Ο μεγάλος κίνδυνος μιας τέτοιας κατάστασης δεν εξαρτάται μόνο από την στρατιωτική υπεροχή των ΗΠΑ, αλλά επίσης και από το γεγονός ότι η ολοκληρωτική επικράτηση των συγκεκριμένων μακρο-οικονομικών και στρατιωτικών συμφερόντων των ΗΠΑ είναι ακριβώς το επίσημο δόγμα στην Ουάσινγκτον.

Μερικοί σχολιαστές είναι πεπεισμένοι ότι, εάν τα πράγματα συνεχιστούν στο μοτίβο αυτό, τότε η Κίνα θα είναι η ηγέτιδα του παγκόσμιου εμπορίου το 2020, κάτι που μένει να δούμε. Η πιθανότητα η Κίνα να εξελιχθεί σε έναν μετριοπαθή αυτόνομο οικονομικό γίγαντα μπορεί να ειδωθεί στη μη ανταπόκριση ανάμεσα στα επίπεδα των εξωτερικών επενδύσεων κεφαλαίων στην χώρα και στον όγκο των δυτικών πωλήσεων στις κινεζικές αγορές. Η διαπιστωμένη δυσαναλογία ανάμεσα στις κινεζικές εξαγωγές και εισαγωγές, που έχει την εξήγησή της στη ρίζα του οικονομικού μπουμ στην παλαιά “Μέση Αυτοκρατορία”, εξακολουθεί να έχει ως αποτέλεσμα το ότι η Δύση εξακολουθεί να κάνει όνειρα για να μετατρέψει την Κίνα σε μια τεράστια αγορά για τα προϊόντα του “Πρώτου Κόσμου”. Όπως υπογράμμισε ο Ινδός Νομπελίστας οικονομολόγος Amartya Sen, η μαοϊκή εποχή κληροδότησε στην Κίνα ένα αξιόλογο αποτελεσματικό μαζικό σύστημα υγείας, αλλά επίσης και, πάνω απ’ όλα, ένα κρατικό σύστημα εκπαίδευσης από το δημοτικό σχολείο μέχρι το πανεπιστήμιο, το οποίο είναι δωρεάν για όλους από τη δεκαετία του 1980. Έτσι, η χώρα απολαμβάνει ακόμα τη σημαντική πηγή της μαζικής παραγωγής απόφοιτων πανεπιστημίου καλής κατάρτισης, ανάμεσα στους οποίους πάρα πολλοί μηχανικοί με μια ποικιλία ειδικεύσεων, σε σημείο που εδώ και μερικά χρόνια η αμερικανική βιομηχανία να έχει πλέον συνειδητοποιήσει ότι η Κίνα είναι τώρα πια ικανή να παράγει άριστα ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά προϊόντα σε πολύ χαμηλότερες τιμές. Η αύξηση της κινεζικής κατανάλωσης έχει αναμφισβήτητα συνεισφέρει στην αύξηση των τιμών πετρελαίου, προκαλώντας μια κρίση στους κόλπους των καταναλωτών των ΗΠΑ, που έχουν ήδη αρχίσει να συνειδητοποιούν πόσο μη οικονομική έχει γίνει η υπερκατανάλωση φυσικού αερίου. Αλλα τα καλύτερα μένουν να έρθουν, δεδομένου ότι μιλάμε για μια χώρα 1,3 δις κατοίκων, συγκρινόμενων με τα μόλις μετά βίας 300 εκατομμύρια κατοίκων των ΗΠΑ.

