υπάρχουν αρκετά ζωικά είδη που ζουν κατά αγέλες. Ο Κροπότκιν δείχνει πώς τα ζώα όχι μόνο συνεργάζονται με μέλη του είδους τους αλλά και με άλλα είδη για προστασία (π.χ. οι ζέβρες και οι καμηλοπαρδάλεις). Δεν αρνείται ότι τα ζώα σκοτώνουν το ένα το άλλο για τροφή ή επειδή πρέπει να συναγωνιστούν για πιθανούς συντρόφους. Ωστόσο, κάνει ξεκάθαρο το ότι όλα αυτά που μάς έχουν πει (ότι σκοτώνουν ή σκοτώνονται) δεν είναι ολόκληρη η αλήθεια. Τα ζώα δεν σκοτώνουν απλώς το ένα το άλλο και αυτά που σκοτώνουν δεν είναι πάντα και τα δυνατότερα. Δείχνει ότι τα πιο πολλά ζώα μπορούν να επιβιώσουν μόνο επειδή συνεργάζονται και ενδιαφέρεται το ένα για το άλλο.

Ο Κροπότκιν δείχνει, επίσης, ότι η αλληλοβοήθεια αποτελεί τον γενικό κανόνα ανάμεσα στα ζώα και αυτό συνδέεται και με τους ανθρώπους. Γράφει ότι οι άνθρωποι δεν αποτελούν εξαίρεση στον κανόνα αυτό της φύσης, ειδικά από τη στιγμή που είναι αρκετά τρωτά δημιουργήματα σχεδόν καθ΄ όλη τη διάρκεια της ύπαρξής τους (αυτό πριν εφευρεθούν τα όπλα). Γι’ αυτό, οι άνθρωποι ζουν ανέκαθεν σε κοινωνίες, για να προστατευθούν και να βοηθήσει ο ένας τον άλλον. Όπως γράφει ο Κροπότκιν, “ο αχαλίνωτος ατομικισμός είναι σύγχρονο φαινόμενο”.

Ο Κροπότκιν δείχνει ότι η αλληλοβοήθεια υπήρξε πάντα ανάμεσα στους ανθρώπους, από τις κοινωνίες των τροφοσυλλεκτών, στις γεωργικές και μεσαιωνικές κοινωνίες της Ευρώπης μέχρι τη σύγχρονη κοινωνία. Δείχνει πώς η αλληλοβοήθεια ήταν μέσο προστασίας των φτωχών και εργατικών τάξεων εναντίον της εκμετάλλευσης από τους κατόχους σκλάβων, τα αφεντικά, τους εξουσιαστές φυλάχους, τους βασιλείς ή άλλους πολιτικούς, οι οποίοι όχι μόνο καθοδήγησαν πολέμους εναντίον άλλων λαών αλλά ακόμα και εναντίον των δικών τους λαών. Τους εκμεταλλεύονταν και τους τιμωρούσαν επειδή δεν πλήρωναν φόρους ή επειδή δεν κατατάσσονταν στο στρατό. Ο Κροπότκιν καθιστά ξεκάθαρο το ότι είναι μόνο μια μειοψηφία ανθρώπων που αγαπά το να καθοδηγεί πολέμους, ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων θέλει να ζει ειρηνικά με την οικογένειά τους, τους φίλους τους και τους γειτόνους τους. Όπως γράφει: “Σε καμία περίοδο της ζωής του ανθρώπου οι πόλεμοι δεν αντιπροσώπευαν μια κανονική κατάσταση. Ενώ με τον πόλεμο ο ένας εξαφανίζει τον άλλον και οι επίσκοποι ευλογούν το μακελειό, οι μάζες συνεχίζουν να ζουν την καθημερινή τους ζωή, ασκώντας την καθημερινή τους εργασία”.

Περαιτέρω, ο Κροπότκιν δείχνει πώς το Κράτος προσπάθησε να καταστρέψει τις πρακτικές της αλληλοβοήθειας, για παράδειγμα με το να προσπαθήσει να καταστρέψει την αλληλοβοήθεια ανάμεσα στους φτωχούς και να τοποθετήσει μια γραφειοκρατία στη θέση της. Αντί να αφήσει μόνους τους φτωχούς να συνεχίζουν να παράγουν τη δική τους τροφή, επέβαλαν φόρους έτσι ώστε οι φτωχοί να χρειάζονται να ζητήσουν επιπρόσθετη εργασία για να τους ξεπληρώσουν.

Αλλά δεν είναι μόνο οι πολιτικοί που μάς λένε ότι χρειαζόμαστε να κάνουμε πολέμους για να προστατευθούμε από το “κακό”, δηλαδή τον άλλο λαό, και ότι χρειαζόμαστε κράτη για να προστατευθούμε από την κακή μας φύση, ακόμα και ιστορικοί ρέπουν στο “να υπερβάλλουν το μέρος αυτό της ανθρώπινης ζωής που αφιερώνεται σε αγώνες και να υποτιμήσουν το πνεύμα ειρήνης (…) αλλά δεν δίνουν καμία προσοχή στην οποιαδήποτε ζωή των μαζών, αν και οι μάζες εργάζονται ειρηνικά και οι ελάχιστοι καταπιάνονται σε πολέμους”. Αυτό σημαίνει ότι μάς λένε συνεχώς ότι οι άνθρωποι είναι φτιαγμένοι για πολέμους και ότι πρέπει να σκοτώνει ο ένας τον άλλον. Η πραγματικότητα, όμως, δείχνει το αντίθετο, και ο Κροπότκν ήταν ένας από από τους πρώτους που το σημείωσε. Οι περισσότεροι άνθρωποι προτιμούν να ζουν ειρηνικά. “Στην πραγματικότητα, ο άνθρωπος είναι τόσο μακριά από τον πολεμοχαρή άνθρωπο που υποτίθεται ότι είναι”, γράφει ο Κροπότκιν. Η αλληλοβοήθεια είναι το ένα σημάδι του πόσοι πολλοί από μας ζουν σύμφωνα με ειρηνόφιλες γραμμές και πώς προτιμάμε να βοηθάμε παρά να πολεμάμε ο ένας τον άλλον.

Επιπλέον, χωρίς αλληλοβοήθεια, οι φτωχοί και εργαζόμενοι άνθρωποι δεν θα μπορούν να επιβιώσουν. Το καπιταλιστικό σύστημα καθιστά σχεδόν αδύνατο για τους εργαζόμενους να επιβιώσουν στηριγμενοι στις δικές τους δυνάμεις. Γι’ αυτό η αλληλοβοήθεια εξακολουθεί να υφίσταται στην καπιταλιστική κοινωνία και ακόμα γιατί αναπτύσσεται και πρέπει να αναπτυχθεί εάν θέλουμε να οικοδομήσουμε έναν καλύτερο κόσμο.
Ακόμα και εάν το κράτος και οι άλλοι θεσμοί (όπως οι διάφορες Εκκλησίες) προσπάθησαν να καταστρέψουν την αλληλοβοήθεια, αυτή εξακολουθεί να υφίσταται σήμερα, ακόμα και μετά από 100 και πλέον χρόνια καπιταλισμού που δημιουργεί τον ατομικισμό και δίνει στην “επιβίωση του ισχυροτέρου” νέα σημασία. Πράγματι, συχνά φαίνεται ότι μέσα στον καπιταλισμό πρέπει να εκμεταλλεύεσαι και να είσαι αγωνιστής για να επιβιώσεις. Αλλά όπως γράφει ο Κροπότκιν: “Η τάση της αλληλοβοήθειας προς τον άλλο έχει τόσο βαθιές ρίζες και είναι τόσο βαθιά συνδεδεμένη με ολόκληρο το παρελθόν της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους, που έχει διατηρηθεί από την ίδια την ανθρωπότητα έως τι μέρες μας παρά τις αντιρρήσεις όλων των μεταστροφών της ιστορίας. Και αναπτύχθηκε πρώτα και κύρια σε περιόδους ειρήνης και ευημερίας”.

Αλληλοβοήθεια στη Νότια Αφρική

Η αλληλοβοήθεια είναι κάτι με το οποίο μεγαλώνει ο καθένας σε μια οικογένεια ή μια κλειστή κοινότητα. Μέλη οικογενειών, συνήθως, βοηθούν ο ένας τον άλλον χωρίς να περιμένουν την ίδια ανταπόδωση. Σε μικρές αγροτικές κοινότητες σε παγκόσμιο επίπεδο ,η αλληλοβοήθεια αποτελεί ακόμα κοινή πρακτική όχι μόνο ανάμεσα σε μέλη οικογενειών αλλά ακόμα και ανάμεσα σε γειτόνους. Σε αρκετά μέρη του κόσμου και ειδικά στη Νότια Αφρική, μπορούμε να γίνουμε μάρτυρες της αλληλοβοήθειας σε πιο ευρεία πολιτιστική έκταση. Υπάρχει ακόμα μια ειδική ορολογία για την αλληλοβοήθεια καθώς εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο εφαρμογής μέσω νέων μορφών εξαιτίας κυρίως των δύσκολων συνθηκών ζωής.
Ο Κροπότκιν είχε ήδη γράψει για την αλληλοβοήθεια ανάμεσα στους Bushmen (10) στην περιοχή Kalahari για τους οποίους μιλούσε με θαυμασμό. Σύμφωνα με τον ίδιο, ζούσαν κάτω από “πρωτόγονο (11) κομμουνισμό” (δηλαδή κομμουνισμό αναπτυγμένο σε μια μη βιομηχανική κοινωνία). Όπως και άλλες πολλές ομάδες στην Αφρική (και τον κόσμο) οι Bushmen όχι μόνο εφάρμοζαν πρακτικά (12) την αλληλοβοήθεια και μοιράζονταν οτιδήποτε με τον καθένα – ακόμα και με ανθρώπους που δεν ανήκαν στην ομάδα τους – αλλά επιπλέον δεν είχαν αρχηγούς και έτσι μπορούν να θεωρηθούν “πρωτόγονοι αναρχικοί”. (13) Δεν εμπιστεύονταν τους αρχηγούς οι οποίοι προσπαθούσαν ν’ αποκτήσουν όλο και περισσότερα απειλώντας να καταστρέψουν τις πρακτικές εξισωτισμού. Ο Κροπότκιν έγραψε για τους Bushmen ότι “κυνηγούσαν από κοινού, και μοιράζονταν τη λεία χωρίς να φιλονικούν, ότι ποτέ δεν εγκατέλειπαν τους τραυματίες τους και επιδείκνυαν μεγάλη αφοσίωση στους συντρόφους τους” και “εάν δινόταν οτιδήποτε σε έναν Hottentont, αυτός αμέσως το μοίραζε ανάμεσα σε όλους τους παρευρισκόμενους (…) Δεν μπορούσε να φάει μόνος και, αν και πεινασμένος, καλούσε αυτούς που περνούσαν να το μοιραστούν”.

Ωστόσο, η αλληλοβοήθεια δεν υφίστατο μόνο ανάμεσα στους Bushmen στη Νότια Αφρική. Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα αλληλοβοήθειας στη Νότια Αφρική που είναι γνωστά κάτω από διάφορες επωνυμίες και ορισμούς, αλλά όλα είναι το ίδιο. Επιπλέον, μπορούμε να διακρίνουμε πρακτικές αλληλοβοήθειας ανάμεσα σε όλες τις εθνικές ομάδες στη Νότια Αφρική.

Στη Νότια Αφρική η αλληλοβοήθεια βασίζεται συχνά στην ιδέα Ubuntu, η οποία, αν και λέξη της γλώσσας Ζουλού, χρησιμοποιείται κοινά από άλλες ομάδες σε όλη την Νότια Αφρική. Για την Ubuntu λέγονται και γράφονται πολλά, κυρίως στη Νότια Αφρική. Επίσης, συνδέεται συχνά και με την Εκκλησία. Δηλαδή, ενώ συγκεκριμένες παράμετροι της Ubuntu είναι παρόμοιες με αυτές τις μορφές αλληλοβοήθειας, υπάρχουν και αρκετές άλλες παράμετροι που οδηγούν τον κόσμο να δέχεται τη φτώχεια του τασσόμενος εναντίον της βελτίωσης των συνθηκών της ανθρώπινης ζωής. Είναι, λοιπόν, πολύ πιο ενδιαφέρον να μιλήσουμε για πρακτικές πραγματικής αλληλοβοήθειας που δεν συνδέονται με οποιαδήποτε θρησκεία.
Γενικά, το να βοηθά ο ένας τον άλλον στα χωράφια είναι πολύ κοινό στην επαρχιακή και αγροτική Αφρική. Κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια του χρόνου τα χωράφια καλλιεργούνται από κοινού και ο άνθρωπος αυτός το χωράφι του οποίου καλλιεργείται τη μια μέρα παρέχει φαγητό και ποτό σε όποιον συμμετέχει στην όλη διαδικασία. Τα χωράφια καλλιεργούνται εκ περιτροπής και έτσι το χωράφι του καθένα θα δουλευτεί οπωσδήποτε και ο καθένας θα έχει τροφή κατά τη διάρκεια του θερισμού και της συγκομιδής.

Τις ίδιες κομμουνιστικές πρακτικές μπορούμε να συναντήσουμε σε όλη σχεδόν τη Ν. Αφρική σε περιπτώσεις που κάποιος πρέπει να χτίσει ένα σπίτι.
Επιπρόσθετα με τις πολιτιστικές πρατικές, έχουμε νέα παραδειγματα αλληλοβοήθειας που αναδύονται σε όλη τη Ν. Αφρική όταν οι άνθρωποι (ειδικά γυναίκες) συνεργάζονται για να σχηματίσουν όργανα ειδικών καθηκόντων, όπως για κηδείες, όπου βοηθούν ο ένας τον άλλον για να εξοικονομήσουν χρήματα για μια κηδεία και να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον σε περίπτωση θανάτου μέλους της οικογένειας. Τέτοια όργανα παρέχουν, επίσης, ηθική συμπαράσταση στους συγγενείς του νεκρού. Αλλά αυτές οι νέες μορφές αναδύθηκαν κυρίως ως αποτέλεσμα της φτώχειας.

Ένα άλλο νέο παράδειγμα στη Ν. Αφρική είναι τα stokvels (λαϊκές ομάδες που συλλέγουν χρήματα) όπου οι άνθρωποι βοηθούν ο ένας τον άλλον με το να αποταμιεύουν χρήματα που στο τέλος μιας προκαθορισμένης περιόδου μπορούν να δαπανηθούν για απαραίτητα προϊόντα του σπιτού (όπως ψυγεία).

Παιδικοί σταθμοί στις φτωχές περιοχές της Ν. Αφρικής που μια, έτσι κι αλλιώς, άνεργη γυναίκα φροντίζει τα παιδιά μιας εργαζόμενης γυναίκας, κάτι που είναι πολύ κοινό, με την πρώτη να λαμβάνει τροφή ως αντάλλαγμα.

Η αλληλοβοήθεια βασισμένη στην κουλτούρα

Ένα καλό παράδειγμα του πώς μόνο οι φύλαρχοι ή μια μειοψηφία ήθελαν να καθοδηγήσουν πολέμους και η πλειοψηφία ενός συγκεκριμένου πληθυσμού ήθελε να ζήσει ειρηνικά, είναι οι Ζουλού (Zulus), οι οποίοι έχουν θεωρηθεί αρκετά βίαιοι. Αλλά η αλληλοβοήθεια είναι κάτι πολύ κοινό ανάμεσα στους Ζουλού, κάτι παραπάνω απ’ ό,τι ανάμεσα σε άλλες εθνικές ομάδες στη Νότια Αφρική. Ενώ μερικοί φύλαρχοι των Ζουλού ήσαν προφανώς βίαιοι (όπως όλοι οι φύλαρχοι εξαιτίας της εξουσίας και της διαφθοράς) οι άνθρωποι ζούσαν ειρηνικά και πάντα υποστήριζε ο ένας τον άλλον. Σήμερα υπάρχουν αρκετά παραδείγματα αλληλοβοήθειας βασισμένα στην κουλτούρα των Ζουλού.

Γενικά, η κοινωνία των Ζουλού έχει οικοδομηθεί με βάση το λεγόμενο “umuntu ngumuntu ngabantu”, το οποίο μεταφράζεται ως “ένας άνθρωπος είναι ένας άνθρωπος διαμέσου άλλων ανθρώπων”, που σημαίνει ότι κάποιος χρειάζεται ολόκληρη την κοινότητα για να προωθήσει την ατομικότητα του άλλου.

Η αλληλοβοήθεια είναι γνωστή με διάφορους όρους στη γλώσσα των Ζουλού. Ένας από αυτούς τους όρους είναι ο όρος ilimo που αναφέρεται στην κοινή εργασία στους αγρούς κάποιου κατά τη διάρκεια της περιόδου της σποράς και ο καθένας που συμμετέχει στην εργασία αυτή αμοίβεται με τροφή και παραδοσιακή μπύρα. Την βδομάδα που ακολουθεί θα οργωθεί το χωράφι κάποιου άλλου.

Η λέξη των Ζουλού για την κηδεία είναι masingcwabane και σημαίνει “ας θάψουμε ο ένας τον άλλον”. Οι άνθρωποι μιας κοινότητας προσφέρουν ένα συγκεκριμένο ποσόν κάθε μήνα. Τα χρήματα αυτά χρησιμοποιούνται για την κηδεία κάποιου που έχει προσφέρει στην κοινότητα. Αποσύρεται ένα συγκεκριμένο ποσόν από τον τραπεζικό λογαριασμό και δίνεται στην οικογένεια του νεκρού. Το ποσόν αυτό καλύπτει τα έξοδα της κηδείας, την αγορά φερέτρου, την ενοικίαση τέντας, καρεκλών κ.λπ.

Η λέξη των Ζουλού masakhane, η οποία σημαίνει “ας οικοδομήσουμε ο ένας τον άλλον” αναφέρεται στην από κοινού κατασκευή ενός σπιτιού.
Η φράση izandla ziyagezana (των Ζουλού) μεταφρασμένη σημαίνει “όταν πλένουμε τα χέρια του ενός, το ένα χέρι πλένει το άλλο” και το αντίστροφο. Κάθε χέρι βοηθά το άλλο για να πλυθεί. Οπότε, ο ένας άνθρωπος πρέπει να βοηθά τον άλλον όπως κάνουν και τα χέρια.

Στις κουλτούρες των Sotho και των Tswana η αλληλοβοήθεια είναι γνωστή ως letsema. Letsema, όταν οι άνθρωποι ενώνονται για έναν κοινό σκοπό και έχει ως αποτέλεσμα οφέλη υπέρ όλων εκείνων που συμμετέχουν σ΄ αυτήν. Αναφέρεται στη συνεταιριστική εργασία στο χωριό σε κοινά σχέδια, για παράδειγμα δημόσια έργα.

Μια άλλη κομμουνιστική πλευρά της κουλτούρας των Sotho και ακόμα της κουλτούρας των Pondo, είναι η κοινή ανατροφή των παιδιών που σημαίνει ότι πρέπει όλοι να συμμετάσχουν στο μεγάλωμα των παιδιών μιας κοινότητας. Με άλλα λόγια, ο καθένας βοηθά στην ανατροφή τους.
Στην κουλτούρα των Pedi η λέξη kobufedi αναφέρεται στην κοινή εργασία στα χωράφια κάποιου. Ο καθένας βοηθά στο φύτεμα δημητριακών και τη φροντίδα της σοδειάς επειδή η εργασία αυτή εξυπηρετεί ολόκληρη την κοινότητα.

Στην κουλτούρα των Xhosa η λέξη dibanisani σημαίνει “ας εργαστούμε μαζί για ένα καλύτερο μέλλον”. Είναι ένας γενικός όρος που αναφέρεται στη στιγμή που οι άνθρωποι συγκεντρώνονται και βοηθά ο ένας τον άλλον. Για παράδειγμα θρησκευτικές τελετές γίνονται οπουδήποτε κάθε χρόνο και οι άνθρωποι σε ένα μέρος πρέπει να είναι προετοιμασμένοι γι’ αυτό. Εάν κάποιο καλυβόσπιτο πιάσει φωτιά τότε ο ένας βοηθάει τον άλλο να ξαναφτιαχτεί. Στις κηδείες ή στους γάμους οι άνθρωποι βοηθιούνται μεταξύ τους, για παράδειγμα στο μαγείρεμα και το καθάρισμα.
Στην κουλτούρα των Venda η αλληλοβοήθεια είναι γνωστή ως uthusana που σημαίνει “βοηθώντας ο ένας τον άλλον”.

Στη Ζουαζιλάνδη η λέξη lilima είναι ο όρος των Swati για την αλληλοβοήθεια. Αναφέρεται στον γείτονα που βοηθά τον άλλον γείτονα.
Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα απ’ όλη τη Νότια Αφρική που δεν μπορούν να συμπεριληφθούν στο άρθρο αυτό, αλλά όλα είναι παρόμοια μεταξύ τους και εξακολουθούν να ισχύουν, δείχνοντας ότι παρά το υψηλό επίπεδο εγκληματικότητας (η οποία έχει άμεση σχέση με την τεράστια ανισότητα στη Νότια Αφρική) καθώς και το αντικοινωνικό έγκλημα, υπάρχει ήδη μια μεγάλη δυναμικότητα στην οποία μπορούμε να βασιστούμε για να δημιουργήσουμε ένα καλύτερο κόσμο.

Η επικαιρότητα της αλληλοβοήθειας στη σημερινή κοινωνία

Αρκετές από τις πρακτικές της αλληλοβοήηθειας έχουν ξεχαστεί, κυρίως επειδή έχουν καταστραφεί από το Κράτος. Το Κράτος δεν θέλει να είναι ανεξάρτητοι οι άνθρωποι, να καλλιεργούν τη τροφή τους και να είναι αυτόνομοι απ’ αυτό, αλλά θέλει να ελέγχει τους ανθρώπους. Οι άνθρωποι έχουν ακόμα ξεχάσει πώς να καλλιεργούν τη δική τους τροφή. Αν είναι τυχεροί γίνονται εργάτες, αλλιώς θα μείνουν άνεργοι εργάτες, η μόνη ευκαιρία των οποίων είναι να εκλιπαρούν για ελεημοσύνη ή να προχωρήσουν στο έγκλημα. Η ζωή στις πόλεις συχνά όχι μόνο καταστρέφει την κουλτούρα του καθένα, αλλά επίσης καταστρέφει την κοινωνία μας με το να προωθεί τον ατομικισμό και κάνοντας τους ανθρώπους να ξεχνούν την αλληλοβοήθεια. Ο Κροπότκιν το έδειξε αυτό όταν έγραψε ότι “ανάμεσα στους Hottentots αποτελούσε σκάνδαλο να φας χωρίς να καλεστείς μεγαλοφώνως τρεις φορές ακόμα και αν δεν υπήρχε κάποιος που ήθελε να μοιραστεί την τροφή. Το μόνο που ένας σεβαστός πολίτης πρέπει να κάνει τώρα είναι να πληρώνει φόρους και να αφήνει τους πεινασμένους να πεινούν”. (Kropotkin 2006 (1902): 188). Σε καιρούς κρίσης κάτι τέτοιο θα ήταν ολέθριο.
Σε αρκετές κωμοπόλεις βλέπουμε μερικούς ανθρώπους να διατηρούν κοινοτικούς κήπους και να μοιράζουν τα αγαθά. Τα παραδείγματα που παρατέθηκαν πριν αποτελούν δείγματα ζώσας και αυξανόμενης αλληλοβοήθειας επειδή οι άνθρωποι έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν ότι η λύση πολλών προβλημάτων μας είναι το να εργαστούμε από κοινού, να βοηθήσει ο ένας τον άλλον. Ο Κροπότκιν κατέστησε ξακάθαρο το πώς μπορούμε στη σημερινή κοινωνία και ειδικά στις πόλεις, να μάθουμε από παλαιότερες ανάλογες πρακτικές καθώς και από κάθε τι εξακολουθεί να είναι ζωντανό στην ύπαιθρο σε όλο τον κόσμο. Η αλληλοβοήθεια είναι ένας τρόπος επανάκτησης εκ μέρους μας μιας κάποιας ανεξαρτησίας μας από το Κράτος ή τους φλανθρωπικούς οργανισμούς. Είναι μια πλευρά στην οποία πρέπει να βασιστούμε για να οικοδομήσουμε ένα καλύτερο κόσμο και στην οποία πρέπει να βασίζεται ένας καλύτερος κόσμος.

Σημειώσεις:
1. Δαρβινισμός: Θεωρία της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους, η θεωρία της “επιβίωσης του δυνατότερου”.
2. Όταν γράφω για ανθρώπινη φύση αναφέρομαι στο διάλογο εάν οι άνθρωποι είναι από τη φύση τους καλοί ή κακοί.
3. Διακρίσεις σε βάρος των γυναικών.
4. Διακρίσεις σε βάρος των ομοφυλόφιλων.
5. Διακρίσεις σε βάρος των ανθρώπων με αναπηρίες.
6. Εννοείται η μελέτη των κοινωνικών και πολιτιστικών πλευρών της ανθρωπότητας.
7. Kropotkin Peter, (2006 (1902)) Mutual Aid. A factor of Evolution. Mineola, New York: Dover.
8. Κοινωνίες που δεν έχουν γνωρίσει οποιαδήποτε μορφή διαμάχης, όπως οι Bushmen του Καλαχάρι.
9. Φιλανθρωπία μη περιορισμένη σε μια συγκεκριμένη θρησκεία όπως γίνεται άλλες μορφές φιλανθρωπίας.
10. Ο όρος αυτός χρησιμοποιείτο κοινά την εποχή που έζησε ο Κροπότκιν, αλλά σήμερα είναι άχρηστος και χρησιμοποιούμε γενικώς τον όρο Bushmen. (Δική μας σημείωση: Συγγενική εθνικά ομάδα με τους Bushmen, ζούσαν στη Νότια Αφρική από τον 5ο μ.Χ. αιώνα. Με την άφιξη των Ευρωπαίων το 1652, είχαν ήδη αναπτύξει εκτεταμένη κτηνοτροφία. Οι Ευρωπαίοι τους ονόμασαν Hottentots από τους ήχους του “χ” και το “τ” της γλώσσας τους Khoisan που μιλούσαν).
11. Ο όρος πρωτόγονος δεν χρησιμοποιήθηκε μειωτικά από τον Κροπότκιν.
12. Γράφω στο παρελθόν γιατί το μεγαλύτερο μέρος της κουλτούρας των Bushmen καταστράφημε από τον αποικισμό και τον καπιταλισμό.
13. Οι αναρχικές κοινωνίες έχουν μελετηθεί και παρουσιασθεί από διάφορους συγγραφείς, για παράδειγμα Barclay, Harold (1996): People Without Government. An Anthropology of Anarchy. London: Kahn & Averill.

• Πρώτη δημοσίευση στην αγγλική γλώσσα στο 10ο τεύχος του περιοδικού «Zabalaza: A Journal of Southern African Revolutionary Anarchism», Απρίλιος 2009, του Zabalaza Anarchist Communist Front (ZACF – Αναρχικό Κομμουνιστικό Μέτωπο Zabalaza). Στην αγγλική γλώσσα βρίσκεται επίσης στο http://www.anarkismo.net/article/12636 Ελληνική μετάφραση «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης», Μάης 2009. Για περαιτέρω πληροφόρηση για το ZACF επισκεφθείτε το http://www.zabalaza.net

Στο διάστημα 4 με 7 Ιούνη οι Ευρωπαίοι ψηφοφόροι καλούνται στις κάλπες να διαλέξουν ποιος θα τους “αντιπροσωπεύσει” στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ως αναρχικοί κομμουνιστές, δεν πιστεύουμε ότι οι εκλογές μπορούν να φέρουν κάποια πραγματική αλλαγή, καθώς προτιμούμε την άμεση απ’ ό,τι την αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Με άλλα λόγια, προτιμούμε οι αποφάσεις που επηρεάζουν άμεσα όλους τους εργαζόμενους να συζητούνται και να παίρνονται από αυτούς τους ίδιους συλλογικά.

Η λειτουργία και οι στόχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ενάντια στο μοντέλο αυτό αυτοδιεύθυνσης και άρα ενάντια στα ενδιαφέροντα των εργαζόμενων και των λαών. Οι αρχηγοί της περιφρονούν τους λαούς τόσο πολύ ώστε, αν και επιζητούν τη γνώμη τους, η μόνη απάντηση που επιτρέπεται να δώσουν (οι λαοί) είναι αυτή που είναι σύμφωνη με την πολιτική γραμμή της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία έχει ήδη αποφασιστεί κάπου αλλού. Η στάση της Ε.Ε. στην άρνηση μερικών λαών να μη δεχτούν την Συμφωνία για το νέο Σύνταγμα της Ευρώπης αποδεικνύει αυτό το γεγονός.

Ο ρόλος των ευρωβουλευτών είναι να αποτελούν μέρος του συστήματος αυτού που υπερασπίζεται και προωθεί τα συμφέροντα της καπιταλιστικής τάξης. Στην κορυφή, οι πραγματικοί αρχηγοί της Ε.Ε. (η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι επικεφαλείς της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ.ά.) δεν υπόκεινται σε κανέναν δημοκρατικό έλεγχο και έτσι είναι αρκετά ελεύθεροι να υπερασπίσουν τα συμφέροντα αυτά ενάντια στα συμφέροντα της εργατικής τάξης. Αυτό μπορεί να αποδειχτεί με την εξοργιστική πολιτική απελευθέρωσης και ιδιωτικοποίησης που έχει ήδη μπει σε εφαρμογή και στην προϋπολογιστική και χρηματιστική λιτότητα (που εισήχθη με τη Συνθήκη Μάαστριχτ).

Στην παρούσα περίοδο της κρίσης, τέτοιου είδους πολιτικές προκαλούν μόνο περισσότερα δεινά για τον κόσμο της εργατικής τάξης. Δεν υπάρχει επίσης καμία ανακούφιση από τις αυστηρές επιπτώσεις του Συμφώνου Σταθερότητας με τις οποίες επιβάλλονται πολύ χαμηλά επίπεδα δημόσιου ελλείμματος. Και αν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπζα συμφώνησε να παρθούν κάπως ανακουφιστικά μέτρα εξαιτίας της χρηματιστικής λιτότητας, το έκανε μόνο σε αρκετά περιορισμένο επίπεδο έτσι ώστε να προωθεί την όλο και βαθύτερη ευρωπαϊκή κρίση.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια πολεμική μηχανή που χρησιμοποιείται ενάντια στην καταστολή των κοινωνικών δικαιωμάτων των εργαζομένων, ειδικά ενάντια στους μετανάστες εργάτες, μέσω της κοινωνικής τους απαξίωσης, τις διάφορες περικοπές, τον “ελεύθερο και αβίαστο ανταγωνισμό”, το κυνήγι των μεταναστών, τα κλεισίματα των συνόρων, την αστυνομική συνεργασία και πάει λέγοντας.