Στο στρατιωτικό επίπεδο, επίσης, η Κίνα δεν είναι κάτι το αστείο. Οι στρατιωτικές δαπάνες της Κίνας έρχονται δεύτερες μετά από αυτές των ΗΠΑ και οι ειδικοί του Πενταγώνου – που μελετούν πιθανά σενάρια ενός μελλοντικού πολέμου με την Κίνα – πιστεύουν ότι αυτή η χώρα έχει τις καλύτερες στρατηγικές προοπτικές ώστε να συναγωνιστεί τις ΗΠΑ καθώς και μια καταστρεπτική στρατιωτική τεχνολογία η οποία θα ήταν ικανή να αντισταθμίσει το παραδοσιακό αβαντάζ των ΗΠΑ. Δεν είναι τυχαίο ότι (σύμφωνα με νέα που δημοσιεύτηκαν στη διάρκεια των πρόσφατων Ολυμπιακών Αγώνων) οι περισσότεροι κινεζικοί πύραυλοι στοχεύουν τις ΗΠΑ.
Μετά έρχεται η μετα-Γιέλτσιν Ρωσία, η οποία έχει ορθοποδήσει λίγο ώς πολύ κατά την περίοδο Πούτιν, έχοντας επιστρέψει στο επίπεδο του να είναι μια από τις μεγάλες δυνάμεις, αν και ακόμα σε τοπικό επίπεδο. Επί 5 χρόνια τώρα, η ρωσική οικονομία έχει αναπτυχθεί ραγδαία (αναπτύσσεται τουλάχιστον κατά 7% ετησίως) εν μέρει χάρη στις γρήγορα αυξανόμενες τιμές ενέργειας. Τα δυο τρίτα του εισοδήματος της χώρας καθώς και σχεδόν το μισό ρωσικό ισοζύγιο προέρχονται από τις πωλήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου και η ανάπτυξή της έχει προέλθει από αυτές, έχοντας επιτρέψει στη Ρωσία να συσσωρεύσει εκατοντάδες εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων σε χρυσό και εξωτερικό συνάλλαγμα, ξεπληρώνοντας το εξωτερικό χρέος στο ΔΝΤ και καταρτίζοντας ένα εντυπωσιακό πρόγραμμα μακρο-οικονομικής και νομισματικής σταθεροποίησης. Ωστόσο, οικονομικά μιλώντας, η Ρωσία δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ακόμα υγιής χώρα, δεδομένου ότι τα προ-κεφαλαιακά εισοδήματά της είναι ακόμα πολύ χαμηλά, γύρω στο 35% της Ε.Ε. και του 25% των ΗΠΑ. Επιπλέον, η ρωσική παγκόσμια οικονομία είναι επικίνδυνα εύθραυστη εξαιτίας της μεγάλης εξάρτησής της από το εμπόριο πετρελαίου και αερίου, στην οποία πρέπει να προσθέσουμε το χαμηλό επίπεδο οικονομικής ποικιλότητας τα τελευταία χρόνια και την άσχημη κατάσταση της κατασκευαστικής της βιομηχανίας που βρίσκεται σε αρκετά αδύναμο σημείο και σε συγκεκριμένους τομείς της έχει μάλλον καταρρεύσει. Πρέπει να ειπωθεί, πάντως, ότι κάθε μέλλον εξαρτάται από τις τιμές ενέργειας και που στη θεωρία μπορούν να αντισταθμιστούν με τη χρήση των τεράστιων πηγών που έχουν συσσωρευτεί εδώ και καιρό καθώς και μέσω της αύξησης των δημοσίων επενδύσεων σε συγκεκριμένους τομείς. Υπάρχει επίσης και ο άγνωστος παράγοντας του πληθωρισμού.