Έτσι, λοιπόν, η Ευρωπαϊκη΄Ένωση δεν αποτελεί έναν ουδέτερο θεσμό οι πολιτικές του οποίου θα πρέπει να “αναβαθμιστούν”, αποτελεί από μόνη της τη θεσμική εφαρμογή της καπιταλιστικής εξουσίας αφιερωμένης στην υπηρεσία των αφεντικών και των τραπεζιτών.

Η εκλογή νέων μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δεν πρόκειται να αλλάξει την κατάσταση με κανέναν τρόπο.

Μόνο οι ενοποιητικοί αγώνες όλων των εργαζομένων σε ένα πανευρωπαϊκής κλίμακας κοινωνικό κίνημα μπορούν να θέσουν ένα τέλος στις πολιτικές αυτές και να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη μιας επαναστατικής δύναμης ενάντια στον καπιταλισμό και τους θεσμούς του, για μια άλλη κοινωνία. Μια κοινωνία βασισμένη στα αληθινά διεθνιστικά ιδανικά, την ισότητα και την αλληλεγγύη.

Υπογράφουν:
Federazione dei Comunisti Anarchici (Ιταλία)
Alternative Libertaire (Γαλλία)
Workers Solidarity Movement (Ιρλανδία)
Liberty and Solidarity (Ενωμένο Βασίλειο)

* Ελληνική μετάφραση “Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης”, 1 Ιούνη 2009.

Related Link: http://www.anarkismo.net

Report this post to the editors

Στον αγώνα των λαών του Αμαζονίου

Η ανακοίνωση που ακολουθεί είναι μια πρωτοβουλία διεθνούς ελευθεριακής αλληλεγγύης στους ιθαγενείς λαούς του Αμαζονίου του Περού, στον αγώνα τους για την υπεράσπιση και τη διάσωση της γης τους καθώς και της πανάρχαιας κουλτούρας τους.

Η ανακοίνωση που ακολουθεί είναι μια πρωτοβουλία διεθνούς ελευθεριακής αλληλεγγύης στους ιθαγενείς λαούς του Αμαζονίου του Περού, στον αγώνα τους για την υπεράσπιση και τη διάσωση της γης τους καθώς και της πανάρχαιας κουλτούρας τους. Η γη και η κουλτούρα αυτή έχουν γίνει αντικείμενο βίας και απειλών εκ μέρους της περουβιάνικης κυβέρνησης, σε συνεργασία με τον ιμπεριαλισμό, τις πολυεθνικές και τη Δεξιά (κυρίως την Alianza Popular Revolucionaria Americana, την Unidad Nacilonal και τους συνεχιστές του καθεστώτος Φουτζιμόρι) που έχουν υπογράψει και σύρει το Περού στη δίνη της συμφωνίας NAFTA.

Η Union Socialista Libertaria (Ελευθεριακή Σοσιαλιστική Ένωση) καλεί τις αναρχικές, ελευθεριακές και άλλες παρόμοιες οργανώσεις σε όλο τον κόσμο να υπογράψουν το παρακάτω ντοκουμέντο, να το υιοθετήσουν και να το δημοσιοποιήσουν σε ηλεκτρονικά φόρουμ, περιοδικά, εφημερίδες, δελτία, τοίχους, δημόσιες πολιτιστικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις και άλλα, με στόχο τη δημιουργία μιας ξεκάθαρης ελευθεριακής μαχητικής θέσης πάνω στο τι γίνεται στο Περού.

Έτσι προτείνουμε στους ελευθεριακούς συντρόφους να οργανώσουν κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις έξω από Περουβιάνικες πρεσβείες σε κάθε χώρα, σε συντονισμό με άλλες συνιστώσες του αγώνα, ώστε να καταγγελθούν οι πράξεις του Κράτους και των πολυεθνικών στη χώρα μας. Έχουμε πίστη στην αλληλεγύη που μας χαρακτηρίζει ως ελευθεριακούς επαναστάτες, ότι μπορούμε να κάνουμε κοινή μας υπόθεση την υπόθεση των ιθαγενών αδελφών μας, κάνοντάς τους γνωστό το ότι δεν είναι μόνοι, ότι οι αγώνες τους είναι και δικοί μας αγώνες, μέχρι που θα έρθουν τέτοιοι καιροί που μπορούμε να δημιουργήσουμε μια αληθινή κοινωνία πλήρους ελευθερίας, αυτονομίας και ανθρώπινης προόδου, χωρίς εκμεταλλευόμενους και εκμεταλλευτές.

Οι ιθαγενείς κοινότητες καθώς και οι κοινότητες στο τμήμα του Αμαζονίου στην περουβιάνικη ζούγκλα (ειδικά στα μέρη Loreto, San Martin, Amazonas, Ucayali, Huanuco, Cuzco και Madre de Dios) για μια ακόμα φορά παίζουν τα τύμπανα της αντίστασης και του αγώνα ενάντια στο μακελειό που προετοιμάζεται εκ μέρους του νεοφιλελεύθερου οικονομικού μοντέλου που υποστηρίζεται από την περουβιάνικη κυβέρνηση (με το κόμμα Aprista στην εξουσία). Έχουν καλέσει σε μια λαϊκή εξέγερση διαμέσου μιας επ’ αόριστον λαϊκής γενικής απεργίας η οποία έχει αρχίσει μαζικά από τις 9 Απρίλη. Έτσι, βρίσκονται ήδη στα πρόθυρα του πολέμου εδώ και 50 και πλέον μέρες, ένα ξεκάθαρο παράδειγμα της οργάνωσης και του ηρωισμού τους.

Η διαδικασία εντατικοποίησης του αγώνα των ιθαγενών και των λαών του Αμαζονίου είναι αποτέλεσμα της πολιτικής του περουβιάνικου Κράτους, που σε αντίθεση με τις διεθνείς συμφωνίες που έχει υπογράψει, όπως η Συμφωνία των Ιθαγενών και των Ινδιάνικων Φυλών (Νο 169) της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO), τις καταπατά συστηματικά, παρ’ ότι με τις συμφωνίες αυτές είναι υποχρεωμένο να συζητά με τους ιθαγενείς λαούς οποιοδήποτε σχέδιο τους αφορά.

Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση των Aprista έχει εισάγει μια νέα εκστρατεία καταλήστευσης και ξεπουλήματος στις καλύτερες πολυεθνικές, εδαφών με παράδοση και ιστορία, έχοντας βάλει χέρι σε όλες τις ιθαγενείς κοινότητες (Wajun-Wampis, Kichuas, Arabelas, Huaronis, Pananujuris, Achuar, Murunahus ή Chitonahuas, Cacataibos, Matses, Candoshis, Shawis, Cocama-Cocamilla, Machiguengas, Yines, Ashaninkas, Yaneshas και άλλων) οι οποίες απαιτούν σήμερα το δικαίωμά τους στην αντίσταση και την ίδια τους την ύπαρξη.

Ο ρόλος του περουβιάνικου Κράτους

Ο Νόμος 20653, μέρος του Γενικού Νόμου περί των Ιθαγενών Κοινοτήτων, ο οποίος ψηφίστηκε από το καθεστώς του στρατηγού Χουάν Βελάσκο Αλβαράδο τον Ιούνη του 1974, αναγνωρίζει τη “νόμιμη ύπαρξη και τη νομική ταυτότητα των ιθαγενών λαών του Αμαζονίου και των εδαφών τους, διακηρύσσοντας τα πλήρη τους δικαιώματα”. Αυτό επιβεβαιώθηκε με το Σύνταγμα του 1979. Ωστόσο, όλα αυτά διαγράφτηκαν με μια μονοκονδυλιά με το Σύνταγμα του καθεστώτος Φουτζιμόρι, το 1993, ανοίγοντας έτσι το δρόμο της αρπαγής και της καταλήστευσης των εδαφών αυτών από τις κυβερνήσεις που διαδέχθηκαν το καθεστώς αυτό, ανοίγοντας την πόρτα στη NAFTA, και έτσι έγινε νόμος της δεύτερης κυβέρνησης των Aprista.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε το γεγονός ότι με το Σύνταγμα του Φουτζιμόρι το 1993, ανοίχτηκε, επίσης, ο δρόμος για την εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών, όπως ειπώθηκε πριν. Έτσι είναι ξεκάθαρο ότι το όλο σχέδιο για να πνιγούν και απομονωθούν οι κοινότητες αυτές έχει ήδη μπει σε εφαρμογή, για την απληστία των πολυεθνικών ώστε να κερδίσουν πρόσβαση στο πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, την εξορυκτική βιομηχανία, τον τουρισμό και την υλοτομία, σε περιοχές που παραδοσιακά ανήκουν στους λαούς που διαμένουν εκεί.

Με άλλα λόγια, στρώθηκε ο δρόμος στο Κράτος να διακηρύξει ότι η γη των ιθαγενών λαών είναι “διαπραγματεύσιμη, σύμφωνα με την οικονομία της αγοράς” μέσω των εκτελεστικών τους διαταγών και προσπερνώντας το κοινοβούλιο.

Ξανά, το περουβιάνικο Κράτος έδειξε ότι αποτελεί όργανο κυριαρχίας και εκμετάλλευσης στα χέρια των εκμεταλλευτριών τάξεων της χώρας, που επιζητούν να συνεχίσουν την απαλλοτρίωση όχι μόνο των πολιτικών δικαιωμάτων, αλλά ακόμα και των πηγών των ιθαγενών λαών μας, οι οποίοι εξεγείρονται τώρα ενάντια στην καταπιεστική εξουσία.

Ως ελευθεριακοί κομμουνιστές, διακηρύσσουμε ότι το δικαίωμα των ιθαγενών κοινοτήτων στον ελεύθερο και χωρίς όρους αυτοκαθορισμό είναι η εξάσκηση της λαϊκής εξουσίας, μιας και βασίζεται σε κομμουναλιστικές αρχές, τη χρήση και τη συλλογική εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών καθώς και σ’ εκείνες τις μορφές συλλογικής εργασίας και οφέλους που έχουν διατηρηθεί παραδοσιακά στον Αμαζόνιο, που είναι το σπίτι των 31 από τα 114 οικοσυστήματα σε όλο τον κόσμο, το 95% των δασών της χώρας καθώς και μια σημαντική πηγή νερού και αντιστοιχης ενέργειας.

Ο αγώνας των ιθαγενών της Abya Yala

Στο πλαίσιο της ιθαγενούς λαϊκής γενικής απεργίας, έγινε μια σημαντική συνέλευση των ιθαγενών κοινοτήτων των Άνδεων στη νότια περιοχή του Περού, Puno. Η συνέλευση αυτή κάλεσε την 4η Ηπειρωτική Σύνοδο των Ιθαγενών Λαών και Εθνών της Abya Yala και στις 31 Μάη, με τη σύμφωνη γνώμη όλων, δημοσιοποιήθηκε μια διακήρυξη με την οποία καλούνται οι πάντες να σεβαστούν τη μάνα γη και τις πλουτοπαραγωγικές της πηγές, προς όφελος του ανθρώπινου είδους, μαζί με μια δυναμική άρνηση της επιχειρούμενης ιδιωτικοποίησης του νερού, της παρουσίας των πολυεθνικών και του νεοφιλελεύθερου οικονομικού μοντέλου.

Όλα αυτά συμπεριλαμβάνονταν στη Διακήρυξη της Mama Quta Titikaka (λίμνη Titicaca στα σύνορα Περού-Βολιβίας), στην οποία ενσωματώθηκε και μια συμφωνία για την κινητοποίηση των διαφόρων κοινωνικών και ιθαγενικών οργανώσεων τον Ιούνη για την υπεράσπιση των λαών του Αμαζονίου, όπως συνέβη και με το κάλεσμα για διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες έξω από τις περουβιάνικες πρεσβείες σε κάθε χώρα.

Είναι σημαντικό να δοθεί έμφαση στη φύση της συνόδου αυτής των ιθαγενών, η οποία ήταν αυτοδιευθυνόμενη, το είδος αυτό της οργάνωσης που προωθείται από τους ελευθεριακούς αγωνιστές. Στις Τελικές της Προτάσεις, η σύνοδος κάλεσε για “τη συγκρότηση λαϊκών κοινοτήτων βασισμένων στην αυτοκυβέρνηση και τον ελεύθερο καθορισμό κάθε λαού”.

Στο ίδιο πλαίσιο, κατήγγειλε τις απόπειρες του επίσημου Τύπου, που έχει αφιερώσει τις προσπάθειεές του στην παραπληροφόρηση, την λαθεμένη ερμηνεία ή την απόκρυψη των δίκαιων μέσων αγώνα που έχουν γίνει αντικείμενο επίθεσης στη ζούγκλα του Περού, σε αγαστή συνεργασία με την παρούσα νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση και τους ηγέτες της, τον πρόεδρο Άλαν Γκαρσία, τον αντιπρόεδρο και συνταξιούχο ναύαρχο που είναι και υπεύθυνος για το μακελειό στις φυλακές κατά τη διάρκεια της τότε διακυβέρνησης από τους Aprista, στη δεκαετία του 1980, Luis Giampietri, τον πρωθυπουργο, Yehude Simon, ο οοίος από ηγέτης της Αριστεράς έγινε στήριγμα της των αντδραστικών Aprista.

Είναι ξεκάθαρο να δούμε ότι για τους μπουρζουάδες που ελέγχουν το Κράτος κάτω από τις ιμπεριαλιστικές διαταγές, ο μόνος δρόμος είναι το να απαλλοτριώσουν τη γη των κοινοτήτων. Και είναι την ίδια στιγμή που που εκπονούν σχέδια καταστροφής του είδους της κοινωνικής οργάνωσης των κοινοτήτων αυτών καθώς και τη σχέση που τις συνδέει με τη γη τους, μια σχέση που, στην ουσία, έρχεται σε σύγκρουση με τη δυτική αντίληψη περί ιδιοκτησίας και αποτελεί συνεπώς ένα φρένο στη λαιμαργία του πολυεθνικού κεφαλαίου, το οποίο προσπαθεί να ριζωώσει στις περιοχές αυτές, σφετεριζόμενο τη γη αυτή σε συνεργασία με το Κράτος και μετατρέποντάς τη σε πεδίο μάχης για να εγγυηθεί την ευημερία και κυριαρχία των εκμεταλλευτών.

Ο πρόεδρος Άλαν Γκαρσία ψεύδεται όταν λέει ότι από τα 63 εκατομμύρια εκτάρια της περουβιάνικης ζούγκλας μόνο τα 12 ανήκουν στις ιθαγενείς κοινότητες, όταν, αντίθετα, είναι περίπου 25 εκατομμύρια, όπως έχει επιβεβαιωθεί από τον ηγέτη και εκπρόσωπο των αγωνιζόμενων κοινοτήτων, Alberto Pizango, ο οποίος έχει κατηγορηθεί ότι “θέτει σε κίνδυνο την δημόσια ασφάλεια και καταστρέφει τις δημόσιες υπηρεσίες” μαζί με τους άλλους ιθαγενείς ηγέτες, Marcial Mudarra, τους αδελφούς Saul και Servando Puerta, Daniel Marzano και Teresita Antazu. Επιπλέον, ο Pizango έχει ήδη κατηγορηθεί επίσημα και για “εξέγερση, στάση και άλλες παραβάσεις” από το Περιφεριακό Κακουργιοδικείο της Λίμα και αντιμετωπίζει μια τρίτη κατηγορία από το Περιφερειακό Κακουργιοδικείο της Utcubamba για “διατάραξη κοινής ειρήνης”.

Είναι ξεκάθαρο ότι αυτές οι κατηγορίες και γενικά η όλη νομική και πολιτική καταστολή αποτελεί μέρος των προσπαθειών του Κράτους να ποινικοποιήσει κάθε λαϊκή διαμαρτυρία και να καταστείλει τα δίκαια κοινωνικά αιτήματα, να επηρεάσει αρνητικά την κοινή γνωμη παρουσιάζοντας τους ιθαγενείς αδελφούς και αδελφές μας ως “σκέτους βανδάλους ή καταστροφείς, που δεν έχουν ιδέα από την πρόοδο που φέρνει η παγκοσμιοποίηση”.

Γι’ αυτό, ως ελευθεριακοί πιστεύουμε ότι ο αγώνας των ιθαγενών λαών, του Αμαζονίου και των Άνδεων για την υπεράσπιση της γης τους, του τρόπου αυτο-οργάνωσής τους και του πολιτισμού τους, είναι μέρος του μίνιμουμ προγράμματος που περιλαμβάνει την ικανοποίηση των αιτημάτων των κααπιεσμένων λαών από το Κράτος, τον καπιταλισμό και τον ιμπεριαλισμό.

Η μίνιμουμ αυτή πλατφόρμα πρέπει να βασίζεται στην ανάγκη χρήσης άμεσης δράσης ώστε να εκδιωχθούν οι πολυεθνικές από τη γη των ιθαγενών. Αυτό είναι απαραίτητο ώστε να προστατευθεί η αγνότητα και βιωσιμότητα του οικοσυστήματος της περιοχής – το οποίο, πρέπει να υπενθυμίσουμε, είναι ένας από τους “πνεύμονες του πλανήτη – καθώς και για να υπάρξει βιώσιμη ανάπτυξη και σχεδιασμένη χρήση της χλωρίδας και πανίδας στη βάση των κριτηρίων που τέθηκαν από τις ίδιες τις κοινότητες. Επιπλέον, όλα αυτά επιβάλλουν την ανάγκη της αυτοάμυνας για την υπεράσπιση της γης τους που πρέπει να επανέλθει στην πρότερη κατάστασή της.

Έτσι πιστεύουμε ότι η αληθινή και ενεργός αλληλεγγύη με τους αγώνες των ιθαγενών λαών του Αμαζονίου θα πρέπει να πάρει τη μορφή λαϊκής διαμαρτυρίας (μαζική προπαγάνδα, απεργίες των συνδικάτων και λαϊκές απεργίες, άμεση δράση κ.λπ.) ώστε να ενσωματωθεί στη γενική πλατφόρμα του αγώνα που είναι βασισμενη σ’ αυτή των ιθαγενων.

Υποστηρίξτε τις δίκαες διαμαρτυρίες των ιθαγενών λαών του Αμαζονίου

Ως ελευθεριακοί κομμουνιστες που δεν περιμένουμε τίποτε από το Κράτος (παρά μόνο την καταστροφή του), βρισκόμαστε σε άμεση συμπάθεια με τους αγώνες αυτούς των ιθαγενών άμεσο μέρος ενός μεγαλύτερου σχεδίου απελευθέρωσης των εκμεταλλευόμενων λαών και, γι’ αυτό, μέρος μιας πιο ευρείας στρατηγικής ή ενός μάξιμουμ προγράμματος κοινωνικής επανάστασης.

Για το λόγο αυτό, πρέπει να υποστηρίξουμε τα αιτήματα εκείνα που κοντοπρόθεσμα εξυπηρετούν τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και για να ενδυναμώσουν την κοινωνική, πολιτική και οικονομική οργάνωση, με στόχο την αντιμετώπιση του εκμεταλλευτή Κράτους, καταστρέφοντάς το από τα μέσα, οικοδομώντας αυτούς τους πυρήνες λαϊκής εξουσίας οι οποίοι θα αναποδογυρίσουν τον γίγαντα και το προκάλυμά του τον καπιταλισμό, ο οποίος έχει τραυματιστεί πλέον θανάσιμα σε παγκόσμιο επίπεδο από μια παγκόσμια κρίση από την οποία δεν πρόκειται να συνέλθει, όπως επιθυμούμε, μιας και είναι η μπουρζουαζία που πρέπει να πληρώσει και όχι οι εργαζόμενοι.

Έτσι, υποστηρίζουμε τον αγώνα των λαών του Αμαζονίου και τις διάφορες κοινότητές του, που αναζητούν μια άμεση λύση, και ενωνόμαστε μαζί τους στα αιτήματα:

– ακύρωση όλων των νόμων που καταστρέφουν ή καταπατούν τα συμφέροντα των ιθαγενών και αγροτικών κοινοτήτων, με άλλα λόγια τους νόμους αυτούς που επιβλήθηκαν στο λαό χωρίς να ρωτηθεί

– σεβασμός της αυτονομίας και του αυτοκαθορισμού των ιθαγενών κοινοτήτων καθώ και της ενεργού πολιτικ΄τους συμμετοχης στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων. Η τελική απόφαση αν ή όχι θα δεχθούν νομικές ρυθμίσεις ή συμβόλαια παραχώρησης, πρέπει να λαμβάνεται μέσω αμεσοδημοκρατικών μηχανισμών (λαϊκές συνελεύσεις, δημοψηφίσματα κ.λπ.)

– οφέλη και ευκολίες έτσι ώστε οι ιθαγενείς κοινότητες να μπορούν να αναπτύξουν τις παραγωγικές, εμπορικές και βιομηχανικές τους δραστηριότητες, με έμφαση στον άμεσο έλεγχο από τους ίδιους, βασισμένου στις αρχές της αυτοδιεύθυνσης και ης κοινωνικοποίησης

– οφέλη και ευκολίες για την προώθηση και βελτίωση της εκπαίδευσης και του πολιτισμού ανάμεσα στις κοινότητες (απο αυτούς γι’ αυτούς). Περισσότερα σχολεία και πτυχιούχοι δάσκαλοι ώστε να πριωθηθεί η εκπαίδευση στους ιθαγενείς σπουδαστές. Με άλλα λόγια, η ανάπτυξη ενός ορθολογικού, υψηλής ποιότητας εκπαιδευτικού συστήματος, χωρίς ανταγωνισμό και τάσεις αρπαγής που δημιουργεί ο καπιταλιστικός κόσμος της αγοράς

– μεγαλύτερα οφέλη στους ιθαγενείς λαούς από την εκμετάλλευση του πετρελαίου και του υσικού αερίου, μαζί με την κατασκευή νοσοκομείων, δρόμων και όλης της απαραίτητης υποδομής, που θα αποφασιστεί από τον ίδιο το λαό και που θα διευθύνεται από τις κοινότητες διαμέσου μηχανισμών που παρέχουν πλήρη έλεγχο των δικών τους υποθέσεων

– Άμεση ανάκληση της εκστρατείας ποινικοποίησης των διαμαρτυριών από την κυβέρνηση των Aprista και της περουβιάνικης Δεξιάς μαζί με ένα τέλος στην κακοποίηση των κοινωνικών αγωνιστών και των άλλων ψυχολογικών μέσων με στόχο τη λαϊκή αποστροφή από τα κοινωνικά προβλήματα της χώρας.

Διεθνιστική αλληλεγγύη στον αγώνα των λαών των Αμαζονιου του Περού!

Άμεση ανάκληση όλων των νόμων κ.λπ. που καταπατούν την κυριαρχία των ιθαγενών!

Για την ελευθερία και την υπεράσπιση της σκέψης, του πολιτισμού και του αυτοκαθορισμού όλων των λαών του κόσμου!

Ενάντια στην εξουσία του Κράτους, οργάνωση κι αγώνας από τα κάτω!

Κάτω η NAFTA και οι άλλες καπιταλιστικές συμφωνίες!

Έξω οι ιμπεριαλιστικές πολυεθνικές και ο αμερικάνικος στρατός από τη Λατινική Αμερική!

Τέρμα στην ποινικοποίση των διαμαρτυριών και άμεση απελευθέρωση όλων των συλληφθέντων του αγώνα!

Ζήτω οι ηρωικοί αγώνες των ιθαγενών λαών της Abya Yala!

Είμαστε όλοι Αμαζόνιοι!

Ζήτω αυτοί που αγωνίζονται!

Λίμα, 5 Ιούνη 2009.

Μέχρι τώρα έχουν υπογράψει οι (ως επί το πλείστον αναρχοκομμουνιστικές) οργανώσεις:
1.Unión Socialista Libertaria (Lima, Peru) 2. Red Libertaria Popular Mateo Kramer (Colombia) 3. Periódico Barrikada (Uruguay) 4. Convergencia Anarquista Específica (Chile) 5. Corriente Acción Libertaria (Chile) 6. Huancayo Rebelde (Huancayo, Peru) 7. Centro de Estudios Sociales Manuel González Prada (Huancayo, Peru) 8. Columna Libertaria Joaquín Penina (Argentina) 9. Organisation Communiste Libertaire (France) 10. Asociación Obrera de Canarias / Ēššer Ămăhlan n Təkanaren (Canary Islands, Africa) 11. Frente de Estudiantes Libertarios (Chile) 12. Federazione dei Comunisti Anarchici (Italy) 13.- Ateneo Autónomo de Contracultura y Estudios “La Libertaria” (Venezuela) 14.- Red Libertaria (Argentina) 15.- Antorcha Libertaria (Colombia) 16.- Revista libertaria Divergences (Belgium) 17.- Colectivo de comunicación y agitación popular “Mecha” (Colombia) 18.- Colectivo ReXiste Riot Grrrl (Colombia) 19.- Estrategia Libertaria (Chile) 20.- Federación Anarquista Uruguaya (Uruguay) 21.- Organización Socialista Libertaria (Argentina) 22.- Organización Comunista Libertaria (Chile) 23.- Colectivo Agitación Libertaria (Chile) 24.- The Anarchist International (V/P) 25.- Espacio Libertario (Argentina) 26.- Kolectivo Utopía Ácrata Libertario (Argentina) 27.- Colectivo ResGestae (Colombia) 28.- Federation Anarchiste (Francia – Bélgica) 29.- Colectivo Qespikay (Cusco, Perú) 30.- Periódico Anarquista “El Surco” (Chile) 31.- Buffalo Class Action (EE.UU.) 32.- Zabalaza Anarchist Communist Front (Sudáfrica) 33.- Unión Solidaria y Libertaria (Argentina) 34.- Workers Solidarity Alliance (EE.UU. y Canadá) 35.- La Batalla de los trabajadores (Chile) 36.- Colectivo: Kolumna Insumisa Fraternal Anarquista (Colombia)37.- Alternative Libertaire(France) 38.- Coordination des Groupes Anarchistes (France) 39.- Federação Anarquista do Rio de Janeiro (Brazil) 40.- Comité de solidarité avec les peuples du Chiapas en lutte (France) 41.- Miami Autonomy and Solidarity (USA) 42.- Társadalmi Forradalom -anarcho communist portal- (Hungary) 43.- North Eastern Federation of Anarchist-Communists (USA) 44.- Colectivo de Género Libertario de Arica (Chile) 45.- Grupo Militante Libertario (Mexico) 46. Melbourne Anarchist Communist Group (Australia)

* Ελληνική μετάφραση “Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης”, 10 Ιούνη 2009.

Συνέντευξη της Zoya (Ζόια), μιάς αγωνίστριας της Επαναστατικής Οργάνωσης Γυναικών του Αφγανιστάν (RAWA: Revolutionary Association of the Women of Afghanistan).

Η RAWA (Ράβα) ιδρύθηκε το 1977 και είναι η πιλότερη πολιτική οργάνωση στο Αφγανιστάν. Μάχεται για μια κοινωνία δημοκρατική και κοσμική (μη-θεοκρατική), με βάση τον αυτοπροσδιορισμό του αφγανικού λαού και των δικαιωμάτων των γυναικών [1]. Η RAWA διεξάγει μυστικές επιχειρήσεις και οι ακτιβιστές της είναι συνεχώς σε κίνδυνο, κι έτσι διενεργεί υπό τη κάλυψη της ανθρωπιστικής δράσης.

Η Alternative Libertaire (Αλτερνατίβ Λιμπερτέρ, Εναλακτική Ελευθεριακή) είχε την ευκαιρία να μιλήσει με την ακτιβίστρια Zoya το Φλεβάρη.

Σ.τ.Μ.: ο ιστοτόπος της AL, που είναι αντικαπιταλιστική οργάνωση, είναι http://www.alternativelibertaire.org/

AL: Υπάρχει ριζοσπαστική αριστερά στο Αφγανιστάν;

Zoya: Ο πλυθησμός του Αφγανιστάν είναι πολύ ανύσηχος απ´ όλες τις απόψεις: ο πόλεμος και η κατοχή ενισχύουν την οικονομική, κοινωνική, και πολιτισμική εξαθλίωση. Για τις οργανώσεις της ριζοσπαστικής αριστεράς, όπως η RAWA, ο αγώνας είναι δύσκολος καθώς παλεύουμε ενάντια σε μια συμμαχία τεσσάρων εχθρών: τα στρατεύματα κατοχής από 41 χώρες, η κυβέρνηση του Καρζάι (Karzai), οι βαρώνοι των ναρκωτικών, και οι φονταμελιστές Ταλιμπάν (Taliban) και Μουτζαχιντίν (Mujahideen). Οι αντιστασιακές οργανώσεις είναι υπό μεγάλη πίεση απ´ όλες τις πλευρές απ´ αυτούς τους τέσσερις εχθρούς του αφγανικού λαού.

Τι πιστεύετε για τη κυβέρνηση Καρζάι;

Zoya: Η κυβέρνηση Καρζάι είναι μια πολιτική συμαχία μεταξύ του στρατού κατοχής και των τοπικών φονταμενταλιστών και μεγαλεμπόρων ναρκωτικών (που συχνά είναι οι ίδιοι). Απ´ τη πρώτη μέρα αυτή η κυβέρνηση έχει εγκαταλείψει τον αφγανικό λαό και προστατεύει μόνο τα συμφέροντα των εχθρών του λαού και τη προώθηση του εμπορίου όπλων και ναρκωτικών, ενώ μεγαλώνει η διαφθορά στο πολιτικό και νομικό σύστημα. Επίσης η κυβέρνηση έχει ευθύνη για τη βία κατά των γυναικών. Παρόμοια πράματα θα μπορούσαμε να πούμε και για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή το δικαστικό σώμα.