Φυσικά, είναι η άμβλυνση των ΗΠΑ που θέτει την υπόσχεση για μια τέτοια συμφωνία, με τη Ρωσία να μην είναι πλέον η σταχτοπούτα που ήταν κάποτε. Με άλλα λόγια, είναι αρκετά γνωστό ότι ο πόλεμος στο Ιράκ προκάλεσε αύξηση των τιμών του αργού πετρελαίου αποκλείοντας ακόμα την αύξηση της κινεζικής κατανάλωσης. Έτσι, τα αποτελέσματά της δεν μπορούν να αποκλείσουν τον τομέα των υδρογονανθράκων, με συνέπεια στο τέλος η αύξηση αυτή να είναι τόσο σημαντική που ακόμα και η οικονομία των ΗΠΑ δεν θα μπορούσε να την αντέξει, κάτι που ευνόησε τα μέγιστα τη Ρωσία και την Gazprom. Όπως έχουμε ήδη πει, η κατάσταση αυτή επέτρεψε στη Ρωσία να κάνει τεράστιες προόδους στην αποπληρωμή του εξωτερικού της χρέους, από το 80% του ΑΕΠ στο 25-20%. Είναι μια κατάσταση που έχει επιτρέψει μια ανοδική πορεία της ρωσικής οικονομίας κατά κάποιο τρόπο.

Η Ρωσία όχι μόνο πραγματοποιεί μια ανασυγκρότηση της στρατιωτικής της δύναμης, αλλά ακόμα και κατά πιο σημαντικό τρόπο, επιζητά μια οικονομική αναδιοργάνωση αυτού του μορφώματος εξακολουθεί να ονομάζεται Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών. Με την ουκρανική Naftogaz εκτός συναγωνισμού, λόγω των τεράστιων χρεών της, η Ρωσία μπορεί να προχωρήσει στην υλοποίηση των σχεδίων της για την κατασκευή (με κόστος 5 εκατομ. ευρώ) ενός αγωγού αερίου που να πηγαίνει τόσο μακριά όσο η Βαλτική Θάλασσα ώστε να προμηθεύει τη Γερμανία και τη Βρετανία, αποκόπτοντας έτσι την Τουρκία, την Πολωνία και την Ουκρανία με έναν τρόπο σαν να θέτει το αέριο της Κεντρικής Ασίας υπό τον έλεγχό της. Εξαιτίας της εξάρτησης της Ε.Ε. σε αέριο από τη Ρωσία δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα να ενισχυθεί το ρούβλι έναντι του ευρώ. Σε κάθε περίπτωση, τα νέα νομισματικά αποθέματα της Ρωσίας θα επιτρέψουν στη Μόσχα να αναλάβει έναν πιο έντονο ρόλο και ηγεμονία στα ευρωασιατικά κράτη της πρώην ΕΣΣΔ. Έχει επίσης επιτρέψει στη Ρωσία να βελτιώσει τις οικονομικές της σχέσεις με την Ινδία (της οποίας είναι πλέον ο μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων) και την Ιαπωνία.

Αν και η Κίνα προηγείται επί του παρόντος της Ρωσίας στον τομέα των εξαγωγών – και ειδικά στο χώρο των τηλεπικοινωνιών, των μεγάλων έργων υποδομής και των δημοσίων επενδύσεων – η Ρωσία σημειώνει τεράστια πρόοδο στον τομέα της πληροορικής όπου έχει ανάπτυξη κατά περίπου 50%. Έχει υπολογιστεί ότι το 2010 η Ρωσία θα είναι σε θέση να κερδίζει γύρω στα 15 δις δολάρια από τις εξαγωγές τεχνολογίας πληροφορικής, γινόμενη η ηγέτιδα δύναμη στον τομέα αυτό σε παγκόσμιο επίπεδο. Δέκα χρόνια πριν από όλα αυτά, δεν κερδιζε παραπάνω από $200 εκατομμύρια. Είναι λίγοι αυτοί που γνωρίζουν σήμερα ότι το ένα τρίτο των προγραμμάτων της Microsoft παρασκευάζεται από Ρώσους εργάτες (στη Ρωσία και το εξωτερικό) και ότι η Ρωσία είναι αυτή τη στιγμή ο τρίτος μεγαλύτερος εξαγωγέας στον τομέα αυτό, μετά την Κίνα και την Ινδία.

Ας εξετάσουμε τα γεγονότα στην Γεωργία και Οσετία. Δεν νομίζω ότι υπάρχει αμφιβολία ότι αποτελούν μέρος των ενδο-ιμπεριαλιστικών συγκρούσεων ανάμεσα στις Ρωσία και τις ΗΠΑ, ακόμα και εάν συγκεκριμένοι παράγοντες δείχνουν το αντίθετο. Μετά την καταστροφική περίοδο που ακολούθησε την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η Ρωσία δεν εκπλήρωσε ποτέ την εσωτερική της αναδιοργάνωση και δεν φαίνεται ότι είναι σε θέση να εμπλακεί σε έναν ιμπεριαλιστικό ανταγωνισμό με τις ΗΠΑ, ειδικά έξω από τη γεωγραφική της περιοχή. Οι νέες πρωτοβουλίες της και η σύναψη διεθνών οικονομικών και πολιτικών σχέσεων είναι μέρος της επεκτατικής της φάσης, που είναι μεν αληθινή, αλλά όπως είναι η κατάσταση προς το παρόν είναι περισσότερο αμυντική παρά επιθετική. Είναι αμυντική εξαιτίας της πολύ καλά μελετημένης και ενορχηστρωμένης περικύκλωσής της από τις ΗΠΑ, οι οποίες έχουν ήδη υπό τον έλεγχό τους τα καθεστώτα του Κιργιστάν και του Ουζμπεκιστάν, δηλαδή σ’ αυτή την ίδια την Κεντρικηή Ασία που έλεγχε το 2002 η Ρωσία. Επίσης, αν και η κίνηση ματ σε βάρος της Ρωσίας δεν πραγματοποιήθηκε ακόμα, να πούμε ότι οι Βαλτικές Χώρες, η Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, η Γεωργία και η Ουκρανία έχουν ήδη φιλοαμερικανικές κυβερνήσεις. Υπάρχει και το ζήτημα των εγκαταστάσεων των αμερικανικών πυρραύλων στην Πολωνία, και ακόμα η σκληρή πίεση των ΗΠΑ στην Ουκρανία και τη Γεωργία να γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ. Πράγματι, δεν υπάρχουν δικαιολογίες για την αντίδραση της Ρωσίας όσον αφορά την επίθεση της Γεωργίας στην αποσχιστική Οσετία, μια χώρα που η Δύση αρνείται το δικαίωμά της στον πολιτικό αυτοκαθορισμό, κάτι που ήταν τόσο ευτυχής να επιβάλλει στο Κόσοβο ενάνια στη Σερβία με μαζικούς βομβαρδισμούς (τους πρώτους ενάντια σε ευρωπαική χώρα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο). Και είναι φυσικά σίγουρο ότι η ρωσική θαραλλέα υπεράσπιση του αυτοκαθορισμού της Οσετίας συνοδεύεται με μια καλή δόση υποκρισίας, δεδομένου ότι αυτή η ίδια η Ρωσία αρνείται στην Τσετσενία το ίδιο πράγμα που επιζητά και η Οσετία. Αλλά αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο γίνονται όλα. Η real politik είναι ένα πράγμα, αλλά η σταθερότητα είναι ένα άλλο. Πέρα από οτιδήπτε άλλο, είναι λυπηρό να βλέπεις τους λαούς να εμπλέκονται σε όλες αυτές τις εθνικιστικές διαμάχες (και στην εκπλήρωση των οικονομικών συμφερόντων που υποβόσκουν και τα οποία είναι ολοκληρωτικά ασύνδετα με τα δικάτους συμέροντατα) μην αναπτύσσοντας κάθε είδος κινήματος που να επιζητά την εκπλήρων των πραγματικά κοινωνικών τους ενδιαφερόντων.