Πως βλέπετε τον αγώνα σας μέσα σ´ αυτό το πλαίσιο;

Zoya: Ο αγώνας μας είναι πάνω απ´ όλα μια ριζοσπαστική πολιτική αντίδραση σ´ αυτή τη συμμαχία των εχθρών του λαού. Καταγγέλουμε το συμβιβασμό της κυβέρνησης Καρζάι με τους Ταλιμπάν. Ο μόνος τρόπος για να έρθει ειρήνη είναι να έρθει κοινωνική δικαιωσύνη. Εμείς υποστηρίζουμε μια μορφή πολιτικής αυτο-οργάνωσης έτσι ώστε ο αφγανικός λαός να εκφραστεί ελεύθερα. Εμείς δίνουμε μάχη για τη δημιουργία ενός δημοκρατικού λαϊκού μετώπου που θα έρθει σε επαφή και με δημοκρατικούς αντιφονταμελιστές τόσο στο Αφγανιστάν όσο και στη Δύση, για τη στήριξη του αφγανικού λαού. Είναι δύσκολο, μα όχι ακατόρθωτο!

Πείτε μας για τις ενέργειές σας…

Zoya: Η άμεση πολιτική δράση είναι πολύ δύσκολο να διεξαχθεί στο Αφγανιστάν, διότι η καταστολή είναι πολύ σκληρή: το ιδρυτικό μέλος της RAWA, Meena, δολοφονήθηκε από φονταμελιστές το 1987. Αυτό δεν μας εμποδίζει να οργανώνουμε ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές και δημοσιεύσεις ή εκδηλώσεις σε στρατόπεδα προσφύγων στο Πακιστάν, καθώς οι διαδηλώσεις είναι απαγορευμένες στο Αφγανιστάν. Έχουμε επίσης μαθήματα γραφής και ανάγνωσης για τη καταπολέμηση του αναλφαβητισμού και δημιουργούμε ορφανοτροφεία. Μέσω της εκπαίδευσης επίσης αγωνιζόμαστε για τη δημοκρατία και ενάντια στο στιγματισμό. Πρέπει να πούμε πως η RAWA, σε εντίθεση με τις περισσότερες ανθρωπιστικές και πολιτικές οργανώσεις, δραστηριοποιείται κυρίως σε αγροτικές περιοχές, όπου η επιρροή των φονταμενταλιστών είναι πολύ μεγαλύτερη από τη Καμπούλ (Kabul).

Συνέντευξη του David (AL Αλσατίας) το Φλεβάρη του 2009.

http://www.rawa.org/

[1] Στο μεταξύ η αφγανική κυβέρνηση πέρασε ένα νομοσχέδιο που επιτρέπει το βιασμό, πριν το πάρει πίσω με τη διεθνή κατακραυγή.

Πρωτότυπο κείμενο στα Γαλλικά: http://www.anarkismo.net/article/13694

Μπροσούρα της Ομάδας Αναρχοσυνδικαλιστών στις αρχές της δεκαετίας του 1980. (Διατηρείται η ορθογραφία)

Πριν λίγες μέρες μάθαμε από τον τύπο ότι ολοκληρώθηκε η απάτη που στήθηκε από τους λακέδες της Γ.Σ.Ε.Ε. και τ’ αφεντικά πίσω από την πλάτη μας.

Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος οι αυτοδιορισμένοι «προστάτες» μας παζάρεψαν μαζί με τ’ αφεντικά τη τιμή της εργατικής μας δύναμης. Η απάτη τελείωσε με το να καθορίσουν 15% αυξήσεις τη στιγμή που ο τιμάριθμος και τα κέρδη των αφεντικών έχουν ανέβη στα ύψη. Αυτή η απάτη θα συνεχίζεται όσο εμείς θα αφήνουμε να διευθύνουν τον αγώνα μας και να ορίζουν τις τύχες μας οι λακέδες της Γ.Σ.Ε.Ε. και οι ρεφορμιστές όλων των κομμάτων που έχουν καταντήσει τα συνδικάτα γραφειοκρατικούς μηχανισμούς και κυριολεκτικά αποτελούνται από τα Διοικητικά Συμβούλια, δηλαδή έμπιστους των κομμάτων και των αφεντικών και μια χούφτα ψηφοφόρους που δίνουν στα Δ.Σ. εν λευκώ την έγκρισή τους στ’ όνομα όλων των υπόλοιπων εργατών.

Αυτό είναι ανασταλτικός παράγοντας για τη δημιουργία ενός αυτόνομου μαζικού συνδικαλιστικού κινήματος όπου θα συμμετέχουμε όλοι οι εργαζόμενοι κόντρα στ’ αφεντικά και στα όργανά τους.

Σύντροφοι στη καθημερινή αθλιότητα

Δεν πρέπει να πιστεύουμε στις υποσχέσεις που σκορπίζουν δεξιά και αριστερά οι εργατοπατέρες της Γ.Σ.Ε.Ε. και των κομμάτων αλλά να προωθήσουμε σε κάθε τόπο δουλειάς τη δημιουργία αυτόνομων εργατικών σωματείων που θα εκφράζουν τη θέληση της συνέλευσης όλων των εργατών χωρίς να υπάρχουν μόνιμοι εκπρόσωποι και αρχηγοί και που αυτά θα καθορίζουν την στάση των εργατών απέναντι σε παζαρέματα όπως η συλλογική σύμβαση.

Τη δημιουργία αυτών των αυτόνομων εργοστασιακών σωματείων θα πραγματοποιήσουμε μέσα από την καθημερινή πάλη μας στους χώρους δουλειάς και την καθημερινή ενεργοποίησή μας γύρω από τα προβλήματά μας. Το βασικό επιχείρημα που προβάλλουν οι ρεφορμιστές ενάντια στ’ αυτόνομα σωματεία είναι ότι διασπούν την ενότητα του εργατικού κινήματος.

Αντίθετα όμως τα αυτόνομα σωματεία δεν διασπούν αλλά ενώνουν το εργατικό κίνημα γιατί αυτά συνδέονται μεταξύ τους με άμεσα ανακλητούς αντιπρόσωπους από τους εργάτες, που θα αλλάζουν συνεχώς μέσα από την γενική συνέλευση.

* ΕΜΠΡΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΩΝ
* ΚΑΤΩ Η ΜΙΣΘΩΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
* ΖΗΤΩ Ο ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟΣ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΜΟΣ
* ΖΗΤΏ ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ

ΟΜΑΔΑ ΑΝΑΡΧΟΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΩΝ

Ι. Μισθωτή εργασία και κεφάλαιο

1. Το 1886, στο Σικάγο η αστυνομία χτυπούσε τους εξεγερμένους εργάτες στους δρόμους.

2. Σήμερα, εκατό χρόνια από τότε, εξακολουθούμε να ζούμε κάτω απ’ την κυριαρχία της καπιταλιστικής παραγωγής.
Εξακολουθούμε να ζούμε σ’ ένα κόσμο που θα μπορούσε να ονομαστεί «εμπορευματικός κόσμος». Εξακολουθούμε να είμαστε το βασικότερο εμπόρευμα από όλα τα εμπορεύματα. Το εμπόρευμα πού παράγει κέρδος. Και αυτή η σχέση πραγματοποιήται σήμερα με την κατανάλωση που μας ωθεί το σύστημα να κάνουμε ακόμη και σε πράγματα άχρηστα ή επικίνδυνα.

3. Το εργοστάσιο, το γιαπί, το γραφείο, δεν είναι τίποτε άλλο παρά χώροι στους οποίους καταναλώνεται η εργατική μας δύναμη. Η εργατική μας δύναμη που έχει ήδη περάσει στην ιδιοκτησία του καπιταλιστή από τη στιγμή που περνάμε την πόρτα αυτών των χώρων.

4. Έτσι η εργατική μας δύναμη έχει χάσει κάθε δημιουργική ικανότητα μπαίνωντας στην υπηρεσία του καπιταλιστή που δεν τον ενδιαφέρει η κοινωνική ευημερία αλλά το κέρδος. π.χ Πολεμική βιομηχανία, χωροταξία, οικολογικό πρόβλημα, γραφειοκρατία κ.λ.π.

5. Ο καπιταλιστής είναι που κατέχει και το προϊόν της εργασίας μας ενώ εμείς είμαστε τελείως αποξενωμένοι απ’ αυτή. Δηλαδή, η εργατική μας δύναμη δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια μορφή του κεφαλαίου και το κεφάλαιο δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια μορφή συσωρευμένης εργατικής δύναμης.

6. Σε μας απομένουν τα λίγα ψίχουλα που λέγονται μισθός ή αλλιώς τιμή της εργατικής δύναμης. Αυτή είναι ή διαδικασία της αγοραπωλησίας που λέγεται μισθωτή εργασία.

7. Όσο λοιπόν θα υπάρχει κεφάλαιο θα υπάρχει και μισθωτή εργασία και όσο θα είμαστε υποχρεωμένοι να πουλάμε την ίδια μας την ζωτικότητα και δύναμη για εργασία στ’ αφεντικά. θα στηρίζουμε κι αυτούς που κουμαντάρουν την σημερινή κοινωνία και εξουσιάζουν, με τα μέσα πλύσης εγκεφάλου και καταστολής, τη σκέψη μας και τη θέλησή μας.

8. Μέσα σ’ αυτό το καθεστώς της μισθωτής εργασίας, σε μας δεν μένει ούτε μία στιγμή που η ανθρώπινή μας υπόσταση να πραγματώνεται.

9. Ο βασικός θεσμός πάνω στον οποίο στηρίζεται αυτή η σχέση είναι η ιδιοκτησία. Αυτή είτε είναι ιδιοτική είτε κρατική είναι ο βασικός όρος για την ύπαρξη της σημερινής οργάνωσης της οικονομίας που στηρίζεται στην εκμετάλευση της μισθωτής εργασίας απ’ αυτούς πού κατέχουν τα μέσα παραγωγής.

II. Ιδιοκτησία και κράτος

1. Το κράτος είναι ο πολιτικοοικονομικός μηχανισμός που με τα όργανά του στηρίζει και καθαγιάζει το σύστημα της εκμετάλευσης.

2. Το κοινοβούλιο – τα δικαστήρια – οι φυλακές – ο στρατός – η αστυνομία – οι νόμοι έχουν ένα και μόνο προορισμό. Να καταστέλλουν την ταξική πάλη. Να κρατάνε όσο μπορούν τους εργάτες υποδουλωμένους στο ζυγό της μισθωτής εργασίας.

3. Η κυριαρχία αυτή του κράτους πάνω σε κάθε εκδήλωση της ζωής είναι και η εξουσία του. Το κράτος δεν διστάζει σε καμία περίπτωση να επιβάλλει την εξουσία του με τη βία της θεσμοποιημένης τρομοκρατίας (αστυνομία, στρατός, κ.λπ.).

4. Το κράτος λοιπόν είναι μηχανισμός άρρηκτα δεμένος με την μισθωτή εργασία και πρέπει να χτυπηθεί απ’ αυτούς που μάχονται εναντίον της.

5. Στις παλιότερες μορφές ανάπτυξης του κεφαλαίου (ιδιωτική οικονομία-ελεύθερο εμπόριο), η ιδιοκτήτρια τάξη είχε και τη διεύθυνση της παραγωγικής διαδικασίας. Δηλαδή, ο καπιταλιστής καθόριζε το τι και πόσο θα παράγει χωρίς καμία κεντρική παρέμβαση. Το κράτος περιοριζόταν μόνο στο να επιβάλλει το νόμο και την τάξη που θα στήριζε το κεφάλαιο.

6. Σήμερα η ανάπτυξη των πολυεθνικών εταιρειών (γιγαντισμός) και η τάση της παραγωγής να υποσκελίσει την κατανάλωση καθιστά ολοένα και περισσότερο εμφανή την ανάγκη μιας κρατικής διεύθυνσης της οικονομίας.

7. Αυτή η ανάγκη οδηγεί ώστε το κράτος τείνει να αναλάβει τον ολικό έλεγχο της κοινωνίας επεκτείνοντας την κυριαρχία του ακόμη και στην παραγωγή.

8. Αυτή η τάση αναδιάρθρωσης της καπιταλιστικής παραγωγής ακολουθεί τρία παράλληλα μοντέλα (με σημαντικές ομοιότητες όσο και διαφορές).

α) Το μοντέλο της παρέμβασης του κράτους στην παραγωγή (κρατικός παρεμβατισμός – Σουηδία, κ.λπ.). β) Η συγχώνευση της ιδιοκτήτριας και της διευθύνουσας τάξης μέσα στο κράτος (κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός), και γ) Η κρατικοποίηση της παραγωγής (κρατικός καπιταλισμός – Ρωσία).

9. Το αντικαπιταλιστικό – αντικρατιστικό κίνημα πρέπει κατά τη γνώμη μας, να λάβει υπόψη του αυτές τις ουσιαστικές αλλαγές στη φύση του συστήματος για τον καθορισμό των παραπέρα στόχων και της πραχτικής του.

III. Ρεφορμιστικός ή επαναστατικός συνδικαλισμός

Ι. Από τις πρώτες κιόλας ταξικές συγκρούσεις δύο ήταν τα βασικά ρεύματα μέσα στον συνδικαλισμό. Ο ρεφορμιστικός (μεταρρυθμιστικός) συνδικαλισμός και ο επαναστατικός συνδικαλισμός.

2. Ο ρεφορμισμός σαν αντίληψη δεν βλέπει το συνδικάτο σαν το όργανο των εργαζομένων για τον αγώνα προς την επανάσταση και για την επανάσταση, ή, στην καλύτερη περίπτωση, βλέπει το συνδικάτο σαν βοηθητικό όργανο της πολιτικής οργάνωσης (του κόματος) που προωθεί κατ’ αυτόν την αλλαγή (.μαρξισμός -σοσιαλδημοκρατία κ.λπ.).

3. Αφαιρώντας λοιπόν από το συνδικάτο αυτόν τον βασικό (κατά την γνώμη μας) ιστορικό του ρόλο το καθιστά ένα διαιτητικό μεσολαβητικό μηχανισμό, ένα τραστ που ρυθμίζει την τιμή και τις συνθήκες αγοραπωλησίας της εργατικής δύναμης.

4. Αυτό έχει σαν συνέπεια, στο μοντέλο οργάνωσης που προτείνει ο ρεφορμιστικός συνδικαλισμός, να μη δίνει κάποια αντι-ιεραρχική πλατφόρμα για το μέλλον αλλά να διατηρεί εξουσιαστικές κατακόρυφες οργανωτικές μορφές του καπιταλισμού.

5. Αυτές οι μορφές στηρίζονται στην ιεραρχία και την εκπροσώπηση. Στην έλλειψη κάθε αυτονομίας και στη συγκεντρωτική διαδικασία λήψης των αποφάσεων απ’ την κορυφή.

6. Ακόμα, αυτές οι οργανωτικές μορφές του ρεφορμισμού καταργούν κάθε δικαιοδοσία των οργανώσεων βάσης, που τις καθιστούν φερέφωνα των αποφάσεων της κεντρικής διοίκησης.

7. Στη σημερινή φάση ανάπτυξης του κεφαλαίου, σε πολλές περιπτώσεις, ο ρεφορμιστικός συνδικαλισμός και τα θεσμοποιημένα συνδικάτα ενσωματώνονται στο κράτος αποτελώντας συστατικά του μέρη (συνδιαχείρηση – Αγγλία, Γερμανία, Σουηδία, κ.λπ.).

8. Στην Ελλάδα, μπορούμε να πούμε ότι δεν υπάρχει παράδοση επαναστατικού συνδικαλισμού. Το συνδικαλιστικό κίνημα το μονοπωλούν οι εκάστοτε ρεφορμιστικές παρατάξεις (κυβερνητικές ή μαρξιστικές).

9. Το μοναδικό ουσιαστικά συνδικάτο, η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ) είναι ένας θεσμοποιημένος μηχανισμός, παρακλάδι του υπουργείου εργασίας, που καθορίζει τα πράγματα στον κόσμο της εργασίας μέσα από ένα παρασκηνιακό κλίμα.

10. Οι επιμέρους κλαδικές, ομοιοεπαγγελματικές οργανώσεις δεν έχουν ουσιαστική πρόσβαση στους εργαζόμενους και περιλαμβάνουν μόνο τα μέλη και τους οπαδούς των τεσσάρων κύριων παρατάξεων πού δρουν σ’ αυτές (ΑΕΜ, ΕΣΑΚ, ΠΑΣΚΕ, ΠΕΣΠ).

11. Η όλη λειτουργία αυτών οργανώσεων συνίσταται σ’ αυτή τη διαδικασία: μια φορά το χρόνο η βάση καλείται και εκλέγει τα διοικητικά συμβούλια. Από κει και πέρα αυτά αποφασίζουν και η βάση εκτελεί. Αυτά αποφασίζουν τις απεργίες και η βάση υπακούει. Όποτε αυτά κρίνουν αναγκαίο καλούν τη βάση σε συσκέψεις όπου της εκθέτουν την πολιτική τους.

12. Αυτή η κατάσταση έχει οδηγήσει σε τέτοιο τέλμα το εργατικό κίνημα ώστε σχεδόν καμιά ουσιαστική σύγκρουση δεν έχει γίνει τα τελευταία πέντε χρόνια.

13. Οι λίγες προσπάθειες άμεσης δράσης απ’ την πλευρά των εργατών χτυπιούνται με βία απ’ το κράτος και τα ρεφορμιστικά σωματεία. Π.χ. κινητοποιήσεις του κλάδου των οικιακών συσκευών, των οικοδόμων κ.λπ.

IV. Eπαναστατικός συνδικαλισμός και οργάνωση

Ι. Αντίθετα απ’ τον ρεφορμιστικό, ο επαναστατικός συνδικαλισμός εκφράζει την αντίληψη της αλλαγής της κοινωνίας μέσ’ απ’ την κίνηση των επαναστατημένων μαζών.

2. Κατά την άποψή μας, αυτή η αντίληψη δεν είναι απόρροια μιας επαναστατικής ιδεολογίας, αλλά ιστορική έκφραση της πάλης των τάξεων στο οργανωτικό πεδίο. Δηλαδή, ο επαναστατικός συνδικαλισμός δεν είναι μια θεωρία γεννημένη στα μυαλά κάποιων σοφών αλλά ένα επαναστατικό κίνημα γεννημένο μέσα από την πάλη των τάξεων.

3. Ο επαναστατικός συνδικαλισμός βασίζεται σε δυο πράγματα: α) στην άμεση δράση και β) στην αντιεξουσιαστική οργάνωση.

4. Η άμεση δράση είναι η πρακτική που εξασκείται από τη βάση των εργατών χωρίς τη μεσολάβηση διαιτητών και μεσαζόντων. Το κύριο στοιχείο της είναι η απ’ ευθείας ταξική σύγκρουση των εργατών με τα αφεντικά, που οξύνει τις αντιθέσεις εξασκώντας επαναστατικούς τρόπους πάλης. Άγρια απεργία, σαμποτάζ στην παραγωγή, κ.λπ.

5. Αυτός ο τρόπος δράσης πού χρησιμοποιεί ο επαναστατικός συνδικαλισμός έρχεται σε αντίθεση με τις ρεφορμιστικές μαλακίες περί διαιτησίας και του συνδικαλισμού των τριτοβαθμίων οργάνων.

6.Ο επαναστατικός συνδικαλισμός σαν θεωρία οργάνωσης υποστηρίζει την οργάνωση των εργατών μέσα σε επίπεδα συνδικάτα πού λειτουργούν βάσει των αρχών της αποκέντρωσης, της αυτονομίας, της ανακλητότητας και του πλουραλισμού.

7. Το επαναστατικό συνδικάτο είναι μια ομοσπονδία αυτόνομων οργανώσεων των εργατών στον τόπο παραγωγής.

8. Αυτές οι οργανώσεις αποτελούν τις βασικές ελεύθερες δομές από τις οποίες σχηματίζεται το επαναστατικό συνδικάτο.

9. Η ελεύθερη συμμετοχή των εργαζομένων σ’ αυτά τα συμβούλια βάσης καταργεί το ρόλο του συνδικάτου σαν μεσολαβητή και τραστ της εργατικής δύναμης και το καθιστά όργανο των μαζών για την από κοινού εξάσκηση της άμεσης δράσης.

10. Όλες οι αποφάσεις κατά συνέπεια, παίρνονται από την βάση μέσα απ’ τις συνελεύσεις των συμβουλίων βάσης και συγκεντρώνονται σε τοπικά και ευρύτερα επίπεδα από τους πάντα ανακλητούς και εναλλασσόμενους αντιπροσώπους.

11.Αυτό σημαίνει ότι στο επαναστατικό συνδικάτο όλες οι αρμοδιότητες είναι εκτελεστικές και ποτέ αποφασιστικές. Η μόνη που αποφασίζει είναι η βάση.

12. Η λειτουργία του επαναστατικού συνδικάτου δεν στηρίζεται στο δημοκρατικό συγκεντρωτισμό αλλά στον επαναστατικό πλουραλισμό. Δηλαδή, κάθε άποψη μπορεί και έχει το δικαίωμα να προπαγανδίζεται στα κοινωνικό πεδίο ανεξάρτητα αν είναι μειοψηφία ή πλειοψηφία.

13. Το επαναστατικό συνδικάτο, λοιπόν, είναι η ελεύθερη οργάνωση των μαζών στο χώρο παραγωγής. Είναι η φυσική οργάνωση των εργαζομένων.

V. Επαναστατικός συνδικαλισμός, εργατικές διεκδικήσεις – Γενικευμένη αυτοδιεύθυνση.

1. Για τον επαναστατικό συνδικαλισμό δεν υπάρχουν αιτήματα, υπάρχουν απαιτήσεις.

2. Το επαναστατικό συνδικάτο σαν φυσική οργάνωση των εργαζομένων στο χώρο παραγωγής έχει ένα διπλό προορισμό. α) Την προώθηση των κατακτήσεων των εργαζομένων μέσα απ’ την άμεση δράση και β) την προώθηση της ταξικής πάλης ενάντια στ’ αφεντικά με τελικό στόχο την κατάργηση της μισθωτής εργασίας και της εκμετάλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, καθώς και την ελεύθερη οργάνωση της κοινωνίας μέσω της γενικευμένης αυτοδιεύθυνσης.

3. Ο επαναστατικός συνδικαλισμός συνδυάζει αυτούς τους δύο στόχους ώστε μέσα απ’ την καθημερινή σύγκρουση στο χώρο της παραγωγής να ξεκαθαρίζει όλο και περισσότερο η ανάγκη για την κοινωνική επανάσταση και την γενικευμένη αυτοδιεύθυνση.

4. Η αυτοδιεύθυνση της παραγωγής (και της ζωής) καταργεί την ιδιοποίηση της εργασίας και της δραστηριότητας των εργαζομένων απ’ την ιδιοκτήτρια και διευθύνουσα τάξη χειραφετώντας έτσι την εργασία και καταστρέφοντας την ουσία του εμπορεύματος πού αποτελεί την βάση των σημερινών διαχωρισμένων κοινωνικών σχέσεων.

5. Η από κοινού χρησιμοποίηση του κοινωνικού πλούτου χτυπά τις αλλοτριωμένες κοινωνικές σχέσεις φέρνοντας στη θέση τους τις ελεύθερες σχέσεις των ανθρώπων.

6. Η μισθωτή εργασία σαν πρωταρχικό ανταλλακτικό εμπόρευμα παύει να υφίσταται και τη θέση της παίρνει η ελεύθερη δημιουργία, όπου στηρίζεται στην αρχή του «απ’ όλους για όλους». Κατά συνέπεια, σ’ ένα τέτοιο σύστημα εργασίας, η κατανάλωση θα είναι αυτή πού θα καθορίζει την παραγωγή ενώ στο σημερινό εκμεταλευτικό σύστημα η παραγωγή καθορίζει την κατανάλωση. Δηλαδή, η παραγωγική διαδικασία θα κρίνεται απ’ τις ανάγκες των ανθρώπων.

7. Η οργάνωση της ζωής θα διευθύνεται απ’ τούς ίδιους τους παραγωγούς και θα συντονίζεται μέσα απ’ τα συμβούλια των παραγωγών.

8. Το κράτος, ο στρατός, η αστυνομία, τα σύνορα, τα σχολεία, η πατρίδα, η οικογένεια γίνονται μουσειακά είδη, κόπρανα μιας εποχής κοινωνικής δυσκοιλιότητας.

9. Σήμερα που ο καπιταλισμός φτάνει στο σημείο έκρηξής του, η αυτοδιεύθυνση είναι η μόνη λύση.

VI. Η Ελληνική πραγματικότητα και οι επαναστατικές εργοστασιακές ομάδες.

1. Στην Ελλάδα σήμερα ο εργατικός συνδικαλισμός έχει πέσει κυριολεκτικά σ’ ένα τέλμα.

2. Μετά την καταστολή του εργοστασιακού κινήματος Πίτσος, Α.Ε.G., Εσκιμό, κλπ. και του οικοδομικού (23 Ιούλη – 25 Μάη) χάθηκε ουσιαστικά η ευκαιρία στο να αναπτυχθεί μια άμεση δράση στους χώρους παραγωγής, με αποτέλεσμα σήμερα οι εργάτες να περιορίζονται στο φάντασμα του μεσολαβητικού συνδικαλισμού που διεξάγεται στα παρασκήνια από τα διοικητικά συμβούλια των ρεφορμιστικών συνδικαλιστικών ενώσεων.

3. Παράλληλα το κεφάλαιο αναδιπλώθηκε ανακαινίζοντας και συμπληρώνοντας τα μέσα καταστολής του εργατικού κινήματος. Π.χ. απεργοσπαστικός μηχανισμός, εργατική νομοθεσία, ΜΑΤ, διώξεις συνδικαλιστών, μαζικές απολύσεις κλπ. με αποτέλεσμα μια ανοιχτή άμεση δράση σήμερα στους τόπους παραγωγής να είναι αδύνατη.

4. Σ’ αυτή την κατάσταση η μόνη λύση είναι ή προώθηση επαναστατικών ομάδων μέσα στους τόπους παραγωγής πού θα συσπειρώσουν τους επαναστάτες εργάτες και σαν στόχο τους θα έχουν την προώθηση της άμεσης δράσης.

5. Η δράση αυτών των ομάδων πιστεύουμε πως θα συνίσταται στα εξής πράγματα. α) να χτυπήσουν τον ρεφορμιστικό συνδικαλισμό και να ξεσκεπάσουν τα παζάρια του με τα’ αφεντικά, β) Να προωθήσουν επαναστατικές μορφές δράσης όπως τις άγριες απεργίες, τις καταλήψεις, το σαμποτάζ της παραγωγής, κλπ. γ) Να προπαγανδίσουν την λήψη των αποφάσεων από τους ίδιους τους εργάτες μέσω των γενικών συνελεύσεων και να κτυπήσουν το πνεύμα της εκπροσώπισης.

6. Εδώ πρέπει να διευκρινήσουμε ότι σε καμία περίπτωση δεν πιστεύουμε ότι αυτές οι ομάδες μπορούν να υποκαταστήσουν τις πραγματικές οργανώσεις των εργατών στους χώρους παραγωγής.

7. Αυτές οι ομάδες από τον ίδιο τον καθορισμό της δράσης τους είναι οι καταλύτες της ζύμωσης για την προώθηση της ταξικής πάλης δια μέσου της άμεσης δράσης.

Η ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ: Στις περισσότερες χώρες του κόσμου, μετά την κατάρρευση του λεγόμενου «υπαρκτού σοσιαλισμού», ο καπιταλισμός εγκαινίασε μια σειρά υποσχέσεων μαζί με κάποια κλάματα περί «τέλους της ιστορίας» και τα παρόμοια. Αλλά καθώς κανένα από τα τότε όνειρα του καπιταλισμού δεν πήγαν κατ’ ευχήν γι’ αυτόν, έχουμε ήδη μπει σε μια νέα φάση όπου η καπιταλιστική κυριαρχία κατασκευάζει μια νέα συναίνεση, μέσω της ιδεολογικοπολιτικής, από τη μια, προώθησης της λεγόμενης ασφάλειας και της «αντιτρομοκρατίας» και, από την άλλη, μέσω της αποδοχής από το σύνολο, αν γίνεται, των ανθρώπων, μιας κοινωνικής συναίνεσης που δημιουργήθηκε και εξακολουθεί να δημιουργείται με την καπιταλιστική παραγωγή. Έτσι, βλέπουμε παντού το λεγόμενο κράτος πρόνοιας να συρρικνώνεται και να εξαφανίζεται, τα μαζικά πολιτικά κόμματα να χάνουν το λόγο ύπαρξής τους, τα πάντα να μεταφέρονται στην εμπορευματική αρένα, τα πάντα να τίθενται προς πώληση και πάει λέγοντας.

Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Στην Ελλάδα, η κατάσταση αυτή επιχειρείται να οικοδομηθεί και παγιωθεί με κάποιους ιδιαίτερα εθνικούς όρους. Και λέμε ιδιαίτερα εθνικούς, γιατί, παρά την γενικότερη παγκόσμια τάση του καπιταλισμού, το ιδιαίτερο καπιταλιστικό καθεστώς της χώρας συνεχίζει να εξαρτάται από τη βοήθεια του κράτους για τη διατήρηση και παραπέρα μεγιστοποίηση των κερδών του.
Και, φυσικά, το ελληνικό κεφάλαιο δεν είναι ανύπαρκτο. Είναι, βέβαια, εξαρτημένο από τις κεντρικές οικονομικές δυνάμεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ, αλλά, ειδικά την τελευταία δεκαετία, η εξάρτηση αυτή το έχει φέρει σε μια κάποια πλεονεκτική θέση, ιδιαίτερα έναντι των άλλων οικονομιών του Βαλκανικού χώρου στον οποίο ήδη παίζει ένα σημαντικότατο ρόλο.
Επιχειρήθηκε τα τελευταία χρόνια και σχεδόν επιτεύχθηκε μια σχεδόν πλήρης αμερικανοποίηση της πολιτικής ζωής, μέσω της απόλυτης πρόσδεσης της χώρας στο άρμα της αμερικάνικης «αντιτρομοκρατίας», στο άμεσο πλευρό των ΗΠΑ και στην ουσιαστική συμμετοχή της στους πολέμους στα Βαλκάνια και στην Ασία και σ’ αυτό, φυσικά, την ευθύνη φέρει η πρώην κυβέρνηση του «σοσιαλιστικού» ΠΑΣΟΚ. Παράλληλα, η χώρα, μέσα από τα γλοιώδη Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, σύρθηκε στην επίσημη ρουφιανιά και στην επιχείρηση μετατροπής μεγάλου αριθμού πολιτών σε χαφιέδες, με αφορμή την «εξάρθρωση» των ένοπλων μαρξιστικο-πατριωτικών οργανώσεων όπως η «17 Νοέμβρη» και ο Ε.Λ.Α., κατ’ απαίτηση και καθοδήγηση των αμερικάνικων μυστικών και άλλων υπηρεσιών.