Αλλά για τη Ρωσία υπάρχει ένας πρωταρχικός χώρος ενδιαφέροντος που είναι ευαίσθητος για την ιμπεριαλιστική ανάπτυξη: το ενεργειακό ζήτημα. Εκτός από τη σύνδεση με τις αμυντικές ανάγκες της Ρωσίας, το πρόβλημα της Οσετίας-Γεωργίας συνδέεται κατευθείαν με τον υπό κατασκευή αγωγό BTC (Baku-Azerbaijan-Turkey, διαμέσου Tbilisi της Γεωργίας) που διασχίζει τα σύνορα της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Το Αζερμπαϊτζάν και η Γεωργία είναι ήδη προτεκτοράτα των ΗΠΑ, συνδεόμενα στρατιωτικά με το Ισραήλ, το οποίο, με τη σειρά του, έχει τα δικά του ενδιαφέροντα στις πετρελαιοπηγές των Αζέρων που παράγουν σχεδόν το 20% των αναγκών σε πετρέλαιο. Έτσι η Ρωσία συμμετέχει στον παγκόσμιο ενεργειακό ανταγωνισμό, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι δεν χρειάζεται να εισάγει πετρέλαιο ή φυσικό αέριο. Και όχι μόνο αυτό, αλλά χρειάζεται να ελέγχει τη μεταφορά ενεέργειας, ειδικά προς την Ευρώπη. Και δεν είναι καθόλου παράλογο να πιστεύουμε ότι η ενδυνάμωση του ελέγχου αυτού μπορεί να ενδυναμώσει, επίσης, τη θέση της Ρωσίας και να επιτρέψει στη Μόσχα να ανοικοδομηθεί ως μια από τις μεγάλες δυνάμεις, σε βάρος της επιρροής των ΗΠΑ στην περιοχή. Βρισκόμαστε σε μια φάση όπου τα παγκόσμια αποθέματα πετρελαίου, φυσικού αερίου, ουρανίου και χαλκού και κοβαλτίου (για βιομηχανικές ανάγκες) ελαττώνονται και ο έλεγχός τους έχει καταστεί προτεραιότητα ζωτικής σημασίας για τις μεγάλες οικονομίες.Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ΗΠΑ στάθηκαν ικανές να βάλουν επίσης στο χέρι και τα πετρέλαια του Ιράν (όπως και αυτά του Ιράκ, χωρίς βέβαια να ξεχνάμε ότι το Ιράκ είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα στον κόσμο) και να υποβιβάσουν τις ασιατικές χώρες του Καυκάσου, τόπο κατασκευής των νέων αγωγών, στην κατηγορία των πειθήνιων εκείνων υπηρετών των ΗΠΑ, και έτσι τα πάντα είναι έτοιμα για τη δημιουργία του ονείρου των Γιάνκηδων κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα ώστε να είναι και αυτός αμερικανικός αιώνας όπως και ο προηγούμενος. Όσον αφορά τη σημερινή παγκόσμια κατάσταση, το όνομα του νέου επόμενου κατοίκου του Λευκού Οίκου δεν είναι συγκεκριμένα και τόσο σημαντικό, γιατί, ενώ είναι αλήθεια ότι ο αντικειμενικός στόχος των Αμερικανών είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από την παρούσα διαχείρησή τους, συνδεόμενη όπως είναι με το Τεξανό λόμπι πετρελαίου, είναι κατά τον ίδιο τρόπο αλήθεια ότι κάθε πρόεδρος των ΗΠΑ στο άμεσο μέλλον θα πρέπει να ασχολείται με ό,τι θεωρείται ειδική οικονομία και στρατηγική ανάγκη για τις ΗΠΑ (μια χώρα και μια οικονομία που σήμερα περνά μια σοβαρή κρίση, με ένα τρομακτικό επίπεδο εξωτερικού χρέους, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου το χρωστά στην Κίνα). Εάν το σχέδιο αυτό πραγματοποιείτο, τα ασφυκτικά για την Κίνα και τη Ρωσία αποτελέσματα θα είχαν προφανείς συνέπειες. Ο μεγάλος κίνδυνος μιας τέτοιας κατάστασης δεν εξαρτάται μόνο από την στρατιωτική υπεροχή των ΗΠΑ, αλλά επίσης και από το γεγονός ότι η ολοκληρωτική επικράτηση των συγκεκριμένων μακρο-οικονομικών και στρατιωτικών συμφερόντων των ΗΠΑ είναι ακριβώς το επίσημο δόγμα στην Ουάσινγκτον. Είναι ένα είδος ενός παγκοσμιοποιημένου Δόγματος Μονρόε που θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμα και σε τοπική χρήση πυρηνικών όπλων.