Με την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία επί μια σχεδόν 20ετία από το 1981 (με εξαίρεση το διάστημα 1989-1993), η προσπάθεια παθητικοποίησης της ελληνικής κοινωνίας αναδείχτηκε σε υπ’ αριθμόν ένα στόχο. Έτσι, φτάσαμε στο σημείο η πλήρης αμερικανοποίηση, η παράλληλη εξάρτηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι νέες μεγάλες εθνικές ιδέες όπως οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004, η πρόσδεση στην «αντιτρομοκρατία» και όλα αυτά να θεωρούνται ανανέωση, ελπίδα και προοπτική, που μαζί με τα, τελευταίας παραγωγής, απατηλά ιδεολογήματα περί μιας τάχα «συμμετοχικής δημοκρατίας», έχουν εν πολλοίς αλλάξει την ελληνική κοινωνική και πολιτική ζωή τα τελευταία χρόνια.

Το πόσο έχει αλλάξει η ίδια η φύση της καπιταλιστικής κυριαρχίας στον ελλαδικό χώρο, φάνηκε και από το περυσινό παρασκήνιο για την αλλαγή ηγεσίας – και δήθεν πολιτικής – στο ΠΑΣΟΚ. Επιχειρήθηκε να εντυπωθεί από την πλειοψηφία του λαού ότι από μόνη της η αλλαγή μεταξύ Κ. Σημίτη και Γ. Παπανδρέου στην ηγεσία αρκεί να φέρει και την αλλαγή πολιτικής υπέρ του λαού. Κάτι που, βέβαια, για μια ακόμα φορά, αποδείχτηκε ότι ήταν ένα ψέμα και με την αλλαγή της κυβερνητικής εξουσίας που πέρασε στη Νέα Δημοκρατία, το δεξιό συντηρητικό κόμμα, το οποίο με τον αρχηγό του και τώρα πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή, φαίνεται ότι είναι αυτοί οι εκλεκτοί της αμερικάνικης και ευρωπαϊκής κυριαρχίας για να προωθήσουν τα συμφέροντά τους στον ελλαδικό και ευρύτερο μεσογειακό και βαλκανικό χώρο.

Με την νίκη της δεξιάς, επιβεβαιώθηκε, για μια ακόμα φορά, η ύπαρξη και παγιοποίηση στον ελλαδικό χώρο ενός δικομματικού συστήματος, παρά το ότι το παραδοσιακό σταλινικό Κομμουνιστικό Κόμμα κατάφερε να αυξήσει ελαφρά τις δυνάμεις του και να διατηρεί ακόμα μια κάποια δύναμη στα συνδικάτα.

Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ:

Η οικονομία της Ελλάδας εξαρτάται απόλυτα από το διεθνές κεφάλαιο, το αμερικάνικο, αλλά κυρίως το ευρωπαϊκό. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και, πρωτίστως, ο πρώην πρωθυπουργός Κ. Σημίτης, ως γνήσιος οπαδός και προστάτης του ευρωπαϊκού κεφαλαίου και των συμφερόντων του, κατάφερε και συμπεριέλαβε την Ελλάδα στις χώρες εκείνες της Ε.Ε. που συνδέθηκαν πλήρως οικονομικά (ΟΝΕ), αλλά αυτό κατορθώθηκε με ιδιωτικοποιήσεις, άμεσο ξεπούλημα του δημόσιου τομέα, άγρια καταπάτηση και των πιο στοιχειωδών εργατικών και άλλων δικαιωμάτων που είχαν κατακτηθεί με πολύχρονους και συχνά αιματηρούς αγώνες, ριζική αναθεώρηση ολόκληρου σχεδόν του ασφαλιστικού και μισθοδοτικού συστήματος. Σε αυτό είχε και τη βοήθεια της τότε αντιπολίτευσης και τώρα πλέον κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας, η οποία, από τη μια, εμφανιζόταν ως φιλεργατική και φιλολαϊκή, αλλά, από την άλλη, στα παρασκήνια, πιστή στον άκρατο φιλελευθερισμό της αγοράς καθώς είναι, προωθούσε μεγαλύτερες περικοπές σε μισθούς, επιδόματα, ασφαλίσεις κ.λπ., κάτι που ήδη το κάνει και τώρα επίσημα πλέον ως κυβέρνηση.

Αλλά η μεγαλύτερη απάτη στη σύγχρονη ιστορία συντελέστηκε το 1999 διαμέσου του Χρηματιστηρίου Αθήνας. Με την απάτη αυτή, κλάπηκαν χρήματα χιλιάδων ανθρώπων, ακόμα και με διαφημιστική εκστρατεία της κυβέρνησης πριν τις εκλογές του 2000, λέγοντας στο λαό ότι αν επενδύσει στο Χρηματιστήριο τα χρήματά του θα λύσει τα οικονομικά του προβλήματα…! Αλλά ένα ηλιόλουστο πρωί, το Χρηματιστήριο «κατέρρευσε» και τα χρήματα του κόσμου κατέληξαν στις τσέπες ή στους λογαριασμούς στελεχών ή και στενών φίλων της τότε κυβέρνησης. Κανείς υπεύθυνος δεν λογοδότησε και δεν πρόκειται ποτέ να λογοδοτήσει γι’ αυτό.

Μέσα σε όλα αυτά, είχαμε και την είσοδο του ευρώ στην Ελλάδα από το 2001, κάτι που δημιούργησε πάμπολλα προβλήματα κι έτσι τώρα οι μισοί και πλέον Έλληνες είναι χρεωμένοι στους υπόλοιπους και όλοι μαζί στο κράτος ή σε ιδιωτικές δανειοδοτικές και παρόμοιες επιχειρήσεις. Παρά το σημαντικό ρόλο του ελληνικού κεφαλαίου στο γενικότερο Βαλκανικό χώρο, η ελληνική οικονομία είναι από τις τελευταίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσον αφορά την ανάπτυξη, αν και υπήρξε μια κάποια ανάκαμψη τα τελευταία χρόνια, λόγω κυρίως της προετοιμασίας και των επενδύσεων για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Αλλά οι πάντες σχεδόν ανέμεναν πολύ πιο άσχημες μέρες μετά τους Ολυμπιακούς.

Σημαντικός σύμμαχος της «σοσιαλιστικής» κυβέρνησης ήταν τα ξεπουλημένα από χρόνια τώρα συνδικάτα, ειδικά αυτά που πρόσκεινται στο πρώην κυβερνών κόμμα ΠΑΣΟΚ. Η ομοσπονδία των συνδικάτων, Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας (Γ.Σ.Ε.Ε.), προσκολλημένη στις συνδικαλιστικές παρατάξεις των τεσσάρων μεγαλύτερων κομμάτων (Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ και Συνασπισμός), στάθηκε ανίκανη όλα αυτά τα χρόνια ακόμα και να οργανώσει μια επιτυχημένη 24ωρη γενική απεργία και το μόνο που κάνει είναι να ευλογεί την κάθε κυβέρνηση. Οι δε εκάστοτε πρόεδροι της ΓΣΕΕ και των μεγάλων συνδικαλιστικών οργανώσεων γίνονται βουλευτές.

ΟΙ ΠΡΟΣΦΑΤΟΙ ΚΑΙ ΠΙΟ ΣΠΟΥΔΑΙΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ:

Ένας από τους μεγαλύτερους κοινωνικούς αγώνες τα τελευταία χρόνια ήσαν ο αγώνας των αδιόριστων δασκάλων και καθηγητών για το ΑΣΕΠ, το 1998, όταν η κυβέρνηση θέλησε να «βάλει μια τάξη» στους διορισμούς των δασκάλων και καθηγητών Μέσης Εκπαίδευσης, αλλά, στην ουσία, αυτό που ήθελε ήταν να επιβάλλει αυτή τους όρους του παιχνιδιού, δήθεν μέσα από την εισαγωγή ενός καθεστώτος «αξιοκρατίας» στην πρόσληψή τους. Αυτό ξεσήκωσε, όχι μόνο τους ενδιαφερόμενους κλάδους, αλλά και πλατύτερα στρώματα, ενώ σημειώθηκαν και άγριες συγκρούσεις με την αστυνομία.

Αριστερές και αναρχικές ομάδες, επίσης, έδωσαν το δικό τους στίγμα στην όλη υπόθεση κι έτσι υπήρξαν μέχρι και συγκρούσεις με τις δυνάμεις καταστολής με τη συμμετοχή τους. Βέβαια, οι ρεφορμιστικές και συναφείς δυνάμεις κατάφεραν στο τέλος να σβήσουν την επαναστατική φλόγα που είχε ανάψει κατά τη διάρκεια των κινητοποιήσεων. Όμως, σ’ αυτό την ευθύνη φέρουν και οι αριστερές δυνάμεις και οι αναρχικοί, οι οποίοι έμειναν μόνο στη σύγκρουση και δεν κατάφεραν να συγκροτήσουν μια συνολική πλατφόρμα αιτημάτων που θα τα προωθούσαν στον αγώνα και μόνο εφόσον τα υιοθετούσαν μεγάλα τμήματα εκπαιδευτικών θα πρωταγωνιστούσαν στις συγκρούσεις αυτού του κλάδου.

Το ασφαλιστικό (1999) ήταν ένας άλλος σοβαρός αγώνας ενάντια στα σχέδια της τότε κυβέρνησης, η οποία, στα πλαίσια της οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής της με κατεύθυνση την ένταξη της χώρας στην ευρωπαϊκή οικονομική ενοποίηση (ONE), εισήγαγε με νόμο την επιμήκυνση του ορίου συνταξιοδότησης και άλλα παρεμφερή μέτρα ριζικής αλλαγής του όλου συστήματος και συνάντησε την οργή σχεδόν ολόκληρου του λαού. Αλλά και πάλι τα ρεφορμιστικά κόμματα και συνδικάτα, ειδικά αυτά που πρόσκεινται στο ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ, κατάφεραν να κατασβέσουν κάθε επαναστατική τάση και ελπίδα και να οδηγήσουν τις κινητοποιήσεις σε ακίνδυνα για το καθεστώς μονοπάτια.

Επίσης, είχαμε τους αγώνες τοπικών κοινωνιών ενάντια στην καταστροφή του τοπικού φυσικού περιβάλλοντος και οικολογικών συστημάτων (από το 2002 και έπειτα), εξαιτίας της ανέγερσης σταδίων, διάνοιξης δρόμων και άλλων έργων για τους Ολυμπιακούς. Θα πρέπει να μνημονεύσουμε τον αγώνα των κατοίκων της περιοχής Πεδίου Άρεως, Μακρυγιάννη-Φιλοπάππου (περιοχές που βρίσκονται στο κέντρο της Αθήνας σχεδόν) και τον αγώνα των κατοίκων των περιοχών Αργυρούπολης και Ηλιούπολης (στα νοτιοανατολικά προάστια) ενάντια στην επέκταση της ΔΕΗ, που ήθελε να επεκτείνει τις εκεί εγκαταστάσεις για τις ηλεκτροδοτικές ανάγκες των Ολυμπιακών. Στους αγώνες αυτούς, ειδικά σ’ αυτόν ενάντια στη ΔΕΗ, αναρχικές ομάδες συμμετείχαν από την αρχή αρκετά έντονα και, μάλιστα, δημιουργήθηκε μια αυτόνομη επιτροπή αντίστασης πέρα και μακριά από κάθε κομματική επιρροή και έλεγχο.

Από το 2003, ένα από τα κύρια ζητήματα στα οποία επικέντρωσαν την προσοχή τους διάφορες αριστερές ομάδες και οι αναρχικοί ήταν η άμεση εναντίωση στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Διοργανώθηκαν κεντρικές και τοπικές, περιφερειακές εκδηλώσεις, συγκεντρώσεις και έκδοση προπαγανδιστικού υλικού. Από σημαντικό μέρος αναρχικών ομάδων επιδιώχθηκε, μέσω αυτών των εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων, να αμαυρωθεί το ανταγωνιστικό, εμπορευματικό και εθνικιστικό πνεύμα των Ολυμπιακών. Κεντρικό τους σύνθημα ήταν «Να καταστραφούν οι Ολυμπιακοί Αγώνες στη χώρα που γεννήθηκαν». Όμως και πάλι δεν υπήρξε συνολική προοπτική, δίνοντας έτσι την εικόνα ότι μόνο οι αναρχικοί και κάποιοι αριστεροί εναντιώνονταν στην Ολυμπιάδα και όχι ευρύτερα τμήματα του πληθυσμού.

ΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ:

Οι μετανάστες αποτελούν ένα άλλο σημαντικό ζήτημα τα τελευταία χρόνια στον ελλαδικό χώρο. Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα ζουν και διαβιούν πάνω από ένα εκατομμύριο μετανάστες. Οι περισσότεροι προέρχονται από την γειτονική Αλβανία (πάνω από 600.000), αλλά και από τις άλλες βαλκανικές χώρες, όπως Βουλγαρία και Ρουμανία. Υπάρχουν, επίσης, χιλιάδες μετανάστες από τις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ, κυρίως από τη Γεωργία, την Ουκρανία και τη Ρωσία, αλλά και από την Πολωνία. Επίσης, υπάρχουν και αρκετοί φιλιππινέζοι και πακιστανοί καθώς και ιρακινοί, αιθίοπες, σουδανοί, αιγύπτιοι, μετανάστες από τη Σρι Λάνκα, ινδοί και άλλοι.

Ελάχιστοι απ’ αυτούς ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα νόμιμα, καθώς μόνο τα τελευταία δύο σχεδόν χρόνια έγινε προσπάθεια από το κράτος να καταγραφούν και να τους δοθούν πράσινες κάρτες παραμονής και εργασίας. Η συντριπτική πλειοψηφία των μεταναστών εργάζονται στις πιο σκληρές και βρώμικες δουλειές, σ’ αυτές που οι έλληνες πλέον απαξιούν να εργαστούν, στη γεωργία, στις οικοδομές, σε διάφορα μικροεργοστάσια και μικροεπιχειρήσεις, ενώ οι γυναίκες εργάζονται ως οικιακοί βοηθοί και σε συναφείς εργασίες. Χιλιάδες μετανάστες εργάσθηκαν στα έργα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Σημαντικό ποσοστό γυναικών, κυρίως από τις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ, καταπιέζονται ιδιαίτερα, γιατί αναγκάζονται από κυκλώματα να επιδίδονται στην πορνεία και τα συναφή.

Περιττό είναι να πούμε ότι ο μύθος περί εγκληματικότητας των ξένων, περί ανεργίας που δημιουργείται από την παρουσία των ξένων, ένας γενικότερος ρατσισμός εναντίον των μεταναστών, είναι θεωρίες και πρακτικές που έχουν μεγάλη πέραση στη σημερινή ελλαδική κοινωνία τα τελευταία χρόνια. Σ’ αυτό συντελεί και η πλήρης σχεδόν απουσία μεταναστευτικής πολιτικής από το κράτος, αλλά περισσότερο, φυσικά, η βάναυση και βάρβαρη αντιμετώπιση από τις αστυνομικές και άλλες αρχές σε βάρος των μεταναστών, αλλά και η ίδια και απαράλλαχτη ρατσιστική στάση εργατικών συνδικάτων και ιδιαίτερα κάποιω&#

Report this post to the editors

Πολλοί άνθρωποι δεν ξέρουν γιατί η Πρωτομαγιά έγινε Διεθνής Ημέρα Εργαζομένων και γιατί πρέπει ακόμα να τη γιορτάζουμε. Όλα άρχισαν πριν από έναν αιώνα όταν η Αμερικανική Ομοσπονδία Εργαζομένων ενέκρινε ένα ιστορικό ψήφισμα που διακήρυξε ότι «οκτώ ώρες θα αποτελούν τη νόμιμη εργασία μιας ημέρας από την 1η Μαΐου 1886 και μετά».
Οι αναρχικές ρίζες της Πρωτομαγιάς

Πολλοί άνθρωποι δεν ξέρουν γιατί η Πρωτομαγιά έγινε Διεθνής Ημέρα Εργαζομένων και γιατί πρέπει ακόμα να τη γιορτάζουμε. Όλα άρχισαν πριν από έναν αιώνα όταν η Αμερικανική Ομοσπονδία Εργαζομένων ενέκρινε ένα ιστορικό ψήφισμα που διακήρυξε ότι «οκτώ ώρες θα αποτελούν τη νόμιμη εργασία μιας ημέρας από την 1η Μαΐου 1886 και μετά».

Τους μήνες πριν από αυτή την ημερομηνία χιλιάδες εργάτες συμμετείχαν στον αγώνα για μικρότερο ωράριο. Ειδικευμένοι και ανειδίκευτοι, μαύροι και άσπροι, άνδρες και γυναίκες, ντόπιοι και μετανάστες όλοι ενώθηκαν.

Σικάγο

Στο Σικάγο μόνο, 400.000 συμμετείχαν στην απεργία. Μια εφημερίδα της πόλης ανέφερε ότι «καθόλου καπνός δεν έβγαινε από τις ψηλές καπνοδόχους των εργοστασίων και των μύλων, και τα πράγματα είχαν σαββατιάτικη μορφή». Αυτό ήταν το κύριο κέντρο της αναταραχής, και εδώ οι αναρχικοί ήταν στην πρώτη γραμμή του εργατικού κινήματος. Σε ένα μεγάλο βαθμό, λόγω των δραστηριοτήτων τους το Σικάγο έγινε ένα σημαντικό συνδικαλιστικό κέντρο και είχε τη μεγαλύτερη συμβολή στο κίνημα του 8ωρου.

Όταν την Πρωτομαγιά του 1886, οι απεργίες για το 8ωρο συντάρασσαν τη πόλη, το μισό του εργατικού δυναμικού στο McCormick Harvester Co. μπήκε στον αγώνα. Δύο μέρες αργότερα μια μαζική συγκέντρωση πραγματοποιήθηκε από 6.000 μέλη του «Σωματείου lumber shovers» που είχε μπει στον αγώνα επίσης. Η συγκέντρωση οργάνωθηκε μόνο σε ένα τμήμα από τις εγκαταστάσεις McCormick και αποτελούνταν από περίπου 500 απεργούς.

Οι εργαζόμενοι άκουσαν μια ομιλία από τον αναρχικό August Spies, από τον οποίο ζητήθηκε να απευθυνθεί στη συγκέντρωση από την Κεντρική Ένωση Εργατών. Ενώ ο Spies μιλούσε, καλώντας τους εργάτες να σταθούν μαζί και να μην παραδοθούν στους εργοδότες, οι απεργοσπάστες άρχισαν να απομακρύνονται από τις εγκαταστάσεις McCormick.

Οι απεργοί, βοηθούμενοι από τους «lumber shovers» βγήκαν στο δρόμο και ανάγκασαν τους απεργοσπάστες να γυρίσουν πίσω στο εργοστάσιο. Ξαφνικά μια δύναμη 200 αστυνομικών έφτασε και, χωρίς καμιά προειδοποίηση, επιτέθηκε στο πλήθος με γκλοπς και περίστροφα. Σκότωσαν τουλάχιστον έναν απεργό, τραυμάτισαν σοβαρά άλλους πέντε ή έξι και τραυμάτισαν έναν απροσδιόριστο αριθμό.

Σοκαρισμένος από τις βίαιες επιθέσεις στις οποίες ήταν αυτόπτης μάρτυρας, ο Spies πήγε στα γραφεία της Arbeiter – Zeitung (μια καθημερινή αναρχική εφημερίδα για τους Γερμανούς μετανάστες εργάτες) και συνέταξε ένα κείμενο καλώντας τους εργαζομένους του Σικάγου να παρευρεθούν σε μια συνάντηση διαμαρτυρίας την επόμενη νύχτα.

Η συνάντηση διαμαρτυρίας πραγματοποιήθηκε στο Haymarket Square και συντονίστηκε από τον Spies και δύο άλλους δραστήριους αναρχικούς στο συνδικαλιστικό κίνημα, τον Albert Parsons και τον Samuel Fielden.

Η επίθεση της αστυνομίας

Κατά τη διάρκεια των ομιλιών το πλήθος ήταν ειρηνικό. Ο δήμαρχος Carter Harrison, που ήταν παρών από την αρχή της συγκέντρωσης, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «τίποτα δεν έμοιαζε να είναι πιθανό να συμβεί, που να απαιτήσει την παρέμβαση της αστυνομίας». Ενημέρωσε τον καπετάνιο της αστυνομίας John Bonfield για αυτό και πρότεινε να σταλεί στο σπίτι της η μεγάλη δύναμη εφέδρων της αστυνομίας που περίμεναν στο αστυνομικό τμήμα.

Ήταν κοντά στις δέκα το βράδυ όταν ο Fielden έκλεινε τη συνάντηση. Έβρεχε δυνατά και περίπου 200 άνθρωποι είχαν παραμείνει στη πλατεία. Ξαφνικά μια αστυνομική δύναμη 180 ατόμων, διευθυνόμενη από τον Bonfield, εισέβαλε και διέταξε τους ανθρώπους να διασκορπιστούν αμέσως. Ο Fielden διαμαρτυρήθηκε λέγοντας «είμαστε ειρηνικοί».

Βόμβα

Εκείνη τη στιγμή μια βόμβα ρίχτηκε στις τάξεις της αστυνομίας. Σκότωσε έναν, τραυμάτισε θανάσιμα έξι ακόμη και τραυμάτισε περίπου εβδομήντα άλλους. Η αστυνομία άνοιξε πυρ στους παρεβρισκόμενους. Πόσοι ακριβώς πληγώθηκαν ή σκοτώθηκαν από τις σφαίρες της αστυνομίας δεν εξακριβώθηκε ποτέ.

Η κυριαρχία του τρόμου πέρασε πέρα από το Σικάγο. Ο τύπος και οι ιεροκήρυκες καλούσαν για εκδίκηση, επιμένοντας ότι η βόμβα ήταν «δουλειά» των σοσιαλιστών και των αναρχικών. Οι αίθουσες συνεδριάσεων, τα γραφεία των ενώσεων, οι έντυπες εργασίες και ιδιωτικά σπίτια δέχτηκαν επίθεση. Όλοι οι γνωστοί σοσιαλιστές και αναρχικοί συνελήφθησαν. Ακόμη και πολλοί ανίδεοι για το νόημα του σοσιαλισμού και του αναρχισμού συλλήφθηκαν και βασανίστηκαν. «Κάντε τις επιδρομές πρώτα και κοιτάξτε το νόμο μετά» ήταν η δημόσια δήλωση του Julius Grinnell, κρατικού πληρεξούσιου.

Δίκη

Τελικά οκτώ άτομα δικάστηκαν ως «συμμέτοχοι σε φόνο». Ήταν ο Spies, ο Fielden, ο Parsons, και πέντε άλλοι αναρχικοί που είχαν επιρροή στο εργατικό κίνημα, ο Adolph Fischer, ο George Engel, ο Michael Schwab, ο Louis Lingg και ο Oscar Neebe.

Η δίκη άρχισε στις 21 Ιουνίου 1886 στο ποινικό δικαστήριο της περιοχής Cooke. Οι υποψήφιοι για το σώμα των ενόρκων δεν επιλέχτηκαν με το συνηθισμένο τρόπο της κλήρωσης ονομάτων από ένα κιβώτιο. Σε αυτήν την περίπτωση ένας ειδικός δικαστικός κλητήρας, που ορίστηκε από τον κρατικό πληρεξούσιο Grinnell, διορίστηκε από το δικαστήριο να επιλέξει τους υποψηφίους. Στην υπεράσπιση δεν επιτράπηκε να παρουσιάσει στοιχεία ότι ο ειδικός δικαστικός κλητήρας είχε δημόσια υποστηρίξει ότι «Διευθύνω αυτή την περίπτωση και ξέρω τι πρόκειται να κάνω. Αυτοί οι συνεργάτες πρόκειται να κρεμαστούν τόσο σίγουρα όσο ο θάνατος».

Εξαρτημένο σώμα ενόρκων

Η τελική σύνθεση του σώματος των ενόρκων ήταν αστεία: αποτελούνταν από επιχειρηματίες, τους υπαλλήλους τους και έναν συγγενή ενός από τους νεκρούς αστυνομικούς. Καμία απόδειξη δεν προσφέρθηκε από το κράτος ότι οποιοδήποτε από τα οκτώ άτομα που βρίσκονταν ενώπιον του δικαστηρίου είχε ρίξει τη βόμβα, ήταν συνδεμένο με τη ρίψη της, ή είχε ποτέ εγκρίνει τέτοιες ενέργειες. Στην πραγματικότητα, μόνο τρεις από τους οκτώ ήταν στο Haymarket Square εκείνο το βράδυ.

Κανένα στοιχείο δεν προσφέρθηκε ότι οποιοσδήποτε από τους ομιλητές είχαν υποκινήσει τη βία, μάλιστα στη κατάθεσή του στη ο δήμαρχος Harrison περιέγραψε τις ομιλίες σαν «μαλακές (tame)». Καμία απόδειξη δεν προσφέρθηκε πως οποιαδήποτε βίαιη ενέργεια ήταν προγραμματισμένη. Στην πραγματικότητα, ο Parsons είχε φέρει τα δύο μικρά παιδιά του στη συγκέντρωση.

Καταδικάζονται

Το ότι οι οκτώ δικάζονταν για τις αναρχικές πεποιθήσεις τους και τις συνδικαλιστικές δραστηριότητες τους ήταν σαφές απ’ την αρχή. Η δίκη έκλεισε όπως είχε ανοίξει, όπως βεβαιώνεται από τα λόγια της κατακλείδας ομιλίας του κρατικού πληρεξούσιου Grinnell στους ένορκους. «Ο νόμος δικάζεται. Η αναρχία δικάζεται. Αυτά τα άτομα έχουν επιλεχτεί, έχουν διαλεχτεί από το Ορκωτό Δικαστήριο, και κατηγορούνται επειδή ήταν ηγέτες. Δεν υπάρχουν άλλοι ένοχοι παρά οι χιλιάδες που τα ακολουθούν. Κύριοι του σώματος ενόρκων: καταδικάστε αυτά τα άτομα, κάντε τα παράδειγμα για αυτούς, κρεμάστε τους και σώζεται τους θεσμούς μας, τη κοινωνία μας.»

Στις 19 Αυγούστου εφτά από τους κατηγορούμενους καταδικάστηκαν σε θάνατο, και ο Neebe σε 15 χρόνια φυλακή. Μετά από μια μαζική διεθνή εκστρατεία για την απελευθέρωσή τους, το κράτος «συμβιβάστηκε» και μετέτρεψε τις ποινές των Schwab και Fielden σε ισόβια φυλάκιση. Ο Lingg εξαπάτησε το δήμιο αυτοκτονώντας στο κελί του την ημέρα πριν από τις εκτελέσεις. Στις 11 Νοεμβρίου 1887 οι Parsons, Engel, Spies και Fischer κρεμάστηκαν.

Παίρνουν χάρη

600.000 εργάτες βγήκαν στο δρόμο για την κηδεία τους. Η εκστρατεία για την απελευθέρωση των Neebe, Schwab και Fielden συνεχίστηκε.

Στις 26 Ιουνίου 1893 ο κυβερνήτης Altgeld τους απελευθέρωσε. Ξεκαθάρισε ότι δεν έδωσε τη χάρη επειδή πίστευε ότι τα άτομα είχαν υποφέρει αρκετά, αλλά επειδή ήταν αθώα για το έγκλημα για το οποίο είχαν δικαστεί. Αυτοί και οι κρεμασμένοι ήταν τα θύματα της «υστερίας, ενός τσούρμου ενόρκων και ενός προκατειλημμένου δικαστή».

Οι αρχές θεωρούσαν κατά την διάρκεια της δίκης ότι μια τέτοια δίωξη θα έσπαζε τη ραχοκοκαλιά του κινήματος για το 8ωρο. Πράγματι, αργότερα ήρθαν στο φως στοιχεία ότι η βόμβα ίσως είχε ριχτεί από έναν πράκτορα της αστυνομίας που εργάζονταν για τον καπετάνιο Bonfield, σαν μέρος μιας συνωμοσίας στην οποία ήταν μπλεγμένοι ορισμένοι ατσάλινοι προϊστάμενοι για να δυσφημήσει το εργατικό κίνημα.

Όταν ο Spies απευθύνθηκε στο δικαστήριο μετά τη καταδίκη του σε θάνατο, ήταν βέβαιος ότι αυτή η συνωμοσία δεν θα πετύχαινε. «Εάν νομίζεται ότι με το να μας κρεμάσετε μπορείτε να πατάξετε το εργατικό κίνημα… το κίνημα από το οποίο τα καταπιεσμένα εκατομμύρια, τα εκατομμύρια που μοχθούν στη δυστυχία και τη στέρηση, περιμένουν τη σωτηρία – εάν αυτή είναι η άποψή σας, τότε κρεμάστε μας! Εδώ θα τσαλαπατήσετε έναν σπινθήρα, αλλά εκεί και εκεί, πίσω σας – και μπροστά σας, και παντού, οι φλόγες καίνε. Είναι μια κρυφή πυρκαγιά. Δεν μπορείτε να τη σβήσετε.»

Επαναστατική πολιτική

Πάνω από έναν αιώνα μετά από εκείνη την πρώτη Πρωτομαγιάτικη διαμαρτυρία στο Σικάγο, πού είμαστε; Περιφερόμαστε στη πόλη με τα εμβλήματα του σωματίου μας – για τη μοναδική μέρα της χρονιάς που μπορούμε να τα βγάλουμε έξω από τα γραφεία μας. Κατόπιν στεκόμαστε ακούγοντας βαρετούς (και συνήθως φοβερά ανούσιες) ομιλίες από τους εξίσου βαρετούς γραφειοκράτες του σωματίου. Πρέπει να υπενθυμίζουμε στους εαυτούς μας ότι η Πρωτομαγιά ήταν μία μέρα την οποία οι εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο έδειξαν τη δύναμή τους, διακήρυξαν τα ιδανικά τους και γιόρτασαν τις επιτυχίες τους.

Είναι σημαντικό ότι «μια φορά κι έναν καιρό» ήταν έτσι. Μπορούμε να το κάνουμε πάλι. Χρειαζόμαστε ανεξάρτητη εργατική πολιτική. Καμία συνεργασία με την κυβέρνηση και τους προϊσταμένους. Αληθινή αλληλεγγύη με τους συντρόφους εργαζόμενους στον αγώνα, όχι συντεχνιακές απόψεις με παρωπίδες. Χρειαζόμαστε ακόμη μια περαιτέρω μείωση των ωρών απασχόλησης, χωρίς μείωση μισθών, για να δημιουργήσουμε εργασία για τους ανέργους.

Χρειαζόμαστε επαναστατική πολιτική. Αυτό σημαίνει πολιτική που μπορεί να μας οδηγήσει προς έναν γνήσιο σοσιαλισμό όπου η ελευθερία δεν ξέρει κανένα όριο εκτός από την μη παρεμπόδιση της ελευθερίας των άλλων. Έναν σοσιαλισμό που είναι βασισμένος στη πραγματική δημοκρατία – όχι την τωρινή επίφαση δημοκρατίας όπου μπορούμε να επιλέξουμε κάποιους από τους κυβερνήτες μας, αλλά δεν μπορούμε να επιλέξουμε να είμαστε χωρίς κυβερνήτες. Μια πραγματική δημοκρατία όπου ο καθένας που επηρεάζεται από μια απόφαση θα έχει την ευκαιρία να έχει το λόγο για τη λήψη εκείνης της απόφασης. Μια δημοκρατία του αποτελεσματικά συντονισμένου εργασιακού χώρου και των κοινοτικών συμβουλίων. Μια κοινωνία όπου η παραγωγή είναι για να ικανοποιεί τις ανάγκες, και όχι για να αποκτήσουν κέρδη οι λίγοι προνομιούχοι. Αναρχισμός.

Related Link: http://www.vrahokipos.net

Report this post to the editors

Μερικές σκέψεις και προτάσεις

Σκέψεις και προτάσεις για την αναρχική οργάνωση από την προσωπική μου εμπειρία αρκετά χρόνια τώρα στο εσωτερικό του αναρχικού αγώνα.

Πιστεύω ότι είναι δυνατό και εφικτό να συγκεντρωθούν μερικοί σύντροφοι σε έναν κοινωνικό χώρο (εργασία, σχολείο, γειτονιά κ.λπ.), να σχηματίσουν μια αναρχική ομάδα, αρχίζοντας την παρέμβασή τους στο χώρο αυτό (η οποία, βέβαια, προϋποθέτει και κάποια γνώση του χώρου και των προβλημάτων του) και ταυτόχρονα και την προπαγάνδιση των αναρχικών ιδεών. Έτσι, η ομάδα αυτή θα ζυμώνεται καθημερινά με την τριβή της στο χώρο της, θα έρχεται καθημερινά σε άμεση, σε πρόσωπο με πρόσωπο σχέση και επαφή με όλα αυτά που συνθέτουν το συγκεκριμένο αυτό χώρο και στην πορεία αυτή θα δίνει και θα παίρνει, θα προσπαθεί να παίξει καταλυτικό ρόλο στην ανάπτυξη του καθημερινού κοινωνικού αγώνα και θα μαθαίνει κιόλας από τον απλό κόσμο. Γιατί η συμμετοχή στους καθημερινούς αγώνες και η καθημερινή τριβή με αυτούς δημιουργεί μια τέτοια σχέση, δίνεις και παίρνεις, ανταλλάσσονται εμπειρίες, απόψεις, προτάσεις, σκέψεις, σχέδια και μπαίνουν στο τραπέζι.

Τέτοιες ειδικές αναρχικές ομάδες (ειδικές με την έννοια του αντικειμένου της παρέμβασής τους) δεν μπορούν να είναι χαλαρά σχήματα ενός απλού και μόνο συντονισμού. Μπορεί, βέβαια, αρχικά, να είναι τέτοια, αλλά είναι σημαντικό και καθοριστικό να εξελιχτούν σε συμπαγείς μορφές οργάνωσης, με ξεκαθαρισμένες απόψεις, προτάσεις προς τα έξω, με ξεκαθαρισμένο το τι ακριβώς θέλουν να κάνουν, πώς, γιατί καθώς και την παραπέρα προοπτική. Αυτή η στρατηγική, αυτό το σχέδιο, θα πρέπει να έχει συζητηθεί και επεξεργαστεί συλλογικά και να έχει συμφωνηθεί ομόφωνα από όλα τα μέλη της ομάδας. Η ομοφωνία στη λήψη των αποφάσεων δεν είναι κακό για μια αναρχική οργάνωση, όπως, ίσως, κάποιοι λανθασμένα πιστεύουν. Αντίθετα, αποτελεί κατάκτηση και ως τέτοια πρέπει να εκλαμβάνεται. Oι αναρχικοί, πρώτα απ’ όλα, αρνούνται τους διαχωρισμούς σε πλειοψηφίες και μειοψηφίες, τις κάθε είδους διαμεσολαβήσεις και όλα τα επακόλουθα. Η ομοφωνία σε μια αναρχική ομάδα είναι η πεμπτουσία της οριζόντιας και αμεσοδημοκρατικής λειτουργίας της.

Έπειτα, οι ομάδες αυτές οφείλουν, για τον περαιτέρω συντονισμό των ενεργειών τους, να συνενώνονται ομοσπονδιακά σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, αποτελώντας έτσι μια ομοσπονδία ειδικών αναρχικών ομάδων. Στο παρελθόν, κυρίως στη δεκαετία του ’80, στον ελλαδικό χώρο, υπήρξαν τέτοιες – περιορισμένης εμβέλειας – οργανωτικές προσπάθειες, αλλά απέτυχαν γιατί ήσαν μόνο ιδεολογήματα και δεν είχαν καμία πρακτική παρουσία.

Πιστεύω ότι η οργάνωση αυτή πρέπει να χαρακτηρίζεται από θεωρητική και πρακτική ενότητα και από συλλογική υπευθυνότητα. Δεν μπορεί, δηλαδή, να υπάρχει διάσταση μεταξύ των ιδεολογικών, των θεωρητικών απόψεων και των πρακτικών δραστηριοτήτων της οργάνωσης αυτής. Κάτι τέτοιο θα την οδηγούσε σε ξεκάθαρη αποτυχία σε όλα τα επίπεδα.

Και φέρνω παραδείγματα τις ήδη υπάρχουσες αναρχικές ομάδες και σχηματοποιήσεις στον ελλαδικό χώρο (αλλά και σε μια σειρά άλλες χώρες). Έτσι όπως έχουν δημιουργηθεί οι ομάδες αυτές και όπως λειτουργούν και δρουν προς τα έξω, δεν μπορούν να εκπληρώσουν αυτά τα καθήκοντα. Αυτό είναι ξεκάθαρο και πιστεύω ότι αρκετοί και αρκετές θα το έχουν νιώσει και συνειδητοποιήσει. Αμφιβάλλω εάν η πλειοψηφία των σχημάτων αυτών έχουν επεξεργαστεί συγκεκριμένα σχέδια παρέμβασης, έχουν άμεση και εμπεριστατωμένη γνώση για την περιοχή, τη σχολή, το χώρο εργασίας, το άμεσο κοινωνικό τους περιβάλλον και, ως εκ τούτου, αμφιβάλλω ότι η όποια παρέμβασή τους στα καθημερινά δρώμενα είναι άξια λόγου ή ότι έχει κάποια προοπτική τέλος πάντων. Και αμφιβάλλω, επίσης, εάν όλοι ανεξαιρέτως οι συμμετέχοντες στα σχήματα αυτά έχουν συμμετάσχει στην κατάρτιση σχεδίων και στρατηγικών δράσης. Και ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας… τα υπάρχοντα σχήματα (τα οποία δεν διαφέρουν σε τίποτα από τα αντίστοιχα των προηγούμενων δεκαετιών) δεν βοηθούν και δεν επαρκούν, είναι ξεπερασμένα και ασύμβατα με την καθημερινή πραγματικότητα.

Βέβαια, ίσως υπάρχουν (και υπήρξαν και πριν) και εξαιρέσεις ομάδων, στεκιών (κυρίως αυτών) και άλλων σχημάτων. Για παράδειγμα, σύντροφοι από το στέκι «Πικροδάφνη» του Μπραχαμίου στην Αθήνα, είχαν αρχίσει να επεξεργάζονται, στα τέλη του προπερασμένου χρόνου, την πιθανότητα δημιουργίας κάποιων τοπικών σχημάτων παρέμβασης σε κάθε χώρο και τη συντονιστικού χαρακτήρα διασύνδεσή τους, με την επωνυμία Ομάδες Λαϊκής Αυτοοργάνωσης (ΟΛΑ). Θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε με τη δημιουργία τέτοιων σχημάτων, αλλά πιστεύω, ότι εάν στα σχήματα αυτά πάρουν μέρος μόνο αναρχικοί και αναρχικές, τότε θα έπρεπε, ίσως, να ακολουθήσουν το δρόμο που προτείνεται εδώ, αλλιώς, εάν τα σχήματα αυτά είναι πλατύτερα και συμμετέχουν και μη αναρχικοί και αναρχικές, τότε είναι διαφορετικό. Γιατί στην περίπτωση αυτή οι αναρχικοί και αναρχικές θα πρέπει να διατηρήσουν την ιδιαίτερη οργάνωσή τους (εάν υπάρχει), δρώντας προτρεπτικά μεν, αλλά καταλυτικά μέσα στα σχήματα αυτά.

Για παράδειγμα, η Αναρχική Κομμουνιστική Ομοσπονδία Zabalaza Ν. Αφρικής συμμετέχει σε μια πλατύτερη συσπείρωση ομάδων και δικτύων τοπικών, εργατικών, σπουδαστικών κ.λπ., στο οποίο ίσως συμμετέχουν και μη αναρχικοί και ίσως μέλη αριστερών οργανώσεων και διάφοροι άλλοι. Η Zabalaza, όμως, εν γνώσει της συμμετέχει στο πλατύ αυτό σχήμα και παλεύοντας για τα γενικότερα λαϊκά αιτήματα και προωθώντας τις αναρχικές ιδέες. Και τέτοια παραδείγματα υπάρχουν και άλλα, όπως η NEFAC (αναρχοκομμουνιστική ομοσπονδία στις βόρειες ΗΠΑ και Καναδά), που, ειδικά στον Καναδά (Τορόντο, Μόντρεαλ και αλλού), συμμετέχει ενεργά σε τοπικά σχήματα και αγώνες ανέργων και ατόμων χαμηλού εισοδήματος, ενώ έχει σημαντική παρέμβαση σε ζητήματα στέγασης κ.λπ. Ή όπως άλλες τέτοιες αναρχικές οργανώσεις στη Γαλλία, στην Ιταλία, στην Ιρλανδία και αλλού.

Και εδώ έρχονται να προστεθούν δύο ζητήματα, αυτό της συμμετοχής ή μη των αναρχικών στους καθημερινούς διεκδικητικούς και άλλους αγώνες και αυτό της συνεργασίας με άλλες οργανώσεις και αγωνιστές μη αναρχικής κατεύθυνσης.

Προσωπικά, όσον αφορά το πρώτο πιστεύω ότι πρέπει να συμμετέχουν οι αναρχικοί και οι αναρχικές και στους καθημερινούς διεκδικητικούς αγώνες. Πιστεύω, δηλαδή, ότι οι κατά τόπους εργασίας, τοπικές και άλλες αναρχικές ομάδες, όπως είπα και πριν, πρέπει να έχουν άμεση γνώση και επαφή με το άμεσο περιβάλλον τους, να έχουν επεξεργασμένο και συμφωνημένο ομόφωνα σχέδιο παρέμβασής τους εκεί και ξεκάθαρο του τι θέλουν να κάνουν. Δεν αντιλέγω, ότι ένα αίτημα, ας πούμε για 30 ευρώ παραπάνω μισθό ή κάτι παρόμοιο, μπορεί να έχει περιορισμένο και πυροσβεστικό χαρακτήρα, όπως λένε μερικοί σύντροφοι. Αλλά τότε, πώς είναι δυνατόν να προχωρήσεις κατευθείαν στο μεγάλο αν δεν ξεκινήσεις από το μικρό; Πώς είναι δυνατόν να δημιουργηθεί ένα κίνημα αν κάποιοι δεν το αρχίσουν από κάπου και κάποια συγκεκριμένη ώρα και με κάποιο αίτημα; Και, εξάλλου, ο αναρχισμός αποτέλεσε και πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο και ζωτικό μέρος του γενικότερου κοινωνικού κινήματος, το οποίο, εκτός από τις πολύ μεγάλες και δοξασμένες επαναστατικές του στιγμές, είχε και τις μικρότερες τέτοιες και αυτές ακριβώς ήταν που οδήγησαν στις πρώτες. Μια συστηματική ματιά στην ιστορία του αναρχικού και του γενικότερου κοινωνικού επαναστατικού κινήματος, θα πείσει για του λόγου το αληθές. Και επειδή, όπως είπαμε και πριν, η συμμετοχή στους καθημερινούς αγώνες είναι ένα πάρε-δώσε, μια σχέση τέτοια από την οποία ξεπηδούν αξίες όπως η οριζόντια οργάνωση, η συλλογική υπευθυνότητα, η αλληλεγγύη, πιστεύω ότι οι αναρχικοί και οι αναρχικές πρέπει να συμμετέχουν σε κάθε μικρό ή μεγάλο αγώνα. Άλλωστε, μόνο μέσα από τη συμμετοχή αυτή μπορούμε να έρθουμε σε άμεση επαφή με τον απλό κόσμο και τα προβλήματά του, να διαπαιδαγωγήσουμε και να διαπαιδαγωγηθούμε, να δώσουμε και να πάρουμε, να προωθήσουμε τις απόψεις μας και να κερδίσουμε μια λαϊκή αποδοχή, κάτι που θα μας σταθεί χρήσιμο και σε περιόδους και περιπτώσεις διώξεων από τους κρατικούς μηχανισμούς. Σίγουρα, θα είναι πολύ πιο ουσιωδέστερο από το να καθόμαστε τρεις κι ο κούκος, προσπαθώντας να οργανώσουμε σπασμωδικές κινητοποιήσεις αλληλεγγύης για κάποιους καταδιωκόμενους συντρόφους μας, αποκομμένες από την κοινωνία και τα προβλήματά της, με μίζερες ενέργειες που διαιωνίζουν το φαύλο κύκλο της ανοργανωσιάς, της απομόνωσης και της μη προοπτικής για τις ιδέες μας;

Όσον αφορά το ζήτημα των συνεργασιών, πρέπει και σ’ αυτό να ανταποκριθούμε θετικά. Δηλαδή, στη βάση των κατά τόπους δραστηριοτήτων, θα έρθουμε, αναπόφευκτα, σε επαφή με ανθρώπους κάθε πολιτικής ή άλλης απόχρωσης, αλλά θα πρέπει να δράσουμε προτρεπτικά και ενοποιητικά. Δηλαδή, να δράσουμε στη βάση των προβλημάτων και του συλλογικού αγώνα για την επίλυσή τους, από όπου – και βέβαια – θα προσπαθήσουμε να προωθήσουμε τις απόψεις μας, πέρα, φυσικά, από κομματικές λογικές του τύπου να πουλήσουμε τόσα φύλα της εφημερίδας μας ή να κάνουμε τόσα νέα μέλη. Να είμαστε ξεκάθαροι, κατανοητοί, προτρεπτικοί και άμεσοι. Σε περίπτωση οργανώσεων και άλλων σχημάτων μη αναρχικών, εξαρτάται από την κάθε περίπτωση το τι θα κάνουμε και πώς. Δεν πρόκειται, φυσικά, να συνεργαστούμε με οργανώσεις που θέλουν, πρωτίστως και κυρίως, να επιβάλλουν το δικό τους πρόγραμμα. Βέβαια, όπως είπαμε, με μέλη τέτοιων οργανώσεων οπωσδήποτε θα ερχόμαστε σε επαφή στην καθημερινή μας συμμετοχή στους αγώνες. Αλλά θα πρέπει να πούμε ότι υπάρχουν μερικές ομάδες, στέκια και σχήματα και άτομα, που είναι περισσότερο ανοιχτοί στις αναρχικές απόψεις και πρακτικές, όπως, για παράδειγμα, οι συμβουλιακοί κομμουνιστές ή οι λεγόμενοι αριστεροί κομμουνιστές κ.λπ. Θα πρέπει να γνωρίζουμε – και ιστορικά – ότι τέτοια σχήματα πάντα ήσαν περισσότερο φιλικά προς εμάς παρά προς τους κάθε είδους σταλινικούς (που κακώς θεωρούνται κομμουνιστές – αλλά αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα) και αυτό θα πρέπει να το εκλάβουμε κάποια στιγμή ως μέρος της γενικότερης πρακτικής μας.

Επίσης, επειδή τα όσα λέγονται εδώ παρουσιάζονται υπό το φως της αναρχικής κομμουνιστικής οργάνωσης, δεν σημαίνει ότι τα οργανωτικά σχήματα και οι δραστηριότητες που προτείνονται πρέπει σώνει και καλά να ονομαστούν έτσι. Ας ονομαστούν όπως θέλουν. Δεν είναι ζήτημα ονομασίας, είναι ζήτημα συγκεκριμένης στρατηγικής, σχεδίου, προοπτικής.

Η αναρχική οργάνωση αυτής της κατεύθυνσης είναι το μόνο ζητούμενο ώστε να προχωρήσουν ένα βήμα μπροστά οι αναρχικές ιδέες και στον ελλαδικό και στον διεθνή χώρο και να περάσουμε πλέον στο επίπεδο της συγκρότησης καθαρά πολιτικών αναρχικών οργανώσεων, με επεξεργασμένο πρόγραμμα ή περιεχόμενο δράσης και με την άμεση καθημερινή συμμετοχή στους κοινωνικούς αγώνες, με στόχο να κερδίσουμε με την πλευρά μας σημαντικά τμήματα του πληθυσμού. Όλα τα υπόλοιπα είναι επιμέρους ζητήματα που συμπεριλαμβάνονται και συνθέτουν αυτό το ζητούμενο.

Ανακοίνωση της Επι&#

Αγαπητοί συνάδελφοι. Με την σημερινή μας πορεία κλείνουμε τον πρώτο κύκλο κινητοποιήσεων ενάντια στο νόμο πλαίσιο της υπουργού παιδείας. Η πρώτη νίκη ήρθε. Το πάγωμα του νόμου για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και ο ερχομός του σε «διάλογο» ήταν μια υποχώρηση της κυβέρνησης της ΝΔ, η οποία σε συνεργασία με την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ προσπάθησε να τον επιβάλει αυτό το καλοκαίρι στα θερινά τμήματα της Βουλής.

Επαναστατικοί συν

Όμως ο «διάλογος» στον οποίο μας καλεί η κυβέρνηση είναι ένας εμπαιγμός και μια πρόκληση γιατί θέτει ως βάση του τον ίδιο νόμο, ενάντια του οποίου διαμαρτυρόμαστε φοιτητές και εργαζόμενοι τους τελευταίους δύο μήνες. Ο αγώνας όμως δεν σταματά εδώ, συνεχίζεται για την συνολική απόσυρση της λογικής του νόμου, ο οποίος επαναφέρεται σε «διάλογο», και την δημιουργία προϋποθέσεων για ένα άλλο εκπαιδευτικό σύστημα, σύμφωνο με τις ανάγκες των εργαζομένων, των φτωχών λαϊκών στρωμάτων και όχι του Κεφαλαίου και των καπιταλιστών.

Μην έχουμε αυταπάτες. Ο νόμος θα επανέλθει αποσπασματικά μετά τις νομαρχιακές και δημοτικές εκλογές του Οκτώβρη αλλά και να μην τολμήσουν να τον επαναφέρουν, σαν κίνημα έχουμε με πολλά θέματα να ασχοληθούμε. Η αρχή ήταν δύσκολη, τώρα με την απόδειξη στην πράξη ότι μπορούμε να έχουμε νίκες πρέπει να συνεχίσουμε διευρύνοντας και βαθαίνοντας τα αιτήματά μας. Αυτό θα γίνει βγάζοντας συμπεράσματα από τις τελευταίες κινητοποιήσεις μέσα στην φωτιά οργάνωσης του αγώνα αλλά και από την προετοιμασία του.

Τα συμπεράσματα που βγάζουμε είναι τα εξής:

1. Η συλλογική δράση και η μακροχρόνια προετοιμασία των αγώνων φέρνει αποτελέσματα. Οι κυβερνητικοί νόμοι είναι χαρτιά χωρίς καμία ισχύ όταν δεν τα θέλει ο κόσμος και οργανώνεται να τα ανατρέψει. Πρέπει να μην ξεχνάμε ότι οι κυβερνώντες και τα αφεντικά τρέμουν όταν αγωνίζεται ταξικά το σύνολο των εκμεταλλευμένων και καταπιεσμένων της κοινωνίας. Αντίθετα όταν οι αγώνες είναι συντεχνιακοί με σπασμένη την ταξική αλληλεγγύη τότε η πίεση είναι μικρή και αντιμετωπίσιμη. Άρα στην σημερινή συγκυρία πρέπει το φοιτητικό κίνημα να στηριχτεί από το μαθητικό κίνημα και γενικά το εργατικό κίνημα πάνω στις αρχές της ταξικής αλληλεγγύης. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να αντιμετωπιστεί η επέλαση που προετοιμάζεται ενάντια στις εργατικές κατακτήσεις και έτσι θα οικοδομηθεί μια συνεργασία, η οποία θα μας φέρει σε επιθετική δράση στο μέλλον. Με λίγα λόγια οι συσχετισμοί δυνάμεων σήμερα είναι εις βάρος των εκμεταλλευμένων τάξεων και ως αποτέλεσμα αυτού βρισκόμαστε σε θέση άμυνας, αλλά μπορούμε και πρέπει να έχουμε σαν στόχο να γίνουμε πιο δυνατοί από μαζικότητα και ποιότητα αιτημάτων ώστε οι συσχετισμοί δυνάμεων να κλίνουν υπέρ μας και να περάσουμε σε μια επιθετική πολιτική απέναντι στους κυβερνώντες, οι οποίοι πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι εξυπηρετούν τα συμφέροντα των λίγων ενώ στηρίζονται στην ανοχή των πολλών.

2. Ο τρόπος οργάνωσης του αγώνα έχει σημασία για να έχουμε νικηφόρο αποτέλεσμα. Η συμμετοχή της βάσης των ενδιαφερόμενων και θιγόμενων φοιτητών, τόσο στο επίπεδο της λήψης αποφάσεων όσο και στο επίπεδο της δράσης, κάνει τις κυβερνητικές εξουσίες να τρέμουν. Η εθελοντική οργάνωση της βάσης είναι η απόλυτη οργάνωση, δεν μπορεί να συγκριθεί με καμία οργάνωση κρατική και εξουσιαστική, που στηρίζεται στο φόβο και στον καταναγκασμό. Όταν ταυτόχρονα με την οργάνωση της βάσης έχουμε Γενικές Συνελεύσεις με ταξικό προσανατολισμό τότε είναι το τέλειο μίγμα για την πυροδότηση ριζοσπαστικών κινημάτων με κοινωνικές διαστάσεις. Αυτό αναδεικνύει και το σημερινό φοιτητικό κίνημα, την δύναμη της βάσης που οργανώνεται στις Γενικές Συνελεύσεις με ταξικά αιτήματα, που υλοποιεί και εκτελεί τις αποφάσεις από ανοιχτά συντονιστικά κατάληψης, που οργανώνεται σε πανελλαδική κλίμακα από τις επιτροπές βάσης, με στόχο τη συντριβή ενός νόμου που δένει ολοκληρωτικά τα πανεπιστήμια στο άρμα του Κεφαλαίου.

3. Η πολιτική ζύμωση μέσα στο κίνημα για πιο προωθημένα αιτήματα είναι ανάγκη, για να μπορέσουμε να δώσουμε οριστικό χτύπημα στα αίτια που δημιουργούν τα προβλήματα. Κανένα κίνημα δεν παγιώνει αιτήματα και θα ήταν λάθος να επιθυμούσαμε κάτι τέτοιο, γιατί έτσι θα σπάζαμε τον ανοιχτό χαρακτήρα του κινήματος μετατρέποντάς το σταδιακά σε καρικατούρα. Με το να ζητάμε δυνατά πτυχία, καλύτερες θέσεις εργασίας σε σχέση με τους μη πτυχιούχους, σκάβουμε τον λάκκο μας. Δεν πρόκειται να νικήσουμε ποτέ αν παλέψουμε συντεχνιακά, με το δίκιο τους θα μας γυρίσουν την πλάτη μεγάλα τμήματα της κοινωνίας. Δεν θα φταίει η κοινωνία για το ότι δεν συμπαραστέκεται, αλλά τα δικά μας αιτήματα τα οποία διεκδικούν τον διαχωρισμό και όχι την ταξική ενότητα των εκμεταλλευμένων που είναι το ζητούμενο για να επιτύχουμε νίκες. Εμείς πιστεύουμε ότι το κύριο αίτημά μας πρέπει να είναι η ισότητα των μισθών όλων των εργαζομένων, πτυχιούχων και μη, καλύτερες συνθήκες ζωής για όλους. Αυτό το αίτημα υιοθετείται από τον επαναστατικό συνδικαλισμό πάνω από έναν αιώνα, είναι το αίτημα που μπορεί να συσπειρώσει όλους τους εκμεταλλευμένους σε μια πραγματική ταξική ενότητα και αλληλεγγύη. Πέρα από αυτό μπορούμε να εξειδικεύσουμε σε αιτήματα που αφορούν ειδικά το πανεπιστήμιο και επιμέρους σχολές που θα δημιουργούν ελευθεριακές ρωγμές στο υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα. Δεν περιμένουμε την πραγματοποίηση ενός ελευθεριακού πανεπιστημίου μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα. Πιστεύουμε ότι μέσα από την συνδικαλιστική δράση στο πανεπιστήμιο και κατ’ επέκταση στην κοινωνία, με τα ριζοσπαστικά αιτήματά μας, πρέπει να προετοιμάσουμε και να υλοποιήσουμε αγώνες στην προοπτική επαναστατικής ανατροπής του υπάρχοντος κοινωνικού μοντέλου οργάνωσης της κοινωνίας, με σκοπό την δημιουργία ενός άλλου, που το πανεπιστήμιο θα παρέχει πραγματική μόρφωση στην νέα εργατική κοινωνία της ισότητας και της ελευθερίας.

4. Ο αγώνας δεν πρέπει να είναι ρομαντικός αν έχουμε ανάγκη την νίκη. Πολλές φορές αντιλαμβανόμενοι την ελευθερία σαν πλουραλισμό ιδεών και δράσεων, χωρίς κάποιες αποφασισμένες αρχές, πέφτουμε στην παγίδα της ασυδοσίας. Πολλοί μέσα στο κίνημά μας πιστεύουν ότι ο άνθρωπος είναι από την φύση του καλός, δεν είναι λίγες οι φορές που το «αφήστε κάθε λουλούδι να ανθίσει» αποτελεί σλόγκαν του κινήματος. Άλλοι πάλι, έχοντας ενσωματώσει τον ατομικισμό από την καπιταλιστική κοινωνία τον μεταφέρουν και μέσα στο κίνημά μας διαβάλλοντας την ενότητα και συλλογικότητα που είναι αναγκαία για κάθε μικρή και μεγάλη ανατροπή. Εμείς πιστεύουμε ότι ο άνθρωπος δεν είναι από την φύση του καλός ή κακός, πιστεύουμε ότι η ελευθερία του ενός σταματάει εκεί που αρχίζει του άλλου. Έτσι κάθε κοινωνικό κίνημα πρέπει να θεσπίζει μέσα από τις Γενικές Συνελεύσεις κανόνες λειτουργίας στον οργανωτικό τομέα αλλά και ηθικούς ελευθεριακούς κώδικες στο επίπεδο της δράσης. Όποιοι δεν σέβονται και δεν αυτοπειθαρχούν στις συλλογικές αποφάσεις αντικειμενικά χαρακτηρίζονται σαν διασπαστές. Όσοι πάλι με κομματική σκοπιμότητα κάνουν τυχοδιωκτικά ζικ-ζακ στις πλάτες του κινήματος μπορούν να χαρακτηριστούν σαν προβοκάτορες. Το σημερινό φοιτητικό κίνημα δεν έχει χρόνο για ρομαντισμούς, θέλει τη νίκη, δεν πρέπει να διστάσει να απομονώσει κάθε κομματική «πρωτοπορία» που δρα καπελωτικά και διασπαστικά εις βάρος του. Οι πραγματικές πρωτοπορίες στέκονται μπροστάρηδες στον αγώνα, διαχέουν ιδέες μέσα στο κίνημα, οι οποίες το οδηγούν προς μια ριζική προοδευτική ανατροπή όμως ταυτόχρονα αυτοπειθαρχούν στις αποφάσεις των μαζών. Αντίθετα όσοι είναι «αλεξιπτωτιστές», και εμφανίζονται μέσα στο φούντωμα του κινήματος, αρνούμενοι να σεβαστούν τις συλλογικές αποφάσεις, δεν έχουν καμία θέση στον αγώνα. Είναι ευθύνη του κινήματος να εφαρμόσει στην πράξη την απομόνωση κάθε κομματικού μηχανισμού (ό,τι μανδύα και να φορά) που με το «έτσι θέλω» επιδιώκει να ηγεμονεύσει στο κίνημα και στη ουσία να του αχρηστεύσει την δυναμική.