Σήμερα οι ΗΠΑ όχι μόνο διαχειρίζονται με αυτόν τον τρόπο τις εξωτερικές τους υποθέσεις, αλλά πρέπει επίσης να ρίξουμε μια ματιά και στο οικονομικό τους σύστημα, με το οποίο συμβαίνει ένα πράγμα (που αποτελεί ταυτόχρονα και ελπίδα) ότι η ιστορική παρακμή που ακολουθεί συνήθως μια περίοδο ακμής (κυριαρχίας) είναι δυνατό να συμβεί και στην περίπτωση των ΗΠΑ. Τα πράγματα πάνε από το κακό στο χειρότερο για τις ΗΠΑ, την οικονομία τους και το λαό τους. Η βασιλεία της εύκολης ζωής που ακολούθησε τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο βρίσκεται ήδη υπό σοβαρή απειλή. Η συνεισφορά των ΗΠΑ στην παγκόσμια παραγωγή είναι γύρω στο 23%. Οι ΗΠΑ είναι η χώρα εκείνη με το μεγαλύτερο εξωτερικό χρέος και τις χρηματο-οικονομικές μεταβολές και η Ευρώπη, η Κίνα και η Ιαπωνία έχουν αποδειχθεί ζωτικοί πυροσβέστες των κινδύνων που συνεπάγεται το αμερικανικό έλλειμα. Η οικονομική ανάπτυξη των ΗΠΑ βασίζεται κατά κύριο λόγο στην ανάλογη συμπεριφορά της αμερικανικής οικογένειας που παραμένει στο επίπεδο του παραμυθιού “Ο γρύλλος και το μυρμήγκι”, δηλαδή, η κατανάλωση είναι μεγαλύτερη από την παραγωγή, με αποτέλεσμα ο μέσος όρος χρέους των Αμερικανών πολιτών να βρίσκεται στο πάνω από το 110% του ετήσιου εισοδήματός τους, κάτι που συνεπάγεται αυξήσεις στο ποσοστιαίο επίπεδο των κερδών πάνω στο χρέος ως μέρος της μέσης κατανάλωσης. Η σειρά των εκρηκτικών χρηματο-οικονομικών ψευδαισθήσεων περί ύφεσης κ.λπ. δεν έχουν κατασιγάσει την κατάσταση και η πτώχευση εξακολουθεί να βρίσκεται προ των πυλών. Οι ΗΠΑ είναι μια οικονομική και χρηματική δύναμη που βρίσκετται σε σοβαρή κρίση και οι ηγέτες της γνωρίζουν πολύ καλά ότι ο χρόνος είναι εναντίον τους. Και αυτό αυξάνει μόνο τον κίνδυνο υιοθέτησης τυχοδιωκτικών πολιτικών που θα έχουν τραγικά αποτελέσματα.

Σημείωση: 1. Οι ΗΠΑ προμηθεύουν γύρω στο ένα τρίτο της πετρελαϊκής παραγωγής στον κόσμο, αλλά εδώ και κάποιο διάστημα έχουν μεταβληθεί σε εισαγωγέα και μάλιστα εξαρτημενο.

*Το κείμενο γράφτηκε από το μέλος της ιταλικής αναρχοκομμουνιστικής FdCA Pier Francesco Zarcone τον Αύγουστο του 2008 και δημοσιεύτηκε στο www.anarkismo.net Στα ελληνικά μεταφράστηκε ένα μήνα σχεδόν μετά, από “ούτε θεος-ούυε αφέντης”.