Συνάδελφοι

Αυτός ο Μάης και Ιούνης στην Ελλάδα υπήρξε σε πολλούς ο συνεχιστής του πρόσφατου κινήματος της Γαλλίας. Δεν είναι η αλήθεια, αλλά είναι χρέος μας να γίνει αλήθεια. Το κίνημα της Γαλλίας έχει άλλα ποιοτικά χαρακτηριστικά, τόσο στο επίπεδο της οργάνωσης όσο και στο επίπεδο των αιτημάτων. Είναι ανάγκη να μην δούμε επιφανειακά το σύνθημα «εδώ θα γίνει της Σορβόννης» αλλά να εμβαθύνουμε πάνω στο κίνημα της Γαλλίας βγάζοντας συμπεράσματα τα οποία θα μας βοηθήσουν εδώ, σήμερα και αύριο. Το κίνημα στην Γαλλία έχει επηρεαστεί βαθιά από τον επαναστατικό συνδικαλισμό, τον οποίο στήριξαν και ώθησαν οι αναρχικοί εδώ και πάνω από 100 χρόνια, από την εποχή του Μπακούνιν και της Διεθνούς Ένωσης Εργατών (Α’ Διεθνής). Είναι επηρεασμένο ακόμα από τις αποφάσεις του Συνεδρίου του Saint Imier (1872) της Α Διεθνούς, το οποίο διακήρυξε ότι «οι προλετάριοι όλων των χωρών οφείλουν να καθιερώσουν, έξω από κάθε πολιτική μπουρζουαζία, την αλληλεγγύη της επαναστατικής δράσης». Με λίγα λόγια η μεταφορά του κινήματος της Γαλλίας στην Ελλάδα απαιτεί εκτροπή της συνείδησης των εκμεταλλευμένων και καταπιεσμένων τάξεων στην Ελλάδα προς την κατεύθυνση της ταξικής αλληλεγγύης ανεξάρτητα από χώρους εργασίας, εκπαίδευσης, γειτονιάς. Αυτό σημαίνει ότι σαν πρώτη προτεραιότητα πρέπει να έχουμε την αποκάλυψη του βρώμικου ρόλου που έχει ο κομματισμός και ο συντεχνιασμός μέσα στα κοινωνικά κινήματα της Ελλάδας. Αυτή η αποκάλυψη είναι απαραίτητη για τον μαζικό απεγκλωβισμό του κόσμου, όχι μόνο από τα δύο μεγάλα κόμματα εξουσίας (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ) αλλά από όλα τα κόμματα εξουσίας. Είναι απαραίτητο να καταλάβουμε ότι δεν χρειαζόμαστε ειδικούς της εξουσίας (επαγγελματίες πολιτικούς, εργατοπατέρες) για να λύσουμε τα προβλήματά μας. Εμείς οι ίδιοι έχουμε την δύναμη, με την οργανωμένη άμεση δράση, να τα λύσουμε αρκεί να δημιουργήσουμε όργανα βάσης (επαναστατικά συνδικάτα, συνελεύσεις γειτονιάς) τα οποία ομοσπονδιακά συγκροτημένα θα συγκρουστούν με τους υπεύθυνους των προβλημάτων μας, μέχρι την τελική νίκη!

Εμπρός για επαναστατικούς συνδικαλιστικούς αγώνες!

Ομοσπονδία Αναρχικών Ελλάδας (ΟΑΕ)-Επιτροπή Φοιτητών

Τ.Θ. 1333, ΤΚ 26001 Κεν. Ταχ. Πάτρας

27/06/2006

Report this post to the editors

Συνοπτική παρουσίαση-χρονικό

Αυστραλιανή Εργατική-Κοινωνική Ιστορία Νο 4

1896: Η Victorian Wages Board (Επιτροπή Μισθών της Βικτώριας) καθορίζει κατώτερο μισθό στους κλάδους του ρουχισμού, της αρτοποιίας και της κατασκευής επίπλων.

1904: Δημιουργείται το Victorian Wages Board το οποίο έχει δικαιοδοσία στα Federal Awards και τις εργατικές διαμάχες που επεκτείνονται πέρα από την Πολιτεία.

1907: Ο δικαστής Higgins παρεμβαίνει στην υπόθεση της απεργίας στο Harvester, καθορίζοντας την αρχή του «δίκαιου και λογικού μισθού», δηλαδή τον κατώτερο μισθό που πρέπει να παίρνει ένας εργαζόμενος για να ικανοποιεί τις ανάγκες της οικογενείας του σε περιόδους κρίσης. Έτσι, δημιουργείται ο βασικός μισθός στον οποίο θα στηριχτεί το σύστημα μισθοδοσίας τα επόμενα 60 χρόνια. Με την ίδια νομοθεσία καθορίζεται και ο μισθός των γυναικών.

1920: Τροποποιείται ο Arbitration Act, επιτρέποντας τη διαφοροποίηση των αποζημιώσεων στη διάρκεια της κρίσης.

1921: Δημιουργείται το κόστος ζωής σύμφωνα με το βασικό μισθό (quarterly cost of living adjustments to the basic wage – δηλαδή η τιμαριθμοποίηση, όταν ο μισθός προσαρμόζεται στο πραγματικό κόστος ζωής).

1930: Εισάγεται το Metal Trades Award με 154 υποκατηγορίες (ταξινομήσεις) Γίνεται benchmark award.

1950: Ο κατώτερος μισθός των γυναικών καθορίζεται στο 75% του μισθού των ανδρών.

1953: Εγκαταλείπεται το quarterly cost of living adjustments.

1967: Επιτροπή καταργεί το Βασικό Μισθό και τις κοινοπολιτειακές αποζημιώσεις και τα αντικαθιστά με έναν ενιαίο συνολικό μισθό. Τα συνδικάτα αντιστέκονται στην αλλαγή.

1969: Αναγνωρίζεται ο ίσος μισθός για ίση εργασία.

1974: Εξισώνεται ο μισθός των γυναικών με αυτόν των ανδρών.

1975: Επανεισάγεται το quarterly wage indexation (τιμαριθμοποίηση).

1981: Εγκαταλείπεται οριστικά η τιμαριθμοποίηση.

1982-19883: Πτώση μισθών κατά 9%.

* Από το 1983 αρχίζουν τα Accord Mark (5 τον αριθμό) μετά από συνεννοήσεις μεταξύ κυβέρνησης και ACTU με έμφαση στο σουπερανιουέσιον και το WorkSafe, το Family Allowance Supplement και άλλες διευκολύνσεις.

# Σε μελλοντικό κείμενο θα ασχοληθούμε εκτενέστερα με το ζήτημα. Τα στοιχεία για τη σύντομη αυτή παρουσίαση-χρονικό πάρθηκαν από τις ιστοσελίδες των αυστραλιανών συνδικάτων (ACTU και Victorian Trades Hall, δηλαδή Εργατικό Κέντρο Μελβούρνης).

Report this post to the editors

… ας σκοτώσουμε το φίδι

Αυτή τη βαρβαρότητα οφείλουμε να την αναγνωρίσουμε σε πείσμα των αστικών αερολογιών που επιχειρούν να τη σχετικοποιήσουν. Και αναγνωρίζοντάς την, να την αντιπαλέψουμε προτάσσοντας τη δική μας ένωση, τη συνδικαλιστική ένωση των εργαζομένων. Θυμίζοντας ξανά, ότι το δικό μας έθνος είναι οι ανάγκες μας, οι ανάγκες της τάξης μας, η τάξη μας. Η εργατική τάξη.

Είναι κοινά αποδεκτό ότι ο φασισμός υπήρξε ένα εξαιρετικά δημοφιλές ρεύμα στις δεκαετίες του 1920 και του 1930. Η δημοφιλία αυτή – όπως και η λαϊκότητά του – διατηρούνται και στην επανεμφάνισή του στην Ευρώπη, από το 1985 και μετά. Είναι επίσης γνωστό ότι η αντιμετώπισή του – ιδιαίτερα αφού μαζικοποιηθεί – δεν είναι μια εύκολη υπόθεση.

Στην Ευρώπη ο φασισμός πρώτα συνετρίβει στρατιωτικά και μετά ηττήθηκε ηθικά. Κυρίως, το ιστορικό συμπέρασμα που προκύπτει, τόσο από την προπολεμική όσο και από τη σύγχρονη εμφάνιση εμφάνιση των ακροδεξιών «κινημάτων», είναι ότι η αξιακή επίκληση του πολιτικού φιλελευθερισμού απέναντί τους (συνήθης πρακτική και της Αριστεράς), όχι μόνο δεν τα αποδυναμώνει αλλά τα ενισχύει. Κι αυτό γιατί η ακροδεξιά στηρίζεται ακριβώς στην αξιακή κατάρρευση του πολιτικού φιλελευθερισμού, στον οποίο χρεώνει όλες τις καπιταλιστικές δυσπλασίες, αφήνοντας ανέγγιχτη την οικονομική ουσία του καπιταλισμού.

Η ακροδεξιά (και τα «πατριωτικά» μορφώματα τύπου Ρεσάλτο, Τούμπανη κλπ) συντρίβονται όταν η συζήτηση κατευθύνεται εκεί που πρέπει, στην οικονομία με ότι αυτό περικλείει: τον καταμερισμό της εργασίας, την σχέση Κεφαλαίου – Εργασίας, την οργάνωση σε ταξική και αποκλειστικά ταξική βάση. Το γεγονός ότι κατά το μεσοπόλεμο ο φασισμός συνάντησε μαζική και λαϊκή αντίσταση μόνο στην Ισπανία δεν είναι καθόλου τυχαίο. Οφείλεται στο γεγονός ότι η οργάνωση της εργατικής τάξης (που είναι αυτή που έχει πραγματικό συμφέρον να συντρίψει την ακροδεξιά) δεν έγινε σε πολιτικό επίπεδο, αλλά σε κοινωνικό και οικονομικό.

Η τάξη δηλαδή αναγνώριζε τον εαυτό της ως τέτοιο μέσα από τις οικονομικές οργανώσεις, τα συνδικάτα (και είναι πολύ ελπιδοφόρα η παρέμβαση του Σωματείου των Μουσικών στην πάλη κατά του φασισμού και υπεράσπισης των μεταναστών) και όχι μέσα από εξωτερικές κομματικές δομές. Απέκτησε έτσι τη δυνατότητα να ξεχωρίζει τον καπιταλισμό από τα συμπτώματά του και να αναπτύξει σε ουσιαστικό βαθμό την εργατική αλληλεγγύη. Η ανάπτυξη ενός πλατιού ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος, που αυτό θα θέτει την ατζέντα στην ελληνική κοινωνία, είναι η πραγματική απάντηση στην άνοδο και το θράσος της ακροδεξιάς και των τουμπαναίων.

Ο ταξικός συνδικαλισμός αποτελεί την ομοσπονδία των κοινών συμφερόντων από εργατική σκοπιά, άρα την πραγμάτωση της εργατικής αλληλεγγύης απέναντι στις πλασματικές ταυτότητες που προβάλει η ακροδεξιά και τα ρετάλια των «πατριωτών». Οι αντιρατσιστικές παρεμβάσεις (στο παλιό Εφετείο, στον Αγιο Παντελεήμονα και οπουδήποτε αλλού), μπορεί να είναι έτσι κι αλλιώς αξιοσέβαστες αλλά έχουν πρακτική σημασία μόνο στο βαθμό που γίνονται από την ταξική σκοπιά των ελλήνων και των μεταναστών εργαζομένων. Διαφορετικά εκπίπτουν από το επίπεδο της αλληλεγγύης σε αυτό της φιλανθρωπίας. Η ακροδεξιά βαρβαρότητα επομένως, δεν είναι απλά ένας ορατός κίνδυνος για την ελληνική κοινωνία. Είναι ήδη παρούσα σε αυτήν και ο κίνδυνος αφορά τη μεγαλύτερη επέκτασή της.

Είναι παρούσα στις κατασταλτικές πολιτικές, στις απελάσεις των μεταναστών, στους ρατσιστικούς βανδαλισμούς της Μανωλάδας, της Κυψέλης και της Ομόνοιας. Είναι όμως παρούσα και στη στασιμότητα των εργατικών αγώνων και στην τελμάτωση των εργατικών διεκδικήσεων και στην καθήλωση των εργατικών δικαιωμάτων των μεταναστών.

Αυτή τη βαρβαρότητα οφείλουμε να την αναγνωρίσουμε σε πείσμα των αστικών αερολογιών που επιχειρούν να τη σχετικοποιήσουν. Και αναγνωρίζοντάς την, να την αντιπαλέψουμε προτάσσοντας τη δική μας ένωση, τη συνδικαλιστική ένωση των εργαζομένων. Θυμίζοντας ξανά, ότι το δικό μας έθνος είναι οι ανάγκες μας, οι ανάγκες της τάξης μας, η τάξη μας. Η εργατική τάξη.

ΥΓ. Σύντροφοι κυκλοφόρησε η ΜΗΝΙΑΤΙΚΗ ΑΝΑΡΧΟΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΡΟΣΙΝΑΝΤΕ. Να την αγοράσετε.

H ζωή μας είναι μία πάλη να ξεφύγουμε από το βασίλειο της τυφλής αναγκαιότητας και να δημιουργήσουμε το βασίλειο της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

ΜΗΝΙΑΤΙΚΗ ΑΝΑΡΧΟΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΡΟΣΙΝΑΝΤΕ

Report this post to the editors

Η απάντηση στο ρατσιστικό δηλητήριο

Η απάντηση λοιπόν στο ρατσισμό δεν είναι η «πολυπολιτισμικότητα», αλλά η ταξική ενότητα των εργατών απέναντι στα αφεντικά και το κράτος.
Είναι η συνειδητοποίηση ότι η επίθεση στους μετανάστες είναι επίθεση στην εργατική τάξη και την αξία της εργασίας της, είναι επίθεση σε όλους και όλες μας.

Η επίθεση στους μετανάστες είναι επίθεση στους εργαζόμενους και στην αξία της εργατικής δύναμης Πολύς λόγος γίνεται το τελευταίο διάστημα για το «μεταναστευτικό πρόβλημα». Ρατσιστικές και αντιρατσιστικές επιτροπές, ακραίοι δεξιοί και ευαίσθητοι αριστεροί, εθνικισμός και πολυπολιτισμικότητα αντιπαρατίθενται στις οθόνες των καναλιών και ζητούν από το Κράτος είτε την εκδίωξη είτε την ενσωμάτωση των μεταναστών και των προσφύγων χωρίς χαρτιά. Η εκλογική άνοδος της ακροδεξιάς σε πανευρωπαϊκό επίπεδο ενίσχυσε σημαντικά όλη αυτή τη φιλολογία και τα αντίστοιχα κυβερνητικά μέτρα και κοινωνικές πρακτικές που τη συνοδεύουν.

Το πρώτο που πρέπει να σημειώσουμε είναι ότι είναι λάθος για όσους τουλάχιστον επικαλούνται μια αντιρατσιστική οπτική να εξετάζουν το ζήτημα μόνο ή κυρίως από ανθρωπιστικής πλευράς. Το θέμα της μετανάστευσης δεν είναι θέμα συνύπαρξης διαφορετικών πολιτισμών. Οι μετανάστες δεν έρχονται στην Ελλάδα για τουρισμό. Αναγκάζονται να βρεθούν εδώ εξ’ αιτίας της πολεμικής κατάστασης που επικρατεί στις χώρες καταγωγής τους, κατάσταση για την οποία ευθύνη φέρει και ο μισθοφορικός ελληνικός στρατός.

Το ελληνικό κράτος παρά την κατασταλτική πολιτική του και τις αντιμεταναστευτικές κορώνες του, θέλει ένα μόνιμο ποσοστό μεταναστών. Πιο συγκεκριμένα θέλει ένα ποσοστό «λάθρο» – μεταναστών που θα δουλεύουν υποτιμημένοι, χωρίς ένσημα και χωρίς δικαιώματα, μοχλός πίεσης της εργατικής δύναμης προς τα κάτω. Αυτός είναι και ο λόγος που οι κυβερνήσεις δεν έχουν θεσμοθετήσει τις περίφημες ποσοστώσεις που διεκδικεί ο Καρατζαφέρης. Αν το κράτος δήλωνε επίσημα πόσους χρειάζεται θα ήταν αναγκασμένο να τους προσφέρει και κάποια στοιχειώδη αγαθά και δικαιώματα. Αντίθετα με το να τους κρατά σε καθεστώς παρανομίας μειώνει περισσότερο την αξία της εργατικής τους δύναμης.

Έτσι, ο ρατσισμός σήμερα δεν έχει να κάνει με τη διάκριση της ανθρωπότητας σε «ανώτερες» και «κατώτερες» φυλές αλλά με τη συμβολή στην ολοένα και μεγαλύτερη υποτίμηση ενός σημαντικού μέρους του κόσμου της εργασίας: των μεταναστών. Είναι όπλο στα χέρια των εργοδοτών για να ρίξουν τα μεροκάματα, να διασπάσουν την ενότητα των εργαζομένων και να αντλήσουν περισσότερα κέρδη.

Η απάντηση λοιπόν στο ρατσισμό δεν είναι η «πολυπολιτισμικότητα», αλλά η ταξική ενότητα των εργατών απέναντι στα αφεντικά και το κράτος.
Είναι η συνειδητοποίηση ότι η επίθεση στους μετανάστες είναι επίθεση στην εργατική τάξη και την αξία της εργασίας της, είναι επίθεση σε όλους και όλες μας.

Το δεύτερο που πρέπει να παρατηρήσουμε είναι οι μεταλλάξεις του ρατσιστικού λόγου στο πέρασμα των χρόνων. Ενώ μέχρι πριν λίγα χρόνια δεξιά και αριστερά ακούγαμε λ. χ. ότι «το πρόβλημα είναι οι Αλβανοί, ενώ οι Πακιστανοί είναι καλά παιδιά», η τάση αυτή μοιάζει σήμερα να αναποδογυρίζει. Ακόμα και ανοικτά ναζιστικά έντυπα που τα προηγούμενα χρόνια έχυναν τη χολή τους ενάντια στους αλβανούς μετανάστες ανακάλυψαν ξαφνικά την «πολιτισμική συγγένεια» ελλήνων και αλβανών και επικεντρώνουν το μίσος τους σε άλλες εθνότητες. Παράλληλα εφημερίδες όπως η Καθημερινή προειδοποιούν για τον κίνδυνο ριζοσπαστικοποίησης των πακιστανών μεταναστών και συναγωνίζονται τους ακροδεξιούς σε ρατσιστική ρητορεία.

Όλα αυτά βέβαια, διόλου άσχετα είναι με την «σταυροφορία» ενάντια στον «εξτρεμιστικό» ισλαμισμό. Σε όλα τα παραπάνω, απάντησή μας πρέπει να είναι η ανάδειξη των πραγματικών ταξικών αιτίων της ρατσιστικής βίας και η προσπάθεια να χτίσουμε σταθερές σχέσεις με τους μετανάστες συναδέλφους μας, τόσο στους χώρους δουλειάς όσο και στα σχολεία και τις γειτονιές ώστε από κοινού να διεκδικήσουμε τις ανάγκες και τα συμφέροντά μας. Απέναντι στο ρατσιστικό δηλητήριο που διασπά την τάξη μας και χτυπά την αξία της εργασιακής μας δύναμης να αντιτάξουμε την ταξική ενότητα και τους κοινούς αγώνες.

H ζωή μας είναι μία πάλη να ξεφύγουμε από το βασίλειο της τυφλής αναγκαιότητας και να δημιουργήσουμε το βασίλειο της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

ΜΗΝΙΑΤΙΚΗ ΑΝΑΡΧΟΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΡΟΣΙΝΑΝΤΕ

Report this post to the editors

Μια μικρή παρουσίαση

Στόχος της Alternative libertaire είναι να ενώσει αυτές τις μάχες που δίνονται μέσα στη σημερινή κοινωνία, με την προοπτική της ρήξης με τον καπιταλισμό και το Κράτος.

Η Alternative libertaire είναι μια γαλλική οργάνωση του ελευθεριακού κομμουνισμού που ιδρύθηκε το 1991.

Τοποθετούμαστε στη συνέχεια του αναρχο-κομμουνισμού και του αντιεξουσιαστικού εργατικού κινήματος, έτσι όπως υπάρχουν από την εποχή της Πρώτης Διεθνούς. Υπερασπιζόμαστε επομένως μια πολιτική βασισμένη στην άμεση δράση των καταπιεζόμενων τάξεων και κοινωνικών ομάδων, με μια προοπτική αντικαπιταλιστική, επαναστατική και αυτοδιαχειριστική.

Αναφερόμαστε στη δράση και των έργο των επαναστατών που στο πλαίσιο της εποχής τους, συμμερίστηκαν αυτήν την προοπτική :

– Τον Μπακούνιν και τους φίλους του, στο πλαίσιο της Α’ Διεθνούς

– Τους επαναστάτες συνδικαλιστές της γαλλικής CGT μέχρι το 1914 – Τη Μαχνοφτσίνα και την Οργανωτική Πλατφόρμα των ρώσων αναρχικών εξόριστων – Τον ισπανικό αναρχοσυνδικαλισμό, την εμπειρία της κοινωνικής επανάστασης του 1936 και ιδιαίτερα τη δράση της ομάδας «Φίλοι του Ντουρούτι»

– Την Ομοσπονδία Ελευθεριακών Κομμουνιστών (FCL) και το Μανιφέστο του Ελευθεριακού Κομμουνισμού, γραμμένο από τον Ζορζ Φοντενίς το 1954.
– Την Ένωση Ελευθεριακών Κομμουνιστών Εργαζομένων (UTCL), το έργο του Ντανιέλ Γκερέν και το Προσχέδιο του Ελευθεριακού Κομμουνισμού του 1986.

Σε μεγάλο βαθμό και παρά τα αναπόφευκτα λάθη και τα όρια, οι εμπειρίες αυτές αποτελούν πολύτιμα στάδια στην προσπάθεια να συγκροτηθεί ένα σύγχρονο ελευθεριακό κομμουνιστικό κίνημα. Σήμερα, η Alternative libertaire αναπτύσσει δύο βασικούς στόχους

– τη συγκρότηση ενός μετώπου του κοινωνικού κινήματος, ώστε να αποκτήσει πολιτική ύπαρξη η «αριστερά του δρόμου», ενάντια στην κυβερνητική αριστερά

– τη συγκρότηση ενός ελευθεριακού κομμουνιστικού ρεύματος, που να τρέφει και να τρέφεται από τη δράση του κοινωνικού κινήματος. Οι αγωνίστριες και οι αγωνιστές της Alternative libertaire είναι επίσης ενταγμένες στους επαγγελματκούς αγώνες και τον συνδικαλισμό, συμμετέχοντας στην CGT και τα SUD (σε ορισμένες περιπτώσεις και στη CNT), στους αγώνες ενάντια στην ανεργία, για το δικαίωμα στη στέγαση, στους οικολογικούς αγώνες και στους αγώνες ενάντια στην πατριαρχία.

Στόχος της Alternative libertaire είναι να ενώσει αυτές τις μάχες που δίνονται μέσα στη σημερινή κοινωνία, με την προοπτική της ρήξης με τον καπιταλισμό και το Κράτος.

Πηγή www.alternativelibertaire.org/

Report this post to the editors

Αυστραλιανή Εργατική-Κοινωνική Ιστορία Νο 5

Η απεργία των λιμενεργατών του 1878 ήταν η πρώτη διαποικιακή απεργία στην Αυστραλία.

Η απεργία των λιμενεργατών του 1878 ήταν η πρώτη διαποικιακή απεργία στην Αυστραλία. Και λέμε διαποικιακή γιατί την εποχή αυτή η Αυστραλία δεν ήταν ενιαίο ομόσπονδο κράτος (κάτι που έγινε το 1901) αλλά ξεχωριστές αποικίες (Victoria, New South Wales και Queensland). Η απεργία αυτή ξέσπασε όταν στα τέλη του 1878 η Australasian Steam Navigation Company αποφάσισε να αντικαταστήσει όλους τους Αυστραλούς ναύτες της με Κινέζους. Ο λόγος γι’ αυτό ήταν ότι οι Αυστραλοί πληρώνονταν με 8 πάουντς το μήνα αλλά οι Κινέζοι με μόνο 3 πάουντς.

Έτσι οι ναύτες στη Victoria, New South Wales και Queensland αποφάσισαν να αρχίσουν απεργία στις 17 Νοέμβρη 1878. Υποστηρίχθηκαν από ανθρακωρύχους στη New South Wales και λεμενεργάτες και στις 3 αποικίες.

Η εταιρία κατάφερε να διατηρηθεί σε λειτουργία από ένα μικρό αριθμό εργαζομένων, δηλαδή 21 λιμενεργάτες του Sydney οι οποίοι φόρτωναν και ξεφόρτωναν πλοία που είχαν κινεζικά πληρώματα.

Το Σάββατο, 7 Δεκέβρη 1878 ένα πλήθος συγκεντρώθηκε έξω από την κύρια προβλήτα της εταιρίας και όταν οι απεργοσπάστες τελείωσαν τη δουλειά τους και ετοιμάζονταν να επιστρέψουν στα σπίτια τους έγιναν στόχος επίθεσης από το πλήθος.

Εναντίον του πλήθους κινήθηκε τότε ισχυρή αστυνομική δύναμη τα μέλη της οποίας χτύπησαν αρκετούς συγκεντρωμένους. Τελικά έγινε κάποιος συμβιβασμός και επιτεύχθηκε μια συμφωνία μεταξύ των απεργών και της εταιρίας στις 2 Γενάρη 1879. Η εταιρία συμφώνησε να μη χρησιμοποιήσει τους Κινέζους τα επόμενα δύο χρόνια και να επαναφέρει αμέσως τους Αυστραλούς ναυτικούς, τα συμβόλαια των οποίων είχαν στο μεταξύ τερματιστεί.

Η απεργία αυτή των λιμενεργατών το 1878 έθεσε ξεκάθαρα το ζήτημα της ράτσας και επίσης αυτό της αντίθεσης του διεθνούς κεφαλαίου και της εργασίας στην αποικιακή πολιτική ατζέντα.

Το διεθνές κεφάλαιο διεκδικούσε το δικαίωμά του να απασχολεί όποιον ήθελε. Οι εργάτες από τη νότια Κίνα και τα νησιά του νότιου Ειρηνικού Ωκεανού προτιμούνταν από το διεθνές κεφάλαιο επειδή μπορούσαν να εργαστούν για ψίχουλα. Οι ντόπιοι αποικιακοί εργάτες ανακάλυψαν έτσι ότι ξαφνικά άρχισαν να μετατρέπονται σε άχρηστο μέρος της εργατικής εξίσωσης. Συγκρότησαν συνδέσμους και συνδικάτα για να αντισταθούν στην απόπειρα αυτή των εμπόρων των τελευταίων χρόνων του 19ου αιώνα να απασχολήσουν ξεκάθαρα σκλάβους.

Το πρώιμο συνδικαλιστικό κίνημα της Αυστραλίας χρωστά για την επιτυχία του τόσα πολλά στο γεγονός ότι οι άνθρωποι τότε κατάλαβαν ότι εάν δεν ενώνονταν με τους άλλους ανθρώπους και δεν αγωνίζονταν για να προασπίσουν τις εργασίες τους, ο καθένας, συμβασιούχοι εργάτες και ντόπιοι, θα ήταν οι χαμένοι. Είναι εύκολο, πολύ εύκολο, να μπει κάποια πινακίδα στο πρώιμο συνδικαλιστικό κίνημα και να ισχυριστεί κάποιος ότι ήταν μια χούφτα ρατσιστές, αλλά αυτό που φαίνεται ότι ξεχνούν αρκετοί είναι ότι όλοι όσοι συμμετείχαν στο κίνημα το έκαναν για να αντισταθούν, συν τοις άλλοις, στις απόπειρες των ντόπιων ή διεθνών εργοδοτών να απασχολήσουν Κινέζους και άλλους από τα νησιπάτου Νότιου Ειρηνικού για να μειώσουν το κόστος.

Μια μεταγενέστερη μεγάλη απεργία των λιμενεργατών κ.λπ. το 1890 έμελλε να οδηγηθεί στην ήττα.

* Στοιχεία αντλήθηκαν από τις ιστοσελίδες του Victorian Trades Hall Council (Εργατικό Κέντρο Μελβούρνης) και του Maritime Union of Australia (MUA – Συνδικάτο Λιμενεργατών).

Report this post to the editors

Αρχές και Διακηρύξεις

Απο την “Την Πολιτικη Φιλοσοφια του Bakunin” του G.P. Maximoff, 1953, The Free Press, NY

Συνεπεια των Σπουδαιων Αρχων που Διακηρυχθηκαν απο την Γαλλικη Επανασταση

Απο τον καιρο οταν η Επανασταση μετεφερε στις μαζες το ευαγγελιο της – οχι το μυστικιστικο αλλα το λογικο, οχι το ουρανιο αλλα το γηινο, οχι το θεικο αλλα το ανθρωπινο Ευαγγελιο, το Ευαγγελιο των Δικαιωματων του Ανθρωπου – απο τοτε που διακηρυξε οτι ολοι οι ανθρωποι ειναι ισοι, οτι ολοι οι ανθρωποι δικαιουνται την ελευθερια και την ισοτητα, οι μαζες ολων των Ευρωπαικων χωρων, σε ολον τον πολιτισμενο κοσμο, αφυπνιζονται σταδιακα απο τον υπνο που τις κρατουσε δεσμιες απο τοτε που ο Χριστιανισμος τις ναρκωσε με το οπιο του, και αρχισαν να αναρωτιουνται αν και αυτες εχουν δικαιωμα στην ισοτητα, στην ελευθερια και στην ανθρωπια.

Μολις τεθηκε αυτη η ερωτηση, οι ανθρωποι, καθοδηγουμενοι απο την υπεροχη αισθηση της ακοης τους καθως και απο τα ενστικτα τους, συνειδητοποιησαν πως η πρωταρχικη συνθηκη της αληθινης χειραφετησης τους, ή του εξανθρωπισμου τους, αφορουσε πρωτιστα την ριζικη αλλαγη της οικονομικης τους καταστασης. Το ζητημα του καθημερινου ψωμιου ειναι δικαια το πρωτο ζητημα για αυτους, και οπως παρατηρηθηκε απο τον Αριστοτελη ηδη, ο ανθρωπος, προκειμενου να μπορει να σκεφτεται, προκειμενου να νιωθει ελευθερος, προκειμενου να εξελιχθει στον εαυτο του, πρεπει να απελευθερωθει απο τις υλικες αγωνιες της καθημερινης ζωης. Για τον ιδιο λογο, οι μπουρζουαδες, που ειναι τοσο θορυβωδεις στις κραυγες τους εναντια στον υλισμο των ανθρωπων και κηρυσσουν προς αυτους τα ελλειματα που εχει ο ιδεαλισμος, ξερουν πολυ καλα, πως οσον αφορα τους ιδιους το κηρυγμα τους μενει στα λογια και ποτε στο παραδειγμα.

Το δευτερο ζητημα που προκυπτει για τους ανθρωπους – αυτο του ελευθερου χρονου μετα την δουλεια – αφορα την ουσιαστικη κατασταση της ανθρωποτητας. Ομως το ψωμι και ο ελευθερος χρονος δεν μπορουν ποτε να αποκτηθουν χωρις την ριζικη μεταμορφωση της υπαρχουσας κοινωνιας και αυτο εξηγει γιατι η Επανασταση, παροτρυμενη απο τις αρχες της, εδωσε ζωη στον Σοσιαλισμο.

Ο Σοσιαλισμος ειναι Δικαιοσυνη…

Ο Σοσιαλισμος ειναι δικαιοσυνη. Οταν μιλαμε για την δικαιοσυνη, καταλαβαινουμε ετσι οχι την δικαιοσυνη που περιλαμβανεται στους Κωδικες της Ρωμαικης νομοθεσιας – οι οποιοι βασιστηκαν σε μεγαλο βαθμο σε βιαια γεγονοτα που επιτευχθηκαν με την ισχυ, την καθαγιασμενη απο τον χρονο και τις ευλογιες της μιας ή της αλλης εκκλησιας βια (χριστιανικης ή παγανιστικης), και ως τετοιοι εγιναν αποδεκτοι ως απολυτες αρχες, απο τις οποιες καθε νομικος κωδικας συναγεται μετα απο λογικη σκεψη – οχι, μιλαμε για εκεινη την δικαιοσυνη που βασιζεται αποκλειστικα στην ανθρωπινη συνειδητοτητα, την δικαιοσυνη που βρισκεται στην συνειδηση καθε ανθρωπου – ακομη και σε εκεινη των παιδιων – και μπορει να εκφραστει με μια απλη λεξη: ισοτητα.

Η παγκοσμια αυτη δικαιοσυνη, η οποια εξαιτιας της βιας και των θρησκευτικων επιρροων, δεν εχει επικρατησει ακομη στον πολιτικο ή τον νομικό ή τον οικονομικο κοσμο, θα πρεπει να αποτελεσει την βαση του νεου κοσμου. Χωρις αυτην δεν μπορει να υπαρξει ελευθερια, ή δημοκρατια, ουτε ευημερια, ουτε και ειρηνη. Πρεπει λοιπον να καθορισει τις αποφασεις μας ωστε να εργαστουμε αποτελεσματικα για την εδραιωση της ειρηνης. Και ειναι αυτη η δικαιοσυνη που μας παρακινει να αναλαβουμε εμεις οι ιδιοι την υπερασπιση των συμφεροντων των φρικτα κακομεταχειρισμενων ανθρωπων, και να απαιτησουμε την οικονομικη και κοινωνικη τους χειραφετηση, παραλληλα με με την πολιτικη τους ελευθερια.

Η Βασικη Αρχη του Σοσιαλισμου.

Δεν προτεινουμε εδω, κυριοι, αυτο ή το αλλο σοσιαλιστικο συστημα. Αυτο που απαιτουμε τωρα ειναι η εκ νεου διακηρυξη της σπουδαιας αρχης της Γαλλικης Επαναστασης: πως καθε ανθρωπινο ον πρεπει να διαθετει τα υλικα και ηθικα μεσα ωστε να αναπτυξει ολη την ανθρωπια του. Μια αρχη, η οποια κατα την γνωμη μας, μεταφραζεται στο ακολουθο προβλημα:

Την οργανωση της κοινωνιας με τετοιο τροπο ωστε καθε ατομο, ανδρας ή γυναικα, να μπορει να ανακαλυπτει, με την εισοδο του στην ζωη, τα ιδια περιπου μεσα για την αναπτυξη των δικων του διαφορετικων ιδιοτητων και της αξιοποιησης τους στην εργασια του. Την οργανωση μιας κοινωνιας τετοιας που θα καθιστα αδυνατη την εκμεταλλευση της εργασιας οποιουδηποτε, δινοντας την δυνατοτητα σε καθε ατομο να απολαμβανει το κοινωνικο περισσευμα, το οποιο στην πραγματικοτητα παραγεται μονο απο τον συλλογικο μοχθο, και να το απολαμβανει στον ιδιο βαθμο με εκεινον της συμβολης του στην δημιουργια αυτου του περισσευματος.

Απορριψη του Κρατικου ΣοσιαλισμουΗ πραγματοποιηση αυτου του σκοπου σαφως και θα χρειαστει αιωνες εξελιξης. Ομως η ιστορια τον εχει φερει στο προσκηνιο και εκτοτε δεν μπορουμε να τον αγνοουμε χωρις να καταδικασουμε τον εαυτο μας στην απολυτη ανικανοτητα. Βιαζομαστε εδω να προσθεσουμε πως απορριπτουμε εντονα καθε προσπαθεια κοινωνικης οργανωσης που δεν αποδεχεται την πληρη ελευθερια των ατομων και των οργανισμων, ή που θα απαιτουσε την εγκαθιδρυση οποιασδηποτε κανονιστικης εξουσιας. Στο ονομα της ελευθεριας, την οποια αναγνωριζουμε ως το μοναδικο θεμελιο και μονη δημιουργικη αρχη οργανωσης, οικονομικης ή πολιτικης, οφειλουμε να διαμαρτυρομαστε εναντια σε οτιδηποτε θυμιζει, εστω και αμυδρα, τον Κρατικο Κομμουνισμο, ή τον Κρατικο Σοσιαλισμο.

Καταργηση του Κληρονομικου Δικαιου

Το μοναδικο πραγμα που, κατα την γνωμη μας, μπορει και οφειλει να κανει το Κρατος, ειναι να τροποποιησει σταδιακα το κληρονομικο δικαιο ετσι ωστε να καταληξει το συντομοτερο δυνατο στην πληρη καταργηση του. Ο νομος, οντας κατεξοχην δημιουργια του Κρατους, και μια απο εκεινες ακριβως τις συνθηκες που καθιστουν την υπαρξη του απολυταρχικου θεϊκου Κρατους δυνατη, μπορει και πρεπει να καταργηθει απο την ελευθερια αντι του Κρατους. Με αλλα λογια, το Κρατος πρεπει να αποσυντεθει σε μια κοινωνια οργανωμενη ελευθερα συμφωνα με τις αρχες της δικαιοσυνης. Το κληρονομικο δικαιο, κατα την γνωμη μας, πρεπει να καταργηθει, μιας και η συνεχιζομενη υπαρξη του διαιωνιζει την οικονομικη ανισοτητα, οχι την φυσικη ανομοιοτητα των ανθρωπων, αλλα την τεχνητη ανθρωπινη ανισοτητα των ταξεων – οι ανθρωποι θα αναζητουν παντα την κληρονομικη ισοτητα στην αναπτυξη και την διαμορφωση της νοημοσυνης τους, συνεχιζοντας να αποτελουν πηγη καταδικης για καθε πολιτικη και κοινωνικη ανισοτητα. Ο σκοπος της δικαιοσυνης ειναι η εξαπλωση της ισοτητας για ολους. Και επειδη αυτη η ισοτητα θα εξαρταται απο την οικονομικη και πολιτικη οργανωση της κοινωνιας – μια ισοτητα με την οποια ολοι και ο καθε ενας θα ξεκινουν την ζωη τους καθοδηγουμενοι απο την φυση τους, και θα ειναι το αποτελεσμα των δικων τους προσπαθειων. Κατα την γνωμη μας, η ιδιοκτησια των αποθανοντων θα πρεπει να συλλεγεται στο κοινωνικο ταμειο για την διδασκαλια και την εκπαιδευση των παιδιων και των δυο φυλων, συμπεριλαμβανομενης και της συντηρησης τους μεχρι την ενηλικιωση τους. Ως Σλαβοι και Ρωσοι θα προσθεσουμε πως, μαζι με την βασικη κοινωνικη ιδεα και τα γενικα και παραδοσιακα ενστικτα των πληθυσμων μας, η ιδιοκτησια θα πρεπει να κατεχεται μονο απο εκεινους που την καλλιεργουν με τα ιδια τους τα χερια.

Ειμαστε πεπεισμενοι κυριοι, πως η αρχη αυτη ειναι δικαιη, πως αποτελει ουσιωδη και αναποφευκτη συνθηκη καθε σοβαρης κοινωνικης μεταρρυθμισης, και κατα συνεπεια πως η Δυτικη Ευρωπη δεν θα διστασει να αναγνωρισει και να την αποδεχτει, παρα τις δυσκολιες εφαρμογης της σε χωρες οπως η Γαλλια, για παραδειγμα, οπου οι χωρικοι καλλιεργουν την δικη τους γη, αλλα συντομα οι περισσοτεροι απο αυτους δεν θα κατεχουν σχεδον τιποτα, εξαιτιας του τεμαχισμου της γης ως αναποφευκτη συνεπεια του πολιτικου και οικονομικου συστηματος που επικρατει σημερα σε αυτη την χωρα. Ωστοσο, θα παραμεινουμε επιφυλακτικοι στο να προσφερουμε οποιαδηποτε προταση στο ζητημα της γης…και θα περιοριστουμε στην διατυπωση της ακολουθης διακηρυξης:

Διακηρυξη του Σοσιαλισμου.

“Πεπεισμενοι πως η σοβαρη επικρατηση της ελευθεριας, της δικαιοσυνης και της ειρηνης θα ειναι αδυνατη εφοσον η πλειοψηφια του πληθυσμου παραμενει δεσμια των βασικων αναγκων της, εφοσον στερειται παιδειας ειναι καταδικασμενη στην πολιτικη και κοινωνικη ασημαντοτητα και την σκλαβια – για την ακριβεια οχι εξαιτιας καποιου νομου που την επιβαλλει – αλλα απο την ανεχεια καθως και την αναγκαιοτητα της εργασιας χωρις αναπαυση ή ελευθερο χρονο, παραγοντας ολον εκεινον τον πλουτο για τον οποιο καμαρωνει ο υπολοιπος κοσμος, με ανταλλαγμα ενα μικρο μονο μερος του που δεν αρκει καλα καλα για την διασφαλιση των αναγκαιων ως την επομενη ημερα.

“Πεπεισμενοι πως για την μαζα του πληθυσμου, την φρικτα κακομεταχειρισμενη στο περασμα των αιωνων, το προβλημα του ψωμιου ειναι το προβλημα της διανοητικης χειραφετησης, της ελευθεριας και της ανθρωπιας.

“Πεπεισμενοι πως η ελευθερια χωρις Σοσιαλισμο ειναι προνομιακη και αδικη, πως ο Σοσιαλισμος χωρις ελευθερια ειναι σκλαβια και βαρβαροτητα.

“Η Λιγκα [για την Ειρηνη και την Ελευθερια] διακηρυσει βροντερα την αναγκαιοτητα της ριζικης κοινωνικης και οικονομικης ανοικοδομησης, εχοντας ως στοχο της την χειραφετηση της εργασιας των ανθρωπων απο το υποζυγιο που τους εχει επιβαλλει το κεφαλαιο και οι μεγαλοιδιοκτητες, μια ανοικοδομηση βασισμενη στην απολυτη δικαιοσυνη – ουτε την νομικη, ουτε την θεολογικη, ουτε την μεταφυσικη δικαιοσυνη, απλα την ανθρωπινη δικαιοσυνη – βασει της θετικης επιστημης και της ευρυτερης ελευθεριας”.

Η Οργανωση των Παραγωγικων Δυναμεων στην Θεση της Πολιτικης Εξουσιας

Ειναι απαραιτητη η πληρης καταργηση, τοσο για λογους αρχης οσο και για τους πρακτικους, ολων οσων αποκαλουνται πολιτικη εξουσια, και αυτο γιατι για οσο υπαρχει η πολιτικη εξουσια, θα υπαρχουν εξουσιαστες και εξουσιαζομενοι, αφεντες και σκλαβοι, εκμεταλλευτες και εκμεταλλευομενοι. Με την καταργηση της, η πολιτικη εξουσια θα πρεπει να αντικατασταθει απο την οργανωση των παραγωγικων δυναμεων και των οικονομικων υπηρεσιων.

Λαμβανοντας υποψη την τεραστια αναπτυξη των συγχρονων κρατων – μια αναπτυξη που στην τελικη της φαση μειωνει πολυ λογικα το Κρατος σε εναν παραλογισμο – καθισταται σαφες πως οι ημερες του Κρατους και της Κρατικης αρχης ειναι μετρημενες. Βλεπουμε ηδη να πλησιαζει η πληρης χειραφετηση των εξαντλημενων απο τον καθημερινο μοχθο μαζων και της ελευθερης κοινωνικης τους οργανωσης. Ελευθερης απο καθε κυβερνητικη παρεμβαση και δημιουργημενης απο τις οικονομικες σχεσεις των ανθρωπων που εχουν απορριψει ολους τους παλιους Κρατικους περιορισμους και τις εθνικες διαφορες, διατηρωντας ως βαση τους μονο την παραγωγικη εργασια, την εξανθρωπισμενη εργασια, εχοντας ενα κοινο συμφερον παρα την διαφορετικοτητα οσων το επιδιωκουν.

Το Ανθρωπινο Ιδεωδες

Το ιδεωδες αυτο σαφως και εμφανιζεται στους ανθρωπους σηματοδοτωντας πρωτα απο ολα το τελος της αναγκης, το τελος της ανεχειας, και την πληρη ικανοποιηση ολων των υλικων αναγκων μεσω της συλλογικης εργασιας, ισοτιμης και υποχρεωτικης για ολους, και στην συνεχεια, ως το τελος της κυριαρχιας και της αρχης της ελευθερης οργανωσης της ζωης των ανθρωπων συμφωνα με τις αναγκες τους – οχι απο επανω προς τα κατω, οπως συμβαινει με το Κρατος, αλλα με μια οργανωση δημιουργημενη απο τους ιδιους τους ανθρωπους, περα απο ολες τις κυβερνησεις και τα κοινοβουλια, με την ελευθερη ενωση των εργατων στα εργοστασια και τα αγροκτηματα, στις κομμουνες και τα εθνη, και εντελει, στο απωτερο μελλον, στην παγκοσμια ανθρωπινη αδελφοτητα, που θα πανηγυριζει πανω απο τα συντριμμια ολων των Κρατων.

Το Προγραμμα της Ελευθερης Κοινωνιας

Εξω απο το συστημα του Μαζινι (ιταλος πολιτικος, συνιδρυτης του συγχρονου ιταλικου κρατους) που δεν ειναι αλλο απο το συστημα της δημοκρατιας στην μορφη του Κρατους, δεν υφισταται αλλο συστημα απο αυτο της δημοκρατιας ως κομμουνα, της δημοκρατιας ως ομοσπονδισμο, και της Σοσιαλιστικης και γνησια λαϊκης δημοκρατιας – το συστημα του Αναρχισμου. Ειναι οι πολιτικες της Κοινωνικης Επαναστασης, που στοχευουν στην καταργηση του Κρατους, και της οικονομικης, συνολικα ελευθερης οργανωσης των ανθρωπων, μιας οργανωσης απο κατω προς τα επανω, μεσω της ομοσπονδιας.

…Δεν θα υπαρχει δυνατοτητα υπαρξης πολιτικης κυβερνησης, γιατι αυτη η κυβερνηση θα μεταμορφωθει σε απλη διαχειριστρια των κοινων υποθεσεων. Το προγραμμα μας συνοψιζεται με λιγα λογια στα εξης:

Ειρηνη, χειραφετηση, και ευτυχια των καταπιεσμενων.
Πολεμος εναντια σε ολους τους καταπιεστες και τους καταχραστες.
Πληρης αποκατασταση των εργαζομενων: ολο το κεφαλαιο, τα εργοστασια και ολα τα εργαλεια της δουλειας και οι πρωτες υλες να αποδωθουν στις ενωσεις, και η γη σε εκεινους που την καλλιεργουν με τα χερια τους.
Ελευθερια, δικαιοσυνη και αδελφοτητα για ολα τα ανθρωπινα οντα στην γη.
Ισοτητα για ολους.

Προς ολους, χωρις καμια απολυτως διακριση, με ολα τα μεσα αναπτυξης, εκπαιδευσης και ανατροφης, καθως και με ισες δυνατοτητες για ζωη παραλληλα με την εργασια.

Οργανωση μιας κοινωνιας μεσω της ελευθερης ομοσπονδιοποιησης απο κατω, των εργατικων ενωσεων, των βιομηχανικων αλλα και αγροτικων, επιστημονικων καθως και των λογοτεχνικων ενωσεων – αρχικα στην μορφη της κομμουνας, μετα της ομοσπονδιοποιησης των κομμουνων σε περιφερειες, των περιφερειων σε εθνη, των εθνων στην διεθνη αδελφικη ενωση.

Σωστες Τακτικες κατα την διαρκεια της Επαναστασης

Σε μια κοινωνικη επανασταση, η οποια ειναι καθολα και διαμετρικα αντιθετη προς μια πολιτικη επανασταση, ο αριθμος ατομων δεν εχει καμια σχεδον σημασια, ενω η αυθορμητη δραση των μαζων ειναι τα παντα. Το μονο που μπορουν να κανουν τα ατομα ειναι να αποσαφηνισουν, να αναπαραγουν και να επεξεργαστουν τις ιδεες συμφωνα με το λαικο ενστικτο, και, ακομη περισσοτερο, να συμβαλλουν στις ακαταπαυστες προσπαθειες για την επαναστατικη οργανωση των φυσικων δυνατοτητων των μαζων – και, τιποτα περα απο αυτα, τα υπολοιπα μπορουν και πρεπει να πραγματοποιηθουν απο τους ιδιους τους ανθρωπους. Οποιαδηποτε αλλη μεθοδος θα μπορουσε να καταληξει σε πολιτικη δικτατορια, στην επανεμφανιση του Κρατους, στα προνομια και τις ανισοτητες ολων των καταπιεσεων που επιβαλλει το Κρατος – δηλαδη θα μπορουσε να οδηγησει σε εναν ταυτολογο αλλα λογικο τροπο επανεγκαθιδρυσης της πολιτικης, κοινωνικης και οικονομικης σκλαβιας των μαζων των ανθρωπων.

Ο Βαρλιν και ολοι οι φιλοι του, οπως καθε ειλικρινης Σοσιαλιστης αλλωστε, και γενικα ολοι οι εργαζομενοι που εχουν γεννηθει και μεγαλωσει με τον λαο, μοιραζονται σε μεγαλο βαθμο την απολυτα θεμιτη προκαταληψη εναντια στις πρωτοβουλιες που προερχονται απο μεμονωμενα ατομα, εναντια στην εξουσια που ασκουν τα ανωτερα ατομα, και οντας πανω απο ολα συνεπεις, επεκτεινουν την ιδια προκαταληψη και δυσπιστια ακομα και στους εαυτους τους.

Η Επανασταση με Διαταγματα ειναι Καταδικασμενη στην Αποτυχια. Αντιθετα προς τις ιδεες των εξουσιαστων Κομμουνιστων, συνολικα λανθασμενες ιδεες κατα την γνωμη μου, πως η Κοινωνικη Επανασταση μπορει να θεσπιστει και να οργανωθει μεσω καποιας δικτατοριας ή καποιου Κεντρικου Συμβουλιου – οι φιλοι μας, οι Παριζιανοι Κοινωνικοι – Σοσιαλιστες, διατηρουσαν την γνωμη πως η επανασταση μπορει να συμβει και να πραγματοποιηθει συνολικα μονο μεσω της αυθορμητης και διαρκους μαζικης δρασης των ομαδων και των ενωσεων των ανθρωπων.

Οι Παριζιανοι φιλοι μας ειχαν χιλιες φορες δικιο. Μιας και πραγματι, δεν υπαρχει τετοιο μυαλο, οσο και αν διαθετει το χαρισμα της ευφυιας, ή αν πρεπει να μιλησουμε για την συλλογικη δικτατορια που αποτελειται απο μερικες εκατονταδες υπερτατα προικισμενων ατομων – δεν υφισταται τετοιος συνδυασμος διανοιων τοσο ευρυς ωστε να ειναι σε θεση να αναλογιστει στο συνολο της την απειρη πολλαπλοτητα και διαφορετικοτητα των πραγματικων ενδιαφεροντων, προσδοκιων, βουλησεων και αναγκων που στην ολοτητα τους αποτελουν την συλλογικη βουληση των ανθρωπων. Δεν υπαρχει αυτη η διανοια που θα μπορουσε να σκαρφιστει μια κοινωνικη οργανωση ικανη να ικανοποιησει τον καθε εναν και ολους.

Μια τετοια οργανωση θα ειναι παντα ενα Προκρουστειο κρεβατι στο οποιο η βια, η λιγο ή περισσοτερο νομιμοποιημενη απο το Κρατος, θα επεβαλλεται στην ατυχη κοινωνια. Ειναι ομως το παλιο συστημα οργανωσης που βασιζεται στην ισχυ που η Κοινωνικη Επανασταση οφειλει να φερει σε τελος παραδινοντας την πληρη ελευθερια στις μαζες, στις ομαδες, στις κομμουνες, τις ενωσεις, και στα ατομα ακομα, καταστρεφοντας μεμιας και για παντα ολους τους ιστορικους λογους που προκαλουν την βια – την ιδια την υπαρξη του Κρατους, η πτωση του οποιου θα συμπεριλαβει και την καταστροφη ολων των ανισοτητων του νομικου δικαιου και ολων των λαθων των διαφορων αιρεσεων. Εκεινο το δικαιο και εκεινων των αιρεσεων που αποτελουν παντα την απαθη εξιδανικευση, ιδεατη αλλα και πραγματικη, καθε βιας που το Κρατος εκπροσωπει, εγγυαται και εξουσιοδοτει.

Ειναι προφανες πως μονο οταν το Κρατος παψει να υπαρχει η ανθρωποτητα θα αποκτησει την ελευθερια της, και τα πραγματικα ενδιαφεροντα της κοινωνιας, ολων των ομαδων, και ολων των τοπικων οργανισμων, και παρομοια, ολων των ατομων που διαμορφωνουν αυτες τις οργανωσεις θα ανακαλυψουν την πραγματικη τους ικανοποιηση.

Η Ελευθερη Οργανωση που ακολουθει την Καταργηση του Κρατους

Η καταργηση του Κρατους και της Εκκλησιας θα πρεπει να αποτελει την πρωταρχικη και αναμφισβητη συνθηκη της πραγματικης χειραφετησης της κοινωνιας. Μονο μετα απο αυτα η κοινωνια θα μπορεσει και πρεπει να ξεκινησει την αναδιοργανωση της. Ωστοσο αυτα, πρεπει να συμβουν οχι απο την κορυφη προς τα κατω, οχι συμφωνα με καποιο ιδανικο σχεδιο που ετοιμασαν μερικοι σοφοι ή πολυμαθεις, και μεσω θεσπιστηριων διαταγματων που εκδιδει καποια δικτατορικη εξουσια ή ακομη και Εθνοσυνελευση εκλεγμενη απο καποιο καθολικο δικαιωμα στην ψηφο. Ενα τετοιο συστημα, οπως εχω ηδη ισχυριστει, θα οδηγουσε αναποφευκτα στην δημιουργια μιας κυβερνητικης αριστοκρατιας, δηλαδη, μιας ταξης προσωπων που δεν εχει απολυτως τιποτα κοινο με τις μαζες των ανθρωπων. Και ας μην εχουμε καμια αμφιβολια, η ταξη αυτη θα στρεφονταν ξανα στην εκμεταλλευση και την αποχαυνωση των μαζων υπο την επιφαση της κοινης ευημεριας ή της σωτηριας του Κρατους.

Η Ελευθερια πρεπει να πηγαινει Χερι με Χερι με την Ισοτητα

Ειμαι ενας απο τους πεπεισμενους θιασωτες της οικονομικης και κοινωνικης ισοτητας, γιατι πιστευω πως μακρια απο αυτην, η ισοτητα, η ελευθερια, η δικαιοσυνη, η ανθρωπινη αξιοπρεπεια, η προκοπη των ανθρωπων καθως και η ευημερια των εθνων, δεν ειναι τιποτα παρα νεα λαθη. Οντας ταυτοχρονα υπερμαχος της ελευθεριας – της πρωταρχικης συνθηκης της ανθρωποτητας – πιστευω πως η ισοτητα θα πρεπει να εγκαθιδρυθει σε εναν κοσμο αυθορμητης οργανωσης της εργασιας και της συλλογικης ιδιοκτησιας, με την ελευθερη οργανωση των παραγωγων σε κομμουνες, και τις ελευθερες ομοσπονδιες των κομμουνων – αλλα σε καμια περιπτωση μεσω της κυριαρχικης προστασιας του Κρατους.

Η Διαφορα μεταξυ Εξουσιαστικης και Ελευθεριακης Επαναστασης

Αυτο ειναι το σημειο που διχαζει κυριως τους Σοσιαλιστες ή επαναστατες κολλεκτιβιστες απο τους εξουσιαστες Κομμουνιστες, τους υπερμαχους της Κρατικης πρωτοβουλιας. Ο στοχος και των δυο ειναι ο ιδιος: και τα δυο μερη επιθυμουν την δημιουργια μιας νεας κοινωνικης ταξης που βασιζεται αποκλειστικα στην συλλογικη εργασια, κατω απο οικονομικες συνθηκες ισοτιμες για ολους – δηλαδη, κατω απο συνθηκες συλλογικης ιδιοκτησιας των εργαλειων της παραγωγης.

Μονο που οι Κομμουνιστες φανταζονται πως μπορουν να τα αποκτησουν μεσω της αναπτυξης και της οργανωσης της πολιτικης δυναμης των εργαζομενων ταξεων, και κυριως του αστικου προλεταριατου, υποβοηθουμενοι απο την ριζοσπαστικη μπουρζουαζια – ενω οι επαναστατες Σοσιαλιστες, οι εχθροι ολων των διφορουμενων συμμαχιων, πιστευουν αντιθετα, πως ο κοινος αυτος σκοπος μπορει να κατακτηθει οχι μεσω των πολιτικων, αλλα των κοινωνικων (και κατα συνεπεια αντι-πολιτικων) οργανωσεων, και της δυναμης των εργαζομενων μαζων των πολεων και των χωριων, συμπεριλαμβανομενων και ολων εκεινων που, αν και ανηκουν εκ γεννετης σε ανωτερες ταξεις, εχουν με την προσωπικη τους ελευθερη βουληση σπασει τους δεσμους τους με το παρελθον και εχουν ενωθει ανοικτα με το προλεταριατο εχοντας αποδεκτει το προγραμμα του.

Οι Μεθοδοι των Κομμουνιστων και των Αναρχικων

Κατα συνεπεια δυο διαφορετικοι μεθοδοι. Οι Κομμουνιστες πιστευουν πως ειναι απαραιτητη η οργανωση των δυναμεων των εργαζομενων προκειμενου να αποκτησουν την πολιτικη εξουσια του Κρατους. Οι επαναστατες Σοσιαλιστες οργανωνονται με την προοπτικη της καταστροφης, ή αν προτιματε μια περισσοτερο εκλεπτυσμενη εκφραση, την ρευστοποιηση του Κρατους. Οι Κομμουνιστες ειναι οι θιασωτες της αρχης και της πρακτικης της εξουσιας, ενω οι επαναστατες Σοσιαλιστες εναποθετουν την πιστη τους μονο στην ελευθερια. Ειναι και οι δυο φιλοι της επιστημης, με την οποια θα καταστρεψουν τις δεισιδαιμονιες και θα αντικαταστσηουν την θρησκευτικη πιστη. Αλλα οι πρωτοι θελουν να επιβαλλουν την επιστημη στους ανθρωπους, ενω οι επαναστατες κολλεκτιβιστες προσπαθουν να διαδωσουν την επιστημη και την γνωση μεταξυ των ανθρωπων, ετσι ωστε οι διαφορες ομαδες της ανθρωπινης κοινωνιας, οταν πειστουν πια απο την προπαγανδα, να μπορουν να οργανωνονται και αυθορμητα να συνδυαζονται σε ομοσπονδιες, συμφωνα με τις φυσικες τους τασεις και τα πραγματικα τους ενδιαφεροντα, αλλα ποτε συμφωνα με καποιο σχεδιο που εχει εκ των προτερων συνταχθει ωστε να επιβληθει στις απαιδευτες μαζες απο μερικα “ανωτερα” μυαλα.

Οι Επαναστατες Σοσιαλιστες πιστευουν πως υπαρχουν πολλα περισσοτερα, περα απο την πρακτικη λογικη και την νοημοσυνη, στις ενστικτωδεις προσδοκιες και τις πραγματικες αναγκες των μαζων των ανθρωπων απο οσα υπαρχουν στα σπουδαια μυαλα ολων εκεινων των πολυμαθων γιατρων και αυτοκλητων δασκαλων της ανθρωποτητας, οι οποιοι, εχοντας μπροστα τους τα θλιβερα παραδειγματα τοσων πολλων αποτυχημενων προσπαθειων να φερουν την ευτυχια στην ανθρωποτητα, επεμενουν στην αποφαση τους να εργαζονται στην ιδια κατευθυνση. Ομως, αντιθετα, οι επαναστατες Σοσιαλιστες πιστευουν πως η ανθρωποτητα εχει επιτρεψει να την κυβερνανε αλλοι για πολυ καιρο, υπερβολικα πολυ, και πως η πηγη της δυστυχιας της δεν βρισκεται στην μια ή την αλλη μορφη διακυβερνησης, αλλα στην αρχη και την ιδια την υπαρξη των κυβερνησεων, οποια και αν ειναι η φυση τους.

Ειναι αυτη η διαφορα γνωμης, που εχει πλεον καταστει ιστορικη, και σημερα απασχολει τον επιστημονικο Κομμουνισμο, οπως αυτος εχει αναπτυχθει απο την Γερμανικη σχολη και ειναι εν μερει αποδεκτος απο τους Αμερικανους και Αγγλους Σοσιαλιστες, και τον Προυντονισμο, ο οποιος εχει αναπτυχθει συστηματικα καταληγοντας στα τελικα συμπερασματα του, και ειναι αποδεκτος σημερα απο το προλεταριατο των Λατινικων χωρων. Ο Επαναστατικος Σοσιαλισμος εχει πραγματοποιησει την πρωτη πανηγυρικη και πρακτικη εμφανιση του στην Παρισινη Κομμουνα.

Στην Πανγερμανικη σημαια αναγραφεται: Διατηρηση και ενδυναμωση του Κρατους με καθε κοστος. Στην δικη μας, την σοσιαλιστικη επαναστατικη σημαια, αντιθετα, ειναι χαραγμενο, με φλογερα ματωμενα γραμματα: Καταστροφη ολων των Κρατων, εξολοθρευση του πολιτισμου της μπουρζουαζιας, ελευθερα αυθορμητη οργανωση απο τα κατω, μεσω ελευθερων ενωσεων, οργανωση των αχαλινωτων οχλων των καταπιεσμενων και ολης της χειραφετημενης ανθρωποτητας, δημιουργια ενος νεου, παγκοσμια ανθρωπινου, κοσμου.

Πριν την δημιουργια ομως, ή μαλλον την βοηθεια προς τους ανθρωπους ωστε να δημιουργησουν, την νεα αυτη οργανωση, ειναι απαραιτητη η επιτευξη της νικης. Ειναι απαραιτητο να ανατρεψουμε αυτο που υπαρχει, ωστε να καταφερουμε να φερουμε αυτο που θα επρεπε να υπαρχει…

Πηγή: Μιχαήλ Μπακούνιν: «Απάντηση ενός διεθνιστή στον Τζουζέπε Ματσίνι», εκδόσεις «Ελευθεριακή Κουλτούρα», Αθήνα, 1997, μετάφραση: Παναγιώτης Καλαμαράς.

Ονομάζοντάς μας υλιστές, σάς φαίνεται ότι ειπώθηκαν όλα, μοιάζει να έχουμε οριστικά καταδικαστεί, συντριβεί. Ξέρετε από πού προέρχεται αυτό το λάθος; Αυτό που εσείς και εμείς αποκαλούμε ύλη, είναι δύο έννοιες απολύτως διαφορετικές. Εκείνο που εσείς αποκαλείτε ύλη, είναι ένα πλαστό ον σαν τον θεό σας, τον σατανά σας, την αθάνατη ψυχή σας. Είναι η απόλυτη χοντροκοπιά, η νωθρή κτηνωδία, ένα ον αδύναμο, όπως αδύναμη είναι η αγνή σας πνευματικότητα, η άϋλη, η απόλυτη. Όλα αυτά δεν υφίστανται παρά μόνο στην θεωρητική φαντασία των θεολόγων και των μεταφυσικών. Η Ιστορία της Φιλοσοφίας έχει στο εξής ξεσκεπάσει την διαδικασία, εκτός των άλλων απλοϊκή, αυτής της ασυνείδητης δημιουργίας, την γένεση αυτής της μοιραίας ιστορικής ψευδαίσθησης, που για μια σειρά αιώνων βάρυνε μ’ εκείνον τον τρομερό εφιάλτη το καταπιεσμένο πνεύμα των ανθρώπινων γενεών.

Οι πρώτοι στοχαστές, που αναγκαστικά ήσαν θεολόγοι και μεταφυσικοί, μιας και έτσι είναι φτιαγμένο το ανθρώπινο πνεύμα, ξεκινώντας πάντοτε από την ηλιθιότητα, το ψεύδος ή το σφάλμα για να φτάσει στην αλήθεια, μη δίνοντας τις καλύτερες συστάσεις για τις «άγιες παραδόσεις του παρελθόντος», οι πρώτοι στοχαστές λέω, συνέλαβαν ως σύνολο των πραγματικών υπάρξεων, τις οποίες γνώριζαν και τις οποίες αντιλαμβάνονταν αναμφιβόλως ως αυτές καθεαυτές, όλα εκείνα που τους φαίνονταν πως συνιστούν την δύναμη, την κίνηση, την ζωή, την ευφυϊα και τα ονόμασαν με το γενικό όνομα «πνεύμα», κι έπειτα, σ’ εκείνο το υπόλειμμα του ασχημάτιστου και αδρανούς περισσεύματος, που υπέθεσαν ότι πρέπει να μένει μετά από αυτήν την αφαιρετική εργασία, εκτελεσμένη ασυνειδήτως από το ίδιο τους το «πνεύμα» επάνω στον πραγματικό κόσμο, έδωσαν το όνομα «ύλη». Μετά, αυτό που εκπλήσσει είναι ότι αυτή η ύλη, η οποία δεν υπάρχει παρά μόνο στην φαντασία τους, μοιάζει τόσο αδρανής, τόσο κτηνώδης, τόσο ηλίθια απέναντι σ’ αυτόν τον θεό, που αντιθέτως εκτιμείται σαν ζωή, κίνηση, αιώνια ευφυϊα.

Σε ό,τι μας αφορά, με ειλικρίνεια εξομολογούμαστε πως δεν ξέρουμε ούτε την μία, ούτε τον άλλον, ή μάλλον γνωρίζουμε ότι αυτή η ύλη και αυτός ο θεός είναι αμφότερα όντα αφηρημένα, δημιουργήματα a priori της θεωρητικής φαντασίας των θεολόγων και των μεταφυσικών.

Μ’ αυτές τις λέξεις, «ύλη» και «υλικό», εμείς αντιλαμβανόμαστε την ολότητα, ολόκληρη την κλίμακα των πραγματικών όντων, από τα πιο απλά ανόργανα σώματα, έως τον εγκέφαλο των πιο ισχυρών πνευμάτων, τα πιο ωραία συναισθήματα, τις πιο έξοχες σκέψεις, τις ηρωϊκές πράξεις, τις ενέργειες αφοσίωσης, την θυσία, τον εγωϊσμό, μέχρι και τις υποκρισίες και τις υπερβατικές παρεκκλίσεις του Ματσίνι. Έτσι, ωσαύτως, οι εκδηλώσεις της οργανικής ζωής, οι χημικές αναλογίες, ο ηλεκτρισμός, το φως, η θερμότητα, η έλξη των σωμάτων, δεν συνιστούν για μας τίποτ’ άλλο παρά τις εξελίξεις, χωρίς αμφιβολία διαφορετικών αλλά συνδεδεμένων μεταξύ τους, εκείνης της ολότητας των πραγματικών όντων που αποκαλούμε ύλη. Πρέπει να επισημανθεί, επιπροσθέτως, ότι για μας αυτή η ολότητα δεν είναι η θεμελιώδης και δημιουργική αρχή, όπως εκείνη των πανθεϊστών, αλλά βεβαίως το Αποτέλεσμα, αιωνίως αναπαραγόμενο από μία απειρία ακατάπαυστων δράσεων και αντιδράσεων και από τον ακατάπαυστο μετασχηματισμό των πραγματικών όντων που γεννιούνται και πεθαίνουν στα σπλάχνα της.

Για να μην παρατείνουμε άλλο αυτήν την μεταφυσική διατριβή, ανακεφαλαιώνοντας θα έλεγα πως αποκαλούμε «υλικό» ό,τι υπάρχει και ό,τι παράγεται στον πραγματικό κόσμο, ακόμη και εκτός του ανθρώπου, και «ιδεατό» μόνον αυτό που παράγεται στο μυαλό, ή μέσω του ανθρώπινου μυαλού. Όμως, αφού αυτό το πεδίο είναι ένα ομοίως υλικό πράγμα, με την έννοια που έδωσα προηγουμένως σ’ αυτήν την λέξη, γίνεται φανερό πως εκείνο που αποκαλούμε ύλη, δηλαδή ο υλικός κόσμος, με κανέναν τρόπο δεν αποκλείει τον ιδεατό».

Η εξέγερση των τσιομπινών (ή τουμουλτιανών) στη Φλωρεντία το 1378 ήταν μια επανάσταση φτωχών στρωμμάτων που κατάφεραν και πήραν την εξουσία, μα τέσσερα χρόνια μετά οι πλούσιοι ξαναπήραν τον έλεγχο και ξαναγύρισαν τη πόλη στη προηγούμενη κατάσταση.

Η εξέγερση των τσιομπινών (ciompi) που αργότερα ονομάστηκαν τουμουλτιανοί (tumulto) έγινε στη Φλωρεντία (Μεσαιωνική Ιταλία) από το 1378 έως το 1382 από τα φτωχά εργατικά στρώματα (τσιομπίνοι) που δεν άνηκαν σε καμία συντεχνία (επαγγελματική ένωση ή συνδικάτο) και έκαναν τις πιο ανθυγιεινές εργασίες, όπως τη παραγωγή μαλλιού.

Η εξαθλιωμένη οικονομική κατάσταση των τσιομπινών οφειλόταν όχι τόσο στη πανωλεθρία (επιδημία της εποχής. Σοβαρή όμως και όχι όπως τη γρίπη των χοίρων που απλά μας φοβερίζουν για να πουλάνε φάρμακα) μα κυρίως στη χρεοκοπία μεγάλων φλωρεντινών (ιταλικών) χρηματιστικών φορέων (όπως τώρα έχουμε τη κρίση με τις μαζικές απολύσεις, ο κόσμος αλλάζει και ίδιος μένει…) Η εξαθλίωση αυτή είχε ως αποτέλεσμα μια ένοπλη εξέγερση. Η εξέγερση άρχησε 21 Ιούλη 1378 και ένα από τα πολλά αιτήματα ήταν η καθιέωση συντεχνιών (συνδικάτων) για τα κατώτερα στρώμματα με δικαίωμα συμμετοχής στα δημοτικά αξιώματα (στη κυβέρνηση, τότε η Φλωρεντία ήτανε πόλη-κράτος).

Οι εξεγερθέντες επέλεξαν ως αρχηγό τον Μικέλιο, εργάτη μαλλιού από τη περιοχή Λάντο (Micheli di Lado), ο οποίος ήταν πιστός στην τάξη του και προσπάθησε να εφαρμόσει όλα τα αιτήματα της εξέγερσης μετά τους αιματηρούς αγώνες που έγιναν, κατά τους οποίους οι ευγενείς και οι άλλοι πλούσιοι έφηγαν από τη πόλη και μάχονταν τους εργάτες μέσα από τα κάστρα τους στη περιφέρεια, τα οποία κάστρα τα κατεδάφιζαν οι εξεγερμένοι εργάτες. Η κοινωνική κατάσταση μετά την εξέγερση κράτησε τέσσερα χρόνια. Η συντεχνιακή οργάνωση που δημιουργήθηκε είχε έντονα χαρακτηριστικά αυτονομίας.

Ένα μεγάλο πρόβλημα όμως ήταν πως επειδή πολλές επαγγελματικές γνώσεις τις είχαν μόνο μέλη της τότε μικροαστικής τάξης, τελικά οι εξεγερθέντες αναγκάστηκαν να ενσωματόσουν μερικούς απο αυτούς στη παραγωγή και αυτοί λειτουργούσαν ως ανασταλτικός παράγωντας καθυστερώντας τις δημοκρατικές μεταρυθμίσεις. Τελικά τα ανώτερα στρώμματα της πόλης κατάφεραν να ανασυνταχθούν και ξαναπήραν την εξουσία και έδιωξαν όλους τους εργάτες από τα διοικητικά αξιώματα, ξαναφέρνοντας τη προηγούμενη κατάσταση.

Το “ειρωνικό” στην ιστορία αυτή είναι πως τα ανώτερα αυτά στρώματα, που λεγόντουσαν popolo minuto (“μικροάνθρωποι”, σα να λέμε μικροαστοί) και ήταν μικροεπιχειρηματίες και μικροέμποροι είχαν προηγουμένως κάνει μια δικιά τους εξέγερση ενάντια στους προηγούμενους ανώτερους, και όταν νίκησαν εγκαταστάθηκαν ως νέοι νταβατζήδες πάνω στις πλάτες των εργατών. Σε άλλες πόλεις της Μεσαιωνικής Ιταλίας οι μικροαστοί είχαν επίσης καταφέρει να εξαιρέσουν νομικά τους εργάτες (popolo grasso, “κάτω άνθρωποι”) από τα κυβερνητικά αξιώματα. Μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις οι μικροαστοί συνεργαζόντουσαν μια χαρά με τους ευγενείς (nobili) όταν είχαν να αντιμετωπίσουν ανηπάκουους εργάτες.

Η κατάσταση των εργατών τότε στη Μεσαιωνική Ιταλία ήταν γενικά επισφαλής και ανασφαλής, με την σταθερή εργασία να θεωρούνταν… “πολυτέλεια”. Για να κρατιούνται τα ημερομίσθια χαμηλά οι πλούσιοι της εποχής έφερναν εργάτες έξω από τη πόλη (όπως λέμε σήμερα από το εξωτερικό ή με offshore και outsource). Μάλιστα στους κατώτερους των εργατών, οι πλούσιοι έβαζαν άντρες να τους δίνουν ένα χέρι ξύλο όταν ζητούσαν παραπάνω ημερομίσθιο). Σε άλλες πόλεις τότε εμφανίστηκε και το “περίεργο” φαινόμενο κάποιοι ευγενείς και πλούσιοι να παίρνουν (δήθεν) το μέρος των εξεγερμένων εργατών σε μια προσπάθεια να γίνουν αρχηγοί τους και τελικά να γίνουν τύρρανοι και να τους εξουσιάζουν όπως και πριν, και μάλιστα… εν ονόματι του λαού και της επανάστασης!

Συγκρίνετε ελεύθερα με τη σημερινή εποχή. Είναι όλα ακριβώς τα ίδια. Πραγματικά η κατάσταση είναι… μεσαιωνική! Και είναι έτσι επειδή από τότε δεν έχει πετύχει μακροπρόθεσμα μια εργατική επανάσταση. Σήμερα όμως τα μέσα που διαθέτει η εργατική τάξη είναι πολλά, ιδίως με την άμεση επικοινωνία και αντι-ιεραρχικό συντονισμό που προσφέρει το διαδίκτυο και τα κινητά. Το θέμα είναι να έχουμε μεγάλους αριθμούς και θέληση να μην παραμένουμε σκλάβοι και ρομποτάκια.

Report this post to the editors

Απόσπασμα από το “Θεός και Κράτος”

Πηγή: Μιχαήλ Μπακούνιν «Θεός και Κράτος», 1882

“Η επιστήμη είναι η πυξίδα της ζωής, αλλά δεν είναι η ίδια η ζωή. Η επιστήμη είναι αναλλοίωτη, απρόσωπη, γενική, αφηρημένη, όπως και οι φυσικοί νόμοι των οποίων αποτελεί την ιδεατή, επεξεργασμένη ή νοητική, δηλαδή εγκεφαλική αναπαραγωγή (για να θυμηθούμε ότι η ίδια η επιστήμη δεν είναι παρά υλικό προϊόν ενός υλικού οργάνου, του εγκεφάλου). Η ζωή είναι φευγαλέα και εφήμερη, αλλά επίσης σφύζει από πραγματικότητα και επιμέρους προσωπικότητες, σφύζει από αισθαντικότητα, οδύνη και χαρά, επιθυμίες, ανάγκες και πάθη. Μόνο αυτή δημιουργεί αυθόρμητα τα ζωντανά όντα και πράγματα.

Η επιστήμη δεν δημιουργεί τίποτε, απλώς διαπιστώνει και αναγνωρίζει τα δημιουργήματα της ζωής. Κάθε φορά που οι επιστήμονες βγαίνουν από τον αφηρημένο κόσμο τους και αναμιγνύονται με την ζωντανή δημιουργία στον πραγματικό κόσμο, όσα προτείνουν ή δημιουργούν είναι φτωχά, γελοιωδώς στεγνά, δίχως αίμα και ζωή, θνησιγενή. Κατά συνέπεια μοναδική αποστολή της επιστήμης είναι να διαφωτίζει την ζωή, όχι να την εξουσιάζει. Η εξουσία της επιστήμης και των επιστημόνων, έστω και εάν πρόκειται για θετικιστές μαθητές του Αύγουστου Καντ, ή ακόμα για οπαδούς της δογματικής σχολής του γερμανικού κομμουνισμού, δεν μπορεί παρά να είναι αδύναμη, γελοία, απάνθρωπη, βάναυση, καταπιεστική, εκμεταλλευτική, ολέθρια.

Μπορούμε να χρεώσουμε τους ανθρώπους της επιστήμης, ως τέτοιους, με όλα όσα ισχύουν για τους θεολόγους και τους μεταφυσικούς: δεν έχουν ενδιαφέρον ούτε καρδιά για τα επιμέρους και πραγματικά όντα. Ωστόσο δεν μπορούμε να τους κατηγορήσουμε γι’ αυτό, εφόσον πρόκειται για φυσική συνέπεια του επαγγέλματός τους. Ως επιστήμονες ενδιαφέρονται μόνο για γενικότητες και απόλυτους νόμους. Η πραγματική και ζωντανή επιμέρους προσωπικότητα δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή παρά μόνο από μία άλλη πραγματική και ζωντανή επιμέρους προσωπικότητα, όχι από μία απλώς σκεπτόμενη προσωπικότητα, όχι από τον άνθρωπο που με μία σειρά αφαιρέσεων τίθεται εκτός και υπεράνω της άμεσης επαφής με την ζωή.

Γι’ αυτόν μπορεί να υπάρξει μόνο σαν περισσότερο ή λιγότερο τέλειο δείγμα του είδους, δηλαδή μιας ορισμένης αφαίρεσης. Εάν, λόγου χάριν, πρόκειται για ένα κουνέλι, όσο καλύτερο είναι το δείγμα, με τόσο μεγαλύτερη προθυμία ο επιστήμονας θα χρησιμοποιήσει το νυστέρι, ελπίζοντας να βρει μέσω της καταστροφής της ζωντανής φύσης τον νόμο του είδους. Εάν δεν υπήρχε καμμία αντίδραση, δεν θα βρισκόντουσαν ακόμα και σήμερα μερικοί φανατικοί, ικανοί να πραγματοποιήσουν τα ίδια πειράματα πάνω στον άνθρωπο; Και αν οι επιστήμονες δεν ανατέμνουν τον ζωντανό άνθρωπο, αυτό δεν οφείλεται στην επιστήμη, αλλά στις πανίσχυρες διαμαρτυρίες της ζωής.

Μολονότι περνούν τα τρία τέταρτα της ζωής τους με μελέτη και μολονότι, μέσα στην σημερινή κοινωνική οργάνωση, αποτελούν ένα είδος ξεχωριστού κόσμου –πράγμα που βλάπτει την υγεία τόσο του σώματος όσο και του πνεύματος- δεν είναι αποκλειστικά άνθρωποι της επιστήμης, αλλά, επίσης, ως έναν βαθμό, άνθρωποι της ζωής.

Δεν πρέπει να τους εμπιστευόμαστε, παρόλο που είμαστε σχεδόν βέβαιοι ότι κανείς τους δεν θα μεταχειριζόταν σήμερα έναν άνθρωπο σαν κουνέλι, υπάρχει όμως πάντα ο φόβος μήπως το σώμα των επιστημόνων υποβάλει κάποτε τους ζωντανούς ανθρώπους σε πειράματα, αναμφίβολα ενδιαφέροντα αλλά και εξαιρετικά δυσάρεστα για τα θύματά τους (*).

Και εάν αδυνατούν να κάνουν πειράματα πάνω στο σώμα των μεμονωμένων ανθρώπων, θα ήθελαν ίσως περισσότερο να πειραματιστούν πάνω στο κοινωνικό σώμα (**), κι αυτό πρέπει οπωσδήποτε να εμποδιστεί. Με την σημερινή τους οργάνωση, μονοπωλώντας την επιστήμη και παραμένοντας έξω από την κοινωνική ζωή, οι επιστήμονες αποτελούν μία ξεχωριστή κάστα, που παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με την ιερατική κάστα. Θεός τους είναι η επιστημονική αφαίρεση, ενώ οι επιμέρους προσωπικότητες είναι τα σφάγιά τους και αυτοί οι ίδιοι προνομιούχοι θυσιαστές τους”.

(*) Εδώ ο Μπακούνιν αποδεικνύεται προφητικός, καθώς ο συγκεκριμένος φόβος για «εξαιρετικά δυσάρεστα για τα θύματά τους» πειράματα, έγινε εφιαλτική πραγματικότητα τον 20ο αιώνα με τους «επιστήμονες» των ναζί, τους «επιστήμονες» της CIA και της KGB, κ.ά.

(**) Ο Μπακούνιν αποδεικνύεται και σε αυτό το σημείο προφητικός, καθώς εδώ και πολλές δεκαετίες οι εξουσιαστές μπορούν με την βοήθεια ψυχολόγων, διαφημιστών και άλλων «ειδικών» και κατευθύνουν δίχως αντίσταση τις συμπεριφορές των μεγάλων μαζών του λεγόμενου «δυτικού» κόσμου.

Για το «Θεός και Κράτος» του Μπακούνιν

Μια άποψη του Paul Avrich

Ένα απόσπασμα από κείμενο του Paul Avrich, που δημοσιεύθηκε το 1970 στην Νέα Υόρκη.

Το «Θεός και Κράτος» έχει γίνει το πιο πολυδιαβασμένο και συχνά μνημονευόμενο έργο του Μπακούνιν. Ο βασικός ίσως λόγος της δημοτικότητας του είναι ότι εκθέτει, με ζωντανή γλώσσα και σχετικά συνοπτικά, τα βασικά στοιχεία του αναρχικού πιστεύω του Μπακούνιν. Το βασικό χαρακτηριστικό του «Θεός και Κράτος» είναι η απόρριψη κάθε μορφής εξουσίας κι επιβολής απʼ τον Μπακούνιν.

Σε μια συγκλονιστική παράγραφο, αφήνει να ξεσπάσει η οργή του ενάντια «σε όλους τους βασανιστές, όλους τους καταπιεστές κι όλους τους εκμεταλλευτές της ανθρωπότητας — παπάδες, μονάρχες, κρατικούς, αξιωματούχους, στρατιωτικούς, δημόσιους κι ιδιωτικούς, χρηματιστές, κάθε λογής επίσημους, αστυνόμους, χωροφύλακες, δεσμοφύλακες και δήμιους, καπιταλιστές κι αγιογδύτες, συμβολαιογράφους και μεγαλοκτηματίες, δικηγόρους, οικονομολόγους, πολιτικούς κάθε απόχρωσης, μέχρι τον πιο μικρό εμποράκο που πουλάει ζαχαρωτά». Αλλά οι κύριοι θεσμοί της ανθρώπινης υποδούλωσης — «οι δυο εφιάλτες μου», όπως τους αποκαλεί — είναι η εκκλησία και το κράτος. Κάθε κράτος είναι το όργανο με το οποίο μια προνομιούχα μειονότητα έχει αποκτήσει εξουσία πάνω στην τεράστια πλειονότητα. Και κάθε εκκλησία είναι πιστός σύμμαχος του κράτους στην καθυπόταξη της ανθρωπότητας.

Σ’ όλη την πορεία της ιστορίας, οι κυβερνήσεις χρησιμοποίησαν τη θρησκεία τόσο σα μέσο για να κρατήσουν τους ανθρώπους στην άγνοια όσο και σαν «ασφαλιστική δικλείδα» της ανθρώπινης εξαθλίωσης κι απογοήτευσης. Επιπλέον, η ίδια η ουσία της θρησκείας είναι ο υποβιβασμός της ανθρωπότητας προς μεγαλύτερη δόξα του θεού. «Όντας ο θεός το παν», γράφει ο Μπακούνιν, «ο πραγματικός κόσμος κι ο άνθρωπος δεν είναι τίποτα.

«Όντας ο θεός η αλήθεια, η δικαιοσύνη, το καλό, η ομορφιά, η δύναμη κι η ζωή, ο άνθρωπος είναι το ψέμα, η αδικία, το κακό, η ασχήμια, η αδυναμία, κι ο θάνατος. Όντας ο θεός ο αφέντης, ο άνθρωπος είναι δούλος». Συνακόλουθα, όχι λιγότερο απʼ το κράτος, η θρησκεία είναι η άρνηση της ελευθερίας και της ισότητας. Έτσι, αν ο θεός υπήρχε πραγματικά, καταλήγει ο Μπακούνιν αντιστρέφοντας ένα περίφημο απόφθεγμα του Βολταίρου, «θα έπρεπε να τον καταργήσουμε». Ο Μπακούνιν κήρυξε έναν αδιάλλακτο πόλεμο ενάντια στην Εκκλησία και το Κράτος. Αν οι άνθρωποι θέλουν να είναι ελεύθεροι, πρέπει νʼ απαλλαγούν απʼ το διπλό ζυγό της θρησκευτικής και της κοσμικής εξουσίας. Για να το πετύχουν αυτό θα πρέπει νʼ αφυπνίσουν τις δυο «πιο πολύτιμες ιδιότητες», με τις οποίες είναι προικισμένοι: τη δύναμη της σκέψης και την επιθυμία της εξέγερσης.

Η ίδια η ανθρώπινη ιστορία άρχισε με μια πράξη σκέψης κι εξέγερσης. Αν ο Αδάμ κι η Εύα υπάκουαν στο θεό, όταν τους απαγόρεψε νʼ αγγίξουν το δέντρο της γνώσης, η ανθρωπότητα θα ήταν καταδικασμένη σε αιώνια δουλεία. Όμως ο Σατανάς — «ο αιώνιος εξεγερμένος, το πρώτο ελεύθερο πνεύμα κι απελευθερωτής του κόσμου» — τους έπεισε να δοκιμάσουν τον καρπό της γνώσης και της ελευθερίας. Τα ίδια αυτά όπλα — η λογική κι η εξέγερση — πρέπει τώρα να στραφούν ενάντια στη θρησκεία και το κράτος. Και μόλις ανατραπούν, θ’ ανατείλει μια νέα Εδέμ για την ανθρωπότητα, μια νέα εποχή ελευθερίας κι ευτυχίας. Όμως το καθήκον της απελευθέρωσης, προειδοποιεί ο Μπακούνιν, δε θα είναι εύκολο.

Γιατί έχει ήδη εμφανιστεί μια νέα τάξη που επιδιώκει να κρατήσει τις μάζες στην άγνοια, για να τις εξουσιάζει. Αυτοί οι επίδοξοι καταπιεστές είναι οι διανοούμενοι και πάνω απʼ όλους ο Μαρξ κι οι οπαδοί του «ιερείς της επιστήμης», χειροτονημένοι σε μια νέα προνομιούχα εκκλησία ανώτερης εκπαίδευσης. Η κυβέρνηση των διανοούμενων, σύμφωνα με τον Μπακούνιν, δε θα ‘ταν λιγότερο καταπιεστική απʼ την κυβέρνηση των βασιλιάδων ή των παπάδων ή των ιδιοκτητών. Η διακυβέρνηση μιας μορφωμένης ελίτ, σαν τους χειρότερους θρησκευτικούς και πολιτικούς δεσποτισμούς του παρελθόντος, «δεν μπορεί παρά να είναι αδύναμη, γελοία, απάνθρωπη, σκληρή, καταπιεστική, εκμεταλλευτική, ολέθρια».

Μʼ αυτή την προειδοποίηση ο Μπακούνιν πρόβλεψε τη «νέα τάξη», μια ετικέτα που οι μεταγενέστεροι κριτικοί έμελλε να κολλήσουν στους κληρονόμους του Μαρξ στον 20ό αιώνα. Επιτέθηκε στους θεωρητικούς και τους ιδρυτές συστημάτων, που η λεγόμενη «επιστήμη της κοινωνίας» τους θυσίαζε την πραγματική ζωή στο βωμό σχολαστικών αφαιρέσεων. Αρνήθηκε να ξεφορτωθεί τις φαντασιώσεις της θρησκείας και της μεταφυσικής απλά και μόνο για να τις δει ν’ αντικαθίστανται απʼ ότι θεωρούσε νέες φαντασιώσεις της ψευδο-επιστημονικής κοινωνιολογίας. Συνακόλουθα, διακήρυξε μιαν «εξέγερση της ζωής ενάντια στην επιστήμη ή μάλλον ενάντια στη διακυβέρνηση της επιστήμης». Γιατί η αληθινή αποστολή της επιστήμης και της μάθησης, επέμενε, δεν ήταν να κυβερνάνε τους ανθρώπους, αλλά να τους σώσουν απ’ τη δεισιδαιμονία, το μόχθο και την αρρώστια.

«Κοντολογής», γράφει στο θεός και Κράτος, «η επιστήμη είναι η πυξίδα της ζωής, όχι όμως η ίδια η ζωή».

Πώς μπορεί όμως ν’ αποφευχθεί αυτή η νέα μορφή δεσποτισμού; Ο Μπακούνιν απαντάει ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί αν αφαιρεθεί η εκπαίδευση απʼ τη μονοπωλιακή αρπάγη των προνομιούχων τάξεων και γίνει προσιτή στον καθένα με ίσους όρους. Σαν το κεφάλαιο, η μάθηση πρέπει να πάψει νʼ αποτελεί κληρονομιά των λίγων και να γίνει κληρονομιά όλων «ώστε οι μάζες, παύοντας να είναι κοπάδια που τα οδηγούν και τα κουρεύουν οι προνομιούχοι παπάδες, να πάρουν στα χέρια τους τη μοίρα τους». Αυτό ήταν το μεγάλο μήνυμα του «Θεός και Κράτος».

Ωστόσο, δεν εκδόθηκε παρά το 1882, 6 χρόνια μετά το θάνατο του Μπακούνιν. Γιατί μόνον τότε βρήκαν, ανάμεσα στα χαρτιά του, αυτό το χειρόγραφο δυο πολύ γνωστοί αναρχικοί, ο Κάρλο Καφιέρο κι ο Ελυζέ Ρεκλΰ, που ήταν στενά συνδεμένοι μαζί του στα τελευταία χρόνια της ζωής του, όταν η ελευθεριακή θεωρία του γνώρισε την πιο πλήρη της άνθηση. Το χειρόγραφο τελειώνει στη μέση μιας πρότασης κι ο Καφιέρο κι ο Ρεκλύ, όπως διηγούνται στον Πρόλογό τους, πιστεύοντας ότι είναι μέρος ενός γράμματος ή έκθεσης, αναλάβανε να ψάξουν για να βρουν το υπόλοιπο.

Οι προσπάθειες τους, όμως, υπήρξαν μάταιες κι έτσι εκδώσανε το κουτσουρεμένο κείμενο στη Γενεύη, με μορφή μπροσούρας, δίνοντας του τον τίτλο Θεός και Κράτος, με τον οποίο έμελλε να γίνει γνωστό. Δεν υποπτεύθηκαν — ούτε έμαθαν ποτέ — ότι το χειρόγραφο ήταν στην πραγματικότητα ένα αδημοσίευτο κομμάτι του έργου «Η Κνουτογερμανική Αυτοκρατορία κι η Κοινωνική Επανάσταση», ενός έργου φιλόδοξου για το οποίο ο Μπακούνιν δούλεψε απʼ το 1870 ώς το 1872, αλλά δεν κατάφερε ποτέ να ολοκληρώσει.